Partizan/162
Türkiyeʼde Büyük İnşaat Müteahhitlerinin Doğuşunda Cumhuriyetin Bayındırlık ve Demiryolu Programlarının Etkisi (*) İlhan Tekeli-Selim İlkin
İlhan Tekeli-Selim İlkin’in kaleme aldığı “Türkiye’de Büyük İnşaat Müteahhitlerin Doğuşunda Cumhuriyet’in Bayındırlık ve Demiryolu Programlarının Etkisi” makalesi, 3-4 Mayıs 1993 tarihinde İstanbul’da Fransız Anadolu Araştırmaları Merkezi’nce düzenlenmiş olan “Orta Doğu’da Sanayileşme ve Güç Dengeleri” konulu Yuvarlak Masa Toplantısı’nda sunulan bildiri metnidir. Metin; “ODTÜ Gelişme Dergisi, cilt 20, sayı 1-2, 1993, s.207-228”de yayınlamıştır. Biz ise; Tekeli, İ. ve İlkin, S. (Eylül 2004) “Cumhuriyetin Harcı, Modernitenin Altyapısı Oluşurken, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, cilt 3, syf.451-475”den aldık. Bu metni burada yayınlamamızın amacı esas olarak “Kentsel Dönüşüm” süreci içinde kendilerine müteahhit adı verilen Türk hakim sınıflarının bir kısmının “devlet aygıtı-bürokrasi” ile ilişkilerine dair belli fikir vermesidir. Makalede ifade edilen Türkiye’de kapitalist gelişim ve sermaye birikimine dair yazarlarla farklı düşündüğümüz açıktır. Ancak ne var ki bu durum, yazarlarca ifade edilen fikirlerin, gözlem ve yargıların önemini azaltmıyor. Aksine bu makalede özellikle inşaat sektöründe devlet olanaklarını kullanarak palazlanan Türk burjuvazisi ve toprak ağalarının, bugünde benzer bir yönelim içinde olduğunu anlamımıza olanak sunuyor. Makalede ifade edilenler, Kemalist burjuvazinin bu alanda gelişimine dair de belli bir fikir vermektedir. Ayrıca “tek parti faşizmi” döneminde uygulamaya konula “devletçilik” ilkesinin mahiyetini de ortaya koymaktadır. Ve o çokça propaganda edilen Kemalistlerin “anti-emperyalist siyasetine”(!) dairde fikir vermekle kalmayıp, özellikle Türk burjuvazisini ve toprak ağalarının, “devlet eliyle burjuva yaratmak”(!) ya da daha doğru bir ifade ile Türk hakim sınıflarının devlet olanaklarını kullanarak palazlanmasına-sermaye birikimi- kullanmasına dair somut örneklerden bahsedilmesidir. Günümüzde de -özellikle son 10 yıllık AKP hükümetleri döneminde- Türk