Partizan/134
ulusal kalkınmacı politikaların uygulandığı dönem birinci dönemi. İthal ikameye dayalı ulusal kalkınmacı sermaye üretim ve birikim modelinin geçerli olduğu 1950-1980 arası dönem ikinci dönem. 1980-2000 arasında uygulanan (ve hala uygulamakta olan) neo-liberal ekonomik politikalar ve buna uygun sermaye üretim ve sermaye birikim modelinin geçerli olduğu dönem üçüncü dönem. Ve şimdi uygulanmakta olan ihracata dayalı sanayi üretim ve sermaye birikim modeli dördüncü dönemi oluşturmaktadır. Türkiye’nin geçirdiği ekonomik-iktisadi süreçlerinin hepsinin konut ve mekan üretimine çeşitli ölçülerde etkisi olmuştur. Bunların toplumsal-mekansal örgütlenmeyi, hayata, sosyal-tarihsel dokuya, kültüre, inançlara, güzel sanatlara, yaşam alanlarının fizikselliğine yansımaması düşünülemez. Hemen hemen tüm dönemlere ciddi değişmelerin krizlerin ekonomik, siyasal, sosyal-ardından geçirmiştir. Örneğin; ikinci dönem TC’nin Alman faşizminin gölgesinden çıkıp ABD emperyalizminin dümenine girmesinin ardından gelir. Devam eden süreçte, 70’li yılların başında petrol krizi çıkmış, çıkan petrol krizinin genel olarak üretim maliyetlerini arttırması sonucu, bizimki gibi ülkelerde gıda maddelerinde de “kıtlık” meydana gelmesini getirmiştir. Petrol krizinin bir diğer sonucu da emperyalist sermayenin, ÇUŞ’ların emeğin bol ve ucuz olduğu bölgelere, yarı-sömürge, yarı-feodal ülkelere ve Asya, Latin Amerika ülkelerine yatırımlarını, üretimi kaydırması olmuştur. Bunun sonucunda artan ithal girdiler, pazarlarda da kendini göstermeye başlamış, ekonominin ve piyasanın liberalizasyonunda belli gelişmeler olmuştur. Üçüncü döneme 1980 AFC’si ile geçilmiştir. IMF yönetiminde emperyalist mali sermayenin Türkiye pazarındaki sermaye hareketlerine en geniş serbestliğin sağlanması, üretim alanında neoliberal kıstaslara göre iş güvencesinden yoksun, esnek, kuralsız çalışmanın kural haline getirilmesi, yasalarla da bunun güvence altına alınması, üretimde ithal malı kullanma zorunluluğu gibi durumlar ilk akla gelenler olarak bu sürecin kimi sonuçları olmuştur. Bu dönemde, özellikle de orta sınıfların tüketim eğilimleri gözetilerek konut ve mekan üretimlerinin planlanmasına gidilmiştir. Önceki dönemde, İmar İskân Bakanlığı bünyesinde hazırlanan Nazım İmar Planlarının bir kısmı bu dönemde uygulanmaya konulmuştur. 1998’de Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)’nin verilerine göre GSMH’ye oranla % 30 dolayında olan konut yatırım oranı 2005’e gelindiğinde % 14’e kadar geriletilmiştir. (Bu süreç IMF’nin “Yakın İzleme Anlaşması”nın uygulandığı, ekonominin dümeninin tamamen IMF’de olduğu dönemdir. 1998 ve 2008 arası) Bu tarihten itibaren, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi