46
خامنهاي را چگونه قالب مي‌کنند؟ مجيد محمدي
March 2014 اسفند 1392
يک قاري بزرگ قرآن را ببيند« :من سه خاطر ه قرآني با رهبر انقالب دارم؛ مختصر اما شيرين و ماندگار؛ خاطره اول مربوط به زماني است که سرباز کميته انقالب اسالمي بودم و در مراسمي تالوت مي‌کردم که آقا حضور داشتند ،ايشان آن وقت رييس‌جمهور بودند ،بعدها از دوستان شنيدم که فرمود ه بودند چه کسي دارد قرآن مي‌خواند؟ اطرافيان گفته بودند يکي از سربازهاست .ايشان فرموده بودند :قدر اين سرباز را بدانيد که قاري خوبي خواهد شد( ».کريم منصوري) .6واسطه فيض الهي .محمد علي رامين ،معاون سابق مطبوعاتي وزارت ارشاد ،در نامه‌اي سرگشاده به محمود احمدي‌نژاد مي‌نويسد« :حمايت‌هاي مداوم و تاييدات بي‌دريغ امام خامنهاي طي هفت سال رياست جمهوري شما ،اگر از يک منظر نتيجه اقدامات بزرگ و زحمات خستگي‌ناپذير شماست ،از منظري ديگر ـ قطعًا ـ لطف اليتناهي خداست که اين لطف الهي نبايد مورد غفلت شما يا عداوت ديگري نسبت به شما واقع شود ».بر اساس اعتقاد نويسنده نامه ،حمايت خامنهاي از رئيس دولت قطعا لطف الهي بوده است .نتيجه آن است که خامنهاي مسئول توزيع لطف الهي در کشور است .
ويترين اخالقي /احساسي
حکومت جمهوري اسالمي بر اساس شکل دادن و تعمير و نگهداري سه ماشين سرپا مانده است :ماشين سرکوب (سپاه ،بسيج ،نيروي انتظامي ،لباس شخصي‌ها ،قوه‌ي قضاييه ،و وزارت اطالعات که همه زير نظر بيت و شخص خامنهاي کار مي‌کنند) ،ماشين تبليغات (ديوانساالري ديني ،رسانه‌هاي دولتي، موسسات تبليغاتي دولتي) و ماشين کسب درآمد حداکثر از منابع طبيعي کشور (نهادهاي اقتصادي و واردات و صادرات تحت نظر رهبر و دولت). عرضه و فروش خامنهاي در چهار ويترين مذهبي ،اخالقي/احساسي ،سياسي و فرهنگي انجام مي‌شود :
ويترين مذهبي
.1منصوب از جانب خداوند .نزديکان و منصوبان خامنهاي وي را منصوب شده از جانب خداوند معرفي مي‌کنند« :آن قدر قرائن و شواهد وجود دارد که هر کسي به آرامش و يقين برسد که آيت‌اهلل خامنهاي رهبر الهي است ...خداوند خودش ايشان (رهبر) را برگزيده است چراکه هم انرژي ايشان فوق همه است و در برابر همه طوفان‌ها و فتنه‌ها و از نظر علمي ،بينش و بصيرت نيز باالتر از ديگران هستند( ».صديقي امام جمعه‌ي تهران) در نظريه انتصابي واليت فقيه ولي فقيه منصوب خداوند است و از همين جهت همه بايد از وي اطاعت کنند . .2بزرگ‌ترين خادم دين .حلق ه نزديک وفاداران خامنهاي از اغراق در مورد وي خودداري نمي‌کنند تا اين حد که بگويند در 1000سال اخير هيچ کس همانند وي ظهور نکرده و او مقرب‌ترين بنده خداست« :خدماتي که رهبر معظم انقالب براي آنها قيام کرده‌اند و از عهده آنهار برآمده‌اند ،بسيار است و گمان مي‌کنم تنها کسي که بعد از امام عصر در تبيين دين و دفاع از اسالم ناب بسيار تالش کرده‌اند و بزرگ‌ترين خدمات را به انجام رسانده‌اند ،ايشان هستند و بعد از حضرت حجت مقرب‌ترين بنده خدا به بارگاهش هستند( ».علي‌اکبر رشاد ،عضو شوراي عالي انقالب فرهنگي) .اعضاي اين حلقه فراموش مي‌کنند که اين کسب و کار را نه خامنهاي بلکه خميني براي آنها فراهم کرده است و حداقل بايد آن عبارات را براي وي نگاه دارند. .3حمايت امام زمان .براي درست کردن سلسله واليت و نائب امام زمان معرفي کردن ولي فقيه تالش مي‌شود رابطه‌اي مستقيم ميان خامنهاي و امام دوازدهم شيعيان برقرار شود و توجه ويژ ه امام زمان به وي تبيين گردد« :ايشان [آقايي که در سفر مکه همراه گوينده بوده و اسمش گفته نمي‌شود] گفتند که در مدرسه حجتيه که آقا هم در آنجا حجره داشتند ،به آقا گفته بودند که شما در آينده رئيس اين مملکتيد!»( .کاظم صديقي ،امام جمعه موقت تهران) .4سيره‌سازي .اطرافيان علي خامنهاي و آنها که بر سر سفره‌ي واليت روزي مي‌خورند خامنهاي را به مقام نبوت ارتقا داده و از تعابيري مثل «سيره» که در ادبيات ديني براي داستان زندگي پيامبر اسالم استفاده مي‌شود براي نوشتن شيوه زندگي وي بهره مي‌برند .در اين سيره‌ها خامنهاي به صورت فردي نوراني و متواضع و آسماني تا حد کمال معرفي مي‌شود .اين سيره سازي‌ها نيز مملو است از دست بوسي فيلسوفان دولتي و روحانيون مشهور قم براي اينکه مقام «آقا» بزرگ جلوه داده شود .اين سيره‌ها معموال توسط نيروهاي حفاظت يا اطالعاتي‌هاي بيت براي تقرب به درگاه واليت روايت شده و توسط کارکنان بيت پياده ،ويرايش و منتشر مي‌شود. .5پيشگويي و در اختيار داشتن جام جهان بين .داستان‌هايي از سوي نزديکان علي خامنهاي تعريف مي‌شود که مي‌خواهند القا کنند او چيزهايي مي‌بيند که ديگران قادر به ديدن آنها نيستند ،مثل اينکه وي در يک جوان سرباز مي‌تواند
.1 مظهر همه خوبي‌ها بودن .در گزارش نويسي‌هايي که کارکنان بيت انجام داده و به رسانه‌هاي دولتي و شبه دولتي براي انتشار مي‌فرستند ،خامنهاي در سفرهاي استاني به خير و برکت («آن مرد با باران آمد» ،کيهان) و فرمانده دل‌ها (ايسنا) تشبيه مي‌شود .بر اساس گزارش خود خامنهاي و گزارش نويسان حکومتي همه در ديدار وي اشک مي‌ريزند و شيفته‌ي «آقا» هستند« :سراغ سربازها مي‌روم .مي‌گويند نزديک 30روز است دارند تمرين مي‌کنند .قرار بوده يگان‌شان در صف‌هاي پانزده در پانزده نفري باشد که به خاطر کمبود جا مجبور شده‌اند سه رديف را کم کنند .مي‌گفتند سربازهايي که حذف شدند گريه مي‌کردند .التماس مي‌کردند که براي رژه بمانند». .2نازک‌دلي .برخي ديگر از روايت‌ها چهره‌اي بسيار انساني و دل رحم و نازکدل از علي خامنهاي عرضه مي‌کنند .اين داستان‌ها در پي آنند که اوال مخاطبان کشتارها ،اعدام‌ها ،شکنجه‌هاي زندانيان و رفتارهاي غير انساني قواي قهريه در ايران را که مستقيما تحت نظر و فرماندهي خامنهاي عمل مي‌کنند فراموش کنند و ثانيا چهره‌اي انساني به رهبري که کينه‌جويي وي براي هم ه عناصر سياسي در ايران شناخته شده است عطا کنند . .3دوست‌داري و محبوبيت در چشم کودکان .استفاده از کودکان نيز ابزاري براي کسب محبوبيت توسط سياستمداران در همه جاي دنياست اما در ايران کودکان نيز قرار است همان نقش بسيجي‌ها را در برابر رهبر بازي کنند و در مقابل نيز از خوبي و عظمت «آقا» بشنوند . .4بخشندگي .رسانه‌هاي دولتي مدارسي را که در مناطق محروم کشور ساخته مي‌شوند به نام هداياي رهبري معرفي مي‌کنند ،گويي وي از دسترنج شخصي خود هزينه ساخت اين مدارس را پرداخته است .به متن خبر نگاه کنيد: «عمليات احداث مدارس بركت كه به عنوان مدارس اهدايي رهبر معظم انقالب و برپايه نوسازي ،تجهيز و استاندارد سازي مدارس روستاهاي سطح كشور در مناطق محروم توسط بنياد بركت وابسته به ستاد اجرايي فرمان حضرت امام (ره) آغاز گرديده به رقم 186رسيده است» .5دوري از مال دنيا .در تبليغات دولتي ،خامنهاي به صورت فردي که اصوال خود را درگير امور دنيوي نمي‌کند و آهي در بساط ندارد معرفي مي‌شود. در باب معاش وي گفته مي‌شود که «خانه‌اي از قديم در خيابان ايران داشتند که آن را اجاره داده‌اند و همچنين از محل بخشي از هدايا و نذوراتي که براي شخص ايشان مي‌آورند امور خود را مي‌‌گذرانند .غالبًا هم ايشان مقروض است. حتي گاهي از پاسدارهاي شخصي خودشان قرض مي‌کنند .گاهي که نذورات را برايشان مي‌برم ،مي‌بينم که مث ً ال صدا مي‌زنند ،آقا رضا! بيا قرضت را پس بگير» . .6دوري از تجمل .روحانيون شيعه و طرفداران آنها تصورات ويژه‌اي از تجمالت دارند که تنها به دنياي محدود و بسته‌ي آنها تعلق دارد .يکي از عناصري را که اين قشر تجمل مي‌پندارند پزشک خصوصي است .آنها با تعريف کردن داستان‌هايي براي رسانه‌ها تالش مي‌کنند که نشان دهند خانواده خامنهاي پزشک خصوصي ندارد. پزشک خصوصي در دنياي امروز ديگر يک پديد ه تجملي نيست بلکه کساني که به طور تصادفي سراغ يک پزشک مي‌روند قابل مالمت هستند چون آن پزشک سابقه آنها را ندارد .حتي فقيرترين افراد در دنياي توسعه يافته پزشک خاص دارند تا اطالعات پزشکي آنها را در يک پرونده نگاهداري کرده و بدان رجوع کند .بنابر اين طرح داستان فوق بيشتر ذم خانواده‌ي خامنهاي است تا مدح آن . .7 مالحظه مردم .ناطق نوري در خاطراتش در باب انتخاب محل بيت رهبري در دوران خامنهاي مي‌گويد« :اردوگاه شهيد باهنر در منظريه تهران را قبول نکردند و فرمودند :اوال اين قدر باال و دور از مردم نمي‌خواهم بروم .ثانيا فرهنگيان و دانش‌آموزان دلشان به همين اردوگاه خوش است ،من راضي نيستم که آنجا را بگيرم ».مگر استقرار ايشان در مرکز شهر موجب بيرون راندن هزاران نفر از خانه‌هاي خود نشد؟ مگر تا کنون صدها مرکز آموزشي و تربيتي توسط سپاه اشغال نشده است؟ مشکل کساني که مي‌خواهند خامنهاي را ترويج کنند و وي را گران بفروشند آن است که فقط جلوي چشمان خود را مي‌بينند .
ويترين فرهنگي
.1مداحي فيلسوفان دولتي .ماشين تبليغاتي نخست شخصيت‌هاي بادکنکي از افراد عادي (حسن حسن زاده آملي يا عبداهلل جوادي آملي) با القاب پر طمطراق (مثل «حضرت») مي‌سازد و در دنياي امروز عناوين نابجا و لطيفه مانندي مثل «عالمه» به آنها مي‌دهد و بعد زانو زدن يا دو زانو نشستن آنها در مقابل علي خامنهاي را نشانه عظمت «آقا» معرفي مي‌کند.
46
.2هنر و ادب دوستي .به مناسبت و بدون مناسبت ،رسانه‌هاي دولتي اظهارات و نامه‌ها و اقدامات خامنهاي در حوزه‌هاي ادبي و هنري را در طول دوره رهبري وي منتشر مي‌سازند تا وي را حافظ شعر و ادب فارسي معرفي کنند .او همچنين مدافع جدي زبان فارسي در برابر زبان‌هاي غير فارسي معرفي مي‌شود («تذکر رهبر انقالب به خلبان هواپيما در باره زبان فارسي») و همراه با نشر اين نامه‌ها و مطالب ،باالخص اشعار مداحي شاعران يا تمجيد افراد نسبت به خامنهاي دوباره انتشار مي‌يابند . .3عالمه دهر .وفاداران خامنهاي او را عالمه و عالم به هم ه امور جهان معرفي مي‌کنند تا اگر وي را رهبر جهان اسالم و بعد رهبر مناسب براي دنيا عرضه کنند ،براي مخاطبان رسانه‌هاي دولتي عجيب و غريب جلوه نکند[« :خامنهاي] دانشمندي است که در تمام رشته‌هاي علمي اطالعات دارد( ».محمد محمدي گلپايگاني)؛« تاريخ ايران زمين ،کتابخوان حرفهاي مثل ايشان به خود نديده است( ».عباس صالحي معاون امور فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي دولت روحاني) .4محبوب مراجع« .اين فرمايش خود آقازاده آيت‌اهلل بهجت ،حاج علي آقا است که هنوز هم هستند و خداوند حفظشان کند .گفتند :آقا که به کردستان رفته بودند ،ايشان هر شب دعا مي‌خواندند و صدقه مي‌دادند که آقا سالم برگردند! خيلي هم ايشان نگران بودند که چرا ايشان به کردستان رفتند .آيت‌اهلل بهجت چه نيازي به آقا داشتند؟ هيچ! آيت‌اهلل العظمي مولوي قندهاري چه نيازي به ايشان داشتند؟ هيچ! آيت‌اهلل بهاءالديني چه نيازي داشتند؟ هيچ! عرفا و بزرگان چه نيازي داشتند؟ هيچ» (روح‌اهلل قرهي مدير حوزه علميه امام مهدي) در اين گونه سخنان گفته نمي‌شود که فرزندان و اعضاي خانواده روحانيون از چه امتيازات ويژه‌اي در رژيم برخوردارند . .5کتابخوان اعظم .نزديکان خامنهاي و کساني که موقعيت وي را پله باال رفتن از نردبام قدرت قرار داده‌اند وي را برجسته‌ترين کتابخوان کشور معرفي مي‌کنند« :در هيچ کجاي دنيا هيچ رهبر سياسي تا اين اندازه فرزانه و اهل کتاب نبوده است ،به جرئت مي‌توان گفت مطالعات رهبر انقالب به اندازه‌اي است که در هر رشته تخصصي اگر عالمان به محضر ايشان برسند ،غريب نبوده و معظم‌له درباره موضوع تخصصي آنها سخناني را مطرح خواهند کرد که موجب وجد و شگفتي مي‌شود ...ايشان در هر موضوعي که مخاطب بحث داشته باشد، کتاب‌هايي را براي ارجاع به آنها معرفي مي‌کنند که بسياري از اين کتاب‌ها در کتابخانه شخصي معظم‌له نيز موجود است ...رهبر انقالب با کتاب زندگي مي‌کنند». (غالمعلي حداد عادل)
ويترين سياسي
.1رهبري جهان اسالم .علي خامنهاي شيفت ه آن است که رهبر جهان اسالم يا ولي امر مسلمين جهان خوانده شود .به همين دليل است که رسانه‌هاي دولتي وي را با اين گونه عناوين ذکر مي‌کنند .براي تقويت اين ايده آنها تمايل دارند شخصيت‌هاي جهاني نيز اين عناوين را به وي بدهند .اگر اين شخصيت‌ها چنين نکنند آنها خود از قولشان چنين مي‌کنند .از همين جهت است که علي اکبر واليتي مشاور سياست خارجي علي خامنهاي به دروغ از قول بان کي مون دبير کل سازمان ملل وي را رهبر جهان اسالم مي‌خواند . .2تمجيد رهبران کشورها .دستگاه‌هاي تبليغاتي جمهوري اسالمي و مشاوران و وفاداران خامنهاي تعارفات معمول ديپلماتيک ميان رهبران سياسي با يکديگر را به حساب عظمت خامنهاي مي‌گذارند .اگر پوتين خامنهاي را با مسيح مقايسه مي‌کند (بنا به روايتي از خاصان درگاه و البته بدون تکذيب پوتين) براي آن است که سالح‌هايش را به ايران بفروشد .اگر بان کي مون به نفوذ جمهوري اسالمي در ميان شيعيان اشاره مي‌کند براي آن است که به خامنهاي مسئوليت‌هايش را يادآوري کند و از کشتارها در سوريه کاسته شود .اگر نخست‌وزير هند با خامنهاي ديدار مي‌کند براي فروش گندم و برنج در برابر نفت و فروش ديگر کاالهاي هندي بدون پرداخت دالري است ،اما امام جمع ه موقت تهران اين ديدار را به حساب خامنهاي گذاشته و از شگفتي نخست‌وزير هند از اطالعات خامنهاي سخن مي‌گويد. .3استرتژيست بزرگ .چهره ديگري که از خامنهاي توسط نيروهاي امنيتي و نظامي عرضه مي‌شود فردي است که مغز استراتژيک نظام است و حرفهاي او در محافل استراتژيک دنيا پيروي مي‌شود« :در سال 1379مقام معظم رهبري در نماز جمعه تهران مي فرمايند كه سياست و حكومت در عرف اسالم مي‌شود واليت و واليت و حكومت در اسالم فرمانروايي صرف نيست ،نفوذ در قلب‌ها و سيادت بر مغزهاست؛ دقيقا تعريفي كه از صحبت مقام معظم رهبري در مورد واليت ارائه مي‌شود ،تعريفي است كه پنتاگون در مورد جنگ آينده ارائه مي‌دهد». (حسن عباسي) تصوري که بدين گونه عرضه مي‌شود آن است که هم ه عالم و باالخص مديران و سياستگزاران دنيا با دهان باز و اذهان گشوده هر روز سخنان خامنهاي را دنبال مي‌کنند تا رهنمود بگيرند بدون آن که اعتراف کنند روش‌هايشان را از کجا اخذ کرده‌اند . .4تنها غم‌خوار رزمندگان .اکثر کتبي که در باب جنگ منتشر مي‌شوند حمايت کامل دولت و باالخص نهادهاي تحت نظر رهبر را پشت سر خود دارند .اين حمايت بي‌دريغ از آن جهت صورت مي‌گيرد که خامنهاي در نهايت بتواند يادداشتي بر يکي از صفحات آنها بنويسد و به اين ترتيب توجه رزمندگان دوران جنگ را به خود جلب کند .خامنهاي عاشق مقدمه نويسي بر کتب مربوط به جنگ است تا هم خود را به بسيجيان نزديک کند و هم چهر ه ادبي خود را به رخ بکشد . .5مظهر اعتدال .وفاداران به خامنهاي مي‌گويند «شاخص اعتدال ،رهبري است .هيچ کس نمي‌تواند بگويد من شاخص اعتدال هستم .ما به لحاظ شرعي و عقلي و به لحاظ عرفي و بين‌المللي و قانون اساسي ،خط اعتدال را خط ولي‌امر مسلمين مي‌دانيم( ».حسين فدايي) در هر دوره به تناسب طرح موضوعات در افکار عمومي خامنهاي شاخص همان موضوع مورد توجه معرفي مي‌شود .اگر رئيس دولت با شعار اعتدال راي بياورد خامنهاي مظهر اعتدال است .اگر رئيس دولت با شعار اصالحات يا عدالت يا معنويت هم راي بياورد ،باز خامنهاي شاخص آنها معرفي مي‌شود .