Outro 306

str /

TEMAT NUMERU:

TEKST NUMERU MARTA PŁOCHOCKA

USIĄDŹ WYGODNIE W FOTELU, DROGI WIDZU, I POSŁUCHAJ

strona 8

SPIS TREŚCI KONRAD TRACZYK

IDĘ PO SWOJE MARZENIA! strona 16 ANNA SYDORCZAK

60 MINUT NA GODZINĘ str /

strona 22

KATARZYNA HYLA PROBLEMY

PIERWSZEGO ŚWIATA

I ZASKAKUJĄCE PASOŻYTNICTWO

strona 26 KATARZYNA GIEMZA

JĘZYKI MAŁYCH NACJI NA WIELKIM EKRANIE

strona 34 JAGODA JABŁOŃSKA

MUZYKA DŻUNGLI strona 38 JOANNA ŻYŁA

FILM NA MIARĘ OSCARA strona 42 BARBARA TRUCHAN

MA BYĆ PIĘKNIE strona 54 str /

KALENDARIUM str. 58

Jan Rybkowski, polski scenarzysta i reżyser, powiedział niegdyś o kinie: Jest to chyba najradykalniejsza forma wędrówki w pewną rzeczywistość, tworzenie fikcyjnej rzeczywistości, ale ta fikcja nie jest jej przeciwieństwem, ona ją wyostrza. Co w tym świecie pasjonuje najbardziej?

Kino rozwija się stosunkowo niedługo w porównaniu z innymi sztukami - w obliczu 2500 lat rozwoju teatru niespełna 130, które upłynęły od momentu wynalezienia kinematografu przez braci Lumiere wydaje się tylko chwilą. Ten czas był jednak pełen nagłych zwrotów akcji, które składały się na nieustanny rozwój - przyzna to chyba każdy, gdy porówna dzisiejsze superprodukcje z nagraniem robotników wychodzących z fabryki - bo temu tematowi francuscy wynalazcy kina poświęcili swe pierwsze ujęcia.

Zasiadając przed wielkim ekranem zatapiamy się w inną rzeczywistość. Tak było zawsze, jednak dziś wrażenie przejścia do zupełnie innego uniwersum jest jeszcze wyraźniejsze - dzięki jakości na-

grań oraz technice komputerowej dzisiejsze dzieła kinematografii przenoszą w inny wymiar, odrywają całkowicie od życia toczącego się za drzwiami sali kinowej. Ten alternatywny świat sam sobie narzuca reguły - może przejąć je z naszej rzeczywistości, może ukształtować całkowicie na nowo. Nad jego spoistością i właściwym kształtem czuwa Demiurg - reżyser, stanowiący we wszystkich kwestiach ostateczną instancję odwoławczą. Do tej skomplikowanej układanki, bogactwa postaci i motywów dopuszczeni zostajemy my - widzowie.

Czego tak naprawdę oczekujemy od kina? Wydaje się, że ilu widzów, tyle odpowiedzi.

Jedne produkcje powstają z intencją rozśmieszenia do łez, umożliwienia wpadnięcie str /

w stan błogiego zapomnienia o codziennych troskach. Inne rozpalają uczucia i zmysły, są i takie, które mają za zadanie wprowadzić nas w stan lęku i ciągłej obawy o to, co nastąpi za chwilę. Nie brakuje też jednak dzieł, które nastawione są przede wszystkim na pobudzanie naszej refleksji moralnej, aksjologicznej czy społecznej. Czasem tendencja ta splata się z wymienionymi wcześniej motywacjami twórców, innym razem staje się dominantą dzieła, decyduje o jego całokształcie i stanowi główny wzorzec wewnętrznego uporządkowania.

Kino rozwija się na kształt drzewa, którego kolejne gałęzie wydają coraz dorodniejsze owoce. W tym wydaniu staramy się nimi zająć nieco dokładniej.

Krzysztof

Outro – wychodzimy poza schemat

Szefowie działów:

ISSN: 2299-5242

Olimpia Orządała (korekta), Monika Stankiewicz (graficy), Martyna Kłos (promocja)

Ogólnopolski miesięcznik młodzieżowy Wydawca: Fundacja Nowe Media

Promocja: Martyna Kłos, Żaneta Chwiałkowska, Bartosz Simiński, Jagoda Jabłońska

www.outro.pl mail: redakcja(@)outro.pl, rekrutacja(@)outro.pl Redaktor naczelny: Krzysztof Andrulonis

Korekta: Olimpia Orządała, Paulina Kos, Barbara Truchan, Janusz Pyrkosz, Beata Ptach, Natalia Popławska

Skład wydania i fotoedycja: Krzysztof Andrulonis

Grafiki: Monika Stankiewicz, Julia Dałek, Wiktoria Wójcik

Projekt okładki: Krzysztof Andrulonis

str /

Z pierwszej ręki

redaktor

Martyna Kłos

Wybitni artyści z wystawą w Polsce 18 października br. w Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach odbył się wernisaż wystawy “O naturze świata”. Zwiedzający mogą zobaczyć niezwykłe obrazy Francuza Damiena Deroubaix oraz mieszkającej w Niemczech artystki o polskich korzeniach – Moniki Grzymali.

Inspiracją do powstania dzieł wystawionych

Wystawa obrazów Deroubaix stanowi inaugura-

w BWA była “Guernica” Pabla Picassa – przed-

cję jego pierwszego światowego tour z Guernicą,

stawiająca nieszczęścia, jakie na miasteczko

natomiast instalacja Moniki Grzymali jest jej

(Guernicę) ściągnęła wojna. Artyści podkreślili, że

pierwszym występem artystycznym w naszym

obraz jest również ważny dla współczesnych

kraju.

w kontekście tego, co dzieje się teraz na świecie.

Wystawa zorganizowana została w ramach festiwalu Ars Cameralis i potrwa do 8 grudnia.

str /

Fot. Organizatorzy

Z pierwszej ręki

str /

str /

USIÄ„ D

ĄDŹ WYGODNIE W FOTELU, FOTELU, DROGI WIDZU, I POSŁUCHAJ str /

TEKST NUMERU

redaktor

Marta Płochocka

Muzyka w filmie, zdawałoby się, jest zbędnym elementem. Ważne są obraz i dialogi. To powszechnie spotykane myślenie wynika z tego, że nie zwracamy uwagi na piosenki w filmie, bo są one tłem do sceny. Jednak są też takie utwory, które pełnią diametralnie różną rolę – wręcz definiują cały film. Kto z nas nie zna słynnej piosenki z Titanica czy motywu przewodniego ze Szczęk – czy te filmy byłyby tak kultowe, gdyby nie ścieżka dźwiękowa?

Muzyka filmowa i soundtrack –

dziej piosenka bywa „mrugnięciem oka” w stronę widza, bo jej tekst odzwierciedla właśnie to, co

- znajdź różnicę

przydarza się bohaterowi.

Film opiera się na dwóch filarach, czyli rucho-

Skupmy się teraz na relacji filmów i muzyki.

mym obrazie i dźwięku. Pierwszy element po-

Ścieżkę dźwiękową można podzielić na dwie ka-

zwala odpocząć naszej wyobraźni i przyjąć wizję

tegorie: muzyka filmowa i soundtrack. Ta pierw-

reżysera dotyczącą wyglądu postaci, miejsca ak-

sza jest zwykle skomponowana na potrzeby fil-

cji oraz umieszczenia jej na linii czasu. Drugi zaś

mu. Choć nie wszyscy interesują się muzyką fil-

ukazuje nam relacje między bohaterami, daje

mową, to z pewnością każdy słyszał takie nazwi-

wgląd w ich konwersacje, a nieraz myśli. Jest też

sko, jak Hans Zimmer. Jest on autorem wielu

muzyka, której rola często pozostaje niezauwa-

pięknych kompozycji, które możemy usłyszeć

żalna, ale kontroluje nasze emocje podczas oglą-

w Piratach z Karaibów, filmie Batman: Początek

dania seansu. Ścieżka dźwiękowa buduje nastrój,

czy w Gladiatorze. Co ciekawe, nie tylko filmy

czasem jest melodią, którą słyszą także postacie

aktorskie, ale również popularne animacje, jak

filmowe i nawiązują z nią interakcje. Nieco rza-

str /

TEKST NUMERU Kung Fu Panda czy Madagaskar, również wypeł-

W przypadku muzyki filmowej często są to melo-

niały melodie Zimmera.

die powtarzające się wielokrotnie w filmie, a na-

Wiele naprawdę popularnych utworów jest dzie-

wet w serii, jak w przypadku Harry’ego Pottera.

łem innego kompozytora, Johna Williamsa.

Oczywiście nie są to jedynie utwory tak charak-

Myślę, że nawet jeśli to nazwisko nie jest wam

terystyczne jak te, które wymieniłam, ale wszyst-

tak znane jak Zimmera, to na pewno rozpoznacie

kie to instrumentalne (choć nie zawsze) motywy,

melodie, które stworzył. Kultowe ścieżki filmowe

które idealnie dopasowują się do akcji czy na-

skomponowane przez Williamsa można by wy-

stroju, a wręcz podsycają go. Widz, chcąc czy nie,

mieniać godzinami, a do najpopularniejszych

zaczyna się angażować emocjonalnie w to, co się

spośród nich należą: Twisted Nerve z filmu Kill

dzieje w filmie, nie tylko poprzez obraz, ale też

Bill, Hedwig's Theme z cyklu o Harrym Potterze,

dźwięk oraz muzykę. Ścieżka dźwiękowa, choć

Main Theme ze Szczęk, The Pink Panther Theme

nie zawsze jest najważniejsza, to ma ogromne

z

zadanie do wykonania – dosłowne „zagranie” na

Różowej Pantery, Star Wars Theme z cyklu

Gwiezdne Wojny. Ile motywów zabrzmiało wam w głowie podczas czytania?

str /

emocjach widza.

TEKST NUMERU

Na myśl przychodzi mi jeszcze La La Land – tam

przed premierą filmu. Często użycie takiej pio-

ścieżka dźwiękowa jest w całości stworzona na

senki już na zawsze kojarzy się z określoną ekra-

potrzeby filmu – wersje instrumentalne i śpiewa-

nizacją. Taki scenariusz zrealizował się w przy-

ne to często ten sam motyw, grany na wesoło

padku zespołu The Smiths, który na zawsze bę-

lub na smutno, w przyspieszeniu lub zwolnieniu.

dzie już kojarzony z filmem 500 dni miłości. Inne

Zarówno tutaj, jak i w przypadku innych musica-

warte uwagi przykłady: You Can Never Tell au-

li, muzyka jest trzecim filarem budującym film

torstwa Chucka Berry’ego w kultowej scenie tań-

i można powiedzieć, że najważniejszym.

ca w filmie Pulp Fiction, Bang Bang w wykona-

Soundtracki to piosenki tworzone przez popular-

niu Nancy Sinatry w filmie Kill Bill, All Star ze-

ne, choć nie tylko, zespoły czy piosenkarzy – nie-

społu Smash Mouth z animacji Shrek czy nowsza

koniecznie wyłącznie na potrzeby filmu. Często

ekranizacja – Strażnicy Galaktyki i Hooked On

są to utwory powstałe nawet kilkadziesiąt lat

A Feeling Blue Swede. Oczywiście zdarza się też, że artyści są proszeni o stworzenie piosenki spe-

str /

TEKST NUMERU

cjalnie do wypromowania filmu, np. Immortals

dii. Byłyby tylko ruchomymi obrazami, które mo-

zespołu Fall Out Boy do Wielkiej Szóstki, Swan

głyby nas rozbawić, ale równie dobrze mogliby-

Song Dua Lipy do filmu Alita: Battle Angel czy

śmy też przejść obok nich obojętnie, bo nie sku-

Zero zespołu Imagine Dragons do Ralpha Demol-

piłyby naszej uwagi.

ki 2. W teledyskach do piosenek często wykorzy-

Wspominałam wyżej o filmach akcji, przygodo-

stuje się fragmenty ekranizacji, aby wypromować

wych, komediach, a także musicalach. Na tych

film i rozpowszechnić datę jego premiery wśród

przykładach można wysnuć tezę, że bez względu

fanów danego artysty.

na gatunek filmowy muzyka odgrywa ważną ro-

Cofnijmy się jednak do początków kinematogra-

lę. Tu z pewnością nasuwa się wam pytanie –

fii. Pamiętacie filmy z Charliem Chaplinem? Nie

czy można zrobić film bez muzyki?

zawierały dialogów, właściwie to obraz i muzyka prowadziły widza przez akcję. Można wręcz powiedzieć, że to właśnie ścieżka dźwiękowa opo-

Cisza na sali

wiadała nam film. To, kiedy miało być smutno,

Można. I nawet trzeba, jeśli działasz według ma-

a kiedy wesoło – wskazywała melodia, która do-

nifestu zwanego „Dogma 59”. Został on opubli-

pełniała to, co widać było na ekranie. W tym

kowany w 1995 roku przez grupę awangardo-

wypadku nie umiem sobie wyobrazić, aby czarno

wych duńskich twórców filmowych, których

-białe filmy pozbawione dialogu nie miały melo-

głównym hasłem są słowa: „Kino to człowiek

str /

TEKST NUMERU

wobec samego siebie, a nie tylko aktor przed ka-

pojawić się w filmie, musiało być prawdziwe.

merą”. Zgodnie z tym mottem chciano, aby film

Twórcy „Dogmy 59” również odnieśli się do kwe-

został „oczyszczony” z efektów specjalnych, re-

stii muzyki. Jeden z punktów manifestu głosi:

kwizytów oraz scenografii – wszystko, co miało

„Nie należy dodawać żadnego dźwięku, który nie

str /

TEKST NUMERU wynika wprost z obrazu. Muzyka może wystąpić

wać się inaczej, ponieważ odgłosy ptaków nakła-

w filmie tylko wtedy, kiedy jest elementem sceny

dają się w ten sposób, aby brzmiały jak złożona

(tzn. słyszą ją również bohaterowie)”. Inicjatorzy

kompozycja. Poza tym jedyną melodią pojawiają-

manifestu chcieli, by ich filmy były surowe, nie-

cą się w tym obrazie jest piosenka grana na pia-

mal jakby przedstawiali widzom zdarzenia, które

ninie przez jedną z postaci. Pomimo braku nie-

wydarzyły się naprawdę. Dzięki takim zabiegom

pokojącej muzyki film budzi emocje poprzez ak-

ekranizacja wydawała prawdziwsza i bliższa od-

cję.

biorcy, który mógł się utożsamić z bohaterami czy z akcją. W końcu film jest odzwierciedleniem życia z punktu widzenia reżysera.

Po co nam muzyka w filmie?

Przykładowymi obrazami kinematografii bez mu-

Przeglądając materiały do tego artykułu, prze-

zyki są Idioci Larsa von Triera, jednego z wydaw-

czytałam wiele opinii, które można streścić sło-

ców i czołowych artystów tworzących zgodnie

wami: „Nie ma dobrego filmu bez dobrej muzyki”

z manifestem. Co ciekawe, twórcy, których filmy

– ale czy możemy się z tym zgodzić? Lars von

wpisywały się w zasady „Dogmy 59”, mogli ubie-

Trier oraz inni duńscy twórcy to osoby znane

gać się o certyfikat umieszczany w napisach po-

i cenione w świecie kinematografii, podobnie jak

czątkowych. Do tej pory tylko 35 filmów otrzy-

Hitchcock i jego kultowy film Ptaki. Ich dzieła

mało taki certyfikat, w tym wspomniany już film

kojarzą wszyscy, a jednak są to obrazy pozba-

Idioci. Innym przykładem może być Tańczący

wione muzyki. Moim zdaniem, w czasach, w któ-

w ciemnościach, również von Triera, który w tej

rych żyjemy, występują liczne „rozpraszacze”,

produkcji współpracował z Björk. Tu reżyser za-

które odciągają nasza uwagę od tego, co robimy.

stosował interesujący zabieg – dźwięki z otocze-

Przypomnij sobie, ile razy sięgnąłeś po telefon,

nia zaczęły powoli zamieniać się w utwór skom-

czy wyszedłeś na chwilę do innego pomieszcze-

ponowany

przykładowo

nia podczas oglądania filmu? Ja, pomimo swoje-

dźwięk kół pociągowych stukających o tory i od-

go zamiłowania do produkcji filmowych, często

głos pracujących maszyn w fabryce nakładając

to robię. Dlatego twórcy filmowi robią wszystko,

się, zaczynały tworzyć melodię. Sięgnijmy po nie-

by w różny sposób skupić uwagę widza na swo-

co popularniejszy film spoza listy twórców stosu-

im dziele – czy to poprzez obraz, dźwięk, efekty

jących się do „Dogmy 59”, czyli Ptaki Alfreda Hi-

specjalne, czy też akcję filmu. Pozbywając się

tchcocka. Wiele osób tego nie zauważa, ale w tej

jednego spośród tych elementów, mogą zgubić

ekranizacji nie pojawia się muzyka. Może wyda-

skupienie i zainteresowanie odbiorcy.

na

potrzeby

filmu,

str /

IDĘ PO SW SWOJE OJE MARZENIA!

Je a to

jo

str /

edni zbierają plakaty, inni karty z piłkarzami, on... jest łowcą autografów! Radek Kopalko uczeń technikum o profilu architektura kra-

obrazu. I choć sam nie jest sławny, to doskonale znają go dziennikarze. Bo Radek jest wszędzie tam, gdzie nie brakuje znanych osób.

str /

Warto rozmawiać

rozmawiał Konrad

Traczyk

Konrad Traczyk: Jak zaczęła się Twoja przy-

Już od dawna nie liczę zbiorów, bo jest to do-

goda ze zbieraniem autografów? Skąd wziął

słownie niemożliwe. Musiałbym spędzić na tym

się ten pomysł?

pół dnia. Moja kolekcja liczy około 4-5 tysięcy

Radek Kopalko: Zaczęło się od tego, że pewne-

autografów znanych polskich i zagranicznych

go sobotniego wieczoru, pięć lat temu, oglądając

aktorów/aktorek oraz piosenkarzy/piosenkarek.

show „The Voice of Poland” zamarzył mi się

Rzadko za to zbieram podpisy sportowców, cho-

podpis polskiej piosenkarki, a obecnie też aktorki

ciaż kilka znajduje się w mojej kolekcji. Staram

- Katarzyny Sawczuk. Było to dla mnie całkiem

się zbierać autografy na zdjęciach, ale również

nowe i nie wiedziałem, jak go zdobyć. Na drugi

są i te na kartkach.

dzień napisałem do Kasi na Facebooku z pytaniem, czy byłaby możliwość otrzymania jej zdję-

Kolekcjonujesz je w jakiś specjalny sposób?

cia z autografem. Byłem ogromnie skrępowany.

Gdzie to wszystko mieścisz?

Do czasu, gdy Kasia mi odpisała, że jest jej bardzo miło i podała adres, gdzie mogę wysłać kopertę ze znaczkiem zwrotnym. I tak zaczęła się

Na autografy mam specjalnie przeznaczone albumy, półki oraz kawałek ściany w pokoju.

cała moja przygoda. Później z autografu na autograf zacząłem się coraz bardziej wkręcać. Ni-

Są autografy, które mają np. jakieś honoro-

gdy nie sądziłem, że stanie się to moim

we miejsce czy wszystkie traktujesz równo?

"życiowym" hobby.

Oczywiście. Wszystkie są dla mnie ogromnie ważne, każdy ma swoją osobną historię. Te naj-

Ile mniej więcej autografów i zdjęć znajduje

ważniejsze zwykle wkładam do specjalnego albu-

się w Twojej kolekcji? To są tylko kartki i

mu albo wieszam w ramce na ścianie.

zdjęcia czy też np. podpisane koszulki?

str /

Warto rozmawiać Czyli zbyt wiele wolnego miejsca w pokoju

Już od tylu lat to robię, że biorę to po prostu na

zapewne nie masz. A jak zazwyczaj wygląda

logikę. Mam takie miejsca, w których przykłado-

proces starania się o autograf? Wyczekujesz

wo już wiem, o której zazwyczaj artyści mają

na gwiazdy pod hotelami czy robisz to w ja-

próbę. Zazwyczaj gdy ochroniarze każą opuścić

kiś inny sposób?

teren, to ja i tak zostaję - czekam w danym

Zależy od sytuacji. Jest kilka różnych miejsc. Są

miejscu lub gdzieś obok.

to chociażby festiwal, koncert, spektakl albo plan filmowy. Dowiaduję się wcześniej, o której godzi-

Ryzykownie! A które gwiazdy są bardziej

nie dany artysta ma np. próbę i czekam po kilka

otwarte: te znane z tworzenia muzyki czy z

godzin, czasem nawet pół dnia, aż się pojawi.

ekranu telewizyjnego lub kinowego?

Jest to strasznie męczące, ale satysfakcja później jest nie do opisania.

Zależy od gwiazdy. Są tacy, którzy z sercem wychodzą do fana, ale są i tacy, którzy potrafią na-

Skąd wiesz o godzinach prób albo miejscach

wet zwyzywać, żeby tylko dać im święty spokój.

planów zdjęciowych? Zdarzyło się, że musia-

Także można ich podzielić na dwie osobne grupy.

łeś kiedyś uciekać przed ochroniarzami?

str /

Warto rozmawiać Ktoś był szczególnie otwarty i zapadł Ci

Ale pewnie nie zawsze było tak przyjemnie.

w pamięci?

Ile razy zdarzyło się, że ktoś Ci odmówił al-

Bardzo pozytywne wrażenie zrobili na mnie An-

bo potraktował Cię w niefajny sposób?

drzej Grabowski i Krystyna Janda. Znajomi ko-

Zdarzyło się to kilka razy. Zwykle te spotkania

lekcjonerzy

odsyłam w niepamięć, bo po co wspominać takie

opowiadali

mi,

że

kilkakrotnie

w okropny sposób im odmówili. W moim przy-

przykre sytuacje?

padku było inaczej. Z zagranicznych gwiazd bar-

Czym kierujesz się przy wyborze gwiazd, od

dzo miło wspominam spotkanie z Alvaro Sole-

których chcesz autograf? Są takie, które

rem. Wywarł na mnie niesamowite wrażenie

znajdują się na "hot liście" i takie, do któ-

swoim podejściem do fanów, całkiem innym niż

rych byś nie podszedł?

u polskich gwiazd. Był otwarty i przy tym bardzo miły.

Obecnie staram się łapać artystów „starszego pokolenia” To są największe gwiazdy, które war-

Była jeszcze jakaś ciekawa historia?

to spotykać, bo nie zawsze to jest zwykłe „Dzień

Na pewno pełne wiedzy i wielkiego poczucia hu-

dobry, czy można prosić o autograf?”, lecz

moru spotkanie z Marią Czubaszek w 2015 roku.

ogromna lekcja, którą nam przekazują rozmową.

Wtedy niestety widziałem ją po raz ostatni. Pani

Jak każdy kolekcjoner mam listę artystów, któ-

Maria bardzo ciekawie opowiadała o swoim ży-

rych ogromnie chciałbym spotkać. Znajdują się

ciu. Była niesamowitą kobietą. Mam też w pa-

na niej m.in. Edyta Górniak, Justyna Steczkow-

mięci spotkanie z Haliną Kunicką w 2017 roku,

ska, Jan Nowicki... Długo wymieniać. Do niedaw-

również ciekawie opowiadała o swoim życiu.

na była też na niej Barbara Krafftówna, ale to

M.in. o nieżyjącym już dziennikarzu, a prywatnie

marzenie udało mi się spełnić.

mężu, Lucjanie Kydryńskim.

str /

Warto rozmawiać

A zdarzyło Ci się kiedyś zaprzyjaźnić z jakąś

Bardzo pozytywnie podchodzą do mojego hobby.

gwiazdą?

Z zainteresowaniem słuchają moich historii

Przyjaźnię się już od kilku dobrych lat z piosen-

i opowiadań na temat jakichś spotkań itp. Naj-

karką, a jednocześnie od dzieciństwa moją wiel-

bardziej jestem wdzięczny nauczycielom, że cza-

ką idolką - Dorotą Osińską. Prowadzę Oficjalny

sami są tak wyrozumiali i nie robią mi proble-

Fan club artystki.

mów w szkole. Ogromnie im za to dziękuję. Nie raz oczywiście zdarzały się hejty typu - "Po co ci to? Z tego się nie utrzymasz! Tylko tracisz pie-

Jak na tę pasję reagują osoby z Twojego

niądze!". Ale ja się nie zatrzymuję i idę dalej. Idę

otoczenia?

po swoje marzenia!

str /

60 MINUT NA GODZINĘ

Kino. Co widzisz, kiedy słyszysz to słowo? Pozwoliłam sobie na małe oględziny: pokolenie naszych rodziców widzi salę z wielkim ekranem i widownię wypełnioną po brzegi ludźmi.

A nasze pokolenie? Już niekoniecznie. Część odpowiedzi pokrywa się ze zdaniem starszych, ale druga połowa określa to tylko jednym, magicznym i ostatnio często używanym słowem: NETFLIX. str /

str /

Zastrzyk wiedzy

redaktor

Anna Sydorczak

Czy to oznacza, że tradycyjne kino odchodzi do

po drodze. Teraz siedząc w łóżku, odpalamy ko-

lamusa? Nic bardziej mylnego. W niektórych

lejny film i nie musimy ruszać się spod koca,

miastach wciąż funkcjonują jeszcze m.in. kino-

a przelew za subskrypcję popłynie zawiłymi

kawiarnie, gdzie siedzi się przy stolikach, można

i rzecz jasna zabezpieczonymi drogami internetu.

zamówić kawę, herbatę, ciasto czy piwo. Takie

Proste, prawda? Absolutnie nie demonizuję tu

miejsca wciąż cieszą się niesłabnącą popularno-

Netflixa, bo to głównie on sprawił, że zmniejszy-

ścią, skąd więc moje spekulacje o rzekomym za-

ła się liczba osób wykorzystujących nielegalne

nikaniu sal kinowych?

streamingi, ale stał się on prywatną kinową ostoją dla jednostek.

U pana Wiesia Zacznijmy od wyjaśnień. Wikipedia określa tę

Co z tym kinem?

platformę jako internetową wypożyczalnię, ofe-

Wróćmy do meritum. Kino odchodzi w końcu do

rującą za zryczałtowaną opłatą dostęp do fil-

lamusa, czy nie? Odpowiedź nie jest jednoznacz-

mów i seriali. Termin wypożyczalnia brzmi tu

na, bo w zasadzie i tak, i nie. Dlaczego tak? Bo

dosyć śmiesznie, bo osobiście kojarzy mi się

Netflix bardziej nam się opłaca i rzeczywiście

z latami 90. i typową wypożyczalnią kaset video.

większość wybiera oglądanie seansów w domo-

Prowadził ją zazwyczaj jakiś pan Wiesio, który

wym zaciszu bez fatygowania się do kina. Czy

pobierał drobną opłatę i rzucał na odchodne,

staliśmy się wygodniccy? Nie, Netflix nas takimi

kiedy upływa data zwrotu. Nie żyjemy jednak

uczynił! Jednocześnie zaś Netflix ma ten manka-

w latach 90., tylko w 2019 roku i mamy inter-

ment, że nie emituje obecnych rzeczywistych

net. A skoro mamy internet, to mamy też w nim

premier kinowych. I tu, aby obejrzeć np. Boże

Netflixa, który jest częścią internetowego kina.

Ciało musimy niestety skierować nasze kroki do

Internet i Netflix ukróciły więc interakcje mię-

kina tradycyjnego. Niestety albo właśnie stety.

dzyludzkie, bo przecież żeby obejrzeć taki film

Co takiego daje nam więc kino? Przede wszyst-

trzeba było odwiedzić wspomnianego pana Wie-

kim KLIMAT. Takiego klimatu jak w sali kinowej

sia, a przy okazji może spotkać kogoś znajomego

nie ma nigdzie indziej. Szczególnie kiedy owa

str /

Zastrzyk wiedzy sala wypełniona jest po brzegi i można jedno-

my sami lub nasi przyjaciele (którzy okazyjnie

znacznie na koniec seansu stwierdzić, czy film

przyniosą ze sobą jedzenie i nas nimi poczęstu-

się podobał, czy nie. Nie mówię tu o multiplek-

ją). Mamy też możliwość oglądania seriali bez

sach, tylko o kinach studyjnych, w których pusz-

reklam, z napisami, które są niekiedy bardzo po-

czane jest kino niszowe, często trudno dostępne

mocne, przykładowo gdy akurat spożywamy coś

na płatnych platformach streamingowych. A co

chrupiącego i nie słyszymy dialogu postaci. Wy-

z popularnością? No cóż, mówi sama za siebie.

daje się, że wszystko przemawia na korzyść

Przed rokiem 1989 najchętniej oglądanym fil-

Netflixa, ale czy na pewno? Niestety, jak już

mem byli Krzyżacy, a po transformacji ustrojo-

wspominałam, ta platforma w znacznej części

wej Quo vadis. Niedawno jednak film ten został

emituje swoje produkcje, które niekiedy nie po-

pobity przez Kler z 2018 roku. Widocznie tematy

siadają zapierającej dech w piersiach fabuły,

wiary, historii i patriotyzmu nigdy nam nie

a są wytworem mainstreamu. Kino za to jest po-

zbrzydną.

lem do popisu nieoczywistych kreacji i czasem wybitnych historii. Poza tym w kinie też można jeść (niestety nie na takich warunkach, jak w domu) jednak wspomniany klimat potrafi nie-

Hybryda Zróbmy teraz ranking zalet i wad obu możliwości. W czym Netflix jest lepszy od tradycyjnego kina? Przede wszystkim to my dobieramy sobie towarzystwo do oglądania. Możemy to być tylko

str /

kiedy zrekompensować wszystko. Szczególnie gdy mamy okazję zawitać do bardzo starego kina.

Wtedy doznania przypominają teleportację do przeszłości, a sala kinowa jest portalem, w którym widać już inny świat.

Problemy pierwszego świata i zaskakujące pasożytnictwo

str /

Downton Abbey Michaela Englera i Parasite Joon-ho Bonga to pozycje skrajnie różne i zestawianie ich ze sobą może wywoływać niemałe zdziwienie. Na pierwszy rzut oka jedyne, co je łączy, to czas wejścia do kin.

No bo co może mieć wspólnego życie XX-wiecznej brytyjskiej arystokracji ze współczesną południowokoreańską rodziną żyjącą na skraju ubóstwa?

str /

Ze świata filmu

redaktor

Katarzyna Hyla

Mimo wielu oczywistych różnic, w gruncie rzeczy

nastawieniu,

oraz

pomoc

kuchenna

Daisy

oba filmy dotykają zbliżonych problemów i zada-

(Sophie McShera) nie są zachwyceni odwiedzina-

ją podobne pytania. Robią to jednak na odmien-

mi, ale i tak włączają się w wir przygotowań i

ne sposoby i z zupełnie innym przesłaniem.

robią, co mogą, by wizyta wypadła bez zakłóceń.

Jakim? Warto przekonać się samemu. Uwaga na spojlery – w przypadku Parasite reżyser zachęcał, by oglądać film, nie wiedząc o nim zupełnie

Problemy pierwszego świata

nic. Jeżeli więc chcecie pozostać bezstronni, su-

Jeżeli chodzi o fabułę – to by było na tyle. Jak

geruję, by najpierw obejrzeć film, a dopiero po-

zauważa Jakub Majmurek w recenzji na portalu

tem o nim czytać.

filmweb.pl: stanowiąca oś fabuły historia wizyty

Wielka Brytania, rok 1927, posiadłość Downton.

pary królewskiej w Downton Abbey nie ma w

Rodzina Crowleyów, dobrze znana wszystkim fa-

sobie dramatycznego potencjału, by unieść

nom serialu Juliana Fellowesa (film jest jego

dwugodzinny film. Trudno się nią przejąć, skoro

bezpośrednią kontynuacją, akcja toczy się rok po

stawka jest iluzoryczna (J. Majmurek, Fantazje

wydarzeniach z ostatniego sezonu Downton Ab-

na czasy chaosu, www.filmweb.pl). Akcja jest

bey), szykuje się do przyjęcia w gościnę pary

rozproszona na pomniejsze wątki i incydenty,

królewskiej. Dla wielu członków służby i lokalnej

jednak żaden z nich nie ma szans się rozwinąć,

społeczności ta wizyta jawi się jako najważniej-

wybić się ponad inne. Serial przyzwyczaił widzów

szy dzień życia, moment, w którym dostąpią naj-

do barwnych postaci, a ich perypetie, oprócz

wyższego możliwego zaszczytu. Dla Crowleyów to

splendoru posiadłości oraz tła historycznego,

lekki stres i niedogodności, konieczność rozkła-

były kanwą, na której opierał się sukces serialu.

dania krzeseł w deszczu i wybierania nowych

Tutaj (z wyjątkami) nie mają czasu, by się zapre-

strojów. Jedynie Irlandczyk Tom Branson (Allen

zentować – są tylko jednymi z wielu rekwizytów

Leech), o niegdyś rewolucyjnym i patriotycznym

obok pięknych strojów, samochodów i zastawy.

str /

Ze świata filmu Pomimo rewelacyjnej gry aktorskiej (Maggie

skę i niełaskę innych. Zawsze wyróżniała się

Smith jest jak zwykle bezkonkurencyjna) bohate-

życzliwością i brakiem snobizmu, a tu okazuje

rowie w filmie blakną.

się dość materialistyczna i przewrotna. Podobnie

A niektórzy także rozczarowują – Lady Edith, nie-

zniknęła radykalność i wywrotowość Toma. Nie

gdyś przełamująca konwencje i zachęcająca do

chodzi nawet o to, co robi, ale jak i dlaczego to

tego innych, daje się poznać jako znudzona mar-

robi – okazuje się, że nieskazitelne imię rodziny

kiza, której ogromnym zmartwieniem jest brak

Crowleyów (choć wciąż czuje, że nie do końca

odpowiedniej sukni (czy to ta sama Edith, która

jest jednym z nich) to jego najwyższy priorytet.

w spodniach pracowała na farmie?). Ma także

Nadal mówi to, co myśli, ale jego dawne ideały

poważniejsze rozterki, ale poza wyrażaniem swo-

jak gdyby rozwiały się po latach mieszkania

jego niezadowolenia w zasadzie zdaje się na ła-

w Downton.

str /

Ze świata filmu Korea Południowa, dzień dzisiejszy. Mieszkająca

razem twarzy podnosi do góry zaciśniętą pięść,

w ciasnej suterenie rodzina – małżeństwo

równie dobrze może za moment uderzyć albo

z dwójką dorosłych dzieci – której jedyny zarobek

wybuchnąć

pochodzi ze składania pudełek na pizzę, zasta-

oglądając Parasite, nie jest łatwo się rozluźnić.

nawia się, jak polepszyć swoją sytuację finanso-

Równocześnie trudno nie żywić nadziei, że nawet

wą. Szczególnie, że szefowa potrąca im z pensji

gdy wszystko wskazuje inaczej, historia jednak

za źle złożone pudełka, sąsiadka odcina dostęp

będzie miała szczęśliwy finał. Bohaterowie są

do WiFi, w ich mieszkaniu żyją pluskwy, a lokal-

interesujący i dobrze wykreowani, szczególnie

ny pijak regularnie sika pod ich oknem. Z pomo-

ojciec rodziny, Gi-taek (Kang-ho Song), przykuwa

cą przychodzi przyjaciel syna, Gi-woo (Woo-sik

uwagę.

Choi) – przynosi rodzinie kamień mający zapew-

Parasite to w dużej mierze film o rodzinie, wię-

nić im dobrobyt i proponuje Gi-woo pracę kore-

zach i relacjach między jej członkami. Jest tu

petytora u bogatej rodziny. Od tego momentu

wiele ciepła, wzajemnego zrozumienia i poczucia

dla bohaterów odwraca się karta i rozpoczyna

odpowiedzialności za siebie nawzajem. Bezpie-

się pasmo emocjonujących wydarzeń.

czeństwo i dobrobyt bliskich stoją tutaj na

serdecznym

śmiechem.

Dlatego,

pierwszym miejscu. Za wszelką cenę. Ale także,

Zaskakujące wyjścia

podobnie jak Downton Abbey, Parasite pokazuje

z sytuacji bez wyjścia

i klasy niższej. Choć Crowleyom i Parkom daleko

zderzenie dwóch światów: bogatej klasy średniej

Parasite trzyma w napięciu do samego końca, nie ma tu mowy o nudzie. Film korzysta z klisz i znanych schematów fabularnych, ale tylko po to, by na chwilę uśpić czujność widza, a po chwili zupełnie go zaskoczyć. Jest nieprzewidywalny, a momentami wręcz szokujący. Miesza w sobie przeróżne gatunki: komedię, dramat, film akcji.

do bezwzględnych wyzyskiwaczy, to oczekują, że służba będzie znać swoje miejsce i wykonywać pracę w rzetelny i właściwie niewidzialny sposób.

Gdy jednak zachowa się nieodpowiednio, na idealnej rzeczywistości pojawi się rysa, porządek zostanie zakłócony. W bardziej lub mniej dramatyczny sposób.

Tragizm przeplata się z humorem, a groźnie wyglądające sytuacje mogą zostać rozładowane w zabawny sposób. Jednak te żarty nie zawsze

Bieda? A co to?

są śmieszne. Nigdy nie wiadomo, czego można

Rodzina w Downton Abbey jest zżyta ze służbą,

się spodziewać – kiedy bohater z wściekłym wy-

dba o jej warunki życiowe i wstawia się za nią

str /

Ze świata filmu

str /

Ze świata filmu

str /

Ze świata filmu w różnych sytuacjach (choć w filmie nie widać te-

może to być także przestrzeń, w której czai się

go tak jak w serialu). U Parków (Seon-gyun Lee)

groza. Tym razem w Downton Abbey napięcie po-

pracowników łatwo zastąpić, a pracodawcy wła-

między arystokracją a służbą jest niewielkie –

ściwie nic o nich nie wiedzą – i nie chcą wiedzieć.

- pracownicy są szczęśliwi, że mogą służyć

I właśnie ten brak zainteresowania okaże się

w Downton i tego przywileju nie zamierzają się

brzemienny w skutkach. Pani Park (Yeo-jeong Jo)

wyzbyć. Jeżeli ktoś zastanawia się, czy taki styl

żyje w idealnym świecie piękna i nieograniczonych

życia ma jeszcze sens, to arystokraci. Z pomocą

pieniędzy – jej priorytetem jest rodzinne szczęście

przychodzi służba, opowiadając się po stronie

i bezpieczeństwo. Z pięknego, otoczonego żywo-

konserwatywnych wartości.

płotem domu na wzgórzu nie widać ciasnych uli-

W dzisiejszych czasach politycznej zawieru-

czek i brudnych suteren w biednej dzielnicy. Dla

chy, próby ustalenia wspólnych wartości i pod-

Parków bieda (czy też przynależność do niższej

staw, Downton Abbey przychodzi z dość konser-

klasy) jest obca, niezrozumiała i ma w sobie coś

watywnym przesłaniem pomimo homoseksualne-

nieprzyzwoitego, co albo wywołuje bezwarunkową

go wątku społecznego. Bądźmy szlachetni, trzy-

odrazę (jak dziwny, piwniczny zapach), albo

majmy się rodziny i tradycyjnych wartości,

w perwersyjny sposób podnieca (jak tanie majtki

a (prawie) wszyscy będą szczęśliwi. Za to film

znalezione w samochodzie). Znamienny jest tytuł

Joon-ho Bonga nie daje nam żadnej recepty, tylko

filmu, który może się odnosić do kilku różnych po-

rodzi kolejne pytania. To świetny film, który cza-

staci (lub grup postaci). Pytanie, na które każdy

sem bawi, czasem szokuje, a przez cały czas trzy-

musi odpowiedzieć sam, brzmi – kto na kim tak

ma w napięciu. Dostarcza zarówno refleksji, jak

naprawdę pasożytuje?

i rozrywki. Nie tylko warto, ale trzeba go zobaczyć.

Natomiast Downton Abbey w wersji filmowej nie jest tak dobry jak serial. Dlaczego jednak mimo

Na górze róże, na dole…

jego wszystkich niedociągnięć wyszłam z kina

Uwagę zwraca też operowanie przestrzenią na linii

z szerokim uśmiechem na twarzy? Bo to napraw-

góra–dół, które w obu filmach podkreśla podziały

dę miły, uroczy obraz ze szczęśliwym zakończe-

między klasami. Bogacze mieszkający na górze

niem, w którym ludzie są dobrzy, nawet jeśli cza-

wśród zbytków, przestrzeni i światła pozostają

sem złośliwi, Downton jest piękne, a Lady Gran-

w znacznej mierze nieświadomi, co dzieje się w

than (Maggie Smith) i Lady Mary (Michelle Docke-

ciasnych i ciemnych pomieszczeniach na dole. Te

ry) błyskotliwe. Jeżeli Parasite jest jak wypicie

dwie sfery przenikają się, ale każda z nich rządzi

energy drinka – na pewno nie zaśniecie po nim

się własnymi prawami. I tak: pod spodem może

spokojnie, to Downton Abbey jest jak gorąca cze-

kryć się dobrze zorganizowany mechanizm, ale

kolada w wietrzny, jesienny dzień.

str /

Wykorzystanie języków regionalnych w kinematografii nie jest rzadkim zjawiskiem. Zdarza się to nie tylko w tak zróżnicowanych pod względem ludności i języków krajach, jak Rosja czy Hiszpania, ale też w Polsce – - kraju jedynie na pozór jednolitym demograficznie i językowo. str /

JĘZYKI MAŁYCH NACJI NA WIELKIM EKRANIE

str /

Zastrzyk wiedzy

redaktor

Katarzyna Giemza

W filmach produkcji polskiej nierzadko występują

głównej roli, Augustyn Halotta, znalazł się

przynajmniej pojedyncze dialogi w języku ka-

w sytuacji bardzo podobnej do tej ukazanej w

szubskim bądź gwarze śląskiej. Kaszubski poja-

filmie.

wił się w wyreżyserowanym przez Filipa Bajona Kamerdynerze, którego akcja rozgrywa się właśnie na Kaszubach w latach 1900–1945. Ukazuje on historię życia mieszkającego tam chłopca Mateusza Krolla na tle ważnych dla jego rodaków wydarzeń tego okresu, w tym traktatu wersalskiego czy masowych egzekucji w Piaśnicy w latach 1939–1940.

Kino w iberyjskim klimacie Języki regionalne pojawiają się również w filmach produkcji hiszpańskiej. W języku galicyjskim nakręcono osadzony w latach 50. XX wieku w mieście Ourense film urodzonego tamże Ignacia Vilara W cugu. Opowiada on o trzech przyjaciołach, którzy spędzają noc w tytułowym ciągu

Z kolei elementy gwary śląskiej znalazły się w Paciorkach jednego różańca w reżyserii rodowitego Ślązaka – Kazimierza Kutza. Produkcja ta opowiada o emerytowanym górniku, sprzeciwiającym się wyburzaniu osiedla domków górniczych, gdzie mieszkał, i stawianiu na jego miejscu budynków z wielkiej płyty, do których mieszkańcy osiedla mieli zostać przesiedleni. Film miał problemy z cenzurą, gdyż został oparty na prawdziwej historii z przełomu lat 60. i 70.

XX wieku, kiedy to zapadła decyzja o wyburzeniu domków górniczych w katowickiej dzielnicy Giszowiec i wybudowaniu wieżowców. Odtwórca

str /

alkoholowym. Ten obfitujący w różne wydarzenia czas kończy się tragicznie. Dramatyzm sytuacji jest spotęgowany nędzą Galicji, która trwała jeszcze długo po zakończeniu hiszpańskiej wojny domowej.

Z kolei dramat Czarny chleb w reżyserii Agustíego Villarongi, został zrealizowany w języku tego regionu. Ten film pokazuje historię żyjącego w Katalonii lat 40. XX wieku chłopca imieniem Andreu, który w trakcie wędrówki po lesie znajduje zwłoki mężczyzny i jego syna. Postanawia się

Zastrzyk wiedzy dowiedzieć, kto był sprawcą tej zbrodni, zwłasz-

pochodzi Bałagow. Tłem dla wydarzeń jest cha-

cza że lokalne władze posądzają o nią jego ojca.

os, który wówczas panował w regionie.

Mozaika etniczna na ekranie

Innym rosyjskim filmem zrealizowanym w języku

W Rosji żyją różne grupy etniczne, przez co kraj ten jest bardzo zróżnicowany pod względem językowym. W produkcji Kantemira Bałagowa Bliskość usłyszeć można dwa języki – rosyjski i kabardyjski. Film opowiada o dokonanym przez nieznanych sprawców porwaniu młodego Żyda imieniem Dawid i jego narzeczonej. Akcja rozgrywa się na początku lat 90. minionego stulecia w mieście Nalczyk – stolicy mieszczącej się w południowej Rosji w regionie Kaukazu Republiki Kabardyjsko-Bałkarskiej – z którego to miasta

regionalnym są Niebiańskie żony łąkowych Maryjczyków w reżyserii Aleksieja Fiedorczenki – dramat złożony z ponad dwudziestu osobnych historii o kobietach pochodzących z tytułowego ludu, zamieszkującego rosyjską autonomiczną Republikę Mari El, mieszczącą się na wschodnim skrawku europejskiej części Rosji. Ze względu na swoją kompozycję oraz odważną formę i erotyzm jest porównywany do Dekameronu – zbioru nowel autorstwa Giovanniego Boccaccia. Film jednak wyróżnia się tym, że obok wątków miłosnych i erotycznych dużą rolę w nim odgrywa maryjski folklor.

Użycie języków regionalnych w tych filmach było ściśle związane z ich miejscem akcji i problematyką, ale nie tylko z nimi. Reżyserowie części z ukazanych produkcji wykorzystali w nich języki regionów, z których sami się wywodzą, co można uznać za swego rodzaju patriotyzm lokalny i przejaw troski o kulturę swojej małej ojczyzny.

Wybór omówionych filmów nie był przypadkowy.

Kierowałam się zamiarem pokazania, że języki regionalne mają rację bytu zarówno w kinematografii krajów pozornie jednolitych pod względem lingwistycznym (takich jak Polska), jak i tych bogatszych językowo.

str /

MUZYKA DŻUNGLI

Szkoła artystyczna jest niezwykłym miejscem. Oprócz kształcenia i wspierania młodych zdolnych, jest zbiorowiskiem przeróżnych charakterów. str /

str /

Ogląd sprawy

redaktor

Jagoda Jabłońska

Znacznie różni się od typowych placówek eduka-

No tak, ktoś już to kiedyś wymyślił. Ten chaos

cyjnych, chociażby dlatego, że mamy w niej do

został nazwany chórem. Co więcej, świadomie

czynienia z samymi artystycznymi duszami. Jak

zaoferowano

wiadomo takie osobniki są bardzo wrażliwe

(ministerstwo wydłużyło czas zajęć o dodatkowe

(zwłaszcza na swoim punkcie), kierują się okre-

sześćdziesiąt minut tej przyjemności) zderzenia

ślonymi zasadami i minimum połowa z nich

muzycznych tytanów.

w młodym wieku postawiła sobie za życiowy cel

Najpierw trzeba dotrzeć do jaskini. Nie wszyst-

dostać się do najlepszej akademii muzycznej.

kim udaje się to zrobić o umówionej porze, tak

W oczekiwaniu na skończenie nauki w szkole

więc pierwsze dziesięć minut wypada poczekać

średniej, zmuszane są do uczestniczenia w wielu

na resztę zwierzyńca. Na przestrzeni lat wy-

dodatkowych zajęciach, które mają towarzyszyć

kształciło się wiele gatunków i podgatunków.

ich rozwojowi. W praktyce działają wszystkim na

Jednym z najbardziej popularnych, reprezentują-

nerwy, stanowią pewnego rodzaju zapychacz

cych północną stronę sawanny jest lizusus du-

czasu. Biedni, młodzi muzycy, przytłoczeni nad-

pius. Te osobniki o wyjątkowej potrzebie uwagi

miarem obowiązków, zamiast skupić swoją uwa-

zawsze czekają pod wejściem kilka minut przed

gę na przyswajaniu nowych zagadnień, analizują

rozpoczęciem współpracy. Dostawiają pieńki bli-

w myślach inwencje lub fugi Jana Sebastiana

sko stanowiska dyrygentusa – przywódcy stada,

Bacha, które muszą umieć zaprezentować na na-

następnie wpatrzeni w niego niczym w kawałek

stępnej lekcji fortepianu. Kiedy na ich twarzach

soczystego steku potakują i śmieją się głośno

wymaluje się nagły grymas, prawdopodobnie

z jego mniej lub bardziej zabawnych ryków.

pomylili klawisz na wyimaginowanej klawiaturze

Na heheszki nie da się nie zwrócić uwagi. Jak

pianina.

przystało na bliskie kuzynki hien, bez przerwy

A gdyby tak stworzyć kiedyś zajęcia zbiorowe,

słychać ich chichot. Nie ważne jakie nuty rozczy-

połączyć wszystkie gatunki i kazać im wykony-

tuje się w danym momencie, swoimi uszczypli-

wać ten sam utwór? Oczywiście nie za pomocą

wymi komentarzami zwracają uwagę każdego,

ich instrumentów wiodących – to byłoby za pro-

nawet leniwiusa anonimusa, który zaszył się

ste. Musieliby zagrać na strunach… głosowych!

gdzieś poza linią wzroku dyrygentusa i ucina so-

str /

dwie

godziny

w

tygodniu

Ogląd sprawy bie drzemkę. Talentusy, co prawda nie są gatun-

niezauważeni przez surowy wzrok dyrygentusa

kiem zagrożonym, lecz stanowią małą garstkę

do końca lekcji. Wiele osobników wyraża wspólne

przybyłych. Ich wrodzone umiejętności sprawiają,

cechy przez co trudno ich przyporządkować do

że nie muszą przygotowywać się na kolejne zaję-

poszczególnych grup.

cia, podtrzymują melodię główną kiedy reszta się

Nikt nie lubi tu być. Zamykani w klatce wykonują

gubi. W odróżnieniu od wyjców pospolitych nie

polecenia, które czasem przewyższają ich możli-

musiały pracować na swój sukces. Wyjce stano-

wości. Za popełnienie błędu skazuje się na karne

wią elitę. Nie mają instrumentu prowadzącego,

solówki. Po rozgrzewce zgromadzeni sprawnie

od samego początku kariery kształcą swój głos

spinają tyłki, aby jak najlepiej zaśpiewać naczel-

na wydziale wokalnym. Na chórze czują się jak

ną

Lady Gaga – nie ważne jaką kreacją zadziwią

z nadzieją szybszego upływu czasu. Zbliżając się

tym razem, zrobią wrażenie.

do końca każdy czuje się jak zwycięzca maratonu

Całą resztę składu trudno zidentyfikować. Nie-

i stara się nie myśleć, że za tydzień czeka po-

którzy dzięki dobremu kamuflażowi pozostają

wtórka z rozrywki.

str /

pieśń

„The

lion

sleeps

tonight”

FILM NA MI MIARĘ ARĘ OSC OSCARA ARA

str /

str /

Zastrzyk wiedzy

redaktor

Joanna Żyła

Co tak naprawdę wiemy o statuetkach, jakimi obsypywane są wybitne dzieła światowej kinematografii? Czy istnieje przepis na megahit?

Można odnieść wrażenie, że niektórzy producenci mają na to znane tylko sobie metody.

Wydaje się, że jest to przypadek Władcy Pier-

filmowej. To obiekt pożądania każdego człowieka

ścieni: Powrotu Króla. To jedna z najbardziej

pracującego w przemyśle filmowym. Za twórcę

znanych produkcji filmowych na świecie. Nakrę-

projektu nagrody uważa się Cedricka Gibbonsa,

cona z niezwykłym rozmachem adaptacja trylogii

scenografa wytwórni MGM. Początkowo nagroda

J.R.R. Tolkiena otrzymała łącznie aż 54 bardzo

ta nazywana była „Academy Award”, dzisiejszą

prestiżowe nagrody (w tym jedenaście Oscarów,

nazwę przyjęła prawdopodobnie w 1931 roku.

cztery Złote Globy, pięć nagród BAFTA, dziewięć Saturnów oraz Złotego Satelitę). Zdobyła wielkie uznanie wśród krytyków filmowych i ogromną sympatię widzów.

Pierwsza ceremonia wręczenia Oscarów odbyła się 16 maja 1929 roku na prywatnym przyjęciu w Hollywood Roosevelt Hotel w Los Angeles. Bilety kosztowały pięć dolarów, a uroczystość oglądało 270 osób. Ceremonię poprowadził wówczas Douglas Fairbanks. Trwała ona zaledwie około

Obiekt pożądania

15 minut. Pierwsze nagrody rozdane zostały

Oscar to przyznawana przez amerykańską Aka-

w dwunastu kategoriach. Z biegiem lat zmienia-

demię Filmową statuetka o wyglądzie rycerza

ła się jednak ich liczba, aż do obecnego stanu,

opierającego się na mieczu i stojącego na rolce

gdy przyznaje się ich dwukrotnie więcej.

str /

Zastrzyk wiedzy Dorobek Disneya imponuje, a jego historia jest

Od zera do milionera Absolutny rekord pod względem otrzymanych Oscarów ustanowił Walt Disney. Zdobył w sumie aż dwadzieścia sześć statuetek i sześćdziesiąt cztery

nominacje.

Mająca

swoją

premierę

w grudniu 1937 roku Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków (pierwsza na świecie pełnometrażowa animacja) do 1939 roku stała się najbardziej kasowym filmem tamtych czasów. Kto z nas nie zna barwnych przygód Kubusia Puchatka, Kaczora Donalda, Myszki Miki, Pluta czy Alicji w Krainie Czarów?

str /

najlepszym dowodem na to, że marzenia się spełniają. Walt nie miał łatwego dzieciństwa.

Jego ojciec był bardzo surowy. Wielodzietna rodzina Disneya żyła w biedzie. Rysowanie było nie tylko pasją małego Walta. Okazało się także przepustką do innego świata. Disney zaczynał swą drogę do gwiazd od ciężkiej pracy i wielu porażek. Jednak dzięki miłości do rysunku i wytrwałości wygrał życie. Dorobił się ogromnej fortuny, a nakreślone przez niego postaci niezmiennie są ulubieńcami dzieci.

Zastrzyk wiedzy

Oscarowi rekordziści Najmłodsza laureatka Oscara to aktorka Shirley Temple, która w 1934 roku, jako sześciolatka, otrzymała nagrodę specjalną za wspaniały wkład w rozwój kina. Do najmłodszych aktorów, którym przyznano nominacje do Oscara, należą z kolei: ośmioletni Justin Henry (za rolę w Sprawie Kramerów, 1980), dziesięcioletnia Mary Badham (Zabić drozda, 1963) i dziesięcioletnia Abigail Breslin (Mała miss, 2007).

Pierwsza czarnoskóra aktorka nagrodzona Oscarem to Hattie McDaniel (na zdjęciu obok), uhonorowana w 1940 roku za drugoplanową rolę w Przeminęło z wiatrem, gdzie wcielała się w postać Mammy. Pierwszym czarnoskórym aktorem, który dostał Oscara, był natomiast Sidney Poitier, nagrodzony za główną rolę w Polnych liliach w 1964 roku.

Przepustka do Oscara Powyższą metaforą zwykło się określać jedno z najistotniejszych wyróżnień światowej kinematografii – Złote Globy. Jest to nagroda filmowa przyznawana corocznie przez Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej w dziedzinie filmu i telewizji. Pierwsza ceremonia wręczenia Złotych Globów odbyła się w styczniu 1944 roku w siedzibie 20th Century Fox w Los Angeles.

str /

Zastrzyk wiedzy

Tego na pewno nie wiedzieliście…

W trakcie imprezy wybierana jest Miss Złotych Globów. Najczęściej jest to młoda gwiazda, która nie jest jeszcze sławna, ale zdążyła zwrócić na siebie uwagę gości. Tytuł Miss zdobyły dotychczas między innymi: Sosie Bacon oraz Dakota Johnson (grająca w filmie 50 twarzy Greya).

Największą liczbę Złotych Globów w karierze otrzymała Barbra Streisand, która ma na koncie dziesięć statuetek. Rekordowa liczba nominacji należy z kolei do Meryl Streep, która blisko dostania nagrody była aż dwadzieścia osiem razy.

Najczęściej nominowany aktor to Jack Lennon (aż dwadzieścia trzy razy).

Są tylko trzy filmy, które po ogłoszeniu nominacji zdobyły nagrody we wszystkich kategoriach: Doktor Żywago, Narodziny Gwiazdy i Lot nad kukułczym gniazdem. Ostatni z wymienionych obraz Milosa Formana to niezwykle przejmująca opowieść o zniewoleniu oraz tęsknocie za wolnością. Oczami jednego z pacjentów poznajemy zamknięty świat zakładu psychiatrycznego wraz z panującymi tam zasadami, hierarchią wśród personelu i jego podejściem do pacjentów. Film wskazuje na poważny problem ludzi chorych psychicznie, którzy traktowani są często w bardzo niehumanitarny sposób. Zdjęcia do filmu nakręcono w Salem, Depoe Bay (Oregon, USA) i Fort

str /

Zastrzyk wiedzy

Bragg (Kalifornia, USA). Wielu spośród statystów

Złota Palma po raz pierwszy została wręczona w

było prawdziwymi pacjentami zakładu psychia-

1955 roku Delbertowi Mannowi za film Marty.

trycznego.

Do dzisiaj jedyną kobietą wyróżnioną tą nagrodą jest Jane Campion, która Złotą Palmę zdobyła w 1993 roku za swój obraz Fortepian.

W słonecznej Prowansji

Wśród tegorocznych laureatów tej nagrody warto

Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes to

wymienić film Pedro Almodóvara Ból i blask –

impreza, której nie trzeba nikomu przedstawiać.

- najbardziej osobisty w całym jego dorobku.

Ten mały nadmorski kurort niezmiennie przycią-

To portret smutnej duszy artysty na skraju zała-

ga międzynarodowe gwiazdy i tłumy turystów,

mania nerwowego. Na ekranie obserwować moż-

stając się na dwa tygodnie centrum światowej

na rozliczenie Almodóvara z trudnym dzieciń-

kinematografii.

stwem, bliskimi i delikatnie dającą o sobie znać

str /

Zastrzyk wiedzy twórczą niemocą. Poza gwiazdorską obsadą

laza. To nie była zresztą jedyna nagroda dla

i pięknym krajobrazem prowincji Ciudad znaj-

Wajdy. W sumie o najwyższe trofeum oprócz

dziemy tu sporo poezji, ciszę i obecność ukocha-

Człowieka z żelaza walczyło aż pięć jego filmów:

nej matki. To obraz pełen ciepła, skłaniający do

Bez znieczulenia, Polowanie na muchy, Popioły,

refleksji nad upływającym czasem.

Kanał oraz Krajobraz po bitwie. W 1957 roku Kanał otrzymał nagrodę specjalną jury. W 1976 roku Człowiek z marmuru został nagrodzony Nagrodą Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmo-

Cannes nie dla nas?

wej (FIPRESCI). Ze Złotą Palmą dla najlepszej

W ciągu 70-letniej historii festiwalu kilka razy do głównej nagrody nominowane były polskie filmy. Niestety tylko dwa razy Złota Palma trafiła w polskie ręce. Andrzej Wajda to pierwszy Polak, którego canneńskie jury uhonorowało Złotą

aktorki wyjechała z Cannes Krystyna Janda.

W 1990 roku doceniono jej rolę w Przesłuchaniu.

Do Cannes po nagrody jeździli także Wojciech Jerzy Has, Jerzy Kawalerowicz, Krzysztof Kieślowski, Krzysztof Zanussi oraz Agnieszka Holland.

Palmą, doceniając w 1981 roku Człowieka z że-

Berlin – centrum filmowego świata Niedźwiedź na co dzień zamieszkuje herb Berlina, a na czas festiwalu dosłownie opanowuje stolicę Niemiec. Jest na każdym plakacie, w metrze, na ulicach, w gazetach, internecie. Jego złota odmiana jest główną nagrodą w berlińskim konkursie dla najlepszego filmu. Oprócz tego ma srebrnych braci – ci trafiają m.in. w ręce scenarzystów, reżyserów, aktorki i aktora.

Międzynarodowy Festiwal Filmowy Berlinale co roku przyciąga dziesiątki tysięcy gości z całego świata. Po raz pierwszy odbył się w 1951 roku.

Początkowo postrzegany był jako „wizytówka

str /

Zastrzyk wiedzy

wolnego świata”. Ukształtowany przez burzliwy

ry reprezentująca Polskę pojawiła się na Berlina-

okres powojenny i wyjątkową sytuację podzielo-

le w 1969 roku. Była jednocześnie, nie licząc

nego miasta, z czasem przekształcił się w miej-

obecnych już wcześniej członków z ZSRR, pierw-

sce wymiany myśli międzykulturowej i platformę

szą obecną w jury przedstawicielką państw zza

dla krytycznej kinowej eksploracji zagadnień spo-

żelaznej kurtyny.

łecznych. W międzynarodowym jury zasiadają co roku inni wybitni przedstawiciele branży filmowej. Nagrody przyznaje się łącznie w siedemnastu kategoriach (m.in.: Złoty Niedźwiedź dla najlepszego filmu, Srebrny Niedźwiedź – Nagroda Grand Prix Jury, Honorowy Złoty Niedźwiedź oraz

Europejski Oscar W ten sposób przyjęło się zwyczajowo określać wyróżnienie przyznawane przez członków Europejskiej Akademii Filmowej. Pierwszym laurea-

Nagroda Teddy dla filmów o tematyce LGBT).

tem tej nagrody był nieżyjący już Krzysztof KieW jury Berlinale ośmiokrotnie zasiadali Polacy.

ślowski (znany z takich obrazów, jak: Podwójne

Byli wśród nich m.in. Jerzy Kawalerowicz (1976),

życie Weroniki, 1991; Krótki film o zabijaniu,

Krystyna Janda (1993), Andrzej Wajda (2000)

1987; Krótki film o miłości, 1988). Jego filmy

i Janusz Kamiński (2006). Pierwsza członkini ju-

ukazują często specyficzne i destrukcyjne relacje

str /

Zastrzyk wiedzy

międzyludzkie, które cechuje charakterystyczny, niepowtarzalny klimat. W całym swoim dorobku artystycznym Kieślowski dostał aż 46 statuetek (dwadzieścia sześć razy był nominowany). Jego tryptyk Trzy kolory… otrzymał wiele nagród.

Został uhonorowany m.in. na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym (MFF) w Wenecji. Ma też na swoim koncie wygraną Independent Spirit, sześć

Na polskiej scenie filmowej Również w Polsce przyznawane są różnego rodzaju nagrody filmowe. Gdyby zapytać losowo wybrane osoby, zapewne wskazałyby Orły czy Paszporty „Polityki”. Corocznie jednak wyróżnienia są rozdawane w ramach dużo mniej znanych, a równie ciekawych rywalizacji.

Cezarów oraz Nagrodę Goya. Dzięki takim twór-

Złoty Klakier to nagroda pozaregulaminowa Ra-

com jak Kieślowski polskie kino coraz częściej

dia Gdańsk, przyznawana reżyserowi najdłużej

jest zauważane i doceniane na arenie międzyna-

oklaskiwanego filmu prezentowanego w ramach

rodowej.

konkursu głównego podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych.

str /

Zastrzyk wiedzy

Złota, Srebrna i Brązowa Żaba są przyznawane

mowych poświęconych sztuce operatorów filmo-

z kolei operatorom w konkursie filmów fabular-

wych). Pomysł na nagrodę narodził się w Toru-

nych podczas Międzynarodowego Festiwalu Sztu-

niu, który użyczył festiwalowi „żabki” ze swojej

ki

Camerimage

legendy o flisaku do głównej nagrody nazwanej

(jednego z największych na świecie festiwali fil-

Złotą Żabą. Podczas imprezy odbywają się spo-

Autorów

Zdjęć

Filmowych

str /

Zastrzyk wiedzy tkania z operatorami filmowymi, projekcje filmo-

między innymi takie produkcje, jak: Studniówk@

we, a także warsztaty i seminaria prowadzone

(za ciężkostrawny produkt filmopodobny, od któ-

przez wybitnych operatorów i reżyserów. Twórcą

rego aż bije nieudolność), Dywizjon 303. Historia

i dyrektorem festiwalu jest Marek Żydowicz.

prawdziwa (żenujący film na ważny temat) oraz

Złoty Wąż jest natomiast antynagrodą, przyzna-

Pech to nie grzech (najgorszy scenariusz).

waną najgorszym polskim filmom od 2012 roku.

Nagroda ta została wymyślona przez krytyków Spóra i Konrada Wągrowskiego. Pierwsza cere-

Zmierzając ku końcowi, czyli jak rozbić bank box office?

monia odbyła się 1 kwietnia 2012 roku. Wyróż-

Oscarowy film można by porównać do genialnie

nienia te przyznaje specjalnie powołana Akade-

doprawionej potrawy. Ważne jest, by zachować

mia składająca się z krytyków i pasjonatów kina.

odpowiednie proporcje. Z zachwytem i uznaniem

Nazwa wywodzi się od tytułu filmu Klątwa Doli-

spotykają się te produkcje, które dotykają waż-

ny Węży. Rekordzistą w liczbie zdobytych Węży

nych problemów społecznych czy etycznych.

jest Botoks, który w 2018 roku otrzymał dziewięć

Ostatnie lata to wielki boom produkcji o tematy-

statuetek. Wcześniej nagrodom przewodziły ex

ce budzącej kontrowersje, rozpalającej ludzkie

aequo Kac Wawa i Smoleńsk – w 2013 i w 2017

emocje do czerwoności. Znany większości obraz

roku zdobyły nagrody w siedmiu kategoriach.

Spotlight z 2015 roku, który zdobył trzydzieści

filmowych Kamila Śmiałkowskiego, Krzysztofa

Węże są zawsze rozdawane w następujących kategoriach: Wielki Wąż, najgorszy reżyser, najgorszy aktor, najgorsza aktorka, najgorszy duet na ekranie, najgorszy scenariusz, efekt specjalnej troski (wcześniej: najgorszy efekt specjalny), żenujący film na ważny temat (od 2014 roku kategoria ta zastąpiła kategorię komedia, która nie śmieszy), żenująca scena, występ poniżej talentu

dwie statuetki i dwadzieścia sześć nominacji na różnych festiwalach, okazał się przysłowiowym kijem wrzuconym w mrowisko. Historia dziennikarzy bostońskiej gazety, wpadających na trop wielkiego pedofilskiego skandalu w Kościele rzymskokatolickim, zaowocował kolejnymi produkcjami obnażającymi grzechy hierarchów kościelnych.

(wcześniej: występ poniżej godności), najgorszy

Sukces na miarę Oscara jest sumą talentu, wy-

teledysk okołofilmowy, najgorszy plakat oraz

trwałości, kreatywności, umiejętności współpracy

najgorszy przekład tytułu zagranicznego. Wśród

oraz wiary w to, że marzenia się spełniają…

tegorocznych laureatów tej nagrody znalazły się

str /

MA BYĆ PIĘKNIE

str /

Teraz ma być pięknie – długa lista zrealizowanych celów, majątek na koncie, gdzie oprócz kilku zer na początku stoi jedynka, idealna równowaga między pracą a życiem osobistym. Oczywiście, że ci się uda – wystarczy uwierzyć w siebie, skoczyć w siną dal albo spalić za sobą wszystkie mosty… Jak ryzykować, to na całego! Można by powiedzieć, że scenariusz życia piszemy osobiście, ale czy na pewno?

str /

Ogląd sprawy

redaktor

Barbara Truchan

Popkultura jest już mocno nadszarpniętym fra-

Wbieganie po schodach na ósme piętro nie uczy-

zesem, który powoli przestaje się trzymać kupy.

ni z ciebie sprintera – chyba że wejdzie ci to

Najlepsze w tym wszystkim jest to, że żyjemy w

w nawyk i stanie się twoją drugą skórą. Posta-

tym, co nazywa się naszym życiem, ale obok

wisz sobie cel: jeden, drugi, a potem zaczniesz

tysięcy „must have’ów”, instagramowych dużych

się rozglądać za dobrym miejscem na twarde

oczek i jeszcze pełniejszych biustów, superzdol-

lądowanie, bo tak naprawdę nigdy nie lubiłeś

nych celebrytów, którzy – jakimś cudem – zali-

biegać. Od przebierania nogami wolałeś zaszy-

czani są do gatunku homo sapiens. Otwarcie na

wać się w świecie wykręcania i przykręcania śru-

innych miało dać szansę na coś nowego, lepsze-

bek w radiach, w rowerach i w motorach. My-

go, a tak naprawdę okazało się, jak to zwykle

ślisz, że trochę odsunąłeś na bok własne marze-

bywa, że starożytni mieli rację – mniej myśleć,

nia, ale w sumie jesteś zadowolony z efektów,

więcej czuć, żyć pięknie. Dzisiaj ponownie czyta-

a przecież o to chodzi.

my w gazetach o tym, jak czerpać siłę z życiowych trudności, do których przez lata nie wolno

Powiedziano nam, że mamy być sobą, najlepszą

było się nam przyznawać. Sukces krzyczącej kul-

wersją siebie, tworzyć „to-do” listy i zakładać

tury polega na tym, że wszystkim ludziom nao-

najlepsze, bo najgorsze zawsze „udaje się” nawet

koło może się udać. Otóż nie – bo w życiu nic się

bez naszego udziału. W ferworze spraw, piętrzą-

nie udaje; bo na efekty, nawet w postaci pora-

cych się obaw i niespełnionych oczekiwań rzadko

żek, się pracuje.

słychać czyiś upadek – do tego nie można się przyznawać. Za to nikt medali nie wręcza, a ma-

str /

Ogląd sprawy ło kto odczuwa wdzięczność. Wydawać by się

ze zniecierpliwienia. Nade wszystko pełne mil-

mogło, że cisza jest artefaktem coraz bardziej

czenie brzmi jak nietakt; obraza gościa, z którym

zapomnianym, ale jest jedynym sposobem, by

nie mamy ochoty zamienić kilku słów – choćby

odkryć siebie; by poznać swoje „tak” i swoje

zapytać: „Kawa? Herbata?” Rzadko ze sobą sa-

„nie”. Może by tak posłuchać „4' 33''” Johna Ca-

mymi rozmawiamy, bo i po co, przecież wszystko

ge’a, który nęci niewybrzmianymi nutami. Dla

o nas już powiedzieli – że chcemy więcej i szyb-

niektórych te cztery minuty to cała wieczność,

ciej, a za ścianą czasami pobrzmiewa nikomu

sto zmian pozycji siedzenia i machanie nogami

nieznana cisza.

str /

Kalendarium - listopad 2019

KatoHej! Festiwal 8 listopada, Katowice

Wrocław Hip Hop Festival 2019 22 listopada, Wrocław Energa CAMERIMAGE Film Festival 9 - 17 listopada, Toruń 13. Festiwal Filmowy Pięć Smaków 13 - 21 listopada, Warszawa

XXVIII Festiwal Ars Cameralis 9 - 24 listopada, Katowice

Horror Day 2019, str 16/ listopada, Wrocław