Outro 305

str /

TEMAT NUMERU:

TEKST NUMERU KAMIL DURAJCZYK

MUZYCZNY PRZYSTANEK: POLSKA strona 16

SPIS TREŚCI MARTYNA KŁOS

KRÓTKA HISTORIA REAGGAE strona 26 KRZYSZTOF ANDRULONIS

ZAKUPY W MUZYCZNYM RYTMIE str /

strona 36

PRZEMYSŁAW ŚWIERAD

MUZYCZNA REWOLUCJA strona 44 GABRIELA SZCZEPANIK

MUZYKA JEST DOBRA NA… WSZYSTKO strona 48 MARTA LIPOWICZ

NATURALNY PORZĄDEK strona 54 JOANNA ŻYŁA

PRZEZ ŻYCIE Z MUZYKĄ strona 60 KINGA PREGLER

DUSZA FILMU strona 72 str /

RECENZJE str. 76

Muzyka jest wszechobecnym elementem życia człowieka - takie stwierdzenie trudno podważyć. Czasem słuchamy jej ze względu na konkretny zamiar, chcąc poznać nowego wykonawcę bądź przypomnieć sobie ulubione utwory. Dużo częściej jednak otacza nas ona w charakterze tła.

Wydaje się, że człowiek w pewien sposób obcował z muzyką od najdawniejszych czasów. Jeszcze zanim staliśmy się zdolni do stworzenia pierwszych kultur, posługiwaliśmy się pewnymi dźwiękami, które w różnych układach musiały zawierać pewne znaczenia odniesione do konkretnych elementów otaczającej rzeczywistości. W kolebce naszej cywilizacji, w antycznej Grecji, z muzyką wiązały się obrzędy mistyczne o najdłuższym, na wpół mitycznym rodowodzie, jak choćby bachanalia urządzane na cześć boga wina.

Na przestrzeni wieków zaczęto komponować z konkretną intencją wywołania danego rodzaju przeżyć u słuchacza, następnie opanowano zdolność graficznego przedstawiania powstających utwo-

rów. Obok rozwijała się sztuka rzemieślnicza pozwalająca na tworzenie coraz doskonalszych instrumentów, których jakość przekładała się z kolei na kreowanie coraz wspanialszych kompozycji.

Współcześnie muzyka przeniosła się w nowy wymiar powstaje nie tylko z udziałem instrumentów, lecz także może być tworzona za sprawą złożonych systemów informatycznych, przez co otworzyły się dla niej nowe, fascynujące możliwości rozwoju. Na oceanie wszystkich jej odmian i postaci znajdujemy się my - poszukujący w niej inspiracji, doskonałości, a czasem - bardziej prozaicznie - relaksu. Dla większości ludzi muzyka jest czymś niebywale istotnym w życiu. Choć być może jej przemożny wpływ nie jest widoczny na co dzień, str /

ponieważ wielu z nas traktuje ją jako pewne dopełnienie dla wykonywanej pracy czy okresu oczekiwania na coś, to jednak wyobrażenie sobie, że kompozycje dźwiękowe miałyby w jednej chwili zniknąć z naszej rzeczywistości graniczy z niemożliwością.

Ze względu na swą wszechobecność oraz wewnętrzne zróżnicowanie muzyka stanowi niezwykle fascynujący temat. Stąd w tym wydaniu chcemy poświęcić jej miejsce szczególne. Skupimy się głównie na jej aspekcie humanistycznym, tj. związkach z funkcjonowaniem człowieka.

Spróbujemy zbadać, czym dźwięk jest dla każdego z nas, w jakich sferach ciała i duszy funkcjonuje. Warto o tym chwilę pomyśleć!

Krzysztof

Outro – wychodzimy poza schemat

Szefowie działów:

ISSN: 2299-5242

Olimpia Orządała (korekta), Monika Stankiewicz (graficy), Martyna Kłos (promocja)

Ogólnopolski miesięcznik młodzieżowy Wydawca: Fundacja Nowe Media

Promocja: Martyna Kłos, Żaneta Chwiałkowska, Bartosz Simiński, Jagoda Jabłońska

www.outro.pl mail: redakcja(@)outro.pl, rekrutacja(@)outro.pl Redaktor naczelny: Krzysztof Andrulonis

Korekta: Olimpia Orządała, Paulina Kos, Barbara Truchan, Klaudia Sordyl, Justyna Grzesiowska

Skład wydania i fotoedycja: Krzysztof Andrulonis

Grafiki: Monika Stankiewicz, Julia Dałek, Wiktoria Wójcik

Projekt okładki: Krzysztof Andrulonis

str /

Z pierwszej ręki

redaktor

Martyna Kłos

Artyści mówią: #unsubscribe?

Jak co roku do Katowic zawitała w postaci Ars Independent Festival tzw. sztuka niezależna. Tegoroczna, 9. już edycja Festiwalu, odbyła się pod zaskakującym hasłem #unsubscribe.

Organizatorzy Ars Independent Festival postano-

ści i niepokoju. Motywy te pojawiały się zarówno

wili, że w tym roku odbędzie się on pod hasłem

w grach, jak i filmach czy animacjach. Zwrot

#unsubscribe. Jest to o tyle dziwny wybór, że we

w stronę genderową był mocno widoczny pod-

współczesnym świecie ludzie raczej klikają

czas tegorocznych wystaw – m.in. na konferencji

znacznie chętniej „subscribe” – „obserwuj”,

naukowej ForePlay, na której został poruszony

„subskrybuj” czy „śledź”, niż rezygnują z tej

temat erotyki w grach wideo, oraz na towarzy-

możliwości. Decyzja o rezygnacji z subskrybcji

szącej interaktywnej wystawie ForePlay o erotyce

może być nawet bardzo trudną decyzją dla sub-

i zmysłowości w grach, na której to uczestnicy

skrybenta. Działanie takie powoduje, że zrywamy

Festiwalu mogli zagrać w gry podejmujące tę

kontakt, uniezależniamy się od przesyłanych

tematykę. Wśród filmów wyświetlony został

nam informacji. Stajemy się… wolni (?). A może

m.in. Nóż + serce Yanna Gonzaleza (który nota

przez to, że nie mamy wszystkiego podanego na

bene został Czarnym koniem Festiwalu) opowia-

tacy musimy zacząć samodzielnie myśleć i usto-

dający historię producentki gejowskich filmów

sunkowywać się do poszczególnych sytuacji? Co

porno porzuconej przez kochankę. Mimo dość

tak naprawdę daje nam rezygnacja z subskryb-

kontrowersyjnej tematyki (w końcu mamy do

cji?

czynienia ze sztuką niezależną, niepoddającą się Hasło i rozmyślania nad skutkami jego reali-

kategoryzacji) publiczność dopisała. Na większo-

zacji połączone zostały z silnie obecną w tym

ści wydarzeń, w których miałam przyjemność

roku na festiwalu tematyką dotyczącą tożsamo-

wziąć udział prawie wszystkie miejsca były zaję-

str /

Z pierwszej ręki

Wystawastrgier wideo /

Z pierwszej ręki

Wyniki konkursu na Czarne Konie Festiwalu Ars Independent 2019: 

Czarny Koń Animacji: Weronika Szyma za film Bies i kat;



Czarny Koń Filmu: Nóż + serce w reż. Yann Gonzalez;



Czarny Koń Gier Wideo: Hempuli Oy za grę Baba is You;



Czarny Koń Wideoklipu: Ninian Doff za teledysk The Chemicals Brothers We’ve get to try;

te. Warto w tym miejscu podkreślić, że głównymi

aspekt Arsa – o zdobyciu statuetki nie decyduje

uczestnikami Festiwalu są ludzie młodzi, dla

jury. Poza wyborem nominacji nie mają oni żad-

których jest to możliwość obcowania ze sztuką

nego wpływu na głosowanie widzów. To w ich

spoza mainstream’owego nurtu w jednym miej-

rękach pozostawione są losy głosowania.

scu. Bo gdzie indziej możemy pograć w gry, zo-

Organizatorzy

przygotowali

również

dla

baczyć ulubione przeróbki bajek z YouTuba (oraz

uczestników set pozakonkursowy. Poza wspo-

porozmawiać z ich twórcami – StalinemCWHC

mnianą już przeze mnie konferencją i wystawą

i Psem Pochodnym) i zobaczyć na wielkim ekra-

ForePlay w Katowicach Mieście Ogrodów mogli-

nie filmy, których na co dzień w kinach się nie

śmy zobaczyć filmy: Symfonia Fabryki Ursus, Jej

gra? Jedna z uczestniczek Arsa, Klaudia Orpik,

dom w mocy snu czy Piękne rzeczy czy wziąć

mówi: To mój czwarty Ars, a już po pierwszym

udział w seansie w Najmniejszym Kinie Świata

wiedziałam, że mój początek roku akademickie-

(kino dla zaledwie dwóch osób jest bardzo inte-

go będzie z nim aż do końca (festiwalu albo mo-

resującym pomysłem), a w pubie Drzwi Zwane

jego studiowania) ściśle związany. Myślę, że

Koniem zobaczyć przerobione wieczorynki. Dużym

chodzi tu o rozpiętość i brak sztucznych ograni-

minusem tegorocznego programu było to, że nie

czeń w repertuarze. Tak samo docenia się trady-

mogliśmy uczestniczyć we wszystkich wydarze-

cyjne nurty, jak i wszystko, co jeszcze nieograne.

niach – te pozakonkursowe wielokrotnie nacho-

Dla mnie Ars to wartościowanie następcze – tu

dziły się z konkursowymi. Widz, który chciał zo-

ocenę zostawia się konsumentom, a sam pro-

baczyć wszystkie filmy nominowane do Czarnego

gramer zostaje zredukowany do roli koniecznego

Konia Filmu praktycznie nie mógł wziąć udziału

filtra. Klaudia zwraca uwagę na bardzo ważny

w pokazach pozakonkursowych, zaś udział w se-

str /

Z pierwszej ręki

cie o przerobionych wieczorynkach zakładał

przedsięwzięcie, zobaczyć festiwal od kuchni,

spóźnienie się na ostatni film – Gniazdo kolibra.

mieć szansę na poznanie ciekawych ludzi i nau-

Ubiegłoroczne rozwiązanie zakładające powtórne

czyć się czegoś nowego. Da mi to możliwość

seanse rozwiązywało wiele problemów związa-

sprawdzenia się, a przy tym możliwość wstępu

nych z przymusem dokonania wyboru. Ale być

na wydarzenia kulturalne. Jest to też wartościo-

może jest to związane z tegorocznym hasłem –

wy punkt do CV. Dla uczestnika zaś możliwość

#unsubscribe – pokazanie, że dokonanie wyboru

porozmawiania z uśmiechniętym wolontariuszem

nie jest wcale takie oczywiste i łatwe.

o danym wydarzeniu stanowi dodatkową war-

Ars Independent to nie tylko możliwość obco-

tość.

wania ze sztuką, ale także zdobycia cennego do-

Po tegorocznej edycji Arsa z niecierpliwością

świadczenia i współorganizowania interesujące-

czekam, czym w przyszłym roku zaskoczą nas

go wydarzenia. Jedna z tegorocznych wolontariu-

organizatorzy, bo warto podkreślić, że w 2020

szek, Kasia Hyla, zapytana, dlaczego zdecydowa-

roku odbędzie się jubileuszowa, 10. edycja Ars

ła się na wolontariat mówi: Chciałam się zaan-

Independent Festival.

gażować w kulturę, współtworzyć jakieś ciekawe

Ars Independent 2019 w liczbach: 

6 festiwalowych dni;



28 polskich premier;



10 wydarzeń na styku różnych mediów;



40 wydarzeń multimedialnych;



4 kategorie konkursowe, w tym: 32 animacje; 6 filmów 30 wideoklipów; 7 gier wideo; str /

Z pierwszej ręki

redaktor

Zuzanna Jeglorz

Wypis z kina Lubię takie miejsca jak lotnisko, gdzie spotykają się przedstawiciele różnych grup społecznych. Trochę z konieczności, a trochę z posiadania wspólnego celu: w tym przypadku podróży. Z Festiwalem Ars Independent, który odbywał się w zeszłym tygodniu w Katowicach, jest podobnie.

Ponieważ jego program rozciąga się od wideokli-

wydarzenia w ciemno, co zresztą często się zda-

pów przez animacje do gier video, zahaczając po

rza w przypadku na przykład kompilacji wideo,

drodze jeszcze o takie gatunki jak slow cinema

gdzie de facto nie wiemy, co będziemy oglądać.

czy krótkie metraże, tak też i jego odbiorcy by-

Znamy jedynie tematykę, jednak nie znajdziemy

wają różni. Łączy ich to, że często są to osoby

w programie konkretnych tytułów. Mnie taki sys-

młode i jak sądzę, spragnione alternatywnej kul-

tem codziennych niespodzianek bardzo przypadł

tury. Ars wychodzi im więc naprzeciw, pokazując

bardzo do gustu. Podobało mi się to, że jednego

niespotykane w zwykłym kinie perły, które biorą

wieczoru świetnie bawiłam się na koncercie mu-

udział w konkursach na Czarnego Konia Filmu,

zyki

Animacji, Wideoklipu i Gier Wideo. Takie działa-

Love&revenge połączonym z pokazem arabskich

nie na styku kilku gatunków bywa ryzykowne,

starych filmów, drugiego przeniosłam się w na-

tutaj jednak odniosło sukces. Myślę, że dobrze

turę dzięki serii Sound&vision i filmowi Jej dom

jest się dać organizatorom zaskoczyć, pójść na

w mocy snu, który był trwającym półtorej godzi-

str /

elektroniczno-etnicznej

w

wykonaniu

Z pierwszej ręki

ny seansem obrazów przyrody i jej odgłosami, by

kazał uczestnikom ich pożyczać jeden od drugie-

zaraz potem obejrzeć set erotycznych krótkome-

go.

trażówek – zabawnych, zmysłowych, ale też po-

Tym razem miałam okazję obserwować fe-

ruszających istotne i poważne tematy. Zdecydo-

stiwal od środka, jako wolontariusz. Okazuje się,

wanie były to dzieła, które ciężko byłoby mi zo-

że ta grupa osób zaangażowanych w festiwal

baczyć gdziekolwiek indziej.

także świetnie ukazuje jego eklektyczność i inter-

Z drugiej strony podczas festiwalu można

dycyplinarność. Poznane przeze mnie osoby to

też obejrzeć rzeczy dostępne powszechnie w in-

głównie studenci, przedstawiciele bardzo różnych

ternecie, takie jak choćby wideoklipy. Organizato-

kierunków, od informatyki po architekturę czy

rzy udowadniają jednak, że warto czasami zrezy-

polonistykę. Ponieważ Ars nie jest dużym festi-

gnować z oglądania ich na małym ekranie na

walem, tak też grupa organizatorów oraz wolon-

rzecz kinowej sali, gdzie nasza percepcja jest zu-

tariuszy nie jest wielka, co stanowi zaletę, ponie-

pełnie inna oraz gdzie możemy w pełni docenić

waż daje możliwość poznania ciekawych osób

artystyczny kunszt tych krótkich filmów i anima-

współtworzących to wydarzenie oraz bezpośred-

cji. Nie można też zapomnieć o procesie selekcji,

niego zaangażowania się i obserwowania od

którym zajmują się koordynatorzy poszczegól-

kuchni jak się takie wydarzenie tworzy. Nie zaw-

nych sekcji i wydarzeń. Dzięki ich zawziętości i

sze jest możliwe w przypadku wolontariatu na

chęci przejrzenia kilkuset filmów, dostajemy już

większych festiwalach, gdzie ma się poczucie, że

tylko creme de la creme dryfujących po interne-

jest się tylko kółkiem w wielkiej machinie. Wyni-

cie materiałów. I za to uważam naprawdę trzeba

ka z tego też inna specyfika Arsa. Odniosłam

ich docenić.

wrażenie, że jest on bardzo zamkniętym wyda-

Z praktycznych rzeczy na pochwałę w tej

rzeniem i stosunkowo lokalnym. Po dziewięciu

edycji zasługuje szata graficzna Arsa, która swo-

edycjach, które już się odbyły, można by się spo-

ją krzykliwością kontrastowała z hasłem głów-

dziewać większej publiczności, tymczasem na

nym festiwalu, czyli #unsubscribe (czy też może

wydarzeniach migają w tłumie wciąż te same

właśnie pokazywała, że warto się nad tym ha-

twarze. I o ile goście festiwalowi pojawiają się

słem na poważnie zastanowić). Urzekł mnie tak-

z zagranicy, tak uczestnicy raczej nie wykraczają

że system do głosowania podczas konkursowych

poza teren Polski. Ale kto wie, może tak jest do-

pokazów, polegający na przedzieraniu karteczek

brze właśnie? Przynajmniej wiadomo, że choćby

w odpowiednim miejscu. W dobie smartfonów

nie wiadomo co się stało i sam Ars zniknąłby

i laptopów długopis to już prawie przedmiot za-

z internetu, to oni przyjdą i tak. Żadne

pomniany, więc miło, że ktoś to zauważył i nie

#unsubscribe nic a nic tu nie zmieni.

str /

Z pierwszej ręki

str / kino świata Najmniejsze

Z pierwszej ręki

Czarny Koń Animacji

str / wieczorynki Przerobione

Z pierwszej ręki

redaktor

Martyna Kłos

Mistrzowie na Śląsku!

14 września br. na Stadionie Śląskim w Chor-

o niesamowitym wyniku Konrada Bukowieckie-

zowie mieliśmy przyjemność gościć gwiazdy

go, który pchnięciem na odległość 22,25 m

światowej lekkoatletyki. Podczas 10. LOTTO

ustanowił rekord życiowy oraz jednocześnie

Memoriału Kamili Skolimowskiej na bieżni

młodzieżowy rekord Europy. Zmagania spor-

zobaczyliśmy m.in. Aniołki Matusińskiego, Ali-

towców obejrzało blisko 25 tysięcy widzów.

son Felix czy Ewę Swobodę. Skok o tyczce

Memoriał

wygrał z wynikiem 5,82 wracający po chorobie

I olimpijkę, Kamilę Skolimowską, która zmarła

Piotr Lisek, a Steven Gardiner przebiegł 400 m

niespodziewanie w wieku niespełna 27 lat w

w rezultacie 44,14, który to jest najlepszym

2009 roku. Przyciąga rokrocznie gwiazdy lekkiej

czasem osiągniętym na tym dystansie na pol-

atletyki, takie jak Usain Bolt czy Robert Hart-

str / ing. skich stadionach. Warto również wspomnieć

upamiętnia

polską

młociarkę

Z pierwszej ręki

str /

MUZYCZNY PRZYS

str /

STANEK: POLSKA

str /

TEKST NUMERU

redaktor

Kamil Durajczyk

Heavymetalowe wesele, zapłata w postaci wagonów wódki i metalowa cytryna grająca pastisz muzyki pop – historia koncertów wielkich zachodnich gwiazd w Polsce obfituje w niesamowite historie i anegdoty. Przypomnijmy sobie najciekawsze spośród nich.

Choć dla najmłodszego pokolenia może to być

13 kwietnia 1967 roku mieszcząca się w Pałacu

nie do uwierzenia, ale jeszcze kilkanaście lat te-

Kultury i Nauki sala widowiskowa została wy-

mu koncert wielkiej zagranicznej gwiazdy w Pol-

pełniona do ostatniego miejsca. Gros publiki

sce był wydarzeniem tak rzadkim, że stanowił

stanowili najmłodsi fani muzyki rockowej. Wraz

sensację niemalże ogólnonarodową. Dziś, kiedy

z pierwszymi dźwiękami gitary publikę opanował

giganci sceny muzycznej niemal masowo ściąga-

totalny szał, który nie ustępował aż do końca

ją nad Wisłę, warto jest wrócić pamięcią do cza-

stosunkowo krótkiego koncertu (10 utworów).

sów, gdy z przyjazdem każdej zachodniej gwiaz-

Dla obecnych wówczas na Kongresowej było to

dy łączyło się mnóstwo anegdot i plotek.

wydarzenie absolutnie bez precedensu, które wspominają do dziś, mimo, że od tamtych chwil upłynęło już pół wieku. Zabawie nie przeszkodzi-

Kamienie w Pałacu Kultury

ło także agresywne zachowanie obecnych na sali

Na pierwszy koncert zachodniego giganta muzyki

przedstawicieli aparatu państwowego, którzy

rozrywkowej nie musieliśmy długo czekać – nie

próbowali uciszać wszelkie spontaniczne i żywio-

zdążyła dobiec końca epoka dzieci-kwiatów,

łowe reakcje fanów.

a już do naszego kraju przybyła wielka gwiazda

Widowiskowe przełamanie codziennej szarzyzny

światowego rock and rolla. Mowa oczywiście

PRL-u, jaką był występ Stonesów, po dziś dzień

o legendarnym koncercie The Rolling Stones

pozostaje zagadką historyczną – nie udało się

w warszawskiej Sali Kongresowej.

ustalić jednej spójnej odpowiedzi na pytanie dla-

str /

TEKST NUMERU że wynagrodzenie za koncert w Polsce było co najmniej symboliczne – zresztą podobnej jakości co i fatalne nagłośnienie ich warszawskich koncertów.

Blichtr ery disco w TVP Drugim legendarnym koncertem epoki PRL-u był występ bijącego wówczas rekordy popularności zespołu ABBA w programie „Studio 2” na antenie Telewizji Polskiej. W przeciwieństwie do skandalizujących Stonesów, grzeczni Szwedzi wydawali się być idealnym materiałem na gwiazdę uświetniającą popularny program telewizyjny czego władze zdecydowały się przyjąć ten „wywrotowy” zespół ze „zgniłego Zachodu” w Polsce. Wśród licznych teorii najciekawsza jest ta głosząca, iż wnuczki panującego wówczas I sekretarza partii komunistycznej Władysława Gomułki były wielkimi fankami muzyki Stonesów - zapatrzony w nie dziadek nie mógł odmówić, więc wpuścił Jaggera i spółkę do PRL.

rządowej anteny.

Gdy 13 listopada 1976 roku zespół pojawił się na wizji niemal cała Polska zasiadła przed telewizorami, by obejrzeć porywający spektakl zainicjowany słynnym zejściem członków zespołu po ofoliowanych schodach. Ten podniosły moment miał zapewne symbolizować zstąpienie gwiazd światowej estrady na polską ziemię. I tak wła-

Zagadką pozostaje również wynagrodzenie Bry-

śnie wielu widzów go zinterpretowało. Na ich

tyjczyków za występ w Sali Kongresowej. Według

oczach działa się bowiem prawdziwa magia.

miejskiej legendy członkowie zespołu otrzymali za dwa koncerty, które odbyły się tego dnia (jeden po drugim) ekwiwalent w postaci… dwóch wagonów kolejowych wypełnionych polską wódką. I choć jest to historyjka pasująca do trybu życia Stonesów, to z pewnością można ją włożyć między bajki – sami muzycy przyznali po latach,

str /

Nikomu nie przeszkadzało nawet to, że Szwedzi wykonali wszystkie utwory z playbacku. Sama ich fizyczna

obecność

w

polskim

programie

(zrealizowanym miesiąc przed emisją) wystarczająco ucieszyła rodzimych fanów, którzy mogli jedynie marzyć o udziale w zagranicznych koncertach tej przebojowej formacji.

TEKST NUMERU

ABBA znalazła także czas na wyjście „do ludu” –

składy mocniejszego grania – Iron Maiden i Me-

- członkowie zespołu (w asyście oficjeli i ochro-

tallica. Obie formacje zagrały nad Wisłą po kilka

niarzy) wybrali się na spacer m.in. po warszaw-

koncertów – pierwszy zespół w sierpniu 1984,

skiej Starówce, podczas którego odbyli serię

drugi w lutym 1987 roku. Jak widać chyląca się

mniej lub bardziej spontanicznych spotkań

ku upadkowi komuna nie zaprzątała sobie już

z warszawiakami, ciekawymi kolorowych przyby-

głowy walką z „agresywną, reakcyjną muzyką

szy ze świata muzyki disco.

burżuazyjnego Zachodu”.

Dla fanów ostrzejszej odsłony rocka obydwa

Przy heavymetalowym

koncerty stanowiły wielkie święta, podczas któ-

drogowskazie

gliśmy podziwiać tak potężny pokaz heavy meta-

rych bodaj po raz pierwszy w historii Polski mo-

Nie samą muzyką disco jednak człowiek żyje - w latach 80. Polskę odwiedziły dwa legendarne

str /

lu – dla wielu widzów to były często koncerty, które dosłownie zmieniały ich percepcje. Oto odsłaniała się nowa, nieznana dotąd namacalnie

TEKST NUMERU w PRL-u rzeczywistość, która - nawet dla bywal-

składu Metalliki, który pozuje na tle drogowska-

ców punkowego festiwalu w Jarocinie - musiała

zu z nazwami polskich miejscowości - tuż przy

być wielkim wydarzeniem.

ruchliwej szosie katowickiej (tzw. Gierkówce).

Warto przytoczyć dwie charakterystyczne cieka-

Wielu uważa, że to perfidny fotomontaż, podczas

wostki z tamtych heavymetalowych koncertów

gdy ta fotografia powstała naprawdę, gdy pano-

w Polsce pod rządami Wojciecha Jaruzelskiego:

wie spontanicznie zatrzymali się przy drodze

po zakończonym koncercie w Poznaniu członko-

w trakcie pobytu w naszym kraju w 1987 roku.

wie Iron Maiden wybrali się do miejscowego klubu Adria, w którym trwało akurat typowe, polskie wesele. Choć brzmi to jak bajka Iron Maiden

Król jest tylko jeden

weszli na scenę, zastąpili kapelę weselną i za-

Wraz z upadkiem żelaznej kurtyny zniknęła zde-

grali dwie piosenki na polskim weselu! (kto nie

cydowana większość barier, które uniemożliwiały

wierzy, tego odsyłam na YouTube’a). Inna histo-

dotąd zagranicznym gwiazdom muzyki przyjazd

ria dotyczy popularnego w Internecie zdjęcia

do Polski. Pomimo to długo największe nazwiska

str /

TEKST NUMERU światowej estrady nie chciały zakotwiczyć w por-

I choć po czasie okazało się, że z tych zapowiedzi

cie o nazwie III Rzeczpospolita. Powodem była

nic nie wyszło, to jednak każdy kto był wówczas

między innymi mocno niestabilna sytuacja go-

w Warszawie i widział Jacksona czy to na scenie,

spodarcza państwa. Jednymi z pierwszych arty-

czy to podczas kolejnych punktów jego dwóch

stów, którzy odważyli się przybyć do nowej Polski

polskich wizyt, bez wątpienia nosi w sobie po

ze swoim wielkim show był ON – sam król popu.

dziś dzień niesamowite wrażenie obcowania

Widowiskowy koncert Michaela Jacksona odbył

z kimś z zupełnie innego świata. Bo taki był

się 20 września 1996 roku na lotnisku na war-

właśnie Michael Jackson - postać niemalże ba-

szawskim Bemowie i uważany jest za jedno

śniowa.

z najważniejszych muzyczno-rozrywkowych wydarzeń lat 90. w Polsce. Król popu spędził nad Wisłą aż cztery dni. Patrząc po sposobie w jaki

Rockowy spektakl ery pop

witany był w naszym kraju można śmiało

Rok po Jacksonie do Polski przybył kolejny gi-

stwierdzić, że tytuł monarszy nie jest w tym wy-

gant światowej muzyki – irlandzki zespól rocko-

padku przesadą. W programie wizyty Jacksona było bowiem m.in. spotkanie z prezydentem Polski, jego małżonką oraz z prezydentem Warszawy. Porównania z wizytą brytyjskiej królowej Elżbiety II (do której doszło w marcu tego samego roku) nasuwają się same.

Na Bemowie Jackson dał fenomenalny popis możliwości

wokalno-showmańskich

serwując

warszawskiej widowni (zgromadzonej w liczbie 100 tysięcy) swoje największe przeboje oraz niezwykły, multimedialny pokaz. Sam artysta zdawał się być tak zafascynowany Polską, że nie chciał poprzestawać wyłącznie na koncercie. Rok później pojawił się u nas z wizytą prywatną, ogłosił m.in., że planuje stworzyć w Polsce wielki park rozrywki pod swoim patronatem, myślał też nad kupnem rezydencji na Dolnym Śląsku.

str /

TEKST NUMERU wy U2. Jeśli ktoś myślał, że poziom efekciarstwa

muskulaturę). Już w trakcie trwania koncertu

zawarty w show króla popu jest nie do przebicia,

muzycy zjechali natomiast z wysokości - za-

to srogo się mylił. Czwórka muzyków z Dublina –

mknięci w wielkiej, metalowej cytrynie - rozpo-

z charyzmatycznym Bono na czele - wystąpiła

czynając w ten sposób kolejny utwór.

w Warszawie 12 sierpnia 1997 roku na gigan-

Podobnie jak w przypadku koncertu Jacksona

tycznej scenie w kształcie nawiązującym do logo

dały o sobie znać niedoskonałości polskich służb

sieci McDonald’s (cała zresztą ówczesna trasa

organizacyjnych, które nie miały doświadczenia

koncertowa zespołu miała charakter groteskowej

w zabezpieczaniu tego typu masowych, muzycz-

parodii świata komercji i popkultury).

nych imprez. Wielu ludzi weszło na oba koncerty

Członkowie zespołu wkroczyli na scenę przedzie-

bez biletów forsując po prostu bramki.

rając się przez widownię w szwadronie ochronia-

Również kolejne dwa koncerty U2 w Polsce – mi-

rzy, odgrywając przy tym scenkę ukazującą

mo, że odbywały się już w innych czasach

wkraczanie bokserów na ring przed walką (Bono

- zyskały status kultowych. W 2005 i w 2009

miał na sobie koszulkę imitującą kulturystyczną

roku Irlandczycy wystąpili na Stadionie Śląskim

-

w Chorzowie. Podczas drugiego z tych koncertów zespól pojawił się na gigantycznej, okrągłej scenie imitującej statek kosmiczny o kształtach pająka. Oba koncerty przeszły do historii za sprawą spontanicznych akcji fanów, którzy podzielili się na sektory – biały i czerwony tworząc w ten sposób, olbrzymią polską flagę (stali się nią w trakcie piosenki „New Year’s Day” - dedykowanej ruchowi „Solidarności”).

Mroźny sierpień w Sopocie Nie wszystkie jednak występy zagranicznych ikon muzyki w Polsce należały do udanych – wystarczy wspomnieć pamiętny koncert cieszącej się wówczas gigantyczną popularnością Whitney Houston. Gwiazda przybyła do Polski w sierpniu

str /

TEKST NUMERU

1999 roku, by swoim występem uświetnić, odby-

w środkowoeuropejskim kraju, który wówczas

wający się jak co roku, festiwal w sopockiej Ope-

był już chociażby członkiem NATO. Houston

rze Leśnej.

wkroczyła na scenę w ciepłych, zimowych ubra-

Niestety, wokalistka mocno zawiodła oczekiwa-

niach (choć był sierpień), a jej dyspozycja głoso-

nia wielu swoich fanów sprawiając wrażenie,

wa pozostawiała wiele do życzenia - co gwiazda

jakby koncert w Polsce był dla niej równoznacz-

zresztą sama wielokrotnie podkreślała wymow-

ny z występem w jakiejś dzikiej krainie, a nie

nymi gestami. Zrzucała w ten sposób winę na… mroźną, polską pogodę. I to pomimo zainstalo-

str /

TEKST NUMERU wania na scenie – specjalnie dla niej sprowadzo-

i robiło gigantyczne wrażenie na Polakach wy-

nych - dmuchaw ciepłego powietrza. Do tego

chowanych w prosowieckim, hermetycznym i dzi-

wszystkiego spóźniła się na występ ponad godzi-

wacznym ustroju.

nę.

Jednoczenie tamte pamiętne występy to również

Cały ten pokaz niewiele miał wspólnego z profe-

pokaz niezwykłej siły muzyki i geniuszu arty-

sjonalizmem, jakiego oczekiwali polscy fani od

stycznego.

legendarnej wokalistki. Występ Houston na dłu-

wspominane w tym artykule (i nie tylko) gwiazdy

go pozostał obiektem bezlitosnych kpin m.in. ze

przyciągały tłumy fanów nie jedynie samym fak-

strony polskich satyryków. W ten sposób, symbo-

tem pochodzenia z „innego świata”, ale również

licznie domykała się epoka, podczas której trak-

ponadprzeciętnymi uzdolnieniami, które potrafiły

towaliśmy występy zagranicznych gwiazd w Pol-

przekuwać w ponadczasowe utwory muzyczne.

sce jak objawienie czegoś nadnaturalnego i nieo-

I jedyną chyba wadą obecnego stanu rzeczy -

siągalnego.

- gdy wielkie światowe gwiazdy przybywają do

Nie ulega bowiem wątpliwości, że

Polski regularnie i masowo (ot choćby news

Serca zamiast

sprzed paru dni – jedna z największych obecnie

podręczników historii

milionów młodych ludzi – Taylor Swift, wystąpi

na świecie artystek muzyki pop i country, idolka

Udane czy też nie to jednak koncerty zachodnich gwiazd muzyki w Polsce w okresie PRL-u i w pierwszych latach III RP często przechodziły do legendy, stając się nie tylko pokazami muzycznego geniuszu, ale także wydarzeniami wręcz pokoleniowymi.

na

przyszłorocznej

edycji festiwalu

Opener

w Gdyni) - jest fakt zacierania się magii danego wydarzenia. Przyjazdy kolejnych gigantów muzycznych nie są już tak nagłaśnianie przez media jak to było przed laty. Nie towarzyszy im otoczka wydarzeń historycznych - traktowane są jako coś naturalnego.

Działo się tak przede wszystkim na skutek zamknięcia i izolacji w jakiej znajdowała się Polska niemal przez całą II połowę XX wieku. Świat marzeń milionów Polaków - Zachód, personifikował się pod postaciami anglojęzycznych muzyków, których na co dzień mogliśmy podziwiać wyłącznie na plakatach zachodnich czasopism przemycanych przez żelazną kurtynę. To musiało robić str /

Jednak w głowach tysięcy fanów zmierzających na koncert swojej ulubionej gwiazdy wydarzenia te nie mają z pewnością charakteru taśmowego i budzą nadal tak samo silne, nieopisywalne ludzkim językiem, emocje. A wspomnienie tych koncertów ma szansę pozostać w umysłach tych ludzi na długie lata – nierzadko nawet i na całe życie.

KRÓTKA HISTO

REGGAE

str /

ORIA

str /

Zastrzyk wiedzy

redaktor

Martyna Kłos

W Polsce reggae kojarzy się ludziom przede wszystkim z palmami, słońcem i kołyszącą wakacyjną muzyką. Korzenie i przesłanie tego gatunku jest jednak całkiem inne. Jaka jest jego historia?

Dlaczego reggae to muzyka buntu?

Początki reggae Lata 30. ubiegłego wieku to okres, który na Jamajce kojarzyć się będzie z początkiem walk o prawa czarnoskórych ludzi. To czas, kiedy swą działalność polityczną prowadził Marcus Garvey, znany przede wszystkim jako twórca hasła Black Power (Czarna Siła). Garvey uważał, że Afrykańczycy powinni mieć swoje własne państwo, umożliwiające samodzielne rządzenie bez wpływu innych. Postulował powrót do Afryki będącej ich ojczystym domem. Sławomir Gołaszewski w swojej książce Reggae. Rastafari przywołuje słowa Garvey’a, który w 1927 roku miał powiedzieć: Zwróćcie oczy w stronę Afryki, gdzie koronuje się czarny król. Będzie on odkupicielem narodów. Trzy lata później na tronie Etiopii zasiada Ras Tafari Makonnen, po koronacji na cesarza nazwany imieniem Haile Selassie I i opatrzony tytułami: Negus Negesti, Królów Król i Panów Pan, Zwycięski Lew z Plemienia Judy. W ten

str /

Zastrzyk wiedzy sposób spełniły się słowa Garveya, którego

Czarnoskórzy w momencie dostania się do

uznano za proroka. Od imienia cesarza wzięła

niewoli zostali odcięci od wszystkiego – nie mieli

się nazwa nowego jamajskiego ruchu religijnego

dostępu do swojej rdzennej kultury, ale też nie

– rastafarianizmu. Przeniknęło do niego wiele

pozwalano im uczestniczyć w kulturze białych

tez głoszonych przez twórcę hasła Black Power.

ludzi. Zostali pozbawieni języka – wymieszano

Czarnoskórzy rozpoczęli budować sobie nową

ich, aby nie mogli się między sobą porozumie-

tożsamość na podstawie wartości zaproponowa-

wać. Zabroniono im też uczyć się angielskiego.

nych przez Garveya. Wokół nich zaczęła się two-

Robili więc to w tajemnicy, np. czytając z ruchu

rzyć cała ich kultura. Określały one styl życia

warg. Powstał w ten sposób język niezrozumiały

Afrykańczyków na Jamajce.

dla

ludzi

niezwiązanych

w

żaden

sposób

z rastafarianizmem. Poza tym Rasta celowo zmieniali mowę, uważając, że słowa, które w niej funkcjonują nie oznaczają tego, co określają, np. słowo dedicate (dedykować). Sylaba ded- brzmi dla Rasta podobnie do słowa dead (śmierć), więc wymienili ją na liv- od live (życie). W ich języku zmianie bowiem ulega to, co negatywne.

Powrót do korzeni Najważniejszym

elementem

wchodzącym

w skład muzyki reggae jest opowieść o Afryce, o korzeniach czarnych mieszkańców Jamajki.

Roots,

czyli

korzenie,

odgrywają

w rastafarianizmie niezwykle istotną rolę. Wiele zespołów w swojej nazwie zamieszczało słowo roots, aby podkreślić, jak ważna jest dla nich kultura.

Na ciekawy paradoks zwraca uwagę Gołaszewski, pisząc, że Afrykańczykom zależy na powrocie do swoich korzeni w momencie, gdy nie są oni w stanie sobie ich przypomnieć (ich

str /

Zastrzyk wiedzy przodkowie wiele lat temu zostali wywiezieni

uczestniczą nie tylko biali, ale również i czarni,

z Czarnego Lądu w charakterze niewolników).

którzy z białymi współpracują. Rasta uznają

Nawet gdyby byli w stanie to zrobić, trudno by-

tych ludzi za równie winnych istnieniu obecnej

łoby im ustalić wspólne pochodzenie (z powodu

sytuacji na świecie. Człowiek służący systemowi

wymieszania po przyjeździe na Jamajkę). Tak

nie może być Rasta – jest to sprzeczne z całym

więc sięganie do korzeni ma w ich przypadku

systemem ich wierzeń. Za istnienie systemu

charakter mitologiczny – mity tworzyły wśród

i Babilonu są odpowiedzialni przede wszystkim

nich więź społeczną i budowały tożsamość. Dzię-

biali ludzie. Nie znaczy to jednak, że biały czło-

ki temu wśród tych ludzi wytworzyła się specy-

wiek wyzbywszy się wszelkich uzależnień syste-

ficzna społeczność, w której mogli funkcjonować.

mowych nie może zostać Rasta. Bob Marley mówił, że dla niego to nie kolor skóry, ale przesłanie muzyki reggae jest istotne.

Babilon Babilon jest miejscem, z którego bardzo trudno się wyrwać. Zdominowane przez pieniądz, chciwość i żądzę władzy. Dla rastafarian to symbol upadku człowieka. Zgodnie z przekazem biblijnym w Babilonie mieszkali ludzie dążący do jak największego pomnożenia swojego majątku. Razem z nimi żyli tam ludzie z pokolenia Judy, którzy nie zgadzali się z tym stylem życia. Wskutek dążenia do ciągłego wzbogacania się miasto upadło. Rasta uważają, że współcześnie miejscami podobnymi do Babilonu są wielkie metropolie. Czują się w nich jak pokolenie Judy w Babilonie. Wierzą jednak, że współczesny Babilon również upadnie, a oni będą mogli żyć dalej w harmonii, szczęściu i pokoju.

Rastafarianie sprzeciwiają się systemowi, od którego doznali wielu krzywd. Uważają, że żyjąc w nim nie można osiągnąć pełni szczęścia i być dobrym człowiekiem. W tworzeniu tego systemu

str /

Różne zdania na temat tego, czy biały człowiek może zostać dopuszczony do kultury rastamanów, mogą wynikać m.in. z tego, że rastafarianizm przeszedł długą drogę ewolucyjną.

Na początku był to jeden z wielu nurtów emancypacyjnych Afrykańczyków. Tworzyli oni w ten sposób kulturę, jakiej pozbawił ich biały człowiek, więc nie dopuszczali go do niej. Nazwali siebie Rasta i zaczęli tworzyć swoją własną muzykę (reggae), za pomocą której mogli przekazywać swoje idee i komunikować się ze sobą.

Pierwszym zespołem reggae był The Wailers.

W jego skład na początku wchodzili: Junior Braithwaite, Peter McIntosh, Bunny Livingston, Beverley Kelso i Bob Marley. Z całej piątki największą karierę zrobił ten ostatni i jemu też muzyka reggae zawdzięcza wzrost zainteresowania ze strony zarówno producentów, jak i odbiorców.

W ślad za Marleyem poszło wielu innych wokalistów. Muzyka reggae zaczęła być popularna.

Zastrzyk wiedzy

Nastał teoretyczny kres niewolnictwa. Idee Rasta

ciąć. Interesujące jest znaczenie tego słowa, któ-

zaczęły trafiać do coraz większej grupy ludzi. Re-

re Gołaszewski tłumaczy w następujący sposób:

ggae zaczęli wykonywać również biali ludzie. Rastafarianizm zdobywał coraz większe rzesze wy-

Dread – tłumaczone jako trwoga ozna-

znawców. Musiał przystosować się do warunków,

cza też Gniew Boży. Jedno z podstawo-

jakie panowały w nowych miejscach.

wych słów terminologii Rasta. Jego wieloznaczność wynika z kontekstu, w jakim jest użyte. Może oznaczać strach

Styl Rasta Wraz z muzyką i ideami przejęty został również styl Rasta. Rastafarianie stworzyli swój własny, charakterystyczny sposób ubierania się. Ich znakiem rozpoznawczym są dready (dreadloki). Prawidłowo wykonanych dreadów nie da się rozczesać. Aby się ich pozbyć, należy je po prostu ob-

str /

w znaczeniu bania się lub budzenia trwogi. Stąd – dread locks – fryzura Rasta, symbolizująca grzywę lwa, ma wywołać uczucie strachu u tych, którzy stają na drodze, po której kroczy Rasta.

Zastrzyk wiedzy W stroju Rasta bardzo ważne jest również

pomocą twórczości szukała swojej własnej drogi

umieszczenie elementu w kolorach flagi Etiopii

życia. Reggae jest przejawem życia nie tylko co-

(które są jednocześnie kolorami flagi Unii Afry-

dziennego, ale i duchowego, mistycznego. Jako

kańskiej) – czerwonym, żółtym oraz zielonym,

jeden z elementów życia kulturowego Rasta mu-

a także symbolika chrześcijańska, ponieważ cały

zyka ta nie może być omawiana w odłączeniu od

system religijny Rastafarian oparty jest na fun-

ich przeszłości: kulturowej sytuacji Jamajki, jej

damentach chrześcijańskich. Rasta jest świado-

historii czy uwarunkowań kolonialnych. Muzyka

my obecności Boga w swoim życiu. Zwraca się do niego Jah-Jah. Rasta nie wstydzi się publicznie wyznawać swojej wiary w Jah. Ma świadomość, jak bardzo wielkie, monoteistyczne religie od niego odeszły. Za pomocą słowa Jah Bóg jest przez Rasta odkrywany od początku. Z Jah wiąże się rastafariański zwrot Ja i ja (I’n’I). Gołaszewski mówi, że odnosi się to do jedności mówiącego z Najwyższym (Jah) i z bliźnim. Ja i ja po prostu odnosi się do mnie i mojego Boga – jedno ja jest małym ja, a drugie – Dużym Ja. W ten sposób Rasta pokazuje, że żyje w zgodzie z Bogiem i że od niego pochodzi. Może się tak również zwrócić do swojego rozmówcy – mówiąc do niego yes I, komunikuje tak, Przyjacielu. Rasta może się w ten sposób zwrócić do innego człowieka, ponieważ w jego przekonaniu wszyscy jesteśmy Ja, wszyscy jesteśmy Rasta.

Muzyka Dla Rastafarian ważna jest stworzona przez nich kultura. Niezwykłą rolę odgrywa w niej muzyka.

Reggae to nie tylko pewna forma rozrywki. Czarnoskóra społeczność zamieszkująca Jamajkę za

str /

Zastrzyk wiedzy reggae zawiera w sobie wszystko to, co jest najważniejsze dla Rasta. Za jej pomocą wyrażają

Ważną tematyką podejmowaną przez artystów

wiarę w Jah, w prawdę, w wolność i sprawiedli-

wykonujących reggae jest legalizacja marihuany,

wość oraz chęć powrotu do swoich korzeni. Re-

czyli obrzędowego zioła Rasta. Rastafarianie

ggae to muzyka mająca swoje źródło w kilku

uważają, że po wypaleniu skręta mogą się lepiej

różnych stylach. Wymienia się tutaj m.in. ska,

komunikować z Jah, ponieważ ich umysł staje

rock-steady, soul i blues.

się wtedy swobodniejszy. Ta roślina stała się niezwykle ważna w ich życiu. Jednym z powodów jest legenda głosząca, że na grobie króla Salomona znaleziono takowe zioło. Inny to rastamańska interpretacja słów Pisma Świętego o Drzewie Życia oraz poznania dobra i zła. Owym Drzewem Życia miałaby być właśnie marihuana.

Innym tematem poruszanym w tekstach jest zło, którego sprawcą okazuje się być system i Babilon. Reggae jako muzyka walki pozwala wierzyć, że dobro zwycięży. Muzycy występują tutaj w roli wojowników stających do walki z systemem.

Nie są jednak pozostawieni samym sobie – swoją miłością i siłą wspiera ich Jah. Pokazuje im również, w którą stronę powinni kroczyć, aby do niego dotrzeć.

Reggae w Polsce Wyznaczenie daty, którą można by nazwać początkiem istnienia reggae w Polsce, jest bardzo trudne. Jedni podają tu rok 1965, kiedy to zespół Alibabki wydał pierwszą płytę w rytmach ska (W Rytmach Jamajca Ska). Inni jako symboliczną datę uznają rok 1983 – powstały wtedy najważniejsze polskie zespoły reggae w tym okresie

str /

Zastrzyk wiedzy (m.in. Izrael). Bardzo popularne stały się również

reggae w 1980 r., a potem to ruszyło. Dalej mo-

duże koncerty, na których grano właśnie ten ro-

żemy przeczytać:

dzaj muzyki. „Newsweek” w tekście Polskie reggae: Nawiedzeni zamieszcza wypowiedź Roberta

Tuż po 1980 r. pojawiła się Brygada Kryzys,

Brylewskiego: Reggae w Polsce pojawiło się na-

która potrafiła łączyć reggae z punkiem

turalnie. Jako Kryzys zagraliśmy jeden utwór

trochę na wzór Brytyjczyków z The Clash.

str /

Zastrzyk wiedzy Później debiutowały Izrael, Gedeon Jerubbaal,

Lata 90. to zdecydowany spadek popularności

Bakszysz, Daab. Już w połowie lat 80. jarociński

reggae w Polsce. Zostało ono zdominowane

punk miał silną konkurencję. Często bogatszą

przez rock i pop. Powstawało coraz mniej zespo-

muzycznie, egzotyczną, mistyczną.

łów, a już istniejące często zawieszały swoją

Kiedyś reggae było postrzegane w Polsce jako

działalność. Dopiero kiedy w Polsce wzrosło za-

muzyka buntu. Dziś już dawno przestało nią być.

interesowanie hip-hopem, reggae znów wróciło

Młodzi twórcy coraz częściej pojawiają się w te-

do łask słuchaczy i obecnie przeżywa swoją dru-

lewizji. Fani nie wiedzą, że u jej podstaw leży

gą młodość. Znów (patrząc chociażby na liczbę

religia. Sławomir Gołaszewski, mówiąc o sytua-

wymienionych wyżej festiwali) przeżywamy roz-

cji, w jakiej gatunek ten znalazł się w naszym

kwit tego gatunku. Prężnie działają liczne fanpa-

kraju, wypowiedział następujące słowa: To nie

ge’e na Facebooku związane z reggae. Powstało

jest reggae, to są dźwięki, które je przypominają.

wiele stron internetowych związanych z kulturą

Bo reggae to jest duch. I w latach 80. Polacy te-

rasta. Reggae przedostało się do mass-mediów.

go ducha czuli. Pomagał im on przetrwać i prze-

Artystów można zobaczyć w telewizji śniadanio-

kazywał pozytywne wibracje w okresie propa-

wej (Kamil Bednarek), śpiewających kolędy w te-

gandy PRL-owskiej. Niezwykle ważnym elemen-

lewizji ogólnokrajowej (Maleo), występujących

tem łączącym wyznawców reggae tamtych cza-

w programach rozrywkowych (Mesajah). Ich

sów były festiwale muzyczne. Pierwszy, Festiwal

utwory puszczane są w radiach, a teledyski w

Róbrege, odbył się w 1983 roku w Warszawie

stacjach muzycznych. Mesajah zgarnął nawet

z inicjatywy Roberta Brylewskiego i wspomnia-

SuperPremierę

nego już wyżej Sławomira Gołaszewskiego.

w 2016 roku za utwór Wolne z najnowszej płyty

Gwiazdą był zespół Misty In Roots. Od tego cza-

Powrót do korzeni.

podczas

festiwalu

w

Opolu

su w Polsce rokrocznie organizuje się kilka na-

Reggae dostosowało się do warunków, jakie

prawdę dużych i ważnych festiwali gromadzą-

funkcjonują na polskim rynku muzycznym.

cych rastamanów z całego kraju. Wśród nich

Współcześnie w Polsce jego kształt jest inny,

znajdują się: Reggaeland (Płock), Reggae na

jednak nadal zachowało wiele ze swego pierwot-

Piaskach (Ostrów Wielkopolski), Najcieplejsze

nego kształtu.

Miejsce Na Ziemi (Wodzisław Śląski), Ostróda Reggae Festival (Ostróda), Regałowisko Bielawa Reggae Festival (Bielawa) i One Love Sound Fest (Wrocław). Większość z nich odbywa się w czasie wakacji letnich.

str /

w

str /

ZAKUPY

w muzycznym rytmie

str /

A to ciekawe!

redaktor

Krzysztof Andrulonis

Wizyta w galerii handlowej wiąże się nieodłącznie z doświadczaniem setek różnych dźwięków. Stukające obcasy, szeleszczące torby, rozmowy…

Wszystkim tym zróżnicowanym doznaniom towarzyszy jednak wspólne tło: muzyka.

Czasem można mieć wątpliwości co do tego, czy

kową dostępnych płyt winylowych oraz upodo-

odtwarzanie piosenek w sklepach na pewno ma

bań właściciela. Początkowo, jak mogłoby się

sens. Po odwiedzeniu kilku miejsc, z których każ-

zdawać, drugorzędna kwestia z czasem zaczęła

de oferuje inną playlistę, w głowie dudni nam

nabierać coraz większego znaczenia. Pierwszym,

istna kakofonia. Mimo to aż 91% respondentów

który postanowił uczynić z niej pomysł na biz-

zbadanych przez Dom Handlowy Maison przyzna-

nes, był George Squier, który w 1922 roku zało-

je, że zdecydowanie preferuje wizytę w sklepie,

żył Wired Radio Inc. Firma zajmowała się przy-

w którym pobyt umilają im lubiane piosenki.

gotowywaniem tła dźwiękowego – początkowo

Dlaczego towarzystwo dźwięku jest dla przewa-

dla wind (stąd do dziś ten typ muzyki czasem

żającej większości z nas tak ważne?

określa się „windowym”), a następnie dla różnych lokali usługowych.

Stare dobre małżeństwo

W jaki sposób Squier, generał dywizji armii

handlu i dźwięku

wpadł na ten pomysł? Najprawdopodobniej za-

amerykańskiej i weteran I wojny światowej,

Gdyby nieco zagłębić się w historię, to okaże się, że zwyczaj umilania czasu zakupów bądź korzystania z innych usług ma swą długą tradycję.

Początkowo dobór ścieżek dźwiękowych był w większej mierze dziełem przypadku – wypad-

str /

inspirowały

go

kompozycje

ekscentrycznego

kompozytora francuskiego fin de siècle’u, Erika Satiego, który w duchu awangardowym tworzył swe dzieła muzyczne z materii spotykanej w codziennym życiu. Dopiero po około dwudziestu latach, już po II wojnie światowej pomysł Squie-

A to ciekawe! ra spopularyzował się w Europie – BBC zaczęło

Muzyka sklepowa

nadawać nawet specjalny program w całości wypełniony „muzyką tła”, która miała towarzyszyć

Początkowo audiomarketing był branżą, która

Brytyjczykom w codziennych obowiązkach.

w Polsce (i w ogóle w całym bloku wschodnim)

Polska z racji swej sytuacji geopolitycznej długo musiała czekać na tego typu nowinki – co nie znaczy wcale, że muzyki w naszym handlu i usługach nie było. Niemniej na poważnie kwestię tę potraktowano po raz pierwszy dopiero na przełomie wieków. Skorzystano z doświadczeń płynących z Zachodu – w tym czasie wokół zagadnienia wyrosła cała branża, nazywana au-

zdobywała dziewicze obszary rynku. Zapytany przez magazyn „Polityka” o początki tego biznesu Michał Szturowski z IMS stwierdził: To były absolutnie pionierskie czasy. Wolna amerykanka.

Pojawiała się masa różnych ludzi, którzy proponowali jakieś dziwne rozwiązania. Wraz z upływem lat dochodziło jednak do coraz większej profesjonalizacji oferowanych usług.

diomarketingiem. Efektem inspiracji było założe-

Współcześnie oferta takich firm, jak IMS, jest

nie w 2000 roku przez grupę radiowców z War-

skrojona indywidualnie na miarę klienta. Każdy

szawy firmy IMS.

kij ma jednak dwa końce – usługi dostosowywa-

str /

A to ciekawe! ne do potrzeb zamawiającego nie należą do naj-

kompozycje są dla kupujących generalnie mniej

tańszych. Stąd z propozycji audiomarketerów ko-

atrakcyjne niż lubiane piosenki popularnych wy-

rzystają przede wszystkim duże sieci handlowe,

konawców. Funkcjonuje tutaj syndrom, który

które przygotowywane przez wykonawcę muzyki

specjaliści określają mianem „efektu Mamonia”,

ścieżki będą mogły wykorzystać w swoich roz-

zaczerpniętym z Rejsu Piwowskiego. Tak jak fil-

licznych oddziałach.

mowy inżynier większość konsumentów chętniej

U konkurencji mniejszego kalibru nie panuje jed-

sięga po rytmy już znane.

nak cisza – korzysta ona, nieco staromodnie, z radia i płyt, za które z tytułu praw autorskich uiszcza odpowiednie opłaty do ZAiKS-u czy ZPAV

Siła dźwięku

-u. I tutaj jednak udało się tchnąć nowego du-

Wbrew pozorom utwory sączące się ze sklepo-

cha za pomocą tzw. free music, czyli ścieżek do-

wych głośników stanowią w handlu potężną

stępnych bez żadnych dodatkowych opłat. Nie

broń – znajduje to potwierdzenie w licznych

jest to jednak rozwiązanie idealne – nieznane

przykładach. Jedną z pierwszych zmiennych

str /

A to ciekawe!

wpływających na decyzje konsumenckie jest

nych odbiorców oferty danej marki. Szczególnie

tempo muzyki. Im dynamiczniejsza, bardziej

dobrze widoczne jest to w przypadku sklepów

agresywna, tym większą presję odczuwa klient.

odzieżowych i obuwniczych. Na dobór tytułów do

To z kolei skłania go do prędkiego podjęcia decy-

playlisty może też mieć wpływ pora roku, a jesz-

zji i opuszczenia lokalu. Ze ścieżek tego typu ko-

cze bardziej zbliżające się święta, szczególnie gdy

rzystają chociażby fast foody z McDonald’s

chodzi o Boże Narodzenie. Gwiazdkowych przebo-

na czele, którym zależy na jak najszybszym ob-

jów nie brakuje, można również znaleźć pasujące

służeniu kupujących. Wręcz przeciwnie jest w

do okoliczności, klimatyczne kompozycje w zaso-

sklepach z ubraniami dla kobiet – tutaj spokojne

bach free music. Doznania słuchowe wiele sieci

i wyważone rytmy mają zachęcić do przedłużenia

uzupełnia jeszcze o odczucia węchowe. Niejedno-

zakupów i dokładniejszego przyjrzenia się do-

krotnie nadchodzącą Wigilię zwiastuje w skle-

stępnemu asortymentowi.

pach unoszący się wszędzie aromat cynamonu,

Wiele zależy również od wyboru gatunku muzyki

świeżego piernika czy goździków.

– najczęściej jest dostosowywany do potencjal-

str /

A to ciekawe!

Miecz obosieczny Muzyka może nas przyciągać na zakupy, zachęcać do bardziej szczodrego obchodzenia się z zasobami portfela, ale też na odwrót – zniechęcać do zakupów, a nawet przebywania na terenie sklepu. O dziwo, formom audiomarketingowym często zleca się również takie kompozycje. Choć na pozór nie ma to sensu, to, jak się okazuje, zdarzają się sytuacje, gdy muzyczne „straszaki” mogą zdziałać wiele dobrego. W tej roli najlepiej sprawdza się muzyka poważna z ariami operowymi na czele. Za ich pomocą sieci handlowe skutecznie potrafią „zachęcić” do wyjścia ociągających się ostatnich klientów. Czasem chronią się w ten sposób przed stratami materialnymi – jak w przypadku brytyjskiej sieci „7-Eleven”, której udało się ograniczyć kradzieże dokonywane przez znudzonych nastolatków wałęsających się w godzinach nocnych po sklepach.

niu playlisty niemieckich utworów zmienili prefe-

Mimo tak wielu zalet „muzyka tła” niewłaściwie

rencje i zaczęli częściej sięgać po wina stamtąd.

stosowana może przynosić handlowcom straty.

Rezultat eksperymentu może zostać uznany

Jej stosowanie bazuje na wykorzystywaniu pro-

przez sprzedawców za świetną wskazówkę, jak

stych skojarzeń myślowych. Dowiedli tego w zna-

również za przestrogę. Proste skojarzenia funk-

nym eksperymencie David Hargreaves, Adrian

cjonują dobrze do momentu, w którym umysł

North i Jennifer McKendrick z Uniwersytetu Oks-

nabywcy nie jest świadomy ich powstawania –

fordzkiego – sprawdzali, jaki wpływ na sprzedaż

kiedy już się zorientuje, poczucie rozczarowania

win pochodzących z różnych państw ma dobór

czy zażenowania własną naiwnością może spo-

muzyki. Wyniki jednoznacznie wskazywały na to,

wodować podjęcie decyzji konsumenckiej zupeł-

że konsumenci słuchający francuskich piosenek

nie na przekór oczekiwaniom sprzedawcy.

chętniej wybierali trunek pochodzący z tego kraju, natomiast poddani w kolejnym teście działa-

str /

A to ciekawe! użytkownik będzie mógł wskazać utwory, które chciałby usłyszeć podczas następnej wizyty w salonie danej marki. Czym więcej wskazań na konkretny utwór, tym większa będzie częstotliwość, z jaką pojawi się w eterze.

Wagę uznania muzyki za element charakterystyczny marki coraz częściej dostrzegają firmy.

Początkowo swą tożsamość zaczęły wzbogacać o dźwięk marki związane z produkcją wina czy produktów luksusowych. Później do tego grona dołączyły liczne sieci odzieżowe i obuwnicze.

Wciąż jednak jest jeszcze wiele, które dopiero się do tego kroku szykują. Pole do odpowiedzi na ich potrzeby pozostaje otwarte.

Słuchaj uważnie Audiomarketing to zjawisko, o którym jeszcze

Pieśń przyszłości

kilkanaście lat temu nikt w Polsce nie słyszał. W

Jak dotąd wszystko wskazuje na to, że audio-

ność, a także zdobyło uznanie licznych marek.

marketing ma przed sobą wielką przyszłość.

Ma niebywałe znaczenie dla konsumentów, po-

Choć nadal nie opanował rynku mniejszych sieci

nieważ w nieuświadomiony sposób może wpły-

handlowych oraz samodzielnych, prywatnych

wać na podejmowane przez nich decyzje. Chociaż

usługodawców, to rozwój sektora najpotężniej-

jest to „muzyka tła”, to być może warto od czasu

szych marek w zupełności wystarcza, aby wchło-

do czasu wysunąć ją na pierwszy plan obserwa-

nąć istniejącą podaż. Specjaliści tej branży nie

cji?

niespełna dwie dekady zyskało wielką popular-

osiadają na laurach – nadal starają się ulepszać oferowane przez siebie usługi. Jednym z takich projektów jest social mix, udostępniany przez IMS. Za pomocą odpowiedniej aplikacji każdy

str /

M UZYCZNA R E

Portale do streamingu muzyki niewątpliwie zrewolucjonizowały rynek i sposób, w jaki ludzie słuchają muzyki. Dzięki nim każdy z nas może mieć dostęp do milionów utworów w każdej chwili.

str /

EWOLUCJA

str /

A to ciekawe!

redaktor

Przemysław Świerad

Muzyka towarzyszy nam od wielu lat, lecz jej

konieczności zakupu fizycznego krążka. Dział ten

największy rozkwit przyniosła druga połowa

rozwinął się do takiego stopnia, że spore grono

XX wieku. Każdy z nas słyszał o zespołach takich

wykonawców wydaje swoje płyty już tylko

jak Queen, The Rolling Stones czy The Beattles.

w wersji cyfrowej. Można pomyśleć, że muzycy

Ich utwory opanowały cały świat, lecz dostęp do

tracą na tym sporo pieniędzy, ale wielu z nich

płyt swoich ulubionych zespołów mieli tylko nie-

twierdzi, że dzięki tym portalom zyskali wielu

liczni. Ze względu na to bardzo dobrze prospero-

nowych słuchaczy.

wały pirackie wersje i nielegalne kopie piosenek.

Płyta bez płyty? Nonsens Tak niewiele, za tak wiele

Jak każda rzecz na świecie, również i ta znalazła

Ze wzrostem dostępności internetu rozwijała się

wielu przeciwników. Spore grono ludzi uważa, że

również branża muzyczna. Jedno współgrało

mimo łatwości dostępu i ogromnej biblioteki

z drugim. Rewolucje przyniósł Steve Jobs razem

muzycznej, portale typu Spotify Czu Apple Music

ze swoim Apple Music, które dało dostęp do mi-

niszczą prawdziwą muzykę. Można myśleć, że

lionów płyt za niewielkie pieniądze. Pełni sprze-

płyty CD nigdy nie powrócą, a ich spore kolekcje

ciwu twórcy muzyczni z czasem zrozumieli, że

nie zrobią na nikim wrażenia, aczkolwiek ta

nie zatrzymają postępu i muszą iść razem z du-

branża zapewne kiedyś znowu przeżyje swój re-

chem czasu, co doprowadziło do olbrzymiego

nesans. Aktualnie możemy zaobserwować powrót

sukcesu takich portali. Dzięki Spotify, Apple Mu-

mody na płyty winylowe, zapewne za kilka lat

sic, Tidal itp. każdy z nas może mieć dostęp do

będziemy świadkami tego samego zjawiska do-

setek tysięcy utworów.

tyczącego płyt CD.

Wszystko legalne, proste i szybkie. Możemy od-

Postęp sprawił, że muzyka nie jest już definio-

słuchiwać nowe płyty w dniu ich premiery bez

wana jako okrągła płytka, ale jako słuchawki

str /

A to ciekawe! z telefonem. Nie możemy wygrać z postępem

jest po prostu szczęśliwsza. Wielu z nas może nie

więc musimy rzucić się w jego nurt, a w tym

zdawać sobie sprawy jak wielką rolę odegrała

przypadku jest to nurt ciepły i spokojny. Moda

muzyka w dziejach ludzkości, dzięki takim porta-

na fizyczne krążki muzyczne powróci z całą pew-

lom każdy słuchacz może być bliżej ze swoimi

nością - wystarczy tylko poczekać.

ulubionymi wykonawcami, a możliwość sięgnięcia w każdej chwili po nowe utwory jest pokrzepiającą myślą.

Na wyciągnięcie słuchawek Aby zrozumieć jak bardzo portale do streamingu

Eko, eko, ekologia!

muzyki opanowały świat wystarczy wyjść z domu i rozejrzeć się po przechodzących obok nas lu-

Zmiany w sektorze muzycznym warto rozpatrzeć

dziach. Większość z nich, szczególnie młodsze

również na płaszczyźnie ekologicznej. Niewątpli-

pokolenie, ma założone słuchawki. To daje jasny

wie dla naszej planety jest diametralnie lepiej,

obraz wielkiej skali tego projektu. Statystyki po-

kiedy nie wyrabiamy tylu plastikowych krążków.

kazują, że użytkowników portali do streamingu

Jeżeli zrezygnujemy z

muzyki przybywa z każdym dniem - oczywiście

płyt, zyska na tym nasza planeta. Muzyka będzie

nie powinno to być zaskoczeniem. Dzięki nim

żyć w Internecie, bez konieczności niszczenia śro-

możemy mieć swoją ulubioną muzykę zawsze

dowiska. Portale do streamingu muzyki dały

przy sobie.

nam wybór i to od nas zależy którą drogą pój-

Niewątpliwie jest to wielka zaleta, ponieważ osoba słuchająca ulubionych utworów muzycznych

str /

dziemy.

produkcji setek tysięcy

MUZYKA JEST DOBRA NA… WSZYSTKO Alfred Tomatis, francuski specjalista chorób uszu zajmujący się wpływem muzyki na nasz organizm, powiedział: Ucho nie jest stworzone wyłącznie do słuchania. Ucho stworzone jest do pobudzania mózgu i ciała. str /

str /

A to ciekawe!

redaktor

Gabriela Szczepanik

Muzyka towarzyszy nam przez cały czas. Kto z

Muzyka muzyce nierówna

nas nie włącza rano radia, by pobudzić się do działania, lub wieczorem przed zaśnięciem, dla

By muzyka mogła pomagać w przyswajaniu

relaksu? Na co dzień nie zdajemy sobie sprawy

wiedzy, ważny jest nie tylko jej gatunek, ale

z tego, jak ważne są dla nas kojące dźwięki.

i rytm oraz częstotliwość.

Różne rodzaje muzyki inaczej wpływają na obszary naszego mózgu. Przykładowo muzyka

Muzyka leczy

grająca w rytmie 60 uderzeń na minutę, czyli

Na pewno nieraz spotkaliście się z twierdze-

w tempie allegro (które odwzorowuje rytm bi-

niem, że muzyka w okresie płodowym wspo-

cia serca) wpływa na umysł i pamięć, przez co

maga rozwój mózgu dziecka. Udowodnione zo-

pomaga w procesie przyśpieszonego uczenia

stało (eksperyment Hellen Keller w Alabamie),

się. Co więcej, uwalnia od stresu i pomaga

że obecność muzyki w szpitalach pozwala pa-

w koncentracji. Podobnie jest z rytmami largo

cjentom lepiej znosić ból i cierpienie, a na sa-

– obniżają ciśnienie krwi, spowalniają bicie

lach porodowych dodatkowo zmniejsza ryzyko

serca, co skutkuje rozluźnieniem całego ciała.

komplikacji. Dowiedziono również, że muzyka

Zrelaksowane ciało i odprężony umysł pozba-

może pomagać w leczeniu zaburzeń słuchania,

wiony stresu i zmartwień jest idealnym sta-

dysleksji czy autyzmu, dlatego tak popularna

nem do produktywnego uczenia się i szybkiego

dziś jest muzykoterapia. Jak widać, odpowied-

przyswajania materiału.

nio skomponowane dźwięki pomagają utrzy-

Natomiast dźwięki o niskiej częstotliwości, ta-

mać człowiekowi dobrą kondycję całego orga-

kie jak hałas ulicy, lotniska, zatłoczonych ko-

nizmu, zarówno fizyczną, jak i psychiczną.

rytarzy, kawiarni, męczą mózg i powodują

Skoro muzyka potrafi uleczyć, potrafi także

ogólne zmęczenie, w wyniku czego nauka na-

wspomóc nauczanie – jest wręcz niezastąpiona

wet najlżejszego materiału jest praktycznie

w dziedzinie edukacji.

niemożliwa. Warto więc słuchać spokojnych

str /

A to ciekawe! tonów, szczególnie przez słuchawki. Odcinają nas one od często hałaśliwego otoczenia i pozwalają na lepsze skupienie.

Wpływ muzyki na ciało i duszę wykorzystywali już twórcy barokowi. Wiedzieli, że zwłaszcza instrumenty strunowe przyczyniają się do tworzenia muzyki relaksacyjnej, pogodnej i kojącej, więc w swoich repertuarach wykorzystywali skrzypce, harfę, gitarę czy mandolinę, gdyż mają one wysoką częstotliwość dźwięków (5–8 tys. herców).

Efekt Mozarta Zjawisko to, opisane już w XX wieku, pokazuje, jak duży jest wpływ muzyki w różnych dziedzinach życia, poprawie stanów psychicznych, a zwłaszcza edukacji. W skrócie: muzyka wpływa na nasz umysł i całe ciało. Nie chodzi jednak o to, by słuchać jedynie Mozarta, choć to właśnie muzyka klasyczna najbardziej ze wszystkich gatunków wzmacnia pamięć, pomaga w logicznym myśleniu, przez co poprawiają się nasze zdolności matematyczne. Muzyka, sterując układem limbicznym i zwiększając poziom serotoniny w organizmie, przyczynia się do ulepszenia procesu zapamiętywania.

Nauka w towarzystwie dobrej nuty (i nie musi to być Vivaldi) sprawdza się, jeśli korzystasz z wcześniej przygotowanej playlisty. Chodzi o to, żeby naszej uwagi nie odwracały głośne

str /

A to ciekawe! radiowe czy telewizyjne reklamy. Spoty reklamowe płynące z mediów są przeważnie głośniejsze, szybsze, często emanują agresją, manipulują tym, co jest w stanie zaciekawić człowieka. Tym samym osoba ucząca się odrywa się od swojego zajęcia, zaczyna odczuwać rozdrażnienie, złość i irytację, przez co dekoncentruje się, a dalsza nauka staje się niemożliwa. Według badań przeprowadzonych na Uniwersytecie w

Cambridge

(https://cambridgesound.com/sound-masking-

references/) największa korzyść płynie ze słuchania samych soundtracków, czyli takich ścieżek dźwiękowych, które nie zwierają słów, a samą melodię. Słuchanie muzyki, zwłaszcza w języku, który doskonale rozumiemy, sprawia, że bez trudności przeskakujemy między wykonywanym głównym zadaniem a dźwiękami lecącymi w tle.

Muzyczne dobrodziejstwa Jeśli muzyka jest dobrze dobrana, nie tylko pod względem gatunku, ale i rytmu, pomaga zmniejszyć ryzyko popełnienia błędu. Słuchając nut grających w tle, wpadamy w trans, maksymalnie skupiając uwagę na naszym celu. Muzyka w rytmie allegro pomaga osiągać lepsze wyniki – - czy to w nauce, czy w pracy – przez co pozytywnie i długotrwale wpływa na nasze samopoczucie.

Muzyka bez wątpienia stanowi oprawę życia każdego człowieka. Urozmaica czas, dodaje energii, wywołuje pozytywne emocje. Jak widać, pomaga przezwyciężać choroby, a przy jej dźwiękach znacznie szybciej przyswajamy wiedzę. Dzięki niej lepiej radzimy sobie w szkole, na studiach czy w pracy. Daje ukojenie i odpręża, a także motywuje! Nie ma gwarancji, że każdemu muzyka pomoże tak samo – są ludzie, których dźwięki lecące w tle, nawet klasyczne, będą drażnić i tylko przeszkodzą w zapamiętaniu ważnego materiału. Wszystko zależy od indywidualnych preferencji. Na pewno warto sprawdzić i ocenić, jaki wpływ na ciebie ma muzyka. Ryzykujesz jedynie dobrymi wynikami w szkole.

str /

A to ciekawe!

str /

NATURALNY PORZÄ„DEK

str /

str /

A to ciekawe!

redaktor

Marta Lipowicz

The rhythm is around me The rhythm has control The rhythm is inside me The rhythm has my soul Peter Gabriel

The rhythm of the heat

Czym jest rytm? Każdy z nas ma mniejsze lub większe jego poczucie, każdy umie się trochę pobujać do rytmu na imprezie czy przypomnieć sobie jakiś wierszyk z podstawówki właśnie dzięki jego rytmiczności. Czujemy rytm, ale rzadko poświęcamy mu chwilę zastanowienia – - po prostu jest, gdzieś w nas.

Kiedy pytałam ludzi, czym jest rytm, prawie za

o przestrzeni). Ale przecież w rytmie zdaje się nie

każdym razem słyszałam, że jest czymś, co się

o technikalia i definicje chodzić, lecz o to enig-

czuje. Że trudno to wytłumaczyć, trzeba go po-

matyczne „coś”, co jest w nas.

czuć oraz że przecież ma go w sobie każdy.

Brzmi to trochę jak niewytłumaczalne pojęcie pierwotne, tak jak punkt w matematyce. Oczywi-

Czy każdy czuje rytm?

ście rytm ma definicję – jest to regularne powta-

Rytm jest dla nas czymś zupełnie naturalnym.

rzanie się czegoś w równych odstępach czasu

To jedno z pierwszych naszych doświadczeń –

(lub w jednakowych odległościach, jeśli mówimy

str /

A to ciekawe! rytm serca naszej matki, jej oddech, rytm pracy

polecają ćwiczenia z metronomem i wybijanie

narządów. Ludzki organizm nie lubi losowości.

rytmów w odpowiednim tempie.

Czy więc każdy na lekcji muzyki w podstawówce

Nie tylko do tańca

umiał bezbłędnie powtórzyć rytm wybity przez nauczyciela na biurku? Zdecydowanie nie. Choć

To, jak istotnym pośrednikiem w relacji między

zdaje się to być wrodzone, nie każdy ma dokład-

człowiekiem a światem zewnętrznym jest rytm,

nie takie samo poczucie rytmu, nie każdy czuje

wykazali chociażby badacze z Uniwersytetu Sta-

ten „timing” idealnie. Czy mogą to być zaburze-

nowego Michigan. Według ich badań dzieci, któ-

nia uwagi słuchowej? Pewnie mogą. Ale w więk-

re się jąkają, gorzej radzą sobie z postrzeganiem

szości przypadków jest to kwestia wprawy. Po-

rytmu w muzyce niż ich rówieśnicy bez zaburzeń

czucie rytmu można ćwiczyć, co zresztą robi się

mowy. Jąkanie jest zazwyczaj klasyfikowane jako

praktycznie na każdych zajęciach muzycznych.

motoryczne zaburzenie mowy, ale nasze badanie

Czy to gitara, czy perkusja – prowadzący często

po raz pierwszy pokazuje, że jąkanie jest powią-

str /

A to ciekawe!

zane z deficytem w zakresie postrzegania rytmu.

Rytm w ciele

To ważne odkrycie, bo pozwala na zaplanowanie potencjalnych interwencji, które poprzez poprawę

Niektórzy badacze wskazują na związek stanu

wyczucia rytmu pozwolą na zwiększenie płynno-

zdrowia z poczuciem czasu w muzyce. Im orga-

ści mowy – mówi współautor badania, Devin

nizm jest zdrowszy, lepiej uregulowany we-

McAuley. I chociaż mechanizmy wywołujące pro-

wnętrznie, spokojny zarówno fizycznie, jak i psy-

blemy związane z mówieniem u jąkających się

chicznie, tym lepiej „czuje rytm”. Dr Izabela Dę-

osób nie są do końca znane, badania te sugeru-

bicka pisze: To, że istnieje ścisła korelacja po-

ją, że poprzez ćwiczenie rytmiczności można pró-

między naszym poczuciem rytmu w muzyce

bować je zniwelować.

a stanem naszego zdrowia, bardzo wyraźnie wi-

str /

A to ciekawe! dać, gdy prowadzone są zajęcia muzykoterapeu-

wany pogląd na świat – coś przestaje nam paso-

tyczne w dwóch równolegle grupach: ekspery-

wać. Często odbiór takiego dzieła wymaga wysił-

mentalnej (pacjenci uczestniczący w sesjach mu-

ku, ponieważ nasz mózg stara się znaleźć jakiś

zykoterapeutycznych) i kontrolnej (osoby zdrowe

wzór, zrozumieć niedostrzegalną na pierwszy

uczestniczące w zajęciach muzykoterapeutycz-

rzut oka zasadę, według której działał twórca.

nych); u osób chorych często improwizacje są nieustrukturyzowane, nierytmiczne, a u zdrowych – czytelne, uporządkowane, wykonywane z dużym wyczuciem czasu. W warszawskim oddziale IPNI prowadzono badania słuchu muzycznego metodą Gordona na grupie pacjentów uczestniczących w dziewięciotygodniowej psychoterapii (nie muzykoterapii), a po jej zakończeniu stwierdzono u nich znaczną poprawę słuchu muzycznego, w tym poczucia rytmu. Czy zatem poczucie rytmu może faktycznie odzwierciedlać nasz stan wewnętrzny, jego uporządkowanie?

W rytmie zamyka się też nasza codzienność: wstawanie, jedzenie, praca i wypoczynek. Rytmiczny jest montaż w filmach, kolumnady na uczelniach i wchodzenie po schodach. Często zauważamy, jak mając mniej dokładnie zaplanowany czas, wszystko nagle zaczyna się rozjeżdżać – im więcej w naszym rytmie pracy nut, tym łatwiej jest przejść do kolejnych zadań. Człowiek w niektórych sferach zdaje się potrzebować tego wypunktowania. Bitu, który podtrzyma działanie.

Rytmu właśnie.

Doszukiwanie się rytmu

Never stop the action,

Choć może nam się zdawać, że akurat my poczu-

Keep it up, keep it up,

cia rytmu nie mamy, nie oznacza to, że zupełnie

Work to the rhythm,

nas on nie dotyczy. Jest wszędzie – w mowie,

Live to the rhythm,

muzyce, ciele, w obrazach, w architekturze… Tak

Love to the rhythm,

właśnie porządkujemy świat wokół nas. Rytm

Slave to the rhythm

sprawia nam przyjemność, jest swego rodzaju zasadą sztuki, która klasyfikuje dzieło jako „poprawne”. Arytmiczne dzieła za to często są

Grace Jones

klasyfikowane jako „buntownicze”, zwracają na

Slave to the rhythm

coś uwagę, mają wybić odbiorcę ze strefy komfortu. Ich konstrukcja zaburza nasz uporządko-

str /

str /

PRZEZ ŻYCIE Z MUZYKĄ Kilka słów o muzykoterapii str /

Zastrzyk wiedzy

redaktor

Joanna Żyła

Towarzyszy nam niemal zawsze: w drodze do pracy, podczas treningu czy spotkań towarzyskich. Kiedy jesteśmy zaspani, wybieramy tę energetyczną, która nas pobudzi i zachęci do aktywności. Na odczuwany przez nas stres najbardziej odpowiednia jest relaksacyjna, która nas odpręży i wyciszy. Muzyka odgrywa ogromną rolę w życiu człowieka, gdyż oddziałuje pozytywnie na nasz stan emocjonalny, psychiczny, a także duchowy.

Muzykoterapia jest uznaną formą leczenia. Wy-

W medycynie polskiej leczniczymi właściwościa-

korzystywana jest w różnych dziedzinach medy-

mi muzyki zainteresowano się dopiero w latach

cyny. Termin ten pochodzi od greckiego słowa

pięćdziesiątych. Za prekursorów muzykoterapii

„mo-usike” oraz

łacińskiego „miusica”, co

w Polsce uważa się prof. Tadeusza Natansona

oznacza nie tylko muzykę, lecz także sztukę

oraz dr. n. med. Andrzeja Janickiego. To właśnie

śpiewu i gry na instrumentach. Drugi człon

z ich inicjatywy powstał w 1972 roku Zakład

„therapeucin” oznacza w szerszym znaczeniu

Muzykoterapii w Państwowej Wyższej Szkole

leczenie. Jest stosowana w leczeniu chorych od

Muzycznej we Wrocławiu.

najdawniejszych czasów, jednak dopiero po II wojnie światowej oficjalnie uznano muzykę jako środek terapeutyczny. Znajduje szerokie zastosowanie w medycynie (np. psychiatrii, kardiologii,

Jak muzyka oddziałuje na kobiety

intensywnej terapii, położnictwie, czy opiece pa-

Nie wiem, czy wiecie, ale muzyka słuchana

liatywnej).

w okresie prenatalnym wpływa zarówno na kobietę ciężarną, jak i na płód. Dziecko słyszy mu-

str /

Zastrzyk wiedzy zykę już w łonie matki, jego słuch kształtuje się

śpią, a także znacznie rzadziej chorują. Ponadto

bowiem między czwartym a piątym miesiącem

z licznych badań naukowych wynika niezbicie, że

życia. Najpiękniejszą melodią dla rozwijającego

muzyka pozytywnie oddziałuje także na przygo-

się dziecka jest oczywiście głos matki oraz bicie

towującą się do porodu matkę. Kobiety, które

jej serca. Wypowiadane słowa, śpiewane koły-

objęto dwutygodniową muzykoterapią, wykazały

sanki, jej nastrój – to wszystko przekłada się na

znaczący spadek stresu, lęku i depresji poporo-

samopoczucie i prawidłowy rozwój dziecka. Od-

dowej w stosunku do kobiet otaczanych jedynie

powiednio dobrana muzyka nie tylko kształtuje

ogólną opieką prenatalną. Natomiast zastoso-

wrażliwość maleństwa, które kobieta nosi pod

wanie muzykoterapii na oddziałach neonatolo-

sercem, ale też wpływa na jego kreatywność,

gicznych wpływa na wzrost poziomu nasycenia

koncentrację , inteligencję muzyczną oraz pa-

tlenem,

mięć długotrwałą.

i uspokojenie wcześniaków. Słuchanie muzyki

zmniejszenie

częstości

akcji

serca

w pomieszczeniu, w którym odbywa się poród Dzieci, które słuchały muzyki w okresie płodo-

sprawia, że kobieta odczuwa mniejsze bóle skur-

wym lepiej się rozwijają, mniej płaczą, są spo-

czowe. Zmniejsza się też u niej ryzyko poronie-

kojniejsze, szybciej przybierają na wadze, lepiej

nia.

str /

Zastrzyk wiedzy ich mocnych stron oraz możliwości rozwojowych,

Wpływ muzyki

a także ustabilizowanie jego emocji. W tym celu

na rozwój człowieka

do samego słuchania odpowiedniej muzyki do-

Muzykoterapia wspiera także rozwój dzieci

łącza się inne formy aktywności, takie jak gra

z niepełnosprawnością intelektualną. Mają one

na instrumentach, śpiew, dyrygowanie, kompo-

poważne ograniczenia funkcjonowania procesów

nowanie piosenek, rysowanie przy muzyce itp.

poznawczych. Słabo rozwinięte jest u nich spostrzeganie, pamięć, przechowywanie i odtwarzanie nabytej wiedzy czy umiejętność wyrażania siebie oraz własnych emocji. Często reagują w sposób spontaniczny i nieadekwatny. Są nadpobudliwe, a ich zaburzone zachowania utrudniają adaptację i prawidłową komunikację z innymi.

Głównym celem zajęć muzykoterapeutycznych dzieci niepełnosprawnych jest zatem odkrycie

str /

Psyche & soma Muzyka pełni bardzo ważna rolę w oddziaływaniu na psychikę człowieka. Fundamentalne znaczenie ma indywidualne podejście do pacjenta, na które składają się: nawiązanie i pogłębienie relacji, otwartość , zrozumienie, zbudowanie zaufania czy aktywne słuchanie. Muzyka może pomóc w nawiązywaniu kontaktu z chorym, który

Zastrzyk wiedzy jest zamknięty i wycofany, nie chce rozmawiać,

by . Może tworzyć muzykę, która stała się jego

nie reaguje na bodźce słowne. Melodia, która

pasją.

sprawia choremu przyjemność, odpręża. Co za tym idzie – zmniejsza dystans, otwiera pacjenta

O terapeutycznym wpływie muzyki można rów-

na współpracę z lekarzem. Prowadzone zajęcia

nież przeczytać w Starym Testamencie, gdzie

z muzykoterapii przyczyniają się do większej in-

Dawid chcący uzdrowić chorującego na depresję

tegracji społecznej, wzrostu zaufania oraz do-

Samuela grał na harfie. Muzyka właściwie do-

strzeżenia swoich zdolności (dzięki pracy grupo-

brana - wlewa nadzieję, pomaga znaleźć spo-

wej). Wskutek tego cierpiący na choroby psy-

sób na poradzenie sobie na życiowych zakrętach.

chiczne rzadziej myśli o swoim cierpieniu.

Depresja to coś znacznie więcej, niż chwilowa chandra. To choroba duszy. Bezrobocie, utrata

Co ciekawe: podczas szukania inspiracji oraz

kogoś bliskiego, nieudany związek, czy niespo-

materiałów na potrzeby tego artykułu, natrafi-

dziewana i ciężka choroba bardzo obciążają

łam na bardzo ciekawą mini-audycję. Jej boha-

ludzką psychikę. Jeśli kryzys, który nas dotyka

terem jest pan Maciej Szopiński - mieszkaniec

trwa dłuższy czas, odbija się to na naszym zdro-

Dziemian. Cierpi na schizofrenie paranoidalną,

wiu psychicznym. Cierpimy na huśtawkę nastro-

do czego przyznaje się z dumą i odwagą. Z cho-

jów, gwałtownie obniża się nasza wiara w siebie

robą zmaga się już dłuższy czas. Podczas terapii

oraz poczucie własnej wartości. Człowiek będący

odkrył, że ma talent do rapowania. Sam pisze

w depresji często się izoluje, ma czarne myśli,

teksty i co jakiś czas wrzuca je do sieci pod

gaśnie w nim nadzieja, entuzjazm. Brakuje mu

pseudonimem artystycznym cZAs. Jak sam przy-

motywacji, energii, chęci do życia i walki o sie-

znaje - nie ma niczego do stracenia. Nikt nie

bie. Taką osobę bardzo trudno jest rozweselić

chce zatrudnić inżyniera z historią schizofrenika.

czy pocieszyć. Każde słowo pokrzepienia bardzo

Tymczasem jako muzyk ma szansę, bo choroba

często trafia w próżnię. Sprawia, że chory rea-

poszerza wyobraźnię. Nie jest ograniczeniem,

guje irytacją, wybuchem niekontrolowanego

a wyzwaniem. Jak podkreśla w wywiadzie udzie-

płaczu czy złością. Depresja nie leczona może

lonym lokalnej rozgłośni radiowej - robi swoje.

doprowadzić człowieka nawet do odebrania so-

Wielką siłą jest dla niego osobista relacja z Bo-

bie życia. Dlatego warto wykorzystać muzykote-

giem. Bardzo silna motywacja religijna spowo-

rapię jako narzędzie wspierające naszą psychikę,

dowała, że dużo rzadziej miewa nawroty choro-

często delikatną i kruchą. Wachlarz możliwości,

str /

Zastrzyk wiedzy

jakie niesie ze sobą odpowiednie „muzyczne me-

gnij po uwerturę Schuberta

Rosamunde, op.

nu”, jest naprawdę szeroki. Muzyk i muzykote-

26 lub

rapeuta dr John Ortiz, który dokonał analizy

oratorium Handla pt. Mesjasz (HWV 56). Jesteś

tego zagadnienia, zaleca konkretne fragmenty

wściekły? Wyluzuj. Odetchnij głęboko przy

muzyki tysiącom pacjentów. Oto niektóre rady,

muzyce Berlioza (Symfonia fantastyczna op. 14)

jakie nam daje:

lub de Falla (Taniec Ognia z baletu Czarodziejska Miłość). Emocje skutecznie wyciszy także

W obniżeniu depresyjnego nastroju pomogą

kawałek zespołu The Beatles pt. „Revolution”

nam m.in. część sonaty fortepianowej nr 14

czy „Cold Turkey” Johna Lennona.

Beethovena (tj. Sonata Księżycowa), Bryza majowa Mendelssohna, Pieśni bez słów op. 62 nr 1,

Nie wiesz, jaka muzyka dobrze wpłynie na twoje

Preludium Wagnera (Liebestod) z Tristana i Izol-

funkcjonowanie? spróbuj zastosować technikę

dy czy znany wszystkim kawałek Beatlesów pt.

"testowania mięśni" . Dr George Goodheart, le-

„She's Leaving Home”.Szukasz inspiracji? Się-

karz z Detroit w stanie Michigan, stwierdził, że

str /

Zastrzyk wiedzy gdy organizm narażony jest na działanie szkodliwych substancji, takich jak cukier czy fast foody, mięśnie od razu stają się słabe. Z kolei dr

Ale o co chodzi?

Jak go przeprowadzić?

Diamond , psychiatra i uzdrowiciel holistyczny,

Poproś o pomoc partnera, przyjaciela lub człon-

poszedł o krok dalej. Odkrył, że ten sam test

ka rodziny

może być użyty także do identyfikacji wszelkich bodźców - tak dobrych, jak i złych - w tym myśli, a nawet muzyki!. Brzmi naukowo i skomplikowanie, w praktyce jest to jednak banalnie proste. Do jego przeprowadzenia będziemy potrze-

1. Stań prosto, naprzeciwko swojego partnera.

Prawą rękę opuść swobodnie wzdłuż ciała, a lewą unieś wyprostowaną do boku i trzymaj równolegle do podłogi.

bowali obecności drugiej osoby (przyjaciela,

2. Poproś partnera, by położył swoją lewą rękę

dziewczyny, czy członka rodziny). Gdy człowiek

na twoim prawym ramieniu, tak by utrzymać

jest narażony na różnego rodzaju negatywne

cię w stabilnej pozycji, następnie prawą ręką

myśli, a także niektóre gatunki muzyczne,

uchwycił twoją wyciągniętą lewą rękę powyżej

"wskaźnik mięśniowy" słabnie.

nadgarstka.

3. Partner powinien nacisnąć na Twoje ramię szybko i mocno, na tyle, by poczuł opór, pod-

str /

Zastrzyk wiedzy

czas gdy Ty będziesz się temu przeciwstawiał

nemu na twoje ramię, i mięsień naramienny,

ze wszystkich sił. Praktycznie w każdym przy-

który dr Diamond określa jako wskaźnik mię-

padku twoje mięśnie wypadną na teście do-

śniowy, wypadnie słabo na teście. Jeśli muzy-

brze, czyli twoja ręka wcale nie drgnie mocno,

ka cię wzmacnia, twoje ramię skutecznie

mimo że Twój partner będzie szybko i mocno

oprze się presji wywieranej przez partnera

na nią naciskał.

i pozostanie nieruchome.

4. Odtwórz fragment ulubionej muzyki do-

Dzięki temu dowiesz się, w jaki sposób wpły-

wolnego gatunku - może być klasyczna lub

wają na Ciebie różne utwory muzyczne. Od-

nowoczesna.

powiedź da Ci twoje ciało. W ten sposób łatwo

5. Teraz, gdy słuchasz muzyki, niech twój partner dociśnie twoje lewe ramię.

stworzysz własną bibliotekę muzyki, będącej "energią życia", tak by móc otaczać się uzdra-

6. Jeśli muzyka obniża energię życiową, nie będziesz w stanie oprzeć się naciskowi wywiera-

str /

wiającymi dźwiękami.

Zastrzyk wiedzy

Szalone tempo życia oraz brak miłości i uwagi ze

Muzyka w okresie buntu

strony rodziców wobec własnych dzieci przyczyBardzo często będąc poza domem (na spacerze,

nia się do tego, że coraz częściej możemy zauwa-

w centrum handlowym, czy podczas podróży au-

żyć u ludzi młodych wiele zaburzeń osobowości

tobusem) dyskretnie obserwuję innych. W szcze-

mające podłoże emocjonalne. Nastolatkowie po-

gólności młodzież: wpatrującą się w swoje

zostawieni samym sobie, bez emocjonalnego

smartfony, ze słuchawkami na uszach. Nastolatki

i psychicznego wsparcia dorosłych, wykazują

wykorzystują muzykę w procesie tworzenia wła-

wiele trudnych, często destrukcyjnych emocji

snej tożsamości, a upodobania muzyczne stano-

i zachowań.

wią dla nich środek do identyfikacji z grupą. Dlatego niezwykle istotne jest, jakie czerpią wzorce Sama muzyka nie wyleczy co prawda z nerwicy,

oraz jaką muzyką się karmią.

jąkania, uzależnienia alkoholowego, nadpobudliwości, depresji czy z agresywnego zachowania.

str /

Zastrzyk wiedzy

W połączeniu z terapią u specjalisty może oka-

tywne, łatwiej integrują się z innymi. Natomiast

zać się niezwykle pomocnym narzędziem. Liczne

dzieci nadpobudliwe stają się bardziej wyciszone,

badania naukowe wykazały, że odpowiedni dobór

odprężone, zrelaksowane. A wszystko to dzięki

muzyki bardzo pozytywnie wpływa na "trudną"

możliwości rozładowania nagromadzonej energii

młodzież. Osoby nieśmiałe dzięki muzyce często

podczas realizacji zadań ruchowo-muzycznych.

pokonują lęk i stres. Stają się bardziej komunika-

Muzykoterapia pozwala młodym ludziom zwięk-

str /

Zastrzyk wiedzy szyć świadomość swoich stanów uczuciowych,

nadmiaru negatywnych emocji. Pozwala do-

lepiej rozumieć innych. Umuzykalnienie ma

świadczyć prawdziwego katharsis. Przenika nas

wpływ na kształtowanie postaw społeczno-

dogłębnie. Rzecz niezwykła i godna podziwu:

moralnych dzieci (takich jak np. zdyscyplinowanie

wystarczy odpowiednio dobrana melodia, by zna-

w działaniu, współpraca, samodzielność w wyko-

leźć w sobie chęć do działania, otworzyć umysł,

nywaniu zadań, wzmożona aktywność i inwencja

zwiększyć naszą wydajność w pracy, żyć spokoj-

twórcza, poszanowanie mienia oraz szacunek dla

niej, w całkowitej harmonii. Muzyka korzystnie

innych). Wpływa też korzystnie na lepsze postępy

działa na pacjentów przed, w trakcie i po opera-

w nauce.

cji chirurgicznej. Łagodzi ból, redukując przy tym zużycie leków uspokajających i przeciwbólowych.

Interesujący wydaje się eksperyment opisany przez Ewę Klimas-Kuchtową (1995), przeprowadzony w szwajcarskich szkołach. Wykazał on, iż w klasach ze zwiększoną liczbą godzin wychowania muzycznego wzrosło poczucie więzi grupowej i zmniejszyło się poczucie współzawodnictwa. Niezaprzeczalny jest więc wpływ aktywności muzycznej na rozwój i kształtowanie całej osobowości młodego człowieka, m.in. takich cech jak śmiałość, odpowiedzialność, zadowolenie czy otwartość umysłowa (Sacher, 2012).

Muzykoterapia może przyczyniać się do zmniejszenia kosztów i długości hospitalizacji na pacjentów przebywających oddziałach intensywnej terapii. Muzyka poprawia nasz oddech, ułatwia zasypianie. Relaksacyjna wpływa na wzrost zdolności przyswajania wiedzy oraz nabywania przez nas nowych umiejętności. Klasyczna bardzo dobrze działa na podopiecznych z chorobą wieńcową. Wolna i łagodna muzyka rockowa może powodować zwolnienie pulsu. Pomaga w leczeniu chorób serca. Obniża ciśnienie krwi. Muzyka pomaga też odzyskać pamięć pacjentom z amnezją powstałą na tle zespołu stresu pourazowego.

Reasumując

(PTSD). Leczy nie tylko ciało, lecz także duszę.

Muzykoterapia ma dobroczynny wpływ na funk-

medycyna zbyt wiele nie może. W połączeniu

cjonowanie człowieka. Znajduje ona zastosowa-

z tradycyjnymi metodami leczenia – często przy-

nie praktycznie w każdej dziedzinie życia. Muzyka

nosi poprawię jakości zdrowia i życia. A to

łagodzi obyczaje. Integruje, pomaga zacieśniać

wszystko – bez recepty! Idźmy więc przez życie

więzi międzyludzkie. Odpręża. Jest źródłem rado-

z muzyką, wsłuchując się w wibracje, jakie wysy-

ści, zastrzykiem pozytywnej energii. Pomaga

ła nasze ciało. Będziemy dzięki temu nie tylko

w wyrażaniu uczuć. Jest w stanie uwolnić nas od

o wiele zdrowsi, lecz także szczęśliwsi.

Bardzo często muzyka sprawdza się tam, gdzie

str /

Wiele lat temu Claude Debussy odkrył, że Muzyka zaczyna się tam, gdzie słowo jest bezsilne – nie potrafi oddać wyrazu; muzyka jest tworzona dla niewyrażalnego. Twórcy filmowi wykorzystują muzykę w swych dziełach właśnie w tym celu. Dlatego warto zastanowić się jak ogromny wpływ ma muzyka na odbiór produkcji filmowych.

str /

DUSZA FILMU str /

Zastrzyk wiedzy

redaktor

Kinga Pregler

częścią filmu. Na szczęście dla koneserów muzyki

Muzyka ma znaczenie

filmowej wciąż istnieje możliwość obejrzenia filGdy wybieramy film, który chcemy obejrzeć, naj-

mu w takiej formie na festiwalach filmowych .

częściej skupiamy się na aktorach lub na zwia-

Z kolei widzowie, którzy pragną posłuchać swo-

stunie. Natomiast bardzo niewiele uwagi po-

ich ulubionych utworów w domowym zaciszu

święcamy towarzyszącej mu muzyce. Wynika to

mają taką możliwość dzięki radiu Rmf Classic.

z faktu, że nie zdajemy sobie sprawy

jak

ogromny pływ na odbiór dzieła filmowego ma towarzysząca mu

ścieżka dźwiękowa. Spełnia

ona bardzo wiele funkcji, a najważniejszą z nich jest tworzenie odpowiedniej atmosfery. Ogromny wpływ muzyki na widza jest najlepiej widoczny podczas oglądania horrorów ,gdyż wystarczą same dźwięki, aby śmiertelnie wystraszyć ogląda-

Stacja umożliwia swoim słuchaczom stworzenie listy utworów, która jest prezentowana każdego niedzielnego wieczoru. Oprócz tego każdego roku Rmf Classic organizuje kilkudniowy Festiwal Filmowy podczas którego można nie tylko posłuchać lubianych

utworów, ale również spotkać

się twarzą w twarz z kompozytorami.

jącego. Dokładnie taka sama scena, ale z wesołą lub melancholijną muzyka, wywoła zupełnie inne odczucia. Pokazuje to

jak ogromny wpływ

Geniusze muzyki filmowej Gościem honorowym tegorocznego festiwalu był

ma ścieżka dźwiękowa na postrzeganie filmu.

między innymi jeden z najbardziej uznanych kompozytorów muzyki filmowej – Hans Zimmer.

Festiwal Muzyki Filmowej

Swój ogromnym

W czasach kina niemego muzyka filmowa była odgrywana na żywo przez orkiestrę. W dzisiejszych czasach, gdy zaprzestano tej praktyki, często zapominamy, że muzyka jest bardzo ważną

str /

talent

zaprezentował w fil-

mach takich jak „Incepcja” czy „Gladiator”. Przez wielu jest nazywany geniuszem, ponieważ dzięki jego twórczości te produkcje stały się ponadczasowymi dziełami.

Zastrzyk wiedzy Gdy mówimy o muzyce filmowej nie wolno nam zapomnieć o równie popularnych kompozytorach jak Ennio Morricone czy John Williams. Z pew-

Doceńmy kompozytorów muzyki filmowej

nością każdy z nas zna film pod tytułem „Dobry,

Nie sposób wymienić wszystkich filmów, które

zły i brzydki”, lecz nie każdy wie, że autorem

zapadają w pamięć dzięki wspaniałej muzyce.

muzyki jest właśnie ten wielokrotnie nagradzany

Warto pamiętać, że praca kompozytora jest rów-

kompozytor. Natomiast pochodzący z Ameryki

nie ważna jak pozostałych członków ekipy filmo-

John Williams zasłynął kompozycją do sagi fil-

wej i wymaga ogromnego talentu. Wierzę, że po

mów George’a Lucasa „Gwiezdne Wojny”.

Roz-

wnikliwym obejrzeniu filmu podczas którego

poznawalna na całym świecie ścieżka dźwięko-

zwrócimy należną uwagę na muzykę będziemy w

wa jest dziełem tego muzyka. Polacy z kolei

stanie odpowiedzieć na postawione w tytule py-

powinni być dumni z Wojciecha Kilara, który

tanie i dostrzec jak ważna dla filmu jest ścieżka

uświetnił swoimi kompozycjami takie filmy jak

dźwiękowa.

Trędowata czy Ziemia Obiecana.

str /

RECENZJE Outro

str /

Romanse, intrygi, prawdziwa przyjaźń – wszystko to znajdziecie w serii książek „Gej wielkim mieście”. Młody chłopak z niewielkiego miasteczka opowiada czytelnikom o swoim życiu w wielkiej Warszawie. Zaczyna studia, poznaje nowych ludzi, a jego świat całkowicie się zmienia. Towarzyszą mu ogromne wątpliwości, a pierwsze wrażenia z mieszkania u Zochy wcale ich nie rozwiewają.

str /

Świat filmu i literatury

redaktor

Agata Wójcik

Dzwoni Robert, kolega, w którym młody gej się

Nowy początek

zauroczył. Potrzebuje pokoju na już, a tak się Ostatnio miałam okazję przeczytać obyczajową

składa, że Zocha się wyprowadza i bohater może

serię “Gej w wielkim mieście” autorstwa Mikoła-

mu pomóc. Niestety gospodyni odkłada swój wy-

ja Milcke. Historia wydaje się banalna - młody

jazd o kilka dni, więc Robert zgadza się nocować

chłopak wyjeżdża z rodzinnego miasta do War-

w pokoju kolegi. Pojawia się jednak problem -

szawy, aby zacząć studia. Wybiera dziennikar-

- łóżko jest tylko jedno... Czy zauroczenie na

stwo. Chce zostawić przeszłość za sobą, bo

pewno jest jednostronne? Tego dowiecie się, jeśli

w domu nie miał lekko. Wiecznie wyzywany od

sięgniecie po pierwszą część “Geja w wielkim

pedałów, parę razy okradziony przez własnego

mieście”.

brata. Dlaczego jego ojciec tak go traktuje?

Trudno powiedzieć. Chociaż bezimienny bohater faktycznie jest gejem, to nie ujawnił się przed rodzicami. Jego kontakty z ojcem są bardzo złe, można nawet powiedzieć więcej – jego relacja z nim w pozytywnym sensie zwyczajnie nie istnieje. Finansowo wspiera go matka, emocjonalnie – dwie oddane przyjaciółki.

Cała gama emocji Okładka głosi, że cała seria to powieści obyczajowe. Zdecydowanie się z tym zgadzam, szczerze przyznam, że nie są to książki ciężkie, nad którymi człowiek się męczy tygodniami. Zdarzenia przykre przeplatane są sytuacjami przezabawnymi. Nawet, jeśli początkowo akcja rozwija się

Po przyjeździe do Warszawy główny bohater po-

powoli i odrywamy się od opowieści na kilka dni,

wieści zmierza prosto do swojego pierwszego

to później wydarzenia dzieją się tak szybko, że

mieszkania, a raczej pokoju, u ekscentrycznej

resztę można pochłonąć w zaledwie parę godzin.

Zochy. Kobieta przysporzy mu jeszcze w przy-

W trakcie czytania śmiałam się, płakałam, de-

szłości trochę problemów. Jest zupełnie sam do

nerwowałam na głównego bohatera – seria

momentu, w którym odzywa się jego telefon.

wzbudziła we mnie bardzo wiele różnych emocji.

str /

Ĺšwiat filmu i literatury

str /

Świat filmu i literatury

Przez wszystkie jej części możemy zaobserwować

dokładnie wie, czego chce. Dwie pierwsze części

ogromną przemianę młodego chłopaka. Z osoby

opowiadają o jego życiu na studiach, kiedy do-

naiwnej, która zrobi wszystko, żeby tylko ktoś ją

piero zaczynał samodzielne życie w stolicy

pokochał, stał się dojrzałym mężczyzną, który

i przeżywał pierwsze miłosne uniesienia. Pozna-

str /

Świat filmu i literatury

wał nowych znajomych na studiach i odkrywał,

o sprawy świata homoseksualistów, chociaż ma-

kim tak naprawdę jest. Próbował nowych rzeczy,

my do czynienia z wątkiem księży, którzy ewi-

odkrywał, co chce robić w przyszłości, zaczynał

dentnie lubią mężczyzn, czy też terapii konwer-

staże. Był jeszcze bardzo młody i nie do końca

syjnej. Obok tego znajdujemy historie powiązane

wiedział, na czym mu najbardziej zależy, jacy

z zaburzeniami odżywiania, niechcianą ciążą,

potrafią być ludzie i komu można zaufać. W ko-

zbytnią zależnością od matki, a także sektą.

lejnych tomach spotykamy go po latach, kiedy

Książki moim zdaniem niosą pewne przesłanie

właśnie kupił pierwsze własne mieszkanie. Ma

i przekazują pozytywne, wartości. W zależności

stałą grupkę przyjaciół, niektórych z nich dopie-

od poglądów możemy się z nim zgodzić lub nie.

ro poznajemy, inni towarzyszyli nam już od

To pozostawia czytelnikowi wiele swobody w

pierwszych części. Pojawiają się inne problemy

ocenie zachowań bohaterów, a więc i wyrobienia

i inne pragnienia. W jego życiu mają miejsce

sobie opinii na ich temat, a w konsekwencji po-

dramatyczne sytuacje, z którymi musi się zmie-

lubienia ich lub nie. Postacie są wielowymiarowe

rzyć. Jego pragnienie miłości zmienia się w lęk

- każda z nich się myli, czasem postępuje nie-

przed tym uczuciem. Zagłusza go szukając przy-

mądrze, a czasem wzbudza w nas podziw. Tyczy

gód, partnerów, którzy pozostaną w jego życiu

się to zarówno postaci epizodycznych, jak

tylko na chwilę, relacji, w które nie trzeba się

i pierwszoplanowych. Mikołaj Milcke w ciekawy

zbytnio angażować. Bohater zajmuje się poważ-

sposób kreuje świat przedstawiony w powieści.

ną pracą, a przed nim stoi niełatwe zadanie –

Według mnie nie sposób się przy niej nudzić.

- obrona pracy magisterskiej, którą nieco odłożył w czasie. Najnowsze części są przepełnione niezwykłymi zwrotami akcji, które co prawda można przewidzieć, jednak zdecydowanie uatrakcyjniają one opowieść.

Jeśli lubicie się wzruszać, śmiać i być zaskoczonym, zdecydowanie powinniście sięgnąć po serię “Gej w wielkim mieście”. Poznacie wiele nietuzinkowych postaci na czele z bezimiennym, ale bardzo charakternym, głównym bohaterem. Poznacie jego perypetie miłosne, wzloty i upadki.

Możliwości własnej oceny

Może lepiej uda się wam zrozumieć sytuację Poza mniej lub bardziej przyjemnymi historyjka-

młodych homoseksualistów w Polsce. Polecam

mi z życia bohatera, mamy tu do czynienia

ten cykl szczególnie osobom zagubionym, które

z jeszcze jedną ważną rzeczą, która zasługuje na

wciąż poszukują swojego “ja”. Być może te po-

uwagę i pochwałę. Autor porusza tematy trudne,

wieści chociaż trochę pomogą wam zdecydować,

niekomfortowe, kontrowersyjne. Nie chodzi tylko

w którą stronę warto iść.

str /

Świat literatury i filmu

redaktor

Bartosz Simiński

Warstwa po warstwie Ból i blask Reż. Pedro Almodóvar

Żywe kolory i piękne kadry to pierwsze,

ter nie epatuje ostentacyjnie swoim

co rzuca się w oczy przy odkrywaniu

bólem, a mimo to można dostrzec, że

nowego, wielowarstwowego dzieła Al-

to właśnie on jest motywem towarzy-

modóvara. Dzięki zdolnościom reżyser-

szącym nam przez całe dzieło Al-

skim twórcy, pozornie prosta historia

modóvara.

nabiera lekkości i finezji. Nostalgiczna

środków wyrazu artystycznego spra-

opowieść starzejącego się artysty zbu-

wia, że retrospektywna opowieść o go-

dowana została wokół postaci matki i

dzeniu się ze swoim losem i rozpatry-

pierwszych

fascynacji

wanie dawnych wyborów nie prowadzi

głównego bohatera. Mimochodem ob-

do eskalacji patetyzmu. Scen ekspre-

serwujemy przemiany kulturowe w

syjnej, wielkiej wewnętrznej przemiany

Hiszpanii. Przewijające się na ekranie

w filmie zdecydowanie nie ujrzymy. I

obrazy są silnie nasycone cierpieniem

dobrze, bo dzięki temu seans spokojnie

artysty, zarówno tym fizycznym, jak i

płynie miarowym tempem do końca,

psychicznym. Odpowiedni dobór scen z

zostawiając widza w poczuciu nostalgii

życia sprawia jednak, że główny boha-

o delikatnie pozytywnym zabarwieniu.

erotycznych

str /

Odpowiednie

wyważenie

Ĺšwiat literatury i filmu

str /

Kalendarium - październik 2019

Unsound Festival 6-13.10. Kraków

eliminacje EURO 2020 Łotwa – Polska 10.10. Ryga eliminacje EURO 2020 Polska – Macedonia Płn.

13.10. Warszawa

23. Międzynarodowe Targi Książki 24-27.10. Kraków

35. Warszawski Festiwal Filmowy 11-20 października Warszawa

str / 11. Festiwal Conrada 21-27.10. Kraków