Kurier Ostromecki (16) 1/2019

Kurier Ostromecki 1 (16) I-III 2019

Andrzej Doręda 1950–2018 – wspomnienie Johann Friedrich Marty – prezentacja odrestaurowanego fortepianu Ostromecka kolekcja rozkwita…

Kalendarz imprez kulturalnych I-III 2019

bal ostatkowy fot. Roman Jagodziński

Serdecznie zapraszamy na bal w ostatnią sobotę karnawału w Pałacu Nowym w Ostromecku.

2 marca 2019 roku, w godzinach 20.00–3.00.

Koszt 160 zł za osobę.

Rezerwacji można dokonać telefonicznie pod numerem telefonu 52 364 64 11 lub e-mailem: recepcja@palacwostromecku.pl Menu Zupa: rosół z gęsi Danie główne: medaliony z polędwiczki wieprzowej w sosie szafranowym z puree ziemniaczanym i fasolką szparagową Deser serwowany: ostatkowa słodycz Ciasto: sernik, orzechowiec Zakąski: rostbef z musem chrzanowym, schab z grzybami, pstrąg w glazurze, śledź w buraczkach, koreczki z mozzarelli i pomidorów, sałatka porowo-jajeczna, sałatka gyros Kulinarna atrakcja wieczoru: pieczony indyk z sosem żurawinowym W cenie zapewniamy napoje gorące (kawa, herbata) oraz zimne niegazowane (woda mineralna z cytryną, sok jabłkowy i pomarańczowy) (Istnieje możliwość przyniesienia własnego alkoholu)

Kupujemy batutę Szwalbego Są momenty w życiu człowieka, w których musi odpowiedzieć sobie na bardzo proste pytanie. Co chce w życiu robić?

Zawsze śmieszył mnie ten tekst z filmu „Chłopaki nie płaczą”. Ja już wiem. Od nowego roku chcę zacząć akcję zbierania pamiątek po Andrzeju Szwalbem.

Mam nadzieję, że nie tylko ja zaangażuję się w tę misję. Mam też nadzieję, że nie będzie to taka misja imposibol i uda nam się doposażyć gabinet Dyrektora o przedmioty, które go kiedyś otaczały.

Skąd znienacka taki pomysł? Po pierwsze myślę o tym od dłuższego czasu, ale jakoś tak nie wyszło… (szczęście, że po drodze wyszło parę innych pomysłów, bo bym wpadł w depresję…). Ale zdopingowała mnie do tego też ostatnia jakże ciekawa sytuacja. Zgłosił się do mnie kolekcjoner, w którego posiadaniu znajdują się dwa przedmioty należące do dyrektora Filharmonii Pomorskiej Andrzeja Szwalbego – naszego mistrza. Do kupienia są: batuta dyrektora Szwalbego oraz jego osobista laska. Zapytacie Państwo – batuta? Przecież Dyrektor nie był dyrygentem, ba nie był nawet muzykiem.

Cenny dla nas przedmiot Andrzej Szwalbe otrzymał przed laty (nie było wtedy jeszcze Filharmonii Pomorskiej) od muzyków Pomorskiej Orkiestry Symfonicznej. Skonsultowałem pomysł z Dyrekcją i… kupujemy. Nie zdradzę ceny, ale udało się wynegocjować naprawdę atrakcyjną.

Podjęliśmy ważną decyzję. Kolejną jest pomysł zwrócenia się do Bydgoszczan o pomoc w pozyskaniu jak największej ilości pamiątek po Twórcy.

Za nami kolejny rok w Ostromecku – mój siódmy. Czas na krótkie podsu-

fot. Dariusz Gackowski

mowanie. To był dobry rok. Szczególnie dla kolekcji zabytkowych fortepianów.

W styczniu po remoncie wrócił do nas Fortepian Zygmunta Noskowskiego. Zagraliśmy na nim kilkanaście koncertów, nagraliśmy trzy płyty. Premiera najnowszej już wkrótce bo 20 stycznia 2019 roku.

Razem z nią odbędzie się prezentacja kolejnego instrumentu, który odzyskał życie w pracowni Andrzeja Włodarczyka – fortepianu skrzydłowego wyprodukowanego w Królewcu w pracowni mistrza Johanna Friedricha Marty. Niezwykły instrument, być może jeden z kilku zacho-

wanych na świecie, a może jedyny? Na pewno jedyny, który tak gra bo wierzcie mi Państwo to takie małe cudeńko obdarzone pięknym brzmieniem. Wszystkie koncerty w maju zagrane zostaną na tym instrumencie – oczywiście w Starym Pałacu. Cykl nosi tytuł „Maj z Martym”.

W lipcu natomiast czeka nas 110 rocznic śmierci Zygmunta Noskowskiego. Już dzisiaj zapraszamy do Ostromecka na popołudnie z Noskowskim. Atrakcji nie zabraknie.

Dziękujemy Państwu za to, że byliście z nami przez cały rok mamy nadzieję, że coraz bardziej podoba się Wam w Ostromecku i że program przygotowany przez Pracownię Pałacową MCK przypadł Państwu do gustu. Dziękujemy za pomoc i wszelkie objawy sympatii. Dziękujemy za wsparcie i wszystkie dobre słowa… Niestety w Nowy Rok nie wejdzie z nami Andrzej Doręda, który zmarł nagle w listopadzie 2018.

We wrześniu zdiagnozowano u niego nowotwór, a niestety już w listopadzie żegnaliśmy go na cmentarzu przy ulicy Ludwikowo w Bydgoszczy. Był opiekunem kolekcji od kilkunastu lat, tak bardzo go brakuje. Brakuje rozmów, brakuje dobrych rad, żartów i niezliczonych anegdot. W tym numerze zamieściliśmy krótkie wspomnienie naszego nieodżałowanego współpracownika.

I na koniec: wszystkiego najlepszego w Nowym 2019 roku. Do zobaczenia

Andrzej Szwalbe

w Ostromecku. Tutaj kochani zawsze znajdziecie coś dla siebie.

PS Swoją drogą jeśli macie Państwo jakieś pamiątki po Dyrektorze Szwalbem i chcielibyście je przekazać w nasze ręce (znajdą swoje miejsce w Jego gabinecie w Pałacu Starym w Ostromecku) – to oczywiście zapraszamy.

Andrzej Gawroński redak tor naczelny

2

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Spis treści Kupujemy batutę Szwalbego, Andrzej Gawroński. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Ostromecki wehikuł czasu Andrzej Doręda 1950–2018 – wspomnienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Trzecia płyta nagrana w Starym Pałacu w Ostromecku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Jestem szczęśliwy obserwując jak ostromecka kolekcja rozkwita, rozmowa z Andrzejem Włodarczykiem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Bliskie miejsce na mapie, rozmowa z Romualdem Mieczkowskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Taka gmina (…) od komina do komina Czarne orły pruskie, Jerzy Świetlik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Patrzeć jak na nieodkrytą kartę, Bartek Masiełajć opowiada o pracy przewodnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Moje pierwsze góralskie wesele, Andrzej Gawroński. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Już za chwileczkę, już za momencik Kalendarz imprez kulturalnych I-III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Antydepresyjny projekt edukacyjny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Graficzne interpretacje muzyki – dwie wystawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Ostromeckie opowieści Poetycko: Romuald Mieczkowski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Fotograficznie: Aleja poza czasem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Na okładce: Wizyta w Pracowni Pianin i Fortepianów w Słupnie pod Warszawą, fot. Dariusz Gackowski

nr 1 (16), styczeń–marzec 2019 ISSN 2544-7092 nakład 500 egz. wydawca: Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy 85-056 Bydgoszcz, ul. Marcinkowskiego 12, tel. 523 255 555 redaktor naczelny: Andrzej Gawroński zastępczyni redaktora naczelnego: Alicja Dużyk kolegium redakcyjne: Elżbieta Kmieć, Stanisław Buś, Jerzy Świetlik kontakt z redakcją:

Pałac Stary w Ostromecku, ul. Bydgoska 9, 86-070 Dąbrowa Chełmińska andrzej.gawronski@mck-bydgoszcz.pl, alicja.duzyk@mck-bydgoszcz.pl, tel. 523 464 441, FB: Pałac Ostromecko

Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów oraz zmiany tytułów.

Opinie prezentowane przez autorów nie zawsze są zgodne ze stanowiskiem redakcji i wydawcy.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

3

fot. Dariusz Gackowski

Andrzej Doręda 1950–2018 Stary instrument klawiszowy posiada duszę; jednak aby dźwięcznie grać potrzebuje oddanego stroiciela. Stroiciela z sercem i duszą artysty…

Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy żegna dziś Andrzeja Doręde – wieloletniego współopiekuna Kolekcji Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku, człowieka oddanego misji zachowania skarbów polskiego i europejskiego dziedzictwa muzycznego.

Odszedł rzetelny fachowiec, otwarty na ludzi gawędziarz i kompan, towarzysz wypraw konserwatorskich mających na celu wybór miejsc, w których „Fortepiany Szwalbego” nabierają dziś sukcesywnie zewnętrznego blasku i koncertowego wigoru. Dziękujemy, Andrzeju, za Twoją nieocenioną pomoc i przyjaźń!

Zachowujemy piękne wspomnienia oraz kilka wyjątkowych pamiątek: film „Alikwoty” Tobie poświęcony, wydania audycji „Archiwum B.”, wywiady i fotografie… Żyłeś wśród nas i wśród nas zostajesz.

Przyjaciele z Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy 4

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Cenił sobie wolność wyboru

Trudno pisać o człowieku, z którym rozmawiało się jeszcze kilka dni temu, a teraz już go z nami nie ma. Śmierć Andrzeja Dorędy wstrząsnęła nami-pracownikami MCK w Bydgoszczy mocno. Być może inni współpracownicy nie mieli z nim tak dużo do czynienia co my – pracownicy MCK w Ostromecku. Ostatnie lata dla kolekcji Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego są bardzo dobre. Między innymi także dzięki Andrzejowi, któremu zawsze na sercu leżało dobro tego zbioru. Najpierw czasy „Cafe Pianola”, gdzie z dużym zaangażowaniem włączył się w prace przy tworzeniu tego unikatowego miejsca, później prace związane z tworzeniem nowej ekspozycji w wyremontowanym Pałacu Starym w Ostromecku.

Andrzej w Ostromecku znalazł sobie dobre miejsce, nie pracował na etacie – zawsze jak mi mówił cenił sobie wolność wyboru. Po prostu, kiedy była potrzeba pomagał nam. Brał czynny udział w pra-

cach związanych z powstaniem katalogu autorstwa profesora Beniamina Vogla.

Andrzej na bieżąco zajmował się naszą kolekcją, ale też często odwiedzał nas no i …rozmawialiśmy. O wszystkim. O tym jak był taksówkarzem i jeździł po całej Polsce swoją Skodą. O tym jak pracował w wydawnictwie „Pomorze”. Doświadczeniem zawodowym mógłby obdarzyć co najmniej kilka osób. Rozmawialiśmy o jego łodzi – Kantylenie, którą pływał po Zalewie Koronowskim. Żeglarstwo nie jest moim konikiem, więc wolałem rozmawiać o motoryzacji szczerze mówiąc.

No i oczywiście ostatni pomysł Andrzeja którym mnie zaskoczył czyli kupno Rolls-Roysa. Tak sobie wymyślił, że jak kupi drugi garaż to wstawi tam ten samochód i będzie się nim lansował ma mieście. Oj wiedział jak mnie zdołować… No i te zegarki. Co jakiś czas wpadał do nas i pokazywał nam swoje nowe zdobycze zegarkowe. W związku z tym, że ja także lubię zegarki rozmawialiśmy o nich często. On kupował częściej, a ja dzieli-

Żelazowa Wola 2016, Andrzej Doręda, dyr. Marzena Matowska i Andrzej Gawroński Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

5

łem z nim radość z każdej nowej zdobyczy. Pewnie te liczne zainteresowania spowodowały to, że był wiecznie zajęty i chyba nie miał za dużo czasu by pomyśleć o swoim zdrowiu, które tak nagle go zawiodło. Andrzeja nie było już z nami podczas Drugiej Konferencji Instrumentologicznej we wrześniu. Pamiętam minę Joasi Gul, która rozmawiała z nim przez telefon i której opowiedział o tym, że lekarze zdiagnozowali u niego nowotwór.

Wszystkim zrobiło się strasznie. Wspierałem go jak mogłem w jego chorobie.

Wszyscy go wspierali. Wiedzieliśmy, że rak trzustki jest bardzo trudny do leczenia, ale mieliśmy nadzieję… We wtorek 6 listopada jechaliśmy z Darkiem i Adamem na delegację do pracowni Andrzeja Włodarczyka. Wysłaliśmy mu nasze zdjęcie z pozdrowieniami. Po chwili dostaliśmy odpowiedź.” Pozdrawiam sławnych podróżników. Ja mam dzisiaj zabytkowego wiedeńczyka w Solcu o 14. Jestem po pierwszej chemii, czuję się dobrze. Pa”.

W maju jeszcze byliśmy razem z ekipą i Andrzejem w Kaliszu, gdzie zwiedzaliśmy zakłady zajmujące się remontami instrumentów. Widziałem jak Andrzej cieszył się z tej wyprawy. Zaliczyliśmy razem naprawdę kilka fajnych chwil. Szkoda, że już nie będzie okazji porozmawiać o starych fortepianach i zastanawiać się bez końca: remontować czy może nie? Nie wierzę, że Andrzeja już nie ma z nami, piszę te słowa i nadal nie wierzę. Jesteśmy w żałobie.

Dźwięki, fale, uczucia – są wolne

Andrzej Doręda lubił rozmawiać.

Przychodził stroić i naprawiać fortepiany, ale miało się wrażenie, że naprawiał też skrzypiące życia. W każdym bądź razie nie lubił, gdy miało się wrażenie, że coś fałszuje… Ja chętnie słuchała…

W „Cafe Pianola” przy ul. Focha w sercu 6

tego ambiwalentnego miasta czy w zadumanym Pałacu Starym parzyłam mu kawę. W tym czasie szedł zerknąć do instrumentów. Wizyty nieoczekiwanie się przedłużały. Pasjonaci nie liczą chwil.

Sprawdzał, dokręcał, ustawiał, wymyślał, doklejał, poprawiał… Zależało mu na idealnym efekcie. Kawy nie brał ze sobą.

Robił sobie przerwę. Lubił rozmawiać, a ja potrafiłam słuchać. Rozmawialiśmy na różne tematy. Czasem tak się dzieje w życiu, że wszystko gra – a później pęka struna: miłości, zaufania, przyjaźni, napięcia wzajemnych oczekiwań. Mówiliśmy nie tylko o instrumentach. Andrzej kochał muzykę, żeglarstwo i – jeśli można to tak ująć – niezmiennie fascynowały go kobiety. Zawsze o ten temat zahaczała rozmowa, nie zawsze na końcu. Ludzie nie pozbawieni emocji mają tak, że nie zadowalają się racjonalną rzeczywistością.

Meble, ogródek, telewizor, obraz i dywan to rekwizyty. Na scenę wychodzą jednak prawdziwi ludzie, którzy kochają. Łapią wiatr, wprawnymi rękami trzymając za ster i napinając do granic możliwości żagle. Uderzają w biało-czarne klawisze fortepianu, jakby od piękna wydobywających się dźwięków zależały losy świata.

Dzisiaj i teraz. Dlatego może Andrzej starał się żyć w pełni. Podejmował decyzje przez niektórych mogące być uznane za kontrowersyjne. Owe zmiany korespondowały jednak z jego emocjonalnością, a nie konserwatywną miarą obserwatorów z przedmieścia. Nawiązując do Hłaski: kontemplując banał, potrafił wstać i przejść na sąsiednią ulicę.

Muzyka, fale, uczucia – bywają nienamacalne. Ktoś je rozumie. Inny nie. Starałam się pojmować. Za dużo jest ludzi, którzy tylko wiedzą. Poza tym Andrzej robił nie tylko „kolejne kroki w chmurach” – nawiązując znowu do Hłaski. Miał wszystko przemyślane, policzone, zaplanowane, zaoszczędzone, zorganizowane.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Posiadał mieszkanie, emeryturę, firmę, samochód, garaż. Liczył się z samotnością, która bywa ceną za niestandardową wersję życia. Myślę, że to wkalkulował.

Potrafił dodawać, odejmować i mnożyć.

Rozmawialiśmy trzy tygodnie temu.

Wciąż marzył i planował. Myślę, że jedynie tej strasznej rzeczy, która się nagle wydarzyła – nie wziął pod uwagę. A może po prostu warto tak żyć, jakby dany nam tu czas nie miał znaczenia?

Alicja Dużyk

Siła wspomnień w myślach…

Kilka tygodni temu miałam okazję spędzić z Andrzejem cały dzień w Starym Pałacu. Długie godziny pracowaliśmy, ale także rozmawialiśmy. Dzięki temu poznałam kilka obszarów wielkich pasji jego życia. To zaskakujące, jak zmienia się nasze spojrzenie na drugiego człowieka kiedy spędzamy z nim wię-

cej czasu. Wypijemy więcej kaw i posłuchamy muzyki.

Trudno uwierzyć, że pytania które jeszcze chciałam mu zadać pozostaną na razie bez odpowiedzi.

Zobaczyłam zdjęcie Andrzeja w internecie. Spacerował na wodą i machał ręką, jakby na pożegnanie. W myślach pozostaje mi ten wiecznie żywy portret, zadziwiająco młodzieńczy, ale już naznaczony nadchodzącą śmiercią. Dzielnie i nieustająco zmagał się z destrukcyjną chorobą, którą na przekór wszelkim przeciwnościom znosił w sposób godny i z niezwykłym hartem ducha. Na ile skutecznie przezwycięży niebyt? Na tyle, na ile trwać będzie nasza o nim serdeczna pamięć. Może wystarczy kilka słów z wiersza nieznanego mi twórcy: Jesteś taką godziną która już nie wróci, zapomnianym uśmiechem

Z Yuko Kawai, fot. Alicja Dużyk Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

7

który bardzo smuci, stosem kartek pożółkłych w głębinie szuflady, siłą wspomnień w myślach.

Nigdy nie zapomnę Jego szczerej serdeczności przy każdym naszym spotkaniu. Dziękuję Mu za ważną rolę, jaką odegrał także i w moim życiu. I chcę Cię prosić, Andrzeju, żebyś nie tracił nadziei – być może jeszcze się spotkamy!

Elżbieta Kmieć

Andrzej Doręda – człowiek wielu pasji

ur. 23.04.1950 – zm. 12.11.2018 Andrzej Doręda od około dziesięciu lat był opiekunem Zabytkowej Kolekcji Fortepianów i Pianin im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku. Prowadził firmę pn. Naprawa i Strojenie Fortepianów i Pianin. Swoją pracę traktował jak pasję.

Odwiedzał ostromeckie fortepiany, tak

jak odwiedza się przyjaciół. Interesował się ich stanem, możliwościami renowacji. Wspierał Miejskie Centrum Kultury w wszelkich działaniach związanych z promocją kolekcji.

Andrzej Doręda pochodził i mieszkał w Bydgoszczy. Posiadał wykształcenie muzyczne i techniczne. Pracował jako technolog budowy maszyn, a fortepiany traktował jak hobby. Dopiero w wieku trzydziestu lat postanowił zmienić zawód. – „To były lata 70., końcówka okresu gierkowskiego. Budowaliśmy z zapałem „nową Polskę”. Nie było problemów z pracą. Miałem takie przeświadczenie, że jak nie wyjdzie, to mogę wrócić do starego zajęcia. Udało mi się namówić jedynego w Bydgoszczy stroiciela, pana Wincentego Grodzia, żeby mnie przyjął do nauki.

Przyjaciele mówili Andrzej, po co to robisz? Przecież masz taką dobrą pracę. Tak dużo zarabiasz. Nie żałuję swojej decyzji.

Od ponad dwudziestu lat robię to, co naprawdę lubię. Jeżdżę po całej Polsce robić

I Konferencja Instrumentologiczna, fot. Dariusz Gackowski

8

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

regulacje i korekty fortepianów i pianin.

Odmawiam strojenia jedynie wtedy, kiedy widzę, że instrument na to nie pozwala i wymaga naprawy – wspomina mistrz w artykule Weroniki Bogusławskiej, pt. „Tajemnice fortepianów”, zamieszczonym w „Expressie Bydgoskim”, z dnia 18.06.2010 r. „Kolekcja Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku – dzieje najnowsze?” to z kolei tytuł artykułu jaki Andrzej Doręda napisał do „Kuriera Ostromeckiego” nr 13, IV-VI 2018 r. Z entuzjazmem pisał o losach kolekcji i jej kolejnych sukcesach, do których zaliczył: powstanie strony internetowej www.fortepian.instrumenty.edu.pl, nowe otwarcie kolekcji w maju 2016 r., ukazanie się kolejnego wydania, opracowanego przez prof. Beniamina Vogla przy współudziale Agaty Mierzejewskiej i Joanny Gul, wspaniale wydanego katalogu ze zdjęciami Waldemara Kielichowskiego, możliwość pełnego remontu jednego z instrumentów, tj. fortepianu Krall & Seidler sprezentowanego Zygmuntowi Noskowskiemu przez rodaków w 1890 roku, w 25-lecie jego działalności kompozytorskiej. Pisał: wydarzeniem bez precedensu była I Ogólnopolska Konferencja Instrumentologiczna, która odbyła się w Ostromecku w dniach 11-13 września 2017, pod kierownictwem naukowym prof. B. Vogla i prof. Z. Przerembskiego, zorganizowana przez Agatę Mierzejewską, Joannę Gul i Andrzeja Gawrońskiego.

Ten osobisty tekst kończą, jakże znamienne teraz słowa: I tak dotarliśmy do „czasów w których przyszło nam żyć”. Jest rok 2018, za oknami – jak w styczniu 2010 – śnieg i siarczysty mróz – minęło osiem lat.

W pałacu koncert za koncertem. Myślę, że fortepiany dobrze wspominają te lata… i my chyba też. Ja na pewno, a opiekuję się tymi instrumentami od ponad ośmiu lat towarzysząc im w ich dolach i niedolach.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Andrzej Doręda to także doświadczony żeglarz. Został członkiem Klubu Żeglarskiego „WIND” w Koronowie w 1983 r. Był jednym z grona osób budujących bazę oraz struktury Klubu, zwłaszcza jego pływającą flotę. Przez wiele lat żeglował po Zalewie Koronowskim zbudowanym przez siebie jachtem „Sylwia”. Jako sternik – instruktor PZŻ uczył młodsze pokolenia sztuki żeglowania oraz obcowania z przyrodą. Przez wiele lat pracował we władzach Bydgoskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego oraz Klubu Żeglarskiego „WIND”. W ostatnich latach działał w zespole sędziów regat żeglarskich. Za społeczne zaangażowanie oraz pracę na rzecz żeglarstwa polskiego wyróżniony wieloma związkowymi odznaczeniami m.in.: – Złotą Honorową Odznaką Zasłużony Działacz Żeglarstwa Polskiego, – Złotą Odznaką Bydgoskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego, – Złotą Odznaką Kujawsko – Pomorskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego, – Medalem za Zasługi dla KŻ „WIND”.

9

Trzecia płyta nagrana w Starym Pałacu w Ostromecku na fortepianie Zygmunta Noskowskiego Do końca 2018 roku jako Pracownia Pałacowa Miejskiego Centrum Kultury wydaliśmy już dwie płyty. Pierwsza nagrana została przez znakomitego pianistę Mariusza Klimsiaka. Znalazły się na niej utwory Roberta Schumanna i Zygmunta Noskowskiego. Drugi krążek zawiera pieśni wybrane Zygmunta Noskowskiego. Za jej realizacje odpowiedzialni byli: Wojciech Dyngosz, baryton i Monika Litwin-Dyngosz, mezzosopran, Justyna Jakubowska, fortepian. Premiera płyty odbyła się 17 września 2018 roku podczas II Ogólnopolskiej Konferencji Instrumentologicznej KONSTRUKCJA – REKONSTRUKCJA – DESTRUKCJA. W niedzielę 20.01.2019, o godzinie 17.00 w Pałacu Starym, w 99. rocznicę powrotu Bydgoszczy do Macierzy zaprezentujemy III płytę nagraną z udziałem historycznego fortepianu należącego

niegdyś do Zygmunta Noskowskiego.

Zapraszamy przy okazji na wydarzenie artystyczne, pn. Johann Friedrich Marty – prezentacja odrestaurowanego fortepianu. Płyta powstała zaledwie kilka miesięcy po premierze poprzednich.

Tym razem do współpracy zaprosiliśmy wybitną wiolonczelistkę Barbarę Marcinkowską oraz Jeana-Bernarda Marie – pianistę. Barbara Marcinkowska obecnie pełni funkcję prezesa Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków we Francji.

Koncertuje jako solistka. Zapraszana jest do udziału w festiwalach, dokonuje rejestracji płytowych na całym świecie. Wielu kompozytorów dedykowało jej swoje utwory. Jean-Bernard Marie studiował u Venstislava Yankoffa w Conservatoire National Supérieur de Musique de Paris i zdobył nagrodę Premier Prix. Występuje nie tylko jako solista, ale także jako akompaniator.

Mariusz Klimsiak, fot. Dariusz Gackowski

Wojciech Dyngosz, fot. Elżbieta Kmieć

10

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Od lewej: stroiciel Szymon Jasnowski, Jean-Bernard Marie, Barbara Marcinkowska, Jędrzej Rochecki.

Fot. Elżbieta Kmieć

W 1890 roku fortepian z warszawskiej firmy Krall & Seidler trafił w ręce polskiego kompozytora Zygmunta Noskowskiego na 25-lecie jego działalności kompozytorskiej. Zakupiony przez Andrzeja Szwalbego w 1979 roku od synowej kompozytora Eugenii Noskowskiej z Poznania trafił do Ostromecka. Jest perłą Kolekcji Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja SzwalKurier Ostromecki 1 (16) / 2019

bego znajdującej się w zespole pałacowoparkowym w Ostromecku. Dlaczego ten instrument jest taki cenny? Należał do wybitnego Polaka. Niezwykle płodnego twórcy, wieloletniego dyrektora Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, społecznika, animatora kultury w dziewiętnastowiecznej Warszawie. Znakomitego pedagoga, który wykształcił m.in. takich twórców, jak Karol Szymanowski, Mieczysław Karłowicz czy Ludomir Różycki. Dzisiaj przywracamy pamięć o Zygmuncie Noskowskim poprzez nagrania na jego instrumencie. Pięknie odrestaurowany w Pracowni Andrzeja Włodarczyka fortepian ponownie gra.

Jeszcze wiele pomysłów przed nami, bo podczas imprezy usłyszymy dźwięki odrestaurowanego fortepianu Johanna Friedricha Marty, z Królewca. Dzięki środkom Urzędu Miasta Bydgoszczy obu instrumentom przywracamy życie i sens.

Redakcja 11

Niezwykły wdzięk i czar czy stare pudła?

Jak zwykliśmy patrzeć na dawne przedmioty?

Jestem szczęśliwy obserwując jak ostromecka kolekcja rozkwita Skąd biorą się osoby z pasją do starych, często przez nikogo nie docenianych instrumentów? Ludzie, którzy patrząc na stargane upływem czasu stare pudła rezonansowe widzą równocześnie ich przeszły wdzięk i przyszły czar?

O tym, a także o tajemnicach, jakie skrywają stroiciele rozmawiamy z Andrzejem Włodarczykiem, właścicielem Pracowni Pianin i Fortepianów w Słupnie pod Warszawą.

Wyszukuje on ciekawe instrumenty. Jest jedynym w Polsce posiadaczem kolekcji kilku koncertujących historycznych fortepianów. Postanowiłam zapytać Andrzeja Włodarczyka skąd u niego ta fascynacja? Co zadecydowało o jego życiu – przemyślane wybory, czy szereg niezwykłych wydarzeń?

12

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

elżbieta kmieć : Jak zaczęła się Twoja przygoda z fortepianami? andrzej włodarczyk : Przygoda zaczęła się w ósmej, a może nawet już w siódmej klasie szkoły podstawowej. Podjąłem wtedy decyzję, że pójdę do Technikum Budowy Fortepianów w Kaliszu. Przyczyniła się do tego pośrednio znajoma moich rodziców Pani Basia Majdańska z Kalisza, która pracowała w fabryce. Odwiedziła nas i w fascynujący sposób opowiadała, o tej szkole, o całym środowisku, o pracy w tym zawodzie. Byłem nastolatkiem.

Dorastałem. Pomyślałem że, to będzie też okazja, żeby uwolnić się z domu, od rodziców. Od codzienności, jak np. wyrzucanie śmieci i tak dalej. Krótko mówiąc upiekłem dwie pieczenie na jednym ogniu.

Pojechałem na egzaminy. Zdałem je i dostałem się do szkoły. Tak rozpocząłem naukę w technikum w Kaliszu. Sprawdzałem, czy praca stroiciela jest interesująca. Był taki moment w moim życiu, że intensywnie skupiłem się na strojeniu instrumentów. Później zacząłem zajmować się budową, a także naprawą instrumentów i to jak gdyby przesłoniło resztę oraz wyznaczyło dalszy kierunek. Techniczne niuanse bardziej mnie pociągają, ale oczywiście cały czas stroję instrumenty.

Jestem związany z różnymi instytucjami. Mam też trochę prywatnych, stałych klientów.

Jednak teraz głównie zajmuję się instrumentami historycznymi. Im starsze tym lepiej i to mnie najbardziej interesuje.

fot. Dariusz Gackowski

Czy na wybór szkoły miała też wpływ miłość do muzyki, czy to jednak była bardziej techniczna fascynacja instrumentem?

Mieliśmy w domu pianino. Coś na nim grałem, ale nie specjalnie mi to wychodziło. Bardziej niż muzyka, pociągał mnie fortepian technicznie jako przedmiot. Kolejność była taka, że ja najpierw Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

zauroczyłem się fortepianami i pianinami, a dopiero później muzyką. W szkole, w Kaliszu obowiązkowym przedmiotem były lekcje gry na fortepianie. Chodziłem do profesora Szczepaniaka na lekcje, ale bardzo tego nie lubiłem. W trzeciej klasie nastąpiła zmiana. Nie wiem co tak naprawdę na mnie wpłynęło – zmiana repertuaru czy urok tego nauczyciela.

Zacząłem więcej ćwiczyć i to mi się wtedy bardzo spodobało. Kiedy skończyłem szkołę wykonywałem już inwencję dwugłosową mimo, że tak późno zacząłem grać. Postanowiłem pójść na muzykologię. Zdałem egzaminy w Warszawie, ale wtedy już stroiłem i byłem zaabsorbowany czasowo. Muzykologi nie skończyłem.

Przeniosłem się na filozofię.

Miałam okazję ostatnio rozmawiać z Twoim kolegą Szymonem Jasnowskim także stroicielem. Podobno stroiciele mają jakąś tajemnice?

Ale pytasz w zakresie zawodowym, czy prywatnym? (śmiech) Oczywiście zawodowym…

Niestety są tacy, którzy obłędnie strzegą jakiegoś wycinka wiedzy. Mam takie wrażenie, że ci którzy osiągnęli jakieś wyżyny, np. moi starsi koledzy, chętnie dzielą się doświadczeniem. Mają świadomość, że z tej wiedzy skorzystają i tak tylko osoby zainteresowane. Jakiś hochsztapler z tej wiedzy nie zrobi użytku. Także chronienie niuansów specyfiki zawodowej nie ma sensu. Nie wiem, czy o to chodziło Szymonowi.

Rozmawiałam z panem Szymonem Jasnowskim o tym, jak niektórzy nauczyciele porównują stroicieli z iluzjonistami czy nawet magikami. Teraz myślę, że może jest to sposób na zachęcenie uczniów do nabywania wiedzy. Później kiedy kończysz już szkołę okazuje się, 13

Andrzej Włodarczyk, Andrzej Gawroński i prof. Beniamin Vogel

że żadnej specjalnej tajemnicy nie ma, prawda?

Zgadza się, chociaż trochę magii jest w tym zawodzie. Każde ucho jest inne i każdy instrument też ma inne potrzeby. Strojenie jest jakby sztuką kompromisów. Nie da się instrumentu nastroić idealnie za każdym razem. Zawsze jest jakaś ułomność już w samym rozłożeniu stroju na równomierną temperację. Jakiś błąd, który trzeba poprzerzucać między kwartami i kwintami. Każdy robi to w jakiś tylko sobie znany sposób. Być może ta tajemnica jest trochę taka nieświadoma, nawet dla tych najbardziej zainteresowanych. Później okazuje się, że pianiści mają swoich ulubionych stroicieli właśnie dlatego, że każdy ma na to własną receptę. W dalszej kolejności bierze się pod uwagę cechy czysto ludzkie, np.: ten 14

się nie spóźnia, a ten jest sympatyczny, a inny ma czysty samochód. Suma tych rzeczy stanowi o sukcesie, albo porażce danego stroiciela.

Jeśli chodzi o współpracę z pianistami czy właścicielami instrumentów słyszałam, że jedni stroiciele wolą stroić w instytucjach publicznych a inni u osób indywidualnych. Jak Ty preferujesz?

Długo miałem bardzo dużo klientów prywatnych. Teraz jestem zwrócony w stronę instytucji, ponieważ takie podmioty zapewniają pracę dla całej pracowni. Pracujemy w grupie i częściej instrumenty z placówek trafiają do naszego zakładu, dzięki czemu wszyscy mamy cząstkę pracy do wykonania. Nie tyko ja, ale także stolarz, ten co zakłada naciągi, ten co robi mechanizm.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Podróżując po klientach prywatnych byłem skazany tylko na strojenie w mieszkaniach. Po latach doświadczeń jest dla mnie już zbyt monotonne. Były jednak czasy, kiedy mi się to podobało. Właściciele instrumentów na mnie czekali.

Pewnie też z kawą i ciastem…

Dokładnie. To było bardzo miłe, takie rodzinne strojenie. Przychodził kotek albo piesek. Nastroiło się w miarę szybko. Jednak w takim miejscu trudno o jakieś wyzwania; także jeśli chodzi o instrumenty, które na mnie czekały w prywatnych mieszkaniach. W zakresie instytucji są te najciekawsze instrumenty takie np. jak Marty czy fortepian Noskowskiego. Takich pereł z pierwszej ligi nie znajdziemy w domu w sąsiedztwie, a przynajmniej zdarza się to incydentalnie.

Te dwa ciekawe instrumenty, o których wspomniałeś należą do Kolekcji Zabytkowych Fortepianów i Pianin im.

Andrzeja Szwalbego mieszczącej się w Ostromecku. Jakie koleje życia i niezwykłe zdarzenia związały Cię z tym miejscem?

Agata Mierzejewska namówiła mnie jakieś trzy lata temu na wycieczkę do Ostromecka w celu obejrzenia kolekcji zabytkowych instrumentów. Ten zbiór znałem już wcześniej, kiedy jeszcze znajdował się w Bydgoszczy, w Filharmonii.

Byłem w piątej klasie Technikum Budowy Fortepianów i napisałem referat, pn. „Zmiany w wystroju zewnętrznym pianin i fortepianów na przestrzeni wieków”. Za punkt odniesienia mojego tekstu posłużyły mi właśnie instrumenty z kolekcji Andrzeja Szwalbego. Głównym przykładem był fortepian Johanna Friedricha Marty, który jest teraz w Pracowni. Jest super zderzeniem przeszłości z teraźniejszością. Moje omówienie, nie ma Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

co ukrywać, w dużej mierze opierało się na opracowaniach przyjaciela zabytkowego zbioru prof. B. Vogla. To specjalista bezcenny w tej materii.

Próbuje odnaleźć teraz moją pracę, bo obiecałem ją pokazać Andrzejowi Gawrońskiemu, opiekunowi kolekcji. Poza tym teraz mógłbym dokładnie porównać to co napisałem z odkrytą na nowo rzeczywistością.

Jak wspomniałem kilka lat temu odwiedziłem po raz pierwszy zbiór. Miło było zobaczyć te instrumenty, ale też miejsce, które mnie zauroczyło. Dodatkowo ludzie, którzy zajmują się zespołem historycznym – przede wszystkim opiekun kolekcji, okazali się niezwykli.

Zespół Pałacowo Parkowy to po prostu cudowne miejsce.

Ostatnio, z czego bardzo się cieszymy, częściej odwiedzasz Ostromecko.

Tak, dodatkowa współpraca, którą nawiązaliśmy w ramach odrestaurowywania fortepianów stała się dla mnie zajęciem priorytetowym. Jestem szczęśliwy obserwując jak ta kolekcja rozkwita, jak nabiera tempa, jak może się zmieniać.

To, że w końcu może zaistnieć i stać się miejscem wyjątkowym, znanym nie tylko w Polsce, ale też za granicą. Obserwujemy teraz większe zainteresowanie instrumentami historycznymi. Od tego roku ruszył konkurs Chopinowski na historycznych instrumentach. Wciąż jednak mało jest takich miejsc na świecie, gdzie można oglądać instrumenty historyczne i na nich grać. Dlatego Ostromecko jest takie wyjątkowe.

Kilka ciekawych koncertujących fortepianów widzieliśmy u Ciebie w pracowni. Mogliśmy także posłuchać brzmienia niektórych z nich.

Posiadam skromną kolekcję instrumentów historycznych głównie z czasów 15

Elżbieta Kmieć, Andrzej Włodarczyk i Adam Gajewski, fot. Dariusz Gackowski

romantycznych, które podróżują w różne miejsca.

Wspominaliśmy, że w tym roku po raz pierwszy odbył się Konkurs Chopinowski na Historycznych Instrumentach.

Czy fortepiany z Twojej kolekcji też występowały na scenie?

Niestety żaden z moich instrumentów nie zakwalifikował się na scenę. Konkurs obsługiwało 16 fortepianów m.in. cztery z Polski, cztery z Europy. Bardzo dużo pianistów biorących udział w Konkursie Chopinowskim, ćwiczyło u mnie przed występami eliminacyjnymi. Podobał im się zwłaszcza Broadwood. Myślę, że wielu pianistów miało nadzieję, że pojawi się na scenie. Decyzja nie należała jednak do mnie, tylko do komisji. Braku moich fortepianów w salach koncertowych nie postrzegam jako klęski.

16

Niedawno robiłem rozrachunek za ten rok sprawdzając, które priorytetowe założenia zrealizowałem. Dla mnie najważniejszy był koncert japońskiego pianisty Naruhiko Kawaguchi na Festiwalu Goldbergowskim w Gdańsku.

Wtedy miała miejsce premiera Wiszniewskiego – instrumentu, w którego odrestaurowanie włożyliśmy w naszej pracowni ogrom pracy. Nie byłem przekonany o jego wartości muzycznej i jakości dźwięku. Bałem się konfrontacji.

Mam inne wyobrażenie, a pianiści inne.

Okazało się jednak, że brzmi świetnie.

To był wspaniały moment, który zostanie na zawsze w moim sercu. Chociaż okupiony dużym stresem i odpowiedzialnością. Potem okazało się, że inni też chcą grać na tym instrumencie.

U mnie, w sali na piętrze ćwiczył Kamil Pacholec oraz zwycięzca Konkursu ChoKurier Ostromecki 1 (16) / 2019

pinowskiego na Historycznych Instrumentach Tomasz Ritter.

Wśród tych eksponatów zauważyłam jeden z wizytówką Pracownia Pianin i Fortepianów Włodarczyk. To instrument wykonany w całości przez Twoją pracownię, czyli masz także zapędy konstruktorskie?

Sama naprawa i rekonstrukcja troszeczkę nas ogranicza. Obcując z instrumentem historycznym zaprzyjaźniamy się z nim. Mówiąc przenośnie, wkładamy w niego serce. Dodajemy nowe elementy, ale on i tak jest naznaczony czasem.

Pewnych rzeczy nie przeskoczymy, np. sztywności deski rezonansowej. Pomyślałem sobie, że chciałbym całą moją wiedzę skupić na jednym przedmiocie i spróbować zrobić fortepian. Wybór padł na tego Antona Waltera. Instrument, który może być wykorzystywany do muzyki Mozarta. Kupiłem plany Wal-

tera, zgromadziłem drewno i zaczęliśmy budować. Teraz już pięknie gra, jeździ w różne miejsca, koncertuje. Bardzo mnie to cieszy, ale tak naprawdę mam marzenie, żeby stworzyć taki instrument z Polski, z czasów Chopina. Jakiegoś warszawskiego producenta, który tworzył kiedy Chopin opuszczał kraj.

Jest taka kopia fortepianu Buchholtza, instrument zbudowany został przez Paula McNulty. Bardzo mnie to interesuje i gdyby znalazła się osoba, która by zleciła mi wykonanie takiego fortepianu i pomogła finansowo to nie wahałbym się ani chwili przyjąć takiego zamówienia. Nie ukrywam, że są to ogromne nakłady czasu i środków. Trudno budować fortepian hobbystycznie, bo to przedsięwzięcie z Walterem mało nie doprowadziło firmy do bankructwa. Życzę powodzenia w realizacjach kolejnych projektów.

Andrzej Włodarczyk i Andrzej Gawroński, fot. Alicja Dużyk

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

17

Ważne, aby mieć cel. Takie marzenie, które by się rozwijało, ewoluowało w pasję…

Bliskie miejsce na mapie Z Romualdem Mieczkowskim, polonistą, poetą, geografem, dziennikarzem, filmowcem, redaktorem naczelnym czasopisma „Znad Wilii”, koordynatorem i kuratorem ponad 300 wystaw na Litwie, w Polsce, a także w innych krajach rozmawia Alicja Dużyk Cieszymy się, że mamy okazję gościć Pana w ZPP w Ostromecku przy okazji spotkania autorskiego pn. Wielokulturowość Pogranicza. Proszę powiedzieć, czy to Pana pierwsza wizyta w okolicach Bydgoszczy? Zdążył Pan poczuć atmosferę zabytkowych pałaców, czy działania związane z imprezą przesłoniły wrażenia?

Kiedyś byłem już w Bydgoszczy. Miałem spotkanie autorskie, ale to było dziesięć lat temu. Teraz odkrywam to miasto na nowo. Poznaję innych ludzi. Do Ostromecka przyjechałem z panią Heleną Skonieczką i jej mężem. W czasie drogi opowiedzieli mi wiele ciekawego na temat zabytkowej kolekcji fortepianów i pianin. Myślę, że czas pobytu tutaj wykorzystałem do maksimum. Pod różnych kątem: zgłębienia historii tych ziem i miejscowości, poznania ludzi działających w sferze kultury. Mam wiele zawodowych kontaktów do wykorzystania.

Jakie wrażenie zrobił na Panu Pałac Stary?

Zaskoczył swoją aurą i położeniem, ale też i wspaniałymi zbiorami starych fortepianów. Znalazłem nawet wątek wileński w historii jednego z fortepianów.

Najważniejsze, że to miejsce żyje, że przybywa tu tyle ludzi, których łączą wspólne zainteresowania i pasje.

18

Był Pan współzałożycielem czasopisma „Znad Wilii”, pierwszej na terenie Związku Sowieckiego prywatnej gazety, wydawanej w języku polskim. Nieprzerwanie od grudnia 1989 r. jest Pan redaktorem naczelnym. Jak wyglądała praca na przestrzeni tych kilkudziesięciu lat?

Praca wygląda podobnie. Jest wielopłaszczyznowa. W 1989 roku zostało założone pismo „Znad Wilii”, jako prywatne, niezależne, dla wsparcia dla ruchu niepodległościowego. Najpierw jako dwutygodnik, później tygodnik w formacie gazety. Kiedy niepodległość stała się już faktem, w 2000 roku zmieniłem koncepcję pisma na kwartalnik; obszerny, ok. 160 stron. Decyzja ta ułatwiła mi redakcję, gdyż pismo robię jednoosobowo, jako hobby czy dodatek do pracy.

Oczywiście przy wsparciu wspaniałych ludzi i autorów. Od ponad 12 lat zatrudniony jestem w Mazowieckim Instytucie Kultury w Warszawie. Od ćwierćwiecza, to jest od 1994 roku, organizuję w Wilnie Międzynarodowy Festiwal Poezji „Maj nad Wilią”, jestem związany z Festiwalem Filmów Emigracyjnych „EMiGRA” w Warszawie, ponieważ interesuje mnie film. Tytuł „Znad Wilii” też okazał się dość pojemny – pod tą marką działa Polska Galeria Artystyczna, jako oddzielny dziś podmiot radio.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Tymi pasjami można by obdzielić kilka osób. Warto jeszcze wymienić współpracę z telewizją.

To już bardziej w czasie przeszłym – w Wilnie przez ponad 10 lat prowadziłem Magazyn w Telewizji Litewskiej, pracowałem też tam w radiu. Rzeczywiście praca dziennikarka jest mi bliska. Jestem też wydawcą, książek, w tym z uwzględnieniem młodych poetów. Ponadto ważna jest dla mnie praca z zakresu dokumentacji historii relacji polsko-litewskich.

Z biegiem lat, a ostatnio z szybko postępującą transformacją słowa pisanego czy drukowanego, trzeba zadbać o remanenty archiwalne, których jeśli chodzi o spuściznę polską, w Wilnie jest bardzo dużo.

Jak wygląda sytuacja dzisiaj, w erze internetu?

Wilno kształtowało się bardzo mocno pod wpływem kultury polskiej, a teraz

jest stolicą Litwy. Obecnie mieszka tu ok.

200 tys. Polaków i trzeba budować nowe relacje. Polacy starają się tu znaleźć swoją niszę. Część z nich działa wokół Domu Kultury polskiej. Realizuje się w zespołach tanecznych, wokalnych czy działa bardziej indywidualnie. Form takiej działalności i jej mechanizmów jest dużo.

Czy na przestrzeni lat zdarzyły się nieprzyjemne sytuacje na kanwie wspólnych relacji?

Problemy są ludzką rzeczą, szczególnie, gdy historia była wspólna, były różne poglądy na niektóre wydarzenia. Natomiast spory należy rozwiązywać przy pomocy dialogu. Dobrym łącznikiem tu są ludzie sztuki, bo jej język jest uniwersalny. Artyści w różnych dziedzinach nierzadko naprawiają to, co inni nieodpowiedzialni ludzie psują. W Europie Wschodniej czy Środkowej jesteśmy tak Andrzej Gawroński i Romuald Mieczkowski

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

19

silnie powiązani ze sobą, że w interesach naszych państw jest, by stosunki międzysąsiedzkie były jak najlepsze.

Dzisiaj zbiegło się kilka linii. Helena Skonieczka to wnuczka pisarki Wandy Heleny Dobaczewskiej, pochodzącej ze znanej w Wilnie rodziny Niedziałkowskich. Imię Dobaczewskiej przyjęła Szkoła Podstawowa w Gąsawie koło Żnina. Na imprezie zagrała młodzież z Orkiestry Dętej, w ponad dwudziestoosobowym składzie.

To budujące. Współczesna młodzież jest utalentowana, bardzo dobra. Czasami tylko zagubiona. Cieszę się, gdy dla nich ważną rolę odgrywa muzyka, czy sztuka w ogóle. Należy wspierać takie rodzaje wrażliwości, jakie daje kontakt z kulturą. Nie każdy zostanie artystą, ale pozostanie potrzeba czy to słuchania muzyki, czy czytania wierszy. Nie wszyscy muszą być poetami, ale emocjonalność zawsze się przyda.

Jak rozpoczęła się Pana współpraca z panią Heleną Skonieczką?

Jako organizator „Maja nad Wilią” staram się zapraszać różnych ludzi, którzy w jakiś sposób mają też związki z Wilnem. Tak dotarłem do pani Heleny.

Skontaktowaliśmy się. Polubiliśmy wzajemnie. Państwo Skonieczkowie przyjechali na festiwal. Wcześniej z Bydgoszczy odwiedzał nas poeta, dr Dariusz Lebioda, naukowcy z bydgoskich uczelni, był nieżyjący już malarz Jerzy Puciata, którego znałem prywatnie. „Wiemy jak żyć należy / lecz nie mamy czasu / żeby tak żyć” – pisze Pan w wierszu pt. O co w życiu chodzi. No właśnie, jaka jest recepta?

Bliskie są mi czasem wiersze autoironiczne, z poczuciem humoru. Taką niedoścignioną mistrzynią była Wisława Szymborska. Lubię wiersze proste, a jednocześnie skondensowane. Przyznam trochę żartem, sam piszę krótkie wiersze Helena Skonieczka i Romuald Mieczkowski

20

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Orkiestra Dęta z Gąsawy

bo, jako dziennikarz i autor książek dużo muszę pisać innych tekstów. Na większe formy nie zostaje już siły. Jak żyć? – gdybym ja to wiedział!

Wisława Szymborska pisała: „Jak żyć – spytał mnie w liście ktoś, kogo ja zamierzałam spytać o to samo”.

Każdy powie: trzeba mieć cel. Dobrze też mieć marzenie, które by się rozwijało, ewoluowało w pasję. Tu wszystko ważne, wszystko się liczy, natomiast moim motorem jest ciekawość. Czasem zastanawiam się sceptycznie – po co mi to? Mam zdać kolejny egzamin, poznać jeszcze jeden kraj, przeczytać książkę? Chęć doświadczenia nowego, to napęd do działania dla ludzi aktywnych i kreatywnych.

Ważne by do przodu, z planem niekiedy zamknąć się gdzieś …w lesie. By się zastanowić, przelać te wszystkie doznania na wiersz czy prozę, scenariusz filmowy.

Najlepiej w parku, w Ostromecku.

Ha, ha.

Jest wi-fi.

To groźba uzależnienia, chyba, że na dwie godziny. Po redagowaniu cudzych Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

tekstów, ustaleniach drukarskich, pisaniu projektów i ciągłym liczeniu, brakuje mi czasu na dokończenie swoich rzeczy.

Na zebranie tego, co już zrobiłem jako autor wielu rozmów, np. Czesławem Miłoszem, Tadeuszem Konwickim, Wisławą Szymborską, Andrzejem Wajdą – pod kątem Litwy, ponieważ nasze rozmowy koncentrowały się na temacie Wilna.

Rozmawiałam o tym również z pisarzem niemieckim Günterem Grassem, o losach tzw. wypędzonych. O grozie, którą stwarza historia przez swe kataklizmy. Tymczasem brakuje mi też czasu na życie z rodziną, z dziećmi i wnukami.

Ale czuje Pan, że owe działania mają sens.

Wiele przemawia za tym, abym był jednak aktywny. Cieszę się, że dzięki temu udało mi się spotkać wielu niezwykłych ludzi. Także w gronie młodych osób, w gronie też zwolenników „Znad Wilii”, chociaż to nie jest pismo łatwe. Przeciętny czytelnik nie zawsze przebrnie przez pogłębione artykuły historyczne czy recenzje. Cieszę się, że tacy ludzie są w Gdańsku, Warszawie czy Bydgoszczy, których interesuje życie Polaków na Litwie. Czę21

Romuald Mieczkowski i goście spotkania

sto przez pryzmat doświadczeń rodzinnych, przeszłość dziadków. Na terenach wschodnich Sowieci uczynili wielkie spustoszenie, jeśli chodzi o ciągłość rodzinny.

Niektórzy młodzi nie wiedzą, kim byli ich pradziadkowie. Nie wiedzą, skąd ich rody się wywodzą. Nasza pasja pomaga właśnie znaleźć swoje miejsce, mały punkt na mapie, do którego człowiek jest przywiązany i ciepło o nim myśli. To ważne szczególnie w pracy twórczej. Wspomniany Tadeusz Konwicki powtarzał, że poeta, pisarz artysta musi mieć swoją legendę, miejscowość, z którego się wywodzi. Człowiek, aby był twórczy, musi postawić na indywidualizm. Nie poddawać się zbiorowym modom.

Andrzej Szwalbe, mówił nawet, że jeżeli ktoś nie jest z prowincji, to jest znikąd.

O, ładnie bardzo.

Pan z kolei pisał: „Dobrze mieszkać w miasteczku / gdzie jeden jest kościół / apteka jedna / jedna szkoła i też biblioteka jedna / Tu łatwiej jest wierzyć / być zdrowym i oświeconym”. [Fatamorgana innego życia] 22

Wiersz jest w pewnym sensie uproszczeniem, niemniej katowanie nas różnymi ofertami powoduje, że się gubimy. Powiedzmy szczerze, od nadmiaru różnych podniet, propozycji, dobrobytu ponad miarę, ludzie już nie wiedzą, co dalej. Chcą więcej i więcej. Prowincja posiada swoje „klasyczne” zasady. Wiele uwagi temu zagadnieniu poświęcił Miłosz, który przecież patrzył na życie filozoficznie i był światowym człowiekiem.

W powiększającej się globalizacji ludzie szukają swoich kryjówek. Nie zamknięcia, czy totalnej izolacji, ale powtarzam: miejsca bezpiecznego i ciepłego. Gdzie nie trzeba udawać, by być sobą. Takim moim miejscem są Fabianiszki – prawobrzeżna dzielnica Wilna. Mająca swój ciekawy, ale i smutny los. Wszystko zostało tam zniszczone. Przyjechali skądś inni ludzie i rozpoczęła się nowa era w nowo powstałych blokowiskach. Wilna, które było wielokulturowe i polskie, już nie ma. Ale pozostała pamięć, która mnie łączy z czasami i ludźmi, których już nie ma.

Tacy ludzie jak Pan rozświetlają mrok historii. Życzę powodzenia.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Ostromecko w latach 1772–1804

Jerzy Świetlik

Czarne orły pruskie Jak doszło do rozbioru Polski?

Rzeczpospolita szlachecka w okresie przedrozbiorowym była coraz słabsza.

W obronie dawnego ustroju i przywilejów zawiązywano liczne konfederacje, np. konfederację radomską czy konfederację barską (1768–1772). Były one skierowane przeciw Rosji i królowi pod hasłem obrony przywilejów szlacheckich, religii katolickiej i niezawisłości kraju. Doprowadziło to do zbrojnej interwencji wojsk rosyjskich.

Anarchia wywołała pierwszy rozbiór Polski. Dawne pomysły aneksyjne podjął król pruski, który wykorzystał słabość Rosji uwikłanej w wojnę z Turcją, by skłonić ją do zrezygnowania z pochłonięcia całej Rzeczpospolitej. W wyniku zmowy trzech mocarstw traktat petersburski z 5 sierpnia 1772 r. przyłączył do Prus: 1. Warmię i województwa pomorskie, malborskie, chełmińskie bez Torunia i Gdańska oraz pas ziemi wielkopolskiej źródło: https://commons.wikimedia.org

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

23

nad Notecią i województwo inowrocławskie. Obejmował 36 tys. km kwadratowych – 580 tysięcy mieszkańców.

2. Rozbiór przewidywał dla Prus: Gdańsk, Toruń oraz ziemie na zachód od Częstochowy, tj. województwo poznańskie, brzesko-kujawskie, płockie, ziemie dobrzyńskie, część województwa rawskiego i skrawek mazowieckiego.

Obejmował 58 tysięcy kilometrów kwadratowych i około 1 100 000 mieszkańców.

3. Rozbiór przekazywał Prusom: część Żmudzi, część województwa trockiego, podlaskiego, większość mazowieckiego. Tereny te objęły 55 tysięcy kilometrów kwadratowych.

W wyniku trzech rozbiorów Prusom przypadło 20% obszaru i 23% ludności Polski.

Kataster kontrybucyjny Prus Królewskich Po zajęciu Prus Królewskich oraz części Kujaw i Wielkopolski przez Prusy w wyniku pierwszego rozbioru Polski w 1772 roku pruskie władze szybko rozpoczęły przygotowania do przeprowadzenia na nowo nabytych terytoriach katastru kontrybucyjnego. Z polecenia Fryderyka II akcją tą kierował tajny radca Rembrandt Roden. Oszacowanie dochodów ludności stanowić miało podstawę do wprowadzenia na tych terenach pruskiego systemu podatkowego.

W latach 1772–1773 nad tym zadaniem pracowały trzy komisje, w skład których wchodziło 60 urzędników i 40 mierniczych. Dla każdej miejscowości opracowano wzór kwestionariusza zawierającego 91 punktów.

Efektem działań komisji był m.in. spis ludności, wymieniający jednak tylko głowy rodzin, a nie wszystkie osoby zamieszkujące daną miejscowość. Większość z zarejestrowanych głów rodzin to mężczyźni, choć w gronie tym spotykamy także z rzadka kobiety; dotyczy 24

wdów. Ważnym elementem zawartym w katastrze danych jest także liczba dzieci. W większości wypadków dokonano rozróżnienia na dzieci w wieku poniżej i powyżej 12 lat.

Oryginały katastru kontrybucyjnego znajdują się w tajnym miejskim archiwum w Berlinie. Były wielokrotnie przepisywane. W przeszłości były wykorzystywane dla celów politycznych.

Dlaczego w czasach obecnych są dla nas ważne? Jest to najstarszy spis mieszkańców zachowany do naszych czasów.

Zawiera nie tylko nazwiska (z licznymi błędami), ale też zasiewy oraz wielkość inwentarza. Władzom pruskim służył, żeby obciążyć ludność nowymi podatkami oraz do zaspokojenia naboru do pruskiego wojska.

Analiza katastru kontrybucyjnego dóbr ostromeckich W archiwum bydgoskim, w zbiorze dóbr ostromeckich znajduje się niepełna dokumentacja katastru kontrybucyjnego.

Z innych źródeł wiadomo, że dobra ostromeckie obłożone były sekwestrem za długi, przekraczające wartość dóbr.

Komisja do opracowania katastru kontrybucyjnego oszacowała dobra Pawła Michała Mostowskiego wg opracowanych zaleceń. Jestem w posiadaniu odbitek tych dokumentów z bydgoskiego archiwum. Gospodarka dobrami w Ostromecku opierała się na tym, że części wsi zarządzane były bezpośrednio przez właściciela, a pozostałe były zarządzane przez długoletnich dzierżawców.

Jednymi z nich byli menonici, którzy gospodarowali już od 1621 roku, kiedy to Jan Dorpowski podpisał pierwszą umowę dzierżawną z Olędrami. Umowy odnawiane były co 30 lat. Według posiadanych dokumentów właściciele Ostromecka gospodarowali bezpośrednio w wielu wsiach.

Na ośmiu stronach komisja stwierdziła, co następuje: Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Wieś

Obszar

Kontrybucja

Izbice

8włók 15 mórg

43 talary

Ostromecko

35 włók

147 talarów

Wielka Kępa

część wsi

59 talarów

Mała Kępa

część wsi

17 talarów

Reptowo

5 włók 26 mórg

21 talarów

Mała Strzyżawa

część wsi

16 talarów

Razem

49 włóki (?)

260 talarów

Wsie czynszowe: Mozgowina

1 włóka 20 mórg

23 talary

Wieka Kępa

9 włók 22 morgi

59 talarów

Mała Kępa

2 włóki

21 talarów

Duża Strzyżawa

8 włók 121/2 morgi

18 talarów

Mała Strzyżawa

1 włóka 121/2 morgi

22 talary

Razem

23 włóki 7 mórg

145 talarów

Oprócz gospodarstw komisja opodatkowała mieszkańców bez ziemi: Wieś

Mieszkańcy

Kontrybucja

Ostromecko

19 mieszkańców

15 talarów 60 pruskich gr.

Duża Kępa

6 mieszkańców

2 talary

Mała Kępa

1 mieszkaniec

30 pruskich groszy

Reptowo

7 mieszkańców

5 talarów

Mała Strzyżawa

2 mieszkańców

1 talar

Izbice

15 mieszkańców

10 talarów 30 pruskich gr.

Mozgowina

9 mieszkańców

9 talarów

Wielka Strzyżawa

2 mieszkańców

60 pruskich groszy

Razem

61 mieszkańców

23 talary

Mieszkańcy bezrolni to służba dworska, młynarze, pracownicy cegielni, kowale i owczarze opodatkowani zostali w kwotach: 1 talar, 2 talary, 60 pruskich groszy, 30 pruskich groszy.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Mieszkańcy Ostromecka z 1772 r.

Mieszkaniec

Zawód

Kontrybucja

Bartolomeusz

kowal

60 pruskich groszy

Kleina

owczarz

1 talar

Zeidykiewicz

stangret

1 talar

Wielkowski

służba dworska

60 pruskich groszy

wdowa Szymkowa służba dworska

60 pruskich groszy

Michał Ostromecki rybak

60 pruskich groszy

Albrecht Kazorek

czynszownik

60 pruskich groszy

Michał Kaszora

czynszownik

60 pruskich groszy

Marcin Kaszora

czynszownik

60 pruskich groszy

Albrecht Barrasch rolnik

30 pruskich groszy

Jan Drefs

rolnik

30 pruskich groszy

Makowski

obsługa wiatraka 30 pruskich groszy

Lucas Peczewski

obsługa wiatraka 30 pruskich groszy

Chrystian Komann młynarz

2 talary

Adam Kryciwski

młynarz

2 talary

Jacob Möller

kowal

1 talar

Zaidikiewicz

kowal

1 talar

Lidzynski

cegielnik

60 pruskich groszy

Albrecht Togarski

owczarz

1 talar

Razem

15 talarów 60 pruskich gr.

Czynszownicy Wielkiej Kępy Część wsi była zagospodarowana przez służbę dworską w Ostromecku.

Druga część to Olędrzy (menonici) od 1621 r.

Czynszownicy

Obszar

Kontrybucja

Piotr Görs

10 mórg

72 pruskich groszy

Jacob Becker

31/4 morgi

23 pruskich groszy

Michał Knnz

141/4 morgi

1 talar 9 pruskich gr

Andrzej Payster 291/4 morgi

2 talary 26 pruskich gr

Andrzej Belka

2 talary 28 pruskich gr

281/4 morgi

Jacob Schmichel 1 włóka 81/2 morgi

3 talary 6 pruskich gr 25

Fryderyk Duwe

1 włóka 63/4 morgi

Dawid Duwe

1 włóka 251/2 morgi 4 talary 39 pruskich gr

Michał Grede

161/2 morgi

1 talar 29 pruskich gr

Michał Priebe

1 włóka 61/4 morgi

2 talary 80 pruskich gr

Christian Duwe

12 mórg

86 pruskich groszy

Jan Ott

10 mórg

71 pruskich groszy

Jan Becker

11/2 morgi

10 pruskich groszy

Ziemia dworska Razem

2 talary 84 pruskich gr

59 talarów 30 pruskich gr 9 włók 22 morgi

82 talary 66 pruskie gr

Uwaga, nie są to polskie nazwiska, tylko potomków Olędrów (menonitów).

Mieszkańcy Izbic Izbice były zamieszkane przez mieszkańców noszących polskie nazwiska 1. Andrzej Kotciński 2. Albrecht Dobolewski – owczarz 3. Kazimierz Piotrowitz 4. Paweł Dukciński 5. Mateusz Kryskowski 6. Paweł Koloski 7. Lorenz (Wawrzyniec) Lysfig 8. Jan Dubricz 9. Jan Strażak 10. Tomasz Raddey 11. Jan Melcer 12. Florian Raddey 13. Casimierz 14. Andrzej Mursza 15. Mateusz Domora Stanowili służbę dworską – opodatkowani zostali na kwotę 10 talarów 30 pruskich groszy. Tylko owczarz Albrecht Dobolewski płacił 1 talara, reszta po 60 pruskich.

Mieszkańcy obecnej gminy Dąbrowa Chełmińska w 1773 r.

1. Bolumin – 24 mieszkańców 2. Boluminek – 10 mieszkańców 3. Borki – 16 mieszkańców 4. Czarże – 63 mieszkańców 5. Dąbrowa Chełmińska – 21 mieszkańców 26

6. Dębowiec – 18 mieszkańców 7. Duże Piekło k. Czarża – 9 mieszkańców 8. Izbice – 16 mieszkańców 9. Janowo – 7 mieszkańców 10. Jarzębiniec k. Czemlewa – 5 mieszkańców 11. Łoktowo k. Gzina – 20 mieszkańców 12. Mozgowina – 12 mieszkańców 13. Nowa Wieś – 7 mieszkańców 14. Ostromecko – 19 mieszkańców 15. Mała Kępa – Pawłowa Kępa – 8 mieszkańców 16. Reptowo – 8 mieszkańców 17. Słończ – 10 mieszkańców 18. Dolny Gzin – Storfriede – 6 mieszkańców 19. Mała Strzyżawa – 14 mieszkańców 20. Wielka Strzyżawa – 13 mieszkańców 21. Czemlewo (Szemlewo) – 15 mieszkańców 22. Szestof (część Rafy) – 1 mieszkaniec 23. Wałdowo – 3 mieszkańców Razem 325 mieszkańców W skład obecnej gminy Dąbrowa Chełmińska wchodziły trzy ośrodki szlacheckie: 1. Bolumin i okoliczne wsie zamieszkane przez 57 rodzin

2. Gzin – Czarże i okoliczne wsie zamieszkane przez 177 rodzin

3. Ostromecko i okoliczne wsie zamieszkane przez 90 rodzin

Z ponad trzystu rodzin wymienionych w katastrze podałem przykładowo imiennie tylko mieszkańców trzech wsi Ostromecko, Wielkiej Kępy i Izbic.

Uzupełnieniu wymaga objaśnienie jednostek metrycznych podanych w wykazach.

Włóka to obszar około 17 hektarów.

Składa się z 30 mórg chełmińskich, każda po 0.54 hektara. Jednostką płatniczą w Prusach były talary. Talar składał się z 90 groszy pruskich. W Królestwie Polskim był złoty złożony z 30 groszy.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Dzieje Ostromecka od 1772 do 1804 roku Okres ten opisał w 1990 roku Jerzy Wojtowicz w książce pt. „Krótki zarys dziejów Ostromecka” wydanej przez Filharmonię Pomorską. Cytuję obszerne fragmenty: „W czasie pierwszego rozbioru państwa Prusy Królewskie, a wraz z nim Ziemia Chełmińska zostały zagarnięte przez Prusy. W dniu 13 września 1772 roku przybyła do miasta Chełmna stolicy regionu Komisja Królewska, która dokonała zajęcia miasta, zawieszając na ratuszu i bramach miejskich czarne orły pruskie. Szlachta chełmińska w dwa tygodnie później, w Malborku złożyła hołd nowemu władcy. Wśród hołdowników znalazła się również Anna de Hylsen Mostowska, wojewodzina z Ostromecka, którą zastępował Ferdynand von Stein.

Po zbadaniu hipoteki ostromeckiej okazało się, że jest poważnie zadłużona.

W maju 1773 roku na osobiste polecenie Króla Prus dobra ostromeckie zostały obłożone sekwestrem i wystawione na licytację, która miała się odbyć w dniu 4 listopada 1774 roku. Wynik licytacji był prawdopodobnie negatywny, na zadłużony majątek nie było zbyt wielu chętnych, a pretensje wojewodziny Mostowskiej przez króla prawdopodobnie nie zostały uwzględnione.

Dopiero w 1776 roku, tj. dwa lata po licytacji Ostromecko zostało przekazane w dzierżawę niejakiemu Volgtowi, o który nic nie wiadomo. Dzierżawa była krótkoterminowa, gdyż już po czterech latach, w 1780 roku Ostromecko objął oficer kapitan Freiherr von Birkhan (herbu Cietrzew). Był to prawdopodobnie wysłużony oficer pruski, nagrodzony za zasługi dla króla i pruskiej ojczyzny. Birkhan nie był dzierżawcą, ale właścicielem Ostromecka. Jako junkier pruski mógł mieć doświadczenie rolnicze. Jak gospodarował nie wiadomo. Dobra trzymał w swoich rękach dość długo, bo przez 17 lat.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

W czerwcu 1797 roku sprzedaje Ostromecko następnemu prusakowi Karolowi Fryderykowi Goldbeckowi. Nowy nabywca, który miał przejąć Ostromecko na Wielkanoc 1798 roku, w zawartej w Kwidzynie umowie, zobowiązał się do spłacenia ciążącego na Ostromecku długu kapituły chełmińskiej w wysokości 20 tysięcy guldenów. Cena sprzedaży majątku oceniona została na sumę 70 tysięcy talarów. Sprzedawca, nawet jeśli uwzględnić spadek wartości pieniądza, musiał nieźle zarobić na tej transakcji.

Goldbeck był właścicielem Ostromecka tylko przez sześć lat, gdyż w czerwcu 1804 roku sprzedał majątek nowemu nabywcy Jakubowi Martinowi Schönbornowi. W momencie sprzedaży majątku przez Goldbecka na Ostromecku ciążyła jeszcze wierzytelność Rozalii Mostowskiej w sumie 32 tysiące talarów.

Wynika z tego, że w okresie 1776–1804 spłacono długi zaledwie w wysokości 10 tysięcy talarów. Wszystko to pozwala na wysunięcie wniosku, że dotychczasowi właściciele nie myśleli o systematycznym gospodarowaniu, lecz głównie o doraźnym spekulowaniu na cenach ziemi i wyciąganiu w ten sposób znacznych dochodów.

Przypadek Ostromecka nie jest odosobniony. Częste było spekulowanie ziemią skonfiskowaną polskiej szlachcie i Kościołowi, którą po mocno obniżonych cenach sprzedawano lub rozdawano byłym zasłużonym oficerom i urzędnikom pruskim. W pierwszych latach po trzecim rozbiorze stało się to zjawiskiem masowym.

Bibliografia: 1. Kataster fryderycjański w Geheim Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz 2. Archiwum Państwowe w Bydgoszczy – zespół dokumentów majoratu w Ostromecku 3. Jerzy Wojtowicz Krótki zarys dziejów Ostromecka, 1990 rok.

27

28

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

W ostatnich latach udało nam się podnieść Ostromecko ze swoistego niebytu…

Patrzeć jak na nieodkrytą kartę O swojej pasji przewodnika łączonej z zawodem kolejarza mówi Bartek Masiełajć. W rozmowie przeprowadzonej przez Andrzeja Gawrońskiego dowiadujemy się także, jakie wrażenia mają turyści tuż po opuszczeniu ZPP w Ostromecku.

Andrzej Gawroński: Na co dzień pracuje Pan w kolejnictwie. Czym konkretnie zajmuje się Pan w swojej pracy zawodowej?

Bartek Masiełajć: Jestem magazynierem.

Zaopatruję spółkę obejmującą cały region kujawsko-pomorski w potrzebne materiały. Głównie sekcję naprawczą taboru trakcyjnego – pasażerskiego.

Dojeżdża pan codziennie do pracy do Torunia, a mieszka w Fordonie. To nie jest dla pana problem?

W dzisiejszych czasach to nie jest problem, ponieważ do Torunia pociągiem jedzie się bardzo szybko, jakieś pół godziny. Łącznie dojazd zajmuje mi około godziny.

fot. Dariusz Gackowski

Czyli nic tylko jeździć do pracy do Torunia. :) Niech mi pan powie skąd wziął się pomysł, żeby zostać przewodnikiem turystycznym?

Skąd pomysł? – to dobre pytanie bo sam odpowiadam sobie na nie cały czas.

Gdzieś tam zawsze byłem związany z turystyką, szczególnie górską. Po górach Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

chodziłem już jako szesnastolatek. Później z pewnych przyczyn rozwiodłem się z górami. W między czasie przerwałem studia i wpadłem na pomysł, żeby ukończyć kurs dla przewodników. Okazało się, że akurat w Bydgoszczy jest nabór, zgłosiłem się. Dalej poszło już lawinowo.

Stało się to dla mnie pasją. Zacząłem dokształcać się w tym kierunku. To też zachęciło mnie, żeby ponownie chwycić za książki.

Co trzeba zrobić żeby stać się przewodnikiem? Dziś to już trudniejszy temat. Mamy regulacje. Ja akurat zdawałem kiedy odpowiednie uprawnienia Przewodnika terenowego czy miejskiego były nadawane przez Urząd Marszałkowski. Były to uprawnienia państwowe. Dzisiaj PTTK prowadzi odpowiednie szkolenia w różnych miejscach w Polsce, u nas w regionie również. Po tym kursie przystępuje się do egzaminu, który jest stworzony przez wewnętrzną komisję PTTK. Jeśli zdamy to nadane nam będą uprawnienia przewodnika. Będą one respektowane nawet jeśli zmieni się ustawa.

Pracuje Pan w jednym z najpiękniejszych miast województwa kujawsko-pomorskiego. Toruń szczyci swoimi zabytkami, ma ich bez liku. Czy Bydgoszcz wg Pana jest atrakcyjna względem turystycznym?

Mam uprawnienia na całe województwo kujawsko-pomorskie z wykluczeniem Torunia i na szlak piastowski. Jeśli 29

chodzi o Bydgoszcz to zawsze mam kłopot kiedy mam powiedzieć co zobaczyć w tym mieście, wolę to pokazać. Naprawdę uważam, że to miejsce ma się czym poszczycić. Od sześciu lat oprowadzam wycieczki i widzę coraz większe zainteresowanie Bydgoszczą wśród turystów.

Grup turystycznych z roku na rok przyjeżdża coraz więcej. To bardzo cieszy nas przewodników.

Wspomniał Pan o atrakcyjności Torunia. Tak oczywiście jest chociaż obecnie grupy kierują się nie tylko na sam Toruń, ale również na Bydgoszcz. Turyści organizując wycieczkę zgłaszają się do biur podróży lub do lokalnego organizatora turystyki, który zajmuje się prowadzeniem grup po województwie czy po swoim mieście. Proszą często o kilka godzin w Bydgoszczy albo o połączenie zwiedzania Torunia z Bydgoszczą. Więc zależy to od preferencji i oczekiwań zwiedzających.

Jakie miejsca są najbardziej atrakcyjne?

Przede wszystkim starówka. Standard do zwiedzania to kościół Farny, ulica Gdańska. Bydgoska secesja – ten temat od wielu lat jest rozchwytywany. Podoba się i robi wrażenie. Osobiście wprowadzam turystów do jednej z kamienic na Gdańskiej, w której znajduje się działająca winda z 1906 roku. Winda jest odrestaurowana. Jeździ i cieszy oczy turystów. Wart zobaczenia, a niestety często omijany przez grupy turystów to kanał bydgoski. Wydaje mi się, że jest to perełka naszego miasta. Trochę zapomniany i niedoceniany przez nas mieszkańców.

To element, który dźwignął miasto. Gdyby nie kanał to kto wie może bylibyśmy teraz takim prowincjonalnym miasteczkiem jak np. Nakło nad Notecią. Kanał przyśpieszył rozwój Bydgoszczy. Spowo30

dował, że mamy drogę śródlądową wodną. Popłyniemy nią praktycznie na całą Europę, na Berlin, Paryż.

Ale dwóm Francuzom ostatnio się nie udało?

To prawda. To przypadek z tego roku.

Możemy z tego pożartować, ale dla takich podróżników to jest trochę przykre doświadczenie. Mieli panowie z Francji pecha, może gdyby wybrali inny rok. Zabytkowa śluza na Okolu została poddana rewitalizacji, więc francuska barka musi czekać do aż wiosny. Gdyby zrobili to rok później na pewno ich plany by się powiodły. Mam nadzieję, że tak czy inaczej zrealizują swój zamiar, czego im życzę.

Często bywa pan w Ostromecku. Jak goście, którzy są przez pana oprowadzani reagują na to miejsce? W ostatnich latach udało nam się podnieść Ostromecko ze swoistego niebytu i zrobić z niego fajnie działający ośrodek kultury, a nasza kolekcja fortepianów to prawdziwy klejnot. Jak pan wyjeżdża z turystami już w drogę powrotną, co mówią o Ostromecku? Jak komentują wizytę w tym miejscu?

Mówią, że jest tu bardzo ciekawie.

Kolekcja, która jest tutaj cieszy oczy.

Samo miejsce jest bardzo interesujące.

Przepiękne parki z mnóstwem zieleni, zabytkowa zabudowa pałacowa i przede wszystkim to czego w tej chwili już nie ma w wielu pałacach – możliwość wejścia do środka. To atrybut ZPP Ostromecka, że możemy oglądać go nie tylko z zewnątrz obchodząc budynki dookoła, ale możemy zobaczyć jak to wygląda od środka. Możemy poczuć historyczną atmosferę i zobaczyć jak tutaj kiedyś się żyło. To bardzo przyciąga turystów. Zazwyczaj kiedy oprowadzam tutaj grupy, prawie wszyKurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Pałac Stary w Ostromecku: Bartek Masiełajć i Andrzej Gawroński, fot. Elżbieta Kmieć

scy są zachwyceni. Mówią wow i obiecują, że jeszcze tu wrócą ze znajomymi czy rodziną. To cieszy, że takie miejsce mamy pod Bydgoszczą i możemy tu zaglądać. My mamy to na co dzień, ale powinniśmy tu bywać jak najczęściej.

Jakimi cechami powinien charakteryzować się dobry przewodnik? Pewnie są takie cechy?

Są…

Musi być cierpliwy?

Tak cierpliwość czasem się przydaje, bo trafiamy na różnych ludzi. Na odmienne mentalności. To jest przede wszystkim praca z ludźmi więc trzeba być człowiekiem otwartym. Trzeba umieć przekazywać wiadomości, bo można mieć super wiedzę i nie potrafić jej sprzedać. Trzeba mieć gadanego, tak mówiąc potocznym językiem. Trzeba to robić z pasją. Jak ktoś nie ma pasji i biorąc grupę myśli: o nie znów kolejna wycieczka – to mu to nie pójdzie, to się po prostu nie uda. Należy patrzeć na każdą kolejną grupę jak na nie odkrytą kartę. I będzie fajnie. Czasem się Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

łapie na tym, że oprowadzam gości już mechanicznie. Jednak zawsze staram się wyciągnąć coś nowego z każdej grupy.

Każdorazowe przejście po mieście przynosi coś innego. Inaczej będą kolejni turyści reagowali. Żartowali. Będą po prostu inni.

A zdarzyła się panu jakaś taka grupa, o której kiedy już się z panem żegnali odetchnął pan z ulgą i powiedział nigdy więcej?

Zdarzają się takie grupy. Miałem taką bardzo imprezową grupę z biura podróży z Kielc. Okazało się, że pilot wycieczki był właścicielem tego biura podróży. Niestety grupa była nastawiona bardziej na procenty niż na co mamy w mieście. Chodzenie ze mną było dla nich męczarnią i ‛vice versa’. Zwiedzanie to nie był ich cel.

Na szczęście nie wyciągnęli scyzoryków…

Na szczęście nie wyciągnęli, dzięki temu możemy dziś rozmawiać.

Gratuluję pasji i dziękuję za rozmowę.

31

Andrzej Gawroński

Moje pierwsze góralskie wesele Pierwszego grudnia 2018 r. pojechaliśmy na wesele Agaty Mierzejewskiej i Przemka Ficka w góry. To związek, który – jak obserwowałem – pięknie zakwitł podczas Pierwszej Konferencji Instrumentologicznej w Ostromecku.

Ona muzykolog, od kilku lat związana z ostromecką kolekcją. On z wykształcenia architekt z zawodu muzyk, pedagog, dudziarz… Co za połączenie. W pięknym kościele w Żywcu młodzi stanęli na ślubnym kobiercu a zagrał dla nich „Skład Niearchaiczny”, który mogliśmy podziwiać w Ostromecku. W zespole tym Przemek gra na dudach. Na weselisku, które odbywało się w najstarszej polskiej karczmie w Jeleśni pojawiła się cała ekipa związana z Ostromeckiem: prof. Beniamin Vogel – współtwórca naszej kolekcji, prof. Bogdan Przerębski, Joanna Gul i Waldek Kielichowski.

Zabawa była przednia. Zagrały w sumie trzy kapele, a ja byłem przez chwilę DJ-em. Cóż za wesele. Moje pierwsze – góralskie.Przeżyłem, a bałem się jak diabli.

W tym momencie składam w imieniu całego MCK najserdeczniejsze życzenia dla Młodej Pary: Zdrowia, zadowolenia z życia i oczywiście gromadki małych dudziarzy i to jak najszybciej :) Wszystkiego Dobrego Agato i Przemku i dzięki za piękne spotkanie.

32

fot. Marcin Bergman Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

ZPP w Ostromecku – kalendarz imprez kulturalnych Styczeń 2019 6.01.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp wolny. Zapewniamy bezpłatny autokar.

Wyjazd o godz. 15.10 z Placu Kościeleckich, powrót do Bydgoszczy po spotkaniu.

Gdański Chór Nauczycielski – Koncert Noworoczny Gdański Chór Nauczycielski powstał w 1984 r. z inicjatywy Krystyny Klincewicz, pełniącej wówczas funkcję prezesa Gdańskiego Oddziału Polskiego Związku Chórów i Orkiestr. Przez pierwsze dwa lata chór pracował w składzie żeńskim jako Kameralny Chór Nauczycielski. W 1986 r. zespół przekształcił się w czterogłosowy chór mieszany.

Gdański Chór Nauczycielski prowadzi bogatą działalność artystyczną. Organizuje własne koncerty kameralne z muzyką świecką i religijną na terenie Trójmiasta oraz w innych miastach Polski. Chór odbył szereg podróży zagranicznych i dał wiele koncertów w Austrii, Niemczech, Czechach, Estonii, we

Francji, we Włoszech na Litwie i Łotwie. Na przestrzeni lat Gdański Chór Nauczycielski uczestniczył w wielu przeglądach, festiwalach i konkursach muzyki chóralnej. Posiada na swoim koncie liczne nagrody i wyróżnienia. Ciekawym wydarzeniem w historii chóru był udział w koncertowym wykonaniu opery Stanisława Moniuszki „Halka” z okazji 206 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w ramach obchodów Milenium Gdańska oraz w spektaklach opery Giacomo Pucciniego „Tosca” na scenie Państwowej Opery Bałtyckiej w Gdańsku.

Repertuar chóru obejmuje utwory sakralne i świeckie a cappella i wokalno-instrumentalne wszystkich epok, kompozytorów polskich i obcych, opracowania pieśni ludowych i popularnych, kolędy z całego świata oraz pieśni hymniczne i patriotyczne.

12.01.2019, sobota, godz. 12.00 i 13.45, Pałac Nowy, wstęp wolny, zapisy

Djembe na salonach XV – warsztaty, prowadzenie Piotr Schutta Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy i Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku zapraszają na bezpłatne warsztaty bębniarskie pod nazwą „Djembe na salonach”. Zajęcia przeznaczone są dla osób dorosłych, młodzieży i dzieci od 10. roku życia. Uczymy podstaw gry na djembe i bębnach basowych dundun.

Prowadzenie Piotr Schutta. Zajęcia odbywają się w dwóch grupach o zróżnicowanym poziomie trudności. Godz. 12.00 – grupa „Początkujący weteran” dla już grających. Godz.

13.45 – grupa „Wszystko od zera” dla osób rozpoczynających przygodę z djembe. Liczba miejsc ograniczona. Obowiązują zapisy: szucik10@gmail.com. Nie trzeba się zapisywać, jeśli przyjedziesz z własnym bębnem.

12.01.2019, sobota, godz. 17.00, Pałac Nowy, wstęp wolny

Grzegorz Pleszyński & przyjaciele Performance i koncert z cyklu Antydepresyjna Akademia Dźwięku.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

33

nie zainteresowań muzycznych. Odbywa się to poprzez prezentację twórczości różnych kompozytorów, zapoznawanie z brzmieniem i budową instrumentów, naukę i śpiewanie piosenek, realizację prostych układów rytmicznych.

13.01.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

Arek Czernysz trio – koncert

Fot. Karolina Rosińska

Grzegorz Pleszyński eksperymentuje ze sztuką wizualną i dźwiękiem. Zajmuje się wieloma dziedzinami sztuki. To malarz, muzyk, twórca performance, autor tekstów, reżyser, myśliciel. W obrazach poszukuje źródeł poznania. Często odwołuje się do podświadomości. Obrazy Pleszyńskiego są owocami drugiej dekady XXI w. Są oryginalne i świeże. Znajdziemy w nich zarówno echa pieśni Aborygenów, jak i skrzypiące dźwięki zautomatyzowanych, futurystycznych miast przyszłości. Skomplikowane, hierarchiczne struktury na płótnach mówią o: połączeniach neuronów, hegemonii i walki o nią, byciu outsiderem, industrialnym dziedzictwie, wybuchu supernowej, poszukiwaniu, abnegacji, naturze, muzyce, kulturze. Nie ma jednej interpretacji, bo jedynie wielość rozwiązań oraz punktów spojrzenia przybliża do zrozumienia. Wchodzimy do labiryntu.

13.01.2019, niedziela, godz. 12.00, Pałac Nowy, opiekunowie wstęp wolny, dzieci 10 zł

Noworoczne spotkania – poranek muzyczny z cyklu Akademia Dzieciom Prowadzące: dr Ewelina Boesche-Kopczyńska i mgr Honorata Glaza-Gulgowska wykorzystują metodę „aktywnego słuchania”, polegającą na dodaniu do muzyki elementów ruchu, gry na instrumentach czy melorecytacji. Angażują dzieci do wspólnej zabawy.

Celem zajęć jest umuzykalnianie i rozwija34

Arek Czernysz Trio to projekt, który powstał pod koniec 2016 roku w Gdańsku.

Współtworzą go muzycy związani z trójmiejską sceną. Zespół wykonuje autorską muzykę utrzymaną w stylistyce jazzowej. Dzięki połączeniu możliwości wyrazowych akordeonu z jazzową sekcją rytmiczną, muzycy wypracowali własne, niepowtarzalne brzmienie. Trio zostało docenione na krajowych i międzynarodowych festiwalach, a największym osiągnięciem jest zajęcie I miejsca na 42. Międzynarodowym Konkursie Akordeonowym Citta di Castelfidardo we Włoszech w kategorii jazz music.

Arek Czernysz – jest obecny w wielu projektach muzycznych. Występował na festiwalach muzycznych, m.in. na Festiwalu Jazz Jantar w Gdańsku, Ladies’ Jazz Festiwal w Gdyni, czy Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie. Absolwent Akademii Muzycznej w Gdańsku. Od 2016 r. prowadzi własny projekt Arek Czernysz Trio dla którego komponuje i aranżuje. Zespół zdobywa ważne nagrody na krajowych i międzynarodowych konkursach.

Antoni Wojnar – perkusista i kompozytor. Obecnie student II roku studiów magisterskich na Akademii Muzycznej w Gdańsku w klasie perkusji jazzowej. Laureat wielu konkursów jazzowych. Komponuje muzykę Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

filmową oraz teatralną. W lipcu 2017 zdobył nagrodę specjalną dla najlepszego polskiego kompozytora podczas konkursu Film Music Competition na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Transatlantyk. W 2018 r. współpracował, jako jeden z orkiestratorów, ze światowej sławy kompozytorem, laureatem Oscara, Janem A. P. Kaczmarkiem, przy filmie Paul, Apostle of Christ.

Filip Arasimowicz – kontrabasista. Student II roku studiów magisterskich w klasie kontrabasu jazzowego w Akademii Muzycznej w Gdańsku. Związany głównie z gdańską sceną jazzową, grał koncerty m.in. z Dominik Kisiel Trio, Minim Experiment, Nordwave, The Forest Tuner. W 2016 r. otrzymał z Nordwave I nagrodę na Ogólnopolskim Przeglądzie Zespołów Jazzowych w Gdyni.

20.01.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

„Jednego serca” – Joachim Perlik w repertuarze Czesława Niemena Wokaliście towarzyszyć będzie znakomity pianista, aranżer, kompozytor – Artur Grudziński.

Czesław Niemen, wybitny kompozytor, multiinstrumentalista, piosenkarz i autor tekstów piosenek zmarł 17 stycznia 2004 r., w Warszawie. Tradycyjnie w Ostromecku pragnąc uczcić dorobek piosenkarza śpiewającego, iż „dziwny jest świat ludzkich spraw” organizujemy koncert piosenek Niemena.

Jednym z najznakomitszych interpretatorów

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

jest Joachim Perlik – uznawany przez krytyków muzycznych za najlepszego wykonawcę utworów mistrza. Perlik wywodzi się ze studenckiego środowiska artystycznego przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych oraz Klubu Twórców Studenckich Beanus.

W latach dziewięćdziesiątych był wokalistą grupy West. Poza szeregiem zagranych koncertów, zespół nagrał także płytę. Kolejny – trwający siedem lat – etap pracy artystycznej to telewizyjna „Jedynka”. Od wielu lat, zainspirowany twórczością Czesława Niemena, przy każdej nadarzającej się okazji włączał jej elementy do swojego repertuaru.

W końcu postanowił sprawdzić, jak poradzi sobie z muzyką wielkiego artysty na poważnie. Efektem tej próby jest wydana w 2005 r. płyta solowa „Wspomnienie o…” zawierająca największe i najbardziej popularne przeboje Niemena.

20.01.2019, niedziela, godz. 17.00, Pałac Stary, wstęp wolny

W 99. rocznicę powrotu Bydgoszczy do Macierzy Johann Friedrich Marty – prezentacja odrestaurowanego fortepianu Zapraszamy na wydarzenie artystyczne – nową odsłonę fortepianu Marty, który po odrestaurowaniu przez Pracownię Pianin i Fortepianów Andrzeja Włodarczyka w Słupnie pod Warszawą powrócił do Pałacu Starego w Ostromecku. Równocześnie zapraszamy na promocję płyty nagranej na historycznym fortepianie należącym do Zygmunta Noskowskiego, z udziałem Barbary Marcinkowskiej (wiolonczela) oraz Jeana-Bernarda Marie (fortepian).

W programie: wykład muzykolożki Agaty Mierzejewskiej oraz recital fortepianowy Marii Gabryś-Heyke.

Johann Friedrich Marty, Królewiec (Königsberg, dziś Kaliningrad) ok. 1810– 1820. Zakupiony w 1979 r. od Alicji Błaszkiewicz z Paczkowa. Pierwsza konserwacja: Petr Šefl i Jan Szczęsny 1983 r.

35

27.01.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

Tradycyjne kolędowanie w Ostromecku – koncert w wykonaniu Chóru City Singers MCK pod kierunkiem Marty Ronek-Koślińskiej

27 stycznia 2019 r. Chór ponownie zagości w Pałacu Nowym w Ostromecku, by zaśpiewać najpiękniejsze polskie kolędy i pastorałki, a także bożonarodzeniowe utwory innych narodów. Śpiewakom towarzyszyć będzie na fortepianie bydgoski kompozytor i miłośnik muzyki chóralnej – Łukasz Urbaniak. W programie m. in. opracowania kolęd autorstwa Bohdana Riemera, Eugeniusza Głowskiego, Ryszarda Balmowskiego, Johna Ruttera, Georga F. Haendla.

Luty 2019 2.02.2018, sobota, godz. 17.00, wstęp wolny, Pałac Nowy, wstęp wolny

Grzegorz Pleszyński – Jak czytać obrazy, część III Wykład z cyklu: Antydepresyjna Akademia Sztuki Chór City Singers od prawie 7 lat działa przy Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy pod dyrekcją Marty Ronek-Koślińskiej.

Początkowo trzon chóru stanowiła grupa znajomych, których od lat łączyła pasja śpiewania zespołowego. Z czasem do zespołu dołączali kolejni śpiewacy, głównie Bydgoszczanie.

Chór występuje na co dzień dla bydgoskiej publiczności, stąd też – w piątym roku działalności – przybrał nazwę City Singers.

Od początku swojego istnienia chór stara się prężnie działać na terenie miasta i regionu, koncertując oraz uczestnicząc w ważnych wydarzeniach kulturalnych. Wielokrotnie występował w rodzimym Miejskim Centrum Kultury oraz w Pałacu Nowym w Ostromecku.

Prowadzi też działalność komercyjną, uświetniając śpiewem rozmaite imprezy.

Ciekawy repertuar, wysoki poziom artystyczny oraz sympatyczna atmosfera podczas prób i koncertów stale przyciągają nowych śpiewaków. Ich muzyczne zainteresowania mają swoje odzwierciedlenie w wykonywanym repertuarze – od muzyki poważnej o tematyce sakralnej i świeckiej, przez ludową, po rozmaite opracowania muzyki rozrywkowej.

Poświąteczny koncert kolęd od kilku lat stanowi stały punkt w kalendarzu koncertowym zespołu.

36

Grzegorz Pleszyński eksperymentuje ze sztuką wizualną i dźwiękiem. Zajmuje się wieloma dziedzinami sztuki. To malarz, muzyk, twórca performance, autor tekstów, reżyser, myśliciel.

3.02.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

Rafał Gorzyckie Trio Piotr Mełech – klarnety Jakub Królikowski – fortepian Rafał Gorzycki – perkusja Prawykonanie najnowszego projektu Rafał Gorzycki X łączącego współczesną kameralistykę z jazzem.

Zdjęcie ze strony artysty Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Rafał Gorzycki – perkusista, pianista, lider i kompozytor. Rafał Gorzycki urodził się 29.03.1974 roku i pochodzi z Bydgoszczy.

Zaliczany jest do najważniejszych, najbardziej twórczych kompozytorów, perkusistów i muzyków jazzowych w Polsce i Europie. Jest typem artysty niezwykle płodnego, dotąd nagrał 21 autorskich albumów. Współtworzone przez Gorzyckiego zespoły, min.: Sing Sing Penelope, Ecstasy Project i Dziki Jazz przyczyniły się do zmiany pokoleniowej w polskim jazzie – okrzyknięto je muzycznymi odkryciami ostatniej dekady.

Rafał Gorzycki to artysta o przygotowaniu klasycznym i jazzowym, zafascynowany współczesną muzyką kameralną i współczesnym jazzem.

9.02.2019, sobota, godz. 12.00 i 13.45, Pałac Nowy, wstęp wolny, zapisy

Djembe na salonach XVI – warsztaty, prowadzenie Piotr Schutta Zajęcia odbywają się w dwóch grupach o zróżnicowanym poziomie trudności. Godz.

12.00 – grupa „Początkujący weteran” dla już grających. Godz. 13.45 – grupa „Wszystko od zera” dla osób rozpoczynających przygodę z djembe. Liczba miejsc ograniczona. Obowiązują zapisy: szucik10@gmail.com. Nie trzeba się zapisywać, jeśli przyjedziesz z własnym bębnem.

piosenek, realizację prostych układów rytmicznych.

10.02.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

Dominika Zamara (sopran) & David Boldrini (pianoforte) (Florencja) – koncert Dominika Zamara – sopranistka, laureatka stypendium we Włoskim Konserwatorium w Veronie. Śpiewająca na scenach operowych,

10.02.2019, niedziela, godz. 12.00, Pałac Nowy, opiekunowie wstęp wolny, dzieci 10 zł

W karnawałowych rytmach – poranek muzyczny z cyklu Akademia Dzieciom Prowadzące: dr Ewelina Boesche-Kopczyńska i mgr Honorata Glaza-Gulgowska wykorzystują metodę „aktywnego słuchania”, polegającą na dodaniu do muzyki elementów ruchu, gry na instrumentach czy melorecytacji. Angażują dzieci do wspólnej zabawy.

Celem zajęć jest umuzykalnianie i rozwijanie zainteresowań muzycznych. Odbywa się to poprzez prezentację twórczości różnych kompozytorów, zapoznawanie z brzmieniem i budową instrumentów, naukę i śpiewanie Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Dominika Zamara

37

salach koncertowych, filharmoniach i kościołach na całym świecie. Ogłoszona przez włoską prasę sopranem fenomenalnym.

Zadebiutowała w Teatrze Verdi w Padwie w roli Mimi w operze Cyganeria Pucciniego.

Zaśpiewała premierę światową opery Il Tramonto Coronaro w Teatro Olimpico w Vicenzy.

Regularnie śpiewa w Stanach Zjednoczonych w takich salach koncertowych jak Lincoln Center. W przyszłym roku zadebiutuje w słynnym Carnegie Hall w New Yorku.

Zaśpiewała w New Yorku w Metropolitan Opera ze 130 osobowa orkiestrą. Gale poprowadził aktor Kevin Spacey. Koncertowała w Meksyku w sali koncertowej najbardziej prestiżowej w Ameryce Łacińskiej Manuel Ponce Hall. Laureatka wielu prestiżowych nagród w kategorii Muzyka Klasyka m.in.

Złota Sowa otrzymana w Wiedniu, Nagroda Ojca Pio w San Giovanni Rotondo, Nagroda w Cremonie Stradivarii za DVD z muzyka Vivaldiego. Koncertowała w Europie i na świecie: Chinach, Korei, Stanach Zjednoczonych, Meksyku. Nagrała i wydala 4 płyty we Włoszech i 1 DVD. David Boldrini – wybitny pianista, kompozytor oraz dyrygent z Florencji. Obronił magisterkę również w dziedzinie organów. Dyrektor artystyczny Italian Opera in Florence.

Koncertuje na całym świecie. Zadebiutował w Carnegie Hall w New Yorku. Wydal około 10 płyt z muzyką fortepianową.

Dyrygował około 20 operami we Włoszech, Stanach Zjednoczonych, Korei i Chinach. Laureat wielu prestiżowych nagród muzycznych.

17.02.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

Zakochane melodie Emilia Czekała – śpiew Maciej Olesiński – gitara Mateusz Krawczyk – perkusja W walentynkowy weekend rządzić będą zakochane melodie…

Największą inspiracją znaną artystom od zawsze była miłość. Piosenki opowiadające o strzale amora przeplatane największymi historiami miłosnymi wszechczasów pozwolą 38

Emilia Czekała, fot. Michał Mielewczyk

przyjrzeć się temu potężnemu uczuciu, które potrafiło natchnąć i wzruszyć ludzi o najtwardszych sercach!

Emilia Czekała nie tylko śpiewa, ale także opowiada o słynnych artystach i ich miłosnych uniesieniach, dowcipnie puentuje związkowe nieporozumienia, zachęca publiczność, aby przeżyli swoje miłostki na nowo w akompaniamencie nigdy nie starzejących się wielkich przebojów i piosenek o nieugasającym uroku.

Nie zabraknie też specjalnych, muzycznych Walentynek! W repertuarze m.in. Na pierwszy znak, Pogoda ducha, Żeby szczęśliwym być, L.O.V.E. czy Strangers in the Night.

24.02.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

Akademia w Pałacu Małgorzata Grela – sopran Adam Rogala – fortepian studenci klasy śpiewu W programie: arie i duety z oper i operetek.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Marzec 2019 2.03.2019, sobota, godz. 17.00, wstęp wolny, Pałac Nowy, wstęp wolny

Koncert muzyki eksperymentalnej – Pleszyński & Przyjaciele Najnowsza płyta Grzegorza Pleszyńskiego „Rock & Roll History of Art” to trzynaście kompozycji stanowiących mieszankę wolnej improwizacji, eksperymentu muzycznego oraz dźwiękowych performances. Muzyka stanowi dopełnienie dla specyficznie pojmowanej historii sztuki współczesnej, widzianej oczami Pleszynskiego. Jest to historia wyrażona za pomocą dźwięków, których siła pochodzi z wolności rock’n’rollowej energii jak i z pierwotnego i etnicznego podejścia do dźwięku.

Pleszynski za pomocą spreparowanych przez siebie trąbek, własnego głosu i samplowanych dźwięków, wchodzi w dialog z zaproszonymi do udziału w tym nagraniu gośćmi. A towarzystwo jest doborowe. Na płycie oprócz pomysłodawcy całego projektu można usłyszeć też m.in: Ann Noel, Jerzego Mazzolla, Rafała Gorzyckiego, Jon’a Dobie, Bartka Kapsę, Qbę Janickiego, Sławomira Szudrowicza oraz Artura Maćkowiaka. www.wetmusic.pl 3.03.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

Koncert zespołu Chwila Nieuwagi Projekt „Anieli śpiewają” zespołu Chwila Nieuwagi to wyjątkowa propozycja koncertowa, w której w naturalny sposób mieszają się pastorałki ludowe, kolędy i twórczość autorska grupy. Piękną tradycję ubiera ona w nowe brzmienia, czasem rockowe, czasem jazzowe, a czasem folkowe, całość zaś stanowi żywiołowe, barwne widowisko. Aranże opracowane przez Chwilę Nieuwagi, mimo że bardzo różnorodne, zawsze odnoszą się do emocji, które zespół wyczytuje z treści danej kolędy i nie zniekształcają jej naturalnej melodii, co niestety jest przypadłością wielu projektów świątecznych. Atutem programu „Anieli śpiewają” jest także folkowy koloryt, którego dodają śląskie kolędnicze przyśpiewki, zreinterpretowane przez zespół oraz młodzieńcza fantazja grupy, która nie pozwala się nudzić podczas koncertu ani chwilę.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Materiał zawarty w programie „Anieli śpiewają” pochodzi z płyty pod tym samym tytułem, która ukazała się w 2016 roku pod medialnym patronatem Gościa Niedzielnego oraz Radia eM. Chwila Nieuwagi uprawia autorską, nastrojową muzykę, z wartościowym tekstem, jednak zabarwioną folkową nutą oraz humorem wszystkich członków zespołu. Kojarzona jest z nurtem tzw. „Krainy łagodności”, z której wywodzą się m.in. tacy wykonawcy jak Robert Kasprzycki, Stare Dobre Małżeństwo, Raz Dwa Trzy czy Tadeusz Woźniak, z którymi to artystami zespół współpracuje i pojawia się na scenie, ale także silnie utożsamiana z folkiem – zespół doceniany był na najważniejszych festiwalach folkowych takich jak Nowa Tradycja, czy Międzynarodowy Festiwal Folkowy Czech Music Crossroads w Ostravie (reprezentował tam Polskę).

Zdobywał też najwyższe laury na kilkunastu innych festiwalach (Krakowski Festiwal Piosenki Studenckiej, YAPA w Łodzi, Festiwal im. Wojtka Bellona i in.) Na swoim koncie zespół ma 3 studyjne płyty. Piosenki Chwili Nieuwagi goszczą na kilkunastu składankach muzycznych.

9.03.2019, sobota, godz. 12.00 i 13.45, Pałac Nowy, wstęp wolny, zapisy

Djembe na salonach XVII – warsztaty, prowadzenie Piotr Schutta

39

10.03.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

Akademia w Pałacu Agata Nowakowska-Gumiela – fortepian Tomasz Gumiela – fortepian W programie: R. Schumann, F. Liszt, W.A. Mozart.

17.03.2019, niedziela, godz. 12.00, Pałac Nowy, opiekunowie wstęp wolny, dzieci 10 zł

Hej wiosno, hej – poranek muzyczny z cyklu Akademia Dzieciom Prowadzące: dr Ewelina Boesche-Kopczyńska i mgr Honorata Glaza-Gulgowska wykorzystują metodę „aktywnego słuchania”, polegającą na dodaniu do muzyki elementów ruchu, gry na instrumentach czy melorecytacji. Angażują dzieci do wspólnej zabawy.

Celem zajęć jest umuzykalnianie i rozwijanie zainteresowań muzycznych. Odbywa się to poprzez prezentację twórczości różnych kompozytorów, zapoznawanie z brzmieniem i budową instrumentów, naukę i śpiewanie piosenek, realizację prostych układów rytmicznych.

17.03.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

Koncert tria jazzowego RGG Jeden z najważniejszych polskich zespołów grających w formule klasycznego tria fortepianowego (ostatnia grupa koncertowa Tomasza Stańki). Grupa planuje w marcu br. premierę dziesiątej płyty. Album zostanie wydany nakładem wytwórni Warner Music Poland w legendarnej serii Polish Jazz. Łukasz Ojdana – fortepian Maciej Garbowski – kontrabas Krzysztof Gradziuk – perkusja „Muzyka RGG jest muzyką dla odbiorców aktywnych” – tak sami członkowie zespołu charakteryzują dźwięki, które tworzą. Rzeczywiście, muzyki RGG trzeba słuchać świadomie.

Dopiero wówczas, gdy poświęcimy jej całą naszą uwagę, otworzą się przed nami konteksty, w których na pierwszym planie funkcjonuje 40

otwartość i kreatywność wypracowana przez to niezwykłe fortepianowe trio. Niezwykłe, gdyż przez 17 lat istnienia udało im się stworzyć własny, absolutnie niepowtarzalny styl.

Płyty RGG nie są zbiorami kilkunastu utworów, ale całościami opowiadającymi różne historie.

Od roku 2013 trio występuje w odmienionej formule. Po 12 latach istnienia w miejsce Przemysława Raminiaka zawitał Łukasz Ojdana, młody utalentowany pianista, który tchnął ożywczy wiatr w żagle formacji. Nazwa RGG nie jest już skrótem nazwisk muzyków, lecz stała się marką dzięki równemu zaangażowaniu każdego z jej członków w kreowanie artystycznego kształtu. Nazwa więc pozostała, a trio wyruszyło w dalszą drogę.

17.03.2019, niedziela, godz. 17.30, Pałac Stary, wstęp wolny

CAŁY TEN JAZZ. Polski plakat jazzowy Zapraszamy na wernisaż kolejnej wystawy ze zbiorów Danuty i Jerzego Brukwickich, pn. CAŁY TEN JAZZ. Polski plakat jazzowy.

24.03.2019, niedziela, godz. 16.00, Pałac Nowy, wstęp 15 zł, ulgowy 10 zł (dzieci i młodzież do 15 r.ż. i os. z Bydgoską Kartą Seniora 60+)

Marcin Jaracz – koncert pn. „Kaczmarski – inspiracje” Jacek Kaczmarski był artystą o szerokich zainteresowaniach, co znalazło odzwierciedlenie w jego tekstach. Można w nich odczytać fascynację historią Europy, literaturą i filozofią. Są też teksty będące spotkaniem obrazu i słowa – inspirowane malarstwem i filmem.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Zgłębianie twórczości Kaczmarskiego otwiera przed słuchaczem bogaty świat inspiracji – dzieł i wydarzeń, które przywołane w tekstach, otrzymywały często nowe, interesujące znaczenie. Tak też na nowo odczytujemy postać Sienkiewiczowskiego Kmicica, obrazy Pietera Breughla, czy filmy Andrieja Tarkowskiego.

Koncert „Kaczmarski – inspiracje” będzie poszukiwaniem źródeł inspiracji Artysty w czterech dziedzinach – literatury, historii, filmu i malarstwa. Wykonanie utworów Jacka Kaczmarskiego zostanie wzbogacone prezentacją multimedialną, ukazującą to, co inspirowało ich powstanie Autorem koncertu i wykonawcą utworów będzie Marcin Jaracz – psycholog, uczestnik konkursów poświęconych twórczości Jacka Kaczmarskiego, wcześniej student wydziału wokalno-aktorskiego Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie śpiewu solowego prof. Leszka Skrli.

Antydepresyjny projekt edukacyjny Chcemy przybliżyć uczniom Kolekcję Zabytkowych Fortepianów i Pianin im. Andrzeja Szwalbego w Zespole Pałacowo-Parkowym w Ostromecku, która obejmuje 53 instrumenty zbudowane w czasie ostatnich 200 lat. Zaprezentujemy także brzmienie historycznego fortepianu należącego do Zygmunta Noskowskiego (1946–1909), wybitnego kompozytora, dyrygenta, pedagoga i publicysty muzycznego, a także dyrektora Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, dyrektora artystycznego Filharmonii Warszawskiej. Wykształcił pokolenie kompozytorów polskich, do jego uczniów należeli m.in.: Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Ignacy Paderewski.

Zajęcia będą prowadzone przez pracowników MCK w Bydgoszczy oraz rezydenta Pałacu Nowego, artystę interdyscyplinarnego, malarza, muzyka, performera Grzegorza Pleszyńskiego.

Zapraszamy, wstęp wolny!

Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy Pracownia Pałacowa w ZPP w Ostromecku andrzej.gawronski@mck-bydgoszcz.pl Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019 Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

41 41

Graficzne interpretacje muzyki Polski plakat muzyczny

Do połowy marca 2019 roku, w piwnicach Pałacu Starego będzie można oglądać wystawę plakatów muzycznych ze zbiorów Danuty i Jerzego Brukwickich. Ekspozycja w pewnym stopniu odpowiada na pytanie: Jak ukazać muzykę – zjawisko niematerialne, ulotne, ulegające ciągłym przemianom? Jak ją upowszechniać i reklamować? – W poznawaniu muzyki ucho góruje nad okiem.

Ale bez „oka”, bez graficznych komentarzy muzyki ludzie byliby często bezradni, aby zinterpretować jej istotę, magię, rytm, nastrój i koloryt. Zadanie grafików – projektantów plakatów, okładek płyt muzycznych – aby ukazać jej osobliwość

Waldemar Świerzy, plakat

Hubert Hilscher, plakat

42

Wiesław Grzegorczyk, plakat Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

i tajemniczość, emocjonalność i ekspresję, jest niezwykle wymagające i niełatwe. Bez plakatów i pozostałych druków muzycznych byłoby trudniej „zobaczyć” muzykę.

To one uruchomiają w naszej wyobraźni procesy obrazowych doznań i wrażeń muzycznych, rodzą dźwiękowe asocjacje.

Stworzony przez artystów język plakatu ułatwia słuchaczowi odważne wkroczenie na terytorium muzyki. Ich wizje i interpretacje, wymyślone przez nich kody, symbole i znaki rodzą nowe skojarzenia, przekształcają dźwięki w urzekające, ekspresyjne metafory lub lapidarne komunikaty i wyobrażenia, obrazują istotę i uskrzydlony urok muzycznych utworów – podkreślał Jerzy Brukwicki, w artykule, który ukazał się w poprzednim nr „Kuriera Ostromeckiego”.

W polskich plakatach jazzowych znajdziemy mnóstwo subtelnych metafor, przewrotnych skojarzeń, surrealistycznych nastrojów, wyrazistych emocji. Są radosne i optymistyczne, zabawne i żartobliwe. Ciekawie komentują żywot, atrakcje i zmienność jazzowego świata.

Dzięki nim muzyka jazzowa staje się nam bliższa, barwniejsza.

Bez jakiejkolwiek przesady możemy mówić, że polski plakat jazzowy „świetnie brzmi, doskonale gra”. Ma rytm, puls i moc muzyki. Wywołuje nasze zainteresowanie, budzi zaciekawienie, rodzi emocje. Stał się jednym z najpopularniejszych w naszej codzienności dziełem sztuki, współkształtującym nasze otoczenie i koloryt ulic.

ZAPRASZAMY

CAŁY TEN JAZZ. Polski plakat jazzowy

W niedzielę 17 marca 2019 roku, o godzinie 17.30 zapraszamy na wernisaż kolejnej wystawy ze zbiorów Danuty i Jerzego Brukwickich, pn. CAŁY TEN JAZZ. Polski plakat jazzowy. Ekspozycja czynna będzie do końca października br.

Autor wystawy podkreśla, że ekspozycja „Cały ten jazz” w barokowym Pałacu Starym ukaże różnorodne style i tendencje projektowania plakatów jazzowych. Zobaczymy prace różnej generacji znakomitych polskich grafików, m.in. Jerzego Skarżyńskiego, Henryka Tomaszewskiego, Waldemara Świeżego, Rosława Szaybo, Bronisława Zelka, Jana Sawki, Eugeniusza Geta Stankiewicza, Rafała Olbińskiego, Romana Kalarusa, Piotra Młodożeńca, Martę Kubiak, Maxa Skorwidera. Stworzyli wyjątkowe, emocjonalne, wibrujące obrazy jazzu.

Ich plakaty urzekają pomysłowością, poetyckim klimatem, lekkością barw i form. Wyobraźnia i talent twórców doprowadziła do osobliwego przełożenia dźwięków na graficzny język znaków i symboli.

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Jerzy Brukwicki (1945) – krytyk sztuki, kurator wystaw, dziennikarz. Wieloletni szef warszawskiej Galerii Krytyków Pokaz. W latach 80. autor kilkudziesięciu wystaw niezależnych, m.in.

Polska Pieta, Czas smutku, czas nadziei, Obecność, Przeciw złu, przeciw przemocy, pokazów indywidualnych Tadeusza Brzozowskiego, Wojciecha Kołyszki, Pawła Kowalewskiego, Jerzego Medyńskiego, Antoniego Rodowicza, Ryszarda Stryjeckiego, Andrzeja Wajdy i innych, grafiki „Solidarności”; redaktor i wydawca pisma o kulturze niezależnej „Wybór”, redaktor podziemnego tygodnika społecznego „Przegląd Wiadomości Agencyjnych” (PWA), współpracownik wydawnictw NOWA, Przedświt, Pokolenie.

43

O s t rom e c k i e o p ow i e ś c i … P oetycko

Romuald Mieczkowski Pani mnie pyta Pyta pani – w jakim języku myślę myśli się w języku miłości lub jej braku bez słów i alfabetu myśli się w języku wiosny bądź jesieni bez określonej pory roku w języku radości albo tęsknoty

I modlę się proszę pani jak umiem w języku modlitwy

A w jakim języku ja liczę – liczę droga pani w języku strat i zysków jak w noc lipcową gwiazdy się liczy

A gdyby była wojna – po jakiej stanąłbym ja stronie ja proszę pani zszedłbym z drogi wojnie

Rozpoznać człowieka Tłum nie jest bezimienny każdy człowiek w nim inny Tłum nie jest bezduszny – czy ten pan w kapeluszu i pani w jesionce czerwonej nie mają duszy? Żeby poznać ludzi w tłumie uczę się zapamiętać twarz jednego człowieka

Dział współredaguje Barbara Jendrzejewska. Dziękujemy.

44

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

A jednak Kawa bez kofeiny i bez alkoholu piwo seks bez miłości banki bez pieniędzy bez nazwisk wizytówki bez twarzy tylu ludzi Drzewa bez liści – na wiosnę się zazielenią

Koniec świata Raptem dziesięciu minut zmarnowanych szkoda książki odłożonej do przeczytania

Zanim sen nie jest nocą Kiedy będę na tyle ostatni że zmarszczki przerodzą się w bruzdy nie do pokonania – niech się wyostrzą wszystkie moje zmysły żebym ostatni raz zabolał i życia całą mocą zasmakował zanim sen zleje się z nocą i zgaśnie horyzont – Zanim stanę się bez reszty milczący i pogodzony

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Romuald Mieczkowski – poeta i pisarz, animator kultury. Od 1989 wydaje w Wilnie pismo o rodowodzie niepodległościowym „Znad Wilii”. Współtwórca radia o tym samym tytule.

Drukuje też pod pseudonimem Tomasz Bończa.

Pracował w redakcji gazety codziennej, w radiu, założyciel programu polskiego w Telewizji Litewskiej, w 1995 – Polskiej Galerii Artystycznej „Znad Wilii”, od 2006 – kurator Galerii Mazowieckiej, będącej w gestii Mazowieckiego Centrum Kultury i Sztuki w Warszawie.

W 1988 był w ścisłym gronie założycieli Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego Polaków na Litwie (Związek Polaków na Litwie). Od 1994 organizuje Międzynarodowy Festiwal Poezji „Maj nad Wilią”. Jeden z pomysłodawców odrodzenia Śród Literackich w Celi Konrada, wchodził w skład ich kolegium w latach 1992-2000 – aż do ich rozwiązania. Od 2000 jest prezesem Zarządu Stowarzyszenia Na Rzecz Rozwoju Kultury „Znad Wilii”.

Wydał szereg książek, m.in. Objazdowe kino i inne opowiadania wileńskie; Nikt nie woła; Na litewskim paszporcie, Pomiędzy, antologię Przenieść Wilno do serca. Portret Miasta (50 współczesnych poetów różnych narodowości – wybór wierszy i opracowanie graficzne).

Jego utwory były tłumaczone na kilkanaście języków. Sam przekłada z litewskiego i języków słowiańskich. Członek Związku Pisarzy Litwy i międzynarodowej grupy Magnus Ducatus Poesis. Wyróżniony państwowymi i literackimi nagrodami RP oraz w innych krajach.

45

Drzewa były nagie, ale marzyły o wiośnie. Śnieg biały i czysty, jakby nigdy nie upadł…

Aleja poza czasem Lata dwudzieste, lata trzydzieste Wrócą piosenką, sukni szelestem Błękitnym cieniem nad talią kart I śmiechem który kwitował żart.

Lata dwudzieste, lata trzydzieste, Kiedyś dla wzruszeń będą pretekstem Zapachem dawno już zwiędłych bzów Poezją skrytą wśród zwykłych słów. …Po latach zatęsknicie, za naszym pięknym życiem Realnym tak jak my.

Piosenka pochodzi z filmu „Lata dwudzieste… lata trzydzieste…” w reżyserii Janusza Rzeszewskiego. Chodzi o lata dwudzieste sto lat temu. Wiek temu. Dzięki mediom to sto lat trwa w przestrzeni filmowej, teatralnej, literackiej. Było i jest równocześnie. Tymczasem inni stają się ludzie. Nerwowi, zabiegani, smutni. Pozbawieni wzruszeń i szeleszczących sukni. Obdarci z poezji, a za to z dobrej generacji telefonem komórkowym.

Czasami chcę się od tego oderwać. Od rzeczywistości. Wychodzę wtedy przed Pałac Stary w Ostromecku. Obszerny park usytuowany jest na terenie dawnej polodowcowej moreny dennej, na górnym tarasie pradoliny Wisły. Poniżej Pałacu znajduje się skarpa, skąd schody prowadzą do podwójnej alei lipowej. Docieramy do jeziora rynnowego. Kiedyś strome wzgórze obrośnięte było tysiącami krzewów róż. Obecnie pozostało rosarium, zdobiące zachodnią stronę parku.

Z górnego tarasu można podziwiać rozległą pradolinę Wisły.

Architekci zieleni piszą, że ogród nie wykraczał poza schemat. Cała przestrzeń zorganizowana została i zamknię46

ta w kształcie wydłużonego prostokąta, podkreślającego dodatkowo główną oś kompozycji. Ogród jest skromny. To dość typowa forma przestrzenna charakterystyczna dla polskich założeń ogrodowych tego okresu. Niewielkie tarasy to najstarsza część ogrodu, znana z opisu inwentarza z 1714 r.

Ogród nie da się zamknąć w żaden schemat. Jest wybujały, bajeczny i otwarty w czasie. To jedno z nielicznych miejsc, gdzie czas pozostaje constans. Atmosfera nie jest tu typowa. Każdy krok staje się wyprawą w przeszłość. Róże, ani bzy nie zwiędły. Pachną. Wieje ten sam wiatr, który unosił długie, jedwabne suknie.

Ale wtedy wywoływało to jeszcze wrażenie. Szumią lipowe drzewa w wielu kulturach poczytywane za święte, być może ze względu na swą długowieczność.

Dawniej uważano, że w lipę, w przeciwieństwie do dębu nigdy nie uderza piorun. Uznawana była za drzewo miłości i rodziny, to właśnie to drzewo proszono o urodzaj plonów.

Na spacery do ostromeckiej alei lipowej zabieram swoje córki Sarę i Igę. To one są na zdjęciach. Fotografie poza czasem i przestrzenią wykonał fotografik bydgoski Bogusław Dudziak, www.wideomario. com.pl. To było zimą. Rok temu, dziesięć, dwadzieścia siedem i pół, czy pięćdziesiąt jeden. Dokładna pamięć nie jest najważniejsza w trwaniu… Drzewa były nagie, ale marzyły o wiośnie. Śnieg biały i czysty, jakby nigdy nie upadł. Towarzyszące nam uśmiechy oraz emocje – realne. tekst: Alicja Dużyk zdjęcia: Bogusław Dudziak Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

47

48

Kurier Ostromecki 1 (16) / 2019

h t t p : / / r a d i o k u l t u r a . p l /

Fot. Elżbieta Kmieć

Ostromecko – Bydgoski Wilanów

z a pr a s z a

Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku – perła architektury neobarokowej i neoklasycystycznej, leży zaledwie trzy kilometry od Bydgoszczy, na przepięknych terenach Doliny Dolnej Wisły. Zapraszamy na spacer po magicznych ogrodach w stylu angielskim oraz włoskim.

Dostępny dla zwiedzających jest Pałac Stary z XVIII w. oraz Mauzoleum grobowe rodziny Schönborn-Alvensleben z 1878 r. Doznania duchowe warto połączyć z odwiedzeniem wykwintnej „Restauracji Pałacowej” w Pałacu Nowym w Ostromecku.

Polecamy wyśmienite potrawy sporządzone na miejscu w pałacowej kuchni, np. pół kaczki po staropolsku z kluskami i czerwoną kapustą czy przepysznego łososia na szpinaku. Prawdziwych smakoszy z pewnością zachwyci tort pałacowy z ciemną i białą czekoladą lub sernik podawany na ciepło z sosem malinowym. Nie tylko dzieciom polecamy doskonałe lody według dawnych receptur. Restauracja czynna jest codziennie od 12.00 do 20.00, w weekendy w godz. 10.00-20.00.

W pięknych wnętrzach Pałacu Nowego organizujemy niezapomniane imprezy rodzinne, a także wszelkiego

rodzaju bankiety, szkolenia. Do Państwa dyspozycji oddajemy także 22 wygodne, stylowo urządzone pokoje w Pałacu Nowym.

Nawet kawa wypita na malowniczych tarasach Pałacu Nowego smakuje inaczej – pełniej i bardziej tajemniczo…

Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku ul. Bydgoska 9, 86-070 Dąbrowa Chełmińska tel. 52 36 46 411 www.palacwostromecku.pl FB: Pałac Ostromecko