BİR ORTA AMERİKA ÜLKESİ
Orta Amerika • Meksika güneyinde Tehuantepec kıstak bölgesinden başlayıp Panama kanalı ötesinde PanamaKolombiya ülke sınırında son bulan kara köprüsü ile Karayip Atlas Okyanusu arasında irili ufaklı Batı Hint Adaları Orta Amerika'yı oluşturmaktadır.
• Kara köprüsünü Meksika'daki dağların uzantısı oluşturmaktadır. Kuzeybatı Güneydoğu doğrultusunda uzanan bu dağlar Kuzey ve Güney Amerika kıtalarının birbirinden koparak uzaklaştığı bu alanda çok yerde kırılmış ve çok sayıda volkanın oluşumuna zemin hazırlamıştır.
Orta Amerika'da Guatemala'dan güneydoğuya doğru uzanan ikisi büyük üç dağ sistemi vardır bu sistem bölgeyi tümüyle dağlık bir yapıya kavuşturur. Orta Amerika bölgesi az sayıda ovaya sahiptir
HONDURAS Yüzölçümü:112.088km² Başkent: Tegucigalpa Dil: İspanyolca(Resmi dil),İngilizce, Kızıldereli lehçeleri Resmi dil olan İspanyolca ülkenin her yanında konuşulur, kı yı kesimlerinde yazışma dili olarak İngilizce kullanılır. Nüfus: 8,189,501(BM tahmini 2016) Nüfus Yoğunluğu: Kilometre kare başına 78 Din: Hristiyan(%90katolik,Protestan),Musevi, Bahai Nüfusun %90'ı Katoliktir. Ayrıca 36 bin Protestan, çok az sayıda Musevi ve Bahai vardır. Para Birimi: 1lempira = 100 centavo Başlıca Kentler: San Pedro Sula, El Progreso, Danli, Choluteca, Ceiba, Juticalpa, Tela, Puerto Cortes Devlet Başkanı: Başkan Juan Orlando Hernandes, 2014'ten beri
Honduras Hakkında Genel Bilgiler • Orta Amerika'nın ikinci en kalabalık ve en büyük ülkesidir. İspanyol Honduras'ı olarak da bilinir. • Maya kökenli Ladinosların yanı sıra ülkede Garifunalar ve Miskito, Sumu Twahka, Paya, Lenca, chorti, Tolupane yerlileri yaşamaktadır. • 16. Yüzyılda ülkeye adım atan İspanyolların etkisi ülke siyasetinde ve kültüründe büyük yer tutar. • Gracias ve Comayagua gibi kolonyel köyleri, Copan'da Mayalardan kalma kalıntılar, Müskitia'daki doğal parklar egzotik ve vahşi doğa yaşamı, yağmur ormanları, Karayip kıyıları ve en iyi dalış imkanlarının bulunduğu Bay Adaları ülkeyi görülmeye değer kılan özelliklerden sadece bir kaçıdır.
• Kuzeyde Antil denizi, güneydoğuda Nikaragua, güneyde El Salvador, batıda Guatemala’yla çevrilidir. Ayrıca güneyde Büyük Okyanus’a açılan bir kıyısı vardır. • Ülke, Büyük Okyanus kesiminde yalnızca dar bir geçitle Fonseca körfezine açılır. Buna karşılık alçak ve yakın zamana kadar pek kalabalık olmayan bir kıyı şeridiyle Antil denizine geniş bir biçimde açılır
İklim ve Coğrafya
• Kuzey Karayip ovalarının geniş verimli vadileri muz tarlaları ile doludur. Ancak Honduras'taki geniş araziler ekim için uygun değildir. • Honduras’ın iç kesimindeki dağlar ve havzalar, sömürge geleneğine bağlı kalmıştır • Güneybatıdaki Fonseca körfezi volkanik tepelere sahip birçok ada içerir. • Sıcak ve kurak iklimleri, savana görünümü almış seyrek ormanlardan oluşan bitki örtüsü görülür. • Bu havzalar eskiden yaygın hayvancılığa çok elverişliydi. Bu yüzden söz konusu bölgeler, özellikle de İspanyol fatihlerin ilgisini çeken maden yataklarına yakın yerler, sömürge döneminde nüfusun yoğunlaştığı bellibaşlı merkezler haline geldi.
Nüfus ve Sosyal Hayat
• Honduras nüfusunun aşağı yukarı % 70’ini Amerika Kızılderilileriyle beyazların karışımından doğan melezler oluşturur. Geri kalanlarsa zen ciler, beyazlar ve bunların evlenmesinden doğan melezlerdir. • Ülkenin doğusundaki üç eyalet (Co- lon, Olancho ve Gracias a Dios) oldukça ıssızdır; toplam yüzölçümün % 44,5’ini kaplayan bu kesim nüfu sun ancak % 8,3’ünü barındırır. Buna karşılık, batıda etkin birer merkez olan Karayip ovaları, nüfus bakımından da oldukça yoğundur. Bu kesim Honduras nüfusunun dörtte birinden fazlasını kapsar.
• Son dönemde ortalama yaşam süresi kadınlarda 67, erkelerde ise 65 yıla yükselmiştir. Ülkede her 1600 kişiye bir doktor düşerken her 900 kişiye de hastanede bir yatak düşmektedir. Binde 30 bebek ölümlerine rastlanmaktadır. • Ülkede okuma yazma oranı %76'dır (kadınlarda ve erkeklerde ortalama aynı). Kırsal alanda okuma yazma oranı şehre kıyasla oldukça düşüktür • Son yıllarda gözlenen hızlı nüfus artışı (2004 verilerine göre %2,2) nedeniyle Honduras'ta nüfusun
Honduras'ın Tarihi
• İspanyolların gelişinden önce bu alanda büyük dilsel ve kültürel çeşitliliğe sahip olan kabileler yaşıyordu. • Bu kabilelerin en gelişmişleri ve en güçlüleri Yucatái Belize ve Guatemala'nın kuzeydoğusunu kapsayan ve kutsal şehirlerini ve tören metropollerini Honduras'ın Batı kesiminde Copán'da inşa eden Mayalardır. • Honduras Hükümetinin iyi bir şekilde koruduğu Copán'daki kalıntılar Mayaların ihtişamının kanıtı neticesindedir. • Kalıntılar arasında tören plazaları, figür ve hiyeroglifle süslenmiş steller, sıra dışı heykeller bir insanın sanatsal
farklı gruplar yavaş yavaş Honduras bölgesinin çeşitli bölgelerine yerleşti. • Bu grupların dilleri, Meksikanın Toltekleri v e Aztekleri, Kolombiya Chibchaları ve hatta güneybatı ABD'den gelen kabilelerle ilişkilerini ortaya koyuyor. • Honduras'ın batı orta kısmında bilinmeyen bir dili konuşan Lenca'lar yer almaktadır. Bu özerk grupların çaşıtşmaları olsa da birbirleriyle ve Panama ve Meksika kadar uzak olan diğer topluluklarla ticari ilişkilerini sürdürmüşlerdir. • Bu halkların ve Mayaların torunları daha sonraları İspanyol fetihlerine karşı çıkcak ve Tecún Uman gibi efsanevi yerel halk kahramanları
• 26 Haziran 1497’de İspanyollar Camerun burnuna çıktılar. • 14 Ağustos 1502 yılında Cristof Colom, Cape Gracias a Dios bölgesini buldu. Yerli kabilelerin hakimiyeti altında bulunan Honduras’ın ele geçirilmesi işi 1524 yılında Meksika’yı alan Hernan Cortes tarafından Cristobal de Olid’e verildi. • Fakat Cristobal de Olid isyan edince 1525 yılında Cortes tarafından öldürüldü. Fakat bu sefer yerli kabilelerle mücadele başladı • Kabilelerin reisi Lempira (sonra para birimine isim olarak verildi) daha şiddetli mukavemet gösterdi. • Gümüş ve diğer madenler bakımından zengin bir memleket olan Honduras bir müddet biri Tegucigalpa, diğeri Comayagua olmak üzere iki valilik halinde kaldı. • On altıncı yüzyılda korsanların saldırıları ve Afrika zencilerinin istilaları başladı. 1740 yılında zenciler İngiliz Hondurasını kurdu. Honduras 1821 yılında İspanyol egemenliğinden kurtuldu.
• Bir müddet Meksika’da gelişen Agustin de Hurbide’nin rejimi altında kaldılar. • 1821 yılında Hurbide İmparatorluğunun yıkılması üzerine Orta Amerika Federasyonuna katıldılar. 1827 yılında başşehir Comayagua yerine Tegucigalpa ilan edildi. • Federasyon dağılınca 26 Ocak 1838 yılında tam bağımsızlığını kazandı.Honduras Roma Katolikliği ve İspanya aristokrasisi tesiriyle politik bölünmelere uğramaya başladı. • Tegucigalpa liberal parti ve Comayagua da muhafazakar partinin merkezi haline geldi. Bu bölünme komşu devletlerde de mevcut idi. • Guatemalalı diktatör Rafeal Carrear 1844-1865 yıllarında liberalleri idaresi altına aldı. 18491863 yılları arasında Honduras, El Salvador ve Nikaragua üçlü konfederasyon kurmuşlardı. • Daha sonra İngilizler, Honduras’ın kereste ticaretine el atarak, San Jan Nehrinin ağzını işgal ettiler. Cleyton-Bulwer antlaşması yapıldı.
başlayarak United Fruit Company ve öbürALB.D. şirketlerinin etkisi altında kaldı. • Bu şirketler, Tiburcio Carias Andino’nun diktatörlüğünü (1932-1948), daha sonra Juan Manuel Galvez’in başkanlığını (1949-1954) desteklediler. • 1954’te GuatemalalI sürgünler, Honduras’ı Arbenz Guzman rejimine karşı çıkmak için üs olarak kullan dılar ve burada muz işçileri ilk olarak genel bir grev yaptılar. • Üç yillık bir kargaşa döneminden sonra, 1957’de liberal Ramon Villeda Morales başkan seçildi ve toprak reformu uygulamaya girişti; ama 1963’te albay Osvaldo Lopez Arellano tarafından görevden alındı. • Arellano, 1965’te muhafazakârların adayı olarak başkan seçildi. Genel seçimle altı yıl için işbaşına gelen bir başkan ile tek meclisli bir Kongre’den oluşan başkanlık rejimi kuruldu. • Başkan, 1968’de kuzeydeki işçi grevlerine ve başkentteki öğrenci gösterilerine karşı koymak zorunda kaldı ve sıkıyönetim ilan edildi.
• Ülkeye yasadışı yollardan yararlanarak yerleşmiş olan 300.000 Salvadorludan 7.000’i sınır dışı edildi. Bu arada Salvador ordusunun Honduras’ı işgali durduruldu. • 1970’te birtakım yeni olaylardan sonra, iki ülke arasında silahsızlandırılmış bir bölge oluşturuldu. 1971’de kadınların ilk olarak oy kullandıkları seçimlerde sol kanat çekimser kaldı ve Ulusal Parti’nin adayı Ramon Cniz başkan seçildi ve Orta Amerika Ortak Pazan’ndan ayrıldı. • Siyasal dengesizliğin hep sürüp gittiği ülkede, Lopez Arellano, 1972’de başkan Cruz’u devirdi; daha sonra kendisi de albay Juan Melgar Castro tarafından 1975’te gerçekleştirilen bir darbeyle görevden uzaklaştırıldı. • Yönetimi 1978’de albay Paz Garcia’nın komutasındaki askerî bir cunta aldı. 1980 Nisanında, Kurucu Meclis seçiminde, liberaller Ulusal Parti’nin muhafazakârlarına karşı üstünlük sağladılar ve 29 Kasım 1981’deki genel seçimler ile başkanlık seçimlerinde de üstünlüklerini korudular: Adayları Roberto Suazo Cordova Ocak 1982’de cumhurbaşkanı seçildi. • 1985’te gene Liberal Parti’den Jose Simon Azcona’nın cumhurbaşkanlığına seçildiği ülkede, 1988’de ordu ile Nikaragua’daki San- dinocular arasında şiddetli bir sınır çatışması oldu ve ülkeye 3 000’i aşkın A.B.D’li asker geldi. 1989’da muhalefetteki Ulusal Parti adayı Rafael Leonardo Colegas’ın cumhurbaşkanlığına seçilmesiyle, sınır çatışmaları önemli ölçüde azaldı. Bu arada Salvador’la sınır anlaşmazlığı da, Lahey Adalet Divanı’nın verdiği karardan sonra önemli ölçüde düzeldi.
•
Honduras Honduras mutfağı Karayipler, yerli Lenca halkı, İspanyol ve Mutfağı Afrika mutfaklarını bir araya getiriyor.
• Diğer Orta Amerika mutfağından daha güzel ve biraz daha maceracı ve baharatlıdır. Örneğin, Honduraslılar birkaç jalapeños kullanmaktan korkmazlar. •
Orta Amerika'daki diğer milletlerden olduğu gibi, Honduraslar da çorbalarına bayılırlar. Sopa de caracol (kabuklu çorba), Honduras'ın en bilinen yemeğidir.
• Honduraslılar için ana öğün öğle yemeğidir. • Bezelye, pilav ve tortillanın hemen her yemeğin yanında mutlaka servis edildiği ülkede çok farklı pişirme teknikleri mevcuttur. • Bezelyeyi haşlayarak ya da kızartarak servis eden Honduraslılar tajadas adı verdikleri kızarmış muzu da çok severler. • Domuz etini çok tüketen Honduraslılar tavuk ve bifteğide
•Deniz ürünlerinden bahsedersek Honduras'ın en büyük gölü olan Yojoa Gölü'nde yaşayan San Pedro Sula ve Tegucigalpa arasında yer alan bir balık var. •Bu balık, kızartılıp, muz ve lahana ile servis edildiğinde, Honduras'ın ulusal yemeklerinden bir diğeridir. •Garifuna'da daha ziyade baharatlı yemekler ve hindistan cevizi suyu tüketilmektedir •Ülkenin en tipik yemeği plato tipico dedikleri ve büyük düz tabaklarda servis ettikleri biftek, kızarmış patates, lahana turşusu, bezelye, ekşi kremalı pilav ve tortilladan oluşan yemekleridir. •Ülkenin geleneksel tatlarından sopo de caracol, deniz salyangozu çorbasıdır. Bu çorbayı hindistan cevizi sütü, yengeç, balık, yeşil sebzeler, ve taze kişniş ile hazırlarlar.
PLATO TİPİCO
• Baleadas adını verdikleri kızartılmış bezelye, peynir, ekşi krema ve soğan turşusundan hazırladıkları tortillanın, avakado, et veya omlet ile servis etmektedirler. • En sevdikleri içecekler arasında licuados adını verdikleri mango, hindistan cevizi, karpuz ve muzdan hazırladıkları milkshakeler gelmektedir. • En popüler yerel içkileri arasında Flore de Cana markalı romları vardır.
Honduras Ekonomisi • İç savaş ve doğal afetlerin hayli olumsuz etkilediği Honduras ekonomisi son yıllarda ivme kazanmıştır. • Fakat yine de işsizlik oranının hayli yüksek olduğu ülkede turizm önemli bir gelir kaynağıdır. • Ulaşım ağının hayli geliştiği ülkede demiryolları, limanlar ve havayolları büyük öneme sahiptir. • Altın, gümüş, çinko ve demir minerallerinin bulunduğu ülkede petrol üretimi de yapılmaktadır. • Zengin doğal kaynaklarıyla bilinen Honduras'ta ayrıca kahve, başta muz olmak üzere tropikal meyveler ve şeker kamışı ihracatı da önemli gelir kaynakları arasındadır. • Tekstil sektörünün de ekonomisinde önemli paya sahip olduğu Honduras uluslararası pazara hizmet etmektedir.
Honduras'ın Başkenti, Şehirleri ve Bölgeleri • Başkenti Tegucigalpa olan Honduras 18 departman ve 3 bölgeye ayrılmıştır. Başkenti de içine alan Honduras Tepeleri bölümü ülkenin ortasında yer alan dağlık bölgesidir. • Maya kalıntıları ve İspanyol kolonilerinin de bulunduğu bölge aynı zamanda en kalabalık kısımdır. • Karayip Honduras bölgesi ise sahilleri ve balta girmemiş ormanlarıyla bilinmektedir. • Ülkenin kuzeyinde kalan bölgede UNESCO Dünya Mirası Listesinde de yer alan en büyük yağmur ormanı Rio Platantano Biyosfer Rezervleri bulunmaktadır.
• En küçük bölgesi Pasifik Honduras ise ülkenin güneyine düşer. • Ülkenin önemli kentleri arasındaki liman şehri olan karayip kıyısındaki La Ceiba'da Bay Adalarına gümlük feribot bulunmaktadır. • İspanyol kolonisi Comayagua İspanyol mimarisinden izler taşıyan katedralleri ile hayli turistliktir. • Comayagua Honduras'ın ilk başkentidir ve Honduras'a 300 yıldan fazla başkentlik yapmış, Honduras'ın politik ve dini merkezidir. • Honduras'ın en dağlık yerleşkelerinden Gracias mükemmel bulut manzaralarına sahiptir
Festivaller • Honduras'ta pek çok renkli festivaller düzenlenmektedir. Bunlardan en büyüğü Ferai junaina her yılın haziran ayının son haftasında başlayıp bir ay boyunca süren festivalleridir. • Canlı müziğin yapıldığı dansların edildiği geleneksel yemeklerin servis edildiği bu cümbüş Avenida Circunvalacion ve San Pedro Sula'da düzenlenir. • 21 Temmuz tarihinde Bajamar'da düzenlenen Ulusal Garifuna Festivali ise garifuna halkının kültürünü , müziğini ve geleneğini tanıtmaya adanmıştır.