Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego

I. Ochrona dóbr osobistych.

W uchwale z dnia 28 maja 2021 roku, wydanej pod sygn. akt: III CZP 27/20, Sąd Najwyższy odpowiedział na pytanie prawne: „Czy prawo do życia w czystym środowisku umożliwiającym oddychanie powietrzem atmosferycznym spełniającym standardy jakości określone w przepisach powszechnie obowiązującego prawa, w miejscach, w których osoba przebywa przez dłuższy czas, w szczególności w miejscu zamieszkania, stanowi dobro osobiste podlegające ochronie na podstawie art. 23 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i art. 448 k.c.? ”

W odpowiedzi Sąd ten wskazał, że prawo do życia w czystym środowisku nie jest dobrem osobistym. Jednocześnie jednak Sąd ten skonstatował, iż ochronie, jako dobra osobiste (na podstawie art. 23 kc w związku z art. 24 kc i art. 448 kc), podlegają zdrowie, wolność, prywatność, do naruszenia (zagrożenia) których może prowadzić naruszenie standardów jakości powietrza określonych w przepisach prawa.

II. Przestępstwa z użyciem przemocy w rozumieniu art. 41a § 1 kk.

W dniu 31 marca 2021 Sąd Najwyższy podjął uchwałę (sygn. akt: I KZP 7/20), w której odniósł się do wątpliwości podniesionych przez jeden z sądów: „Czy zawarty w art. 41a § 1 k.k. zwrot «przestępstwo z użyciem przemocy» oznacza przestępstwa, do ustawowych znamion których należy przemoc (użycie/zastosowanie przemocy), czy też przestępstwa, które faktycznie popełnione zostały z użyciem przemocy, a w tym przypadku, czy stanowiący element tego zwrotu termin «przemoc» oznacza wyłącznie przemoc fizyczną, czy także przemoc w innej postaci, a w szczególności psychiczną?”.

W odpowiedzi Sąd Najwyższy przesądził, że przestępstwem z użyciem przemocy w rozumieniu art. 41a § 1 kk jest każde przestępstwo, które fak-

tycznie popełnione zostało z użyciem przemocy.

Oznacza to w szczególności, iż użyte w tym przepisie słowo „przemoc” obejmuje zarówno przemoc

fizyczną, jak i psychiczną.

III. Przyczyny odrzucenia skargi na postanowienie referendarza sądowego.

Sąd Najwyższy w dniu 28 maja 2021 roku podjął w sprawie o sygn. akt: III CZP 26/20 uchwałę, w której rozstrzygnął, czy skarga na postanowienie referendarza sądowego o oddaleniu wniosku strony o zwolnienie od kosztów sądowych niepoprzedzona złożonym skutecznie wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia skarżonego postanowienia i doręczenie postanowienia z uzasadnieniem podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna „z innych przyczyn” na mocy art. 373 § 1 kpc w zw. z art. 397 § 3 kpc i art. 398[24] kpc? Sąd Najwyższy wskazał, że skarga na postanowienie referendarza sądowego oddalające wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, której wniesienie nie zostało poprzedzone złożeniem wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie postanowienia z uzasadnieniem, nie podlega z tej przyczy-

ny odrzuceniu (art. 398[22] § 2 kpc).

IV. Kredyty frankowe.

Sąd Najwyższy, orzekając w składzie 7 sędziów (pod sygn. akt: III CZP 6/21), wydał uchwałę, w której przesądził, że niedozwolone postanowienie umowne (art. 385[1] § 1 kc) jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną. Jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 kc). Kredytodawca może przy tym żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna.

Uchwale została nadana moc zasady prawnej. Wydana została na wniosek Rzecznika Finansowego.