Zasiedzenie przez spadkobiercę udziałów we współwłasności spadkowej nieruchomości, należących do innych spadkobierców. Część 1

Zasiedzenie przez spadkobiercę udziałów we współwłasności spadkowej nieruchomości, należących do innych spadkobierców

Część 1. (artykuł będzie opublikowany w dwóch częściach)

Już pod rządem prawa rzeczowego obowiązywała zasada, że dopuszczalne jest zasiedzenie ułamkowej (idealnej) części nieruchomości. J. Ignatowicz w: Dwugłos w sprawie zasiedzenia udziału w nieruchomości1, stwierdził wprost, że skoro wolno zasiedzieć własność, to można zasiedzieć także udział we współwłasności, bo żaden przepis tego nie zabrania. Skutkiem prawnym zasiedzenia udziałów we współwłasności, w sytuacji gdy posiadacz jest równocześnie współwłaścicielem całości nieruchomości w częściach ułamkowych, jest to, że w wyniku zasiedzenia wygasają udziały pozostałych współwłaścicieli co do przedmiotu zasiedzenia.2

Możliwość nabycia przez zasiedzenie ułamkowych części wspólnej nieruchomości, dotyczy także spadkobierców spadkowej nieruchomości.

Instytucja zasiedzenia udziałów przez spadkobierców nie może jednakże służyć prawnemu regulowaniu „na skróty” starych spraw spadkowych. Osoba, która wcześniej nabyła udział we współwłasności nieruchomości w drodze dziedziczenia, nie może następnie żądać nabycia tego samego udziału przez zasiedzenie, gdyż taka praktyka prowadziłaby do obchodzenia przepisów prawa spadkowego.

Innymi słowy, nabycie własności w drodze dziedziczenia, wyklucza możliwość zasiedzenia własności nieruchomości przez te osoby, które z mocy dziedziczenia stały się jej właścicielami, nie można nabyć własność przez zasiedzenie tego co już jest własnością danej osoby. Możliwym jest natomiast nabycie przez zasiedzenie współwłasności w części ułamkowej większej niż ta, który wynika z dziedziczenia.3 Spadkobierca, który nabył przez dziedziczenie udział we współwłasności spadkowej nieruchomości, może następnie nabyć przez zasiedzenie pozostałe udziały we współwłasności spadkowej nieruchomości należące do innych spadkobierców.

Podsumowując, w drodze zasiedzenia możliwe jest nabycie nieruchomości wspólnej przez jednego ze współspadkobierców w części obejmującej udziały pozostałych współwłaścicieli.4

1 NP 9/56/103, 2 O. SN z 20 stycznia 1956, III CO 38/55, OSN 3/56/888. 3 Por. B. Dobrzanski: Odpowiedź prawna, PiP 12/48/102, także postanowienie Sądu Najwyższego z 5 stycznia 1972 r., 4 Postanowienia SN z dni: 5 stycznia 1972 r., II CR 534/71; 28 kwietnia 2004 r., III CK 476/02 możliwe jest nabycie przez zasiedzenie udziału we współwłasności, określonego częścią ułamkową większą niż to wynika z dziedziczenia, ponieważ zasiedzenie możliwe jest tylko wstosunku do tych udziałów, które nie zostały nabyte przez ich posiadacza z mocy dziedziczenia

Zasiedzenie udziałów we współwłasności spadkowej nieruchomości biegnie na korzyść jednego ze spadkobierców przeciwko pozostałym, a jego skutkiem jest nabycie własności tych udziałów. Jest to wynikiem władania przez tego spadkobiercę całą wspólną nieruchomością w charakterze posiadacza samoistnego z wyłączeniem władania pozostałych. Do nabycia przez zasiedzenie udziałów we współwłasności, dochodzi wówczas, gdy wspólna nieruchomość była przedmiotem prowadzącego do zasiedzenia posiadania.5

Wymagania wobec współspadkobiercy, zmieniającego zakres posiadania samoistnego spadkowej nieruchomości, winny być surowe, co uzasadnione jest ogólnym bezpieczeństwem stosunków prawnych i ochroną własności. Stosowanie kryteriów zliberalizowanych powodowałoby narażenie własność narażona na uszczerbek.

Nie można zakładać by spadkobierca, uprawniony tylko do współposiadania całości nieruchomości, podejmujący jednostronne czynności faktyczne i powołujący się czysto subiektywną zmianę swojej woli posiadania, miał możliwość łatwego doprowadzenia do utraty praw do udziałów w nieruchomości, przysługujących pozostałym spadkobiercom.

By spadkobierca mógł nabyć zasiedzieć udziały innych spadkobierców w spadkowej nieruchomości, muszą być spełnione ściśle określone warunki:

Spadkobierca zasiadujący: a) musi posiadać, władać całą spadkową nieruchomość, b) posiadanie to winno być samoistne w odniesieniu do całej nieruchomości, c) posiadanie winno być wyłączne, a zatem prowadzić do definitywnego wyłączenie od jakiegokolwiek współposiadania pozostałych spadkobierców, d) zmiana charakteru władztwa nad całą nieruchomością winna być wyraźnie zamanifestowana, w tym wykazana wola władania całą nieruchomością wyłącznie dla siebie (cum animo rem sibi habendi), w sposób widoczny tak dla pozostałych spadkobierców, jak idla całego otoczenia, e) posiadanie takie winno być wykonywane przez okres niezbędny do zasiedzenia, 20 lat w dobrej wierze lub 30 lat z złej.

Samo faktyczne władanie spadkową nieruchomością przez spadkobiercę w sposób, który nie wyłącza

5 Por. Np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 1978 r., III CZP 96/77, OSNCP 1978, Nr 11, poz. 195.

takiego władania tą wspólną nieruchomością przez pozostałych spadkobierców, jest typowym przykładem wykonywania współwłasności przewidzianym w art. 206 kc. Takie współposiadanie występuje także wtedy, gdy przedmiot współwłasności pozostaje we władaniu, zarządzie lub administrowaniu jednego ze spadkobierców, który te czynności wykonuje on w imieniu wszystkich spadkobierców.

Zgodnie z art. 206 kc każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Uprawnienie to jest konsekwencją przyjętej w art. 195 k.c. koncepcji prawa współwłasności jako prawa własności przysługującego niepodzielnie kilku osobom, cechuje je jedność przedmiotu własności, wielość podmiotów i niepodzielność samego prawa. Niepodzielność prawa wyraża się w tym, że każdy ze współwłaścicieli ma prawo do całej rzeczy. Posiadanie nieruchomości spadkowej przez współwłaściciela jest posiadaniem właścicielskim i samoistnym, stanowi realizację jego niepodzielnego prawa do rzeczy. Z faktu posiadania spadkowej nieruchomości przez jednego spadkobiercę wynika jedynie to, iż korzysta on z niej zgodnie z przysługującym mu prawem. Niewykonywanie prawa posiadania przez innych spadkobierców nie uprawnia do wniosku by spadkobierca posiadający, przejął całą spadkową nieruchomość w samoistne posiadanie w zakresie ich uprawnień.6

Posiadanie właścicielskie całej spadkowej nieruchomości przez spadkobiercę wyłącznie dla siebie i z wolą odsunięcia od realizacji praw do tej rzeczy innych współspadkobierców jest możliwe, ale wymaga ono, aby spadkobierca zasiadujący udział innego spadkobiercy wykazał, że zmienił on lub rozszerzył zakres swego samoistnego posiadania ponad realizację uprawnienia przewidzianego w art. 206 kc i jednoznacznie uzewnętrznił tę zmianę wobec innych spadkobierców.

Zmiana charakteru władztwa spadkobiercy nieruchomości w częściach ułamkowych w odniesieniu do udziałów pozostałych spadkobierców w posiadanie samoistne ich udziałów, powinna nastąpić w sposób jawny i widoczny dla pozostałych spadkobierców. Takie wymaganie wynika z konieczności ochrony prawa własności, które byłaby narażone na

6 W wypadku dziedziczenia nieruchomości spadkowej przez kilku spadkobierców, spadkobierca władający nieruchomością spadkową z reguły staje się posiadaczem samoistnym w zakresie przypadającego mu prawa oraz dzierżycielem w zakresie pozostałych udziałów (art. 338 KC), chyba że w niedwuznaczny sposób ujawnia wolę samoistnego posiadania tej nieruchomości w sposób widoczny dla otoczenia i pozostałych spadkobierców – tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1998 r., II CKN 770/97 uszczerbek, gdyby współwłaściciel uprawniony tylko do współposiadania całości mógł łatwo doprowadzić do utraty praw pozostałych współwłaścicieli, powołując się na zmianę swej woli, a więc jedynie na element subiektywny.7

W przypadku zasiedzenia udziałów w spadkowej nieruchomości, wymagania co do spełnienia wszystkich przesłanek zasiedzenia udziałów są szczególnie wyostrzone i tak powinny być przez sądy oceniane, jako, że sam czynnik subiektywny (animus) jest trudny do sprawdzenia w praktyce.8

Nienaruszalność prawa własności stanowi gwarancję konstytucyjną, od której tylko ustawowo wprowadza się odstępstwa, a zasiedzenie jest wyjątkiem od tej zasady.

Brak elementu wyraźnego kwestionowania uprawnień pozostałych spadkobierców wskazuje na to, że nie jest spełniona podstawowa przesłanka zasiedzenia z art. 172 kc., a to przesłanka samoistności posiadania także cudzych udziałów w nieruchomości.

Spadkobierca zamanifestuje na zewnątrz zmianę charakteru swego posiadania rzeczy, wówczas gdy przestanie władać nieruchomością „jak współwłaściciel”, a jego zachowanie będzie miało wszelkie cechy władania właścicielskiego całej spadkowej nieruchomości. Dla oceny zachowania takiego spadkobiercy istotnym jest wychwycenie różnic pomiędzy posiadaniem nieruchomości tylko jak współwłaściciel, a posiadaniem nieruchomości jak jej wyłączny właściciel.

Właściciel, w myśl art. 140 kc może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z całej nieruchomości zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, a w szczególności pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może on rozporządzać nieruchomością.

Tymczasem z charakteru współwłasności jako prawa własności do jednej rzeczy, przysługującego kilku osobom, wynika tylko uprawnienie do jej współposiadania i korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli (art. 206 kc).

Ocena, czy spadkobierca zmienił charakter swojego posiadania w ten sposób, że zaczął spadkową nieruchomość posiadać jak wyłączny jej właściciel zależy od tego, czy zachowania jego wykraczają w sposób na zewnątrz zauważalny właśnie ponad

7 Tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1997 r.,

II CKN 408/97, OSNC 1998, Nr 4, poz. 61 i postanowienie

Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 405/08,

LEX nr 577171 8 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2002 r. I CKN 1009/00; szerzej: postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie, z dnia 28 marca 2018 r., sygn. akt II Ca 2666/17 – uzasadnienie

zakres zachowań, do których jest on uprawniony jako współwłaściciel nieruchomości.

Dla ustalenia, że spadkobierca całkowicie pozbawił współposiadania innych spadkobierców, nie wystarczy samo samodzielne korzystanie przez niego z nieruchomości, lecz takie samodzielne korzystanie, które podbudowane jest zauważalnym na zewnątrz czynnikiem woli wyłączności.

Spadkobierca który wie, że spadkowa nieruchomość znajduje się w posiadaniu innego spadkobiercy, lecz takim które nie stwarza zagrożenia utratą jego prawa, musi mieć pełną możliwość dowiedzenia się, że z oznaczoną chwilą, na skutek jawnych i jednoznacznych zachowań współspadkobiercy, jego prawo do udziału staje się zagrożone, a zatem mieć tym samym możliwość podjęcia odpowiednich, obronnych działań faktycznych i prawnych.9

Ze względu na szerokie uprawnienia współwłaściciela do rzeczy – koniecznym jest wskazanie konkretnych faktów potwierdzających rzeczywiste i pełne przejęcie praw i obowiązków innych spadkobierców do spadkowej nieruchomości w sposób pozwalający im dostrzec tę zmianę.

O samoistnym posiadaniu nieruchomości przez spadkobiercę, który zamieszkuje w znajdującym się na niej budynku, nie przesądza sam fakt samodzielnego wykonywania uprawnień, ponoszenia ciężarów związanych z nieruchomością, a nawet pokrywanie przez niego kosztów remontu lub modernizacji budynku. Do przyjęcia samoistnego posiadania nie wystarczy poprzestanie na ustaleniu tych czynności.10

Co najmniej dyskusyjnym wydaje się być pogląd by wystarczającym przejaw zewnętrznej manifestacji woli posiadania nieruchomości wyłącznie dla siebie, był fakt, że pozostali spadkobiercy w sposób długotrwały i nie wymuszony żadnymi szczególnymi okolicznościami, nie interesowali się spadkową nieruchomością.11

Do zasiedzenia udziałów pozostałych spadkobierców może zaś prowadzić podjęcie przez spadkobiercę zasiadującego czynności przekraczających zwykły zarząd, bez zgody pozostałych spadkobierców lub nawet wbrew ich wyraźnemu stanowisku. Chodzi tu o to by mogłoby to być uznane za przejaw jego władania w zakresie szerszym niż tylko w zakresie uprawnień współwłaściciela.

Dotyczy to np. takich czynności faktycznych jak: wydatna rozbudowa domu na spadkowej nieruchomości, czy wzniesienie nowego budynku mieszkalnego, nawet bez wymaganego pozwolenia na budowę.

9 Por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2010 r., III

CSK 300/09, orz. Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2016r.,

V CSK 590/15 10 Por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 405/08 11 Por. postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi 2 dnia 22 czerwca 2017 r., sygn. akt III Ca 275/17

W orzecznictwie ugruntowany jest jednak pogląd, że samo przeprowadzenie remontów spadkowej nieruchomości nie świadczy jeszcze o posiadaniu właścicielskim całej nieruchomości przez spadkobiercę wyłącznie dla siebie i o jego woli odsunięcia od praw do niej innych współspadkobierców.

Wyrażenie przez zasiadującego spadkobiercę woli zniesienia współwłasności ze spłatą na rzecz współspadkobierców świadczyć może o tym, że choć włada on całą działką, to nie uważa się za właściciela jej całości, a tym samym, że jego posiadanie w zakresie przekraczającym nabyty przez spadkobranie udział nie ma charakteru samoistnego w rozumieniu art. 336 kc. O uznaniu posiadania za samoistne decydują nie tylko okoliczności zewnętrzne, ale i zachowanie się posiadacza wobec otoczenia i współspadkobierców, wskazujące na „posiadanie właścicielskie”.12

Gdy wyłącznie jeden ze spadkobierców dokonuje czynności przekraczających zwykły zarząd nieruchomością i czyni to bez zgody, ale i sprzeciwu innego czy innych współspadkobierców, to należałoby uznać, że czyni to jako posiadacz samoistny całej nieruchomości, bo właśnie zachowania tego rodzaju dają jawny sygnał, że uważa się on za posiadacza całej nieruchomości.13

Przejawem takiej woli jest działanie prowadzące do efektywnego wyłączenie pozostałych współspadkobierców od posiadania nieruchomości i korzystania z niej, pobieranie samowolnie wszystkich pożytków i inne przychody ze spadkowej nieruchomości i zatrzymywanie ich wyłącznie dla siebie.

Samo płacenia podatków i innych danin publicznych nie stanowi dostatecznej podstawy do uznanie samoistności posiadania spadkowej nieruchomości i nie prowadzi do zasiedzenia udziałów innych.

Nie są przejawem posiadania wyłącznie dla siebie udziałów innych spadkobierców, takie działania zasiadującego spadkobiercy jak np: zajęcie przez niego lokalu, którego powierzchnia przekracza jego udział we współwłasności i wyłączne z niego korzystanie bez ponoszenia opłat na rzecz pozostałych spadkobierców. Również fakt doprowadzenia wody do lokalu na spadkowej nieruchomości, czy wynajęcie części lokalu, też nie wykracza poza to,

12 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1997 r., II CKN 376/97. Nie podzielam natomiast poglądu wyrażonego w postanowieniu Sądu Najwyższego z 14.10.2011 r., (III CSK 251/10, iż „samoistny posiadacz nieruchomości, znajdujący się na drodze do jej zasiedzenia, nie traci cech takiego posiadacza przez to, że zwraca się do właściciela z ofertą kupna nieruchomości”. Wręcz przeciwnie, w przypadku współspadkobierców, jest to przejawem braku woli posiadania dla siebie, w praktyce spadkobiercy często, miast korzystać z instytucji działu spadku, sprzedają swe udziały, co skutkuje zwiększeniem udziałów kupującego. 13 Por. Katarzyna Siwiec Zasiedzenie udziału we współwłasności przez innego współwłaściciela, NIERUCHOMOŚCI 2018, Nr 11

do czego uprawniony był on jako współwłaściciel.14

Są to czynności zwykłego zarządu, które same w sobie nie mogą być kwalifikowane jako posiadanie samoistne w zakresie udziałów pozostałych współspadkobierców i prowadzić do nabycia w drodze zasiedzenia prawa własności całej nieruchomości, ponad przysługujący zasiadującemu udział.

Nie wskazuje na wolę wyłącznego posiadania całej spadkowej nieruchomości wykonywanie przez spadkobiercę prac budowlanych, które mają na celu zachowanie niezmienionej substancji budynku i polegających na naprawie uszkodzonych elementów lub tej ich bieżącej konserwacji, czy okresowej kontroli sprawności znajdujących się w nieruchomości urządzeń.15

Skoro /.../ „pozostali współwłaściciele, w sposób wyraźny lub dorozumiany, wyrażali zgodę na zamieszkiwanie zasiadującego w spornym domu, to biorąc pod uwagę jego stan, wiązać się musiało z poczynieniem remontów oraz prac naprawczych umożliwiających jego zamieszkiwanie. W orzecznictwie za ugruntowany uznać należy pogląd, że przeprowadzenie remontów nie świadczy o posiadaniu właścicielskim całej nieruchomości przez współwłaściciela wyłącznie dla siebie i jego woli odsunięcia od praw do niej innych współwłaścicieli.”16

Przeprowadzenie przez spadkobiercę remontów spadkowej przedmiotowej nieruchomości, których charakter wykracza znacznie poza zakres czynności typowo zachowawczych i poza uprawnienia współwłaściciela sprawującego zarząd nieruchomością, może wskazywać na wolę posiadania dla siebie całej nieruchomości. Chodzi tu zwłaszcza o kosztowne nakłady, zwiększające wydatnie wartość nieruchomości i przystosowujące ją do szczególnych, w tym i zbytkowych potrzeb zasiadującego spadkobiercy.

Wniesienie przez spadkobiercę powództwa windykacyjnym przeciwko osobie nieposiadającej tytułu do korzystania z nieruchomości nie wskazuje na samoistność jego posiadania. Wykonywania takich czynności nie jest, prowadzącym do zasiedzenia przejawem zawłaszczenia udziałów pozostałych współspadkobierców, a jedynie służy ochronie przysługującego wszystkim spadkobiercom wspólnego prawa.

O pozbawieniu pozostałych współwłaścicieli posiadania nieruchomości i wyłącznego korzystania z niej, świadczą zazwyczaj takie fakty jak: pobieranie z niej wszystkich pożytków i inne przychody oraz zatrzymywanie ich wyłącznie dla siebie, wyłącznie

14 POSTANOWIENIE Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 28 stycznia 2015 roku, sygn. akt II Ca 2350/14 15 Por. POSTANOWIENIE Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 20 marca 2015 r., Sygn. akt II Ca 2316/14 16 Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 19 grudnia 2018 r., sygn. akt III Ca 755/18 samodzielne ponoszenie wszelkich nakładów, tak koniecznych, jak i ulepszających na nieruchomość oraz podejmuje w stosunku do nieruchomości czynności przekraczające zwykły zarząd bez zgody pozostałych spadkobierców. Taki, niezgodny z ustawowymi uregulowaniami stosunków pomiędzy współwłaścicielami, stan wyłącznego posiadania przez zasiadującego spadkobiercę spadkowej nieruchomości, musi się utrzymywać się w sposób trwały i ciągły przez okres czasu wymagany do zasiedzenia.

W praktyce orzeczniczej wypracowane zostało stanowisko, że domniemanie z art. 339 kc nie ma zastosowania w sprawie o zasiedzenie przez współwłaściciela nieruchomości udziału należącego do innego współwłaściciela.17

Odmienny pogląd18 wyraził Sąd Okręgowy w Łodzi w postanowieniu z dnia. 22 czerwca 2017 r.19

Sąd Okręgowy, przyznając, że stanowisko o niedopuszczalności stosowania art. 339 kc oparte jest na orzecznictwie sądowym, stwierdził że pogląd taki nie spotkał się z powszechną aprobatą w piśmiennictwie, a przyjmowana wykładania art. 339 kc, wprawdzie dopuszcza możliwość nabycia udziału we współwłasności przez zasiedzenie, jednak przez swój rygoryzm czyni go praktycznie niemożliwym. Nie podzielił zatem Sąd Okręgowy zapatrywania, by przy zasiadywaniu udziałów współwłaścicieli należało wyłączyć domniemanie posiadania samoistnego z art. 339 kc, dodając, że w literaturze wyrażono przekonywujące stanowisko dotyczące braku podstaw do różnicowania sytuacji zasiadującego współwłaściciela od osoby, która nie jest związana z nieruchomością stosunkiem prawnorzeczowym (tak. Marian Kępiński, Jakub Kępiński w: Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 26.06.2013 r., II CSK 581/12).

Konsekwentnie uważam, że to zasiadujący udziały w nieruchomość spadkobierca obwiązany jest udowodnić fakt rozszerzenia zakres swego samoistnego posiadania ponad realizację uprawnienia współwłaściciela wynikającego z art. 206 kc, jak i wykazać, że uzewnętrznił on jednoznacznie tę zmianę w stosunku do spadkobiercy, do którego zasiadywany udział należy.20

Skoro władanie nieruchomością przez spadkobiercę wynikało ze stosunku współwłasności, to

17 Por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2011r., III CSK 184/10, orz. Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2015r. IV

CSK 251/14, orz. Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2016r., V

CSK 590/15, tak też zdecydowanie Sąd Okręgowy w Gdańsku w postanowieniu z dnia 19 grudnia 2018 r., sygn. akt III

Ca 755/18 18 Którego nie podzielam. 19 Sygn. akt III Ca 275/17 20 Tak: postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 405/08; z dnia 29 czerwca 2010 r., III CSK 300/09; z dnia 1 kwietnia 2011 r., III CSK 184/10, orz. Sądu

Najwyższego z dnia 25 listopada 2015r., IV CSK 87/15.

w razie zgłoszenia przez niego wniosku o stwierdzenie zasiedzenia udziału należącego do innego spadkobiercy, który nie korzysta z nieruchomości, to zasiadujący powinien udowodnić zmianę, rozszerzenie zakresu swego posiadania i uzewnętrznienia tej zmianę wobec współwłaściciela, do którego należy zasiadywany udział.21

Innymi słowy, na spadkobiercy zmieniającym charakter swego posiadania wobec udziału należącego do innego współspadkobiercy, spoczywa ciężar udowodnienia, że w czasie koniecznym do zasiedzenia, posiadał on całą nieruchomość i wykonywał nie tylko prawo do przysługującego mu udziału we współwłasności, ale również i w zakresie pozostałych udziałów oraz jednocześnie był on posiadaczem samoistnym całej spadkowej nieruchomości.

Samoistne posiadanie wymagane dla zasiadywa-

21 Por. wyroku SN z dnia 7 stycznia 2009 r. II CSK 405/08 nia udziałów innych spadkobierców może istnieć i wówczas, gdy spadkobierca – posiadacz wie, że nie jest właścicielem całości nieruchomości, ale chce ją posiadać i posiada całą nieruchomość tak, jakby był jej wyłącznym właścicielem, będąc cały ten okres świadomym tego, iż wykonywane prawo mu nie przysługuje.22

Adw. Andrzej Koziołkiewicz

22 Postanowienie SN z dnia 21 listopada 2012 r., V CSK 505/11; postanowienie SN z dnia 7 kwietnia 2011 r., IV CSK 425/10.