O NEE de dokter huilt mee HIGH TECH in high fashion JESSYE NORMAN
SEXY TIME MEER ZIN MET DE VROUWENLUSTPIL? NR .9 • 2 0 1 5
43 ste JA A RGA NG • € 5,75
V E R N IE U W
FE MINISTISCH MAAN D B LAD
DE
J I Z P O
Sylvana Simons
‘Ik ben niet bang. Punt’
04 Inhoud
OPZIJ I NR. 9 I 2015
72
34
28
SAMENLEVING
WERK
PERSOONLIJK
06
Uitgelicht Kapitein Kroes
40
16
08
Say What?!
09
De wereld in 10 nieuwtjes
13
De maand van Rosa Timmer
24
Mevrouw Van Dale
Hoeveel Mevrouw zit er inmiddels in Meneer Van Dale?
28
Tops met tentakels
34
De nieuwe generatie ontwerpers maakt shirts met zonnecellen, jurken met robotspinnenpoten en meedenkende sensors. Inspector Gadget op de catwalk!
Nepal na de schok
Stichting Karuna van Betteke de Gaay Fortman was na de aardbeving meteen effectief, dankzij de nieuwe stijl van samenwerking
42
47
The Elevator Pitch
3D-printen voor dummies
E mo-arts
Een groeiende groep dokters roert zich tegen het taboe op tranen
53
Hoe het innerlijke kind je geldkarakter bepaalt
54
48
Vakvrouw
56
48
Ideeën voor een beter leven
Zo zorg je ervoor dat al die zomerdromen niet verzanden
Personal finance
Bedrijfspsycholoog Sandra Geisler coacht met de magie van paarden
Sylvana over zwart/wit
‘Laatst zei een witte man tegen me: “Ik vond je vroeger leuk, toen je nog plaatjes draaide, maar nu moet je gewoon je bek houden”’
64
Wat jij mij leerde Kies voor jezelf
Sexy time door lustpil?
Is lust in een pilletje een goed idee? De seksperts verschillen van mening
Man over vrouw: Leon Verdonschot
‘ Vroeger vond ik een relatie pas goed als er ruzie werd gemaakt’
05 OPZIJ I NR. 9 I 2015
56 16
CULTUUR & MEDIA
COLUMNS
SERVICE
66
03
Irene de Bel
23
15
Sheila Sitalsing
27
Hasna el Maroudi
26, 33, 62 Aanbiedingen voor (nieuwe) abonnees
39
Asha ten Broeke
52
Online trainingen
61
Sofie van den Enk
81
Boekenshop
82
Volgende maand & Colofon
72
COVERBEELD FRANK RUITER HAAR & MAKE-UP ELLEN VAN EXTER VOOR KEUNE HAIR
76
78
80
Van Gogh plus
Rijk geïllustreerde atlas laat zien hoe weinig we weten over Nederlands beroemdste schilder
Operadiva Jessye Norman is jarig
Ter gelegenheid van haar 70ste verjaardag brengt ze haar memoires uit. La Norman over succes, Duitse opera en hoe je een dirigent zo ver krijgt dat hij naar de zangeres luistert
SIS Event
Het Ruhrgebied roert zich
Eens een grauw industriegebied, nu een bron van kunst en creativiteit
Film & Media
Madame Bovary op herhaling
Tech & Design
Tweesecondentent en ecocaravan
64
‘ Overal waar ik groene veldjes zag, dacht ik: hé, dat is een mooi plekje voor noodwoningen’ 34
16
TEKST MAARTJE DEN BREEJEN BEELD FRANK RUITER
Interview
OPZIJ I NR. 9 I 2015
‘ Mensen vinden mij een dapper meisje’
Simons Sylvana Simons (44) – coach, presentator, moeder, columnist – weigert aan de normen te voldoen die de ‘door witte mannen gedomineerde maatschappij’ haar oplegt. Dus spreekt ze zich uit, hoeveel hatelijke reacties dat ook oplevert. En is ze openhartig, ook over de nare dingen die ze meemaakt. ‘De wereld is niet vergaan. Mijn meetlat is altijd: ga je er dood van? En ik leef nog.’
s
28
TEKST JODY VAN DEN TILLAART BEELD JASON PERRY
Trend
OPZIJ I NR. 9 I 2015
TECH op de catwalk Shirts die smartphones kunnen opladen. Een jurk met spinnenpoten, die zich dreigend oprichten als iemand te dichtbij komt. Het zijn voorbeelden van hoe fashion tech designers Pauline van Dongen en Anouk Wipprecht techniek verweven met mode. ‘Ik heb het mezelf geleerd. Als iets me fascineert, ga ik er gewoon voor.’
29 OPZIJ I NR. 9 I 2015
De Spider Dress 2.0 van Anouk Wipprecht
34
TEKST SARAH HAAIJ BEELD BIKESH PRAJAPATI / KARUNA FOUNDATION
Buitenland
NEPAL NA DE SCHOK
OPZIJ I NR. 9 I 2015
Ontwikkelingssamenwerking nieuwe stijl, daar staat Betteke de Gaay Fortman (51) al acht jaar voor. Haar stichting Karuna voor Nepalese kinderen met een handicap, was daardoor na de aardbeving meteen uiterst effectief. Dat wordt opgemerkt.
Z
even weken na de zware aardbeving is de sfeer in de Nepalese Kathmandu-vallei gelaten. Sieraden- en kralenverkopers leunen lusteloos op de historische tempelmuurtjes van koningsstad Bhaktapur: ‘You want look? You like silver?’ Toeristen om hun koopwaar aan te slijten zijn er niet; de historische paleistuin is compleet verlaten. Dat de hindoetempels en bakstenen pagodes nog grotendeels overeind staan, mag een klein wonder heten. De omliggende woningen en hotels liggen allemaal in puin. Hier, tussen de brokstukken, speuren vrouwen in hun bontgekleurde kurta’s naar overgebleven huisraad. ‘Dit was mijn kamer en hier zat onze keuken,’ wijst een meisjes op een gapend gat, ‘nu hebben we niets meer.’ Betteke de Gaay Fortman is de eerste van het gezelschap die het meisje via een angstaanjagend smalle doorgang het geraamte van het huis in volgt. Het is karak-
teriserend voor de manier waarop de Nederlandse zich in Nepal beweegt; zonder aarzeling, alsof het haar tweede thuis is. Als directeur van de ontwikkelingsorganisatie Karuna Foundation zet de voormalig ondernemer zich al acht jaar in voor Nepalese kinderen met een handicap. Nu het land door een verwoestende aardbeving is getroffen, is ze hier om te kijken hoe ze haar stichting kan ondersteunen. ‘Via een sms’je kreeg ik te horen van de aardbeving,’ zegt De Gaay Fortman. ‘Eerst was er alleen maar die schok en onrust, ik had nog geen idee hoe erg het was.’ Vanuit huis zoekt ze contact met Deepak Raj Sapkota, de Nepalese directeur met wie ze de Karuna Foundation mede heeft opgebouwd. ‘Gelukkig waren hij en de teamleden ongedeerd. Daarna twijfelde ik geen moment, Karuna is misschien geen noodhulporganisatie maar deze ramp vroeg om directe actie.’ Het 35-koppige Nepalese team krijgt een go om te helpen waar het kan. Zelf
De aardbeving Op 25 april werd Nepal getroffen door zware aardbevingen. 8.500 mensen kwamen om het leven en zeker 600.000 huizen werden verwoest.
Regen Nu de eerste noodfase voorbij is kan voorzichtig naar wederopbouw worden gekeken. Maar de eerste uitdaging voor de Nepalezen is om zo goed mogelijk het regenseizoen door te komen.
35 OPZIJ I NR. 9 I 2015
Community vergadering in het district Kavre. Rechtsboven: Vrouwen zoeken in het puin van Bhaktapur naar huisraad. Rechtsonder: Een ingestort huis in Bosan, een dorp vlakbij Kathmandu
‘VEEL KINDEREN MET EEN HANDICAP ZIJN OMGEKOMEN OMDAT ZE NIET WEG KONDEN KOMEN’
blijft De Gaay Fortman in Nederland en doet waar ze goed in is: netwerken en haar organisatie in de spotlights zetten. Om nu, zeven weken na de beving, met eigen ogen te zien wat de aardschokken hebben aangericht, grijpt haar zichtbaar aan. ‘Juist mensen met een handicap zijn extra getroffen. Zo zijn veel kinderen met een handicap omgekomen omdat ze thuis waren en niet weg konden komen toen de aarde begon te trillen.’ Bij een lokaal centrum voor mensen met een beperking deelt Karuna voedsel en aluminium golfplaten uit. Een tiener in een rolstoel, een meisje zonder arm, een blinde vrouw; ze staan berustend in de rij. In de stoffige steeg achter het centrum verrijzen noodwoningen van glimmend aluminium. De Gaay Fortman klopt aan bij een stel dat hier sinds de aardbeving bivakkeert. Suman, een veertiger met een groeiprobleem, en zijn vrouw staan er wat beteuterd bij. ‘Na vijftien jaar sparen bouwde ik twee jaar geleden eindelijk
42
TEKST ALIËTTE JONKERS BEELD NEUSTOCK
Psychologie
O nee, de dokter huilt mee Tranen op de werkvloer zijn onprofessioneel, zeker als die vloer zich in een ziekenhuis bevindt. Dokters horen niet te huilen. Of toch? Een groeiende groep artsen wil korte metten maken met het taboe op tranen.
Mag een arts huilen in het bijzijn van een patiënt? Is dat professioneel, gepast en ethisch?’ Om deze vragen te beantwoorden, riep prof. dr. Ad Vingerhoets, die als klinisch psycholoog al meer dan twintig jaar onderzoek doet naar waarom en wanneer mensen huilen, in het artsenblad Medisch Contact dokters op om zijn enquête in te vullen. Hij wilde weten of er nog altijd een taboe rust op huilen in het bijzijn van de patiënt. Wellicht, stelt hij, is dat een overblijfsel uit de tijd dat de geneeskunde nog een mannenbolwerk was. De respons van dokters was groot. Binnen een paar weken ontving Vingerhoets 1.068 reacties van dokters: 746 van vrouwen, 322 van mannen. Studenten geneeskunde waren voorzichtiger: 302 co-assistenten reageerden, waarvan 232 vrouwen en 70 mannen. Allemaal zeiden ze hetzelfde: eindelijk mogen we hierover praten.
Een paar weken later verschijnt op het forum Reddit.com een foto van een arts, die naar buiten is gegaan nadat hij zojuist een 19-jarige patiënt heeft verloren. De jonge dokter is huilend ineengezakt in de regenachtige nacht. Met één hand houdt hij zich vast aan een betonnen muur. De foto gaat viraal: over de hele wereld posten artsen én patiënten de foto op Twitter, Facebook en internetforums. Op zijn site Kevinmd.com verklaart de populaire, bloggende Amerikaanse arts Kevin Pho – hij heeft meer dan 120.000 volgers op Twitter – waarom de foto razendsnel over internet gaat. ‘De fotograaf vangt een schrijnend moment in een stoïcijns beroep, waarin dokters opgeleid worden om emotioneel op afstand te blijven. Deze voyeuristische foto onthult de emotionele realiteit van het artsenvak en verbindt ons in alledaagse menselijkheid.’ Ook stelt hij: ‘In de geneeskunde is huilen onprofessioneel. Dat moet veranderen. Nu.’
OPZIJ I NR. 9 I 2015
43 OPZIJ I NR. 9 I 2015
‘ De politie krijgt professionele nazorg, de chirurg krijgt koffie. Bizar’
56
TEKST JOP DE VRIEZE BEELD NINA MAISSOURADZE
Seks
OPZIJ I NR. 9 I 2015
LOS MET DE
LUSTPIL De eerste vrouwelijke lustpil lijkt er nu toch echt aan te komen. Een overwinning voor het feminisme en een redding voor duizenden relaties? Opzij sprak sexperts en werd nog niet echt opgewonden.
Een wulpse blondine ligt plat op haar buik in een felroze jurkje met laag uitgesneden decolleté. Ze kijkt zwoel de camera in. ‘Je bent helemaal alleen met je vrouw. De setting is sprookjesachtig. Maar dan, erectieproblemen liggen weer op de loer. Gelukkig heb je talloze opties van medicijnen die je weer zo geil maken als een puber. Wel jammer dat je vrouw geen enkel middel heeft. Hoewel meer vrouwen dan mannen last hebben van seksuele dysfunctie bestaat er niet één medicijn voor hen. Sounds like we’ve been left high and dry.’ De boodschap van dit YouTube-filmpje is duidelijk. Dat er wel allerlei middelen voor mannen beschikbaar zijn om hun prestaties in bed te verbeteren en niet één voor vrouwen, is een schande. Een vorm van seksisme zelfs. Die boodschap staat centraal in de campagne #womendeserve, die werd opgezet door een coalitie van vrouwenorganisaties. Hun doel: de vrouwenlustpil flibanserin goedgekeurd krij-
gen door de Amerikaanse Federal Drugs Agency (FDA). De lustverhogende effecten van flibanserin werden, net als bij viagra, bij toeval ontdekt toen de pil werd getest voor iets anders, in dit geval als antidepressivum. Fabrikant Boehringer Ingelheim zag de potentie, maar de FDA oordeelde in 2010 dat de werking van het middel niet opweegt tegen de bijwerkingen. Voor Boehringer Ingelheim was dat voldoende aanleiding om de stekker uit het project te trekken. Maar Sprout Pharmaceuticals, een ander bedrijf, nam in 2013 de rechten over. Sprout Pharmaceuticals zette nieuwe studies op naar de werkzaamheid van de pil en regisseerde de publiekscampagne, waarin de FDA onder meer werd beschuldigd van seksisme. Die strategie werkte: na een tweede afwijzing ging de adviescommissie bij poging drie overstag, al was het met kanttekeningen. In augustus zal
57 OPZIJ I NR. 9 I 2015