LIBANESE VROUW

Praat je over Libanese vrouwen, dan komen al snel de vooroordelen op tafel: ‘Vrouwen lopen compleet gesluierd rond’, ‘blijven thuis bij de kinderen’ en ‘doen niet aan sport’. Die vooroordelen zijn niet zo gek, in veel landen in het Midden-Oosten is dit nog wel de norm. Gelukkig lijkt dit langzaamaan te veranderen, Libanon is hier misschien wel de voorloper in. Caroline, Roba en Celine vertellen hoe zij naar sport kijken en hoe zij hopen verandering te brengen voor vrouwen in Libanon.

DOOR ANKE HAADSMA

Alle drie de vrouwen waren vorig jaar zomer aanwezig op het Waterwoman Festival in Libanon. Een sportevenement dat zich focust op watersport en vrouwen in die sport. De initiatiefnemers willen vrouwen in het land hiermee laten zien dat die sporten ook voor hen toegankelijk zijn. Caroline Raphael (40) is één van de initiatiefnemers. Zij is zelf professioneel stand up paddlester, maar de weg hiernaartoe was voor haar niet de makkelijkste.

Vrouw hoort achter het aanrecht

“Ik ben opgegroeid met vier zussen”, schetst Caroline haar vroegere thuissituatie. “Als we aan de zondagse lunch (Libanese traditie, red.) zaten met de hele familie, dan stond mijn moeder op een gegeven moment op en spoorde ons alle vijf aan de tafel af te ruimen. Dan zei ze letterlijk: ‘Jullie zijn de vrouwen van de toekomst, als jullie straks getrouwd zijn, dan zijn jullie ook verantwoordelijk voor het huishouden.’ Ik reageerde daar best gemeen op en zei dat als mijn vader niet hielp, ik ook niet zou helpen.”

Haar vader was overigens de persoon die Caroline heeft aangemoedigd te gaan sporten. “Mijn vader houdt heel erg van sport en heeft mij en mijn zussen altijd meegenomen naar al zijn sportieve activiteiten. Mijn moeder was vroeger overigens ook fanatiek hardloper, tot ze ging trouwen. Dat is nu eenmaal hoe hier altijd over het huwelijk is gedacht, de vrouw komt na het huwelijk ‘aan het aanrecht’ te staan. Zo raar!”

Het is duidelijk dat Caroline al op vroege leeftijd tegen dit soort sociale normen aanschopte. In 2013 kwam ze voor het eerst in aanraking met surfen. Hier merkte ze heel sterk dat het vooral een mannenwereld was en vrouwen niet erg gewenst waren.

“Misschien waren we wel gewenst, maar het voelde niet zo. In het water lagen voornamelijk mannen waar een hoop mannelijke energie omheen hing. Dat kan best intimiderend zijn als je dan als enige vrouw aan komt peddelen. Dat houdt veel vrouwen tegen. Ik denk daarom dat niet alleen de mentaliteit van vrouwen hier veranderd moet worden, maar ook die van de mannen. Zij moeten inzien dat vrouwen prima mee kunnen komen in de sport.”

Voor Caroline is het Waterwoman Festival daar een middel voor. “De cultuur in Libanon is gelukkig aan het veranderen. In de zwemsport en bij triatlon is de community vrouwen enorm gegroeid. Ik zou het persoonlijk heel mooi vinden als dit in de watersport ook gebeurt. Je ziet nu al wel veel mensen, zowel mannen als vrouwen, die de watersport oppakken als ontspanning. Dan pakken ze een SUP om even een rondje te peddelen bijvoorbeeld. Maar hoe mooi zou het zijn als deze mensen, en dan met name vrouwen, ook mee gaan doen in wedstrijden?”

Weinig professionele atleten in Libanon Makkelijk is het niet voor Libanese atleten om op hoog niveau mee te doen in internationale wedstrijden. “De overheid ondersteunt dit totaal niet en sportfederaties evenmin. Heel zonde, want we hebben enorm veel talent rondlopen in Libanon. In de winter op de pistes zie je hier bijvoorbeeld zoveel goede skiërs, maar zij krijgen vaak het geld niet rond om op internationaal niveau mee te doen.”

“Ik wilde ook heel graag meedoen aan internationale stand up paddle-wedstrijden”, vertelt Caroline. “Het plan lag klaar, maar toen kwam covid. Ik kon het doen omdat ik het geld ervoor heb door mijn werk in Saudi-Arabië. Maar als je het geld niet hebt kun je zonder sponsoring niets. Wel leuk trouwens, in Saudi-Arabië zie ik ook steeds meer vrouwen die gaan sporten.”

Hoewel Caroline internationaal nog weinig ervaring heeft, zoekt zij wel steeds opnieuw uitdagingen voor zichzelf op sportief gebied. Zo is ze eigenaar geweest van een surfschool, heeft ze een recordpoging gedaan op de SUP en wil ze het Waterwoman Festival jaarlijks blijven organiseren. “Ik wil hiermee heel graag andere vrouwen inspireren en ze de watersport laten ontdekken. Vrouwen die al actief zijn in de watersport, fungeren hier als rolmodel.”

Van kantoorbaan naar kitesurfinstructrice

Eén van die vrouwen is Roba Hamadini (36), zij heeft zonder hulp meegedaan aan een internationale wedstrijd sneeuwkiten. Roba is kitesurfinstructeur, zelf ook fervent kitesurfster, maar houdt van iedere vorm van boardsports. Libanon is een perfect land voor haar hobby met de zee aan de westkant en ten oosten de bergen met in de winter sneeuw.

Voor Roba is sporten altijd een belangrijk onderdeel geweest in haar leven. “Ik begon al heel jong met hardlopen en was de snelste van alle meisjes op school. Ik kwam in een jongensteam terecht, zij vonden het heel leuk dat ik bij ze aansloot. Mijn team moedigde mij heel erg aan, ze waren erg trots dat ik als enige meisje met ze meedeed.”

Ze moest vanwege gezondheidsproblemen stoppen met hardlopen, maar andere sporten kon ze nog wel doen. “Ik woonde in de bergen, dus kende de watersport niet echt. In 2013 zag ik een kitesurfvideo, dat leek me heel gaaf. De sport was toen nog niet zo populair hier, ik had dan ook geen idee wat het precies inhield. Dus ging ik op Google zoeken en vond ik een instructeur die het me kon leren.”

Het duurde niet lang voordat Roba haar passie voor de sport had gevonden. Ze rondde haar studie Business Management op de Universiteit van Beiroet af en begon te werken in het familiebedrijf. Intussen begon haar passie voor kitesurfen te groeien. “Op een gegeven moment werd het kitesurfen echt een verslaving. Als er goede wind stond, wilde ik het water op. Dat kon ik natuurlijk niet combineren met mijn 9 tot 5 baan. Dus besloot ik te stoppen met werken en me te focussen op het kitesurfen.”

“Mensen om me heen zeiden wel tegen me dat ik een ‘echte’ baan moest gaan zoeken en dat het kitesurfen mijn rekeningen niet kan betalen. Ik wist ook niet zeker of ik de juiste keuze had gemaakt en raakte gedemotiveerd door wat iedereen tegen mij zei. Maar ik ben ook iemand die niet luistert naar anderen. Ik volgde mijn eigen instinct.”

Door dat instinct werd Roba kitesurfinstructeur. Ze droomde ervan de wind achterna te reizen en kiteles geven. Inmiddels is haar droom verder ontwikkeld, ze wil anderen inspireren met haar sport. “De sport heeft mijn leven veranderd. Ik ging door een depressie voordat ik begon met kitesurfen. Iets wat we in Libanon niet leren, is dat sport daarin kan helpen. Door te sporten kreeg ik meer kracht, ik leerde op mezelf te vertrouwen en ik leerde omgaan met stress. Het is denk ik iets wat je echt moet meemaken, maar je moet je er ook bewust van zijn dat sport zo’n positieve kracht op je mentale gesteldheid heeft.”

Door Roba’s gewaagde keuzes, leeft ze nu haar droomleven, zonder dat ze hier ooit echt een rolmodel in heeft gehad. “Ik zie mezelf nu als een rolmodel, een voorbeeld dat ik nooit heb gehad. Er komen vrouwen naar me toe die mij vertellen dat ik ze geïnspireerd heb in het kitesurfen. Afgelopen week gaf ik les aan een meisje van negen. Zij doet mij in alles na, niet alleen in het kitesurfen, ook in mijn manier van doen en mijn levensstijl. Ik ben echt haar idool!”

Roba heeft het geluk gehad dat haar ouders haar altijd hebben gesteund in haar sporten. Dat was niet vanzelfsprekend, maar ze ziet hier langzaam verandering in. “Je ziet de jonge ouders van nu die, net als ik, al meer zijn opgegroeid met sport. We hebben er nu makkelijker toegang toe en jonge ouders moedigen hun kinderen ook aan om te gaan sporten.”

“Hopelijk kunnen we zo een weg openbreken voor de volgende generatie om op internationaal niveau mee te doen aan competities. Daarvoor missen we nu nog de support vanuit de overheid. Ik denk dat als ik de juiste support en sponsoring had gehad tijdens internationale wedstrijden, mijn prestaties ook beter waren geweest. Maar goed, we moeten ergens beginnen”, besluit Roba.

Op naar de Olympische Spelen Het aandeel Libanese atleten op de Olympische Spelen is nu nog verwaarloosbaar, zeker in vergelijking met bijvoorbeeld de Nederlandse delegatie van atleten. Maar mede door de inspanningen van Roba en Caroline, zijn er nu steeds meer Libanese (water) sporters die durven te dromen van internationale competities. Zo ook Celine Khoury (15).

“Mijn vader heeft me altijd gepusht om te sporten. Ik heb dan ook veel sporten gedaan, maar zeilen is altijd mijn favoriet geweest. Mijn vader is zelf ook fanatiek zeiler, hij heeft me op mijn vijfde letterlijk in een boot gezet en afgeduwd. ‘Ik vertel wel wat je moet doen als je in de boot zit’, riep hij nog. Je moet je voorstellen dat je normaal gesproken voordat je aan boord stapt nog iets van theorie krijgt”, lacht Celine.

“Ik vond dat niet erg, ik was namelijk direct verkocht. Op zee voelde ik me gelijk heel vrij en onafhankelijk, zeilen geeft me een gevoel wat ik nergens anders kan ervaren. Hoewel ik ook veel heb geskiet, gefietst en geskeelerd, was zeilen de sport waar ik altijd weer naar terug kwam.”

Met haar vrienden praat ze weinig over haar passie voor zeilen. “Ik denk dat maar tien procent van mijn leeftijdsgenoten weten dat ik zeil. Ze zijn er ook gewoon niet in geïnteresseerd. Ik heb het wel geprobeerd hoor, ze te vertellen hoe

ik de sport ervaar. Maar er zijn maar weinig van mijn schoolgenoten die aan sport doen. Op mijn school worden wij ook niet gestimuleerd om te sporten. We hebben slechts één uur per week een sportles, maar daar ligt totaal geen focus op.”

“In mijn eigen sport heb ik weinig rolmodellen, mijn vader is echt mijn grootste voorbeeld. Op de zeilclub ben ik sowieso altijd de jongste en een van de weinige meiden. Ik moet altijd tegen oudere, zwaardere, mannen zeilen. Dat betekent dat ik altijd twee keer zo hard moet werken, aangezien de boot waar ik in zeil eigenlijk ook veel meer gewicht nodig heeft dan dat ik heb.”

“Ik kijk dan ook naar andere Libanese vrouwen in de sport die ik kan gebruiken als voorbeeld. Bijvoorbeeld Caroline, zij geeft nooit op en blijft pushen. Dat is wat ik nodig heb, zo blijf ik ook pushen. Anders had ik misschien allang opgegeven.”

Nu heeft Celine het geluk dat de complete zeilgemeen- schap achter haar en haar dromen staat. “Toch is het lastig om als Libanees aan internationale competities mee te doen. Het materiaal in de zeilsport is behoorlijk kostbaar, en we hebben geen sponsoren. Ook politiek gezien is het niet makkelijk om aan bijvoorbeeld de Olympische Spelen mee te doen. Hoewel politiek en sport in mijn hoofd niet samengaan, is het nu eenmaal wel een probleem waar ik tegenaan loop.”

Opgeven komt niet in Celines woordenboek voor: “Het zal niet makkelijk zijn, maar ik weet dat ik mijn doel kan halen. Na de zomer ga ik met mijn ouders in Florida, wonen. Hopelijk kan ik daar competities varen tegen andere meiden van mijn leeftijd, iets wat in Libanon niet mogelijk is. We gaan zien wat de toekomst me brengen zal in de zeilsport!”

Waar Celine nu een rolmodel vindt in vrouwen als Caroline en Roba, hoopt ze straks zelf ook een rolmodel te kunnen zijn. Alleen al door naar de Olympische Spelen te gaan, of andere internationale wedstrijden te varen. Het is aan haar om een structuur te leggen waar de toekomstige generatie op voort kan bouwen. Het is dan ook niet Celines doel om per se medailles te halen, ze wil vooral haar land vertegenwoordigen en haar passie uitdragen. O

Vraag

Ik ben een oma van vijf kleinkinderen en ik merk dat mijn kinderen hun eigen kinderen heel anders opvoeden dan dat ik zelf heb gedaan. Grenzen lijken veel verder te liggen, er worden geen consequenties gegeven aan bepaald gedrag waar ik mijn kinderen vroeger wel consequenties voor gaf en zo kan ik nog wel even doorgaan. Ik weet niet zo goed wat ik hier nou mee moet; moet ik het bespreken, moet ik mijn grenzen/regels veranderen als mijn kleinkinderen bij ons zijn of gewoon zo laten?

Antwoord

Het is mooi hoe je het verwoordt; je constateert het verschil en in je manier van schrijven laat je geen oordeel doorschemeren. Misschien voel je dat wel? Vind je er iets van, dat jouw kinderen jouw kleinkinderen anders opvoeden? En zo ja, wat vind je precies lastig? Want als je dat helder hebt, kun je ook weten wat je ermee moet. Maak je je zorgen om de ontwikkeling van je kleinkinderen, omdat ze geen grenzen krijgen voor bepaald gedrag? Gaan je kleinkinderen jouw eigen grenzen over als ze bij jou thuis zijn, omdat ze die grenzen niet krijgen aangeleerd? Of is het zoals je het in eerste instantie ook opschrijft: jij deed het anders dan jouw kinderen het doen, dat is een verschil, maar is dat een verkeerd verschil?

Als je je zorgen maakt om de ontwikkeling van jouw kleinkinderen, zou ik zeker het gesprek aan gaan.

Houd daarbij wel voor ogen dat iedere ouder in principe zijn of haar kind zo opvoedt met de beste intenties (dat deed jij vroeger ook) en een goede ouder wil zijn. Dus ‘aangesproken worden’ op je ouderschap, is iets kwetsbaars. Hou het bij jezelf, val de ander niet aan.

Als je kleinkinderen over jouw grenzen gaan wanneer ze bij jou zijn, mag je echt in jouw huis jouw regels aanhouden en jouw grenzen bewaken. Kinderen kunnen dat vaak goed scheiden; dat bepaalde dingen in het ene huis wel mogen en in het andere huis niet.

Mochten beide bovenstaande punten niet aan de orde zijn, dan kun je eens nadenken over of het verschil in opvoeden erg is; er leiden immers meer wegen naar Rome. Maar het moet wel een veilige weg zijn natuurlijk.

Vraag

Ik ben al vijftien jaar samen met mijn man en we zijn acht jaar getrouwd. De laatste maanden heb ik weleens het idee dat hij misschien homoseksueel is. Eerst dacht ik dat hij moe was, druk had op werk, enzovoorts, maar het verbetert niet. Sterker nog: het wordt alleen maar erger. Er is bijna geen intimiteit meer tussen ons. Het is weleens door mijn hoofd gegaan en dan sprak ik dat idee tegen, maar laatst maakte een vriend van hem een opmerking hierover en sindsdien maak ik me echt zorgen. Hoe kan ik erachter komen wat er aan de hand is?

Antwoord

Wat vervelend dat je je dit afvraagt, met je partner waar je al vijftien jaar mee samen bent. Ik kan me voorstellen dat dit veel onzekerheid met zich meebrengt. Allereerst: een gebrek aan intimiteit en een partner die moe is, kan natuurlijk veel verschillende oorzaken hebben en duidt niet direct op een andere geaardheid. Werkstress (en andere vormen van stress) kunnen een grote weerslag hebben op ons welbevinden en dan is thuis vaak de veilige haven waar je die moeheid eruit laat komen, wat tot een gebrek aan intimiteit kan leiden. Ik zou als eerste stap eens je zorgen over je partner met hemzelf bespreken. Zeg wat je ziet en benoem wat het met jou doet. Benoem daarbij de feiten, dus het gebrek aan intimiteit en de onzekerheid die jij voelt. En kijk eens wat er uit dat gesprek komt, neem geen genoegen met ‘nee joh, niks aan de hand’. Mocht jouw gevoel blijven, dan kun je het toch ook benoemen. Als dit echt speelt bij jouw partner, is het voor hem natuurlijk ook erg kwetsbaar, moeilijk en ingewikkeld, dus als jij het aankaart, weet hij dat het bespreekbaar is.

Vraag

Wij gaan binnenkort op familieweekend, een weekend kamperen met alle kinderen en aanhang. Mijn partner wil niet mee, zij houdt niet van kamperen. Ik vind het ingewikkeld, want ik vind het belangrijk dat we met elkaar gaan, en eigenlijk vind ik dat zij mee moet. Maar ik kan haar niet dwingen. Moet ik wel gaan?

Antwoord

Klinkt alsof je in een spagaat zit; meegaan zonder partner, of niet meegaan en bij je partner blijven, want je wilt of kunt je partner niet dwingen. De familie wil kamperen, je partner niet, maar wat wil jij? Dat laatste is namelijk ook erg belangrijk om te voelen; waar voel jij je het beste bij?

En wil je partner alleen niet kamperen of wil ze überhaupt niet met de familie een weekend weg?

Als het dat eerste is, kunnen jullie misschien ook kijken of er een manier is die wel bij je partner past en dat open bespreken met de familie. Als het dat tweede is, wordt het namelijk een heel ander gesprek. Hoe komt het dat ze niet met de familie weg wil en is daar iets aan te doen of een compromis in te vinden (bijvoorbeeld één nachtje gaan, in plaats van een heel weekend). Dan is het zeker belangrijk dat jij jouw eigen wensen en behoeftes helder hebt, want dan kun je die meenemen in een eventueel compromis en ben je niet alleen maar alle partijen tevreden aan het houden behalve jezelf.

Nee, daar horen vrouwen natuurlijk niet meer. Maar koken is en blijft een leuke bezigheid. Elke Opzij lichten we een heerlijk recept uit een nieuw kookboek uit van een inspirerende vrouw.

Deze keer Welmoed Bezoen. Haar kookboek Welmoeds Wilde Keuken is een verzameling van alles wat het leven lekker maakt. Ze laat zien hoe je in een recordtijd een heerlijke maaltijd op tafel zet en leert je álle tips, trucs en kooktechnieken die ze dagelijks gebruikt. Ze vertelt: “Ook laat ik zien hoe je een inke collectie lang-houdbare smaakbommen aanlegt waarmee je werkelijk alles hoog op smaak krijgt en toon ik wat je allemaal in het groen kunt plukken en wat je daar zoal mee kunt maken.”