‘WE HEBBEN ALLEMAAL EMOTIES EN HET SLAAT NERGENS OP DAT MANNEN DIE NIET ZOUDEN MOGEN UITEN’

de buren, die ze dan vervolgens met scheve ogen aankeken. Jolien werkte bij de bank en gaf leningen aan boeren om de plannen te kunnen realiseren. Wanneer Harrie de vrouwenkleding van Jolien aantrekt, mag hij zijn emoties laten zien en ontwikkelt hij zich echt als persoon. In deze tijd mogen mannen hun gevoel meer tonen dan in de jaren zestig. Woorden als ‘man up’ raken uit de mode. Dat vind ik fijn aan leven in deze tijd. We hebben allemaal emoties en het slaat nergens op dat mannen die niet zouden mogen uiten. Ik kan soms een binnenvetter zijn, ook al heb ik wel altijd de ruimte gevoeld om me emotioneel te uiten als man. In mijn geval is het eerder een persoonlijkheidstrekje dat ik vind dat sommige van mijn gevoelens er niet mogen zijn. Ik ben een rationeel mens, dus ik denk eerder lang na en zit veel in mijn hoofd, voordat ik dingen echt in mijn lichaam voel. Ik koppel dat niet aan mannelijkheid en vind het alleen maar fijn als de mannen om mij heen op een gezonde manier hun emoties uiten. Zo ben ik ook opgevoed.”

“Mijn moeder was altijd heel emotioneel beschikbaar, mijn vader ook, maar in mindere mate. Dat binnenvetten heb ik wel van mijn vader, maar ik ben niet opgevoed met rigide genderstereotypen en heb altijd geleerd dat ik alles tegen ze kon zeggen. Mijn moeder heeft altijd

gewerkt. Ze werkte als mediator, maar ze deed ook het grootste gedeelte van de opvoeding. In die zin waren we wel een traditioneel gezin, misschien. Toen ik 15 was zijn mijn ouders uit elkaar gegaan en toen ik 25 was kwamen ze weer samen. Ze hadden even een pauze nodig van elkaar, denk ik. De scheiding gaf me een heel dubbel gevoel: aan de ene kant was het fijn dat de spanning uit huis was, maar het blijft natuurlijk verdrietig om je ouders te zien scheiden. Ik vind dat mijn ouders daar op een goede manier mee om zijn gegaan.”

Vrouwelijk inzicht

“Mijn moeder is een feministische vrouw. Ze staat ervoor dat je als vrouw voor jezelf opkomt. Mijn zus is daarin hetzelfde. Ze zijn beiden onafhankelijk en zouden zichzelf niet snel wegcijferen. Daarom zou ik ze allebei wel feminist noemen, al vind ik dat best een lastige term. Ik was een paar jaar geleden bij een theaterstuk van een vriendin en collega waarin er aan het publiek werd gevraagd of ze zich feminist zouden noemen, en toen durfde bijna niemand een vinger op te steken. Ik wist het zelf eigenlijk ook niet zo goed. Gaandeweg werd in de voorstelling dan uitgelegd wat feminisme precies betekent, en als je de theaterzaal na afloop uitliep dacht je: natuurlijk ben ik een feminist! Alles wat ze in die voorstelling bespraken, dat vind ik ook allemaal!”

“Ik zou mezelf nu wel feminist noemen, omdat ik voor gelijkheid, gelijke rechten en gelijke behandeling ben. Ik begrijp het niet als andere mensen daar niet ook achter staan. Vroeger was ik meer huiverig om het woord feminist in de mond te nemen. Toen had ik een ander beeld van feministen dan nu: ik dacht dat feminisme veel radicaler was dan alleen strijden voor gelijkheid. Al zou ik ook niet precies kunnen vertellen wat ik dan precies dacht dat het wel inhield. Misschien was ik er minder mee bezig en voelde het daarom ook minder urgent. Ik denk dat er vooral door mainstream media een bepaald beeld van feministen werd gecreëerd dat ze alleen maar extreem boos zouden zijn.”

“Ik heb veel vrouwelijke vrienden, meer dan de gemiddelde man. Veel van mijn goede vriendinnen zijn exen, met wie ik na relaties goed bevriend bleef. Dat is niet heel gangbaar, maar voor mij is het heel logisch. Je vindt elkaar heel leuk als mens. Dan kan een romantische relatie niet werken, op meerdere vlakken, maar kan een vriendschap nog steeds heel waardevol zijn. Na een relatie is het natuurlijk niet meteen een vriendschap. Daar moet je aan werken, dat gaat met vallen en opstaan. Ik ben niet met al mijn exen bevriend, hoor, maar met een paar nog wel. Ze zijn me heel dierbaar. Ik kan ze ook om feedback vragen: Hoe ben ik als partner? Ze geven me advies als ik tegen dingen aanloop in volgende relaties. Dat vrouwelijke inzicht is wel handig. Mannelijk advies is vaak een beetje te zwart-wit, maar mijn vriendinnen kunnen ook nadenken over waarom iemand iets zegt of doet, en duiden wat er dan gebeurt in iemands hoofd.”

Grenzen in de theaterwereld

“Op sociale media zie ik regelmatig dingen voorbijkomen over feminisme waar ik veel van leer. Posts over #MeToo, wat natuurlijk bijzonder relevant is in de theater- en filmwereld, zijn leerzaam en zetten me aan het denken. Ook van gesprekken met vriendinnen kijk ik vaak verbaasd op. Al mijn vriendinnen hebben weleens een nare ervaring gehad met een man. Ze vertellen me bijvoorbeeld dat ze nooit in hun eentje door het Vondelpark zouden fietsen in de avond, dat ze als het donker is over straat lopen en moeten doen alsof ze bellen, of dat ze hun sleutels in hun handen houden, klaar om van zich af te meppen. Ook vrouwelijke collega’s maken wat mee in de film- en theaterwereld.”

“Ik zit in het bestuur van ACT, de acteursbelangenvereniging van Nederland. Wij hebben meegewerkt aan het opzetten van MORES, het meldpunt voor grensoverschrijdend gedrag in onze sector. Daar hebben zich sinds de oprichting ontzettend veel actrices gemeld die met grensoverschrijdend gedrag van regisseurs en producenten hebben moeten kampen. Aan de ene kant is het vreselijk dat er zoveel meldingen zijn, maar aan de andere kant is het goed dat er nu eindelijk oog voor is. Dat er nu eindelijk een plek is waar die verhalen op een veilige manier gehoord kunnen worden. Het is hard nodig dat we die gesprekken voeren, want als acteurs werk je zo intensief met elkaar samen en grenzen vervagen nogal snel.”

“Ik kom ook nog uit een tijd dat je uit je comfortzone werd geforceerd in de theaterwereld. Je moet een bepaalde grens over. Vroeger was er een beetje de mentaliteit van: e moet iemand in het diepe gooien en gewoon daar doorheen forceren. Er was totaal geen ruimte om het eng te vinden of om persoonlijke grenzen te stellen. Tegenwoordig is dat anders: acteurs voelen meer autonomie om het op hun eigen tempo te doen en er is een groeiend besef dat je als auteur ook dingen mag weigeren als ze jouw grenzen over gaan. Ook met intimiteit en seksualiteit wordt veel zorgvuldiger omgegaan. Er zijn intimiteitscoaches die acteurs door blote of intieme scènes heen loodsen. Pas sinds de coronacrisis is de intimiteitscoördinatie-branche echt iets wat serieus genomen wordt. Omdat het nog zo nieuw is, is het nog heel erg zoeken en wordt er nog veel geleerd door alle betrokkenen. Toch gaat het al heel goed: nu hoor ik positieve verhalen van acteurs, regisseurs en andere betrokkenen op de set. Seksscènes waren een beetje the elephant in the room, niemand wilde de ongemakkelijkheid rondom die scènes bespreekbaar maken. Terwijl het heel belangrijk is om van tevoren goed te bespreken waar ieders grenzen liggen.”

Mannen aan zet

“Ik vind dat mannen nu aan zet zijn, als het om feminisme gaat. Het is een taak voor mannen om elkaar te corrigeren in onze omgang met vrouwen en om zelfreflectief te zijn. Toen het verhaal rondom The Voice losbrak, ben ik ook bij mezelf nagegaan of ik altijd goed heb gehandeld. Er was een vrouw met wie ik een situatie had waar ik een vreemd gevoel aan over had gehouden. Ik begon daar nog eens over na te denken en stuurde haar een berichtje waarin ik haar vroeg of mijn gevoel klopte: had ik misschien verkeerd gehandeld? Ik stelde haar die oprechte vraag en bood mijn excuses aan. Ze appte terug dat dat inderdaad geen fijne herinnering is voor haar, en dat ze mijn excuses accepteerde en waardeerde. Ik weet natuurlijk helemaal niet of ze daar nog vaak aan terugdenkt of er last van heeft ofzo, maar ik zou het heel rot vinden als ze door die ervaring anders over zichzelf is gaan nadenken of er nog erg mee zit. Het leek me goed om het te erkennen en aan te kaarten, en gelukkig is dat goed gevallen. Ik denk dat meer mensen dat zouden moeten doen.” O