Inspektor 06

BIULETYN Urzędu Dozoru Technicznego

wiosna 2015

INNOWACYJNE METODY BADAŃ TECHNICZNYCH Rozmowa z Mieczysławem Borowskim, prezesem UDT s. 6

konferencja

Dźwigi w projektowaniu i eksploatacji - nowe przepisy, normy i technologie 21-22 maja 2015 Hotel 500 Zegrze Południowe RAMOWY PROGRAM konferencji • Nowe normy: PN-EN 81-20:2014 ; PN-EN 81-50:2014 • Nowa dyrektywa dźwigowa 95/16/WE • Projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego - Nowe technologie montażu dźwigów • Przystosowanie istniejących obiektów do aktualnych wymagań p.poż.

• Nowości techniczne w branży dźwigowej (ThyssenKrupp – „Twin”, Schindler – „Double deck”, OTIS, KONE) - Dźwigi pneumatyczne • Zmiany w sposobie funkcjonowania UDT (sposób wykonywania inspekcji)

ZGŁOSZENIA:

koszt udziału:

Martyna Szymanowicz tel. 22 52 68 177, fax: 22 52 68 191 martyna.szymanowicz@udt.gov.pl www.udt.gov.pl

1 100 zł + 23% VAT – osoba Liczba miejsc ograniczona – decyduje kolejność zgłoszeń

ZGŁOSZENIA PRZYJMUJEMY DO 15 maja 2015

4-5 Aktualności Najważniejsze wydarzenia w UDT

Szanowni Państwo, tegoroczna kampania „Bezpieczeństwo – Twój wybór” nabiera rozpędu. W tym roku jest poświęcona bezpiecznej eksploatacji urządzeń na placach budów. Od maja we wszystkich oddziałach UDT będą dostępne materiały, które przygotowaliśmy w ramach kampanii: digipaki – płyty z filmami o bezpiecznej eksploatacji żurawi wieżowych i samojezdnych, ilustrowana instrukcja oraz plakaty z podstawowymi zasadami bezpiecznego użytkowania tych urządzeń.

O nowych metodach badań technicznych stosowanych przez UDT oraz płynących z nich korzyściach przeczytają Państwo w wywiadzie z prezesem Mieczysławem Borowskim. Inżynierów UDT szkolą w tym zakresie najlepsi – The Equity Engineering Group, Inc. E2G jest światowym liderem w opracowywaniu zaawansowanych technologii na rzecz bezpieczeństwa i maksymalizacji wydajności produkcyjnej przemysłu rafineryjnego i petrochemicznego. Z badań technicznych opartych na Risk Based Inspection korzystają już Lotos SA i PKN Orlen.

Od marca jesteśmy dla Państwa dostępni na Twitterze i YouTube.

Bądźcie z nami w social media!

6-8 W cztery oczy Branża chemiczna docenia UDT

9-10 Świat UDT UDT dla studentów IV Forum Bezpieczeństwa Funkcjonalnego

12-20 Głos eksperta Diagnostyka urządzeń technicznych pracujących w warunkach pełzania Innowacyjne produkty kosztują więcej

21-22 Rozmowa dozorowa Basell Orlen Polyolefins – lider w bezpieczeństwie technicznym

Natalia Rostkowska koordynator projektu

Bezpłatny biuletyn Urzędu Dozoru Technicznego ul. Szczęśliwicka 34, 02-353 Warszawa inspektor@udt.gov.pl www.udt.gov.pl Koordynator projektu: Natalia Rostkowska Projekt graficzny: Mariusz Onyśko Zdjęcie na okładce: Shutterstock Magazyn nagrodzony w konkursie biuletynów firmowych agencji wydawniczej Agape w kategorii „biuletyn instytucji”

INSPEKTOR

3

aktualności

Bezpieczna eksploatacja butli LPG. UDT i TVP współpracują na rzecz prewencji wypadkowej – 19 marca, Gorzów Wielkopolski

Innowacyjne metody badań technicznych.

The Equity Engineering Group przeszkoliło inżynierów UDT – 9-20 marca, Warszawa

Urząd Dozoru Technicznego i Telewizja Polska połączyły siły w realizacji misji publicznej. 19 marca TVP rozpoczęła emisję materiału filmowego zrealizowanego wspólnie z UDT o bezpiecznej eksploatacji butli LPG. Na filmie inspektorzy UDT prezentują zasady bezpiecznego przyłączania butli LPG oraz metodę sprawdzenia szczelności przyłączenia.

Materiał będzie sukcesywnie emitowany na antenie stacji regionalnych Telewizji Polskiej oraz TVP Info.

Porozumienie o współpracy z Fundacją Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska” – 6 marca, Warszawa Na mocy podpisanego porozumienia Fundacja i UDT zobowiązały się do wspólnego działania na rzecz promocji innowacyjności, dobrych praktyk i wysokiej jakości produktów i usług oraz na rzecz polskiej gospodarki i przedsiębiorczości.

Fundacja przyznała UDT status Partnera Godła Promocyjnego Teraz Polska. „To spotkanie dwóch organizacji, dla których priorytetem jest jakość” – zgodnie stwierdzili prezes fundacji Krzysztof Przybył i prezes UDT Mieczysław Borowski.

W dniach od 9 do 20 marca w UDT odbył się cykl szkoleń z norm API: 580/581 Risk-Based Inspection, 571 Damage Mechanisms, 579-1/ ASME FFS-1 Fitness-for-Service oraz z obsługi specjalistycznego oprogramowania Plant Manager API RBI SW V9, realizowanych przez amerykańską firmę The Equity Engineering Group, Inc. The Equity Engineering Group, Inc. (E2G) jest światowym liderem w opracowywaniu norm technicznych i zaawansowanych technologii na rzecz bezpieczeństwa i maksymalnej wydajności produkcyjnej przemysłu rafineryjnego i petrochemicznego. E2G skupia się na serwisie i wsparciu nowej i starzejącej się infrastruktury, pomagając klientom w podniesieniu rentowności zakładów poprzez proaktywne technologie zarządzania ryzykiem, maksymalizację dostępności urządzeń i kontrolę kosztów inspekcji podczas cyklu życia instalacji.

Urząd Dozoru Technicznego wdraża do inspekcji technicznej innowacyjne metody badań, aby oferować polskim przedsiębiorcom usługi na najwyższym światowym poziomie, pozwalające na zwiększenie wydajności produkcyjnej, efektywne zarządzanie bezpieczeństwem technicznym i optymalizację kosztów związanych z eksploatacją urządzeń technicznych.

Celem Koalicji Bezpieczni w Pracy jest promowanie wśród pracodawców i pracowników kultury bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. Cel Koalicji będzie realizowany poprzez inspirowanie do zmiany postaw i popularyzację kultury bezpieczeństwa w miejscu pracy, wskazywanie na praktyczne aspekty i rozwiązania, które wspierają kulturę bezpieczeństwa, zachęcanie pracodawców do przeglądu i poprawy warunków pracy oraz wdrożenia wyższych standardów w zakresie ochrony zdrowia, a także poprzez aktywną współpracę z instytucjami zajmującymi się realizacją działań edukacyjnych, badawczych i profilaktycznych w zakresie BHP. Koalicja jest organizatorem Mistrzostw Kadry BHP, które odbędą się w maju br. i posłużą sprawdzeniu poziomu wiedzy specjalistów na temat BHP, integracji środowiska i utworzeniu prestiżowego rankingu specjalistów BHP w Polsce.

4

INSPEKTOR

foto: UDT

UDT partnerem merytorycznym Koalicji Bezpieczni w Pracy

aktualności

Klucz Sukcesu dla UDT 21 stycznia, pierwszego dnia Sympozjum Naukowo-Technicznego CHEMIA 2015, podczas tradycyjnej Gali Chemika prezes UDT Mieczysław Borowski odebrał statuetkę Klucza Sukcesu przyznawaną corocznie przez redakcję „Chemii Przemysłowej”. Kapituła magazynu „Chemia Przemysłowa” doceniła Urząd Dozoru Technicznego za innowacyjne działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa technicznego w polskim przemyśle chemicznym i rafineryjnym, pozwalające na znacznie efektywniejsze zarządzanie bezpieczeństwem technicznym oraz oszczędności finansowe związane z wydłużeniem okresów pomiędzy kolejnymi przeglądami technicznymi i inspekcjami.

Laudację podczas ceremonii wręczenia wyróżnienia wygłosił prof. Adam Markowski z Politechniki Łódzkiej. „Są organizacje, które nie prowadzą produkcji materialnej, ale pełnią funkcje, które umożliwiają producentom realizację ich celów biznesowych. Bez współpracy tych organizacji cele te nie mogłyby być osiągnięte. Taką funkcję spełnia UDT, który do typowych zadań dotyczących oceny zgodności i certyfikacji dołączył w ostatnich 10 latach niezwykle potrzebną funkcję ekspercką w obszarze zapewnienia bezpieczeństwa pracy urządzeń i instalacji technicznych. Szeroka współpraca z UDT to klucz sukcesu dla wielu firm”– powiedział prof. Markowski.

Bydgoski oddział UDT pod nowym adresem

Elektroniczna dokumentacja inspekcji technicznej

9 stycznia odbyło się otwarcie nowej siedziby UDT w Bydgoszczy przy ul. Kamiennej 76.

Aby spełnić oczekiwania klientów i ograniczyć negatywny wpływ na środowisko naturalne, UDT włącza się w promowany w Unii Europejskiej elektroniczny obieg dokumentów. Nasi klienci, którzy posiadają urządzenia techniczne badane przez UDT i chcą wprowadzić uproszczony, elektroniczny obieg dokumentów, powinni wyrazić zgodę na otrzymywanie od UDT rachunków, faktur, protokołów i decyzji drogą elektroniczną. Stosowny formularz oświadczenia jest dostępny na stronie internetowej UDT.

W nowej siedzibie gościliśmy tego dnia m.in. Prezydenta Bydgoszczy Rafała Bruskiego, radną Sejmiku Wojewódzkiego Dorotę Jakutę, przedstawicieli Uniwersytetu Techniczno-Przyrodniczego im. J. i J. Śniadeckich, których delegacji przewodniczył Marek Bieliński, prorektor UTP ds. współpracy z gospodarką i zagranicą, Małgorzatę Porażyńską, Okręgowego Inspektora Pracy, Zbigniewa Sulika, Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, Elwirę Jutrowską, Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, Iwonę Motykiewicz, Naczelnika Wydziału Dozoru Izby Celnej w Toruniu, oraz licznych przedstawicieli najważniejszych zakładów przemysłowych w regionie.

Otrzymywanie dokumentów elektronicznych wymaga pewnych prac przygotowawczych (założenie zaufanego profilu na ePUAP w przypadku przesyłania decyzji), w efekcie jednak przyczynia się do uproszczenia korespondencji w firmie, a także chroni środowisko naturalne, wspierając zrównoważony rozwój.

INSPEKTOR

5

foto: UDT

Statuetką Klucza Sukcesu redakcja „Chemii Przemysłowej” od kilku lat honoruje osoby oraz firmy wyjątkowo zasłużone dla branży chemicznej.

w cztery oczy

branża chemiczna docenia udt Pakietowa oferta UDT pozwala na sprawne i efektywne zarządzanie bezpieczeństwem technicznym oraz optymalizację kosztów eksploatacyjnych.

Rozmowa z Mieczysławem Borowskim, prezesem Urzędu Dozoru Technicznego Podczas tradycyjnej Gali Chemika towarzyszącej Sympozjum Naukowo-Technicznemu CHEMIA 2015 Urząd Dozoru Technicznego został uhonorowany statuetką Klucza Sukcesu przyznawaną corocznie przez redakcję „Chemii Przemysłowej” za wyjątkowe zasługi dla branży. Dlaczego UDT? Kapituła przyznająca to wyróżnienie wskazała na innowacyjne działania UDT na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa technicznego w polskim przemyśle chemicznym i rafineryjnym.

To wyróżnienie świadczy o tym, że polski przemysł chemiczny przyjął z uznaniem nasze nowe podejście do badań technicznych w tej branży. Jakiś czas temu podjęliśmy wyzwanie wdrożenia do działań UDT innowacyjnych metod badawczych, pozwalających na znacznie efektywniejsze zarządzanie bezpieczeństwem technicznym w branżach: chemicznej, petrochemicznej i rafineryjnej. Metody te, najogólniej rzecz ujmując, polegają na szczegółowej analizie ryzyka i stałym monitorowaniu procesów degradacji urządzeń na podstawie zgromadzonych danych z historii ich eksploatacji oraz pozwalają na znacznie bardziej precyzyjne zaplanowanie częstotliwości oraz zakresu badań inspekcyjnych.

Innowacyjne podejście do identyfikacji ryzyka awarii pozwala 6

INSPEKTOR

także precyzyjniej wyznaczać czasookresy remontowe i zarządzać pracami konserwacyjnymi na podstawie analizy procesów degradacji urządzeń pracujących w instalacjach procesowych.

Sprawniejsze i efektywniejsze zarządzanie bieżącymi remontami można osiągnąć, stosując metodologię RBI (Risk Based Inspection) oraz analizę RAMS (Reliability, Availibility, Maintainability, Safety), które zaoferowaliśmy branży paliwowej. W metodach tych wykorzystuje się wskaźniki pozwalające na zaplanowanie właściwych działań w celu zapewnienia większej efektywności remontów i konserwacji. Procedury i metody analizy bezpieczeństwa, niezawodności, serwisowania i inspekcji składające się na analizy RBI oraz RAMS pozwalają na znaczącą optymalizację kosztów związanych z eksploatacją urządzeń technicznych.

UDT działa w oparciu o przepisy ustawy o dozorze technicznym i akty wykonawcze, więc mógłby działać bardziej zachowawczo, bazując na utrwalonych i prawnie usankcjonowanych procedurach?

Nie mogę się z tym zgodzić. Historia dozoru technicznego wskazuje, że został on powołany i funkcjonuje jako fachowe, inżynierskie wspar-

w cztery oczy

Branże chemiczna i rafineryjna przyjęły nasz pakiet ofertowy z dużą nadzieją, ponieważ jego wdrożenie podniesie poziom bezpieczeństwa technicznego, jednocześnie generując spore oszczędności związane z wydłużeniem okresów pomiędzy kolejnymi przeglądami technicznymi i inspekcjami, a więc i z wydłużeniem czasu efektywnej produkcji w zakładach.

Sztywne trzymanie się raz ustalonych procedur czyniłoby z UDT instytucję niezdolną dotrzymać kroku przemysłowi, a my jesteśmy i zamierzamy być organizacją ekspercką i doradczą, także przy najnowocześniejszych inwestycjach przemysłowych.

Stały rozwój i innowacyjność są niejako wpisane w konstytuującą nas zasadę użyteczności dla gospodarki i rozwijającego się przemysłu.

Dlatego zapewniamy naszym pracownikom możliwość ustawicznego podnoszenia kwalifikacji. Nauka i rozbudowany system szkoleń to trwała wartość UDT, wpisująca się w rządową strategię dotyczącą uczenia się przez całe życie. Nasi pracownicy to często najlepsi w swoich dziedzinach specjaliści w kraju. Dzięki szkoleniom i codziennej pracy przez lata kumulują i rozwijają swoją wiedzę, wzbogacając ją o cenne doświadczenia płynące z praktyki dozorowej. Stają się mentorami i z czasem dzielą się zdobytą wiedzą, szkoląc innych, co zapewnia pożądany transfer wiedzy. Ten transfer jest dla nas bardzo istotny, dlatego współpracujemy z uczelniami technicznymi w całym kraju, utrzymując z ich pracownikami kontakty naukowe, biorąc udział w kształceniu studentów oraz organizując dla nich praktyki zawodowe.

W zaleceniach Rady Unii Europejskiej związanych ze strategią Europa 2000 zwraca się uwagę na potrzebę uczenia się poprzez praktykę i zacieśniania współpracy między szkołami a pracodawcami. Współpraca z uczelniami jest naszą odpowiedzią na te oczekiwania.

Można zatem powiedzieć, że rozwój techniki i gospodarki generuje nowe oczekiwania wobec dozoru technicznego?

Zdecydowanie tak. Jesteśmy partnerem i staramy się wspierać przedsiębiorcę na dzisiejszym dynamicznym i wymagającym

rynku przemysłowym i inwestycyjnym. Przemysł chemiczny i rafineryjny na świecie, reprezentowany przez największe światowe korporacje, przeznacza ogromne nakłady finansowe na badania, rozwój i inwestycje. Do tego dochodzą coraz bardziej rygorystyczne wymagania i standardy środowiskowe, którym trzeba sprostać. To sprawia, że rynek staje się coraz trudniejszy i aby za nim nadążać, trzeba inwestować w badania i rozwój.

W czasie ekspansji transnarodowych korporacji utrzymanie przez polski przemysł chemiczny i rafineryjny pozycji rynkowej w Polsce staje się wyzwaniem, które musimy wspólnie podjąć i w którym chcemy mieć swój udział. UDT uczestniczy w wielu procesach inwestycyjnych już na etapie ich projektowania. Jest przewodnikiem w zakresie analizy ryzyka i bezpieczeństwa technicznego. Wspólnie z przedstawicielami przemysłu chcemy poddać gruntownej analizie każdą pozycję kosztów związanych z bezpieczeństwem technicznym.

Dzięki wdrażanym przez UDT nowym metodom badawczym możliwe będzie projektowanie inwestycji i planowanie remontów w sposób pozwalający na minimalizację ryzyka związanego z eksploatacją instalacji przy jednoczesnej maksymalizacji zysków i wzroście konkurencyjności zakładu.

Czy to oznacza, że UDT bierze na siebie nową odpowiedzialność?

Czy o konkurencyjność nie powinni dbać przedsiębiorcy?

Zasadniczo tak, ale przy dążeniu do wzrostu konkurencyjności trzeba także nieustannie zwiększać poziom bezpieczeństwa technicznego, ponieważ oczekiwania społeczne w tym zakresie rosną. Przemysł ma nie tylko zapewnić społeczeństwu odpowiedni, coraz wyższy poziom życia. Musi także minimalizować ryzyko awarii i wypadków oraz dbać o środowisko. Coraz częściej i głośniej mówi się o społecznej odpowiedzialności biznesu. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za los przyszłych pokoleń, więc musimy dbać o zrównoważony rozwój, taki, w którym potrzeby obecnego pokolenia są zaspokajane bez pomniejszania szans przyszłych pokoleń.

INSPEKTOR

7

foto: UDT

cie dla przedsiębiorców. Wywiązywanie się z tego zadania wymaga od nas nie tylko stałego poszerzania technicznych kompetencji, ale także rozwijania metod badawczych. Czas, gospodarka, technika nie stoją w miejscu. Nowoczesne, innowacyjne rozwiązania stosowane w urządzeniach i instalacjach technicznych wymagają nowych i efektywniejszych metod badania poziomu ich bezpieczeństwa.

w cztery oczy

Wzrost poziomu bezpieczeństwa technicznego to zazwyczaj koszty, a polska gospodarka musi być konkurencyjna. Szukamy takich rozwiązań, które pozwolą na podniesienie poziomu bezpieczeństwa przy jednoczesnym osiąganiu znacznych oszczędności.

Okazuje się, że jest to możliwe, więc pracujemy nad wdrożeniem metod, które to umożliwią. Jest to nowy rodzaj odpowiedzialności, ale odpowiedzialność, również społeczna, to istota dozoru technicznego. Nie powinniśmy ograniczać jej wyłącznie do spraw związanych z bezpieczeństwem urządzeń technicznych. Dbając o wzrost bezpieczeństwa technicznego, musimy pamiętać o tym, aby było ono mocną stroną polskiej gospodarki i państwa.

Nowelizacja ustawy Prawo energetyczne powierzyła UDT stworzenie systemu certyfikacji instalatorów OZE, a także akredytacji ośrodków prowadzących dla nich szkolenia. Oba systemy działają już od ubiegłego roku. Ich celem jest osiągnięcie wysokiej jakości kształcenia instalatorów z jednej strony, a z drugiej – wysokich, gwarantowanych certyfikatem UDT kompetencji. Odnotowujemy spore i rosnące zainteresowanie instalatorów certyfikatami UDT.

W jaki sposób bezpieczeństwo techniczne przekłada się na bezpieczeństwo państwa?

Jestem przekonany, że tak. UDT jest organizacją, która plasując się pomiędzy nauką a przemysłem, ma szansę stać się doskonałą platformą transferu nowych technologii i nowoczesnej myśli technicznej ze środowisk akademickich do przemysłu, a z drugiej strony ma możliwości przekazywania uczelniom technicznym i ośrodkom badawczym informacji o rzeczywistych potrzebach zakładów przemysłowych. Podejmując współpracę z uczelniami technicznymi, dążymy do stworzenia realnych podstaw funkcjonowania takiej platformy. W szeregu umów o współpracy, podpisanych ostatnio z uczelniami technicznymi, przewidziane jest sugerowanie przez UDT tematów prac badawczych, magisterskich i doktorskich.

To prosty mechanizm. Bezpieczeństwo techniczne to bezpieczeństwo gospodarcze. A silna, stabilna, rozwijająca się gospodarka zapewnia bezpieczny i trwały byt całemu organizmowi państwowemu. Minimalizacja ryzyka awarii i wypadku, które zakłócają procesy utrzymania ruchu to dziedzina, w której działamy i która ma niebagatelny wpływ na bezpieczeństwo gospodarcze kraju, a także ludzi, mienia i środowiska naturalnego.

Jednym z celów strategii europejskiej jest wzrost efektywności energetycznej o 20 proc. oraz dalsze ograniczenie emisji dwutlenku węgla. Czy UDT wspiera te działania?

Oczywiście. Nasi eksperci doradzają przy wszystkich inwestycjach energetycznych, także tych związanych z podnoszeniem efektywności. UDT, jako największa w Europie Środkowo-Wschodniej jednostka notyfikowana, bierze udział w ocenie zgodności urządzeń energetycznych, które są nowymi inwestycjami. Ponadto, na podstawie akredytacji wystawionej przez Polskie Centrum Akredytacji, wydajemy świadectwa pochodzenia dla energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji. Jest to proces technologiczny, w którym jednocześnie wytwarza się energię elektryczną i ciepło użytkowe, co pozwala na mniejsze zużycie paliwa, daje oszczędności ekonomiczne i jest korzystne dla środowiska, ponieważ zmniejsza emisję dwutlenku węgla.

Dalsze ograniczanie emisji dwutlenku węgla przez energetykę zakłada także postulowany w przywoływanych tu dokumentach Komisji Europejskiej wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych o 20 proc. Nasz krajowy cel to osiągnięcie 15-proc. udziału energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii.

W Polsce do niedawna rozwój sektora energetyki odnawialnej był w dużej mierze zasługą lokalnych instalatorów, którzy sami podejmowali czasami bardzo trudne wyzwania, nie mając systemowego wsparcia. Podnoszenie kwalifikacji instalatorów jest jednym z elementów realizacji unijnej polityki energetycznej.

Usługi dobrej jakości w instalacjach korzystających z OZE są niezbędne do osiągnięcia celów określonych na 2020 r.

8

INSPEKTOR

Sukces polskiej gospodarki hamuje słaba aktywność przedsiębiorstw w dziedzinie badań i innowacji. Czy UDT ma możliwość generowania zmian w tym obszarze?

Nasi inspektorzy często są w przedsiębiorstwach emisariuszami nowej myśli technicznej. Z drugiej strony, będąc zawsze blisko naszych klientów, mają także wiedzę o zapotrzebowaniu na konkretne, nowe rozwiązania techniczne. W przyszłości będziemy szerzej wykorzystywać te możliwości, ściślej współpracując z ośrodkami akademickimi, naukowymi i badawczymi.

W listopadzie ubiegłego roku odbyła się druga konferencja UDT „Nauka i technika, gospodarka – doświadczenia i perspektywy rozwoju”, której celem było m.in. budowanie płaszczyzny współpracy podmiotów zaangażowanych w upowszechnianie wiedzy technicznej, popularyzację bezpieczeństwa technicznego oraz podnoszenie innowacyjności przedsiębiorstw. Dyskusje dotyczyły m.in. faktu, że Polska jest w Unii Europejskiej krajem o najniższym poziomie wydatków na badania i rozwój. To będzie się zmieniać dzięki flagowej inicjatywie w ramach strategii Europa 2020 – projektowi Unia Innowacji.

Działania Komisji Europejskiej, polskiego rządu i rynku finansowego stworzyły ogromną szansę dla polskich przedsiębiorców oraz wszystkich podmiotów zainteresowanych pozyskaniem finansowania dla innowacji i rozwoju. Unia Europejska przeznaczy w latach 2014-2020 ponad 81 mld euro na rozwój. Planowane są także ogromne fundusze na wsparcie przedsiębiorców w dostępie do tych środków.

Mam nadzieję, że polskie przedsiębiorstwa wykorzystają wielką szansę, jaką stworzyła poprawa warunków ramowych dla innowacji.

UDT będzie ich wspierał na każdym etapie działań.

Wywiad ukazał się pierwotnie w magazynie „Rynek Inwestycji”.

foto: UDT, Fotolia

świat udt

udt dla studentów tekst: Jacek Pazia, Departament Kadr UDT W listopadzie i grudniu 2014 r. odwiedziliśmy Akademię Górniczo-Hutniczą oraz Politechniki: Krakowską, Wrocławską, Warszawską i jej filię w Płocku, promując ogólnopolski program stażowy „Lider UDT – moja przyszłość bez ryzyka”. Podczas spotkań ze studentami wiceprezes UDT przedstawił profil działalności Urzędu oraz możliwości rozwoju i zdobycia unikalnego doświadczenia, które zapewni młodym inżynierom pracę w UDT. „Lider UDT – moja przyszłość bez ryzyka” jest nowym autorskim programem staży w UDT, skierowanym przede wszystkim do studentów ostatniego roku studiów inżynierskich i magisterskich oraz tegorocznych absolwentów. Do programu zaprosiliśmy 24 osoby, spośród których część będzie mogła związać swoją karierę zawodową z UDT. Program będzie realizowany w przedsiębiorstwach z branży chemicznej i rafineryjnej i skupi się wokół innowacyjnej metody badań technicznych Risk Based Inspection. Wszystkie staże w ramach programu odbędą się w tym roku w czterech lokalizacjach: w Płocku, Gdańsku, Opolu i we Wrocławiu.

Proces rekrutacji stażystów jest podzielony na cztery etapy: selekcję nadesłanych zgłoszeń, sprawdzian wiedzy merytorycznej kandydatów, testy psychologiczne przeprowadzone online i spotkania rekrutacyjne z kandydatami.

INSPEKTOR

9

świat udt

IV Forum Bezpieczeństwa Funkcjonalnego, 26-27 lutego, Ożarów Mazowiecki tekst: Andrzej Kozak, ekspert UDT We współczesnym przemyśle ujawnia się swoisty paradoks – awaria sprzętu o małej wartości może spowodować kolosalne straty. Paradoks przyczyny o małej wartości, ale o ogromnych skutkach można zaobserwować, analizując przyczyny ostatnich spektakularnych katastrof przemysłowych: −− Pożar w bazie paliw w Buncefield w Wielkiej Brytanii. Przyczyną pierwotną (zdarzeniem szczytowym) była awaria czujnika o wartości ok. 500 GBP. Straty wyniosły ok. 5 mld GBP. −− Wybuch i pożar w BP Texas Refinery w Stanach Zjednoczonych.

Przyczyną była awaria czujników w układzie regulacji poziomu cieczy w kolumnie rektyfikacyjnej. Wartość czujników to ok.

1000 USD. Straty materialne wyceniono na ok. 20 mld USD. W katastrofie śmierć poniosło 16 osób.

tj. zabezpieczenia przepięciowe w kablach sygnałowych, bezpieczeństwo pożarowe kabli stosowanych w automatyce i w technice IT, bezpieczeństwo transmisji bezprzewodowych wewnątrz obwodu bezpieczeństwa, zgodność z przepisami dotyczącymi kompatybilności elektromagnetycznej w obszarze komunikacji w całej pętli bezpieczeństwa, tzn. pomiędzy układem pomiarowym, przetwornikami pomiarowymi, komputerem i członami wykonawczymi, np. zaworami odcinającymi przepływ chemikaliów.

Miary niezawodności (Safety Integrity Level – SIL) zostały zdefiniowane w normie PN-EN-IEC 61508. A miary odporności na cyberatak (Security Assurance Level – SAL) zostały określone w ostatnio opublikowanej normie IEC-62443. Aby ułatwić praktyczne stosowanie w przemyśle obydwu miar, SIL i SAL odznaczają się formalnym podobieństwem.

Bardzo ważne jest rozróżnianie zakresu semantycznego pojęć „safety” i „security”, co język polski określa jednym słowem – bezpieczeństwo.

Problematyka była rozpatrywana w aspekcie niezawodności wykonania zdefiniowanej uprzednio funkcji bezpieczeństwa, opisanej w normie wieloarkuszowej PN-EN-IEC 61508 i w powiązanych z nią normach sektorowych.

Niezawodność realizacji funkcji bezpieczeństwa jest aspektem dynamicznym, zmiennym w czasie ze względu na procesy starzenia się sprzętu, jak również ze względu na zmiany w otoczeniu i pojawianie się nowych zagrożeń, głównie pod postacią zagrożeń zewnętrznych typu cyberatak. Uwzględniane muszą być także zagadnienia pewności działania i niezawodności warstwy fizycznej przekazu danych, 10

INSPEKTOR

Działania w obszarze cyberbezpieczeństwa powinny być działaniami kompleksowymi i stanowić istotne dopełnienie bezpieczeństwa procesowego. Jednocześnie w świecie, nie tylko w Polsce, panuje niezrozumiały trend utajniania incydentów związanych z cyberatakami. Jest to tym dziwniejsze, że np. raporty ze szkód i z katastrof przemysłowych spowodowanych przez błędy ludzkie lub zawodność sprzętu są powszechnie dostępne.

Brak informacji o incydentach i naruszeniach sfery cyberbezpieczeństwa uniemożliwia wymianę doświadczeń i tworzenie w tym obszarze systemów zarządzania bezpieczeństwem.

Brak danych rzutuje natomiast na rynek ubezpieczeń w Polsce, bowiem straty spowodowane przez cyberataki są raczej słabo rekompensowane przez polisy ubezpieczeniowe.

Ale, jak mówi przysłowie: nawet najdalsza podróż zaczyna się od pierwszego kroku. Cieszy nas, że ten pierwszy krok został zrobiony i wzbudził zainteresowanie, o czym świadczy frekwencja na IV Forum Bezpieczeństwa Funkcjonalnego.

foto: UDT

Problem małej przyczyny, a dużego skutku jest problemem technicznie bardzo złożonym i trudnym.

O możliwościach zapobiegania przyczynom takich zdarzeń dyskutowali eksperci podczas IV Forum Bezpieczeństwa Funkcjonalnego zorganizowanego przez UDT.

zapraszamy do udziału w konferencjach udt dźwigi

wózki jezdniowe

Normy, specyfikacje i dokumenty techniczne powiązane z dyrektywą dźwigową 95/16/WE

Wybrane zagadnienia związane z wytwarzaniem, modernizacją, naprawami oraz eksploatacją wózków jezdniowych podnośnikowych

21-22.05.2015, Warszawa 10-12.06.2015, Wrocław

10.06.2015, Poznań

transport bliski Wybrane zagadnienia z zakresu wytwarzania, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego

bezpieczeństwo funkcjonalne Bezpieczeństwo procesowe i wymagania eksploatacji urządzeń ciśnieniowych

28-29.05.2015, Szczecin

spawalnictwo V Majowe Seminarium Spawalnicze

21-22.05.2015, Szczecin

Mechanizmy degradacji i ocena stanu technicznego eksploatowanych elementów kotłów i rurociągów pracujących w warunkach pełzania 20-22.05.2015, Wrocław

14-15.05.2015, Bydgoszcz

informacje i Zgłoszenia: Urząd Dozoru Technicznego ul. Szczęśliwicka 34 02-353 Warszawa

Hanna Ratkowska tel. 22 57 22 415, kom. 728 859 729 hanna.ratkowska@udt.gov.pl

www.facebook.com/UDT.Bezpieczenstwo.Techniczne @UrzadDozoruTech

Głos eksperta

Diagnostyka urządzeń technicznych pracujących w warunkach pełzania Z pełzaniem wysokotemperaturowym mamy do czynienia w energetyce, przemyśle chemicznym, petrochemicznym, urządzeniach ciśnieniowych i wszędzie tam, gdzie temperatury eksploatacji są wyższe od temperatury granicznej Tg. tekst: Marta Wojas, ekspert UDT

Temperatura, w której materiał zaczyna pełzać, zależy od jego temperatury topnienia. Przyjmuje się, że pełzanie metali rozpoczyna się, gdy temperatura pracy wynosi 30 proc. do 40 proc. temperatury topnienia. Znany jest wpływ pełzania na własności 12

INSPEKTOR

użytkowe materiałów, natomiast jego złożony mechanizm jest ciągle przedmiotem badań.

Wskutek oddziaływania temperatury i obciążeń w materiałach następują zmiany strukturalne powodujące spadek własności użytkowych i pogorszenie zdolności do przenoszenia obciążeń eksploatacyjnych. Obniżenie dotyczy własności wytrzymałościowych (Rm, Re, Ret), odkształcalności opisywanej wydłużeniem oznaczanym podczas próby rozciągania (A5) oraz udarności (KV). Zmniejsza się również wytrzymałość na pełzanie i twardość materiału.

foto: Fotolia

Podczas pracy w podwyższonych temperaturach następują zmiany kształtu materiału pod wpływem nawet niewielkich naprężeń.

Jest to zjawisko zwane pełzaniem, które jest powolnym i ciągłym odkształcaniem materiału w czasie pod wpływem niewielkich naprężeń, niższych od granicy plastyczności. Wielkość odkształcenia zależy od naprężenia, temperatury i czasu.

głos eksperta

(a)

z

z

a) Krzywa pełzania 2

b) Prędkość odkształcenia w kolejnych etapach pełzania:

1

i 0

ii

iii

t2

t1

I stadium pełzania nieustalonego charakteryzujące się zmienną, malejącą prędkością odkształceń

tz

II stadium pełzania ustalonego, w którym prędkość odkształcenia jest stała

Czas t (b)

z

III stadium pełzania przyspieszonego, w którym prędkość pełzania zwiększa się, materiał ulega osłabieniu aż do zniszczenia tz czas do zniszczenia

s

i

ii

iii

t2

t1

Z zniszczenie

tz

Czas t Rys. 1. Przebieg pełzania w postaci krzywej pełzania (a) i prędkości odkształcenia (b)

Znane są charakter i tendencje zachodzących zmian. Jednak w celu uzyskania konkretnych wartości liczbowych odpowiednich własności po długotrwałej eksploatacji konkretnego materiału konieczne jest wykonanie odpowiednich badań. Wartości te są źródłem informacji o zmianie stanu materiału, kiedy odniesiemy je do stanu początkowego, ponieważ zmiany zachodzące w materiale i ich dynamika zależne są od typu i stanu jego struktury początkowej oraz rzeczywistych warunków eksploatacyjnych. Dlatego też istotne są stan zerowy oraz zapisy rzeczywistych parametrów eksploatacji, a także historia eksploatacji urządzenia.

Diagnostyka urządzenia technicznego dotyczy całego okresu jego życia, a więc projektowania, budowy, eksploatacji, remontów i modernizacji oraz magazynowania. Wymagania, które powinno spełniać urządzenie techniczne, określa odpowiednia dokumentacja techniczna na podstawie przepisów, norm i specyfikacji technicznych.

Diagnostyka urządzeń pracujących w warunkach pełzania

Rezultatem postępowania diagnostycznego powinny być informacje o stanie technicznym urządzenia pozwalające na podjęcie decyzji o jego dalszych losach.

Bezpieczna eksploatacja urządzeń technicznych zależy od ich rzeczywistego stanu technicznego. Określenie takiego stanu wymaga rozległej wiedzy o urządzeniu, którą pozyskuje się na podstawie odpowiednio opracowanej diagnostyki, swoistej dla danego urządzenia.

Bezpieczeństwo eksploatacji i związany z nim stan techniczny urządzenia powinny być rozumiane jako zapewnienie ograniczenia jego awaryjności, a co za tym idzie, zapewnienie założonej efektywności jego pracy. Zaś wiedza o stanie technicznym powinna stanowić bazę do opracowania systemu nadzoru nad urządzeniem, w tym systemu badań diagnostycznych i remontów.

Urządzenie spełniające takie wymagania jest użyteczne lub mówimy, że jest w użytecznym stanie technicznym, czyli może wykonywać wszystkie przypisane mu funkcje.

Diagnostyka urządzeń pracujących w warunkach pełzania to proces, który powinien rozpocząć się na etapie projektowania, w chwili opracowywania założeń projektowych, kontynuowany podczas wytwarzania i eksploatacji aż do likwidacji.

Można ustalić następujące etapy diagnostyki urządzeń pracujących w warunkach pełzania: −− określenie stanu zerowego, −− określenie stanu rzeczywistego na kolejnych etapach eksploatacji, INSPEKTOR

13

Głos eksperta

−− ocena stopnia degradacji na kolejnych etapach eksploatacji, −− decyzja o dalszym losie urządzenia.

Typowym przykładem urządzeń technicznych pracujących w warunkach pełzania są wszelkiego rodzaju zbiorniki ciśnieniowe, np. nieogrzewane płomieniem.

Stan zerowy urządzenia dotyczy danych: − − materiałowych, takich jak: skład chemiczny, własności mechaniczne i technologiczne, mikrostruktura, stan powierzchni (wady powierzchniowe), ciągłość (wady wewnętrzne), twardość, − − geometrii obiektu w zakresie: wymiarów, nieciągłości intensyfikujących naprężenia, takich jak karby konstrukcyjne, strukturalne, np. złącza spawane itp.

Stan rzeczywisty w danej chwili określa się na podstawie odpowiednich badań nieniszczących i niszczących wykonywanych w celu określenia wartości własności użytkowych i zdolności do dalszej eksploatacji.

W celu przeprowadzenia rzetelnej oceny konieczna jest również znajomość warunków eksploatacji urządzenia czyli rzeczywistych parametrów pracy, na podstawie np.: −− raportów dziennych, −− rejestru temperatur, ciśnień i ich gwałtownych zmian, −− ilości substratów podawanych do reaktorów, −− czystości wody chłodzącej, −− zmiany agresywności środowiska itp., −− rzeczywistych własności mediów eksploatacyjnych, −− rozkładu naprężeń pochodzących od ciśnienia i temperatury oraz chwilowych przeciążeń, −− historii eksploatacji urządzenia.

Najistotniejsze aspekty historii eksploatacji to: −− liczba godzin pracy, −− liczba uruchomień i odstawień oraz warunki ich przeprowadzenia (gwałtownie czy powoli), −− rodzaje badań wykonanych podczas kolejnych postojów oraz obszary badań, −− liczba, charakter i rodzaj oraz położenie nieciągłości wykrytych podczas tych badań, −− sposób i technologia naprawy wykrytych nieciągłości, −− wyniki badań po naprawie.

Zbiorniki takie powinny spełniać wymagania zasadnicze określone w dyrektywie ciśnieniowej 97/23/WE (PED). Wśród wielu warunków określono w niej zasady dotyczące pełzania. Projektowanie takich urządzeń, odbywające się metodą obliczeniową, wymaga znajomości własności materiału, tj.: −− granicy plastyczności w temperaturze obliczeniowej, −− wytrzymałości na rozciąganie, −− wytrzymałości zależnej od czasu, tj. wytrzymałość na pełzanie, −− dane zmęczeniowe, −− moduł Younga (moduł sprężystości), −− odpowiedni stopień odkształcenia plastycznego, −− udarności, −− odporności na pękanie.

W projekcie należy uwzględnić wszystkie mechanizmy degradacji dające się przewidzieć w sposób uzasadniony (np. korozję, pełzanie, zmęczenie), współmiernie do przewidywanego zastosowania urządzenia. Należy zwrócić uwagę na szczególne dane projektowe, mające wpływ na czas życia urządzeń, do których należą: −− w przypadku pełzania – projektowana liczba godzin pracy w określonych temperaturach, −− w przypadku zmęczenia – projektowaną liczbę cykli przy określonych poziomach naprężeń, −− w przypadku korozji – projektowany naddatek na korozję.

Jednym ze sposobów spełnienia wymagań zasadniczych dyrektywy jest postępowanie zgodnie z normą wyrobu zharmonizowaną z taką dyrektywą. W przypadku nieogrzewanych płomieniem zbiorników ciśnieniowych normą zharmonizowaną z PED jest PN-EN 13445, a szczególne zastosowanie w omawianym zakresie ma jej część 5, dotycząca badań podczas wytwarzania.

Obecnie istnieje wydanie tej normy z listopada (części 2-8) i grudnia (część 1) 2014 r., chociaż na liście norm zharmonizowanych z PED nadal widnieje wydanie z 2009 r. (Na potrzeby niniejszego artykułu korzystano z wydania z 2014 r.).

Ocena stopnia degradacji powinna opierać się na analizie porównawczej danych stanu rzeczywistego z danymi stanu zerowego i ustaleniu stopnia degradacji. Wynik oceny stanowi podstawę decyzji o dalszym losie urządzenia. Decyzja o dalszym losie urządzenia dotyczy odpowiednich zaleceń i profilaktyki ewentualnej dalszej eksploatacji lub likwidacji urządzenia.

Obecne wydanie tej normy, w części 5, dotyczącej kontroli i badań podczas wytwarzania, określa zakres badań na etapie wytwarzania, jakie dodatkowo, ponad wymagania dla wszystkich zbiorników, których norma dotyczy, należy wykonać w przypadku zbiorników przeznaczonych do pracy w warunkach pełzania. Wymagania te określono szczegółowo w załącznikach F – normatywnym oraz I – informacyjnym.

Wyznaczanie stanu zerowego urządzeń pracujących w warunkach pełzania na przykładzie nieopalanych płomieniem zbiorników ciśnieniowych

W części 3 normy, dotyczącej projektowania, załącznik M, informacyjny, określa zalecane badania podczas eksploatacji zbiorników pracujących w warunkach pełzania.

14

INSPEKTOR

głos eksperta

Załącznik F do części 1 PN-EN 13445-5 dotyczy kontroli i badań urządzeń ciśnieniowych pracujących w warunkach pełzania.

W załączniku określono: −− specjalne wymagania jakościowe dla złączy spawanych zbiorników ciśnieniowych i ich części, −− zakres inspekcji i badań, −− kryteria akceptacji, −− wymagania dla dokumentacji badań do celów określania stanu zerowego.

Wymagania ogólne załącznika F są następujące: −− wielkości maksymalnych dopuszczalnych nieciągłości nie mogą przekraczać wartości określonych dla poziomu jakości B w PN-EN ISO 5817:2014, −− niedopuszczalne są nieciągłości powierzchniowe w postaci podtopień, wklęśnięcia grani, braku przetopu, −− wymagane są łagodne przejścia, −− wady kształtu mogą być również krytycznym wymaganiem i wymaga się uwzględnienia tolerancji określonych w PN-EN 13445-4:2014.

W załączniku tym określono również zakres badań nieniszczących złączy spawanych urządzeń pracujących w warunkach pełzania.

Monitoring stanu urządzenia podczas eksploatacji ustala się opcjonalnie na etapie projektowania. Jeśli projekt zawiera taką opcję, procedury kontroli i badań powinny zostać określone przez wytwórcę w instrukcji użytkowania. Istotnym wymaganiem normy jest przechowywanie zapisów i wyników wszystkich badań wyznaczających stan zerowy przez cały okres życia urządzenia.

Ze względu na trudne warunki eksploatacyjne przyjęto, że konieczna jest podwyższona jakość zbiorników pracujących w warunkach pełzania w stosunku do innych zbiorników wytwarzanych zgodnie z PED. Wprowadzono więc specjalne, dodatkowe wymagania: −− w grupach materiałowych materiałów stosowanych do ich budowy występują nowe podgrupy: w grupie 1 – podgrupa 1c, zaś w grupie 3 – podgrupa 3c, −− dla złączy spawanych na materiałach z tych podgrup zwiększony został procent (zakres) badań nieniszczących w porównaniu z innymi grupami materiałowymi.

W tabeli 1 przedstawiono zakres badań nieniszczących dla materiałów z grup stosowanych do budowy urządzeń pracujących w warunkach pełzania 1c i 3c na przykładzie złączy wzdłużnych (1) oraz obwodowych na płaszczu (2a) w porównaniu odpowiednio z grupami 1a i 1b oraz 3a i 3b, na podstawie tabeli 6.6.2.1 i F.2.1 (zał. F) w normie PN-EN 13445-5.

Wskazano kryteria akceptacji dla złączy spawanych. Poziom jakości powinien spełniać wymagania dla poziomu B według PN- EN ISO 5817: 2014 oraz następujące dodatkowe wymagania dla nieciągłości: −− zajarzanie łuku (601) – usunąć oraz wykonać 100% badań MT i PT, aby upewnić się, że zostało całkowicie usunięte, −− rozprysk (602) – usunąć ze wszystkich części ciśnieniowych i spoin przyłączeniowych. Pojedyncze rozpryski dopuszczalne są na elementach wykonanych z materiałów grupy 1, −− naderwanie powierzchni (603), ślad szlifowania (604), ślady dłutowania (605) powinny zostać wyszlifowane, aby zapewnić gładkie przejście, −− przeszlifowania (606) są niedopuszczalne. Każde lokalne przeszlifowanie powoduje zmniejszenie grubości projektowej (grubość obliczeniowa + dodatek na korozję).

W przypadku urządzeń do pracy w warunkach pełzania dokumentacja powinna zawierać następujące informacje: −− projektowaną liczbę godzin pracy (np. 100 tys. godz.) i spodziewany okres dla każdego przypadku obciążenia, −− części zbiornika, które są narażone na pełzanie, −− wartości współczynników redukcji wytrzymałości złączy spawanych zastosowanych dla każdego złącza narażonego na pełzanie, −− wymagania dotyczące monitorowania stanu urządzenia (lifetime monitoring), badań i kontroli, określone w instrukcji obsługi urządzenia; minimalne wymaganie dotyczy ciągłej rejestracji ciśnienia oraz temperatury, a także przechowywania zapisów z tych pomiarów, −− informację czy będzie stosowany monitoring w rozumieniu pkt 19 normy PN-EN 13445-3, czy nie.

Załącznik I w części 5 normy, informacyjny, dotyczy badań, które należy wykonać podczas wytwarzania, wyznaczając tzw. stan zerowy urządzenia, służący nadzorowi eksploatacyjnemu.

Zaleca się wykonać: −− badanie struktury złączy spawanych: spoiny, strefy wpływu ciepła i materiału rodzimego. Badanie wykonuje się metodą replik po zakończeniu procesu wytwarzania, po końcowej obróbce cieplnej. Liczba replik powinna być reprezentatywna dla liczby obszarów krytycznych ze względu na pełzanie, np. złącza spawane. Wyniki badania struktury powinny być przechowywane przez cały okres życia urządzenia, −− pomiar twardości złączy spawanych i materiału rodzimego po zakończeniu wytwarzania i obróbce cieplnej. Wyniki pomiarów należy przechowywać przez cały okres życia urządzenia, − − precyzyjne pomiary geometryczne elementów pracujących w warunkach pełzania; należy przechowywać je przez cały okres eksploatacji, aby możliwa była precyzyjna ocena odkształceń w wyniku pełzania.

INSPEKTOR

15

Głos eksperta

Wymagana grupa badania

Rodzaj złącza

Metoda badania

1a

1b

1c

3a

3b

3c

Wymagany materiał rodzimy od 1 do 10

1.1, 1.2, 8.1

od 1 do 10

8.2, 9.1, 9.2, 10

1.1, 1.2, 8.1

1.1, 1.2, 8.1, 8.2 9.1, 9.2, 10

1

RT lub UT MT lub PT

100% 10%

100% 10%

100% 25%

25% 10%

10% 10%

25% 25%

2a

RT lub UT MT lub PT

100% 10%

25% 10%

100% 25%

10% 10%

10% 10%

25% 25%

Tabela 1. Zakres badań nieniszczących dla materiałów z grup stosowanych do budowy urządzeń pracujących w warunkach pełzania 1c i 3c na przykładzie złączy wzdłużnych (1) oraz obwodowych na płaszczu (2a)

Na uwagę zasługuje załącznik E, informacyjny, który traktuje o metodzie emisji akustycznej w zastosowaniu do badania urządzeń ciśnieniowych na etapie wytwarzania. Metoda ta nie służy zastąpieniu badań obowiązkowych, ale jako metoda uzupełniająca próby pneumatycznej czy kombinacji prób hydrostatycznej i pneumatycznej.

Metodę tę można stosować w przypadku prostych zbiorników, np. kulistych lub cylindrycznych, z wypukłym lub płaskim dnem i nie powinno się jej stosować w przypadku zbiorników z nieciągłościami oraz zbiorników ze złączami zakładkowymi i na podkładkach.

W przypadku stosowania tej metody personel wykonujący badanie powinien być kwalifikowany zgodnie z PN-EN ISO 9712:2012.

Badanie należy wykonywać zgodnie z wymaganiami PN-EN 14584, tu stosuje się planarne rozmieszczenie czujników.

Liczba zastosowanych czujników powinna gwarantować zbadanie 100 proc. objętości urządzenia, co oznacza, że każde urządzenie może wymagać innej liczby czujników.

Plan badań eksploatacyjnych urządzeń pracujących w warunkach pełzania Zalecenia dotyczące badań urządzeń podczas eksploatacji określa załącznik M, informacyjny, w PN-EN 13445-3 dotyczącej projektowania.

Złącznik ten zaleca, aby opracować plan badań urządzeń eksploatowanych na cały okres jego życia, ustalając terminy kolejnych badań.

Plan badań powinien uwzględniać dane zebrane dla stanu zerowego urządzenia oraz historię urządzenia i historię eksploatacji, na podstawie których należy określić: 16

INSPEKTOR

−− obszary badania, które powinny uwzględniać miejsca i obszary występowania spodziewanych nieciągłości, −− charakter i rodzaj spodziewanych nieciągłości, −− stosowane wcześniej metody badawcze i wykryte nieciągłości, −− kryteria akceptacji.

Określenie powyższych założeń warunkuje wybór metod badania oraz kolejność ich wykonania, gdyż zależą one od: −− odpowiedzialności badanego urządzenia i stopnia zagrożenia z tytułu jego eksploatacji, −− dostępności obszarów badania, −− spodziewanych nieciągłości, które chcemy wykryć, −− przyjętych kryteriów akceptacji.

Metody powinny być dobrane przede wszystkim pod względem rodzaju nieciągłości: powierzchniowych, wewnętrznych oraz najmniejszej wielkości nieciągłości, jaką należy wykryć, co jest uwarunkowane czułością metody badawczej.

Zaleca się wykonywanie badań na obecność nieciągłości powierzchniowych i wewnętrznych. Badania takie powinny być przeprowadzone po raz pierwszy nie później niż w połowie projektowanego czasu eksploatacji, który jak dotąd dla urządzeń pracujących w warunkach pełzania wynosi 100 tys. godz. W przypadku urządzeń pracujących w warunkach pełzania konieczne jest uzupełnienie badań wewnętrznych badaniami nieniszczącymi na pełzanie w obszarach krytycznych narażonych na pełzanie. Jednym ze sposobów pozwalających określić zmiany struktury materiału pod wpływem pełzania jest badanie metodą replik, którego wyniki uzyskane podczas eksploatacji powinny być odniesione do stanu zerowego struktury.

Ocena struktury w oderwaniu od stanu zerowego może wprowadzać w błąd, gdy materiał początkowy miał już nieodpowiednią strukturę. Badanie struktury metodą replik oraz pomiar pełzania mają szczególne znaczenie w przypadku projektowania wg pkt 19

głos eksperta

normy PN-EN 13445-3:2014, gdyż ta metoda projektowania umożliwia stosowanie mniejszych grubości ścianek zbiornika. Kolejnych informacji dostarczy pomiar twardości odniesiony do twardości stanu zerowego. Jeśli uzyskane wyniki budzą wątpliwości, należy badanie powtórzyć lub zastosować inną metodę nieniszczącą.

Informacji na temat pełzania materiału podczas eksploatacji mogą dostarczyć również pomiary geometryczne, np. średnicy zbiornika.

W przypadku gdy wyniki badań wskazują na przyspieszenie procesu degradacji, zaleca się zwiększenie częstotliwości badań. Urządzenia, które osiągnęły projektowaną granicę czasu eksploatacji (100 tys. godz.), powinny być szczególnie dokładnie badane metodami nieniszczącymi, szczególnie w obszarach najbardziej narażonych. Jeśli badania nieniszczące wykonane zgodnie z planem badań nie wykazują obecności nieciągłości czy uszkodzeń, urządzenie może być dopuszczone do dalszej eksploatacji. W przypadku występowania pęknięć lub uszkodzeń liniowych mogących w konsekwencji spowodować podobne skutki jak pęknięcia należy element wymienić. Najbardziej niebezpieczne ze względu na obciążenia mechaniczne są wszelkie pęknięcia i przyklejenia w spoinach. Najmniej niebezpieczne są pustki gazowe zamknięte, niewychodzące na powierzchnię, zwłaszcza o kształcie kulistym.

Wymiana elementu może zostać zaniechana, kiedy wykryte pęknięcia lub inne uszkodzenia dają się usunąć przez wyszlifowanie, z zapewnieniem odpowiedniej grubości materiału, albo naprawić przez spawanie. Rozwiązaniem może być również obniżenie parametrów pracy urządzenia.

Tyle zalecają normy, praktyka pokazuje, że urządzenia pracują ponad 100 tys. godz. i wiele ośrodków opracowało i nadal pracuje nad metodologią ustalania stanu urządzenia, pozwalającą na przedłużenie czasu obliczeniowego eksploatacji.

Dotychczasowe doświadczenia wykazują, że możliwe jest przedłużenie czasu eksploatacji do 200 tys. godz., co zostało poparte odpowiednią metodologią obliczeniową stosowaną w energetyce. Opiera się ona na średniej czasowej wytrzymałości na pełzanie dla 200 tys. godz.

w połączeniu z pozytywnymi wynikami nieniszczących pomiarów i badań diagnostycznych, o których mowa powyżej, oraz dokładnej ocenie stanu materiału urządzenia, a w szczególności jego obszarów krytycznych.

Badania niszczące wykonuje się w celu oszacowania rzeczywistych własności materiału, a uzyskane wyniki trzeba odnieść do znanych własności materiału przed eksploatacją i w jej trakcie, co wiąże się z potrzebą posiadania bazy danych o własnościach i strukturze różnych materiałów z różnych warunków i etapów eksploatacji. Badania takie można wykonać na materiale pochodzącym z wymienionego elementu zbiornika lub na próbkach wypreparowanych z urządzenia, najlepiej z miejsca najbardziej narażonego. Jeśli nie jest to możliwe, szacowanie własności materiałowych przeprowadza się przy użyciu technik nieniszczących.

Takie działania pozwalają oszacować stan materiału, stopień jego wyczerpania i czas bezpiecznej eksploatacji do kolejnego badania.

Wnioski Metodologia diagnostyki urządzeń ciśnieniowych pracujących w warunkach pełzania do 100 tys. godz., a w szczególności nieogrzewanych płomieniem zbiorników ciśnieniowych, wynika z wymagań i zaleceń normy PN-EN 13445.

Diagnostyka urządzeń technicznych pracujących w warunkach pełzania wymaga znajomości stanu zerowego urządzenia i własności materiału, z którego zostało ono zbudowane, oraz takich samych danych na różnych etapach eksploatacji. Wyniki badań i pomiarów powinny być przechowywane przez cały okres życia urządzenia jako dane odniesienia przy ocenie stopnia degradacji na kolejnych etapach eksploatacji.

Za przechowanie powinien być odpowiedzialny eksploatujący, który, na podstawie ustawy o dozorze technicznym, jest odpowiedzialny za stan i jakość urządzenia, mające wpływ na bezpieczną pracę.

Stosowana w praktyce diagnostyka urządzeń pracujących powyżej 100 tys. godz. pozwala na oszacowanie stanu materiału i stanu urządzenia i nie doczekała się jak dotąd znormalizowania.

szkolenie Kompleksowy system dozorowania urządzeń ciśnieniowych i bezciśnieniowych 21-22.05.2015, Gdańsk informacje i Zgłoszenia: ul. Trakt Świętego Wojciecha 215b 02-353 Gdańsk tel. 58 320 59 00 o_gdansk@udt.gov.pl

Michał Jercha michal.jercha@udt.gov.pl Agnieszka Jasionek agnieszka.jasionek@udt.gov.pl

www.facebook.com/UDT.Bezpieczenstwo.Techniczne @UrzadDozoruTech

Innowacyjne produkty kosztują więcej Rozmowa z Januszem Samułą, dyrektorem Pionu Bezpieczeństwa Technicznego w UDT

Przykłady niedoceniania myśli innowacyjnych można mnożyć.

Jednym z nich jest działalność Christiana Hülsmeyera, który już w 1904 r. zaprezentował prototyp radaru. Pokaz, w którym uczestniczyli właściciele statków i firm transportowych, nie spotkał się z najmniejszym zainteresowaniem firm zaangażowanych w transport morski, a dziś trudno wyobrazić sobie nawigację bez wykorzystania radaru. Umiejętność rozpoznania przyszłościowych rozwiązań jest szczególnym darem. Nie mam tu na myśli autorów powieści science fiction, lecz raczej naukowców, którzy potrafią jakimś szóstym zmysłem odkryć prawa, zasady o dużym znaczeniu dla rozwoju nauki. W Urzędzie Dozoru Technicznego interesują nas w szczególności aspekty 18

INSPEKTOR

praktycznego zastosowania osiągnięć nauki. Niestety, widzę duży rozdźwięk pomiędzy środowiskiem naukowców i inżynierów, którzy pracują nad wdrożeniem innowacyjnych rozwiązań. Środowisko naukowe jest bardzo hermetyczne, pracownicy naukowi pracują często sami dla siebie, znajdując uznanie jedynie w bardzo wąskim gronie specjalistów i uważając, że reprezentują tak wysoki poziom intelektualny, że „reszta świata” ich nie rozumie. Taka postawa, choć częsta, leży w sprzeczności z pokorą, która powinna cechować naukowców.

Są też pozytywne przykłady. Przypominam sobie zajęcia z wybitnym naukowcem profesorem Januszem Groszkowskim. To był autorytet – nikt ze studentów nie śmiał przyjść na egzamin do profesora ubrany inaczej niż w elegancki garnitur.

Dziś brakuje w nauce takich autorytetów. Dzisiaj profesor to nie osobowość, ale zawód. Oczywiście brak owocnego dialogu to nie tylko efekt postawy pracowników nauki, lecz również inżynierów i przedsiębiorców, którzy w pogoni za zyskiem nie chcą dźwigać ciężaru wdrożenia innowacyjnych rozwiązań, kosztów obarczonych pewnym ryzykiem, bez pewności, czy innowacyjne rozwiązanie przyniesie korzyści marketingowe.

foto: UDT

Przytoczone przez Pana na konferencji UDT „Nauka, technika, gospodarka – doświadczenia i perspektywy rozwoju” cytaty z bliższej i dalszej historii świadczą najdobitniej o tym, jak ważna jest umiejętność dostrzeżenia w porę innowacji i trafna ocena ich znaczenia. Wydaje się to niemożliwe bez bliskiej współpracy świata nauki i techniki. Jak ocenia pan obecny stan kontaktów tych dwóch środowisk w naszym kraju?

głos eksperta

Co należałoby zrobić, aby tę współpracę ułatwić, umożliwić nie tylko wzajemne zrozumienie, ale i wspólnotę interesów, celów? Wydaje się przecież, że przedstawiciele nauki i techniki mówią często różnymi językami.

Naukowcy i inżynierowie często się nie rozumieją. Przyczyna faktycznie leży w rozbieżności stawianych celów i w odmienności sposobów oceny pracy naukowców i inżynierów. Rzetelne podanie kryteriów sukcesu w nauce jest bardzo trudne. Przestrzeń pomiędzy sukcesem naukowym a błędnym rozumowaniem naukowca jest trudno mierzalna ze względu na niezwykle złożoną weryfikację praktyczną potencjalnie genialnych osiągnięć naukowych. Jak sprawdzić, czy wieloświaty, w których żyjemy, oparte o 11-wymiarową przestrzeń wynikającą z teorii strun naprawdę istnieją?

Ze względu na trudność zweryfikowania teorii naukowych sami naukowcy coraz częściej posługują się pojęciem wiary w teorie naukowe, choć wiemy, że dotychczas wiara była raczej domeną metafizyki niż fizyki. Wobec trudności oceny sukcesów naukowców wprowadzono punkty odzwierciedlające jakość publikacji, liczbę cytowań, tzw. impact factor. Te kryteria sukcesu w nauce

dziś koniecznością. Czy nastawienie z jednej strony na zysk, z drugiej – na rozwój badań można w ogóle pogodzić?

Od 1989 r. signum temporis jest wartościowanie wydarzeń, zachowań, produktów w kontekście ich przydatności rynkowej.

Niezależnie od naszych wyborów życiowych nieustannie musimy się liczyć z komercjalizacją, której uczą nas media, otoczenie, finansowe perspektywy naszych działań. Nauka, w większości krajów rozwiniętych, jest w dużej mierze podporządkowana celom marketingowym lub oczekiwaniom przemysłu zbrojeniowego.

Wobec wszechobecnej globalizacji nie uciekniemy od tych celów, niezależnie od naszych upodobań czy przyjętej skali wartości.

Samonapędzającym mechanizmem dla poprawy finansowania nauki i pobudzania innowacyjności może być postawienie znaku równości pomiędzy rozwojem badań naukowych a zyskiem, czyli wysoka ocena i finansowe preferencje dla tych badań, których wyniki dają się implementować w sposób przynoszący zysk przedsiębiorcy. Z części tego zysku można pokrywać koszty badań naukowych. Oczywiście taka komercjalizacja nie może eliminować mechanizmów centralnych finansowania badań podstawowych.

Jedną z dróg w kierunku porozumienia pomiędzy naukowcami i inżynierami jest stawianie naukowcom zadań, których wykonanie owocuje praktycznym wdrożeniem osiągnięć naukowych. są dość zawodne, a na pewno niezrozumiałe i mało istotne dla inżynierów praktyków. Z kolei kryterium sukcesu inżynierów są aplikacje praktyczne. Zaprojektowany przez inżynierów samolot albo utrzyma się w powietrzu, albo spadnie. W ocenie sukcesu pracy inżyniera nie ma wątpliwości. Taki stan rzeczy powoduje, że inżynierowie nie do końca wierzą, że aplikacja koncepcji naukowców się powiedzie. Naukowcy natomiast unikają jak ognia przyjęcia jako kryterium oceny ich pracy możliwości praktycznego wdrożenia wyników ich działań.

Zatem jedną z dróg w kierunku porozumienia pomiędzy naukowcami i inżynierami jest stawianie naukowcom zadań, których wykonanie owocuje praktycznym wdrożeniem osiągnięć naukowych.

Oczywiście nie można wprowadzić tego kryterium dla nauk czysto teoretycznych, których osiągnięcia są wykorzystywane w bliższej lub dalszej przyszłości, często przez następne pokolenia. Są również inne drogi, które mogą zbliżyć naukowców i inżynierów i spowodować synergię ich działań, choćby lepsze opłacanie naukowców, których osiągnięcia znajdują zastosowanie praktyczne, przykładowo dobrze funkcjonujący system ochrony patentowej lub system bonusów dla innowacyjnych inżynierów. Jest to podejście czysto marketingowe, które może zostać oprotestowane przez naukowców, zwłaszcza tych, których osiągnięcia nie mogą być wprost zaimplementowane w przemyśle.

Naukowcom trudno jest przekonać się do myślenia marketingowego, które uważają często za nieprzystające do ich świata.

A jednak myślenie w kategoriach komercjalizacji wydaje się

Dlaczego wielu przedsiębiorców nie widzi potrzeby podejmowania współpracy z naukowcami? Czy jest to Pana zdaniem polska specyfika, być może efekt dotychczasowego etapu rozwoju naszej gospodarki, konkurującej głównie kosztami wytwarzania, a nie innowacyjnymi produktami?

Dlaczego przedsiębiorcy nie współpracują z naukowcami?

Ciekawe pytanie. Widzę co najmniej dwa powody takiego stanu rzeczy. Przede wszystkim stosunkowo wysoki koszt współpracy z uczelnią czy instytutem naukowym. Przedsiębiorca, chcąc współpracować z konkretnymi naukowcami, musi opłacać dodatkowo koszty uczelniane czy instytutowe niepowiązane bezpośrednio ze zlecanym działaniem. Powodem takiej sytuacji jest pewien egalitaryzm w wynagradzaniu naukowców, uniemożliwiający zróżnicowanie dochodów wybitnych jednostek w stosunku do przeciętnych, których, zgodnie z krzywą Gaussa, jest więcej, jak również silna hierarchiczna i konserwatywna struktura uczelni i instytutów wymagająca wdzięczności młodych, zdolnych uczonych w stosunku do profesorów, którzy ich uczyli i często nadal są ich szefami.

Przedsiębiorca będzie gotów opłacać bezpośrednich twórców rozwiązań innowacyjnych, ale nie tych, którym młody wynalazca zawdzięcza zdobycie wiedzy. Idąc tą drogą, za autorów sukcesu młodego naukowca można przede wszystkim uznać jego rodziców. Inną przyczyną trudności we wdrażaniu innowacji jest poziom rozwoju gospodarczego naszego kraju. Gdy uczestniczyłem w szkoleniach z zakresu sprzedaży, przekonywano INSPEKTOR

19

Głos eksperta

Nauka, w większości krajów rozwiniętych, jest w dużej mierze podporządkowana celom marketingowym lub oczekiwaniom przemysłu zbrojeniowego. Wobec wszechobecnej globalizacji nie uciekniemy od tych celów, niezależnie od naszych upodobań czy przyjętej skali wartości. mnie, że dla klienta jakość produktu jest równie ważna jak cena.

Nie podzielam tego poglądu w odniesieniu do klientów w kraju, w którym praktycznie nie istnieje silna klasa średnia. Innowacyjne produkty kosztują więcej, przynajmniej na pierwszym etapie wdrożenia, dając w zamian lepszą jakość, której oczekują klienci głównie w bogatszych państwach rozwiniętych, akceptujący wyższe ceny. Obniżenie ceny innowacyjnych produktów następuje z chwilą wdrożenia ich do masowej produkcji, ale wtedy już nie należą do grupy produktów innowacyjnych, lecz standardowych.

Rozwiązaniem może też być inicjowanie tematów prac badawczych przez przemysł, a także uczestniczenie przedstawicieli biznesu w gremiach uczelni nakreślających plany prac badawczych. Dużą rolę w promowaniu innowacji może odegrać państwo, gdyż jego instytucje mogą stworzyć system zachęt dla działań innowacyjnych, wspierania projektów, wynalazków również poprzez ochronę patentową, a także zreformować system wynagradzania pracowników nauki w taki sposób, aby jednostki wybitne mogły liczyć na wyróżnienie.

Czy Akademię UDT można określić jako platformę współpracy między przedsiębiorstwami a naukowcami? Jakie są jej główne cele?

Czy kierunki studiów i – szerzej – cały system kształcenia ponadpodstawowego są Pana zdaniem dopasowane do potrzeb biznesu?

Na pewno tak, choć sformułowanie „platforma współpracy” dotyczy całego Urzędu Dozoru Technicznego. Działania Akademii UDT to przede wszystkim wykłady, warsztaty i szkolenia utrzymujące poziom kompetencji naszych pracowników, lecz także szkolenia prowadzone przez zaproszonych specjalistów z zewnątrz. Nasza instytucja nie jest nakierowana na zysk, wyzwaniem jest bezpieczeństwo urządzeń technicznych. Z tego powodu w ślad za rozwojem nauki i techniki, odzwierciedlonym w postaci nowatorskich rozwiązań technicznych, wspieramy innowacyjne metody badań inspekcyjnych. Temu służą podpisane porozumienia o współpracy z wieloma ośrodkami naukowymi.

Uważam, że kierunki studiów rozwijają się niezależnie od oczekiwań rynku. Młodzi maturzyści, widząc trudności na rynku pracy, chcą przesunąć w czasie trudny moment rozpoczęcia kariery zawodowej. Rynek reaguje na popyt i otwierane są liczne prywatne szkoły wyższe. Jakie szkoły? Niskokosztowe, ekonomiczne, humanistyczne, niewymagające dużych inwestycji. Przemysł, jako odbiorca rozwiązań innowacyjnych, jest budowany w dużej mierze przez absolwentów uczelni technicznych. Prywatne uczelnie techniczne nie są preferowanym rozwiązaniem ze względu na koszty, przykładowo uruchomienie laboratoriów jest drogą inwestycją.

Zawsze pytam absolwentów popularnego kierunku marketing i zarządzanie – czy pan lub pani ma czym zarządzać? Czy są widoki na zarządzanie firmą rodzinną?

W jaki sposób można doprowadzić do zwiększenia udziału przemysłu w finansowaniu nauki?

Należy zdawać sobie sprawę, że w dzisiejszych czasach korporacje ponadnarodowe dysponują niejednokrotnie większym kapitałem niż państwa. Skutkiem tego jest model korporacyjny rozwoju innowacyjności, który najczęściej zakłada, że dział badawczo-rozwojowy jest częścią składową przedsiębiorstwa. W Polsce mamy potencjał w postaci wielu instytutów naukowo-badawczych i uczelni. Aby wesprzeć naukę z pieniędzy generowanych przez przemysł, należy urealnić koszty, które ponosi przedsiębiorca, współpracując z uczelnią. Te koszty powinny dotyczyć wyłącznie danego projektu badawczego, a nie pokrywać inne statutowe cele ośrodka naukowego. Patrząc od strony przedsiębiorcy, badania prowadzone przez ośrodki naukowe powinny być ukierunkowane na wdrożenia, przedsiębiorca musi mieć zysk wynikający ze współpracy z naukowcami, aby móc się tym zyskiem dzielić.

Istotny jest też przepływ informacji, czym dysponuje nauka i jakie są oczekiwania biznesu.

20

INSPEKTOR

Podsumowując, przeszliśmy z centralnego planowania w zakresie szkolnictwa wyższego do uwarunkowanego swobodą działalności gospodarczej inwestowania w uczelnie, które są tańsze – kierunki studiów, jakie te uczelnie oferują, nie mają istotnego związku z oczekiwaną strukturą zatrudnienia. Skrajne rozwiązania nie są najlepsze.

Wywiad ukazał się pierwotnie w czasopiśmie Centralnego Instytutu Ochrony Pracy „Bezpieczeństwo Pracy.

Nauka i Praktyka”.

rozmowa dozorowa

Basell Orlen Polyolefins – lider w bezpieczeństwie technicznym Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o. („BOP”) jest polską spółką joint venture, utworzoną w 2003 r. przez Basell Europe Holdings B.V. i PKN ORLEN SA, specjalizująca się w produkcji poliolefin. BOP jest jedynym producentem poliolefin w Polsce i największym krajowym wytwórcą tworzyw sztucznych.

Rozmowa z Markiem Wilmanowiczem, dyrektorem technicznym Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o.

W misję Basell Orlen Polyolefins wpisane jest dążenie do doskonałości w każdym obszarze działania, a bezpieczeństwo jest celem nadrzędnym. Jakie działania z obszaru BHP realizujecie w praktyce, aby wypełnić misję BOP? Jak BOP dba o bezpieczeństwo pracowników?

Bezpieczeństwo w pracy jest dla nas wartością nadrzędną.

Dążenie do perfekcji w obszarze bezpieczeństwa wyrażamy hasłem: CEL ZERO – ZERO BŁĘDÓW, ZERO WYPADKÓW. Oznacza to, że podejmujemy wszelkie możliwe starania, aby nie popełniać błędów i aby nie doprowadzać do wypadków. CEL ZERO to zasada, którą realizujemy każdego dnia. Osiągamy to poprzez proaktywne podejście do bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Naszym celem jest stworzenie bezwypadkowego miejsca pracy.

Przestrzegamy wszystkich obowiązujących przepisów prawa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także naszych wewnętrznych zasad i procedur BHP. Wszyscy aktywnie uczestniczymy w monitorowaniu miejsc pracy oraz na bieżąco powiadamiamy przełożonych i służby BHP o zdarzeniach, które potencjalnie mogą stanowić zagrożenie bezpieczeństwa.

Aktywnie uczestniczymy w szkoleniach z zakresu bezpieczeństwa i wykorzystujemy narzędzia BHP np. technikę sprawdzania sygnałów – pomyślę, zanim rozpocznę pracę, abym mógł ją wykonać bezpiecznie.

Bezpieczeństwo to odpowiedzialne i uważne postępowanie, ale także postawa i sposób myślenia. To zdolność przewidywania potencjalnych zagrożeń i ich eliminacja, zanim się pojawią.

W BOP wszyscy nieustannie dążymy do doskonalenia w tym zakresie, aby wykluczyć wszelkie niepożądane zdarzenia.

Każdy z nas jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo swoje i swoich współpracowników, w tym przedstawicieli firm partnerskich realizujących zadania na terenie naszej firmy.

Realizujemy liczne projekty BHP, m.in. program zachęt, szkoleń oraz bieżącej współpracy między działami. Program Zachęt BHP

skierowany jest do pracowników BOP oraz kontraktorów i składa się z trzech części. Pierwsza dotyczy 2 tys. godz. przepracowanych bez wypadku, druga – składania raportów okołowypadkowych, tzw. near miss, a trzecia to konkurs. Ponadto regularnie prowadzimy szkolenia tematyczne dla naszych pracowników, manewry ratownicze, ćwiczenia ewakuacyjne, warsztaty pierwszej pomocy przedlekarskiej, kursy bezpiecznej jazdy.

Od 2010 r. realizujemy kampanię pod nazwą: CEL ZERO. Akcja ta nie ma określonych ram czasowych, trwa cały czas. Jest to nasza filozofia codziennego postępowania, która kształtuje i wpływa na mentalność oraz podejście do spraw związanych z bezpieczeństwem w pracy i poza nią. Celem tej akcji jest uwrażliwienie i wyrobienie nawyków bezpiecznego postępowania wśród naszych pracowników i partnerów biznesowych.

W ramach akcji CEL ZERO co roku organizujemy w naszej firmie Dzień Bezpieczeństwa.

Hasło CEL ZERO oznacza bezpieczne przygotowanie stanowiska pracy oraz unikanie błędów skutkujących obrażeniami. Oczekujemy, że nasza dbałość o sprawy BHP przyniesie efekty w postaci braku wypadków. Każdy obszar naszej firmy nadzorowany jest przez doświadczony zespół specjalistów BHP, którzy realizują swoje zadania, kierując się bezpieczeństwem pracy.

Staramy się, aby praca w przemyśle chemicznym była bezpieczna. Zależy nam na tym, żeby wszyscy pracujący na terenie naszej firmy każdego dnia mogli zdrowi wrócić do domu. To jest dla nas najważniejsze.

Wspomniane wcześniej raporty okołowypadkowe opisują wypadki, do których nie doszło, ale potencjalnie mogłyby się zdarzyć. Termin, którego używamy w języku angielskim do określenia tego zjawiska, to „near miss”. Sprawozdania te są bardzo ważną częścią całego programu BHP. Polega to na tym, że nasi pracownicy obserwują otoczenie, w którym pracują, i jeśli zauważą potencjalne zagrożenie, niebezpieczne sytuacje lub zachowania innych współpracowników, kontraktorów, uszkodzenia infrastruktury technicznej, wycieki INSPEKTOR

21

rozmowa dozorowa

substancji czy też braki wyposażenia, niezwłocznie zgłaszają ten fakt do działu BHP. Czasami kwestie te mogą wydawać się z pozoru błahe, ale jeśli chodzi o bezpieczeństwo, lepiej wykazać się nawet nadmierną ostrożnością. W końcu chodzi o nasze zdrowie i życie.

Wszystkie tego typu raporty są rejestrowane w specjalnej bazie i przekazywane do analiz, a następnie do realizacji, czyli wyeliminowania potencjalnego źródła niebezpieczeństwa.

Zgodnie z piramidą wypadkowości Birda (wykres poniżej) dzięki 600 zgłoszeniom okołowypadkowym unikamy jednego ciężkiego wypadku.

BOP posiada w Płocku dwa światowej skali zakłady do produkcji polietylenu oraz polipropylenu. Roczny potencjał tych nowoczesnych fabryk wynosi 720 tys. ton, z czego 400 tys. ton stanowi polipropylen (PP) wytworzony przy użyciu technologii Spheripol, a 320 tys. ton – polietylen dużej gęstości (HDPE) wyprodukowany przy zastosowaniu technologii Hostalen. Obie technologie są licencjonowane przez LyondellBasell.

iść w parze z bezpieczeństwem pracy. Naszym zadaniem jest podwyższanie standardów pracy. Chcemy, aby nasi interesariusze mogli korzystać z naszych „Dobrych praktyk BHP”, a sami również chętnie będziemy się od nich uczyć.

W ciągu ostatniej dekady w naszej firmie zostało zgłoszonych 14 500 zagrożeń, co zgodnie z powyższą statystyką pozwoliło nam uniknąć 24 wypadków przy pracy. W BOP wdrożyliśmy wskaźnik wypadkowości, tzw. Total Recordable Rate (TRR), który pozwala nam kontrolować i utrzymywać na możliwie najniższym poziomie liczbę wypadków. TRR to liczba wypadków na jeden milion przepracowanych godzin. Im więcej raportów okołowypadkowych, tym mniej wypadków.

Poza tym, że najlepsze raporty są nagradzane, nasi pracownicy sami zauważyli, że mają realny wpływ na poprawę warunków pracy. Dzięki raportom okołowypadkowym skutecznie możemy ograniczać ryzyko podczas codziennych prac. Takie raportowanie daje wszystkim wymierne korzyści.

Największym sukcesem firmy jest doświadczony i bezpiecznie pracujący zespół ludzi o wysokiej kulturze w obszarze bezpieczeństwa. Realizacja głównych założeń biznesowych musi

BOP posiada instalację do produkcji polietylenu małej gęstości (LDPE), której roczna wydajność produkcyjna wynosi 100 tys. ton. Oznacza to, że łączny potencjał produkcyjny spółki wynosi 820 tys. ton poliolefin. Produkty te są wysyłane z należącej do BOP Platformy Logistycznej, która jest jednym z największych i najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie.

22

INSPEKTOR

W jakich obszarach UDT jest obecny w BOP? We wrześniu ubiegłego roku podpisaliśmy z UDT porozumienie o podjęciu wspólnych działań prowadzących do podnoszenia poziomu bezpieczeństwa instalacji eksploatowanych przez BOP. W wyniku tej umowy już od około pół roku inżynierowie UDT wspierają BOP w utrzymaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa technicznego w naszej spółce.

BOP korzysta z usług UDT zwłaszcza w zakresie przygotowywania i przeprowadzania inspekcji technicznych opartych na analizie ryzyka (RBI – Risk Based Inspection), analizie zagrożeń i ryzyka (HAZOP – Hazard and Operability Study) i analizie przypisania i weryfikacji poziomów nienaruszalności bezpieczeństwa (SIL – Safety Integrity Level). Postanowienia porozumienia o współpracy będą realizowane poprzez działania grup roboczych ekspertów BOP i UDT. W 2014 r. UDT przyznał Państwu tytuł Lidera Bezpieczeństwa Technicznego za utrzymywanie najwyższego standardu bezpieczeństwa technicznego. Współpracujecie z organizacjami wspierającymi rozwój branży tworzyw sztucznych w Polsce. Jak Pan ocenia poziom bezpieczeństwa technicznego w branży tworzyw sztucznych w Polsce na tle Europy?

Dzięki strukturze naszej firmy, joint venture pomiędzy spółką z Grupy LyondellBasell i PKN ORLEN SA, możemy korzystać z doświadczeń naszych udziałowców. Działania, które od początku istnienia spółki realizujemy w obszarze bezpieczeństwa technicznego, spełniają standardy obowiązujące w Europie.

www.facebook.com/UDT.Bezpieczenstwo.Techniczne @UrzadDozoruTech