Ouderbetrokkenheid: Duurzaam!

OUDERBETROKKENHEID

Duurzaam!

Jaargang 2015, nr. 2

REDACTIONEEL

Duurzaam doen!

H

et Onderwijsfestival en online magazine 2014 kwamen tot stand door jullie goede ideeën rond ouderbetrokkenheid. Iedereen had dezelfde ervaring: bij kinderen met betrokken ouders groeit het leerresultaat. ‘Doen!’ was dan ook dé boodschap van ouders, leerkrachten, scholen en andere organisaties. En jullie doen het!

Alle ouders zijn betrokken bij het onderwijs van hun kind. Alleen kunnen of willen niet alle ouders op dezelfde manier betrokken zijn. Hoe schoolleiders en leerkrachten hiermee omgaan, maakt het verschil in het succes van én het plezier in de samenwerking met ouders. Dit blijkt ook uit recent onderzoek van YoungWorks in opdracht van de gemeente Amsterdam. Maatwerk in communicatie is een belangrijke sleutel tot succes.

Het tweede magazine Ouderbetrokkenheid brengt naast nieuwe inzichten ook verdieping uit de praktijk. Daarbij is het uitwisselen van kennis en ervaring tussen scholen onderling, leerkrachten en ouders zeer waardevol. Ouderbetrokkenheid vraagt om lange adem en ‘duurzaam doen’. Als gemeente zorgen we waar nodig voor (financiële) ondersteuning. Zo blijven we met elkaar serieus werk maken van ouderbetrokkenheid.

De gemeente Amsterdam wenst jullie veel leesplezier!

Mail jouw ouderbetrokkenheid idee: ouderbetrokkenheid@amsterdam.nl

‘De gemeente stimuleert beste ideeën met (financiële) ondersteuning’

Redactioneel

2

Goede ideeĂŤn om ouder-

Taaltips 20 Zomerdip, Hoogleraar Folkert Kuiken

betrokkenheid te vergroten Taaltips Best practice praktijk

6

21

Ik ga op reis en neem mee

Een ouder in de klas, VoorleesExpress

houdt iedereen bij de les

22

Voldoe jij aan de criteria?

Best practice theorie

10 Taaltips

Rondetafelgesprekken

24

Tips voor thuis Inspiratiepagina

13

Van boek en film tot

Vraag en aanbod

communicatieplatform

Van meester tot meesterschappers.

28

Wie biedt meer?

Lieve leerling Probleemoplossers

14 Agenda 29

ouder in de klas

Houdt iedereen bij de les Basisschool de Morgenster staat voor de uitdaging om ouders met maar liefst 40 verschillende culturen te betrekken. De school won met Ineke Wildenborg van de Schoolpoli de eerste prijs voor het beste ouderbetrokkenheid-idee ‘Ouder in de klas’ op het Onderwijsfestival 2014. Met storytelling wordt ingezet op de kracht van ieder individu!

Brandende vragen ‘Word je in Oekraïne op school geslagen?’ Dit is de eerste vraag van de kinderen uit groep 6 aan de Oekraïense wetenschapper Tetiana Mykhalchuk die als ouder in de klas van haar kind over haar land en school daar vertelde. ‘Dat mag niet, maar gebeurt wel veel’, antwoordt ze. ‘Als je slordig schrijft krijg je een tik op je vingers met een stokje.’

Patat en macaroni Nadat Tetiana verteld heeft dat er op school soep, patat en macaroni wordt gegeten, stijgt er applaus op in Juf Egbertjes klas. Juf Egbertje juicht op haar beurt als zij hoort, dat er naast de Kerst- en Nieuwjaarsman in Oekraïne ook een Juffendag is.

Tetiana kwam tien jaar geleden naar Nederland voor haar onderzoek. Inmiddels is ze getrouwd

ONO-ONO MAGAZINE

Adjunct directeur, Alienke Meijer ‘We hebben elkaar nodig om het optimale uit het kind te halen.’

6

TIP INEKE: ‘Zoek ouders op en sluit aan bij hun behoeften/interesses, hierdoor win je vertrouwen, door het delen van kennis en ervaring. Laagdrempeliger kan het niet.’

ONO-ONO MAGAZINE

7

TIP ALIENKE: ‘Organiseer met ouders een informatiemarkt op school om ouders te informeren over hoe zij leuke dingen kunnen doen met hun kinderen op school en in het dagelijkse leven.’

Ouder in de klas, Tetiana Mykhalchuk ‘Naast de Kersten Nieuwjaarsman is er in de Oekraïne ook een Juffendag.’

en aan het promoveren. Amsterdam is haar thuis geworden.

Studeren in Oekraïne Moeder Mykhalchuk vond het een eer om als ouder voor de klas te staan, zoveel slimme vragen te krijgen en zo terug te gaan naar haar herinneringen. Leerling Stephen (10 jaar) wil nu wel in Oekraïne studeren, als de oorlog is afgelopen.

DIEN JOUW IDEE IN ALS:

1 2 3

Het een initiatief is, dat nog niet bestaat in Amsterdam; Het idee zowel voor ouders als voor professionals toegevoegde waarde heeft; Het effect van het idee een blijvend karakter heeft.

Begrip en verdraagzaamheid De ‘Ouder in de klas’ verhalen over andere landen, de mensen, planten en dieren verrijkt niet alleen de wereldoriëntatie van kinderen en ouders, maar ook van de leerkrachten. Juf Egbertje merkt dat er door de lessen over verschillende culturen meer begrip en verdraagzaamheid komt. Adjunct-directeur Alienke besluit: ‘Een ouder in de klas brengt ook het gesprek thuis met de eigen ouders op gang.’

jaar geleden is een samenwerking ontstaan in het project Schoolpoli met stadsdeel Zuidoost, de Morgenster en Achtschool. Het enthousiasme van leerkrachten, leerlingen, ouders en de prijs voor beste ouderbetrokkenheid idee is een bewijs dat ouderbetrokkenheid op deze manier laagdrempelig voor iedereen bereikt kan worden.

Laagdrempelig Dit is precies wat pedagoge Ineke (werkzaam bij de Schoolpoli) heeft beschreven toen zij ‘Ouder in de klas’ als onderdeel van Ouderbetrokkenheid en Diversiteit in haar studie ontwikkelde. Twee

Gemeenschappelijk doel ‘Ouder, kind en leerkracht hebben elkaar nodig om het optimale uit het kind te halen. Daarom is ouderbetrokkenheid waanzinnig belangrijk’, zegt Alienke. Op de Morgenster zijn ouders volgens

ONO-ONO MAGAZINE

9

Ineke Wildenborg, Schoolpoli ‘Een gemeenschappelijk doel verbindt ouders met de school.’

Ineke meer verbonden met school, omdat ze een gemeenschappelijk doel hebben: het christelijke geloof.

Ouders bij de les Problemen als te laat komen, ouders die alles wat hun kind vertelt bijvoorbeeld over rapportcijfers geloven vanwege de bij hun ontbrekende leescultuur of onbekendheid over huiswerk kunnen berusten op cultuurverschillen. Om ouders bij de les te houden organiseert de Morgenster de jaarlijkse informatiemarkt, met stands over subsidies, sporten, bibliotheeklidmaatschap en gezonde voeding. Ook is er een werkgroep ouderbetrokkenheid, een ouderlokaal, een bondige nieuwsbrief en zijn er verteltassen.

Druk met overleven Simone, een ouder op de Morgenster die zich lekker opwarmt in het ouderlokaal, want het is ONO-ONO MAGAZINE

koud vandaag, vertelt dat sommige gezinnen te druk zijn met ‘overleven’ om met hun kind te werken aan school. Zelf was ze hulpouder voor kinderen met taal- en rekenachterstand en nam als ouderraadslid onder andere een enquête af over de ouderbijdrage en overblijven. Als overblijfouder rolt Mitchell zelfs met de kinderen over de vloer. Ook bidden ze samen. Als er feestjes zijn, draagt de Surinaamse moeder Jenny graag een steentje… cakeje bij. Vader Cardose praat het liefst direct over dingen die niet goed gaan.

Hij wil het beste voor zijn en andere kinderen.

Win met jouw idee!

Inspireer ons met jouw idee voor ouderbetrokkenheid in de praktijk. Misschien komt jullie school daarmee voor financiële, inhoudelijke en/of organisatorische ondersteuning van de gemeente in aanmerking. Mail naar: ouderbetrokkenheid@amsterdam.nl 10

Overblijfouder Mitchell

Moeder Simone

ONO-ONO MAGAZINE

Vader Cardose

11

best practice theorie

Rondetafelgesprekken VOOR NIEUW OUDERBETROKKENHEIDBELEID

We spreken onderzoeker Rutger van den Berg (YoungWorks). Hij onderzocht in opdracht van de gemeente ouderbetrokkenheid in Amsterdam.

Vertel eens over je werk bij YoungWorks?

YoungWorks is een communicatie bureau gespecialiseerd in jongerencommunicatie. Ik werk hier als onderzoeker en doe veel onderzoek binnen onderwijs(instellingen). Onder andere naar het betrekken van ouders bij de schoolloopbaan van hun kind.

Welke opdracht gaf de gemeente YoungWorks?

De gemeente werkt aan een nieuwe agenda Ouderbetrokkenheid voor 2015-2018. Zij vroeg ons input te leveren over de beleving van dit thema bij ouders, leerlingen, onderwijs professionals, beleidsmakers en onderwijsorganisaties. Wat verstaan zij onder optimale ouder-

ONO-ONO MAGAZINE

betrokkenheid? Hoe faciliteer en stimuleer je dit?

Waarom is ouderbetrokkenheid in het onderwijs zo belangrijk?

Uit veel verschillende onderzoeken is gebleken dat ouderbetrokkenheid positief effect heeft op de ontwikkeling van het kind.

Hoe leidde YoungWorks dit onderzoek in goede banen?

Begin 2015 startten we met de eerste fase: een ouderscan. We vroegen ouders wat zij willen en kunnen betekenen in de educatieve ontwikkeling van hun kind. We zagen grote verschillen tussen ouders. Die verschillen zijn belangrijk bij het bepalen op welke manier je ouders het beste kunt betrekken bij school.

‘Educatief partnerschap was het buzzword’ 12

VIER OUDERPROFIELEN

1 Zeker/onafhankelijk geloven in hun eigen vaardigheden om hun kind te begeleiden en hebben geen behoefte aan (actieve) ondersteuning.

Onzeker

hebben behoefte aan pedagogische en inhoudelijke ondersteuning van de school.

3

We hebben deze inzichten schematisch uitgewerkt in vier korte ouderprofielen. Iedere ouder verdient een aanpak op maat.

Deze ouderprofielen vormden het uitgangspunt voor de tweede fase: de rondetafelgesprekken.

Rondetafelgesprekken?

Er waren vier ronde tafelgesprekken in vier stadsdelen: Zuidoost, Zuid, Noord en Nieuw West. Per bijeenkomst waren er 15 tot 20 deelnemers. De ouders, onderwijsinstellingen, beleidsmakers en andere onderwijsprofessionals van Voorschool tot MBO legden hun wensen op tafel om

ONO-ONO MAGAZINE

2 Zeker en verbonden willen hun kind bij voorkeur samen met het onderwijs begeleiden.

Onzeker/afhankelijk zij nemen een consumentenhouding aan. De school is verantwoordelijk.

4

te komen tot optimale ouderbetrokkenheid.

stond een levendige discussie en kreeg men begrip voor elkaar.

Hoe werd er gereageerd op het initiatief?

Er werd heel enthousiast gereageerd op dit mooie samenwerkingsinitiatief vanuit de gemeente: ‘Ik word gehoord op dit belangrijke thema!’ De ervaringen met ouderbetrokkenheid in het onderwijs verschillen sterk.

Er zijn hele positieve verhalen, maar ook vertelde men over pittige botsingen tussen school en ouder. Door de verschillende mensen aan tafel van ouders, docenten tot beleidsmakers ont-

Wat waren de conclusies?

Ten eerste wordt ouderbetrokkenheid als belangrijk gezien, maar het waarom is nog te onduidelijk. Ten tweede is het voor ouders en (vooral) scholen soms moeilijk aan de slag te gaan, doordat ouderbetrokkenheid een te vaag containerbegrip is. Ten derde zijn er grote verschillen tussen ouders in de mate waarop zij betrokken willen en kunnen zijn. Voor actief betrokken ouders is een tienminutengesprek bijvoorbeeld niet genoeg. Er is

13

Aanzet definitie Optimale ouderbetrokkenheid Om invulling te geven aan het containerbegrip ‘ouderbetrokkenheid’, komt YoungWorks op basis van het onderzoek met een aanzet definitie voor optimale ouderbetrokkenheid.

99Passieve ouderbetrokkenheid: ouders zijn structureel geïnteresseerd in én op de hoogte van de ontwikkeling van hun kind binnen de onderwijs- en leercontext.

99Actieve ouderbetrokkenheid: ouders ondersteunen in afstemming met de school, buiten de schoolcontext, hun kinderen actief in de educatieve ontwikkeling.

een gedifferentieerde aanpak nodig waarbij wordt gekeken naar wat op de verschillende onderwijsniveaus werkt voor verschillende ouders om ze te verleiden tot (meer) betrokkenheid.

Wat vond je grappig?

De term educatief partnerschap was het buzzword, maar bleek voor de meeste ouders niet te werken. Die term gaat volgens hen uit van een gelijkwaardige rolverdeling. Educatieve samenwerking vonden ouders beter passen.

Wat viel je op?

Binnen de discussie rondom ouderbetrokkenheid wordt vooral naar ouders gekeken.

Voor ouders draait het echter ook om leerkrachtbetrokken-

ONO-ONO MAGAZINE

heid. Als zij de ouders niet op een juiste manier benaderen, kan dit zelfs actief betrokken ouders demotiveren.

Wat was het belangrijkste inzicht?

Ouderbetrokkenheid staat of valt bij goed contact tussen ouder en school. Zowel ouders als scholen moeten in het partnerschap worden gestimuleerd.

Er is meer begrip nodig voor elkaar. Dit ontstaat niet vanzelf.

Dit vraagt om bijscholing van leerkrachten, bijvoorbeeld in communicatie, tijd en ruimte.

Aanvullend is een duidelijke definitie nodig van ouderbetrokkenheid en concrete handvatten/tools voor een gedifferentieerde aanpak. Optimale ouderbetrokkenheid behaal je alleen met volle overgave.

Hoe luidt het advies aan de gemeente?

99Definieer ouderbetrokkenheid ondersteun dit in afstemming met de school.

99Vergroot kennis rondom het belang van ouderbetrokkenheid.

99Professionaliseren ouderbetrokkenheid met een aanpak op maat voor de verschillende behoeftes van ouders.

99Bijscholing leerkrachten school ze in communicatievaardigheden.

99Organiseer ouderbetrokkenheid: ondersteun bij de praktische invulling ervan.

14

inspiratiepagina

VAN BOEK EN FILM TOT COMMUNICATIEPLATFORM

Website: Wij-leren.nl/ ouderbetrokkenheid Ouderbetrokkenheid op het mbo is noodzakelijk voor schoolsucces.

Check de website voor tips die ook bruikbaar kunnen zijn op jouw onderwijsinstelling.

Boek: Samen werken aan leren en opvoeden

Good practice

Ron Oostdam is hoogleraaronderzoeksdirecteur van het Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding van de Hogeschool van Amsterdam.

Dit boek biedt een overzicht van wat pedagogen, leraren en andere beroepsgroepen moeten weten om met ouders en hun kinderen te kunnen samenwerken.

De JP Coenschool organiseerde op vrijdag 29 mei 2015 een slotavond vol ontroerende en grappige verhalen van ouders, swingende live muziek (GRUP SU) en lekker eten.

Notitieboekje en film Voor en door leerkrachten met tips en tops voor ouderbetrokkenheid en andere thema’s in en om de klas. De film is te vinden op youtu.be/8lkR9ogQ_Xs. Leerkrachten kunnen het boekje zolang de voorraad strekt aanvragen bij ouderbetrokkenheid@amsterdam.nl

Communicatieplatform: De klas of school online MaxClass is een veilig communicatieplatform voor klassen en andere groepen in een school.

De school, ouders en leerlingen of studenten gebruiken het om te communiceren en tijd te besparen. Probeer de onbeperkt gratis versie op: www.maxclass.com ONO-ONO MAGAZINE

15

lieve leerling

PROBLEEMOPLOSSERS Wat vinden de negen- en tienjarige ‘praatjesmakers’ van de Morgenster basisschool van hun betrokken ouders? Hoe denken deze kinderen dat meer ouders bij school betrokken kunnen worden?

‘De school hoeft niet alles alleen te doen.’

ONO-ONO MAGAZINE

16

Druk, druk, druk

De ouders van zowel Stephen als Laura zijn te druk met hun werk om betrokken te zijn op school. Laura vertelt hierover: ‘Mijn moeder is elektricien in een hotel.’ Al brainstormend zegt ze: ‘De school kan haar misschien inzetten op technische klussen?’

‘School kan haar misschien inzetten op technische klussen?’

ONO-ONO MAGAZINE

Vangen als je valt

De ouders van Jesper helpen met lezen in de klas van zijn broertjes. Ook gaan ze – net als de ouders van Lois mee op excursie. ‘Fijn, want als je valt, vangt je eigen moeder je op’, aldus Jesper.

17

Ouders op de Morgenster

De ouders op de Morgenster helpen de school op verschillende fronten. De moeder van Filobatier helpt regelmatig met het overblijven. Filobatiers moeder hielp ook, net als de moeder van Lois bij activiteiten voor de grote informatiemarkt. Door het project ‘Ouder in de klas’ leren Stephen, Lois, Laura, Jesper en Charenty over verschillende culturen.

ONO-ONO MAGAZINE

18

‘Het is gezellig dat ouders helpen in de pauze!’

Samenwerken

De kinderen vinden dat de school niet alles alleen hoeft te doen. Volgens hen is het gezellig dat ouders helpen in de pauze. ‘Stel je voor dat dit niet zo is!’ Overblijfouders zijn volgens hen soms echt nodig om problemen op te lossen tussen kinderen, bijvoorbeeld op het schoolplein.. Ook kunnen ouders helpen opruimen, met kerstversiering aanbrengen en verwijderen. Soms helpen ze zelfs bij het inzamelen voor kleren voor andere mensen.

Ouderbetrokkenheid kost niks!

Kinderen en de juf kunnen ouders eraan herinneren om zich voor de school in te zetten. Je moet ouders op een leuke manier verleiden, bijvoorbeeld met eten en gezellige activiteiten. Tot slot adviseren deze kinderen: ‘Zeg ouders dat het geen geld kost!’

ONO-ONO MAGAZINE

19

taaltips

Zomerdip

L

eerkrachten zijn het erover eens: zij zien een terugval in prestaties bij leerlingen in het basisonderwijs na de zomervakantie.1 Niet alle ouders zijn zich daarvan bewust en vragen zich af wat ze daaraan kunnen doen.

Eerst enkele feiten op een rij. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat vooral leerlingen uit lagere sociaal-economische milieus tijdens de vakantie achteruitgaan ten opzichte van andere leerlingen.2 Nu is de zomervakantie in Amerika (veel) langer dan in Nederland. Maar ook hier zijn aanwijzingen voor een soortgelijk effect, afgaand op onderzoek van de Universiteit Twente.3 Daaruit is gebleken dat de prestaties van leerlingen in de periode mei tot oktober veel meer uiteenlopen dan in de rest van het schooljaar.

De bibliotheek blijft in de vakantie altijd open!

De zomervakantie speelt daarbij een belangrijke rol: ‘Ongelijkheid tussen leerlingen lijkt vooral te ontstaan wanneer ze niet naar school gaan’, aldus de onderzoekers. Sommige leerlingen lijden minder onder de lange vakantie. Die trekken er met hun ouders op uit, ze doen allerlei nieuwe, interessante ervaringen op en lezen veel. Maar

ONO-ONO MAGAZINE

andere ouders en leerlingen zien de vakantie vooral als een periode om lekker te luieren. Daar is het natuurlijk ook vakantie voor, maar kinderen die niet lezen tijdens de vakantie leren er niet veel bij of gaan zelfs achteruit.

Het is dus belangrijk dat kinderen ook in de vakantie blijven lezen of door hun ouders worden voorgelezen. Vooral voor kinderen die moeite hebben met lezen, is het van belang dat ze ook tijdens de vakantie dagelijks blijven lezen. Als dat niet gebeurt, laten zwakke leerlingen vaak een terugval zien in hun leesvaardigheid.

Kinderen die wel lezen, behouden hun leesniveau of gaan zelfs beter lezen tijdens de vakantie. Voorop staat dat kinderen met plezier moeten lezen. In elke bibliotheek zijn boeken te vinden die elk kind aanspreken. En die blijft in de vakantie altijd open!

Folkert Kuiken, hoogleraar bijzondere leerstoel Nederlands als tweede taal. http://www.squla.nl/leerniveau-van-kinderen-gaat-omlaag-tijdens-zomervakantie 2 Driessen, G., Claassen, A. & Smit, F. (2010). Variatie in schooltijden. Een internationale literatuurstudie naar de effecten van verschillende invullingen van de schooldag, de schoolweek en het schooljaar.

Nijmegen: ITS, Radboud Universiteit.

3 Luyten, H., Schildkamp, K. & Verachtert, P. (2009).

Vooruitgang in technisch lezen gedurende het schooljaar en de zomervakantie. Pedagogische Studiën 86, 196-213.

1

20

taaltips

Ik ga op reis en ik neem mee Lees hieronder tips voor ouders voor een zomerspurt bij kinderen.

Taal in de auto Voor kinderen duurt een ritje met de auto al snel te lang. Een idee is om dan een spelletje te spelen door, met de letters van de nummerplaten die jullie zien, woorden of korte zinnen te maken.

Voor kinderen vanaf groep 3 en hun ouder(s).

Borden langs de (snel)weg Kinderen vinden het vaak leuk om tijdens lange autoritten de borden met plaatsnamen te ontcijferen. Wijs een kind op de borden langs de snelweg en vraag of hij/zij ze kan lezen welke plaatsnamen er opstaan. Lukt het de eerste keer niet, dan is er voor de afslag nog een kans.

Ik ga op reis en neem mee Ik ga op reis en ik neem mee is een geheugenspelletje voor een of meerdere personen. Om de beurt noemen jullie een voorwerp dat je meeneemt op reis. Degene die aan de beurt is noemt eerst alle eerder genoemde voorwerpen en verzint er nog een voorwerp bij. Degene die een vergissing maakt met het opnoemen van de voorwerpen (hetzij in de verkeerde volgorde of verkeerd voorwerp) is ‘af’ en kan niet meer meedoen met dit spel.

VoorleesExpress Vakantie doe-boek Met de tips uit dit Vakantie doe-boek kunnen kinderen: spelen, schrijven, knutselen, puzzelen,

ONO-ONO MAGAZINE

lezen en zelfs koken. Meld je nu aan als vrijwillig voorlezer op amsterdam@voorleesexpress.nl. De eerste 10 aanmeldingen onder vermelding van ‘Ouderbetrokkenheid magazine’ ontvangen Het vakantie doe-boek van de VoorleesExpress!

Ik-verveel-me-te-pletter-momenten Winkelketens en producten spelen ook in op kinderen met doe-boeken. Voor de (mei)vakantie is nu een gratis leuk doe-boek verkrijgbaar bij de Jumbo! Voor de ik-verveel-me-te-pletter-op-deachterbank-momenten.

Zomerschool Er zijn zomerscholen. Leerlingen die van groep 7 naar 8 overgaan, ontvangen drie weken lang, 28 uur per week, een speciaal onderwijsprogramma. Dit programma bestaat uit verschillende vakken ter stimulering van taal, zodat zij zonder (taal)achterstand kunnen starten in groep 8.

TIP!

Google op vakantie doe-boek ook voor kinderen die niet op reis gaan en je krijgt tal van andere leuke hits en kijk voor meer taaltips op: amsterdam.nl/taaltips

21

VoorleesExpress met de VoorleesExpress gaat taal als een trein!

Lisa Helder ‘Als voorlees-vrijwilliger moet je creatief zijn!’

Voorleesritueel Gedurende tien of twintig weken komt een vrijwilliger wekelijks bij het gezin thuis om voor te lezen en om het voorleesritueel over te dragen aan de ouders. Robine Mens begon als vrijwillig voorlezer en is nu projectleider bij de VoorleesExpress Amsterdam & Diemen. Zij zegt: ‘De VoorleesExpress draagt positief bij aan de taalontwikkeling van jonge kinderen. De grote kracht van de Voorleesexpres is dat het project sympathiek, behapbaar en resultaatgericht is.’

Robine Mens ’De VoorleesExpress is sympathiek, behapbaar en resultaatgericht.’

ONO-ONO MAGAZINE

Creatief met taalverrijking Vrijwilliger Lisa (25 jaar) leest voor bij een Nigeriaans gezin met drie kinderen. Bij de eerste kennismaking was het belangrijk om de kinderen te laten zien hoe een boek in elkaar zit. Niet ieder land kent een leescultuur. ‘Als voorlezer moet je creatief zijn. Kinderen zijn niet altijd in voor een boek.’ Ook met liedjes zingen, spelletjes of een bezoek aan de OBA helpen Lisa en andere vrijwilligers taalarme gezinnen bij taalverrijking. Lisa kan, als net afgestudeerde pedagoog met een passie voor werken met kinderen, volledig haar ei kwijt.

Uniek in Nederland Lisa leerde tijdens de VoorleesExpress trainingen hoe belangrijk het is om interactief voor te lezen en aan te sluiten bij de interesse van de kinderen. Bij het zoontje (3,5 jaar) uit het gezin waar zij tien weken – twee uur per week

22

– voorleest, is dat onder andere auto’s. Dit intensieve traject van tien weken is een pilot.

Uniek in Nederland! Er wordt aangesloten bij VVE-thuis. Met VVE thuis leren ouders thuis aan de slag gaan met opdrachten rondom verschillende thema’s. Lisa leest de kinderen een uur voor en begeleidt het andere uur de moeder met de opdrachten en hoe ze hier thuis en in het dagelijks leven mee aan de slag kan.

Hyper-enthousiast Lisa doet het het voor de kinderen en leergierige moeder die haar telkens blij verwelkomen in hun huis of ‘hyper-enthousiast’ zijn tijdens een geslaagd uitje aan de OBA. Ze is helemaal geïnspireerd om in haar toekomstige carrière kinderen te blijven coachen. En met enthousiasme win je de wereld, zegt Robine.

ONO-ONO MAGAZINE

Wethouder Simone Kukenheim is ambassadeur van VoorleesExpress Amsterdam. Ken jij in je omgeving mensen die willen voorlezen?

Aanmelden als voorlees vrijwilliger kan via: www.voorleesexpress.nl/locatie/amsterdam; amsterdam@voorleesexpress.nl De eerste 10 aanmeldingen onder vermelding van ‘Ouderbetrokkenheid magazine’ ontvangen een vakantie doe-boek.

WIN

!

VoorleesExpress

Vakantie doe-boek Dit Vakantie doe-boek is van

23

taaltips

Koffietijd Wat vonden begeleiders en ouders op OBS de Krijtmolen van het door de gemeente Amsterdam gefaciliteerde Taaltips Koffiemoment?

ONO-ONO MAGAZINE

24

Mimount ‘Het Taaltips koffiemoment was extra boeiend door de ervaringsdeskundige spreker.’

‘O

nderwijsopvoeding van ouders is nodig om de ontwikkelingskansen van zowel kinderen als ouders te vergroten’, vindt directeur Natasja Spackler.

De ene ouderkamerbijeenkomst is drukker dan de andere. De bijeenkomst over de Citotoets zat vol. Die over hoofdluis scoorde een beduidend lagere opkomst, lacht Mimount.

ONO-ONO MAGAZINE

‘Beter om de Nederlandse taal te leren’, beantwoordt één van de moeders de vraag, waarom ouderkamerbijeenkomsten, waaronder het Taaltips koffiemoment voor haar belangrijk zijn. Dat heb je goed gezegd, knikken de andere moeders instemmend. ‘Zo leer je elkaar kennen en je hoort dingen buiten de nieuwsbrief om’, voegt een ander toe.

25

De moeders komen vandaag niet alleen voor de mediaopvoeding workshop van Mira Media, maar ook voor de foto en om te proosten op gezelligheid!

Moeder Mimount werkt op vrijwillige basis voor groepen 3 t/m 8. Vol vuur vertelt ze dat het Taaltips- verhaal over de VoorleesExpress zeer leerzaam was. Het was voor de groep met een meerderheid van Turkse dames extra boeiend omdat de Turkse spreekster hun ervaringen met tweetaligheid deelde.

De komende weken staat de pilot taal- en ouderbetrokkenheid in samenwerking met Alsare op het ouderkamerprogramma. Dit is een combinatie van verrijking van de Nederlandse taal en educatief partnerschap: www.alsare.nl Op OBS de Krijtmolen komen ouders nu ook als er geen bijeenkomst gepland is. Na deze successen zoekt de school naar (financiële) mogelijkheden om hun ouderbetrokkenheid pilots te verduurzamen.

ONO-ONO MAGAZINE

Natasja ‘Nu komen ouders ook als er geen koffiemoment gepland is.’

Taaltips Koffiemoment aanvragen: > amsterdam.nl/taaltips Ouders en scholen die samen praten over taalontwikkeling en tips uitwisselen over thuis spelen met taal is precies wat de gemeente wenst voor alle kinderen op zoveel mogelijk Amsterdamse scholen.

Werk jij op een school? Of wil je een Taaltips Koffiemoment thuis organiseren? Dan kun je via het formulier contact opnemen met het Taaltipsteam van de gemeente.

Aanwezige ouders krijgen een Taaltipstas om thuis aan de slag te gaan. Degene die het Koffiemoment thuis organiseert krijgt ook een boekenbon ter waarde van 15€.

26

6x Taaltips voor thuis Speel met taal!

1

Gesprekken Op school wordt andere taal gebruikt dan thuis. Een kind kan daarop worden voorbereid door gesprekken te voeren met de ouders.

De ouder kan: 99 het kind vragen wat hij of zij vandaag heeft gedaan en vertellen wat zij zelf deden.

99 doorvragen als zijn/haar kind korte antwoorden geeft.

99 zijn/haar kind aanmoedigen om om vragen te stellen.

99 moeilijke woorden gebruiken: daar leert een kind van.

2

Zingen Liedjes helpen kinderen hun woordenschat te vergroten.

Een ouder kan: 99 helpen om over een moeilijke situatie een liedje te maken.

99 samen met zijn/haar kind een liedje over het dagelijks leven, over dieren of een onzinliedje zingen.

99 met Karaoke nieuwe liedjes zingen en de songtekst erbij zoeken.

99 alles zingen wat er onthouden moet worden.

99 samen een liedje met het kind maken op een bestaande melodie.

3

Voorlezen Kinderen die vroeg in aanraking komen met boeken, doen het vaak beter op school. De ouder kan: 99 het kind vroeg laten kennismaken met boeken. Er zijn zelfs boekjes voor baby’s.

99 het kind iedere dag op een vast tijdstip voorlezen, bijvoorbeeld voor het slapen gaan.

99 eenzelfde boek vaker voorlezen.

Dit is niet erg: door herhaling blijven nieuwe woorden goed hangen en kinderen vinden het leuk.

amsterdam.nl/taaltips

99 samen met zijn/haar kind tijdens het voorlezen naar plaatjes kijken, erover praten en vragen stellen.

4

Lezen Wanneer de ouder zijn/haar kind heeft leren lezen, kan hij of zij zelf gaan lezen. De ouder kan: 99 het kind thuis ruimte en tijd geven om zelf te lezen.

99 samen naar de bibliotheek gaan.

99 als het kind een boek uitgelezen heeft, hier samen over praten.

99 zelf ook het goede voorbeeld geven en af en toe een boek lezen: kinderen doen hun ouders vaak na.

5

Schrijven Door samen over iets leuks te schrijven, maakt een kind schrijfkilometers en leert het te spelen met taal. De ouder kan: 99 samen een boodschappenlijstje maken en het kind het laten opschrijven. Daarna kunnen zij samen kijken of het juist gespeld is.

99 samen een verhaal schrijven.

Dit kan overal over gaan: de schooldag, het weekend of de toekomst.

6

Spelletjes Kinderen leren veel van spelletjes spelen: Woorden raden EĂŠn speler schrijft een woord op een briefje en beschrijft dit, zonder het woord zelf te noemen.

Moeilijke woorden zoeken Lees vijf minuten in een boek of een krant. Schrijf de woorden die je niet kent op een briefje. Laat elkaar deze woorden zien en leg de woorden uit die de ander niet kent. Als niemand een woord weet, dan zoek je de betekenis op in een woordenboek, op internet of vraag je dit op school.

Woordweb Kies een dier of voorwerp en schrijf dit op papier. Teken hier een cirkel omheen en schrijf hier om heen om de beurt de kenmerken van het dier of voorwerp op. Wie de meeste kenmerken kan noemen heeft gewonnen.

Werkwoorden raden Maak kaartjes met daarop 25 werkwoorden. Trek om de beurt een kaartje en beeld het werkwoord uit dat je getrokken hebt. De ander stelt vragen als hij of zij het woord niet kan raden.

vraag en aanbod

VAN MEESTERS TOT MEESTERSCHAPPERS Wie biedt meer? www.meesterschappers.nl Welke leerkracht wil niet een koffer vol ideeën en op de hoogte zijn van de laatste innovatieve lesmethodieken? ‘De Vereniging van Meesterschappers is dé lerarenvereniging van Amsterdam, die leerkrachten helpt professionaliseren’, aldus bestuurslid Sarah Wolff.

Als het aan haar ligt bereikt de organisatorische klankbordgroep die nu al zo’n 100 docenten per (intervisie)bijeenkomst trekt, alle Amsterdamse leerkrachten! De vereniging wil kennisuitwisseling en realisatie ervan in de klas. Daarnaast brengt zij de expertise van de werkvloer in verbinding met (lokaal) beleid. Naast andere actuele onderwijsthema’s, staan het belang en de toepassingsmogelijkheden van ouderbetrokkenheid op de agenda. ‘De leerkracht moet beschikken over goede communicatievaardigheden om ouders mee te nemen in het leerproces van hun kind(eren).’

ONO-ONO MAGAZINE

www.verteltas.nl De Verteltas is een stoffen tas die door ouders wordt gemaakt op de (voor)school van hun kind.

Inmiddels op bijna alle (voor)scholen in Amsterdam Zuidoost en ook op veel andere Amsterdamse scholen. Inmiddels gebeurt dit ook in de rest van Nederland. De basis voor de Verteltas is een prentenboek, met daaraan gekoppeld een informatief boek en door de ouders bedacht en ontwikkeld spelmateriaal. Dit spelmateriaal is gericht op de spel- en taalontwikkeling van de kinderen en de communicatie tussen ouder en kind. Ouders komen wekelijks op school om onder begeleiding van het Kenniscentrum Verteltassen en een ouderconsulent Verteltassen te maken. Zodra de Verteltas af is, wordt hij in de klas gebruikt en wordt hij ook uitgeleend aan de kinderen om er thuis, samen met hun ouders, mee te werken.

28

www.mozaiek.net Wat voor cadeau schenk je de school waar je kind op zit als felicitatie bij de housewarming van het nieuwe gebouw in Amstelveen? De ouderraad van de Kindercampus King school klopte met deze vraag aan bij beeldend kunstenares Greet Weitenberg. Ze bedacht een duurzame bos bloemen. Samen met de leerlingen en leerkrachten creëerde zij een mozaïek-kunstwerk om het keukenluik van de nieuwe schoolkantine te sieren.

AGENDA Datum: 23 september 2015 Tijd: van 09:00 uur tot 15:30 uur Locatie: De Meervaart, Amsterdam

VOORAANKONDIGING Conferentie 'Excelleren op ieder(s) niveau' Woensdag 23 september 2015 vindt de voortzetting van de Amsterdamse Taal- en Rekenconferentie plaats. Deze vernieuwde conferentie zal zich naast taal en rekenen richten op de brede ontwikkeling van het kind. De conferentie is bedoeld voor medewerkers in de voor- en vroegschoolse educatie en de onder- en middenbouw van het primair onderwijs.

Geef suggesties Wij zijn nog volop bezig de conferentie vorm te geven. In de verschillende sessies komen zowel onderwerpen op het gebied van talenten van een kind, als excelleren op het niveau van de pedagogisch medewerker, leerkracht en de leeromgeving aan de orde. www.miramedia.nl Mira Media verzorgt media-opvoedingsbijeenkomsten op scholen. Hoe lang mag een kind achter de computer? ‘Hangt af van het huiswerk’, zegt de één. ‘Een kind van zes, mag nog niet achter de computer’, meent een andere moeder. Ze krijgt gelijk van Mira Media, een organisatie die media-opvoedingsbijeenkomsten op scholen verzorgt: het is beter om kinderen tot en met hun zesde jaar geen internet aan te bieden. De eerste zes jaren zijn namelijk bijzonder belangrijk voor de ontwikkeling van het kind. ‘Als ze dan achter het scherm zitten, leren ze minder van de echte wereld.’

ONO-ONO MAGAZINE

Hebben jullie suggesties voor sprekers van wie en/of organisaties waarvan jullie graag een workshop van willen volgen? Of suggesties voor interessante onderwerpen die tijdens deze dag niet mogen ontbreken? Mail dan naar: taalbeleidamsterdam@caos.nl.

Voorinschrijving Deelname is gratis voor Amsterdamse medewerkers in de voor- en vroegschoolse educatie en de onder- en middenbouw van het primair onderwijs*. Inschrijven kan op: taalbeleidamsterdam@caos.nl 29

Oproep

Heb jij interesse om in jouw buurt een kleinschalig onderwijsfestival te organiseren of een bijeenkomst om kennis uit te wisselen over ouderbetrokkenheid?

Stuur je plan en misschien ontvang jij financiële of organisatorische ondersteuning: ouderbetrokkenheid@amsterdam.nl

Dit magazine is tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid van Team Onderwijs van de gemeente Amsterdam. Met dank aan iedereen die heeft meegewerkt!

Coördinatie en redactie: Afdeling Onderwijs, gemeente Amsterdam Hoofdredactie: Simone Bommeljé, simonebommelje.com Eindredactie: Daan van Bel Fotografie: Ruud van der Graaf, ruudvandergraaf.nl Ontwerp: AKIMOTO, Simon Cordes, akimoto.nl