Er zijn (geen) grenzen! Kunstwedstrijd - 10 JAAR
LVVP ©LVVP,oktober2024
lvvp.info
Eenmaligedigitaleuitgave
Defoto’senschilderijenindezebundelendebijbehorendetoelichtingen zijngemaaktdoorLVVP-ledendiehebbenmeegedaanaande kunstwedstrijdinhetkadervanhet10-jarigbestaanvandevereniging.
Inhoud Voorwoord
Artikelen kunst & mentale gezondheid
YayoiKusamaendehelendekrachtvankunst
Prof. Dr. Tineke Abma
Delegelijst
Auteur: Jan F. Nauta
Kunstbenadrukthetmens-zijnineenziekenhuis
Sandrine van Noort
‘Inmijnwerklaatikjekennismakenmetmijn
denkwereld’
Marjolein Coenrady
‘Eerstwarenerdekunstwerkenendanisermijn praktijk’
Interview met Dirk de Wachter door Bob van Eerd
Inzendingen kunstwedstrijd: foto’s
Inzendingen kunstwedstrijd: schilderijen
Kunst verbindt Ria Mous, juryvoorzitter LVVPkunstwedstrijd ‘Er zijn (geen) grenzen!’ en vicevoorzitter LVVP-bestuur
Kunstindegezondheidszorg blijkteenactueelthema,dat veelmenseninbeweging brengtenmetelkaarverbindt.
Indezepublicatievindtueen diverspaletaankunstwerken,diezijngecreeerddoor vrijgevestigdebehandelarenindeggz.Ookschrijven wetenschappers,zorgprofessionalsenclientenoverhoe kunstmensenraakt,inspireertenverbindt.Allebijdragen, zoweldeartikelenalsdekunstwerken,zijngeschrevenen gecreeerddanwelingestuurd,inhetkadervande kunstwedstrijddiewijorganiserenvanwegehettienjarig bestaanvandeLVVP.
Deafbeeldingopdecoverfungeertalsbeeldmerkvan dezekunstwedstrijd.Hetiseenorigineelwerk,geschilderddoorjurylidBobvanEerd.Decirkelslijkente draaien:indiebewegingbiedenzeeenopening,brengen zebegrenzingenverbinding.Hetwerknodigtuitomte blijvenkijken,opdezelfdemanierwaaropdekunstwerkenindezepublicatiedatdeden.
Deledendieeenwerkhebbeningestuurd,hebbenons verrast!Methuninspiratieenplezier,degrotevariatiein toegepastematerialenentechnieken,deverbeeldingvan emotiesendetherapeutischedynamiekindekunstwerken.Hetiseendiversenrijkpaletaanwerken,waarvan weuindezepublicatielatenmeegenieten.
Dejuryheeftveelwaarderingvoordeinzenders,diezich hiermeevanhunartistiekeenvanhunkwetsbarekant latenzien.Deeersteselectieheeftdejurygedaanaande handvandigitaleafbeeldingen.Bijdetweederondezijn defysiekewerkenbeoordeeldenmerktenwedateenfoto vaneenwerkheelanderskanoverkomendanhetfysieke werkzelf.Wehopendatwemetdeeersteselectiegeen vandeinzenderstekortgedaanhebben.Hetkiezenvan tweewinnaarsdanookwasgeeneenvoudigeopgave!
Vandedeelnemersontvingenweveelenthousiaste reactiesopdekunstwedstrijd.Eenvandeinzenders schreef:’Voor mij persoonlijk was het bezig zijn met mijn inzending heel stimulerend: het was vlak voor mijn vakantie en ik zat er behoorlijk doorheen. Even de blik op iets anders en de creatieve kanalen in mijzelf schoon spoelen, werkten louterend. Veel dank daarvoor! En nogmaals, heel bijzonder dat jullie de moeite hebben genomen iedereen persoonlijk feedback te geven: dat voelt als gedragen worden’.
Devijfauteursditindezeuitgaveaanhetwoordkomen, belichtenhetthemakunsten(mentale)gezondheidelkop huneigenmanier.
• Prof. dr. Tineke Abma,sinds1september2024 bijzonderhoogleraarKunstenZorgaande ErasmusschoolofHealthPolicy&Management,laat zienwelkepositieveeffectenkunstkanhebbenopde gezondheidvanmensen.
• Ook Sandrine van Noort,hoofdkunstzakenvanhet LUMC,verhaaltoverdepositieveenonverwachte effectenvankunstinziekenhuiskamers,wachtruimtes enwandelgangen.
• Jan Nauta,psychotherapeut,schrijftoverde aanwezigheidvankunstinzijnspreekkamerenhoedie betekeniskrijgtintherapiegesprekkenmetzijn clienten.
• Marjolein Coenrady verhaaltvanhaarleven.Zemaakt kunstdieoogenhartraakt,doorhaarherinneringen aaningrijpendeervaringenteverbeelden.
• JurylidBobvanEerdinterviewdepsychiater Dirk de Wachter,dievertelthoekunstzingevingentroost brengtenwelkeenessentieleplaatskunstheeftinzijn leven,inzijntherapieeneninzijnboeken.
Deactuelefocusopkunstengezondheidgafdejuryleden vleugelsbijhetbeoordelenvandeingezondenwerken. Hetenthousiasmeendedeskundigheidvan Bob van Eerd,psychotherapeutenkunstverzamelaarwashierbij van‘onschatbarewaarde’.Bobkentdewereldvande kunstenenweetmetzijneigenoprechtebelangstellingen bevlogenheidmenigeentemotiverenenteinspireren. ZonderBobwasdezepublicatieniettotstandgekomen.
- 7 -
Kunstenaar Christina de Korte brachthaarkundeen ervaringinenmaakteonsbijiederwerkattentop vormgeving,opdekrachtvankleurgebruikenophet werkenmetmeerderetechnieken. Chris Nas bracht verdiepingmetzijnkennisvankunstgeschiedenisenvan dekunstvanhetkijkenmeteengeoefendoog.Hetidee voordekunstwedstrijdkwamuitdekokervan Ruth Bakker, diedewedstrijdfaciliteerdeendezepublicatie verzorgde.
Vanuiteenpersoonlijkebelangstellingvooren betrokkenheidbijkunstindebredezinvanhetwoord hebikmetveelplezierderolvanjuryvoorzitteropmij genomen.Ikwensuallennetzoveelpleziereninspiratie bijlezenenbekijkenvandezepublicatie.
Ria Mous Utrecht, oktober 2024
Yayoi Kusama en de helende kracht van kunst Auteur: Prof. Dr. Tineke Abma
Leyden Academy on Vitality and Ageing en Leiden Universitair
Medisch Centrum; bijzonder
hoogleraar Kunst en Zorg bij
Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM)
‘Ikwijdmeaandekunstalsherstel vaneenhandicapdiealskind begonnenis,’zeideJapanse kunstenaresYayoiKusamadie inmiddels95jaaris.
Zewaseenkwetsbaarensensitiefmeisjedatalopjonge leeftijdleedaanzwarepaniekaanvallenenhallucinaties (Gompertz,2023).Haarmoederverboodhaaromte tekenenenteschilderenendwonghaaromhaar overspeligevadertebespioneren.Nietzovreemddatze eenfobieheeftvoorseks.
Dezewalgingzettezeominkunst;zomaaktezeeen eindelozeserievanzachtesculpturenindevormvan fallussendiezedanweeropallerleimanierenverwerkte opstoelenenschoenen(zieafbeelding).Hetiseenmanier omhaarangstentebezwerenenuitdrukkingtegevenaan dehallucinerendebeeldendiezichaanhaaropdringen.Ik
beneengrootfanvanhaarwerk,omdathetzofantasierijk isenonseeninkijkgeeftinhaarzielenroerselen.
VoorKusamaheeftkunsteenhelendewerking,enzijis nietdeenigedievankunstencreatieveexpressie profiteert.Inmiddelszijnersteedsmeerkunstenaarsdie activiteitenenprogramma’saanbiedenvoormensenmet mentaleproblemen.Denkaantheater,dans, lichaamswerk,muziek, spoken word entekenenen schilderen.Individueelofingroepsverbandworden mensenmetlichteangstgevoelenstoternstige aandoeningeninstaatgesteldomzichteuitenvia creatievemiddelen.Kunstspeeltdaarbijinophet lichaam,degeestendeziel,enweetmensenteinspireren opeenmanierdiealleenverbaleexpressienietlijktte bewerkstelligen.
Hetbewijsdatkunstgunstigeeffectenheeftopde geestelijkegezondheidenmensenhelptombetermethun psychischekwetsbaarheidomtegaan,stapeltzichop (Fancourt&Finn,2019).Kunsthelptmensenom gevoelensdiemoeilijkonderwoordenzijntebrengente uiteneninietstastbaarsomtezetten.Doorditsamenmet anderentedoen,delenmensenwatzeervarenentonen zezichzelfaandewereld.Hetisnietdestoornisdiedan opdevoorgrondstaat,maardeartistiekeverbeeldingvan hoemensendaarmeeomgaan.
Uitonderzoekisgeblekendathetmakenvankunstde hersenenactiveert,stressvermindert,angstniveaus verlaagtendestemmingvanmensenmetpsychische kwetsbaarheidverbetert(Shukla,etal2022).Kunstkan
- 10 -
hetlijdenhelpenverminderen,hetzelfbeeldpositief beïnvloedenenbijdragenaanhetgevoelvancontrole overhetleven.Kunstwintmomenteelaanpopulariteitin instellingenvoorgeestelijkegezondheidszorg,omdathet eenherstelgerichteenpersoonsgerichtebenaderingisdie tegemoetkomtaanemotionele,spiritueleensociale behoeften,enklinischgezienpositieveuitkomstenheeft.
Pompoensculptuur met polkadots van Yayoi Kusama, bron: Pixabay
Kunstenaarssprekenhetgezondezelfaan,enhebbenoog voordemensachterdepatient.Ondanksvelebottom-up initiatieveniskunstechternoggefragmenteerden dikwijlsafhankelijkvangoedwillendeindividuenen tijdelijkesubsidies.Weschrevenomdieredende Whitepaper Arts in Health,methetbewijs,overzichtvan initiatieveninNederlandennationaleagendaomkunst enzorgteintegreren(Lewis,etal,2024).
YayoiKusamaheefthaarangstenentrauma’swetenomte zetteninkunstenzohoudtzijhetlevenvol.Zeisinmiddelseenvandemeestoriginelekunstenaarsterwereld. MethaargeheeleigenKusama-wereldvanpolkadot jurken,spiegelendebollen,penissenenpompoenengeeft zeonseenkijkjeinhaarbinnenwereld.Nogiederedag gaatzenaarhaaratelieromtewerken.Zekan eenvoudigwegnietzonderkunst.
Referenties
• Fancourt,D.&Finn,S.(2019).WhatistheEvidenceontheRoleofthe ArtsinImprovingHealthandWellbeing?AScopingReview. Health Evidence Network Synthesis Report,No.67,Copenhagen:WorldHealth Organisation.
• Gompertz,W.(2023). Je weet niet wat je ziet,Meulenhoff,Amsterdam.
• Lewis,F.,Groot,B.,Krans,K.L.S.,vanLeeuwen,B,vandeWal-Huisman, H.,Abma,T.A.,Tal,M.,vanCampen,C.,Kiss,K.,Bussemaker,J., Finnema,E.,Kolsteeg,J.,Buskens,E.,teMarvelde,D.,vandenBerg,N. (2024) Arts in health in the Netherlands: a national agenda.University ofGroningenPress.
• Shukla,A.,Choudhari,S.G.,Gaidhane,A.M.,Syed,Z.Q.,&Gaidhane,A. (2022).RoleofArtTherapyinthePromotionofMentalHealth:A CriticalReview.Cureus,14,e28026. https://doi.org/10.7759/cureus.28026
De lege lijst Auteur: Jan F. Nauta klinisch psycholoog en psychotherapeut, deels werkend in een maatschap voor K&J GGZ en deels in eigen praktijk. Zijn liefde voor de kunsten mengt zich met de passie waarmee hij tuiniert.
“Vlakvoordatdevolgende clientaanzalbellen,kijkik evenspeurenddespreekkamerrond.Staatallesopz’n plek?Ishettafeltjewaarde kopjesopstaanschoon,net alsdevloer?Ishetbureau nietterommelig?Zieiker zelfcorrectuit?
Hoeondersteunikdeclientomzichwelkomtevoelenin deruimtewaarhijeenandergesprekzalvoerendandat wathijgewoonis?Waarhijzichwelkomvoeltomwoordentezoekenvoorhetongezegde?Waarhijdeangstom zijnbinnenwereldteonderzoekenenuiteindelijkte ontsluiten,zalbevechten?
Iederinterieurroepteenanderegevoelssensatieop. Daarbijspeeltdefunctieeengroterolendedaarop aansluitendeinrichtingevenzeer.Despreekkamervande psychotherapeutmeteeneigenpraktijkzalpersoonlijker zijndaneenvandeveleuniformegesprekskamersvan eengroteinstelling.
Watwilikbewerkstellingenmetdeinrichtingvanmijn werkkamer?Ikverschuifenverandertotikmeerthuis voel,thuisbijmezelf.Derugtitelsvandeboekeninde kast,dekeuzevanhetmeubilairenvandekunstaande wandrepresenterenmijnbinnenwereld.Thuisvoelikme bijhelderekleurenentransparantevormen.Thuisbijde gedachtedatachteralleswaarhetdwalendeoogdeblik oplaatrusteneendieperewerkelijkheidschuilgaatdan demateriele.Datgeldthetlandschapbuiten,maarookde schilderingaandewand.
DecenniageledenontmoetteikdekunstenaarHindrikde Vries.Hijeniknamendeelaaneengroepstherapie.Sindsdienzienensprekenweelkaarmetgroteregelmaat.
Hijgafmeooiteenhouten,vierkantelijst,geschilderdin gebrokenwit.Eigenlijkbestaathetobjectuittweelijsten: deonderstemetrechtehoeken,debovenstemetronde. Delijstenlijkenaanelkaarvastgeklonkendoorkloeke handgrepenalsofrechtenrondonlosmakelijkmetelkaar verbondenzijn.
Hetwerkintrigeerdememeteen,maarwashetzo,kaal, bedoeldomoptehangen?Ikzetteerweleenseenkaartje ofeenfotoin,maarwelkevoorstellingdanook,delijst bleefdominant.
Nu,zoveeljaarlaterbeschouwikdelijstvanHindrikals demetafoorvanmijnwerk.
Deeersteontmoetingmeteenclientisvoormijalseen legelijstdieikgeleidelijkvulmetdeverhalenende verlangensdieikbeluister.
Overdrachtelijkgesprokenpresenteerikdeclientin iederezittingdelegelijstwaarinhijkanzienwathijwil enwatbijhemopkomt.
Delegelijstiseenprojectieschermwaarinzowelrechtals rondtotexpressiekomenenbetekeniskrijgeninhet eigenlevensverhaal.Delensdiedebliknaarbinnen registreert,raaktsteedsscherperafgesteld.Contouren krijgenvorm.Kleurvervangtgrijs.
Delegelijstiseenplekvanontmoetingwaardeanderen iknaastdegezamenlijkeervaringenvooralgevoelens investerenendiesteedsgedifferentieerderontrafelen.
Zobiedthetlijstjeeenkaderdatzichvultmetdefilmvan hetleven.Hetzijneenhetmijne.”
Kunst benadrukt het mens-zijn in een ziekenhuis Auteur: Sandrine van Noort
Hoofd kunstzaken van het Leids Universitair Medisch Centrum
“De mooie kwalitatief goede kunst die hier hangt, maakt dat ik mij serieus genomen voel. Ik voel mij aangesproken als mens en niet als patiënt.”
“Heerlijk om je in een ziekenhuis onder te kunnen dompelen in kunst. Even weg uit de realiteit.”
ZomaarwatreactiesvanbezoekersvandeGalerievanhet LUMC,dielatenziendatkunstwordtgezienenvan betekenisisvoorpatientenenbezoekers.Eenlongitudinalestudie,waarbijinruimtesvoorpatienten aanvankelijkgeenkunsttezienwasenvervolgenswel, toondeaandatdeaanwezigheidvankunsteenpositieve invloedheeftopdepatiententevredenheid.1 Zoschreef
1 NielsenSL,FichLB,RoesslerKK,MullinsMFHowdopatientsactuallyexperienceanduse artinhospitals?Thesignificanceofinteraction:auserorientedexperimentalcasestudy. IntJQualStudHealthWell-being.2017;12:1267343
eenbezoeker: “Beter word ik niet, maar wel blij van de kunst die hier hangt”.
NaastwisselendetentoonstellingeninGalerieLUMCheeft hetLUMCindeafgelopen30jaareengerenommeerde kunstcollectieopgebouwd.Dagelijkservaren medewerkers,bezoekers,patientenenstudentendeze uniekecollectieindegangen,trappenhuizen, polikliniekenenverpleegafdelingenvanhetLUMC.Zo heeftkunsteennietmeerwegtedenkenplaatsgekregen inhetLUMC.
Verschillendevoorstellingenenvisiesophetlevenzijnin decollectie,dienuuitzo’n2.600kunstwerkenbestaat, samengebracht.Zoisdekansgrootdatervooriedereen ietstezienisdatwezenlijkraakt.Watbegonmet fotografieenwerkenoppapier,breiddezichindeloopder jarenuitmetschilderkunst,beeldhouwkunstenvideo’sen eenbeeldenroutebuiten.
Kunstleidtbezoekersaf,inspireertenbrengtdepatientin contactmetdewereldbuitenhetziekenhuis.Hetkijken naarkunstzou,doordegerichteaandachtdieditvraagt, ookeenstressverlagendeinvloedhebben.MarkMieras, onderzoeksjournalistengespecialiseerdindewerking vanhetbrein,beweertdathetkijkennaarkunstspeels gedragstimuleertendaardoorookhelptstresste verminderen2 .
2 N.a.v.lezingMarkMieras,NtVGdagKunstenKunde,7november2015
- 18 -
‘The History of Exodus’, 2021, Caren van Herwaarden 264 x 340 x 7cm, mixed media. Foto: Ruud Willems
Nietalleenpatientenhebbenbaatbijdekunstinhet LUMC.Ookartseninopleidingblijkendoorhetkijken naarkunstbeterediagnosestekunnenstellen.3 Inhet kaderdaarvanheeftKunstzakeninsamenwerkingmetde KunstcommissievanhetLUMChetHonourscollegeKijken
3 Doartloversmakebetterdoctors?,www.thelancet.com/respiratory,Vol1,2013
isde(genees)kunstopgericht4.Inditonderwijsprogrammalerenstudentenaandehandvankunstbeter, brederkijkenenempathischevaardighedenontwikkelen. Eenvandestudentenzeihieroverineeninterview: “We leerden door het reflecteren op de kunst, vooral ook de persoonlijke verschillen in onze observaties. Op diezelfde wijze, zie je ook altijd een stukje van de arts terug in observaties van de patiënt. Het is belangrijk ons hier altijd bewust van te zijn.”
MaarookonderzoekersvanhetLUMCwerkengraagmet kunstenaarssamenenwordensomsdoordekunstenaar geïnspireerdvoorhuneigenonderzoek.Zoisopdit momentindeLUMCKunsthaleenmonumentale installatie‘FoldingLife’vandekunstenaarAnaOostingte zien.Deinstallatievangevouwenvormenkwamtotstand dankzijeensamenwerkingmetwetenschappersinhet LUMCdiederelatietusseneiwittenenDNA-structuren onderzoeken.Dekunstenaargebruiktedewetenschappelijkekennisomhaarvouwtechniekenteverfijnen.De onderzoekersophunbeurtkregen,doordeartistieke verbeeldingvandeeiwitten,meerruimteomvrijte denkenenteexperimenterenmetnieuwemogelijkheden. Hetkunstwerk‘FoldingLife’ishetzichtbareresultaatvan dekruisbestuivingtussenkunstenwetenschap.
4 Tijdschriftvoorgezondheidswetenschappen,‘Deplaatsvankunstobservatieinde opleidinggeneeskundeinNederland’,MaudReijntjes,PiendeRuiter,LexLinsen,Mieke Dericks,FrankWillemJansen,SandrinevanNoort,SabrinaKamstra,ThomasvanGulik, GaborLinthorst,2021
- 20 -
Installatie ‘Folding Life’, Ana Oosting, LUMC
Demooistereactieopdekunstcollectiekreegeenartsvan eenpatiente,herstellendevaneenzwareoperatie.Zenam zichvooromelkedagnaareenkunstwerkverdervan haarafdelingtewandelen,hettebestuderenenweer terugtelopen.Dezedagelijksegangenconfrontatiemet eennieuwkunstwerkhielpenhaareenmoeilijkeperiode doortekomen5 .
ZobiedtkunstvooreeniederdiehetLUMCbezoekteen eigenunieke,somshelendeervaring.
5 KunstlaathetLUMCzien,voorwoorddrJaapFogteloo,pag.12,2019
‘Eerst waren er de kunstwerken en dan is er mijn praktijk’ Interview met Dirk de Wachter op 4 juli 2024 te Antwerpen
Auteur: Bob van Eerd, Voorschoten, 6 augustus 2024
AlswedeVlaamsepsychiaterDirkdeWachter(bekend vanzijnboeken6,lezingen,podcasts,tv-optredensen theatervoorstellingen)benaderenmetdevraagofhijeen bijdragewilleverenaanhetLVVP-themanummerover Kunsten(mentale)Gezondheid,volgtalsneleenpositieve reactie.Doorzijndrukkeagendalukthethemnietzelfeen stukteschrijvenenkomenweuitopdevormvanhet interview.
Zobellenweopeenzonnigedaginjuliaanbijzijnhuisin eenlommerrijkeAntwerpselaan.Indetuineenbordmet daarop‘Psychiater-Psychotherapeut’.Depraktijkbevindt zichinhetsouterrain.Erisnauwelijkstotgeen introductienodigomophetthemaKunsttekomen.
“Toenikmijnpraktijkbegon,hebikdeinAntwerpen bekendekunstenaarBrunoSchnieders(Bruneau) gevraagdeenprojecttemakenmetportretten.Hijvroeg mijtoenwatikaanhetlezenwasenheeftvervolgenseen serieportrettengemaaktvanalleauteursdieiktoen,
6 Waaronder‘BorderlineTimes,heteindevandenormaliteit’,2011
Hetwashetbeginvanmijnpraktijkaanhuishier.Eerder hadikeengroepspraktijkmettweecollega’s,maardat wasnietlangerhaalbaarnadatikinLeuvenmijn academischeopdrachtkreeg.Toenwemetdie groepspraktijkvanstartgingen,brachtenweallen 100.000francsinalsstartkapitaal.Deenecollegakocht hetmeubilair,deandervanallerleigeriefenikkochteen schilderij.Voormijisdateensoortessentie.
Nietalleenmijnpraktijk,maarookhethelehuishangtvol kunst.Watdatbetreft,isergeenverschil.Hoewelhet accentindepraktijkopdieserieportrettenligt.Deblik vandeAnder,hetLevinasiaanseconceptvande‘face-enface’,uitzichblijkbaarookopdiemanieronbewust.Het pastallemaalinelkaar,deblikvandeAnder,dezinvan hetbestaanziterin,dezorgvoordeander.
Ikillustreermijnlezingenaltijdmetkunstwerken,waarbij ikmeereenfilosofischdiscourshoud,waarikeen
7 DeportrettenindebehandelkamerzijnvanSpinoza(‘diestaatvoorhetUber-ich,de3 Goddelijkheidindenatuur.DeeerstediedepersoonlijkegoddelijkheidImFrageheeft gesteldengezegdheeft‘deGoddelijkheidisoveralenisdekosmos’),Descartes(‘diestaat voorhetEgo’)enRousseau(‘deromantiek,deeros,hetEs’).Verderhangendaar portrettenvanBacon,Machiavelli,Sartre,FoucaultenAdler.IndegangHume,Marx, Schopenhauer,Korzybsky,Matisse,Confucius,Russel,Joyce,Plato,Darwin.Inde wachtkamerportrettenvanFreud,Hegel,LeibnizennogeenvanDescartes
- 241994,bestudeerde.Non-fictie,filosofen,schrijvers,et cetera7.Hetisduseentijdsbeeld.Datzijnzo’n25 portrettendietoengemaaktzijn.EmmanuelLevinasiser bijvoorbeeldnietbij,terwijlikdaarvaakaanrefereer, maardatwasna1994.
In uw boek ‘De Wereld van De Wachter’ schrijft u: ‘Het wezen van de kunst is het ritueel bezweren van de menselijke angst’8 en kunst die ‘…de angst uitdrukt, uitvergroot, sublimeert en ontstijgt’. En in ‘De kunst van het ongelukkig zijn’ schrijft u over ‘…kunst die altijd raakt aan duisternis, aan iets van verborgen verdriet’.9 “Heideggerheefthetover‘zumTodeleben’,deeindigheid diedezinvanhetbestaaninhoudt,hetisomdatweeindig zijndatwebetekeniswillenhebben.
Voormijis-nogforserdandatikhetin‘DeWereldvande Wachter’hebbeschreven-dekunstverbondenmetde dood.Omdatwesterfelijkzijnenomdatwehet onbegrijpelijkenondraaglijkvindendatwezelfdood gaan,maarookdatonzegeliefdendoodgaan.
Demenselijkheidvandemensisbegonnenbijhetbesef vandedood.Endeondraaglijkheiddaarvanmaaktdatwe goddelijkheidzijngaanopzoekenenookdekunst,datis metelkaarverbonden.
Zodrawedesterfelijkheidzijngaanbeseffen,zijnwedat gaanuitbeeldenenvertellenendansenenmusicerenom
8 ‘DeWereldvanDeWachter’,2016,pagina’s170en175.
9 ’DeKunstvanhetongelukkigzijn’,2019,pagina74.
- 25existentieleenspiritueledimensieprobeerbijtebrengen. Danvindikeenkunstwerkeennoodzakelijkietsomhet non-verbale,hetminderevidentetetonen.”
datergenstekunnenplaatsen,omdatergenstekunnen dragenendaarinverbondentezijn.
Enineenwereldvanvandaagwaarhetkerkelijkeopde achtergrondverdwijntindewestersewereld,krijgtde kunstnogveelmeerdiefunctie.Omtekunnenlevenmet dedood,metdeeindigheid,methettekort,hebbenwe verhalennodigenmuziekendansenbeeldendekunst.
Nietalseenversiering,nietalsdecoratie,maaralseen wezenlijkheid.
Eerstwarenerde(kunst-)werkenendaniserdepraktijk, omhetzotezeggen.Heelmijnhuisiseenverzameling
vanwerkenenmijnlevenisdaaringesymboliseerd.Ik deeldatheelsterkmetmijnvrouw,hetisietsdatwe samendoen.Eengroteverzamelingvanherinneringenen symbolen.”
Naar aanleiding van de quote ‘Er is een universele behoefte aan troost voor het bestaan’10 uit zijn boek ‘Vertroostingen’, komen we te spreken over de begrippen schoonheid en troost, in Nederland onlosmakelijk verbonden met de VPRO-serie van Wim Kayzer.11
“Dekunst,ikbedoelzekernietdedecoratie,geeftook troost.Troostenschoonheiddiehetlevendraaglijk maken,omdathetlevennietzomakkelijkis,vindik.En kunstisdaneenvandiemanierenomhetgoedelevente koesteren.
Ookomdathetdielastigheidkanomdraaientot schoonheid.HetisdaaromdatikFrancisBaconaltijd citeer,dienietzoglad-schooniszoalswedatinde supermarktendereclamezien.DeBaconszijn afschuwelijk,misvormdenvreselijk,maarzetonenvoor mij-endatisvooriedereenanders-deessentievanhet menselijkzijninalzijngewrongenheid.”
10 ’Vertroostingen’,2022,pagina46.DitboekschreefDeWachternaaraanleidingvande levensbedreigendeziektediehemoverkwam.Hetverloopdaarvankwaminhetinterview tersprake,maarwordtindezeweerslagweggelaten.
11 VandeSchoonheidendeTroost’:VPROserieuit1999waarinWimKayzeraanzijn gasten7-kunstenaars,wetenschappers,schrijvers,filosofenenmusici-defilosofische vraagvoorlegde‘Watmaaktditlevendemoeitewaard?’endegesprekkendaarbijaltijd uitkwamenbijdebegrippenSchoonheidenTroost.
- 27 -
U schrijft als u het over Bacon heeft: ‘…ondanks de rauwheid is het ook een zoektocht naar liefde’12. Er speelt dus ook meerduidigheid.
“Demeerduidigheidindekunstisheelbelangrijk,de meerduidigheidstaatvoorhetleven,datisbelangrijkin mijnwerk.Mensenzijnmeerdanhundiagnose,daaris eenmeerlagigheid.Mensenzijneenspiegelpaleisvan identiteiten,waardiediagnoseeenstukjekanzijn.Maar hetgroteprobleemvanonsvakisdatmensensoms helemaalgereduceerdwordentotdiediagnoseenzichzelf somsookdaartoereduceren.
Dusdekunstbrengtcomplexiteitendatblijftook.De werkenvanhierenboven,diehangenersomsaldertig jaarenkrijgennogaltijdnieuwebetekenissen,ookal omdatmijnlevenevolueert.Datisdeschoonheidvan kunstendatisveelmeerdangewoonmooitekenen.”
Eenduidigheid in zowel de Kunst als de Psychotherapie is dus een valkuil?
“Levinaszegthetzo:hetniet-begrijpenvandeanderis wezenlijkindeverbinding.Zodrawezeggen‘datkenik’, bijvoorbeeldbijdepressie,danisdatheteindevanons vak.Wemoetenblijvenzeggen‘ikbegrijphetnietgoed’, nietopdecynischemanier,maarblijvendverwonderd zijn,blijvendcurieuszijn,blijvendgeïnteresseerdinhet verhaalvandemens.Omdatwehetnooithelemaalweten, omdatdemens-endatismijnovertuiging-eenmysterie
12 ’Vertroostingen’,2022,pagina133.
is.Deduurzameliefdeiserdankzijhetniet-begrijpenvan elkaar.
Maardievalkuilvaneenduidigheidzithemaandeandere kantookhierin:wemoetendekunstookniette functioneelzien.Hetisnietzodathiermensenkomen meteengrootverdrietoverbijvoorbeeldhetverliesvan eengeliefde,datikdanzeg‘Ja,gamisschieneensnaareen museumenkijkeensnaareenmooischilderij,ugaatzich danwelbetervoelen’,zogaatdatniet.Endatisookvoor iedereenanders.Hetiszoeken,bijwïekanwathelpen. Sommigemensenhebbenwatmindervoelingmetde klassiekekunstenendiegaannaareenvoetbalwedstrijd ofzo.
Voormïjisdekunstzekerbelangrijkenikdenkvoorde mensheid,daardoeikniksaanaf.Ikdenkdatdateen wezenlijkgegevenis,zoalsdereligieendespiritualiteit wezenlijkzijnvoordemens,indiezindathetgoddelijke enhetartistiekesterkzijnverweven’.
Op het einde komen we nog kort over het werk van de vaak -in ‘De Wereld van De Wachter’- geciteerde Vasily Grossman te spreken. “Ja,eengrootboekisvoormij‘LevenenLot’vanVasily Grossman.De‘OorlogenVrede’vandetwintigsteeeuw. Eenboekdatoverallesgaat,ookoverkleinelevens.Datis ookmijnkijknaardewereld:hïerineenpersoonlijk gesprekmeteenpatientdatheelpersoonlijkleven.En dandoeikhetraamopenendankijkikindewerelden danprobeerikdaarietsvanterugtegevenaandewereld.
Datismijnmissie.EndatdoetGrossmanopgenialewijze. Hetgaatovergrotemenselijkeconflictenenhetgaatover dekleinemenselijkelevensendieconnectiedaartussen. Eninhetmiddenvanhetboekisereenprofeetdieover ‘hetkleinegoede’spreekt,hetbelangrijkeconceptbij Levinas,diewaarschijnlijkGrossmanheeftgekend.
HetisdeliterairekunstenaarGrossmandiezo waarschijnlijktochdeaanzetheeftgegeventotdat centralethemabijLevinas.”
Epiloog
Hetwaseenmooigesprek.Nogduidelijkervoelbaardan inzijnboeken,werdervarenhoecentraaldeplaatsvan kunstisinhetlevenvanDirkdeWachter.
Essentieelverbondenmetdegrotethema’svanlevenen dood.Maarookalsbronvaninspiratievoorzijndenken, sprekenenhandelen.
Alswe13 afscheidhebbengenomenenhetpandverlaten, staatbuitendevolgendeafspraakklaar:eenfilmploegdie eenitemgaatmakenoverdebibliotheekvanDeWachter.
13 Techniek/opname:BoudewijnvanEerd.
‘In mijn werk laat ik je kennismaken met mijn denkwereld’ Auteur: Marjolein Coenrady
Grafisch ontwerper en beeldend kunstenaar
“Op11-jarigeleeftijdwerderbijmij kankergeconstateerd.Dezware behandelingendievolgden,hebben groteindrukopmijgemaakt.De traumatischetijdheefteenarsenaal aanbeeldenenimpressiesinmijn hoofdachtergelaten.
Opvolwassenleeftijdkwamikerachterdatikautisme heb.Hierdoorkijkikandersnaardewereld:ikzieveel details,enindrukkenkomenveelintenserbinnen.Ik onthoudgebeurtenissenveelfragmentarischer:ik onthoudalshetwareallemaalsnapshots.Thema’sals eenzaamheid,angstentraumakomenveelvuldigterugin mijnschilderijen.
Ikwildekijkerlatenervarendathetkwetsbaremeisje vanvroeger,nogaltijdindekunstenaarvannuzit.
Abandoned, 2023 70 x 100 cm, acryl op linnen
Onderwerpenalsdepressie,hoopenverlatenheidboeien mijalskunstenaarzeer.Indekunstenhebikeenmanier gevondenomvanmijnmeestverdrietigeervaringeniets mooistemakendatdekijkerkanraken.
Inmijnzoektochtnaarmetaforen,verbeeldikvaak landschappenwaarinietsvreemdsaandehandis. Terugkerendeelementenzijnhierinhetziekenhuisbedje, brutalistischegebouwenenunheimische,verlaten ruimtes.
Debeeldeninmijnhoofdmoeteneruit,somsindevorm vaneenserieschilderijen.Ensomskomende
gefragmenteerdeherinneringensamenineenveelluik mettallozekleineimpressies.”
Endless, 2023, acryl op linnen, 50 x 70 cm
Foto’s Titel: Hemel op de Rotsen
Fotograaf: Leelie Aziz, 2024
Afmetingen: 21 x 30 cm
Afgedrukt op: hoogwaardig fotopapier
Dezefotoisgenomentijdenseenbijzondere zonsonderganginRhodes,Griekenland,waarbijhet contrasttussendegrilligerotsenendezachte,kleurrijke luchtmijdiepraakte.
Denatuurlijkthiereenmomentvansereniteitenkracht tevangen,waardehardetexturenvandeaarde samensmeltenmetdeluchtigewolkenenkleurenvande hemel.
Hetwerksymboliseertvoormijdeharmonietussenhet ruigeenhetzachte,eenreflectievandebalansdiewe allemaalproberentevindeninonsdagelijksleven.
Wensen over grenzen (heen)
Fotograaf:, Irma Röder, 2024
Afmetingen: 60 x 40 cm
Afgedrukt op: 5 mm dik plexiglas
Alskindhadikveelwensen,enikgeloofdeerheiligindat hetuitblazenvandepluizigepaardenbloemdezein vervullinglietengaan.Iknoemdeze‘wensbloemen’.De wensbloembleefbelangrijkinmijnleven,zelfszodatmijn praktijkditlogodraagt.Mensenblijvenwensen,ofzenu kindofvolwassenezijn.
Ikwensdatweelkaarnietmeerinhokjesplaatsen,zodat ergeengrensmeeristussenonsendeander.Ikwenseen wereldzonderlandsgrenzen,zodatwedevluchtelingals menszienennietmeeralsvreemdeling.Wantalswe grenzentrekken,kunnenwenietmeer‘out-of-the-box’denkenenverliezenweonzecreativiteit.
Dezefotostaatvoormijsymboolvooreenlevenzonder grenzen,tezieninhoedepluisjesopgaanindewolken. Wiegoedkijktziethetkevertjeopdesteel.Hetstaat symboolvooronzevasthoudendheid,onzemoedenhet aardseinons.En,omdatikhetgelukhaddatditkevertje opmijnbloemwasneergestreken,staathetbovenal symboolvoorhettoeval.Omdathetlevenindekernniet maakbaarisenwehetnietvoorhetuitkiezenhebben waaronzegeboortegrondligt.
Titel: Rosandestroom
Fotograaf: Gea Dunnik, 2024
Afmetingen: 21 x 29,7 cm
Afgedrukt op: fotopapier
Rosandestroomvoorbijdehorizondiekleurt,endonkert enmistenklaarttijdensochtenddauwoflatenacht…
eendromerigeblik... deoverkant…
gedachtenvanhotnaarhaarenhementerugnaarwaar, zesamenkomeninwater,luchtenzomaarledigheid.
Zandkunst 1
Fotograaf: Margreet Blaauw, 2023
Afmetingen: 50 x 50 cm
Afgedrukt op: aluminium
Dezefotogebruikikinmijnspreekkamerenopmijn website.HetzijnpatroneninhetzandopVlieland, gemaaktdoorwind,zonenregen.
Voormijsymboliseerthetbeelddebewegingvanhet leven,metsomszachtelijnenenookcontrasten.De elementenzijncontinuinbewegingnetalseen mensenleven.Hoescherpenschurendeenlevenkan aanvoelen,altijdiserzonlicht.Enallesiseenproces.
Tenslottezieikindezefotoookdepatronenwaarinjeals menskuntleven.
Zandkunst 2
Fotograaf: Margreet Blaauw, 2023
Afmetingen: 50 x 50 cm
Afgedrukt op: aluminium
Dezefotogebruikikinmijnspreekkamerenopmijn website.HetzijnpatroneninhetzandopVlieland, gemaaktdoorwind,zonenregen.
Voormijsymboliseerthetbeelddebewegingvanhet leven,metsomszachtelijnenenookcontrasten.De elementenzijncontinuinbewegingnetalseen mensenleven.Hoescherpenschurendeenlevenkan aanvoelen,altijdiserzonlicht.Enallesiseenproces.
Tenslottezieikindezefotoookdepatronenwaarinjeals menskuntleven.
Titel: Uitzicht, originele bewerkte foto
Fotograaf: Iris Popma, 2024
Afmetingen: 50 x 70 cm
Afgedrukt op: kurk
Hettroostmannetjeisgemaaktvanijzerdraad,een kiezelsteenenoudpapier.
Vanuitzichtnaarinzicht,meteenopenhouding.Zonder voorbedachterade,aanderandvandedonkerte,open blijvenstaanvoorwatooklichtkanbrengen.
Titel: Horizon, originele, bewerkte foto
Fotograaf: Iris Popma, 2024
Afmetingen: 70 x 50 cm
Afgedrukt op: kurk
Hettroostmannetjeisgemaaktvanijzerdraad,een kiezelsteenenoudpapier.
Hetmannetjezitmetopenarmen,detoekomstvoorzich, openvoorwatkomt,verwelkomend.Voormijgaatereen zekeremoedenonverschrokkenheidvanuit.
Titel: doorzicht
Fotograaf: Inge Bergmans, 2024
Afmetingen: 135 x 100 cm
Afgedrukt op: fotopapier
Eengrensgeeftaltijdweeruitzichtopnieuwe (groei)mogelijkheden.
Titel: Disappearing, originele, bewerkte foto
Fotograaf: Sanny Uitentuis, 2024
Afmetingen: 80 x 60 cm
Afgedrukt op acrylglas
Ikwerkmetorganischevormenuitdenatuurenben gefascineerddooruniverselerondepatronenzoalscirkels enspiralen.Ditwerkspeeltmethetthemaverdwijnenen verschijnen.Indeeindelozespiralenlostallesop.Ofkomt erjuisteenwereldtevoorschijn?
Inditbeeldwordteenuniverseelvormendprincipe zichtbaar.Inhetkleinewordthetgrotezichtbaar,inhet groteligthetkleineverborgen.Verliesjejezelfindeander ofmisschienwelinhetandere?
Ikziekunstmakenalshetlenenvanmijnblikaande kijkerzodatdiezichzelfofdewereldineenanderlicht kanzien.Tegelijkertijdiseengoedwerkinmijnhaarogen multi-interpretabel.
Titel: Groener groeien
Fotograaf: Rian van Leuken, 2022
Afmetingen: 100 x 40 cm
Afgedrukt op: fotopapier
naastgz-psycholoogbenikookhobby-fotograafenik fotografeererggraagindenatuur.Sindseenkleinjaarben iktevensbuitenpsycholoog;deGroeneGGZiseen ontwikkelingdieerggoedbijmijpastenwaarikgeen genoegvankrijg.
Denatuurlaatonssymbolischzoveelzienovergeestelijke enfysiekegezondheid.Zoalsdatergeengrenzenzijnaan potentielegroeienontwikkeling,datbeschadigingen kunnenhelen,dateraltijdergenslichtisindeduisternis, ennogzoveelmeer.Denatuuriseenwaardevolleen gezondeco-therapeut.
Ikgebruikmijneigennatuurfoto'sindebehandelkamer, maarnoglieverneemikmijnclientenmeenaarbuiten vooreenbuitenpsychologie-sessie.
Dezefotomaakteiktijdenseencorona-lockdown.De locatieiseenopenlucht-natuurtheater,waardenatuur haareigengangkongaandoordatallevoorstellingenstil lagen.Onkruiddatnormaalwordtweggehaaldvande tribuneskononbegrensddoorgroeien.Hetbeeldvande trapstaatvoormijookvoor:stapvoorstap,beweging, hoop,groei,upsendownsinhetleven.Ikpubliceermijn foto’sinclusiefuitlegeninspiratieookopInstagram.
Schilderijen Titel: Zijn er grenzen?
Maker: Andree Booltink, 2024
Afmetingen: 80 x 60 cm
Materiaal: gemengde techniek (acryl- en olieverf op doek)
Hetmotto‘Erzijn(geen)grenzen’vanhetLVVP-congresraakt bijmijineersteinstantieeenethischesnaar.Welkegrenzen zijnerinhettherapeutischcontacttussenclienten behandelaar?
Bijnaderinzienvondikdevraagnaardegrenzenvanhet kenbare(indezinvanbegrijpenvandepersoontegenover mij)endeonmogelijkheidvanvolledigheiddaarinveel spannenderenherinnerdeikmijeenafbeeldinguithet geschiedenisboekergensinmijnvroegeschoolperiode,waarin eenfiguurzijnhoofddoorhethemelgewelfsteektomde werkzaamheidvanallesteherkennen.Ditwildeikaltijdaleen keerineenschilderijverwerkenennuboodzichdusdeze kans.
Ditkennenvan‘alles’gaatnatuurlijkuiteindelijkomhet kennenvanzichzelf(zoalsinpsychotherapie)enikhebdit beeldverbondenaandeuitspraakvanRumi:‘Jebentgeen druppelindeoceaan,jebentdeheleoceaanineendruppel.’ Dedruppeldieopspringtvanuitdeoceaanveroorzaakt ‘rimpelingen’(wederomeencitaat,ditmaalvanIrvinYalom).
Maarvoorverderetoelichtingdaarvannetalsvandeschaatser dieopdezeogenschijnlijkbevrorenrimpe-lingenbeweegten het‘beest’inhetondergrondsedeelvandedruppelzijn200 woordenblijkbaar(veel)teweinig.
Titel: nature reveals itself
Maker: Lotte Isbouts, 2024
Afmetingen: 50 x 50 x 3,5 cm
Materiaal: multimedia, acrylic met puimsteen en pasta, op linnen met een houten frame
Ditwerkbehoorttotdeserie‘nature reveals itself’. Datgaatoverpuur,authentiek, powerful en overstijgend-metbetrekkingtotgrenzen-door creative solutions.
Titel: er zijn (geen) grenzen
Maker: Tamara van Mierlo,
Afmetingen: 16 x 12 cm
Materiaal: aquarelpapier, aquarelverf, fineliner
Ikbenbeeldendvaktherapeutenpsychotherapeutinhet dagelijkslevenenbenvoormezelfookvaakkunstzinnig bezig.Ditwerkispassendbijhetthemaomeenaantal redenen:
• Detechniekwaarmeehetgemaaktis:ikbeginmet aquarelverfuittubesquaopzet,ikweetnietwater gaatkomen(geengrenzen).Dangaikmetdekwast eroverheenenlaatikheteennachtdrogen.Dedag ernakijkikwaterzichtbaarisendatomlijnik (begrenzing).Hetisdusnietvooropgezeterkomtwat erkomtenikziewatikzie.Ikstuurnietencensureer niet.
• Hetbeeld:ikvindditbeeldpassend,omdathetzowel optimismeenintermenselijkheiduitstraaltalsdater ookdonkerekleureningebruiktzijn.Nietsiszwartwit,alleenmaarlichtofalleenmaarzwaar.Erwordt eencirkelgemaaktmet2ofmeermensen.Erzijngeen grenzenaancontactofmetwiewecontactleggenin onswerk.Iedereeniswelkomendanontstaatde ‘behandeldans’,waarinsomsjuistwelgrenzenweer eenrolspelen.
• Hetmateriaal:deaquarel,hetvloeibareen vervloeiendemateriaalisgrenzeloos.Definelineris juistbegrenzend.
Titel: geen grenzen
Maker: Jantine Landman-Zuur, 2024
Afmetingen: 29,7 x 42 cm
Materiaal:Krijt, potlood, drukinkt, knipselsgemengde techniek op A3 papier
Ophetbeeldzijnkinderenenjongerenteziendiemet enormedoekenindeweerzijn.Zegaaneenregenboog maken,dedoekenkomennetuitdetassen,dekinderen zoekendnaardegeneaandeanderekantvanhunkleur doek.Zecreereneenwereldwaarinzevertellen,erzijn geengrenzentussenjouenmij,wiejeookbent.
Hetwerkisgemaaktopbasisvaneenfotobijeenvande voorstellingenwaarvanikderegiedeed.
Titel: De vluchteling
Maker: Betty Wijmstra, 2024
Afmetingen: 40 x 30 cm
Materiaal: olieverfschets op papier
“Als jeogenopengaan,gaatookdewereldaan.”
Titel: DAG-DROOM-WATER-LAND; PANTA RHEI
Maker: Anne Kooij, 2024
Afmetingen: 53 x 73 cm
Materiaal: acryl, gemengde techniek op papier
Ikwilmetditwerkhetgevoeldelendatdewereld kleurrijk,raadselachtigenvoortdurendinbewegingis.
Verdervanmijgeenaanvullendetekstomdekijkerbeter telatenbegrijpenwathijofzijnogmeerzoumoetenzien ofervaren.
Datisjuisthetmooie:dekijkerontdektzelfenmaakter zijneigenpersoonlijkeverhaalbij.
Titel: Barrière
Maker: Lianne van der Meer, 2024
Afmetingen: 80 x 60 cm
Materiaal: acrylverf op doek
Hetdoekisontstaanvanuitgedachtenaanhetthemaen detegenstrijdigheidhierin.Hierbijzijnervlakken ontstaan,dieinelkaaroverlopeninvormenkleur,maar ookvlakkendiezichduidelijkeronderscheidendoor barrieres.Tochvormthetincompositieeengeheel.
Doortewerkenvanuithetonbewusteenhetintuïtieve, ontstaatereenabstractwerk,waareeniedereeneigen belevingenvoorstellinginkanervaren.Jezouerzelfsook figuratieinkunnenherkennen.
Voormijstaathetwerkvoor‘ontwikkeling’, welkevraagt omenerzijdsgrenzenenanderzijdsvrijheid,omzoeigen barrierestekunnendoorwerkenenuiteindelijktekunnen (door)groeien.
Titel: water breekt stenen
Maker: Mariëtte Hornsveld, 2024
Afmetingen: 80 x 60 cm
Materiaal: vilt
Inditwerklaatikhetcontinueprocesvandrukte,chaos, beknelling,(g)ruisnaarontsnapping,bevrijding,ruimte, lichtenvrijheidzien.
Datiswatkunstencreativiteitmijbrengt,enwatikin mijnbeeldenwillatenzien.
Helendewerkingvankunstendekunstvanhelen.
Titel: Utopy
Maker: Rob Faltin, 2024
Afmetingen: 80 x 60 cm voor beide delen samen. De opstelling van beide delen van Utopy kan men naar eigen wens (grenzeloos) bepalen
Materiaal: de app Freeform op een iPhone 14 met IOS 17.5.1 en op een Macbook Air met MacOS Sonoma 14.5, met op de achtergrond een landkaart met vrije gebruiksrechten van het internet. Het kan op materialen naar wens worden afgedrukt of geprojecteerd.
Voor deze gelegenheid is Utopy in Full Color Digital afgedrukt op geborsteld aluminium en heb ik het werk in tweeën stukgemaakt door het met kracht te buigen.
Zijner(geen)grenzen?
Aangenameenpijnlijkegrenzen?
Begrensdeenoneindigegrenzen?
Brandendeenbevrorengrenzen?
Dikkeendunnegrenzen?
Echteenneppegrenzen?
Eerlijkeenoneerlijkegrenzen?
Explicieteenimplicietegrenzen?
FrieseenOekraïensegrenzen?
Gekozenenopgelegdegrenzen?
Geliefdeengehategrenzen?
Gevoelsmatigeenrationele grenzen?
Gloeiendeenversteendegrenzen?
Heldereenvagegrenzen?
Hemelseenhelsegrenzen?
Hoopvolleenwanhopigegrenzen?
IJzerenenluchtigegrenzen?
Innerlijkeenuiterlijkegrenzen?
Juisteenfoutegrenzen?
Kunstzinnigeenwiskundige grenzen?
Lekkereenviezegrenzen?
Leukeenvervelendegrenzen?
Logischeenzottegrenzen?
Mooieenlelijkegrenzen?
Openendichtegrenzen?
Overlappendeenapartegrenzen?
Parallelleendwarsegrenzen?
Perfecteengebrekkigegrenzen?
Prikkeldraadseenwelkombordse grenzen?
Realistischeenillusoiregrenzen?
Regelmatigeenonregelmatige grenzen?
Robuusteenfragielegrenzen?
Schaamtevolleentrotsegrenzen?
Speelseenstrengegrenzen?
Spontaneenweloverwogen grenzen?
Tedereenschrijnendegrenzen?
Troostendeenprovocerende grenzen?
Verbindendeenscheidende grenzen?
Vergankelijkeeneeuwigdurende grenzen?
Vermeendeenevidentegrenzen?
Verticaleenhorizontalegrenzen?
Volledigeenonvolledigegrenzen?
Vragendeenantwoordende grenzen?
Vredevolleenoorlogvoerende grenzen?
Wetenschappelijkeenintuïtieve grenzen?
Zichtbareenonzichtbaregrenzen?
Titel: Deining, een interpretatie van Anto Carte
Maker: Reinoud Albrecht, 2024
Afmetingen: 30 x 20 cm (exclusief lijst)
Materiaal: waterverdunbare olieverf op linnen
Graagdoeikmeeaandekunstwedstrijd,ookalvindikhetniet nodigdatereencompetitieis.Ikvindhetalgeweldigleukwanneer deelnemersaanhetcongreskunstvancollega'smogenzienenvoor mijheeftelkeinzendingdeeersteprijs.
Ikhebongeveer5maandenaanhetschilderijgewerkt,anderhalf uurperweektijdensm'nschildersclubje.
Hetiseeninterpretatievanhetschilderij'L'effort-lePasseur'van AntoCarteuit1920.ToenikhetwerkzaginmuseumLaBoveriein Luik,deedhetmedenkenaanDeSchreeuwvanEdvardMunchuit 1893.Degebogenlijnenvanhetwaterzijnvergelijkbaaren verbeelden(denkik)heftigeemotiesdieniettebeteugelenzijn.
MaarinplaatsvandewanhoopbijMunch,ziejebijCartehoede krachtigestuurmanhierz'nbootjedoorheenprobeertteloodsen. Destrakkelijnenvanzijnpostuur,vandestokenvanhetbootje, staanhaaksopelkaarencontrasterenmetdievanhetwater.Ten opzichtevanhetoorspronkelijkewerkvanCartehebikzon, schaduwenmeerkleuraangebracht,alsmedeinplaatsvanhet berglandschapeenluchtpartij,dielijktopdievandeSchreeuwvan Munch.
Overigenswilikopgeenenkelemanierpretenderendatikkan tippenaanelkvanbeidemeesters.
Titel: Innerlijke drive
Maker: Gulsum Ay
Afmetingen: 65 x 50 cm
Materiaal: waterverf
Eenweerspiegelingvaninnerlijkegedrevenheidinde vormvaneenpaard.Somszienmenseneenvrouwelijke figuurinhetbeeld.Hetwaterisleidendhierinengeeft zijneigenkarakterinhetwerk.
Titel: Floating Fish
Maker: Hettie van den Akker, 2004
Afmetingen: 50 x 80 cm
Materiaal: acryl on canvas
Somsishetgevoeldemoeilijktebevatteninwoordenen blijfthetongezegdegevangeninbeeldendieuitdrukking proberentegevenaandatgenewatwelgeuitmoet worden.Inmijnwerkkomentweethema’sinherhaling naarvorendiedegrenzenopzoekenzowelin beeldvormenalsingedachten.
Hetthemareflectieenbezinningkomtnaarvoreninhet vastleggenvanhetmoment,waarinjevanuitdestiltetot rustenverdiepingkomt.Hetgevoeltezwevenwanneerje deelbentvanhetgeheel,inverbindingbentmetelkaar maartegelijkertijdineenzaamheidgevangen.
Titel: LET IT BE (ME) (tweeluik)
Maker: Maayke Bal, 2024
Afmetingen: tweemaal 40 x 40 cm (totaal 40 x 80 cm)
Materiaal: Cold wax & olieverf op luxe houten paneel
Voormijgingdetitelvandekunstwedstrijdmeteenover deliefdetussentweemensen.Hettweeluiksymboliseert deautonomieineenrelatieenerzijds(erzijngrenzen) twee-eenheidenverbindingbinneneenliefdevolle eenheidanderzijds(erzijngeengrenzen).
Detitelkwamoptijdenshetwerken.Ikdachtaanhet prachtigeliedjevanRayDeLamontagne“Letitbeme”.Ik hoordezowel“Letitbe’als“Letitbeme”.“Laathet…laat mij”,maarook“Laatmijhetzijn”.
Titel: Binnenwereld
Maker: Annemarieke van der Pols, 2024
Afmetingen: 80 x 60 cm
Materiaal: linnen schildersdoek met papieren collage en acrylverf overschilderd
Methetdoekvanmixedmedia(collageenacrylverf) verwijsikinmijnpraktijkclientennaardebinnenwereld vandemens:allegedachten,gevoelens,overtuigingenen ervaringendiebepalenmetwelkeblikjedewereldin kijkt.
Dezeweergegevenbinnenwereldbestaatuitpositieve, krachtigeenhelpendestellingen,beeldenenaffirmaties enkanalsbeeldinterventiedienenvoordiegenendie somsmoeitehebbenhunnegatievegedachtenengepieker tebegrenzenenhendezebeïnvloedingdaarvanopdie bliknaarbuitenuitteleggen.
Zoalserindekunstgeengrenzenzijnaanonze creativiteitenverbeelding,geeftditdiffusebeeldde grenzelozekrachtweervaneenpositieve,gezonde binnenwereld.
Titel: Mind Full Mess
Maker: Ria Bakker, 2013
Afmetingen: 80 x 60 cm
Materiaal: acrylverf op doek
Ikhebhetschilderijgemaaktin2013,toenzowelmijn lichaamalsmijn'mind'vol'mess'zatenschildereneen mindfullebezigheidwasomdaarevenuitwegtezijn.
Titel: De grenzeloze
Maker: Sanne van Berge, 2024
Afmetingen: 29,7 x 21 cm
Materiaal: Yupo papier met inkt, digital art
Ikwerkveelmetschematherapieenmijneigencreatieve breinvindtallemogelijkhedendiedezetherapiebiedtaan techniekenprachtig,grenzeloos.Hetbeeldende,de metaforen,denon-verbalemogelijkhedenbinnende technieken,waarbijhetgevoelenhetlichaamook meegenomenkunnenworden.
Enerzijdsstaatdegrenzelozevoordemogelijkhedendie schematherapiebiedtaanmijalstherapeut.Het beeldende,demetaforen,denon-verbalemogelijkheden binnendetechnieken,waarbijhetgevoelenhetlichaam ruimtekrijgen.Anderzijdsisdegrenzelozevoormijeen odeaanclientenmeteenmeervoudigepersoonlijkheidsstoornis.Waarbijalledelenzometelkaarinkluwenenin verwarringkunnenzijn,dathetontzettendmoeilijkisom zeteontrafelen,losvanelkaartevoelen,debalanste vindentussenruimtegevenenbegrenzen.Zijdoentoch hunbestomtehelen,dedunnelijntjesbinnendekleuren tonendataan.
Titel: Borderlines
Maker: Sercan Engin, 2022
Afmetingen: 50 x 35 cm
Materiaal: verf op papier
Ebruiseenkunstvormdiepapiermarmerenwordtgenoemd enwaarbijverfopeenvloeibaaroppervlakwordt aangebracht.Hetiseigenlijkschilderenopvloeibaarmateriaal (verdiktwater).Doormiddelvanhulpmiddelenzoalspennen, stokjesenkammen,volgtdeverfdebewegingvandemaker. Deverscheidenepatronendieontstaan,gelijkenopmarmer waardoorhetpapier-marmerenwordtgenoemd.Hetwerken opeenvloeibareondergrondmaaktdatdeEbru-patronenzich vormennaardebewegingenruimtediezekrijgen.Twee verschillendekleurenlopennietinelkaarover,zehebbenhun grenzen,echterdoordebewegingvandevloeibarekleurenis deverfookaltijdopzoeknaardegrenzenendaarmee vervagendiegrenzen.
DegeschiedenisvandeEbru-kunstgaatterugnaarde15e eeuwinCentraal-Azie.Vanafde17eeeuwbegondeze kunstvorminEuropapopulairtewordenenwerdhetvooral gebruiktvoorboekomslagenenalsachtergrondvoor kalligrafiestukken.DeEbru-kunstvormisopgenomeninde UNESCO-lijstvanCultureelErfgoed.
TegenwoordigwordtEbruookgebruiktalstherapievorminde psychiatrie.Dezekunstvormisheelgeschiktvoorallemensen, kinderen,lekenalsprofessionalsendaarmeeookgeschikt voorclienten.Hetisleuk,rustgevendengemakkelijkomuitte voeren.
Titel: Doorleef(d)
Maker: Petra Derks, 2022
Afmetingen: 66 x 84 cm
Materiaal: hout en wol, techniek: wikkelen
Lijstwordtwerk.
Ditwerkvertelthetverhaalvanmijnvrouwenlijn.Door intergenerationeleoverdrachtwordtnietalleendegrote pijndoorgegevenuitdelevensvandemoeders voormij, maarookdeenormekrachtvanaldezevrouwendezepijn tedragen.
Alslaatstevrouwinmijnvrouwenlijnwilikmijlosser makenvandezeerfenis.Vanuiteenanderehoekkijken naarmijnverleden.Oneindigvasthoudendomwikkelenin warme,flexibele,krachtigezwartewol.
Ditwerkiseenhommageaandekrachtvanmijn vrouwelijkevoorouders.
Titel: invisible boundaries and the art of being authentic
Maker: Lotte Isbouts, 2024
Afmetingen: 84 x 66 cm
Materiaal: multimedia op getint linnen
Titel: De Porseleinen Pony
Maker: Hettie van den Akker, 2019
Afmetingen: 50 x 60 cm
Materiaal: acryl on canvas
Somsishetgevoeldemoeilijktebevatteninwoordenen blijfthetongezegdegevangeninbeeldendieuitdrukking proberentegevenaandatgenewatwelgeuitmoet worden.Inmijnwerkkomentweethema’sinherhaling naarvorendiedegrenzenopzoekenzowelin beeldvormenalsingedachten.
Hetthemakwetsbaarheidkomttotuitdrukkingin verbeeldeemotiesinfiguurvormendiederealiteittarten enonvolmaaktindewereldstaanmaarweleen schoonheidinzichdragendieverwarringoproept
Colofon Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd, opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestandofopenbaargemaakt,in enigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanischdoorfotokopieen, opnamenofopwelkewijzeook,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemming vanuitgeverenbetreffendekunstenaarsengastauteurs.
Ondanksallezorgdieaandesamenstellingvandezebundelisbesteed,kande redactienochdeuitgeveraansprakelijkheidaanvaardenvooreventueleschade diezoukunnenvoortvloeienuitenigefoutdieindezepublicatiezoukunnen voorkomen.
DeLVVPheeftallekunstenaarseropgewezendatzijzichdienentehoudende Nederlandsewet-enregelgevinginhetalgemeenendewet-enregelgevingdie specifiekgeldtvoorzorgverleners.DeLVVPaanvaardthiervoorgeen aansprakelijkheid.Alleauteurshebbenzichhiervanvergewist.Deingezonden werkenvertegenwoordigennietdemeningofvisievandeLVVP,maarvande makerservan.
