Ow nummer 16 def2

www.onderwegonline.nl

#16  5 september 2015

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

Hoe luidt het opschrift?

THEMA: GOD EN GELD

> 08 ECONOMISCHE BEKERING MEER AANDACHT VOOR RELIGIE? > 12 DRIE GENERATIES GESPREK OVER GELD EN GELDBESTEDING > 20 TERUGBLIK SEMINARIE SLUIT DEUREN > EN VEEL MEER...

 Thema ol Boordeavtie inspir

God en geld

A ‘

ls je volmaakt en goed wilt zijn, vooruit, verkoop dan al je bezit, geef het aan de armen en kom Mij dan volgen. Je zult een schat in de hemel hebben.’

Hoe luister je als burger van één van de rijkste landen ter wereld naar deze woorden van Jezus? Spoort het aan of voedt het je eigen ongemak?

Wie de Bijbel (heel) goed kent, valt iets op aan de tekst zoals die hierboven staat. Die is namelijk iets anders in vergelijking met Matteüs 19:21. Jezus spreekt daar tegenover de rijke jongeling eerst over de hemelse schat en daarná over het volgen van Hem. Toch is wat hierboven staat een letterlijk citaat. Het komt uit de biografie van Antonius (251-356), geschreven door de kerkvader Athanasius. Wellicht is het Woord van de Heer op deze manier bij de eveneens welgestelde Antonius binnengekomen: Jézus volgen, dat eerst. Jezus zelf is de hemelse schat.

Antonius gaf gehoor aan dit woord. Hij verkocht zijn be-

08 o pinie

Jezus zoekt échte durfinvesteerders

Er komt steeds meer aandacht voor het religieuze karakter van

zittingen en leefde de rest van zijn leven in extreme ar-

de economie. De Bijbel gaat zowaar weer open. Maar is dat het

moede en afzondering. Zo is hij voor vele gelovigen een

werk van de Geest van Jezus of is er iets anders aan de hand?

inspirator geworden.

Hoeveel hebben Jezus en onze economie werkelijk met elkaar te maken?

Wij leven vandaag in een door de economie gedomineerde cultuur. Soms zie je dat heel scherp. Toen de Griekse crisis voor het eerst uitbrak (2009), maar ook toen het dit jaar dooretterde, beheerste dat item voortdurend het nieuws. Je kon geen krant openslaan of tv aandoen of het ging daarover. Om gek van te worden.

Steeds waren er groots opgetuigde momenten van ‘de waarheid’. Precies: waarheid gaat bij ons over economie, over geld.

12 interview

Drie generaties in gesprek over geld

en geldbesteding

Is de zienswijze wat betreft geld en materie de laatste jaren veranderd? We vragen het aan drie generaties: opa Rien van Gent, zijn dochter Ditta en zijn kleindochter Iris. ‘Ik heb wel

Hoe luisteren we in deze tijd naar de woorden die Anto-

schoenen gehad waar de neuzen uitgesneden werden, zodat

nius’ leven op de kop zetten? Mopperen op je eigen tijd

de tenen iets meer ruimte hadden en je er nóg langer mee kon

is niet christelijk. Onze tijd stemt wel tot nadenken. Heel

doen.’

wat christenen zijn christenhedonist of noemen zich zo: je geniet volop van de rijkdom die God je geeft.

Daarom is het vandaag nodig om Matteüs 19:21 aan te horen in de volgorde van Antonius: éérst de Heer.

16 opinie

Bij God is alles gratis

Voor God telt geld niet. Gerechtigheid en het eeuwige leven zijn niet te koop; die kun je alleen krijgen als een groot geschenk.

Dat maakt je anders. Niet krampachtig, maar vrij. En wat je gratis krijgt, kun je gratis doorgeven.

Matthijs Haak, redacteur OnderWeg (beeld voorkant: Johanne de Heus)

2

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

 Inhoud

06 PR AKTIJKLOKAAL

GKv Amersfoort-Nieuwland in gesprek over en met homo’s Onlangs konden twee lesbische meiden in een

26 TREFPUNT

‘Ons speerpunt: het aanhoudende gebed’

Het Gereformeerd Appèl organiseert op 5 september voor

jeugddienst van de Boogkerk over hun geaardheid

de 24e keer een landelijke bijeenkomst om te bidden voor

vertellen. Hun persoonlijke verhaal leverde een

kerkelijke eenheid. Er zitten geen 450 mensen meer in

minutenlang applaus op. Deze openheid is een gevolg

de zaal, zoals bij de oprichting in 1992, en de kerkelijke

van het standpunt van de kerkenraad dat het vooral

toenadering waar jarenlang voor gebeden is, is in veel CGK’s,

belangrijk is dat er ruimte moet zijn voor ieders zoektocht

GKv’s en NGK’s inmiddels een feit. Maar het Appèl zegt nog

in het omgaan met homoseksualiteit.

geen amen. ‘Er zijn nog steeds genoeg bidders en er is meer dan genoeg om voor te bidden en te danken.’

20 terugblik

Nederlands Gereformeerd Seminarie sluit deuren

Het Seminarie was een kleine predikantenopleiding

28 jeugdwerk

Geloof in ontwikkeling

Het kerkelijke jeugdwerk moet niet alleen aansluiten bij de

binnen de NGK. De laatste jaren leidde het een

culturele context van de jongeren, maar ook bij hun eigen

sluimerend bestaan, maar ooit was dat anders. Oud-

ontwikkelingsfase. In deze aflevering beschrijft Anko Oussoren

student Pieter Kleingeld blikt terug.

een aspect van de huidige cultuur. In de komende afleveringen wordt stilgestaan bij de specifieke kenmerken van bepaalde leeftijdsfases en wat die betekenen voor het jeugdwerk.

24 MISSIONAIR

Evangeliseren dicht bij de ander Het geloof kun je niet weggeven als een cadeau. Het is

niet iets wat je iemand kunt geven, hoe graag je het ook zou willen. En toch... is dat niet helemaal waar! Peter Wierenga laat zien dat God de sleutelfiguur is bij het tot geloof komen, maar dat mensen vaak een sleutelrol spelen.

En verder: 05 In beeld 14 Redactioneel 19 Nieuws 19 Colofon 22 Woordzoeker 24 Column Joost Smit www.onderwegonline.nl facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline

30 Wandelen met God 31 Column Maarten Verkerk 3

(advertenties)

Adverteren in OnderWeg? De voordelen:

 De oplage is groot.  Het tarief is aantrekkelijk.  De nummers blijven lang bewaard.

Informatie en reserveringen: Nico Postuma, 0341-842147 of 06-13995905, adverteren@onderwegonline.nl. Vind alle tarieven en formaten ook terug op www.onderwegonline.nl/adverteren.

■ ■ ■ ■

Hulpverlening aan kinderen, jongeren en volwassenen Voor verdere informatie en aanmelding: T 0180 - 42 69 55 E info@psychbrouwer.nl I www.psychbrouwer.nl

Onderzoek Advies Begeleiding Behandeling

Bij o.a.: ADHD · angst · burn-out · depressie · faalangst · fobie · gedragsproblemen · identiteitsproblemen · lichamelijke spanningsklachten · negatief zelfbeeld · onzekerheid · opvoedingsproblemen · paniek · piekeren · PDDNOS · relatieproblemen · slaapproblemen · somberheid · spanning · stress · syndroom van Asperger.

Vestigingen in Ridderkerk, Barneveld en Meteren

HEZENBERG

? n e p o l e g t s a V Werk aan uw herstel in een sfeer van rust en bezinning! www.hezenberg.nl

038 - 444 52 51

Onder

Weg

e Inspirarti voo n te o reisgen

Nederlands Gereformeerde Zendingsvereniging Nqutu De Nederlands Gereformeerde Zendingsvereniging Nqutu (NGZN) is op zoek naar twee nieuwe bestuursleden per 1 januari 2016. Het betreft twee kwaliteitsfuncties: > secretaris > penningmeester De NGZN zet zich in voor het zendingswerk in het Nqutu-district in Zuid-Afrika. Dit heeft al veel moois gebracht. Zo zijn er verschillende gemeenten gesticht met in totaal bijna 30 preekplaatsen. Ook zijn er lokale predikanten opgeleid, die zelf de gemeenten leiden. De gemeenten worden steeds zelfstandiger, maar hebben nog wel hulp nodig.

Voor meer informatie over de NGZN, de profielschetsen en aanmelding kunt u terecht op onze website, www.ngzn.org. Aanmeldingen kunt u, tot uiterlijk 1 oktober 2015, richten aan de secretaris van het bestuur, Judith J. Speijer-Brouwer, Wederiklaan 33, 4143 CV Leerdam of jjspeijer-brouwer@filternet.nl.

Adverteren in de najaarsspecial van OnderWeg? OnderWeg brengt in het najaar weer een extra dikke special uit.

Thema: 'Geloof, gevoel en ervaring' Verschijning: D.V. 31 oktober 2015

Profiteer van de extra grote oplage en reserveer voor 23 september uw advertentieruimte!

Informatie: Nico Postuma, 06-13995905, adverteren@onderwegonline.nl.

 In beeld

In beeld: Jan-Willem Bosman Leeftijd: 48 jaar Woonplaats: Capelle aan den IJssel Kerkelijke gemeente: Samenwerkingsgemeente Alexanderpolder (CGK/NGK) Gezinsomstandigheden: getrouwd met Marjon en vader van vier jongens Werk: internetevangelist

betaalde baan en moesten voortaan leven van giften 

1. Op wat voor manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Ik ben opgegroeid in een chris-

der druk maken om geld, met Marjon

7. Op wat voor manier hebben jongeren en ouderen elkaar nodig in de kerk? Jon-

telijk gezin. Ik heb bij mijn ouders levend

en de jongens genieten van het leven,

geren zijn nog lekker naturel en weten

geloof gezien. Daar ben ik super dank-

hardlopen en kamperen.

wat er in de samenleving speelt. Oude-

baar voor. En daardoor was het voor mij

2. Wat doe je om gelukkig te zijn? Werk met inhoud doen, me min-

 We verlieten een

ren hebben de ervaring van het leven.

te doen. Nadat Marjon en ik getrouwd

3. Welk boek heb je het laatst gelezen? Misreading Scrip-

zijn en we in de nieuwe gemeente kwa-

ture with Western Eyes. Een geweldig

men, heeft dat ons geloof verdiept en is

boek dat laat zien dat we veel dingen

het geloof persoonlijker geworden. We

verkeerd lezen in de Bijbel, omdat we

8. Wat is je vroegste jeugdherinnering? Kamperen, denk ik.

hebben geleerd om meer dagelijks met

alles door een westerse bril zien. Ove-

En dat zit er diep in.

God te leven en meer vanuit het hart dan

rigens heb ik dit boek geluisterd (via

vanuit het hoofd te geloven. Een aantal

Audible).

logisch om te gaan geloven en belijdenis

ervaringen spelen daarin een belangrijke

te geven aan God en meer op Hem te

4. Aan welk onderwerp zouden we in OnderWeg aandacht moeten geven? Het

vertrouwen. Dat is een bewuste keuze

gebruik van nieuwe media. Dat heeft

en een bewust moment van toewijding

ons leven volledig veranderd en zal

geweest.

ook ons geloof beïnvloeden. En het is

Later hebben we ook geleerd dat ver-

noodzakelijk om contact met de jongere

trouwen in God grote consequenties kan

generaties te kunnen houden.

rol. Er is een moment geweest dat ik geleerd heb om de controle uit handen

hebben. Ik heb dat zeker gezien bij mijn is. Zij vertrouwde Hem gewoon en dat

5. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? De belijdenisdiensten

gaf haar vrede en rust.

van onze jongens.

moeder die een jaar geleden overleden

Als gezin hebben we in 2008 ervaren dat internetevangelisatie. We verlieten toen

6. Wat doe jij om de schepping te beschermen? Bewust

een betaalde baan en moesten kiezen

omgaan met wat we hebben. Herge-

voor het leven van giften. Dat was (en is)

bruiken, afval scheiden, fietsen als het

spannend, maar tegelijkertijd ervaren we

even kan.

God ons riep om volledig te gaan voor

Beide zijn noodzakelijk om lichaam van Christus te zijn.

God dichterbij en zien we dat Hij voorziet (en dat we er hard voor moeten werken).

5

 Praktijklokaal Kerksplitsing op basis van vrijwilligheid

E

de heeft er een nieuwe NGK bij: NGK De Pelgrim. In een feestelijke dienst wordt op 13 september de

start gemarkeerd van de nieuwe gemeente, die al geruime tijd aparte diensten houdt. De Pelgrim komt voort uit de NGK Ede, die de afgelopen jaren fors is gegroeid naar meer dan 1.500 leden.

Een deel van de gemeente beleefde die omvang als positief en stimulerend, maar andere gemeenteleden knapten af op de grootschaligheid en voelden zich verloren in de massa. Daarom heeft de kerkenraad in 2012 een bijzonder proces van splitsing in gang gezet: niet

Kindermoment tijdens een dienst in De Pelgrim.

langs geografische lijnen (bijvoorbeeld Noord-Zuid), maar op basis van vrij-

dienst), waarvoor het kerken in school-

hebben gemaakt, terwijl de gezinnen

willigheid, met het doel om te komen

gebouw Het Streek veel mogelijkheden

met tieners overwegend in de Proos-

tot een grote gemeente en een kleine

biedt.’

dijkerk zijn gebleven, geeft vanzelf

gemeente met meer onderlinge betrok-

Over de naam van de nieuwe gemeente

andere accenten, zoals een speciaal

kenheid en verbondenheid. De uitkomst

zegt de website: ‘Een Pelgrim is onder-

kindermoment in elke dienst. En het feit

van dat proces, waarbij elk gemeentelid

weg uit liefde voor zijn God. Dat zijn

dat we geen orgel hebben, maar elke

zelf kon kiezen bij welke gemeente

wij ook. Het geeft ook aan dat we geen

kerkdienst een combo met zangleiding,

men wilde horen, is NGK De Pelgrim.

statische gemeenschap willen zijn, maar

draagt ook bij aan een wat ander profiel

Kerngroepvoorzitter Chris Papjes erkent

in beweging. We zijn onderweg. En die

dan de Proosdijkerk. Ik taxeer dat onze

dat je bij de vijfhonderd leden die de

weg mag best een beetje avontuurlijk

diensten wat informeler zullen worden.’

gemeente nu al telt, niet echt van een

zijn.’ NGK De Pelgrim start vanuit het-

‘kleine gemeente’ kunt spreken. ‘Maar

zelfde profiel als de moedergemeente

de onderlinge betrokkenheid blijft wel

Proosdijkerk, maar in de praktijk zullen

een speerpunt, via kringenwerk en

er wel andere accenten komen. Papjes:

Webtip

meer ontmoeting rond de diensten (elke

‘Het feit dat veel gezinnen met jonge

www.ngkdepelgrim.nl

zondag koffiedrinken voor en na de

kinderen de keus voor onze gemeente

Amersfoort-Nieuwland in gesprek over en met homo’s

H

et thema homoseksualiteit in

in de gemeente. De kerkenraad stelde

de kerk blijft spannend. Hoe zal

vast dat het vooral belangrijk is dat er

bijvoorbeeld de discussie verlo-

ruimte mag zijn voor ieders zoektocht

pen op de Landelijke vergadering van

daarin en is daarom terughoudend met

de NGK over homoseksualiteit en het

het innemen van een standpunt. Hij wil

ambt? Toch zijn er kerken die dit thema

in gesprek gaan met mensen die zich

niet uit de weg gaan. Zoals de Boogkerk

bijvoorbeeld aanmelden om belijdenis

in Amersfoort-Nieuwland (GKv). De

te doen en tegelijk een homoseksuele

kerkenraad kreeg de vraag voorgelegd

relatie hebben. Net als met alle andere

hoe hij omgaat met homoseksualiteit

belijdeniskandidaten zal het gesprek

6

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

 Praktijklokaal

 Onlangs konden twee lesbische meiden in een jeugddienst over hun geaardheid vertellen 

heid vertellen. Hun persoonlijke verhaal

Zij en Ellemieke Tempelaar, een ge-

leverde een minutenlang applaus in

meentelid dat ook bij dit werk betrok-

de kerk op. In die kerkdienst is ook

ken is, proberen nu met een klein team

benoemd hoe je kunt reageren zonder

te bedenken hoe de kring van openheid

direct een oordeel te geven: ga gewoon

binnen de gemeente kan worden ver-

naast de ander staan. Verder zijn er

breed.

gespreksgroepen gevormd voor homoseksuele jongeren en voor ouders van homoseksuele kinderen. Mariët

Contact

Odink, jongerenwerker in onder andere

Mariët en Ellemieke willen ook andere

Amersfoort: ‘Toen we begonnen wist

kerken dienen met de ervaring die ze heb-

dan gaan over de vraag: wie is Jezus

ik nog bijna niets. Ik heb echt van de

ben opgedaan. Voor meer informatie kun-

voor jou en hoe wil jij je leven samen

jongeren zelf moeten leren hoe het is

nen kerken of geïnteresseerden contact

met Hem vormgeven?

om homoseksueel te zijn in de kerk, en

opnemen via info@marietodink.nl. Zie ook

Onlangs konden twee lesbische meiden

met welke vragen zij te maken krijgen.

www.verscheurd.nl.

in een jeugddienst over hun geaard-

Ik heb veel respect voor deze jongeren.’

Stedentrip naar Sedan

I

n juli bezocht een aantal leden van de NGK Maastricht de Noord-Franse stad Sedan. Niet voor een vakantie-

trip, maar op ontdekkingsreis naar het verleden van hun eigen kerkgebouw, de Waalse kerk uit 1732. De orgelkast en de preekstoel zijn nog ouder. Die werden meegenomen toen onder Lodewijk XIV de gereformeerde eredienst in Frankrijk werd verboden en in 1685 vijfhonderd gezinnen uit Sedan met hun predikant naar Maastricht trokken en zich daar bij de (Franstalige) Waalse kerk aansloten.

Bij de keus voor Maastricht speelden de ligging stroomopwaarts aan dezelfde rivier en de bestaande contacten tussen de Theologische Academie van Sedan en gereformeerden in Nederland een

De groep luistert naar een gids in de RK Saint Charleskerk, de oorspronkelijke protestantse

rol.

kerk van Sedan, van waaruit de hugenoten naar Maastricht trokken. (beeld Ton Nolles)

De Nederlands-gereformeerden uit Maastricht ontmoetten in Sedan leden van de Société d’Histoire et

het gebouw van een voormalige ge-

zamenlijk verleden voort te zetten

d’Archéologie. Die gaven hun een

reformeerde kerk. Oorspronkelijk leek

hebben we de mensen uit Sedan uit-

rondleiding in het huidige gebouw

die met zijn achthoekige vorm en Tos-

genodigd voor een tegenbezoek aan

van de protestantse kerk in Sedan. De

caanse zuilen sterk op de Waalse Kerk

Maastricht’, aldus Vincent Harris van de

lijst met predikanten in de consistorie

in Maastricht, maar van die gelijkenis is

NGK Maastricht. Waarschijnlijk zal de

begint met Guido de Brès, de opsteller

door alle aanpassingen sinds 1685 wei-

nieuwe GKv/NGK-gemeente van Maas-

van de Nederlandse Geloofsbelijdenis.

nig meer over.

tricht na de fusie in de Waalse Kerk

Ook werd een bezoek gebracht aan

‘Om de ontdekkingsreis naar ons ge-

gaan kerken.

7

 Thema Gedachten bij een economische bekeringsgeschiedenis

Jezus zoekt échte durfinvesteerders Er is de laatste jaren groeiende aandacht voor een tegenbeweging in de economie: de beweging van het genoeg. Bijzonder interessant is daarbij de aandacht

veel aandacht kreeg, was Sedláček een

voor het religieuze karakter van de economie. De

geen ander de kunst om zijn vakgebied

Bijbel gaat zowaar weer open. Maar is dat te zien als het werk van de Geest van Jezus? Of is er iets heel anders aan de hand? Anders gezegd: hoeveel hebben Jezus en onze economie werkelijk met elkaar te maken?

veelbesproken figuur. Hij verstaat als toegankelijk te maken voor een groot publiek. Sedláček werd vooral bekend door zijn bestseller De economie van goed en kwaad. Op inspirerende wijze laat hij daarin zien hoe Bijbelse geschiedenissen als de voorraadschuren van Jozef en oudtestamentische wetten inzake de sabbat, van toepassing kunnen zijn op de economie van vandaag.

Sedláček zegt dat Jezus voortdurend economische taal gebruikte. Hij denkt dan aan een woord als ‘vrijkopen’. Dat

tekst Matthijs Haak

even hard een (bij)geloof. De economi-

woord slaat volgens de econoom in

sche crisis is volgens Critchley dan ook

eerste instantie op het vrijkopen van ie-

een vertrouwenscrisis. Het is niet voor

mand die door ontstane schulden in de

‘Geld is onze God’ stond op 17 oktober

niets dat de Romeinen soms de godin

slavernij is terechtgekomen.

2013 op de cover van De Groene Amster-

Fides (vertrouwen) op hun munten had-

In zijn boek voegt Sedláček heel wat

dammer. De ondertitel luidde: ‘Economie

den staan.

van dit soort voorbeelden toe. Jezus

als religie. De Mammon is dood, en wij

Een ander voorbeeld van het verband

blijkt voor zijn denken over een goede

hebben hem vermoord.’

tussen economie en geloof is het woord

economie een inspirerend persoon te

Onafhankelijk van de religieuze achter-

‘krediet’, dat van ‘credo’ (geloof) af-

zijn. Vooral omdat Jezus een beslis-

grond van de geciteerde wetenschap-

komstig is. Ook worden centrale ban-

sende stap zette: Hij schrapte volgens

pers worden er in het artikel steeds

kiers vergeleken met de hogepriesters

Sedláček de boekhoudkundige bereke-

verbanden gelegd tussen de economie

van vroeger. En het woord 'schuld'

ning van goed en kwaad en zette daar

en het (christelijke) geloof. Zo wijst

spreekt in dit verband voor zich.

genade voor in de plaats.

de filosoof en atheïst Critchley op een

Vooral als de econoom Thomáš

merkwaardige tegenstelling in onze cul-

Sedláček aan het woord komt, valt het

Terug van weggeweest

tuur. Aan de ene kant zien wij onszelf

verband tussen economie en geloof

Deze verandering in het denken over

als moderne mensen zonder bijgeloof,

op. Voordat Thomas Piketty met zijn

onze economie is zeer welkom en inte-

aan de andere kant is het kapitalisme

boek Kapitaal in de 21ste eeuw (2013)

ressant, maar geeft ook te denken. Is dit

8

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

 Opinie

Jezus gaat het om iets groters dan het weggeven van geld of goed. Jezus wil dat wij op God gaan lijken en Hem vertrouwen en liefhebben, in alles van ons leven. (beeld FuFu Wolf/Flickr.com)

te duiden als een vrucht van de Geest

de bekende columnist J.L. Heldring bij

van de verhoogde Jezus, afkomstig uit

zijn terugblik op vijftig jaar opinieschrij-

een cultuur waarin het christelijke ge-

ven dat God terug is van weggeweest

loof diepe sporen heeft achtergelaten?

(NRC Handelsblad, 4 januari 2010). In

Het Westen laat de christelijke God

tegenstelling tot wat gedacht werd in

steeds verder achter zich en zou Hem

de jaren vijftig van de vorige eeuw, laat

het liefste afschaffen. Toch steekt het

God zich blijkbaar niet uit het veld slaan.

nieuwtestamentische begrip ‘bekering’

Vandaag word je als gelovige – in ieder

in deze economische omwending de

geval tot op een bepaald niveau – seri-

kop weer op. Niet alleen worden de

eus genomen.

 Centrale bankiers worden vergeleken met de hogepriesters van vroeger 

grenzen aangewezen van een systeem

Dat uit zich op verschillende manieren.

dat alleen maar méér wil, ook krijgen

The Passion blijkt bijvoorbeeld in toene-

onderlinge verhoudingen meer aan-

mende mate een kijkcijferkanon te zijn.

‘mag’. Maar dan rijst er wel een vraag:

dacht en klinken er pleidooien voor

Mensen met diverse religieuze achter-

over welk geloof en over welke God

schuldkwijtschelding voor de allerarm-

gronden zijn om heel uiteenlopende

gaat het?

sten. Jezus rekende immers ook niet,

redenen geïnteresseerd in dit spekta-

maar schold kwijt. Dat is indrukwek-

kelstuk. Net zo goed biedt het populaire

Reus

kend en bijzonder.

magazine Happinez allerlei spiritueels

Deze vraag wil ik meenemen naar

Tegelijk is er meer aan de hand dan

aan zijn lezers aan.

Sedláčeks boek De economie van goed

bekering. De manier waarop religie bij

In die zin verbaast het in het geheel niet

en kwaad. Daarbij richt ik me op zijn

het gesprek over de economie wordt

dat verschillende denkers economie en

manier van spreken over het Oude

betrokken, sluit naadloos aan bij de

religie aan elkaar verbinden. Dat past

en Nieuwe Testament, toegespitst op

religieuze opleving van onze tijd. Zo zei

helemaal in een tijd waarin religie weer

Jezus.

>>

9

 Thema

Als het Centraal Bureau voor de Statistiek gunstige cijfers heeft, veert heel Nederland op.

God en geloof kunnen hier niet zomaar aan ontsnappen. Het Bijbelse denken en de persoon van Jezus worden in De economie van goed en kwaad ingezet voor de verbetering van de economie.

Sedláček gebruikt economische dilemma’s als kader bij het lezen van de Bijbel.

Maar al heb je daarmee een prachtig doel voor ogen, dat wil nog niet zeggen dat je daarmee recht doet aan wat de Bijbel zegt en wie Jezus is.

Omgekeerde kredietcrisis Om dit goed te zien, kun je mooi beginnen bij de door Sedláček genoemde Bergrede. Jezus spreekt daarin opvallend over liefde voor je vijand en het onbaatzuchtig uitlenen van geld. Jezus zegt dat je moet uitlenen zonder iets terug te verwachten (Lucas 6:35). Je geeft uit pure liefde. Je geeft omwille van de ander. Als je zó doet, zegt Jezus, ben je werkelijk kind van de allerhoogste. God is immers ook goed voor ondankbare en kwaadwillige mensen.

In deze toepassing ontdek je dat het Er worden weer steeds vaker verbanden gelegd tussen de economie en het (christelijke)

Jezus gaat om iets groters dan het weg-

geloof. (beeld Johanne de Heus)

geven van geld of goed. Jezus wil dat wij op God gaan lijken en Hem vertrouwen en liefhebben, in alles van ons leven.

Het Oude Testament – door Sedláček

boete doet voor onze schuld. Deze on-

Jezus zoekt échte durfinvesteerders:

‘Hebreeuws denken’ genoemd – is vol-

verdiende genade leidt tot een economie

mensen die zich vol vertrouwen aller-

gens de Tsjech gericht op déze wereld

van solidariteit, gedragen door liefde.

eerst richten op wie God is en wat Hij

en heeft altijd een morele dimensie: de

Sedláček zegt het zo: ‘De fundamentele

zegt.

complexe wetten beloven een betere

boodschappen van het christelijke geloof

Zo heeft God het in het Oude Testament

wereld, waarbij liefde de toon aangeeft.

in onze economische tijd (zijn) veel beter

ook steeds voorgehouden in alle wetten

Het Nieuwe Testament – dat in het boek

te begrijpen als wij ze interpreteren in

en regels die Hij gaf (Deuteronomium

‘het christendom’ heet – richt zich vol-

hun (oorspronkelijke) economische ter-

6:4 en 5). Die teksten laten mooi zien dat

gens Sedláček op de kómende wereld

minologie.’

het God altijd om het vertrouwen gaat

(het koninkrijk Gods). Daar worden mo-

Sedláček geeft zelf aan dat de theologi-

waar Jezus het over heeft. God zei dat

rele daden beloond.

sche exegese in zijn boek wel verdiept

zijn volk, als het op Hem vertrouwde en

Op een meer fundamenteel niveau is

kan worden. Maar dat vind ik niet zo

zijn aanwijzingen volgde, zo gezegend

volgens Sedláček te zeggen dat Jezus de

interessant. Veel spannender is het punt

zou worden dat andere volken leningen

economie van goed en kwaad afschaft.

of Sedláček niet vooral laat zien hoe me-

bij hen zouden aanvragen, terwijl zij zelf

Alle moraalsystemen die op zoek zijn

gagroot en dominant economie in onze

niets zouden hoeven te lenen (Deute-

naar schuld, worden volgens Sedláček

tijd is geworden. Economie is vandaag de

ronomium 15:6). Dat is de omgekeerde

in één klap verdrongen omdat Christus

reus die alle aandacht naar zich toetrekt.

kredietcrisis!

10

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

 Opinie

Wie naar de Heer luistert, ontdekt dat

volken hopen (Matteüs 12:1-21, Jesaja

het in de Bijbel niet gaat om dilemma’s

42). En tegenover de tijdelijke voorraad-

zoals Sedláček ze schetst als hij spreekt

schuren van Jozef beweert Jezus dat Hij

over gerichtheid op deze wereld of de

zélf brood is dat duurzaam vult (Johan-

komende wereld. De Bijbel vertelt dat

nes 6:35). Ook belooft Hij eeuwig geluk

er iets in ons is wat ervoor zorgt dat we

voor wie goed omgaat met het gering-

God liever niet vertrouwen. Wij doppen

ste, met het tijdelijke bezit (Lucas 16:9).

in kleine en grote dingen liever onze

Wie de goede economie wil zien, moet

eigen boontjes. Maar God laat het daar

dus starten bij Jezus.

niet bij zitten. God geeft in Jezus het ver-

 Jezus past in geen enkel frame, en al helemaal niet in het belangrijkste frame van onze tijd: de economie 

trouwen dat ons ontbreekt. Jezus werd

Het leven van de eerste christelijke ge-

arm, naakt, bespot. Hij werd gekruisigd.

meente is een zichtbaar teken van de

Zo heeft Hij ons rijk gemaakt (2 Korintiërs

werkelijkheid van Jezus’ woorden (Han-

menleving toe te passen, maar ook op

8:9). Dankzij Hem worden we als Gods

delingen 2 en verder). Op een heerlijk

onszelf. Volgen wij in onze eigen econo-

eigen kinderen aangenomen en naar zijn

holistische manier blijkt dat Jezus’ dood

mie Jezus? Hoe snel beknibbelen we niet

beeld vernieuwd (Kolossenzen 3:10). Zo

en opstanding tot een (h)echte gemeen-

op giften als we minder binnenkrijgen

begrijpen we de door Sedláček gebruikte

schap leidt. Gebed en maaltijd, onder-

dan gedacht? Hoe vaak gaat het in de

Bergrede ten diepste. Wie bij geven of

linge zorg en verkonding vallen samen.

kerk over geven? En kan en mag het dan

economische systemen blijft steken, mist

Dankzij Jezus ontstaat er ook een nieuwe

concreet worden of is dat al snel privé?

de grootste schat. Jezus zelf is de briljant

economie, waarin ieder alles gemeen-

De praktijk laat op dit gebied gelukkig

van de Bergrede. Hij zorgt dat wij op God

schappelijk heeft. Een voorschot op het

bemoedigende voorbeelden zien. On-

gaan lijken.

komende leven, waarin Jezus’ recht en

derzoeken wijzen bijvoorbeeld uit dat

welvaart zullen heersen.

christenen gulle gevers zijn. In de vorige

Dat dit leven alleen bestaat dankzij blij-

gemeente die ik diende, kregen we on-

We kunnen dankbaar zijn voor de nieuwe

vende verbondenheid met Jezus, blijkt

verwacht te maken met een defecte ka-

manier van denken over de economie,

als de eerste zonde in de christelijke

chel. Het was heel bemoedigend om van

waarbij geloof een rol speelt. Maar het

gemeente er uitgerekend één is die met

kerken om ons heen bakken met geld te

is ook zaak om op te letten. Jezus past in

geld en het daarachter liggende gebrek

ontvangen. Echt hartverwarmend.

geen enkel frame, en al helemaal niet in

aan vertrouwen te maken heeft (Hande-

Hoe prachtig zijn ook de vele initiatieven

het belangrijkste frame van onze tijd.

lingen 5).

om, soms ook buiten de hulp van de

structureren van economische modellen.

Gul

loze mensen die vanuit het Midden-Oos-

De oudtestamentische sabbatsmodellen

Vanuit bovenstaand perspectief is kort-

ten en Afrika in Europa onderdak zoeken.

lopen bijvoorbeeld uit op zijn oproep om

weg te zeggen: geld dat los komt te

Zo maakt Jezus duidelijk dat zijn goede

naar Hem te komen, omdat Hij alleen

staan van Jezus leidt tot crisis. Dát voelen

economie begonnen is.

rust geeft (Matteüs 11:28-30). Niet voor

we vandaag. Deze tijd roept ons daarom

niets gebruikt Jezus de sabbat vaak om

terug naar de Heer zelf.

Matthijs Haak is predikant van de GKv

te laten zien dat Hij degene is op wie alle

Het is zaak om dat niet alleen op de sa-

Dordrecht en redacteur van OnderWeg.

Nieuwe economie

Jezus gaat eindeloos verder dan het her-

overheid om, hulp te bieden aan de tal-

Webtips

Leestips

• wi.christenunie.nl/economiecongres

Bob Goudzwaard, Kapitalisme en vooruit-

Het wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie organiseert op za-

gang, Assen (Van Gorcum), 1976.

terdag 26 september in de Eemlandhoeve in Bunschoten-Spakenburg een economiecongres met onder anderen Arjo Klamer, Rens van Tilburg

Bob Goudzwaard, met Harry de Lange,

en Carola Schouten.

Genoeg van te veel, genoeg van te weinig, Utrecht (Ten Have), 1995 (herziene druk).

11

 Thema

Drie generaties in gesprek over geld en geldbesteding

‘Ik heb door mijn kinderen geleerd een kopje koffie te drinken in de stad’ Is de zienswijze wat betreft geld en materie de laatste jaren veranderd? We vragen het aan drie generaties in een gesprek over geld en geldbesteding, over de overeenkomsten én over de verschillen. Zo groeide Rien van Gent (74) letterlijk uit z’n schoenen in de oorlog en krijgt z’n kleindochter Iris (18) maar liefst 100 euro kleedgeld per maand. Maar toch: ‘Als ik iets koop, moet het toegevoegde waarde hebben.’ tekst Ronald Koops beeld Jaco Klamer

Het was wel even een gepuzzel om ver-

mijn ouders moeite hadden om ons te

was banketbakker – maar zoiets duurs

tegenwoordigers van drie generaties uit

kleden en van schoenen te voorzien.

als schoenen! Dat was een grote uitgave.

één familie aan tafel te krijgen, maar het

Eten was geen probleem – mijn vader

Ik heb wel schoenen gehad waar de neu-

lukte dan toch. Keurig op een rijtje zitten ze tegenover me: opa Rien van Gent (74), z’n jongste dochter Ditta (31) en z’n

Rien van Gent (1940) is geboren en

Ditta (1983) is de jongste dochter van

kleindochter Iris (18), nicht van Ditta. De

getogen in Amersfoort. Hij is zoon

Rien en werkt als zelfstandig onder-

thee is ingeschonken en het doel van

van een banketbakker, maakte als

nemer (fotograaf) en voor de GGD.

het gesprek is voor iedereen duidelijk:

klein kind de oorlog mee, ging na de

Ze is getrouwd en moeder van drie

van gedachten wisselen over geld en

middelbare school in dienst en heeft

kinderen.

materie. Want in hoeverre wordt daar

daarna zijn hele leven in de recrea-

verschillend over gedacht in verschil-

tiesector gewerkt. Rien is getrouwd

Iris (1997) is kleindochter van Rien en

lende generaties? En hoe belangrijk is

met Ati, vader van acht kinderen en

nichtje van Ditta. Ze zit in het eerste

geld eigenlijk?

opa van negentien kleinkinderen.

jaar van de opleiding Biologie, Voe-

Rien bijt het spits af en hij vertelt dat in

ding en Gezondheid, rijdt paard en

de oorlogstijd geld weliswaar belangrijk

houdt van zeilen.

was, maar ook schaars. ‘Ik weet nog dat

12

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

 Interview

Rien van Gent (74), zijn jongste dochter Ditta (31) en zijn kleindochter Iris (18).

‘Het gaat er uiteindelijk niet om wat je kunt weggeven, maar wat je nodig hebt. De rest kun je weggeven’ 

 zen uitgesneden werden, zodat de tenen

voorbeeld aan oude mensen die bij ons

iets meer ruimte hadden en je er nóg

in de buurt wonen. Of we bellen iemand

langer mee kon doen. Verder droegen

op om te komen eten.’

we bijna altijd korte broeken. Die sleten minder snel dan lange broeken.’

Is geld belangrijk voor je?

Ditta: ‘Dat weet ik niet zo goed. Je geeft

Reageer daar eens op, Iris?

uit naar wat je hebt. We hebben nu een

‘Als ik dit zo hoor, dan denk ik dat ik echt

heel ander inkomen dan tien jaar gele-

mazzel heb gehad. Ik ben als kind nooit

den; toen stonden we standaard rood.

heel bewust met geld bezig geweest: er

We hebben weleens zo weinig gehad

was altijd genoeg en we konden het uit-

dat ik niet eens boodschappen kon

geven. Ik ben nu 18, woon nog thuis en

doen. Toen ik deze nood bij God neer-

kan het nog steeds makkelijk uitgeven:

legde, zat er die middag een enveloppe

dat je voor dat geld wel een pond kof-

ik krijg 100 euro kleedgeld per maand…

met 100 euro in de bus. Dan merk je

fie kon kopen! Maar goed, we hadden

Maar als ik het zelf moet rooien, zou dat

dat God voor je zorgt, ook in financieel

acht kinderen, dus er moest nogal wat

best weleens anders kunnen zijn.’

moeilijke tijden.’

op de plank komen natuurlijk. Maar we

Ditta, kon jij in je opvoeding merken dat

Welke sfeer hing er rond geld toen jullie

Mijn vrouw en ik vinden het nu heerlijk

je vader de oorlog als kind heeft mee-

opgegroeiden?

om samen een kopje koffie in de stad

gemaakt?

Rien: ‘Mijn ouders hebben mij geleerd

te drinken en uit eten te gaan. Maar dan

‘M’n ouders gooien niet snel iets weg.

dat je goed met geld moet omgaan. Dat

wel af en toe.’

Vroeger moést de pan leeg, want anders

je geld niet zomaar kunt uitgeven. Die

Iris: ‘Ik heb van huis uit meegekregen

was het zonde van het eten, haha! In

zuinigheid hebben mijn vrouw ik nog

dat je pas iets mag kopen als je je er

mijn eigen gezin gaan we daar wel wat

steeds.’

echt chill bij voelt. Bijvoorbeeld bij kle-

anders mee om. We gooien zo nu en dan

Tegen Ditta: ‘Ik heb door jou een kopje

ding: als het goed voelt, mag het best

wel eten weg. Maar aan de andere kant

koffie in de stad leren drinken. Dat

iets duurder zijn.’

geven wij ons eten ook vaak weg, bij-

deden wij nooit. Onze redenatie was

Rien: ‘Ik ben meer in een sfeer van zui-

zijn door onze kinderen wel veranderd.

13

>>

 Redactioneel

Een ander Europa E

r is deze zomer iets wezenlijk veranderd in Europa. Voorgoed.

In de afgelopen jaren was er discussie over uitbreiding van Europa, over voorlopers en achterblijvers, over de geldmarkt, de economie en nog meer. In de afgelopen maanden, en vooral de laatste paar weken, is iets heel anders aan de orde.

De indringende vraag is nu wat Europa doet met de massa mensen van elders die op de vlucht zijn en bij ons aanklop-

pen. Dat geeft eindeloos veel vragen. Mogen ze komen? Waar moeten ze wonen? Waar blijven ze op de lange termijn? Wie betaalt dat allemaal? Hoe kunnen ze integreren?

Je kunt die vragen benaderen vanuit een liberale houding of een socialistische visie. Je kunt je ook afvragen wat een christelijke visie op het leven in dit verband betekent. Níet dat Europa alles over zich heen laat komen. Ook niet dat je de vluchtelingen aan hun lot overlaat. Het betekent dat je op een verantwoorde manier waarmaakt dat elk mensenleven kostbaar is. De verzuchting dat er gelukkig duizenden verdronken zijn, is een vloek van het ergste soort, waarmee de mens en zijn maker worden neergehaald.

De drie zijn het erover eens: we hebben erg veel en alles wordt steeds makkelijker.

 De verzuchting dat er gelukkig duizenden verdronken zijn, is een vloek van het ergste soort 

nigheid opgegroeid, maar daar hadden we als kinderen niet echt problemen mee. Natuurlijk, we kregen erg weinig zakgeld, maar in die tijd was dat bij elk gezin summier, zeker als je het vergelijkt met wat er vandaag de dag aan bijvoorbeeld kleedgeld wordt uitgegeven.’

Ditta: ‘Ik kreeg 120 gulden per maand zak- en kleedgeld.

Europa zal moeten laten zien dat het niet louter theorie is dat

Mijn oudere broers en zussen kregen minder, maar die

onze samenleving joods-christelijke wortels heeft. Hoe? Door

groeiden dan ook op in een tijd dat er minder inkomen

met woord en daad op te komen voor de verschoppelingen.

was.’

Lees Spreuken 14:21. ‘Gelukkig hij die zich bekommert om de

Rien: ‘We hebben onze kinderen wel geleerd: ga goed

armen’, zo staat wat vlakjes in de Nieuwe Bijbelvertaling. Veel

met je geld om. De drie oudste kinderen hebben hun

krachtiger en beter vertaalt de Statenvertaling: ‘Die zich der

studiefinanciering op de bank kunnen zetten en daar

nederigen ontfermt, die is welgelukzalig.’

toen rente voor gekregen. Daar ben ik trots op.’

Jezus wees daarin zelf de weg (Matteüs 25:35). ‘Want Ik had honger en jullie gaven Mij te eten; Ik had dorst en jullie gaven

Hoe bekijken jullie onze maatschappij, met de sterke

Mij te drinken; Ik was een vreemdeling, en jullie namen Mij op.’

nadruk op geld, economie en efficiëntie?

Gelukkig, honderdduizend mensen werden dit jaar al op zee

Iris: ‘Ik zie dat Nederlanders steeds meer op luxe en

gered. Honderdduizendmaal

apparatuur gefocust zijn. Zelf houd ik erg van zeilen,

dank, o Heer.

maar als je de zeilboten van tegenwoordig bekijkt, zie je vooral overdreven luxe.’

‘Maar ook wel goedkope luxe’, reageert Ditta, ‘want het zal de meesten een zorg zijn als producten in een fabriek zijn gemaakt waarin bijvoorbeeld mensen onderdrukt worden. En eerlijk gezegd denk ik daar zelf ook niet altijd bij na.’

Iris: ‘Precies. En dan is er nog een probleem met onze

Henk Hoksbergen (GKv), hoofdredacteur OnderWeg

 Interview

wilde hem hebben. Ongelooflijk.’

hulp zoeken, dat heb je gewoon nodig.”

Rien: ‘Dat is nou precies de hele tendens

Ik zag daar het nut niet van in, maar toen

van hebzucht: je wilt alleen maar nieuwe

zei mijn vrouw Ati: “Als dat goed voor de

dingen, je wilt telkens meer en je wordt

relatie met haar is, zou het dan ook niet

daar niet gelukkiger van.’

goed voor jouzelf kunnen zijn?”

Iris: ‘Dat zie je ook weer terug in hoe

Ik heb me laten overhalen en ben in con-

mensen zich gedragen. Kijk maar naar

tact gekomen met een psycho-pastoraal

de extreem hoge scheidingscijfers in ons

therapeut, die me leerde om vanuit de

land. Ik hoor erg vaak van vrienden dat

Bijbel naar mezelf te kijken. Daar kwam

hun ouders gescheiden zijn. De mindset

onder meer naar boven dat ik heel erg

van velen lijkt: mijn relatie is niet goed,

aan mijn geld vastzat. Ik dacht: ik moet

dus ik hoef hem of haar niet meer. We

zorgen dat er een berg geld is, want wie

gaan niet alleen makkelijk met spullen

weet wat er kan gebeuren in de toe-

om, maar ook met mensen. Ik hoor zo

komst. Nu heb ik geleerd dat je geld kunt

weinig mensen die echt knokken. Het

weggeven, aan je kinderen en aan goede

lijkt allemaal zo gemakzuchtig: je kunt je

doelen. Dat geeft heel veel vrijheid en

er niet toe zetten om een vinger extra uit

voldoening. Ik wil los van geld zijn.

te steken. Alles wordt steeds makkelijker

De Bijbel spreekt over de twee kanten

en kost steeds minder moeite.’

van geld. Een donkere kant: geld kan als

Rien knikt. ‘Vroeger hadden sommige

een mammon over je heersen. En een

mensen rond hun vijftigste een midlife-

mooie kant: je kunt geven. Het is goed

crisis, nu begint dat vaak al rond de 35

dat je werkt voor je inkomen, maar het

hang naar luxe en comfort: je wordt er

jaar. Want tja, we hebben alles en de ver-

gaat er uiteindelijk niet om wat je kunt

geestelijk en sociaal ook door beïnvloed.

veling slaat toe.’

weggeven, maar wat je nodig hebt. De

We worden ook in onze relaties steeds

Ditta: ‘De verveling komt ook omdat er

rest kun je weggeven.’

veeleisender. Als partners niet aan el-

relatief weinig eisen aan ons worden

kaars verwachtingen voldoen, scheiden

gesteld. Kijk maar naar jongeren: die

Ditta, hoe is dat voor jou?

ze gewoon. Dat vind ik wel erg.’

zijn vaak erg verveeld, maar mogen niet

‘Ik ben niet zo aan geld gehecht dat ik

werken onder hun zestiende. Dan denk

het allemaal voor mezelf wil houden.

Herken je dat, Rien?

ik: als ze het willen, laat ze dan maar lek-

Ik ben trouwens meer een beeldend

‘Jazeker. Kijk bijvoorbeeld naar onze

ker werken. Dan hebben ze tenminste

persoon: ik geef liever een krat bood-

verzorgingsstaat. Daar was eerst al-

wat te doen.’

schappen of ik koop een lunch voor de mevrouw van het Straatnieuws.’

leen maar groei; niets was onmogelijk.

Dat kon natuurlijk niet en dat wist men

Wat betekent het dat God ons rentmees-

Iris: ‘Toen ik klein was, vroeg ik voor mijn

eigenlijk ook wel. Maar nu er dingen

ters noemt, aan wie Hij zijn schepping

verjaardag altijd van die beweegbare

worden teruggedraaid, zijn we meteen

toevertrouwt?

hondjes en andere troep, maar dat kreeg

boos. Tegelijkertijd is er ook veel ver-

Rien: ‘Voor mij is dat echt gaan leven

ik gewoon niet. Mijn ouders gaven al-

spilling, wat me evenveel zorgen baart.

toen ik in de problemen kwam. Ik heb

leen iets uit als het daadwerkelijk goed

Mijn moeder zat in een bejaardenflat en

op een moment in mijn leven zo in de

voor me was. Ik heb vijf jaar een paard

had een eigen scootmobiel, rollator en

problemen gezeten dat ik wist: er is er

gehad en ik heb me gerealiseerd dat dat

rolstoel. Maar overal in dat centrum ston-

maar één die me kan helpen en dat is

best duur was voor m’n ouders, maar

den die dingen. Ik denk dan: waarom zet

God. Toen ben ik anders tegen bepaalde

het werd wel betaald, omdat dat op veel

de zorgaanbieder niet een aantal van die

dingen gaan kijken.’

vlakken een toegevoegde waarde had voor mij. Dat neem ik mee in mijn eigen

dingen in zo’n tehuis; heb je er één nodig, dan bespreek je zo’n apparaat. Dan heb

Wat gebeurde er precies?

leven: als ik iets koop, moet het toege-

je er veel minder nodig.’

‘Ik raakte m’n baan kwijt, een paar van

voegde waarde hebben.’

Ditta: ‘Ja, pap, en het was nog erger: je

onze kinderen raakten in de problemen

wilde de bijna nieuwe rollator van oma

en ons huwelijk raakte in een diep dal.

Ronald Koops (PKN/CGK/NGK Kruispunt

teruggeven nadat ze was overleden,

Eén van onze dochters, met wie ik een

Vathorst) is schrijver en uitvoerend

maar geen enkele instantie of kringloop

slechte relatie had, zei: “Pap, je moet

musicus (www.ronaldkoops.nl).

15

 Thema

Bij God is alles gratis Ooit had ik een opvallend gesprekje met een

het onmogelijke uit hun personeel. Intus-

zwerver. Hij had er principieel voor gekozen

verlangens, dus je moet wel mee in die malle-

om niet te betalen voor een plek om te wonen. ‘Want’, zei hij, ‘God geeft ons de aarde gratis, dan mag de overheid daar geen geld voor vragen.’ Een opmerkelijke gedachte.

Daarmee paste hij niet in onze maatschappij, maar hij had wel een punt.

sen heeft ieder zijn persoonlijke uitgaven en molen om aan je trekken komen. Kun je hierin nog oprecht leven als een christen, zonder jezelf te verliezen of in een kramp te schieten?

Woestijn De inzet van de catechismus is van praktisch belang. Daar staat in het kort wat God de Vader, de Zoon en de heilige Geest voor ons doen. De Geest geeft ons de zekerheid van het eeuwige leven, belijden wij. Hij leert ons denken en verwachten over het sterven heen.

Daarmee geeft Hij ons een wijd perspectief!

Dat is prachtig en nodig, want vrijwel alles wat God ons in Christus belooft, brengt Hij daar in vervulling, op de nieuwe aarde. Hij leert ons om daar naartoe onderweg te zijn,

tekst Bas Luiten

Je kunt jezelf nooit rijker maken dan de heerlijkheid die Jezus je geeft 



16

Toen God de aarde schiep, legde Hij zonder

net als het volk Israël destijds op doorreis was

een prijs te vragen zijn prachtige schepping

naar Kanaän, dwars door de woestijn.

in handen van de mens. En dat doet Hij nog.

Nu is het lastig om Nederland, behorend tot

We hoeven Hem niets te betalen voor het licht

de rijkste landen ter wereld, een woestijn

van de zon, voor de lucht die we inademen en

te noemen, maar toch is ook hier het leven

voor alle materie die we gebruiken. De pracht

onderworpen aan alle vormen van ellende en

van de natuur, het wisselen van de seizoenen,

gebrokenheid. We zullen hier niets opbouwen

de werking van ons lichaam: het is allemaal

wat blijvend is en aan het eind van de reis zul-

gratis. Ook liefde is niet te koop, evenmin als

len we geen eurocent kunnen behouden.

het geluk van twee mensen en het kindje dat

Deze gedachte wil je bevrijden van de nei-

tot leven komt.

ging om hier en nu het onderste uit de kan te

Het geld is door de mens verzonnen, net als

halen, met alle stress die dat kan geven. En

alle andere ruilmiddelen. Zo kunnen we ‘voor

het relativeert je verlies als je de boot van de

wat hoort wat’ in de praktijk brengen. Dat is

(extra) beloningen ergens mist. God zal ons

onze stijl. Niet per se slecht, maar wel heel

met Christus alle (!) dingen schenken! Wie dat

iets anders – met alle verleiding die dat geeft

gelooft, kan ontspannen leven en vooruitzien.

tot hebzucht, bedrog, uitbuiting en mateloze

Een christen gaat helemaal niets missen.

zelfverrijking.

Dit probleem is niet gering. Vrijwel alles in

Hemden

onze maatschappij draait om geld en nog

In de woestijn kregen de Israëlieten brood

meer geld. Werknemers worden beoordeeld

voor één dag. Meer manna mochten ze niet

op hun economische waarde, gestelde targets

verzamelen, al lag er nog zo veel. Dat was een

jagen iedereen op en zorginstellingen persen

oefening in zelfbeheersing én vertrouwen.

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

 Opinie

Ze waren onderweg en de volgende dag zou God er weer zijn om zijn goede gaven te schenken.

Precies zo leert Jezus bidden: ‘Geef ons heden ons dagelijks brood.’ Dat is brood voor vandaag. Meer vragen we niet. Bewust niet. God kan veel meer schenken, maar dat vragen we niet. Als U mij brood, water en onderdak geeft, wil ik dankbaar en tevreden zijn. Je vraagt geen beleg; op manna zat geen pindakaas.

Wordt het leven dan niet kaal? Nee, je krijgt op die manier oog voor je ware geluk. De waarde van je dagelijks brood wordt niet bepaald door wat erop zit, maar door de liefde waarmee God het je geeft. Elke goede gave daalt van boven neer, schrijft Jakobus, van de Vader die jou een bijzondere plaats in zijn nieuwe schepping heeft toebedacht. Hij zal je uiteindelijk meer geven dan je kunt bedenken.

Dit geeft ruimte en perspectief en helpt je om geen dingen te begeren die Hij niet geeft of nog niet geeft (Jakobus 1:14-18). Het helpt je ook om je geld en goed te delen met de vele armen in deze wereld. Zei Jezus niet dat wie twee hemden heeft er eentje kan weggeven? Nemen we dat serieus?

Eens werd ik rondgeleid in een nieuwbouwwoning die zeer luxueus ontworpen was. Dat vonden de bewoners zelf eigenlijk ook. ‘Maar we hebben het gekregen, dus mogen we het gebruiken’, was hun simpele redenatie, bij wijze van excuus. Ter plekke was ik te verbaasd om adequaat te reageren, maar dit triggert me tot op vandaag.

Ook omdat ik dit steeds vaker zie. We maken veel meer op dan dagelijks brood. Menen we dan nog wat we tegen God zeggen? En wat blijft er over voor hen die verstoken zijn van de meest basale levensbehoeften?

Heer, Heer Jezus heeft meermalen gezegd dat

(beeld Johanne de Heus)

17

 Thema

Als je Jezus aanspreekt als ‘Heer’, moet je doorleefd beseffen wat je zegt, hoe zijn heerschappij in alles wil doorwerken, genezend en vernieuwend. Het kost tijd en aandacht om zijn bedoeling te integreren in je leven. Als je dat proces overslaat, heb je misschien meer tijd voor andere dingen die vroom lijken, maar die houden geen stand zodra de verleidingen gaan stormen in je leven. Dan ben je zo weer je eigen heer en wat je geluk zou zijn, stort volledig in elkaar.

Is dit in de mallemolen van de begeerte niet aan de orde van de dag? Terwijl het weerwoord simpel is: je kunt jezelf nooit rijker maken dan de heerlijkheid die Jezus je geeft. Al is die nog verborgen, het is wel de heerlijkheid van jouw leven (Kolossenzen 3:1-4).

Dus waar begin je aan en wat gooi je weg als je je laat meevoeren door de zucht naar meer? Hoe kun je ooit meer zijn dan wat Jezus je doet zijn: kind van God? Zonder een prijs te vragen legde God zijn prachtige schepping in handen

Pro Deo

van de mens. En dat doet Hij nog. (beeld Sean McGrath/Flickr.com)

Die zwerver had echt een punt. Bij God is alles gratis.

Voor Hem telt geld niet. Waarom zouden wij daar dan veel van moeten hebben?

we zijn woorden aandachtig moeten bestuderen en

Gerechtigheid en het eeuwige leven zijn niet te koop;

doen. Bekend is het beeld van de twee huizen, het

die kun je alleen krijgen als een groot geschenk. Dat

ene op de rots gebouwd en het andere op zand. Nu

maakt je anders. Niet krampachtig, maar vrij. En wat

is dat zand niet wat je bij ons aan het strand vindt.

je gratis krijgt, kun je gratis doorgeven.

Het is het gruis dat in het droge oosten de rotsige

Er zijn nogal wat mensen die in de maatschappij aan

bodem bedekt. Als je dat niet eerst weggraaft, heeft

de kant staan, niet in staat om zich te handhaven op

je huis geen contact met de harde bodem. Nu is het

een werkplek. Voor wat hoort wat, dus ja, als je daar-

misleidende dat die huizen vaak wel het mooiste zijn,

aan niet kunt voldoen, doe je helaas niet mee. Maar in

want alles wat op de fundering wordt uitgespaard,

het netwerk van Gods koninkrijk hoeft niemand werkloos te zijn. Het niet-betaalde werk is goud waard!

Sterker nog, dat werk wordt steeds belangrijker

Je vraagt geen beleg; op manna zat geen pindakaas 



naarmate de samenleving stagneert. Jezus gaf ons het voorbeeld in het omzien naar hen die door hun problematiek eenzaam waren geworden. Hij had daar nooit geld bij nodig. Hij gaf zichzelf, met een spoor van blijvend geluk in tal van levens. Zo wil Hij zich nog steeds geven, ook door jou en mij.

kan worden besteed aan een fraai uiterlijk. Totdat het

En hoezo wordt dat niet betaald? Je loon zal zeer groot

gaat stormen en het water stijgt: dan stort het eens zo

zijn, zei God tegen Abraham. Precies datzelfde zegt

mooie huis zomaar in elkaar en spoelt het weg.

Jezus. Wanneer Hij komt, zal Hij het loon bij zich heb-

Een duidelijk beeld. Maar wat zijn nu die stormen en

ben voor allen die zich pro Deo hebben ingezet. En

stromen die het huis belagen? Zijn dat vervolgingen?

dan heeft Hij het niet over geld.

Dat kan, maar daar had Jezus het niet over. Het ging Hem om mensen die ‘Heer, Heer’ tegen Hem zeggen,

Bas Luiten is predikant van de GKv Amersfoort-De

maar dat niet menen omdat ze steeds hun eigen zin

Horsten en redacteur van OnderWeg.

doen (Matteüs 7:21-27).

18

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

Nieuws Opleiding interim-predikanten GKv en NGK GKv en NGK starten in 2016 samen een opleiding voor interim-predikanten. Daarin is plaats voor zes GKv- en drie NGK-predikanten, die voltijds of in deeltijd als interim-predikant willen gaan werken. De taak van een interim-predikant

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Matthijs Haak, Johanne de Heus (beeldredacteur), Henk Hoksbergen (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo, Ton Vos. Brede redactie Kernredactie plus Bart Cusveller, Freddy Gerkema, Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Hans Vel Tromp, Jan Westert.

is het begeleiden van gemeenten in een overgangsfase,

Medewerkers

bijvoorbeeld in of na een crisisperiode of in een proces van

Eline de Boo, Han Hagg, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Roel Kuiper,

visievorming, om daarna weer te vertrekken. De opleiding

Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis,

vindt plaats in samenwerking met de PKN, waar specifieke

Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Joost Smit, Esther Spiering-

scholing voor interim-predikanten is ontwikkeld. De oplei-

de Hek, Peter Strating, Jeroen Sytsma, Daniël Timmerman, Roel Venderbos,

ding vindt plaats onder verantwoordelijkheid van Deputaten bemiddeling en begeleiding (GKv), de Commissie loopbaanbeleid (NGK) en het Steunpunt KerkenWerk. Deze laatste instantie zal de inzet van interim-predikanten coördineren.

Nieuwe kerkgebouwen Op 6 september (10.00 uur) neemt de NGK Eindhoven de Emmaüskerk officieel in gebruik met een feestelijke kerk-

Maarten Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp.

Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

dienst. Omdat het oude kerkgebouw te klein was geworden, werd de Johanneskerk (PKN) gekocht, verbouwd en

Audio

omgedoopt in Emmaüskerk. In de kerkzaal is plaats voor

OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en

450 mensen. De GKv Assen-Peelo heeft op 4 september zijn

Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

nieuwe kerkgebouw, Het Noorderlicht, geopend. In negen maanden tijd is de voormalige bibliotheek verbouwd en uitgebreid tot een kerkgebouw met 450 zitplaatsen en de nodige bijzalen. Beide kerkgebouwen krijgen nadrukkelijk ook een functie voor de wijken waarin ze staan (Mensfort resp. Peelo).

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Proefabonnement: drie maanden gratis.

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.

Proefschrift over Veenhof

Persvereniging

Op 23 september promoveert Ab van Langevelde, lid van de

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

NGK Groningen, aan de Theologische Universiteit Kampen

Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

op een proefschrift over leven en werk van professor Cornelis Veenhof. Veenhof (1902-1983) was van 1946 tot 1968 hoogleraar aan deze universiteit (toen nog Hogeschool) en

Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma,

geldt als één van de 'stamvaders' van de GKv en NGK.

Hillie van de Streek.

Komen en gaan

Adverteren

Verbonden aan de NGK Zalk en Veecaten: kandidaat M.G. van Gurp (Apeldoorn); aan de GKv Meppel: R.M. Meijer (Hasselt); Langerak: kand. J.H. Riemer (Zwolle); Urk: A.A.J. de Boer (Ureterp); Kampen-Zuid: A.W. Beute (Nunspeet); Dordrecht: J.M. Haak (Rotterdam-Delfshaven); Zwartsluis

Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

(deeltijd): kand. A.A.M. Wilschut (Houten).

Technische realisatie en druk

Overleden Op 29 augustus is emeritus predikant L. Douw (91) overleden. Hij diende vanaf 1955 de GKv-gemeenten van Zuidwolde (Dr.), Stadskanaal, Enschede-Zuid en Ommen en ging in 1988 met emeritaat.

Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70.

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

19

 Terugblik

Nederlands Gereformeerd Seminarie sluit deuren Binnenkort sluit het Nederlands Gereformeerd Seminarie zijn deuren. Het Seminarie was een kleine predikantenopleiding binnen de NGK. De laatste jaren leidde het een sluimerend bestaan, maar ooit was dat anders. Oud-student Pieter Kleingeld blikt terug. tekst Pieter Kleingeld

mensen met een ‘late roeping’. Toen

is opvallend. Het Seminarie was toch

ik begon, was Henk van der Velde (nu

vooral bedoeld als opleiding voor 'regu-

Vier eerstejaars en acht ouderejaars

predikant van de NGK Voorthuizen-

liere' predikanten, dienaren des Woords.

– twaalf actieve studenten in totaal –

Barneveld) ouderejaarsstudent. Hij was

We moesten predikanten worden die

kende het Seminarie toen ik er in 1996

teruggekeerd uit Indonesië, waar hij

theologische literatuur lazen in het licht

begon. Twaalf studenten lijkt weinig,

jaren via OMF had gewerkt. Charlie Lo-

van de Schrift (en niet andersom), zoals

maar ze vormden wel tussen de 30 en

dewijk was net als ik eerstejaars. Char-

de kerkenraad van Velp in 1972 treffend

40 procent van het totaal aantal

lie is nu onbezoldigd predikant van de

schreef. Niet de theologie laten heersen

theologiestudenten binnen de NGK.

NGK Neede en fulltime werkzaam in het

over het Woord dus.

Het waren dus serieuze aantallen. Voor

onderwijs. Destijds was hij zelfstandig

Een goed vertrekpunt, maar niet zo een-

het Seminarie waren het hoogtijdagen,

makelaar.

voudig te concretiseren. Van veel theo-

inclusief een studiereis naar Israël, twee

Zelf werkte ik in de automatisering bij

logische en filosofische uitgangspunten

docerende emeritus professoren en

de Rabobank. Ik had al een studie infor-

zijn we ons immers net zo bewust als

gastdocenten zoals mediatrainer Wou-

matica aan de Universiteit van Utrecht

een vis zich bewust is van het water.

ter Klaassen.

achter de rug en kon aan het Seminarie

Maar het besef dat er wellicht zoiets

Omringd door wanden gevuld met

werk, studie en gezin combineren. Dat

is als water waarvan je je niet bewust

theologische boeken kregen we op

was aan de Universiteit van Apeldoorn

bent, maakt je wel bescheiden.

maandag en dinsdag college in een zaal

in die tijd niet mogelijk.

van Filalethes, het wijkgebouw van een

Tegelijkertijd waren er ook studenten

Gedateerd

kerk in het oude centrum van Amers-

die rechtstreeks van de middelbare

Onze studie was met kennis van de

foort. Tussen de middag wandelden we

school afkwamen. Dat gold bijvoorbeeld

opleidingen van Apeldoorn en Kampen

door het stadscentrum, speelden we

voor Alrik Vos. Alrik is ook iemand die

ingericht. Kenmerkend was de grote na-

tafeltennis en spraken we over van alles

illustreert dat de studenten divers het

druk op de Bijbelse talen, de exegese, de

en nog wat.

Seminarie uitstroomden. Velen werden

Bijbelse theologie en natuurlijk de refor-

Tentamens deden we mondeling bij

gemeentepredikant, maar Alrik is nu

matorische wijsbegeerte.

docenten thuis. Voor mijn gevoel reed ik

gemeentestichtend predikant vanuit de

tijdens mijn studie elk jaar op de heet-

NGK voor het GKv/CGK-project Hart voor

ste dag 150 kilometer van Werkendam

Heerhugowaard. Een rol die hij overi-

naar Lochem voor tentamens Oude

gens deelt met twee andere alumni van

Testament bij ds. De Groot. Ik voel nos-

het Seminarie: Gerard Vrooland en Peter

talgie als ik eraan terugdenk.

Strating.

Gemeentestichters Het Seminarie was een goede plek voor

20

Dat drie van de vier gemeentestichtende Nederlands-gereformeerde predikanten van het Seminarie komen,

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

 Het Seminarie was een goede plek voor mensen met een ‘late roeping’

 Terugblik

Een Seminariecollege in 2011.

Seminariestudenten bij Ein Gedi in Israël, 1998. In de hoogtijdagen van het Seminarie was een studiereis naar Israël onderdeel van het curriculum.

Ik mocht een scriptie over missionaire

dat studenten verplicht werden na het

zitter ds. Jan Michiel de Groot zijn afslui-

gemeenteopbouw schrijven, in plaats

Seminarie ook een master in Apeldoorn

tende toespraak met deze welgemeende

van over kerkgeschiedenis. Ik kreeg les

of Kampen te doen. Of misschien hing

woorden beginnen: ‘Vandaag overheerst

van predikanten die Bijbels-theologisch

het samen met kerkelijke spanningen

dankbaarheid. Dankbaarheid voor wat

verrassend bij de tijd waren. Tegelijker-

(zie kader). Hoe dan ook: waar ik veel

de HEER ons heeft gegeven in de afgelo-

tijd sta ik er verbaasd over hoe geda-

leven meemaakte, werd het achter mij

pen veertig jaar.’ Ik stem met hem in.

teerd de studieopzet was. Ik zei toen al

allengs stiller in Amersfoort.

eens gekscherend dat ik werd opgeleid

Nu gaat het Seminarie zijn deuren slui-

Pieter Kleingeld is predikant van de NGK

als predikant voor de kerk van gisteren.

ten. De opleiding heeft echter nooit

Oegstgeest en redacteur van

Het draaide alleen om het Woord en

grote pretenties gehad en dus kon voor-

OnderWeg.

niet om het Woord en de gemeenschap van het Woord. Tegelijkertijd: diezelfde gedateerde indruk had ik ook bij de The-

Nederlands Gereformeerd Seminarie

ologische Studie Begeleiding (de voorloper van de NGP) en de studiegidsen

Met de vorming van de NGK eind jaren zes-

relatie met de kort na het ontstaan van de

van Apeldoorn en Kampen. Kinderen van

tig kwam ook de vraag naar de opleiding

NGK opgerichtte Theologische Studie Bege-

hun tijd.

van dominees naar boven. Want is een

leiding (nu de Nederlands Gereformeerde

Omdat ik dat op mijn beurt ook ben,

kerkgemeenschap niet allereerst zelf ver-

Predikantenopleiding) leek vaak wat ge-

ben ik wel blijvend dankbaar voor alles

antwoordelijk voor de opleiding van haar

spannen.

wat ik op het Seminarie over dat Woord

voorgangers? Aanvullend speelde de vraag

Desondanks zijn er op dit moment negen-

mocht leren. Ik wist toen al: via mijn

of bestaande opleidingen zich niet te veel

tien predikanten binnen de NGK actief die

werk en trainingen komen die andere

lieten beheersen door de wetenschap. Een

een opleiding aan het Seminarie hebben

zaken wel aan de orde.

predikant moest ook praktisch gevormd

voltooid. Je vindt ze op de meest uiteenlo-

Ik denk overigens dat kerkelijke oplei-

worden en leren luisteren naar het Woord.

pende plekken en posities. Twee van de vier

dingen nog steeds een slag hebben te

Een aantal kerken sloeg de handen ineen en

kerndocenten van de NGP hebben wortels

maken om ook zelf een gemeenschap

na een aantal jaren voorbereiding ging het

in het Seminarie. En verder zijn er twee

van het Woord te gaan vormen. Ik hoop

Nederlands Gereformeerd Seminarie in 1976

emeriti en drie predikanten buiten de NGK.

dat ze zich daarbij laten inspireren door

van start met zijn eerste studenten. In totaal

Ds. Arnold, ook oud-student, stierf helaas

de nieuwe kloosterbeweging.

hebben zich in de loop der jaren 43 studen-

op relatief jonge leeftijd.

ten ingeschreven, van wie 31 de opleiding

Op zaterdag 29 augustus was er in Urk een

hebben afgerond.

afsluitende samenkomst van het Seminarie.

Het hoogtepunt in studentenaantallen op

Het Seminarie was als opleiding nooit ge-

De komende periode zal het Seminarie zijn

het Seminarie luidde achteraf gezien ook

heel onomstreden binnen de NGK. Ook de

activiteiten afronden.

Stiller de neergang in. Misschien speelde mee

21

 Woordzoeker

Eer van je werk

 Woordzoeker

‘Wil iemand zich op iets beroemen, laat hij zich op de Heer beroemen.’

(2 Korintiërs 10:17) tekst Myriam Klinker-De Klerck beeld Ian Allenden/123rf.com

W

as of ben je misschien werk-

vormt een rode draad door de tweede

loos? Of vond je het lastig om

Korintiërsbrief. Hij wil helemaal niet hoog

met pensioen te gaan? Het is

van zichzelf opgeven. Hij schrijft dat hij

 Paulus wil wel

eer van zijn werk, maar dan eer voor de Heer 

ook niet niks. Werk doet veel met je zelf-

zich op geen enkele manier wil vergelijken

waardering. Velen zullen de gevoelens van

met apostelen die ‘zichzelf aanprijzen’ en

nutteloosheid herkennen, of die neiging

dus domweg zichzelf als maatstaf en norm

om je ontslag tegenover de omgeving ‘in

neerzetten. Zelf werkt hij uitsluitend bin-

zijn juiste context te plaatsen’. Waarom

nen de grenzen van het hem toegemeten

gaan werk en zelfwaardering zo hand in

werkterrein, grenzen die God voor hem

hand? Het is natuurlijk een gezond verlan-

heeft vastgesteld. Hij wil wel eer van zijn

gen om je – op welke plek dan ook – in te

werk, maar dan eer voor de Heer. ‘Wil

Heer werd voor hem immers heel tastbare

zetten voor de opbouw van de samenle-

iemand zich op iets beroemen, laat hij

werkelijkheid door zijn ontmoeting met

ving. Maar voor een groot gedeelte komt

zich op de Heer beroemen, want niet wie

Christus op de weg naar Damascus, een

het ook doordat je werk een plek is waar

zichzelf aanprijst is betrouwbaar, maar wie

ontmoeting die hem tot in het hart van zijn

je voortdurend geëvalueerd en al dan niet

door de Heer wordt aangeprezen’ (2 Korin-

identiteit heeft geraakt. Dat kun je proe-

gewaardeerd wordt. Het begint eigenlijk al

tiërs 10:17-18).

ven uit zijn brieven. Christus is voor hem

bij de sollicitatieprocedure. Je moet beter

het één en al. Sinds die dag roemt hij niet

zijn dan de anderen. Je moet je opleiding,

Status

ervaring en kwaliteiten duidelijk profile-

Paulus gebruikt hier woorden uit Jeremia

nen van Christus Jezus, zijn Heer, overtreft

ren, anders maak je sowieso geen kans.

9:23, een tekst waarnaar hij in een eer-

voor hem alles (Filippenzen 3:3, 7). Op weg

dere brief aan de Korintiërs ook al had

naar Damascus heeft de bewuste tekst uit

verwezen (1 Korintiërs 1:31). De passage bij

Jeremia voor Paulus ongetwijfeld gewon-

Jezelf neerzetten, daar was Paulus niet zo

Jeremia betreft een godsspraak in de con-

nen aan diepte!

goed in volgens de christenen te Korinte.

text van het aangezegde oordeel. De Heer

In deze gemeente kreeg Paulus dan ook

is woedend omdat Israël – zo blijkt uit hun

Werkterrein

niet veel eer van zijn werk. Vergeleken

daden – niks van Hem wil weten (Jeremia

Christenen delen in elk geval dit met

met andere apostelen die in dezelfde regio

9:2, 5). In zijn woede neemt God zich voor

Paulus dat ze hun talenten willen inzet-

werkzaam waren, vonden zij hem maar

om zijn volk te vernietigen. Want het is

ten voor de opbouw van Gods koninkrijk.

een zwak mannetje, de aanduiding ‘apos-

onbesneden van hart en wil Hem niet ken-

Daarbij heeft God voor ieder van ons de

tel’ geeneens waardig. Paulus reageert

nen. Maar het enige wat de Israëliet status

grenzen van het eigen werkterrein uitge-

fel. De verdediging van zijn apostelschap

geeft, het enige waar hij trots op kan zijn,

stippeld. Wanneer dat patroon zich in jouw

is juist het kennen van zijn Heer – hoe Hij

leven ontrolt, kan het verrassen, grillig

is, waar Hij eigenlijk op uit is: liefde, recht-

lijken, klein of groot uitgemeten zijn. Maar

vaardigheid en recht. Roemen op eigen

het belangrijkste is om hierin de Heer te

Mannetje

Om over na te denken

meer op zijn eigen kunnen. Want het ken-

wijsheid, kracht of rijkdom is volledig uit-

kennen. En dan mag je best eer behalen

Hoe kun je – heel concreet – God groot

gesloten (Jeremia 9:22-23).

van je werk: eer voor de Heer.

maken op de plek waar Hij jou geplaatst

Waarschijnlijk is het niet toevallig dat

heeft?

Paulus tot tweemaal toe aan deze tekst

Myriam Klinker-De Klerck (GKv) is docent

uit Jeremia refereert. Het kennen van de

Nieuwe Testament aan de TU Kampen.

23

 Column

Pop-up preekstoel I

n veel kerken gaat het liturgisch centrum op de schop. De preekstoel is dan bij voorbaat kansloos. In de vaart der volken gaat de

kansel eruit om plaats te maken voor een multifunctioneel podium.

Daar kan de voorganger zijn bullets kwijt op een piepklein lessenaartje. Want echte communicatie vraagt om bewegingsvrijheid,

Evangeliseren dicht bij de ander

interactie en lichaamstaal. Een kansel met trapje en deurtje voelt als een Nokia met klapscherm en dat kan echt niet meer.

Wij kerken in een school met podium. Dus over afschaffing van de preekstoel hoefden wij niet eens te discussiëren. Ook wel eens lekker. Maar deze zomer ontdekte ik een nieuw fenomeen: de pop-up preekstoel. Een soort vouwwagen, maar dan van hout. Een kansel die in opgevouwen toestand bestaat uit anonieme planken. Maar in enkele stappen verandert alles en staat er een kansel met een kloek klankbord boven het hoofd. Handig voor kerken en scholen en hun kale podia.

Het geloof kun je niet weggeven als een cadeau. Het is niet iets wat je iemand kunt geven, hoe graag je het ook zou willen. En toch... is dat niet helemaal waar!

 Een kansel met trapje en deurtje voelt als een Nokia met klapscherm en dat kan echt niet meer 

Neem nu Erik. Hij is van huis uit katholiek, maar

Deze preekstoel staat echter niet in Amsterdam, maar in het Musée

mis gaan ze naar de kerk. Tot z’n zevende zat

du Désert (Anduze). Dit museum vertelt de geschiedenis van de

Erik op een christelijke school. Als hij 15 is, krijgt

hugenoten. Deze camisards verborgen zich in de wildernis van de

hij een paar voetbalvrienden, waarvan er twee

Franse Cévennes voor de vervolging door Lodewijk XIV. Deze koning

christen zijn. Met hen trekt hij veel op en hij

haalde aan het einde van de zeventiende eeuw een streep door de

komt ook bij ze thuis. In hun gezinnen maakt hij

godsdienstvrijheid en verbood het gereformeerde geloof. Camisards

kennis met de protestantse manier van Bijbel-

werden hevig vervolgd met radbraken, executie of veroordeling tot

lezen en bidden.

galeislaaf als gangbare repressiemiddelen. Toch bleven ze bij elkaar

Met de zus van één van die vrienden krijgt hij

komen in het ruige berglandschap. Rond die gekke mobiele preek-

verkering. Soms gaat hij met haar mee naar

stoel. In het diepe besef dat hier gesproken werd over zaken van

de kerk. Haar ouders en broer mag hij graag:

leven en dood.

het zijn leuke mensen, met wie hij goed kan

Terug in het vrije Nederland kijk ik met andere ogen naar het po-

praten en hij voelt zich er altijd welkom. Lang-

dium. Een tafel. Een minuscuul lessenaartje. Inderdaad: alle ruimte

zamerhand raakt zijn leven op allerlei manieren

tekst Peter Wierenga beeld Malisa Nicolau/123rf.com

zijn ouders geloven niet echt. Alleen met Kerst-

voor beweging in woord en gebaar.

vervlochten met geloof en kerk. Dan ontdekt hij

Ik hoef niet terug naar het trapje met

opeens dat hij zich afvraagt waarom zijn ouders

het deurtje. Maar het beeld van die

niet geloven. Want hij gelooft eigenlijk wel,

pop-up preekstoel laat mij niet los. En

merkt hij.

het verlangen van die camisards: ‘Here Jezus, om uw Woord, zijn wij hier bij-

Sleutelrol

eengekomen.’

De verhalen van nieuw-gelovigen zijn onderling erg verschillend, maar enkele elementen keren

Joost Smit is predikant van de GKv Amersfoort-Vathorst.

daarin vaak terug. Ze vertellen ons iets over het

 Missionair

‘Reisgenoten’ zoeken de verbinding: vriendschap sluiten, ontmoetingen en gesprekken hebben, trouw zijn en de ander accepteren.

proces dat in hen plaatsvindt.

3. Reisgenoot

de gemeente. Ieder mens verlangt naar

Zij zoeken vooral de verbinding. Dan

aanvaarding en liefde, naar een plek

Vaak indirect, soms rechtstreeks. God

gaat het om vriendschap sluiten, ont-

waar hij vragen mag stellen en waar hij

is de sleutelfiguur.

moetingen en gesprekken hebben,

in alle eigenheid – soms met een afwij-

trouw zijn en de ander accepteren.

kende of zondige levensstijl – er mag

• God is aan het werk! Door alles heen.

• Mensen zijn belangrijk: een vriendin, vrienden, en ook de gezinnen van

4. Gastvrouw/gastheer

zijn zoals hij is. Laten we mensen zo het

vrienden bijvoorbeeld. Gelovigen spe-

Nieuw-gelovigen vertellen vaak hoe

cadeau van het geloof aanbieden. God

len een sleutelrol.

vriendelijk ze zijn ontvangen in de

is het middelpunt. Mensen zijn het mid-

kerk waar ze vervolgens lid zijn ge-

del. Punt.

• Door de tijd heen ontstaat en groeit iemands geloof haast onmerkbaar. Op

worden. ’Ik werd de eerste zondag al

een bepaald moment is het geloof er

gevraagd of ik kwam koffiedrinken’,

Peter Wierenga is adviseur evangelisa-

’gewoon’.

zegt de één en een vrouw vertelt:

tie, zending en kerkplanting van de NGK.

• Moeilijke vragen (over schepping en

’Zelfs mijn ouders (die geen chris-

evolutie en het lijden bijvoorbeeld)

tenen zijn) kregen opeens kaarten

komen vaak pas nadat iemand is gaan

en briefjes, toen ik vertelde dat mijn

geloven.

moeder kanker had.’ Het maakte haar

Er als gemeente over nadenken?

duidelijk dat deze gemeente als een

De avond ‘Evangeliseren – dicht bij

nieuwe familie voor haar was.

de ander’ biedt cijfers en feiten over

Kaarten Blijkbaar spelen andere mensen, gelovi-

5. Vroedvrouw/vroedman

hoe mensen tot geloof komen. Re-

gen, een belangrijke rol in het tot geloof

Deze mensen voeren makkelijk ge-

latie blijkt evangelisatie. God maakt

komen van mensen. Hoe? Dat kan op

sprekken en doen de Bijbel open in

zijn mensen tot sleutelfiguren. We

veel verschillende manieren. Ik noem

die gesprekken. Het zijn fijngevoelige

bespreken met elkaar welke stap-

enkele mogelijke rollen.

begeleiders die de ander tevoorschijn

pen nieuwe gelovigen vaak zetten

1. Voorbeeld

luisteren en de ander zich laten ont-

en welke rollen wij als gelovigen

Mensen die dicht bij God leven, kun-

wikkelen op een manier die hij of zij

daarbij kunnen spelen. En we vie-

nen aan de mensen in hun omgeving

nodig heeft.

ren het werk van God die mensen

iets laten doorschemeren van wie God voor hen is.

Levensstijl

wil veranderen! We stoppen met evangeliseren. We worden vooral

Een relatie opbouwen met een ander

betere vrienden en vriendinnen.

Deze mensen laten zien wat geloven

begint met het accepteren van die

Meer info?

betekent in de praktijk van het dage-

ander. Evenzo: de integratie in de ge-

Zie www.missionairsteunpunt.nl.

lijks leven.

meente begint met de acceptatie door

2. Richtingwijzer

25

 Trefpunt

Ondanks dalend animo blijft Gereformeerd Appèl bidden

‘Ons speerpunt: het aanhoudende gebed’ Het Gereformeerd Appèl organiseert op 5 september voor de 24e keer een landelijke bijeenkomst om te bidden voor kerkelijke eenheid. Er zitten geen 450 mensen meer in de zaal, zoals bij de oprichting in 1992, en de kerkelijke toenadering waar jarenlang voor gebeden is, is in veel CGK’s, GKv’s en NGK’s inmiddels een feit. Maar het Appèl zegt nog geen amen. ‘Er zijn nog steeds genoeg bidders en er is meer dan genoeg om voor te bidden en te danken.’

tekst Jordi Kooiman

ging op gang brengen voor geloofsher-

leden waren dat uitgebreide ontmoe-

beeld Jaco Klamer

kenning en kerkelijke toenadering.

tingsdagen, met workshops en veel

‘We hadden het gevoel als leden wat

uitwisseling. Ook was er een tijd dat de

Het Gereformeerd Appèl ontstond in

buitenspel te staan, in afwachting van

bijeenkomsten simultaan in verschil-

1992 op initiatief van de toen nog rela-

synodebesluiten en langdurige samen-

lende regio’s van het land belegd wer-

tief onbekende dertigers Ben Vreugden-

sprekingen’, vertelt Roel Kuiper. ‘Op

den. Door een gebrek aan mankracht

hil (NGK), André Rouvoet (CGK) en Roel

het grondvlak was en is de herkenning

werd dat echter na verloop van tijd

Kuiper (GKv). Zij wilden binnen de drie

vaak veel groter. Wat is ertegen om

teruggebracht tot één gebedsavond in

kleine gereformeerde kerken een bewe-

elkaar te ontmoeten, samen over ons

het midden van het land.

geloof te spreken en samen te bidden?

Het animo voor de bijeenkomsten is

Dat zou wellicht een nieuwe route ope-

de afgelopen jaren geslonken, vertelt

nen naar kerkelijke eenheid.’

Elsje Kadijk-van Deursen, sinds 1998 lid

Kuiper onderstreept dat het Appèl altijd

van de werkgroep die het Appèl aan-

bedoeld is als gebedsbeweging. ‘In de

stuurt. ‘Voorheen hadden we weleens

beginjaren is weleens “activistisch” ge-

driehonderd deelnemers. Nu komen er

dacht over wat een landelijke beweging

zeventig à tachtig mensen.’

van kerkleden zou kunnen doen. Maar

Of de afnemende belangstelling sa-

al biddend en pratend is gekozen voor

menhangt met het feit dat steeds meer

de huidige vorm: het gaande houden

gemeenten elkaar gevonden hebben

en stimuleren van gebed voor de ker-

of met het feit dat kerkmuren voor de

kelijke eenheid van gereformeerden.’

jongere generatie veel minder beteke-

 ‘Ik denk dat het

werk van het Gereformeerd Appèl één van de stille krachten is geweest in het groeiproces naar eenheid’  26

Vergrijzen

nis hebben, durft Kadijk niet te zeggen.

Ze ziet de achterban van het Appèl wel

Het Appèl organiseert sinds 1992 ieder

vergrijzen, maar merkt tegelijkertijd dat

jaar een gebedsbijeenkomst. In het ver-

kerkelijke eenheid geen onbesproken

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

 Trefpunt In dit nummer de eerste aflevering van een vierdelige briefwisseling tussen Johan Schaeffer (NGK) en Cor van der Leest (GKv) over het omgaan met (de pijn van) de breuk van 1967.

De briefwisseling Beste Cor, Roel Kuiper bij de twintigste gebedsbijeenkomst in 2011.

Onlangs mocht ik in Nunspeet voor het eerst voorgaan in een dienst van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt). Ik mocht zelfs het avondmaal bedienen. Ik heb dat ervaren als een thema is onder jongeren. En al

stille krachten is geweest’ in het

hoogtepunt in de ruim veertig jaren van mijn predikantschap.

stijgt het aantal samenwerkings-

proces van groeiende eenheid

In 1965 ben ik tegelijk met jou in Kampen aan mijn studie

gemeenten en -verbanden, er

tussen CGK, GKv en NGK. ‘Een-

theologie begonnen, met het verlangen de (toen nog onge-

blijven nog altijd genoeg plaat-

heid is het werk van de heilige

deelde) vrijgemaakte kerken te dienen. De kerkelijke breuk

sen waar gebed om eenheid

Geest. Voor zijn aanwezigheid

die zich tijdens onze studie voltrok, maakte dat helaas onmo-

nodig is. Bovendien zijn er naast

bidden we voortdurend en dat

gelijk.

contacten tussen de CGK, GKv en

gebed is verhoord. Er is heel

Ik beschouw het als een Godswonder dat de verhoudingen

NGK plaatselijk ook steeds meer

veel veranderd en de ontwik-

tussen onze kerkgemeenschappen zo veranderd zijn dat er

contacten met andere gerefor-

kelingen gaan verder door. Ze

op veel plaatsen weer zulke goede contacten zijn. Mij schiet

meerde kerken.

gaan nog maar één kant op:

dan een regel uit Gezang 305 (LvK) te binnen: ‘En waar de

Het versterken van de bezoe-

naar elkaar toe.’

weg onvindbaar scheen / mochten wij door geloof alleen /

kersaantallen is niettemin geen

De vraag rijst of het Appèl daar-

de tocht opnieuw beginnen.’ Het gebeurt volgens mij maar

prioriteit bij de werkgroep. ‘Wij

mee niet langzaamaan op een

zelden dat een kerkelijke breuk binnen één generatie weer

roepen ieder jaar de kerken op

slotbijeenkomst moet afkoer-

geheeld wordt.

tot gebed voor eenheid. Het is

sen. Met die gedachte heeft

Toch roept het bij mij ook vragen op. In 1984 had Ad de Boer

verder aan de gemeenteleden

Kuiper ook weleens gespeeld.

voor het toenmalige reformatorische opinieblad Koers een

wat ze daarmee doen. Voorals-

‘Bij het twintigjarig bestaan

interview met ons beiden om te peilen hoe dicht we toen bij

nog zijn er nog steeds genoeg

heb ik gezegd dat het Gere-

elkaar stonden. De conclusie was toen – tot verdriet van ons

bidders en is er meer dan ge-

formeerd Appèl in 2017, na 25

beiden – dat de kloof tussen onze kerken nog onoverbrugbaar

noeg om voor te bidden en te

jaar, zijn taak als voltooid zou

was.

danken. Daarbij hangt niet alles

kunnen zien. Dat is het jaar van

In 1994-1995 maakte ik als voorzitter van onze Commissie

af van die ene bijeenkomst in

de Reformatie en wellicht het

voor contact en samenspreking met andere kerken de eerste

het jaar. Onze oproep kan ook

jaar waarin de drie kerken ook

samensprekingen mee met de Deputaten voor kerkelijke

het plaatselijke gebed stimule-

landelijk volgende stappen zet-

eenheid van de GKv. We spraken met elkaar over de binding

ren. Dat is ons speerpunt: het

ten. Maar intussen denk ik dat

aan de belijdenis en de grenzen van de kerk. Opnieuw moest

aanhoudende gebed. Het maakt

het goed is als er een beweging

worden vastgesteld dat het verschil in standpunten weinig

niet uit of dat op onze landelijke

blijft die de zaak van kerkelijke

perspectief bood voor een consensus.

bijeenkomsten gebeurt of in de

eenheid op de agenda houdt en

Wat is er de laatste twintig jaar zo ingrijpend veranderd dat

plaatselijke kerken.’

die blijft bidden voor eenheid.’

toenadering nu wel mogelijk blijkt? Wat maakt de kloof van 1984 nu wel overbrugbaar? Waarom is twintig jaar na de

Stille kracht

Jordi Kooiman (LKG Rheine) is

eerste officiële gesprekken wel sprake van voldoende con-

Roel Kuiper vindt dat het Ge-

freelance journalist en eindre-

sensus?

reformeerd Appèl ‘één van de

dacteur van OnderWeg.

Ik kijk uit naar jouw antwoord.

Met broedergroet,

De jaarlijkse gebedsbijeenkomst van het Gereformeerd Appèl vindt op 5 september om 19.30 uur plaats in De Lichtkring in

Johan Schaeffer

Amersfoort. Thema is: ‘Omdat het één brood is’.

27

 Jeugdwerk

Geloof in ontwikkeling Het is algemeen bekend dat we in het jeugdwerk aan moeten sluiten bij de ontwikkelingsfase van de verschillende doelgroepen. Naast de ontwikkelingsfase speelt ook de actuele (jongeren)cultuur een belangrijke rol. De komende afleveringen willen we een aantal ontwikkelingsfases van jongeren in kaart brengen, zodat we het jeugdwerk beter op de verschillende groepen af kunnen stemmen.

Agenda

tekst Anko Oussoren

• ‘Inside Out!’, jaarlijks trainingsevent

INNOV8 is een netwerk van Missie Neder-

met elkaar te verbinden om zo een richting

van YfC voor jeugdleiders en predi-

land voor professionals in het christelijke

te wijzen voor de nabije toekomst.

kanten, 26 september in Woerden.

jeugdwerk. In dit netwerk worden ervarin-

De Trendrede van vorig jaar verdeelde

Zie http://kerk.yfc.nl/trainings-

gen uitgewisseld, vindt bemoediging plaats

de belangrijkste trends voor 2015 in drie

event.

en kunnen de deelnemers nieuwe inspiratie

categorieën. Eén daarvan was ‘ondertus-

opdoen. Regelmatig zijn er samenkomsten

senheid’. Deze term probeert uit te drukken

ven’ (samen met AKZ+), 30 septem-

waar de professionals elkaar kunnen ont-

dat we in een periode leven tussen twee

ber in Zwolle. Zie www.akzplus.nl/

moeten. Op de Facebookpagina van dit net-

denksystemen of tijdgewrichten. We heb-

portal-nieuwsbericht-tu-kampen-

werk ontstond een discussie naar aanleiding

ben het modernisme en postmodernisme

nl/jong-en-geloven.

van de vraag of we niet moeten stoppen

gehad en er komt iets nieuws aan, maar we

met een te stellige manier van communice-

weten nog niet precies hoe dat eruit gaat

ren richting jongeren, omdat dit niet meer

zien. Soms krijgen we wel vage beelden van

past in de tijd waarin we leven.

die toekomst, maar nog geen exacte invul-

• INNOV8-ontmoeting ‘Jong & Gelo-

Ondertussenheid Deze discussie vloeide voort uit de Trendrede 2015. De Trendrede is een alternatieve • Praktijkcentrum trainingsdagen

rede die gehouden wordt in de periode rond

‘Verbeter jezelf als catecheet’, in

Prinsjesdag en de troonrede. Dit jaar zal de

Zwolle-Berkum en Hardinxveld-

Trendrede voor 2016 (onder voorbehoud)

Giessendam. Zie voor meer

op 8 september worden uitgesproken. De

informatie en data www.prak-

Trendrede wordt samengesteld door een

tijkcentrum.org/project/verbeter-

aantal vooraanstaande trendwatchers,

jezelf-als-catecheet.

die proberen mijlpalen, ontwikkelingen en andere markeringspunten te signaleren en

28

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

 Jarenlang is

er in de kerk een stellige manier van formuleren gehanteerd 

 Jeugdwerk

 Het gevaar is dat we anno 2015 van

de weeromstuit alle zekerheden overboord gooien  mensen eerder uiteendreven dan samen-

Op die manier hopen we jongeren beter

bonden. Vandaar dat velen in de kerk zich

te kunnen helpen bij hun geloofsontwik-

nu afvragen: zorgde die stellige manier

keling. Daarbij is het altijd nodig dat we

van formuleren er niet voor dat mensen

de juiste balans weten te vinden tussen

werden buitengesloten? Bijvoorbeeld veel

ruimte en stelligheid, een compromis van

jongeren die (tijdelijk) hun vraagtekens

vrijheid in gebondenheid.

hadden bij bepaalde geloofsstandpunten?

Bovendien (zo wordt gezegd) zorgt die

Anko Oussoren is adviseur bij het Praktijk-

stelligheid ervoor dat jongeren niet aan-

centrum van de GKv. Met bijdragen van

gemoedigd worden om zelf antwoorden

Karen Scheele-van Ooijen (jeugdwerk-

te zoeken en volwassen te worden in

adviseur bij het NGJ).

het geloof. Met andere woorden, in het jeugdwerk moeten we antwoorden geven als daarom gevraagd wordt, stellig zijn waar duidelijkheid gevraagd wordt, feiten Stelligheid verhindert dat jongeren zelf

overdragen aan wie daarvoor open staat.

antwoorden zoeken en volwassen worden

Op die manier bieden we ruimte voor de

in het geloof.

zoektocht van jongeren en sluiten we aan bij de tijd waarin zij (en wij) leven.

Tips/media • Lees hier meer over de Trendrede: www. trendrede.nl.

• Bedenk eens waar je zelf de meeste be-

ling. We zien richtingen en paden, maar

Balans

geen eindpunt.

Voor een deel kan ik meegaan in deze be-

Eén van de kenmerken van deze periode

nadering, vooral als het gaat om de zoek-

van ondertussenheid is dat zekerheden

tocht van jongeren en de vragen waar zij

wegvallen en dat we niet zo goed weten

mee kunnen worstelen. Tegelijk kleven

welke overtuigingen we moeten vasthou-

er ook gevaren aan. Want op het moment

josdouma.wordpress.com/2015/05/06/

den en welke we kunnen loslaten. Som-

dat in het verleden bepaalde standpunten

kerk-zijn-in-de-ondertussenheid.

migen ervaren dit positief en zeggen dat

misschien te stellig werden geformuleerd,

we in een transitie zitten. Anderen bena-

sloot die manier van formuleren naadloos

drukken de negatieve kant en zeggen dat

aan bij de toenmalige cultuur. Het ge-

we in een crisis zitten. De trendwatchers

vaar is dan ook dat we anno 2015 van de

benadrukten in de Trendrede vooral de

weeromstuit alle zekerheden overboord

positieve kant en zeiden letterlijk: ’We zijn

gooien en opnieuw meezwemmen met de

bevrijd van de zekerheid.’

tijdgeest, nu door vooral maar geen fei-

Vraagtekens

telijkheden (dogma’s) over te dragen. Een ander gevaar is dat we te weinig rekening

Deze houding proef ik ook steeds meer om

houden met de ontwikkelingsfase waarin

mij heen in de kerk. Jarenlang is er in de

jongeren zitten. Het maakt nogal uit of ie-

kerk een stellige manier van formuleren

mand 12 of 23 is. Daarom willen we de ko-

gehanteerd. Maar vaak leek het erop dat

mende nummers stilstaan bij de specifieke

afgebakende voorschriften en dogma’s

kenmerken van bepaalde leeftijdsfases en

(en het opstellen en handhaven ervan)

wat die betekenen voor het jeugdwerk.

hoefte aan hebt: ruimte of stelligheid?

• Neem als voorbereiding op de komende artikelen eens een aantal jongeren in gedachten. Waar vragen zij om?

• Lees ook eens de blog van Jos Douma:

 Wandelen met God

Hij draagt onze pijn tekst Wim van der Linde beeld Katarzyna Białasiewicz/123rf.com

O

nlangs bezochten mijn vrouw

kend is wel het schilderij van de Joden

Boeddha

en ik met een goede vriendin

die afgevoerd worden naar de trein op

Ineens dacht ik aan de woorden van

de expositie van Jip Wijn-

weg naar het vernietigingskamp. Ze

Jesaja 63:9: ‘Als wij pijn hadden, voelde

gaarden in de Oude Kerk van Delft. Jip

hebben allen een koffertje bij zich. Zo’n

Hij ook pijn’ (BGT). Wat is God dan

Wijngaarden is bekend geworden als

genadeloos beeld: als schapen afge-

dichtbij! Toen de Assyriers het volk Is-

de actrice die Anne Frank vertolkte.

voerd naar de slachtbank. Maar weet

raël straften op bevel van God, gingen

Maar de wereld van de film heeft ze

je wat bijzonder is? Tussen hen in loopt

ze zo afstropend en vernietigend te

achter zich gelaten en ze heeft zich

een figuur, in het wit. Het is messias

werk dat God losbarstte: ‘Ik zal jullie!

gewijd aan haar vroegere passie: schil-

Jezus. De Joden zien Hem niet, ze lopen

Zo had Ik het niet bedoeld, zo heftig

deren. Ze is op latere leeftijd christen

gebogen, hun hoofden naar beneden.

en wreed!’ God ziet de ellende van zijn

geworden en in haar werk wil ze graag

Maar toch, Hij is erbij, Hij gaat met hen

volk en gaat naast hen staan. Hij is niet

het Joodse volk laten zien wie Jezus,

mee. Wanneer Jezus daar is, in het

de grote afwezige. Ook toen Israël ver-

de messias, is. Zo zagen we in de Oude

grootste drama ooit, dan is Hij overal

drukt werd door de farao van Egypte

Kerk ontroerende schilderijen van ver-

waar geleden wordt en waar op Hem

zei God: ‘Ik heb je ellende gezien.’ Hij is

halen en personen uit de Bijbel. En ook

gewacht wordt.

niet de onbewogen Boeddha, die zwij-

beelden van de Holocaust. Indrukwek-

30

OnderWeg #16 > Jaargang 1 > 5 september 2015

gend het leed van deze wereld beziet.

 Column

Angstdroom

 Onze heiland deelt het lot van mannen die vergast worden

V

anaf mijn jeugd ben ik opgevoed met het Sola Scriptura.

Het is als het ware een stuk van mijn DNA geworden. Zelfs zo sterk dat ik er vele jaren geen enkele vraag bij heb ge-

steld. Het is opvallend dat er zelden of nooit op gewezen wordt dat deze uitdrukking strijdt met de belijdenis. In artikel 2 van de NGB lezen we dat we God allereerst uit de natuur kennen en in de tweede plaats uit de Bijbel. Wat me opvalt is dat we in onze

Jezus ging staan toen zijn oogappel Stefanus

(theologische) reflectie zo vaak de ogen sluiten voor dat eerste

gestenigd werd. Hij bleef niet onbewogen op

boek. Zeker als dat boek een spanning oplevert met het tweede

zijn troon zitten.

boek. We willen niet weten dat homoseksuele relaties in liefde

Onze heiland deelt het lot van mannen die

en trouw mogelijk zijn, we willen niet weten dat veel vrouwen

vergast worden. Hij is begaan met vrouwen

de gave hebben om in het ambt te dienen, we willen niet weten

die verkracht worden. Met kinderen die op de

dat de theologische verschillen tussen de kerken van de kleine

vlucht zijn voor geweld en niet weten waar ze

oecumene volkomen onbelangrijk zijn, en we willen ook niet

vanavond kunnen slapen.

weten dat onze opvattingen over kerk zijn hun betekenis voor

Tumor Jezus is de man van smarten. Hij gaat met zijn broeders en zusters mee naar het spreekuur van de dokter. En als ze dan terugkomen en hun wereld is ingestort, dan deelt Hij in hun pijn. Een goede vriend kreeg de boodschap: je hebt een tumor in je hoofd en ook nog uitzaaiingen. Dan sta je echt te trillen op je benen.

Hoe moet het nu verder en waar loopt het op uit? Maar zijn geloof hield hem overeind. God

vandaag verloren hebben, omdat ze door de kerkelijke en culturele context uit het verleden bepaald zijn.

 We willen niet weten

dat homoseksuele relaties in liefde en trouw mogelijk zijn 

zei: ‘Als je door water heen moet, zal Ik bij je zijn!’ (Jesaja 43:2) Daar hield hij zich aan vast.

We sluiten daarvoor onze ogen. Velen beweren dat je met geslo-

Er kwam een diepe vrede in zijn hart. Hij en

ten ogen beter kunt luisteren en reflecteren. De waarheid is dat

zijn vrouw zeiden: ‘Elke dag ontvangen we zo

je dan meestal in slaapt valt. En nog wel boven een open Bijbel.

veel bemoediging en we hebben zo veel ge-

Zo bezien is het kerkelijk leven ‘voorspelbaar’. Synodes, depu-

kregen in ons leven samen. God was er altijd,

taatschappen en adviserende hoogleraren trekken zich terug op

ook en juist in moeilijke omstandigheden.’

de ‘Scriptura’ en sluiten de ogen voor de ‘natura’. Er wordt veel

Licht

geslapen om de rust en de vrede in de kerken te bewaren. En we hebben allemaal mechanismes ontwikkeld – subtiel en minder

Jezus is niet alleen de man van smarten, Hij is

subtiel – om ervoor te zorgen dat onze slaap niet door ‘onverla-

ook de overwinnaar. Hij kan zeggen: ‘Ik weet

ten’ verstoord wordt. Ik slaap ook veel. Meestal erg goed. Maar

wat het is om door die donkere tunnel van

laatst had ik een droom, een angstdroom. Ik droomde dat de

lijden en dood heen te gaan. Maar Ik weet ook

gereformeerde kerken en de gereformeerde theologie volkomen

wat het is om aan het eind van die tunnel het

irrelevant geworden waren. Ik werd met een schok wakker. Het

licht en het leven te zien.’

meest beangstigende was dat toen ik wakker werd, ik niet wist

Om nog even naar Jip Wijngaarden terug te

of ik droomde of dat het echt zo

keren, op een ander schilderij is iets moois te

was.

zien: een poort van licht. En daar doorheen gaat de bruidegom, zijn arm geslagen om zijn bruid. Op weg naar het eeuwige leven.

Maarten J. Verkerk is bestuurslid Wim van der Linde is emeritus predikant in de

van VitaValley en bijzonder hoog-

NGK.

leraar christelijke filosofie aan de TU Eindhoven en de Universiteit Maastricht.

31

(advertenties)

Onderweg augustus 2015_301-Opwekking 24-08-15 11:17 Pagina 1

Van sjibbolet naar sjalom Ruimte voor homoseksuelen in de gemeente van Christus Binnen orthodoxe kring was het standpunt over homoseksualiteit jarenlang duidelijk. Wanneer iemand een andere seksuele geaardheid had, moest hij of hiervan ‘genezen’ ofwel in onthouding leven.

In onze tijd is homoseksualiteit een onderwerp dat christenen diepgaand verdeelt. Het standpunt daarover is een sjibbolet geworden voor het wel of niet recht in de leer zijn.

In deze studie van ds. Jan Mudde komt de vraag aan de orde of er in het licht van de Bijbel ruimte is voor homoseksuele relaties in liefde en trouw. Hij komt tot de conclusie dat hiervoor wel degelijk ‘een solide Bijbels-theologische onderbouwing’ valt te geven. Hij zoekt daarbij wel het gesprek met degenen die op grond van de Bijbel een andere mening hebben.

Deze studie is uitgevoerd ter ondersteuning van het werk van de Commissie Ambt en homoseksualiteit van de NGK.

Buijten & Schipperheijn Motief

symposium

kind En schEiding

de verlegenheid voorbij Zaterdag 10 oktober, Amersfoort Met o.a. Janneke de Leede, Agnes Huizenga, Tijs van den Brink

Meld je aan op kindenscheiding.net

Een initiatief van:

I.s.m.

www.buijten.nl – in de boekwinkel – 368 p. – € 19,90

Donatus verzekert vertro uwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinderopvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist.

Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekeringsbelangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700