Ow nummer 11 definitief

www.onderwegonline.nl

#11  30 mei 2015

Onder

Weg

e Inspirarti voo n te reisgeno

THEMA: ALS EEN BABY STERFT... > 12 ERVARINGSVERHALEN Een vader, een zus en een moeder OVER HUN GEMIS > 16 DUURZAAM VERDRIET GEEF HET EEN PLEK > 20 CHRISTENEN WAT ZIJN DAT VOOR MENSEN? > EN VEEL MEER...

 Thema ol Boordeavtie inspir

Gevoelig ‘

I

k vond het fijn om dit verhaal te schrijven. Het is voor mij één van de weinige momenten dat ik iets “voor Victor” kan doen, net zoals toen ik zijn

geboortekaartje maakte en de grafsteen met tekst vormgaf. Bij het schrijven kwam ook weer dat onmachtige gevoel naar boven. De dood is hardnekkig!

Ik heb dus ook weer eens heerlijk kunnen janken. En dat is goed. Ik hoop nooit een moment te bereiken dat ik denk: ik hoef niet meer om het verlies van Victor te huilen.'

Dit citaat komt uit een bericht van Koert Ros. Hij is één van de mensen die in dit nummer over zijn ervaringen met het verliezen van een kind vertelt.

Het thema van dit nummer cirkelt rond het verlies van pasgeboren kinderen. Koert verloor Victor. En niet al-

08 A NALYSE

leen hij, maar ook zijn vrouw en zijn andere kinderen

Rouwen om een baby

verloren Victor. Daarom komen in dit nummer ook een

Het verlies van een baby is een loodzwaar leed voor ouders, dat

moeder en een zus aan het woord. En we hadden nog

voor hun naasten amper voor te stellen en mee te leven is. Wat

veel meer mensen het woord kunnen geven, want

maken zij door? En hoe kunnen ze gesteund worden? Therapeut

helaas kunnen velen over dit verdriet meepraten...

Annemieke de Mare-Noort schrijft erover.

Het was een moeilijk nummer om samen te stellen. Ik vond het belangrijk om dit onderwerp te benoemen, wist wie ik wilde vragen en kende de mensen en hun verhalen. Toch aarzelde ik. Het gaat immers om een heel gevoelig onderwerp. Toen ik echter de mensen begon te benaderen en berichtjes kreeg zoals dat van Koert hierboven, was ik blij en dankbaar dat ik het

12 E RVARINGSVERHALEN

Als een baby sterft...

Het overlijden van een kindje laat zijn sporen achter. Een vader, een zus en een moeder vertellen over hun tranen en hun troost.

thema had aangesneden. Wat is het bijzonder en goed wanneer mensen in hun hart laten kijken. Hun verhalen zijn niet alleen verdrietig maar ook bemoedigend.

Dit is een nummer waarbij ik me bij de samenstelling bevoorrecht voelde om in de redactie te zitten. Ik hoop dat u zich bevoorrecht voelt dat u deze verhalen mag lezen.

16 opinie

Kindersterfte behoort niet tot het verleden Het zou goed zijn wanneer we ons bewuster worden dat het verlies van een kindje een verdriet is dat mensen hun hele leven meedragen, vaak onzichtbaar voor hun broeders en zusters in de gemeente, schrijft Pieter Kleingeld.

Pieter Kleingeld, redacteur OnderWeg

2

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

 Inhoud

22 t refpunt

Op weg naar eenheid

Recent onderzoek van het Praktijkcentrum van de GKv

28 jeugdwerk

Bied jongeren nieuwe vergezichten In haar nieuwe boek Oefenen in verlangen doet Els van Dijk

laat een flinke toename in de samenwerking tussen CGK,

(EH) een dringend appèl op volwassenen om op zoek te

GKv en NGK zien. Tegelijk blijkt dat de gesprekken op

gaan naar het verlangen van jongeren. En daarbij ook hun

landelijk niveau en de lokale ontmoetingen zich in hoge

eigen verlangens en prioriteiten tegen het licht te houden.

mate onafhankelijk van elkaar ontwikkelen.

Hebben ze alleen het hier en nu voor ogen of het perspectief van Gods koninkrijk?

24 MISSIONAIR

Ontspannen Gods naam groot maken

De relatief onbekende zendingsorganisatie OMF bestaat

30 WANDELEN MET GOD

Gokken op Gods genade?

Hans-Jan Roosenbrand moet antwoord geven op de vraag of

dit jaar 150 jaar en telt 1.400 zendingswerkers die actief

een christelijk meisje mag trouwen met een moslimjongen.

zijn in Oost-Azië. Klaas Huizinga noemt vier dingen die

Twee familieleden van de jongen zijn op zoek naar

iedereen over OMF zou moeten weten.

argumenten om de familie van het meisje te overtuigen.

26 woordzoeker

Mooi zoals je bent

Tijdens een gesprek met zwarte Zambiaanse tieners over zelfbeeld en partnerkeuze wordt Jan Mudde geconfronteerd met hun schoonheidsideaal van een lichte(re) huidskleur. Mede op grond van Hooglied 1 kan hij hun laten zien dat ze mooi zijn zoals ze zijn.

En verder: 05 In beeld 06 Praktijklokaal 14 Redactioneel 19 Nieuws 19 Colofon 20 Christenen, wat zijn dat voor mensen? www.onderwegonline.nl facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline

24 Column Joost Smit 31 Column Roel Kuiper

3

(advertenties)

12-Daagse rondreis Malta, Gozo en Sicilië van 12-9 t/m 9-10.

Onder leiding van ds. Wout van Dijk en ds. Jan Winter reizen we in de voetsporen van Paulus. Malta, waar Paulus aanspoelde, Gozo met overblijfselen van tempels die ouder zijn dan de Piramiden van Egypte en tenslotte Syracuse op Sicilië waar Paulus 3 dagen verbleef voor hij verder voer naar Rome.

De V.V.I. stelt zich al meer dan 35 jaar ten doel:

We verblijven 7 nachten in Hotel Pergola op Malta en 4 nachten in Hotel Kennedy op Sicilië. De prijs, inclusief fooien, entrees, vol pension bedraagt 1550 euro. Er zijn nog wat plaatsen vrij.

Voor verdere informatie en programma: ds. Wout van Dijk. woutervandijk@hetnet .nl

Giften graag op IBAN: NL 97 INGB 0003885840

www.verplegingvoorisrael.nl

■ ■ ■ ■

Bezoek eens www.onderwegonline.nl!  Alle artikelen uit de verschenen nummers zijn er

Hulpverlening aan kinderen, jongeren en volwassenen

handig gecategoriseerd en makkelijk terug te lezen.

 Lees er nieuwsberichten,

Voor verdere informatie en aanmelding: T 0180 - 42 69 55 E info@psychbrouwer.nl I www.psychbrouwer.nl

achtergronden en blogs die niet in het blad verschijnen.

 Reageer en ga in discussie!

Onderzoek Advies Begeleiding Behandeling

Bij o.a.: ADHD · angst · burn-out · depressie · faalangst · fobie · gedragsproblemen · identiteitsproblemen · lichamelijke spanningsklachten · negatief zelfbeeld · onzekerheid · opvoedingsproblemen · paniek · piekeren · PDDNOS · relatieproblemen · slaapproblemen · somberheid · spanning · stress · syndroom van Asperger.

Vestigingen in Ridderkerk, Barneveld en Meteren

De themanummers van OnderWeg bieden volop inspiratie en toerusting voor actieve gemeenteleden.

Surf naar www.onderwegonline.nl/themas voor een overzicht van de verschenen themanummers en bestel nummers na via administratie@onderwegonline.nl!

Onder

Weg

e Inspirarti voo n te o n reisge

 In beeld

In beeld: Annerieke Berg-de Boer Leeftijd: 42 Woonplaats: Zeewolde Kerkelijke gemeente: NGK Zeewolde Gezinsomstandigheden: Getrouwd, vijf kinderen, één kleinkind Werk: Student journalistiek, woonbegeleider in de psychogeriatrie

1. Wat doe je om gelukkig te zijn? Oef, gelukkig zijn. Kon ik daar maar een eenvoudig antwoord op

zou kunnen dragen. Iets met mijn man en kinderen. Ik kan ze niet missen.

 ’Mam, als ik niet bij jullie was gaan horen, had je de was helemaal alleen moeten opvouwen’ 

8. Wat is jouw favoriete vakantie-invulling? We reizen graag. Vakantie betekent voor ons op

veel te veel na over ellendige dingen

6. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? Terugkijkend zal

die er om mij heen en in de wereld ge-

dat de doop van onze kinderen zijn.

lombia en China. In de zomervakanties

beuren. Ik ben dus op m’n gelukkigst als

De laatste was nog maar kort gele-

zoeken we graag de zon op, het liefst in

ik ontspanning ervaar, iets waar ik maar

den. Onze jongste zoon is op driejarige

Portugal. We houden niet van massa-

moeilijk toe kom. Meestal is dat ver

leeftijd gedoopt. Hij is geadopteerd uit

toerisme en vinden het altijd weer een

weg van huis, op reis met mijn gezin.

China en was toen een paar maanden

sport om ongerepte plekjes te ontdek-

bij ons. Het raakte me hoe hij vol ver-

ken.

geven. Ik ben best een tobber. Denk

2. Op welke manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Ik ervaar niet zozeer dat mijn

klaar voor het water dat kwam.

meer dat het de basis is van waaruit ik leef. Leven vanuit de normen en waar-

Help, ik ben zo vaak ontroerd de laatste

den die de Bijbel geeft, maakt dat ik er

tijd, dat zal de leeftijd wel zijn. Gisteren

geen potje van maak.

pinkte ik nog een traantje weg. Mijn

3. Wat is je vroegste jeugdherinnering? Die gaat niet zo heel

jongste zoon kwam de badkamer in met een stapel opgevouwen was in zijn armen. Hij zei: ‘Mam, als ik niet bij

ver terug. Ik denk dat het de kleuter-

jullie was gaan horen, had je de was

school moet zijn. Afscheid nemen van

helemaal alleen moeten opvouwen.’

mijn moeder met m’n handje door de

Doordat hij drie jaar van zijn leven heeft

brievenbusklep in de deur van de klas.

doorgebracht in een kindertehuis is de

4. Aan welk onderwerp moeten we in OnderWeg aandacht geven? Ik lees graag

liefde van een papa en mama voor hem geen vanzelfsprekend gegeven. De will to please is nog groot. Het is kwetsbaar en wij mogen hem leren dat we altijd

over mensen die in gezin en werk han-

bij elkaar blijven, ook als hij eens stout

den en voeten geven aan christen zijn

doet. Hij mag gaan voelen dat ook als

anno 2015.

hij geen klusjes voor ons doet, we nog

5. Wat is je grootste angst? Dat er iets gebeurt wat ik niet

brachten ons al een paar keer in Co-

trouwen zijn hoofdje naar voren boog,

7. Wanneer en waarom was je voor het laatst ontroerd?

geloof mijn leven heeft veranderd, maar

avontuur gaan. Onze adoptiereizen

steeds heel veel van hem houden. Die liefde is onvoorwaardelijk.

5

 Praktijklokaal Kerkdiensten in gewone taal

E

en bekend verschijnsel in kerken zijn de ‘aangepaste kerkdiensten’ voor mensen met een

beperking. De laatste tijd worden die steeds vaker aangekondigd als ‘kerkdiensten in gewone taal’.

Regionale samenwerking blijkt hierbij belangrijk. In Twente werken de diverse vrijgemaakte, Nederlands-gereformeerde en christelijk-gereformeerde kerken bijvoorbeeld elke maand samen aan zo’n dienst. De liturgie is traditioneel (de doelgroep heeft behoefte aan herkenbaarheid), maar de liederen en de verkondiging kennen eenvoudig taalgebruik en interactie.

De classis Amersfoort van de GKv gaf opdracht om de belangstelling voor en

Aangepaste dienst in de GKv Haren.

het meewerken aan dergelijke kerkdiensten te inventariseren, met het oog

een interactief karakter hebben.’ Er is in

op diensten in Amersfoort en Leusden.

Amersfoort ook nog een andere vorm

De classis omschrijft de diensten als

van dienst in gebruik: de prikkelarme

volgt: ‘De kerkdienst in gewone taal is

dienst voor mensen met autisme.

een reguliere kerkdienst die aangepast

De organisatie Dit Koningskind geeft op

Webtips

wordt naar het niveau van mensen met

zijn website de mogelijkheid om dien-

• www.maatwerkindekerk.nl

een beperking en kinderen die speciaal

sten in gewone taal aan te kondigen en

• www.ditkoningskind.nl

onderwijs volgen. Deze diensten zullen

te vinden.

Wat verwacht de kerk van studenten?

W

at verwachten studenten

voorbeelden hoe studenten een po-

van de kerk? Dat was de

sitieve bijdrage kunnen hebben in de

insteek van een onderzoekje

kerk. De GKv Groningen-Oost is toe aan

 ‘Laat studenten meedenken, dat helpt om uit het bekende bootje te stappen’ 

van studentenpredikant Tonnis Hut-

het vernieuwen van haar visiedocument

tenga in Groningen. En ook de Gerefor-

uit 2012. Hoe ziet de kerk er over twintig

meerde Kerkbode van Groningen, Fryslân

jaar uit? Ds. Rinze IJbema: ‘Laat studen-

en Drenthe besteedde onlangs aandacht

ten van verschillende studierichtingen

aan die vraag door een reeks interviews

daarover meedenken. Dat helpt om uit

met studenten.

het bekende bootje te stappen.’

Toen dit onderwerp aan de orde kwam

Een tweede voorbeeld is het beleggen

op de kerkenraad van de GKv Gronin-

van speciale diensten voor en door stu-

de PKN voorgegaan. Overigens vragen

gen-Oost draaide de pastorale raad de

denten. De GKv Groningen-Zuid heeft

deze suggesties nog om uitwerking in

vraag om. Wat verwacht de kerk van

dat al een paar keer gedaan en in een

de praktijk. Er is daarvoor regelmatig

studenten?

dergelijke dienst in Groningen-Noord is

overleg met de beide gereformeerde

De raad noemde uit de losse pols twee

na een gesprek op de classis iemand uit

studentenverenigingen in Groningen.

6

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

 Praktijklokaal 3G-kerk Deventer zoekt wegen in de zending

I

n het Praktijkcentrum-rapport

sualiteit, maar bijvoorbeeld ook als het

is de gemeente het gesprek aangegaan

over de samenwerking tussen de

gaat om zending. Dat laatste was het

met de mensen die binnen de drie kerk-

drie kleine gereformeerde kerken

geval in Deventer.

verbanden actief zijn in de organisatie

kwam het al naar voren: het is ge-

De 3G-kerk van Deventer heeft te

van de zending. De voorkeur gaat uit

weldig om samenwerkingsgemeente

maken met de Overijsselse Zendings-

naar het steunen van en meeleven met

te zijn, maar dat die ene gemeente bij

deputaten (GKv), de Zendingsad-

één herkenbaar project. Het gesprek is

twee of, in het geval van Deventer, drie

viescommissie NGK Kampen en het

nog niet afgerond.

kerkverbanden aangesloten is, levert

Deputaatschap Zending CGK. Hoe kun

nogal eens problemen op. Je loopt daar

je dan als gemeente meeleven met een

Lees meer over het rapport van het Prak-

niet alleen tegenaan als het gaat om

zendingsproject?

tijkcentrum in de rubriek Trefpunt op pa-

verschillende richtlijnen rond homosek-

Om hier een oplossing voor te vinden,

gina 22-23 van dit nummer.

GKv Franeker leert over God en het Oude Testament Is dit onze Vader? De titel van dit boek

vergeving. God is een God die vergeeft.

van Hetty Lalleman geeft goed weer

Waarom gaat het dan toch zo vaak over

waar het om ging bij een drietal in-

het feit dat God straft? En straft God

teractieve leerdiensten die ds. Mark

wel eerlijk?

Veurink hield in eerst de GKv Franeker

De miniserie werd afgesloten met aan-

van “het staat in de Bijbel, dus het is

en vervolgens vijf andere GKv-kerken

dacht voor het gebed voor je vijand of

goed” tot “wel verhelderend, maar

binnen Friesland.

het gebed om wraak. Jezus leert te bid-

nog geen sluitend plaatje”.’ Die laatste

De eerste dienst ging over oorlog en

den voor je vijanden, maar in de psal-

reactie weerklonk ook tijdens een eer-

vrede. God is een God van vrede. Maar

men staan juist veel gebeden waarin

der congres van de Theologische Uni-

ondertussen geeft Hij ook opdracht tot

gevraagd wordt of God de vijand wil

versiteit in Apeldoorn over hetzelfde

gewelddadige oorlogen. Wat moet je

straffen. Hoe kan dat?

onderwerp. Dat congres vormde de

daarmee?

‘De reacties op de diensten liepen uit-

directe aanleiding voor de diensten in

De volgende dienst draaide om straf en

een’, vertelt Mark Veurink. ‘Dat ging

Friesland.

 Straft God wel eerlijk? 

NGK Kampen prikt afval Je kunt je zorgen maken over bijvoorbeeld de

je vader en/of moeder helpen?’ De kinderen

plasticsoep in de oceanen en je al snel mach-

hielden een wedstrijd in de buurt: wie prikt

teloos voelen vanwege de enorme omvang

het meeste afval in het Stadspark?

van de problemen die er rondom het milieu

Op 14 juni aanstaande wordt het project afge-

zijn. Je kunt ook naast de deur beginnen en

sloten met een themadienst over ‘schepping

in je eigen omgeving de (plastic) rommel

en levensstijl’.

opruimen. Dat deden de kinderen van de NGK Kampen. Zij nodigden andere kinderen als volgt uit: ‘Wij, de kinderen van de NGK

Webtips

Kampen, vinden dat God de wereld mooi

• www.michanederland.nl

gemaakt heeft en dat wij goed voor deze

• www.kerkenmilieu.nl

aarde moeten zorgen! Kom je ook samen met

7

 Thema

Rouwen om een baby God is schepper van het leven, maar

Koen en Sari hebben vorig jaar een kindje verloren,

soms knapt dat leven al heel vroeg

leven weer vorm te geven. Hun relatie loopt niet lek-

af, tijdens of net na de zwangerschap.

Een loodzwaar leed voor ouders,

een maand na de bevalling. Ze hebben moeite om het ker, beiden maken zich zorgen over hoe ze omgaan met hun dochter van vier en het lukt Sari niet om haar baan weer volledig op te pakken. Ze besluiten hulp te zoeken bij een therapeut.

dat voor hun naasten amper voor te

Dit kleine voorbeeld illustreert iets van de enorme im-

stellen en mee te leven is. Wat maken

staat stil. De baby naar wie je zo verlangde of van wie

zij door? En hoe kunnen ze gesteund worden?

pact die het overlijden van een kind heeft. De wereld je al zo genoot, is er niet meer. De dromen die je had, spatten als een zeepbel uit elkaar en maken plaats voor nare gevoelens. Was je eerst vol hoop en verwachting rond dit nieuwe leven, nu is dat alles weg. Je warme baby wordt een ijskoud hoopje mens, waaruit het leven verdwenen is.

Afhankelijk van of je er wel of niet op was voorbereid,

tekst Annemieke de Mare-Noort

ervaar je gevoelens van schrik, ongeloof, gelatenheid, ontkenning, boosheid, verdriet, angst, onmacht,

8

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

(beeld Jill Wellington/Pixabay.com)

 Analyse

 Je wilt niet dat het zijn dat je jezelf niet meer herkent of dat je je leven helemaal opnieuw moet uitvinden.

Het is daarbij niet ongewoon dat mensen

verdriet weg is; dat voelt als verraad 

een bepaald verlangen naar ontroost-

creëert dat een extra complicerende

baarheid hebben. Want op het moment

factor. Uit onderzoek is gebleken dat het

dat je getroost wordt, gaat het verdriet

moeilijk is om de liefde voor iemand die

over en is het weg. En je wilt niet dat

je niet gekend hebt een plek te geven.

het weg is; dat voelt als verraad. Freud

Rouw is de prijs die je betaalt voor ge-

schrijft dat je verslaafd kunt raken aan je

hechtheid, verbondenheid en liefde,

verdriet. Je wilt je verdriet niet opgeven,

maar hoe rouw je om iemand met wie je

omdat het object van je verdriet je liefde

nog nauwelijks een band had?

is en die liefde wil je niet opgeven.

Hier komt ook het verschil tussen man-

Vingerafdruk

nen en vrouwen in hun omgang met verlies aan het oppervlak. De band tus-

Al deze gevoelens zijn normaal, ook het

sen moeder en baby begint al tijdens

gevoel dat je niets voelt. En al deze ge-

de zwangerschap. Voor de vader is dat

voelens hebben bij ieder individu weer

deels ook het geval, maar zijn band met

een eigen kleur. Het verdriet van ieder

de baby krijgt pas echt vorm na de ge-

mens is uniek. Je kunt een reactie op

boorte. Die verschillende ‘hechtingspro-

verlies vergelijken met een vingeraf-

cessen’ kunnen bij het loslaten andere

druk. Er zijn zeker gemeenschappelijke

gevoelens meebrengen. Dat betekent

kenmerken, maar niemand heeft precies

niet dat moeders meer verdriet hebben

hetzelfde patroon.

om het verlies van een baby dan vaders.

In mijn praktijk gebruik ik het duale pro-

Maar het verdriet is wel verschillend bij

cesmodel van Stroebe en Schut, ontwik-

elk van de partners.

keld aan de Universiteit van Utrecht. Dat

Bij moeders speelt verder mee dat ze

model wordt goed beschreven in Her-

vaak last hebben van een verhoogde

bergen van verlies van Riet Fiddelaers-

lichamelijke kwetsbaarheid door de

schuld en trots. Waarom gebeurt dit bij

Jaspers en Sabine Noten. Rouw is een

zwangerschap en de bevalling en van

ons? Hadden we het kunnen voorko-

persoonlijke vingerafdruk, schrijven zij.

een verhoogde emotionele kwetsbaar-

men? Hoe moet het nu verder? Het is

Iedereen rouwt op een andere manier

heid door de hormonen. Vaders voelen

niet eerlijk dat wij ons kind overleven.

en moet daar ook de tijd voor krijgen.

op hun beurt vaak een verhoogde

Dat kan niet de bedoeling zijn.

Het helpt niet om uitsluitend bezig te

verantwoordelijkheid rondom de zwan-

Het feit dat in onze maatschappij alles

zijn met het verlies, maar ook niet om

gerschap en in de babytijd, vanwege

maakbaar lijkt te zijn, maakt het mis-

voortdurend weg te lopen voor de con-

de zorg voor hun partner en eventuele

schien nog wel extra wrang. Er is zo

frontatie met het verlies. Daarom is een

andere kinderen.

veel medische expertise beschikbaar:

‘slingerbeweging’ daartussen noodza-

waarom is je baby dan toch overleden?

kelijk. Het doel is om de realiteit van het

Dat is onverteerbaar.

verlies én de realiteit van het veran-

Annemieke de Mare-Noort (39)

Verraad

derde leven aan te nemen. Die slinger-

is als relatie- en gezinstherapeut

beweging kan ervoor zorgen dat je niet

gespecialiseerd in het begeleiden

Mensen ervaren het verlies van een

in je emoties verdrinkt maar ze ook niet

van mensen die in de fase van

baby vaak als een emotionele aardbe-

verdringt. Maar daarvoor is er wel veel

gezinsvorming, zwangerschap of

ving. Na die aardbeving ziet het leven er

werk te doen op zowel emotioneel als

ouderschap tegen problemen aan-

anders uit. Alles krijgt een andere bete-

praktisch gebied.

lopen. Ze is getrouwd met Arjen en

kenis. Dat is bijvoorbeeld te merken aan vriendschappen en sociale contacten.

Hechting

Sommige contacten passen niet meer,

Wanneer een baby tijdens de zwanger-

andere worden intenser. Ook kan het

schap of kort na de bevalling overlijdt,

moeder van vier kinderen, onder wie een zoontje dat vijf uur na de bevalling overleed. >>

9

 Thema

neer een man liever snel weer aan het werk gaat, wil dat niet zeggen dat hij wegloopt voor het verdriet. Al moet de belastbaarheid van rouwende mensen wel goed onderzocht worden door bedrijfsartsen. Rouwende mensen moeten beschermd worden tegen de druk van aan het werk moeten gaan. Ieder mens heeft een andere draagkracht.

Was je eerst vol hoop en verwachting rond dit nieuwe leven, nu is dat alles weg. Je warme baby wordt een ijskoud hoopje mens, waaruit het leven verdwenen is.

Trots

(Jakobking85/Pixabay.com)

Het verlies van een baby is ook na vele jaren nog voelbaar voor ouders. Je went

Voor zowel vaders als moeders geldt

Rouwconcurrentie

dat als er al een gezinsleven met andere

Wanneer je rouwt, ben je vaak aangetast

omdat je je baby inmiddels langer kent

kinderen is, het zwaar kan zijn om dat

in je gevoel van veiligheid en vertrou-

als dood kind dan als levend kind. Maar

draaiend te moeten houden, terwijl je je

wen. Het is dan erg belangrijk dat je kunt

diep van binnen blijven de littekens. Je

handen vol hebt aan jezelf. Hoe bege-

bouwen op anderen, zoals familieleden,

vergeet je kind nooit meer. Je baby is

leid je een kind dat zijn broertje of zusje

vrienden, buren en collega’s. Het is mooi

voor altijd in je hart. Vooral bij bijzondere

heeft verloren? Kun je wel huilen waar

als mensen dicht bij je willen staan en

gelegenheden, zoals feestdagen en fa-

je dochter van drie bij is? Mag je kind jou

samen met je willen optrekken in het

miliebijeenkomsten, speelt die pijn weer

troosten?

rouwproces.

op en is het gemis extra groot.

Daarbij is het erg belangrijk dat je als

Sommige ouders willen er niet meer

naaste vraagt wat rouwende ouders

over praten. Anderen hebben veel con-

De dood van een baby trekt vaak ook

nodig hebben en wat hun wensen zijn.

tact met lotgenoten of praten er nog

een zware wissel op de relatie van de

Vul liever niet in wat je denkt dat goed

geregeld over met dierbaren. Weer

ouders. Het drijft vaker wel dan niet

is, maar check of je plan ook echt pas-

anderen zouden er wel over willen pra-

mensen uit elkaar. Mensen bezien elkaar

send is. Dat geldt voor de eerste tijd na

ten, maar weten niet hoe ze dit kunnen

opnieuw en denken: kunnen wij dit aan?

het overlijden, maar zeker ook voor de

vormgeven.

Kun jij dit aan, of ik? Kan ik jouw verdriet

tijd daarna. De behoeften van rouwende

Ik merk zelf dat ouders vaak trots zijn

er nog bij hebben?

mensen kunnen van tijd tot tijd verschil-

op hun overleden kind en dat door de

Of een relatie in stand blijft, hangt af van

len. Probeer niet in te kleuren hoe iets

jaren heen zo blijven voelen. De baby is

factoren als: Zijn beide partners in staat

voor iemand zou kunnen voelen, maar

en blijft onderdeel van het gezin, ook al

om elkaars verdriet onder ogen te zien?

sta open en luister naar hoe een rou-

groeit hij of zij niet mee en zijn er steeds

Respecteren ze elkaars eigen manier van

wende ouder iets ervaart.

minder aanleidingen om over precies dit

rouwen? En nemen ze er voldoende tijd

Probeer ouders ook niet te troosten door

kind te praten. Zelf voel ik die trots altijd

voor?

het gebruik van ‘rouwconcurrentie’, het

op het moment dat iemand vraagt hoe-

Gelukkig blijken veel relaties ook sterker

vergelijken van rouwsituaties. Bijvoor-

veel kinderen ik heb. Het noemen van

te kunnen worden door het grote verlies.

beeld: ‘Dat je zus is overleden, is na-

zijn naam doet recht aan zijn bestaan,

tuurlijk veel erger dan dat je pasgeboren

ook al is dat niet meer bij ons op aarde.

Onder ogen

baby is overleden, want die kende je nog niet.’ Of: ‘Misschien maar beter dat je

 De dood van een baby drijft vaker wel dan niet mensen uit elkaar  10

misschien aan het feit dat je kind dood is,

Verwarring

baby al tijdens de zwangerschap is over-

De manier waarop zorgverleners om-

leden. Als je haar al een paar maanden

gaan met het overlijden van een baby

had verzorgd, dan zou het veel moeilijker

is erg veranderd ten opzichte van pak

zijn.’

‘m beet de jaren zeventig. Sommige

Oordeel verder niet over wat je aan de

moeders uit die tijd hebben hun kind

buitenkant ziet. Dat iemand lacht op

bijvoorbeeld nooit vastgehouden of zelfs

een verjaardag wil nog niet zeggen dat

mogen zien na de bevalling.

diegene niet meer verdrietig is. En wan-

Tegenwoordig is er voldoende aandacht

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

 Analyse

voor ouders die een baby verliezen.

rouw noemt men dat. Vergelijk het met

Beter

Vooral vlak na het overlijden wordt er

een eindeloos moeras waar je steeds

Het verlies van een baby roept ook exi-

psychologische hulp aangeboden. Maar

dieper in vast komt te zitten. Eén van de

stentiële vragen op. Mensen gaan meer

soms ontstaan er later moeilijkheden of

risicofactoren voor pathologische rouw is

nadenken over de zin van het leven.

problemen en ik merk dat mensen het

het verliezen van een kind. In zulke situa-

Waarom leef ik, waar geloof ik in, is er

dan toch moeilijk vinden om hulp te zoe-

ties is de aandacht en zorg van familie en

een God, een hogere macht? Wie ben ik

ken.

vrienden niet meer voldoende en is ook

en waarom ben ik hier op aarde?

Uit onderzoek van Paul Boelen blijkt

professionele begeleiding nodig.

In mijn praktijk zie ik mensen met diverse

dat mensen die een duidelijk en positief

Ik gun het ouders om op tijd hulp te zoe-

levensovertuigingen. Zelf heb ik veel

beeld van hun karaktereigenschappen,

ken wanneer ze merken dat ze dat nodig

troost gehad aan God, die er was toen

doelen, wensen en waarden hebben, over

hebben. Soms kan het verhelderend en

mijn zoontje onverwacht overleed. Mijn

het algemeen minder emotionele proble-

goed zijn om eens in gesprek te gaan met

relatie met God is beter geworden en ik

men ervaren tijdens het rouwproces dan

een professional die gespecialiseerd is

heb gevoeld dat ik God nodig heb om

mensen die eigenlijk niet goed weten wie

in het omgaan met het verlies van een

mijn leven te kunnen leven zoals Hij het

ze zijn. Al geven de meeste mensen aan

baby. Zoek samen uit hoe je ‘slingerbe-

bedoeld heeft. Ik begrijp niet waarom

dat het verlies wel tot enige verwarring

weging’ werkt en bekijk wat zou kunnen

juist ik mijn zoontje niet mag zien op-

over de eigen identiteit leidde.

helpen om je prettiger te voelen, ondanks

groeien. Tegelijk zie ik dat God me veel

Soms kunnen gevoelens en reacties die

het verdriet. Dat helpt ook om een hel-

mooie kansen geeft en me sterker heeft

normaal zijn tijdens het rouwproces zo

der beeld te krijgen van welke dingen je

gemaakt.

intens worden en zo langdurig aanwezig

nastreeft en welke dingen je belangrijk

zijn, dat iemand het gevoel heeft het niet

vindt in je leven.

meer te kunnen verdragen. Pathologische

Webtips

Annemieke de Mare-Noort (NGK) is relatie- en gezinstherapeut.

Meer e inspirati

Leestips

• www.praktijkamare.nl

• www.vook.nl

Jeannette Rietberg in samenwerking met dr. Maria

Website van de praktijk van

Zelfhulporganisatie van ouders

Pel, Altijd een kind te kort. Handboek bij zwangerschap

Annemieke de Mare-Noort.

van een overleden kind. Biedt

na babysterfte, Amsterdam (Thoeris), 2013.

hulp voor lotgenotencontact, • www.altijdeenkindtekort.nl

zowel individueel als in groeps-

P.F. Thomése, Schaduwkind, 2008 (verschillende uitga-

Over zwanger worden na

verband.

ven beschikbaar).

babysterfte, behorend bij het gelijknamige boek.

• www.lieve-engeltjes.nl

• www.achterderegenboog.nl

Marianne Cuisinier, Als je baby sterft, Houten (Unie-

Biedt kinderen en jongeren

boek), 2002.

hulp bij verliesverwerking.

Internetcontactgroep voor

Kathy Beckers-Mansell, Kind van de toekomst. Verha-

ouders of familieleden die ge-

• www.lavamentum.nl

len over de impact van het verlies van een baby, Velp

troffen zijn door het verlies van

Handige site waar veel boeken

(Nieuwe Druk), 2013.

een baby.

over rouw te bekijken en eventueel te bestellen zijn.

Filmtip Luistertip

Return to zero (2014). Confronterende film over ou-

Joshua. Muziekalbum van de Nederlandse band Stonewashed.

gerschap in de baarmoeder overlijdt. Het verlies

Zie ook www.youtube.com/watch?v=OCGmYo4im7E.

heeft een grote impact op hun levens en hun relatie.

ders van wie de baby aan het einde van de zwan-

11

 Thema

Als een baby sterft...

Het overlijden van een kindje laat zijn sporen achter. Een vader, een zus en een moeder vertellen over hun tranen en hun troost. beeld Johanne de Heus

‘Victor is voor mij de gezinsambassadeur bij Jezus’ Koert Ros (51) is getrouwd met Weia (51) en vader van Sanne (25), Jelmer (23), Victor, en Lotte (18). Hij is lid van de NGK Maassluis.

‘Victor is onze tweede zoon. We hadden al een dochter

“Als je even niet actief in God kunt geloven, zet je geloof dan

(Sanne, 1989) en een zoon (Jelmer, 1991) en tussen Jelmer en

maar op de automatische piloot.” En dat hielp!

Victor liep een zwangerschap uit op een miskraam. Ik merkte

Vertrouwen op God is soms best lastig. Maar als je God aan

dat dit mij, als man, minder raakte dan mijn vrouw.

Aan het begin van de veertigste week dat Weia zwanger was van Victor merkte ze dat ze al een paar dagen geen leven meer had gevoeld. De verloskundige stuurde ons direct naar het ziekenhuis. In de auto zag ik al een klein kistje voor in onze kerk staan en vroeg ik me af hoe een begrafenis van een baby gaat…

Bij het eerste echobeeld was het direct duidelijk: onze baby was overleden. We werden naar huis gestuurd met wat inslapers. Maar slapen was ingewikkeld. We lagen nog steeds met z’n drieën in bed, maar één van ons was dood.

De volgende dag ging Weia aan het infuus en aan het einde van die dag werd Victor geboren. We hebben anderhalf uur met hem gelegen, gelopen en gezeten. Goed bestede tijd!

Bij thuiskomst hebben we het aan Sanne en Jelmer verteld.

Dat verwarde mij. Ik wist dat ze te jong waren om ‘de dood’ te begrijpen, maar ze reageerden zo eenvoudig. Dat kon ik me wel voorstellen, maar ik begreep mijn eigen gevoel daarbij niet meer.

De dagen tot aan de begrafenis gingen in een roes voorbij. Op een nacht lag ik wakker en voelde ik een boosheid opkomen.

Ik werd zó boos op God! Ik had geen vragen, maar ik was nog nooit zo boos op Hem geweest. Dat duurde een paar minuten.

Toen voelde ik opeens Jezus’ aanwezigheid, in de slaapkamer, aan mijn voeteneind. Ik werd van binnen rustig gemaakt. Sneller dan de boosheid opkwam, zakte het weer weg. Bij Jezus is het leven goed! Victor leeft bij Jezus en dat is goed. Ik ben daarna nooit meer boos geweest om het verlies van Victor.

De begrafenis deden we in kleine kring. Onze dominee zei:

12

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

Koert Ros bij de ingelijste geboortekaartjes van zijn vier kinderen.

 Ervaringsverhalen

het werk ziet door andere mensen heen, hoef je het niet helemaal zelf te doen. Dat ervoeren wij bij het lezen van de post.

De teksten konden slecht vallen en ons (vaak) boos maken.

Maar de groeiende stapel zei veel meer dan wat precies geschreven werd.

 ‘We lagen nog steeds

met z’n drieën in bed, maar één van ons was dood’ 

Ook toen we in februari 1996 weer een miskraam kregen, hebben we veel steun gekregen uit onze kerk. Nu kwam het

dachten. Hij heeft me ook geleerd wat het leven waard is toen

wel bij mij binnen en kon ik twee weken niet werken.

ik langs het randje van de dood liep.

Daarna werd Weia zwanger van Lotte. Tot aan haar geboorte

Zijn verlies blijft altijd een litteken, met soms jeuk en soms

(januari 1997) was het zó spannend! Maar ze werd gezond

pijn. De vraag hoeveel kinderen ik heb, dwingt mij nog steeds

geboren. Het feest was groot toen zij als eerste kindje in ons

tot een keuze. Afhankelijk van de relatie met de vrager kies

nieuwe kerkgebouw werd gedoopt.

ik tussen “drie kinderen” en “we hebben vier kinderen, en hoeven maar voor drie te zorgen”. De dwang achter die keuze

Victors geboortekaartje hangt, samen met de andere drie,

is het zwaarst: die kan ik niet ontwijken. Maar blijf die vraag

in onze huiskamer. Hij is voor mij “de gezinsambassadeur bij

stellen! Anders hoef ik nooit meer te zeggen dat ik vier kinde-

Jezus”. Hij is deel van ons gezin en vrijwel elke dag in mijn ge-

ren heb. Want Victor is onze tweede zoon!'

‘Ik was bang dat mij hetzelfde zou overkomen’ Tessa van Veelen-Koning (30) is getrouwd met Herman (31) en moeder van Josje (7), Moos (4), Luther en Ellie (tweeling van 1).

Ze is lid van de NGK Dordrecht.

‘Toen ik vijf jaar oud was en mijn zusje Ruby twee, is mijn moeder bevallen van een reeds gestorven kindje. Het was een jongetje, Carl. Het is nooit helemaal duidelijk geworden waaraan hij is overleden.

Als kind kijk je vooral naar hoe je ouders op zo’n situatie reageren. Dat was behoorlijk nuchter. Natuurlijk was er verdriet, maar dat heeft in mijn beleving niet lang een prominente plaats gehad in ons gezinsleven. Later kreeg ik nog een zusje, Emily. Een steeds terugkerende uitspraak van mijn ouders schetst hoe zij met de situatie omgingen: “Als Carl er was geweest, dan hadden we Emily niet gehad.”

Carl hebben we nooit gekend, Emily wel. Emily wegdenken kon niet meer en dat maakte het makkelijker om te accepteren dat Carl er niet meer was. Maar later kreeg ik moeite met die uitspraak. Alsof rouwen om Carl betekende dat je niet genoeg van je nieuwe zusje hield. Al hebben mijn ouders dat nooit zo bedoeld.

Op verschillende momenten hebben we ons als gezin afgevraagd hoe het zou zijn als Carl er nog zou zijn geweest. Dan zeiden we op zijn geboortedag in augustus tegen elkaar: “Misschien zou hij nu wel trots op z’n scootertje hebben rondgereden.” Maar het was geen zwaarbeladen onderwerp.

Tessa van Veelen-Koning met een briefje dat ze schreef

Ik wist wel dat er mensen in onze kennissenkring waren die

aan haar overleden broertje (zie ook de coverfoto).

>>

13

 Redactioneel

Tijdgeest E

nthousiaste Facebookreacties van ‘orthodoxe’ christenen

iets vergelijkbaars hadden meegemaakt. Bij

op het recente Ierse ja tegen het homohuwelijk schokten

hen leek het verdriet rauwer, intenser. Ik keek

me. Maar ik realiseer me dat ze in de lijn liggen van uitspraken

daar een beetje bevreemd naar.

van kerkmensen waar ik eerder tegenaan liep: ‘Je kunt het niet meer maken om in deze tijd tegen de vrouw in het ambt

Eigenlijk was het pas toen ik zelf moeder

te zijn.’ ‘Het zal best waar zijn dat de Bijbel negatief is over

werd dat ik weer bij Carl stilstond. Toen ik in

homorelaties, maar ik maak toch echt mijn eigen keuzes.’

verwachting was van onze oudste zoon werd

De reacties illustreren dat de tijdgeest bij deze thema’s meer

ik opeens heel angstig. Irrationeel natuurlijk,

de toon aangeeft dan de Bijbel. Voor alle duidelijkheid, ik

maar omdat het een jongetje was – net als Carl

geloof dat veranderende gevoelens van mensen over wat

– was ik bang dat mij hetzelfde zou overkomen.

goed of fout is (blank/zwart, milieu) het werk van Gods Geest

In mijn gezin gingen jongetjes immers dood, zo

kunnen zijn. Ik besef dat ervaringen van mensen, persoonlijk

redeneerde ik. Ik droomde er zelfs over.

of collectief, onontkoombaar een rol spelen in het duiden van

Gek genoeg zorgde dat er ook voor dat ik

Bijbelwoorden. Een kind van God is altijd kind van zijn of haar

een bepaald verdriet over het verlies van Carl

tijd. Tijdgeest is niet per definitie negatief.

ervoer, wat ik nog niet eerder had gehad. Hier-

 De tijdgeest geeft bij deze thema’s meer de toon aan dan de Bijbel 

door raakte ik ook weer in gesprek met mijn moeder. Voor het eerst zag ik haar niet alleen als mijn moeder, maar als een jonge vrouw die net als ik verwachtingsvol had uitgekeken naar de geboorte van haar kind. Ik kon me een beetje in haar verplaatsen.

Misschien zou ik zelf minder nuchter gere-

Maar ik maak me zorgen dat we ons in de veranderingspro-

ageerd hebben op het verlies van een kind.

cessen rond vrouwen en homostellen in de kerk te gemakke-

Maar zeker weet ik dat niet. Ik ben gestopt om

lijk laten meevoeren door de tijdgeest, terwijl de Bijbel dicht

te proberen te begrijpen waarom mijn ouders

blijft. Ik heb het niet over deputaten- of commissierapporten

deden wat ze deden. Het is niet relevant, want

of kerkenraadsgesprekken, maar over wat ik onder kerkmen-

mijn zoon leeft. Ik kan alleen maar respect

sen opsnuif. Ik zie NGK/GKv-kerkleden door de bocht gaan

hebben voor de mensen die ze zijn, ondanks

op grond van wat er in de lucht hangt, zonder dat de Bijbel

het verdriet dat hun is overkomen.

er echt aan te pas komt. Dat geldt zowel standpunten waar ik het mee eens ben (het is goed dat vrouwen ouderling/

Mijn beeld van God is door het overlijden van

predikant kunnen worden), als standpunten die ik niet deel

Carl niet veranderd. Natuurlijk dringen de

(homorelaties zijn OK). Diepgaande gesprekken over de Bijbel

moeilijke vragen zich ook aan mij op. Waarom

(teksten, grote lijn en vertaalslag) komen rond beide thema’s

moeten vrouwen, moeders, ouders dit leed

moeizaam op gang.

doormaken? Maar op één of andere manier kan

En toch zal dat moeten: de Bijbel open. Ook bij deze gevoelige

ik uiteindelijk toch accepteren dat er heel veel

vragen. Niet gericht op snelle antwoorden via de korte klap

is wat ik niet begrijp en me tegelijkertijd veilig

van ‘er staat toch dat het niet mag’ of ‘waar liefde woont,

weten bij God.’

gebiedt de Heer zijn zegen’. Maar via de lange zoektocht naar het verstaan van Gods Woord voor toen en voor nu. In het diepe verlangen dat Gods Geest ons leert onderscheiden wat in de tijdgeest uit God is en wat niet.

Ad de Boer (NGK), hoofdredacteur OnderWeg

 ‘In mijn gezin

gingen jongetjes dood, zo redeneerde ik’ 

 Ervaringsverhalen ‘Ik wist dat God zag dat mijn hart huilde’ Gea de Mooij (43) is getrouwd met Henny (45) en moeder van Robin (21), Michelle (18), Nathan, Dominique (14), Sierra (9) en Milan (8). Ze is lid van de GKv Rijnsburg.

‘Het is alweer bijna zestien jaar geleden dat wij ons zoontje, al

slag van de baby niet kon vinden. Hij had heel goed door dat

vroeg in de zwangerschap, moesten teruggeven aan de Here.

er iets mis was en ging stil en tactisch in het speelhoekje in de

Tijdens een routinecontrole bij de verloskundige was zijn hart-

kamer zitten wachten. Onze dochter was nog te jong om alles

slag niet meer te horen. Een echo in het ziekenhuis liet zien dat

te beseffen, en dat was op een bepaalde manier wel prettig.

ons zoontje niet meer in leven was. Na een paar dagen werd de bevalling ingeleid en werd ons zoontje geboren. Piepklein,

We kregen veel steun van onze omgeving; veel bezoek en

maar met alles erop en eraan. We hebben hem Nathan ge-

een enorme stroom aan kaarten. Wat was dat ontroerend en

noemd: “God heeft gegeven”.

hartverwarmend. Mensen lieten echt merken dat ze meeleefden. Ook in de periode daarna. Een simpel gebaar of oprechte

 ‘Mijn man vond een

uitlaatklep in het zelf maken van het kistje voor Nathan’ 

vragen deden ons heel goed. Ook nu gebeurt dat nog weleens.

Het voelt fijn als mensen het benoemen, al is het maar even.

Gelukkig heeft de Here ons nog veel goeds gegeven. We hebben daarna nog drie kinderen gekregen. Als mensen me nu vragen hoeveel kinderen ik heb, noem ik er vijf, maar denk ik: plus één...’

We zijn er vanaf het begin heel open over geweest naar zijn broer en zus toe (toen 5 en 2 jaar) en ook naar onze omgeving.

Mijn man en ik gingen er soms wel op verschillende manieren mee om. Voor mij was het heel prettig om steeds mijn verhaal te kunnen doen. Mijn man was meer een doener. Hij vond een uitlaatklep in het zelf maken van het kistje voor Nathan. Uren bracht hij door in de schuur. Voor zijn gevoel kon hij zo toch nog iets voor Nathan betekenen.

Wat ik, achteraf gezien, heel bijzonder vond, is de steun die wij elkaar konden bieden. Het leek wel of onze verdrietige momenten elkaar afwisselden, zodat de één de ander kon opvangen wanneer die het moeilijk had.

Ons geloof was en is onze grote troost. Wanneer ik verdrietig was, wist ik dat God zag dat mijn hart huilde. Daardoor kon ik rust vinden.

We zijn ervan overtuigd dat Nathan bij de Here is. Dat hebben we ook op het overlijdensbericht gezet. Bovenaan stond: “Veilig in Jezus’ armen”. Dat heeft mij zo veel steun gegeven. In dat beeld kon ik troost vinden.

Op mijn werk (afdeling verlos/kraam) maak ik weleens zulke verdrietige situaties mee bij mensen die deze troost niet hebben. Ik kan me niet indenken hoe je dán verder moet.

De kinderen hebben we er zo veel mogelijk bij betrokken, maar we lieten het aan henzelf over of ze erover wilden praten. De oudste was toen vijf en maakte alles heel bewust mee. Hij had

Gea de Mooij bij een foto van de grafsteen van haar overleden

veel vragen. Hij was er ook bij toen de verloskundige de hart-

zoontje.

15

 Thema Geef duurzaam verdriet een plek in de gemeente

Kindersterfte behoort niet tot het verleden Het verlies van een kindje is een verdriet dat mensen

8 kinderen voor hun eerste levensjaar

hun hele leven meedragen, vaak onzichtbaar voor hun

gensterfte). In 1970, nog niet zo lang

broeders en zusters in de gemeente. Het zou goed zijn wanneer we ons dat bewuster worden en het een plek geven in onze gemeenten.

(de perinatale sterfte plus de zuigelingeleden, lag dit aantal overigens nog viermaal zo hoog (30 op de 1.000) en voor onze gemeenteleden die moeders en vaders waren in de jaren vijftig is de kans nog veel groter dat hun kinderen voor het eerste levensjaar zijn gestorven: 60 van de 1.000.

Er valt nog meer te zeggen. In de jaren vijftig kreeg een vrouw gemiddeld drie kinderen. Omdat in die tijd 6 procent

tekst Pieter Kleingeld

adviezen en reflectie. Vandaar ook dat

van de kinderen voor het eerste levens-

er op de vorige pagina’s ruim aandacht

jaar overleed, had een vrouw met drie

was voor de persoonlijke verhalen van

kinderen 18 procent kans dat één van

Dit komt regelmatig voor. Dat heb ik de

betrokkenen.

haar kinderen dit zou overkomen. Dat

afgelopen jaren meerdere malen ge-

In dit laatste thema-artikel volgt dan

komt neer op één op de vijf gezinnen

dacht. Ik ontmoet best vaak mensen die

toch nog wat reflectie. Ik doe dat met

uit die tijd. Voor gezinnen vanaf het jaar

een kindje hebben verloren. In de NGK

enige aarzeling, want het is een teer en

2000 is dat percentage gedaald naar

Maassluis, mijn vorige gemeente, maar

gevoelig onderwerp. Ook besef ik dat

ruim 2 procent.

ook nu weer in de NGK Oegstgeest,

bij de mensen die ik zelf ontmoet heb

Nu zijn statistieken altijd lastig om vast

mijn huidige gemeente.

het verdriet niet meer rauw is.

te stellen en te interpreteren. Die 18

Weten andere mensen wel hoe vaak

procent moet bijvoorbeeld eigenlijk 16,9

dit gebeurt? Of leven ze met het idee

Statistieken

dat kindersterfte iets is wat alleen in

Allereerst dit: komt kindersterfte echt

ons: 1 - 0,94^3). En een kleine zoektocht

Afrika voorkomt? Zou het niet goed zijn

nog vaak voor of is dat slechts mijn

levert bijvoorbeeld een andere instantie

wanneer we ons af en toe bewust zijn

gevoel? Hiervoor heb ik gekeken naar

op, de Stichting Prenatale Registratie

dat er om ons heen mensen zitten die

cijfers van het CBS (zie kader).

Nederland, die net weer wat andere

dit is overkomen? En zou het niet goed

In honderd jaar tijd is de zuigelin-

cijfers heeft over bijna (!) dezelfde ge-

zijn wanneer we beter beseffen dat het

gensterfte met een factor twintig

gevens als het CBS. Bovendien heb ik in

verliezen van een kindje een verdriet is

afgenomen en de perinatale sterfte

mijn berekening sommige factoren niet

dat je je leven lang met je meedraagt?

met een factor tien. Dat is iets om erg

meegenomen. Maar dit is wel duidelijk:

Er valt hierbij veel te leren van de er-

dankbaar voor te zijn. Maar per 1.000

kinderen worden geboren in gezinnen

varingen van mensen. Meer dan van

kinderen overlijden er nog steeds ruim

en veel gezinnen bestaan uit meerdere

16

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

procent zijn (voor de wiskundigen onder

 Opinie

en denkt: wie zou dat zijn? Dit maakt dat het verdriet veel mensen ontgaat.

Het lastige is ook dat we in ons gemeenteleven weinig logische momenten kennen om duurzaam verdriet ter sprake te brengen. Om iets te vieren zijn er vanzelfsprekende gelegenheden – doopdiensten, trouwdiensten – maar wat is nu een goede aanleiding om ongewilde kinderloosheid te benoemen? Of het gegeven dat mensen ongewenst alleengaand zijn? Het gaat dan niet zozeer om gebeurtenissen, maar om duurzaam verdriet. Net als bij het verlies van een kind. Het overlijden is een moment, maar Onze voorvaders in het geloof bemoedigden: twijfel niet, jouw kindje is veilig. (beeld

vervolgens dragen mensen dat hun hele

Ana_J/Pixabay.com)

leven mee en blijft het hun leven vaak ook beïnvloeden. Juist ook omdat ster-

kinderen. Dat verhoogt de kans dat een

zichtbaar voor omstanders. Zeker als

ven onomkeerbaar is. Je kunt niet terug

gezin meemaakt dat een kindje voor het

het kindje wat langer geleefd heeft en

in de tijd naar het moment ervoor. Je

eerste jaar overlijdt. Wanneer we daarbij

bijvoorbeeld gedoopt is. Maar zoiets ver-

kunt het verleden niet veranderen door

over een gezin praten, dan praten we

andert al snel. Wie ziet na twee, na vijf,

iets in het nu.

over moeders, vaders, broertjes, zusjes.

na twintig jaar nog dat je een kindje hebt

Misschien is het niet zo gek om af en toe

En nog een stap verder: grootouders,

verloren?

in onze kerkdiensten ruimte te geven

broers en zussen van de ouders, goede

Anders dan bij andere moeilijkheden in

aan duurzaam verdriet en dat voor Gods

vrienden. Kijk nu nog eens naar de ge-

ons leven is dit verdriet vaak onzicht-

aangezicht te brengen.

meente waar u lid van bent. Uit hoeveel

baar. Is iemand ongewild alleengaand

gezinnen bestaat uw gemeente? Uit

of ongewenst kinderloos, dan is dat

Waarom

hoeveel families? Wat betekent dat?

voor de meeste mensen makkelijk te

Ieder mens heeft zijn eigen manier om

observeren. Maar dit niet. Hooguit wan-

met verdriet om te gaan. Natuurlijk zijn

neer je bij mensen op bezoek komt, een

er patronen en overeenkomsten, maar

geboortekaartje in een lijstje ziet hangen

van tevoren weet je niet welk patroon

Duurzaam verdriet Wanneer een kindje overlijdt, is dat erg

Kindersterfte in cijfers Perinatale sterfte: het totaal van de doodgeborenen na een zwangerschap van ten minste 28 weken plus de overleden baby’s binnen een week na de geboorte.

Zuigelingensterfte: het aantal levendgeborenen dat vóór de eerste verjaardag is overleden.

Per 1000 geborenen

1920

1930

1940

1950

1960

1970

1980

1990

2000

2012

2013

Perinatale sterfte

45,1

41,4

40,7

34,2

26,6

18,6

11,1

9,6

7,8

4,4

4,4

Zuigelingensterfte

83,3

50,9

39,1

26,7

17,9

12,7

8,6

7,1

5,1

3,7

3,8

(Bron: CBS / statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?PA=37852) >>

17

 Thema

juist wel een pastorale insteek: ‘Over de wil van God kunnen wij ons alleen uitspreken op grond van zijn eigen Woord.

Dit verzekert ons ervan dat de kinderen van de gelovigen heilig zijn, niet van nature, maar uit kracht van het genadeverbond, waartoe zij met hun ouders behoren. Daarom moeten godvrezende ouders niet twijfelen aan de uitverkiezing en het behoud van hun kinderen die God zeer jong uit dit leven wegneemt.’

Ik weet niet of veel ouders twijfelen aan de verkiezing van hun kind en of ze dat zo verwoorden, maar dit is ongetwijfeld wel zo geweest. Onze voorvaders in het geloof bemoedigden: twijfel niet, jouw kindje is veilig.

In honderd jaar tijd is de zuigelingensterfte met een factor twintig afgenomen en de perinatale sterfte met een factor tien. (beeld X. Compagnion/Pixabay.com)

Bemoediging Ik besef: mijn ontmoetingen met ouders

jouw verdriet of het verdriet van een

of Jezus’ eerdere uitspraken dat Hij toch

die een kindje hebben verloren zijn niet

ander gaat volgen. Daarom roept het

moest lijden, zou de plank volledig mis-

representatief. Ik heb alleen mensen

verlies van een kind bijna altijd grote

slaan. Een situatie verklaren maakt die

ontmoet en gesproken binnen de kring

spanningen op; in mensen zelf, tussen

situatie nog niet handelbaar of te recht-

van de gemeente. Er zijn ook mensen

partners, met kinderen en met de ver-

vaardigen, laat staan goed. Verklaringen

die hun geloof hebben verloren of bij

dere omgeving.

kunnen ontaarden in verdedigingen. Dat

wie het geloof nog slechts aan een

Dezelfde vragen kunnen hierdoor ook

is de valkuil waarin de vrienden van Job

zijden draadje hangt. Dus hoe represen-

heel verschillend bedoeld worden.

vielen. Jezus’ waarom was echter een

tatief zijn de ervaringsverhalen in dit

‘Waarom?’ kan een vraag zijn naar een

uitroep van diepe verlatenheid en intens

nummer?

medische verklaring. ‘Waarom?’ kan

verlangen naar aanwezigheid.

Misschien zijn deze portretjes echter

ook een vraag zijn naar hoe God dit kon

Alle drie de manieren om het waarom

niet bedoeld om representatief te zijn,

toestaan.

uit te leggen hebben hun plaats, maar

maar dienen ze als bemoediging: ge-

‘Waarom’ kan ook nog een andere be-

het is mijn indruk dat die laatste inter-

wone mensen die samen in geloof heb-

tekenis hebben. Jezus riep aan het kruis

pretatie van het waarom – een uiting

ben geleerd om verder te leven. Mensen

uit: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt U

van eenzaamheid en verdriet en een

die vreugde hebben hervonden in hun

mij verlaten?’ Dat was geen vraag naar

verlangen naar aanwezigheid – zeker

leven, zonder hun verdriet te bagatelli-

een verklaring. Een discipel die op dat

niet mag ontbreken.

seren. Mensen die hebben leren omgaan

moment zou verwijzen naar Jesaja 53

Hierin werd ik bevestigd door een ge-

met gaten in hun leven.

meentelid dat iets anders maar ook in-

Die bemoediging kent ook een andere

grijpends meemaakte. Ze zei dit: ‘Ik heb

kant: gewone mensen die het anders

ontdekt dat het helemaal niet uitmaakt

verging, die andere wegen insloegen of

wat mensen op een kaartje zetten. Het

die op andere paden terechtkwamen.

feit dat ze aan me denken en een kaart

Maar ik hoop dat de bemoedigende ver-

sturen is al goed.’ Net zo kan een klopje

halen dit blijven: een hart onder de riem

op een schouder of een blik veel bete-

van mensen met dit verdriet.

 Wie ziet na twee, na vijf, na twintig jaar nog dat je een kindje hebt verloren?  18

kenen. Aanwezigheid is bemoedigend.

De Dordtse Leerregels, die (terecht of

Pieter Kleingeld is predikant van de

onterecht) niet echt bekendstaan als erg

NGK Oegstgeest en redacteur van

pastoraal, kiezen als het hierover gaat

OnderWeg.

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

Nieuws

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Matthijs Haak, Johanne de Heus (beeldredacteur), Henk Hoksbergen (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo, Ton Vos.

Komen en gaan Aangenomen naar de GKv Axel: G.F. Overweg (Enschede-Noord).

Verbonden aan de GKv IJsselmuiden: kand. J. van

Brede redactie Kernredactie plus Bart Cusveller, Freddy Gerkema, Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Hans Vel Tromp, Jan Westert.

Beveren (Kampen).

Medewerkers

NGK klaar voor prio

Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis,

De Nederlands Gereformeerde Predikantenopleiding

Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Joost Smit, Esther Spiering-

(NGP) heeft een handleiding klaar voor de prio (predi-

de Hek, Peter Strating, Jeroen Sytsma, Daniël Timmerman, Roel Venderbos,

kant-in-opleiding). De regeling is op de website gepubliceerd en gaat een dezer dagen naar de kerkenraden.

Het prioschap geldt voor theologiestudenten die zijn afgestudeerd of in de laatste studiefase verkeren. Voor ze officieel tot het predikantsambt worden toegelaten, moeten ze minimaal twee jaar op betaalde basis zelfstandig de diverse predikantstaken in één gemeente uitoefenen. In die periode krijgen ze werkbegeleiding

Eline de Boo, Han Hagg, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Roel Kuiper,

Maarten Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp.

Redactieadres ‘t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

en supervisie vanuit de NGP. Als het prioschap naar tevredenheid van alle betrokkenen is verlopen, kan de

Audio

prio beroepbaar worden gesteld als predikant. Het prio-

OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en

schap, dat door de Landelijke Vergadering van de NGK

Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

is ingesteld, is verplicht voor alle studenten die na 1 juli 2011 gestart zijn. Ook in de Gkv bestaat de figuur van de predikant-in-opleiding, maar daar is het prioschap niet verplicht.

Meer informatie: www.ngk.nl/werkvelden/ngp/prio.

GKv-classis Groningen in gesprek over homoseksualiteit

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Proefabonnement: drie maanden gratis.

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.

Persvereniging

De GKv-classis Groningen heeft een reeks gesprekken

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

over de omgang met homoseksuele gemeenteleden

Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

afgesloten. In eerste instantie ging het classisgesprek over de beslissing van de GKv Groningen-Oost om homo’s met een relatie ‘die Christus willen volgen welkom te heten aan het avondmaal’. Later werd de bespreking verbreed en losgekoppeld van het beleid in GroningenOost. De afsluitende bespreking werd gevoerd aan de hand van een informatieve notitie van het classismoderamen die twee lijnen in beeld bracht: de Bijbelse richtlijn van het huwelijk tussen man en vrouw én de pastorale ruimte van kerkenraden in concrete situaties waarin hiervan wordt afgeweken. Eén van de kerken

Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Sander Dekker, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma, Hillie van de Streek.

Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

vroeg de classis om zich stelliger uit te spreken tegen het aangaan van samenwonende homostellen aan het avondmaal, maar daar ging de classis niet in mee.

Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70.

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg

www.onderwegonline.nl facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline

te Wijk bij Duurstede. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

19

 Opinie

Christenen, wat zijn dat voor mensen?

Waarom heten christenen christenen? De ontstaansgeschiedenis van de term biedt een perspectief dat ver afstaat van de beelden en associaties die ‘onze naam’ vandaag de dag oproept.

tekst Rob van Houwelingen De naam ‘christenen’ heeft bij veel

van de naam christenen, volgelingen

mensen een negatieve bijklank.

van Jezus Christus, is het iets existen-

Het woord roept associaties op met

tieels, iets wat je hele wezen typeert.

schijnheiligheid, seksueel misbruik,

Maar die oorspronkelijke betekenis

kruistochten in de middeleeuwen, al-

staat tegenwoordig soms ver van ons

lerlei verplichtingen, bezwaar tegen

af. Wie hoort er nog de naam Christus

vaccinaties of opdringerige getuigen

in doorklinken? Van de eerste chris-

christianoi. Deze term betekent ‘aan-

aan de deur. Uit onderzoek komen ook

tenen kunnen we leren waarom juist

hangers van Christus’. In het Nieuwe

wel positieve punten naar voren: chris-

deze naam typerend voor ons moet

Testament komt op een vergelijkbare

tenen geven veel meer dan gemiddeld

zijn.

manier de term ‘herodianen’ voor: par-

aan goede doelen en zijn twee tot drie

 Christen zijn is geen rollenspel 

tijgangers van koning Herodes en zijn

keer zo actief in het vrijwilligerswerk

Partijgangers

als andere Nederlanders.

‘Het was in Antiochië dat de leerlingen

Het waren dus niet de leerlingen van

Een gelovige zal hierin wel wat her-

voor het eerst christenen werden ge-

Jezus en zijn apostelen zelf die zich op

kennen, maar tegelijk denken: daar

noemd’ (Handelingen 11:26b). Leden

een gegeven moment als christenen

gaat het toch niet om? Dit is niet wat

van de Jeruzalemse moederkerk, mes-

gingen betitelen. Zij spraken liever

mij als christen écht typeert. Maar

siasbelijdende Joden, waren in noor-

over ‘de Weg’, zo blijkt uit Handelingen

wat is dan wel kenmerkend voor een

delijke richting uitgezwermd vanwege

(zie daarover het artikel ‘Het begin-

christen?

de vervolging na de dood van Stefanus

nende pad van de Jezusbeweging’ in

Als antwoord op deze vraag wordt

(Handelingen 8:1; 11:19). In de diaspora

het allereerste nummer van Onder-

vaak concreet gedrag genoemd waar-

werd het Woord ook tot niet-Joden

Weg). Maar door anderen werden ze

aan je christenen kunt herkennen.

gericht. Zo ontstond een dochterge-

christenen genoemd.

Het zijn mensen die sommige dingen

meente in Antiochië, bestaande uit

Christus-mensen dus, waarbij Christus

bewust doen en andere dingen opzet-

Joden en niet-Joden. Zij manifesteerde

door niet-Joodse buitenstaanders niet

telijk nalaten, alsof ze een functie of rol

zich nadrukkelijk als een aparte groe-

als een titel maar als een eigennaam

vervullen waarbij een bepaald gedrag

pering die niet zonder meer binnen

werd opgevat. Indien de term ‘christi-

past.

het jodendom paste. Zodoende kregen

anoi’ zijn oorsprong vindt in het Latijn,

Maar christen zijn is geen rollenspel.

buitenstaanders behoefte aan een vlag

is het waarschijnlijk dat ze ontstond in

Gelet op de oorspronkelijke betekenis

die deze nieuwe lading zou dekken:

de ontmoeting tussen christenen uit

20

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

familie.

 Opinie

Antiochië en Romeinse bestuurders van

en met koning Herodes Agrippa II, die

de stad. Vervolgens raakte de christen-

als Joodse autoriteit door de Romeinen

naam ook in het dagelijks verkeer inge-

werd gevraagd recht te spreken bij

burgerd.

godsdienstige conflicten.

Wat blijkbaar het meest opviel aan deze

‘Agrippa zei tegen Paulus: “Dadelijk

beweging, was dat men het veel over

krijgt u me nog zover dat ik me voor

ene Christus had. Jezus van Nazaret

christen uitgeef.” Paulus zei: “Of het nu

(kortweg ‘Christus’ genoemd) werd

dadelijk is of niet, ik zou tot God wil-

door hen beschouwd als de messias

len bidden dat niet alleen u, maar allen

(Grieks: christos, gezalfde) van Israël en

die nu naar me luisteren net zo worden

de redder van de wereld. Christus be-

als ik, afgezien dan van deze boeien”’

paalde hun identiteit als christenen. In

(Handelingen 26:28-29).

zijn spoor wilde men verder gaan.

Grapje

Het grapje van Agrippa (‘Straks overreedt u me nog de rol van christen te gaan spelen’) lijkt bedoeld om het emo-

 Het waren niet

de leerlingen van Jezus zelf die zich op een gegeven moment als christenen gingen betitelen 

Jaren later moest de apostel Paulus

tionele appèl van Paulus te relativeren.

bij de autoriteiten bekend toen Paulus

zich in Caesarea voor de overheid ver-

Tegelijk geeft het aan dat de koning

ter verantwoording werd geroepen van-

antwoorden. Hij kreeg daar te maken

Paulus niet als een misdadiger be-

wege beschuldigingen van Joodse zijde.

met Festus, de Romeinse procurator,

schouwt. Blijkbaar was de christennaam

De apostel reageert op zijn beurt meesterlijk op Agrippa’s grapje. Eerst herhaalt en intensiveert Paulus zijn appèl, uiterst serieus: ‘Ik bid tot God dat u niet een rol gaat spelen, maar echt christen wordt, want ik wil graag dat u en iedereen die mij hoort net zo zal worden als ik.’ Om er in één adem een humoristische zinswending aan toe te voegen: ‘...maar dan natuurlijk zonder handboeien’!

Zo eindigt deze officiële hoorzitting in een betrekkelijk luchtige sfeer. Gezamenlijk komen de Romeinse en Joodse machthebbers (vertegenwoordigd door respectievelijk Festus en Agrippa) tot de conclusie dat Paulus niets strafbaars gedaan heeft.

Het vrijmoedige optreden van de apostel laat zien dat het Woord van God zich niet aan de ketting laat leggen (2 Timoteüs 2:9). Een christen mag er zijn!

Rob van Houwelingen is hoogleraar Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit in Kampen en lid van de brede redactie van OnderWeg. Dit is het eerste deel van een tweeluik over de naam christenen. Het volgende

(beeld Hebi652)

deel verschijnt in het komende nummer (13 juni).

21

 Trefpunt Onderzoek naar kerkelijke samenwerking laat zien:

Informele contacten zijn vaak bepalend voor samenwerking In 2014 heeft het Praktijkcentrum van de GKv een grootschalig onderzoek uitgevoerd in de GKv, CGK

vooral: kerkelijke afspraken, pijn uit het

en NGK naar de stand van zaken rond kerkelijke

de invulling van de eredienst. Met name

samenwerking. De resultaten laten een flinke toename zien in de samenwerking tussen de drie kleine gereformeerde kerken. Daarnaast blijkt er ook op veel fronten te worden samengewerkt met andere kerkgenootschappen.

verleden en verschillende ideeën over binnen de CGK worden kerkelijke afspraken ‘knellend’ genoemd. Het verder intensiveren van de samenwerking wordt in een groot aantal gevallen belemmerd door een verschil in geestelijke sfeer en ligging.

Als kerkleden onderling contact hebben en samen actief zijn in allerlei projecten dan speelt dat een grote rol in het proces van samenwerking tussen twee kerken.

In informele contacten proeft men elkaars geloofsbeleving en -belijden en leert men elkaar te vertrouwen. Deze

tekst Wieke Malda-Douma

gesprekken, gemeentevergaderingen

informele contacten zijn vaak bepalend

en samenwerking op het gebied van

voor de uiteindelijke gesprekken over

Het Praktijkcentrum van de GKv heeft

pastoraat komen niet veel voor. Bijna

verdergaande samenwerking. Een ge-

het onderzoek uitgevoerd in opdracht

twee derde van de gemeenten wil de

brek aan informeel contact en vertrou-

van het Deputatenoverleg Eenheid (DOE,

samenwerking graag intensiveren, waar-

wen heeft tot gevolg dat vraagstukken

zie kader). Het onderzoek heeft in 2014

bij groot belang wordt gehecht aan het

worden geproblematiseerd. Theologisch-

plaatsgevonden en is deels een herha-

gezamenlijk vieren van het avondmaal.

ling van een onderzoek hierover uit

Ongeveer een derde is niet op zoek naar

2006. De resultaten zijn eerder dit jaar

verdere samenwerking.

aangeboden aan het DOE. In dit artikel

DOE

Het Deputatenoverleg Eenheid

presenteren we enkele belangrijke ont-

Knellend

wikkelingen en conclusies.

In veel gevallen heeft enthousiasmerend

mensprekingen van de drie kleine

optreden van predikanten bijgedragen

gereformeerde kerken heeft tot

aan het goed op gang komen van de

taak de kerkelijke samenwerking

Samenwerking tussen kerken vindt

samenwerking op lokaal niveau. Daar-

tussen deze kerken te stimuleren

vooral plaats in missionair werk, jeugd-

naast wordt ook het informele contact

en te ondersteunen. Hun website

werk en diaconaal werk. Ook is er vaak

tussen gemeenteleden van beide kerken

www.kerkelijkeeenheid.nl bevat

sprake van kanselruil en/of gecombi-

genoemd. Een derde factor is de geza-

informatie voor kerkenraden en ge-

neerde erediensten. Samenwerking

menlijke overtuiging van het belang van

meenteleden over het werken aan

op meer geloofsinhoudelijk terrein is

Christus’ opdracht tot eenheid.

kerkelijke eenheid.

vaak nog lastig. Gezamenlijke geloofs-

Belemmerend voor samenwerking zijn

Intensivering

22

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

(DOE) van de deputaten voor sa-

 Trefpunt

pen in een geheel eigen tempo met een eigen dynamiek.

Losser Een algemeen beeld – zoals bijvoorbeeld dit onderzoek schetst – is niet voldoende voor het oplossen van de vraagstukken van specifieke gemeenten met hun eigen mogelijkheden en belemmeringen.

Dit onderstreept de noodzaak voor een deputaatschap als DOE om kennis op te halen van specifieke situaties, om daarmee de landelijke discussie te voeden en de landelijke regelgeving te dienen.

De uitdaging ligt op dit moment in de tendens naar een meer congregationalistische kerkstructuur, die in de GKv en Op landelijk niveau is consensus bereikt over zaken die lokaal nog voor grote problemen

de CGK zichtbaar is (in de NGK is deze

zorgen. (beeld Henk Visscher/RD)

vanouds meer aanwezig). Dat wil zeggen dat kerken op een lossere manier aan elkaar verbonden zijn en zich minder

inhoudelijke en kerkorganisatorische

rondom concrete projecten en evene-

dan voorheen iets gelegen laten liggen

vraagstukken worden in zo’n sfeer on-

menten. Het levert tegelijk weer nieuwe

aan meerdere kerkelijke vergaderingen.

overkomelijke belemmeringen.

vragen op over ruimte en mogelijkheden

De verwachting is dat deze ontwikke-

om dit verder uit te bouwen.

ling zich zal doorzetten. Daarom moet

Minder problematisch

op landelijk niveau gezocht worden naar

Verder is onderzocht welke ontwik-

Toe-eigening

kelingen hebben plaatsgevonden sinds

De meest in het oog springende conclu-

om zo de plaatselijke ontwikkelingen

het onderzoek van 2006. Eén van de

sie van het onderzoek is de complexe

te voeden en te stimuleren. Ook vraagt

ontwikkelingen is een sterke toename

relatie tussen de landelijke besprekingen

deze ontwikkeling om een helder en in-

van de contacten/samenwerkingen tus-

en de ontmoetingen op lokaal niveau.

spirerend antwoord op de vraag in welke

sen GKv en NGK (van 25 naar 41 procent)

Wat er op deze twee niveaus gebeurt,

richting het samenwerkingsproces (ook

en van plannen voor verdere uitbreiding

lijkt zich in hoge mate onafhankelijk van

met de niet-gereformeerde kerkgenoot-

van de samenwerking (van 5 naar 62

elkaar te ontwikkelen.

schappen) zich mag ontwikkelen, in het

procent). Dit zien we bijvoorbeeld terug

Enerzijds wordt aangegeven dat lande-

vertrouwen dat Christus zijn kerk zal lei-

in de toenemende aantallen kanselruilen

lijke afspraken en regelingen de plaat-

den en bewaren.

en gezamenlijke erediensten. Opvallend

selijke samenwerking belemmeren. Op

genoeg wordt het thema ‘vrouwelijke

lokaal niveau lijkt men verder te willen

Wieke Malda-Douma is onderzoeker

ambtsdragers’ in 2014 veel minder als

gaan dan op landelijk niveau mogelijk

van het Praktijkcentrum van de GKv.

problematisch gezien voor de samen-

wordt geacht.

Met medewerking van Tiemen Dijkema,

werking dan in 2006.

Anderzijds is op landelijk niveau con-

als GKv-deputaat lid van het Deputaten-

Verder worden meer voornemens geuit

sensus bereikt over zaken die op lokaal

overleg Eenheid (DOE).

om de samenwerking tussen CGK en GKv

niveau nog voor problemen zorgen. Dit

op te starten of verder te ontwikkelen.

geldt bijvoorbeeld voor de kwestie van

Sinds 2006 zien we ook een sterke toe-

de toe-eigening van het heil (vooral be-

name van de samenwerking met andere

spreekpunt tussen CGK en GKv/NGK) en

geloofsgenootschappen. In de top drie

de kwestie van de binding aan de belij-

Het volledige onderzoeksverslag is

staan daarbij de Gereformeerde Bond

denis (tussen GKv en NGK).

te vinden op de site van het Praktijk-

in de PKN, evangelische gemeenten

Het landelijke en het lokale proces be-

centrum: www.praktijkcentrum.org/

en rooms-katholieke parochies. Dit ge-

vruchten elkaar niet per definitie op een

kerkelijke-samenwerking-anno-2014.

beurt met name op diaconaal terrein en

positieve manier. Beide processen verlo-

structuren die daar ruimte voor bieden,

Webtip

23

 Column

De eerste keer A

an de buis gekluisterd zag ik mijn hersenen voorbijkomen. In 3D-animaties liet neuropsycholoog Erik Scherder de schoonheid van onze bovenkamer zien. Het Brein, wat een geweldige serie.

Als kroon op de schepping gaf God ons een linker- en rechterhelft.

Een geniaal besturingssysteem van slechts 1,5 kilo dat zo veel in gang zet.

Maar wat een ellende als dit systeem hapert. Familieleden worden vreemden en de simpelste handelingen krijg je niet meer voor el-

150 jaar zending via OMF

Ontspannen Gods naam groot maken

kaar. Crasht het brein, dan valt elke vanzelfsprekendheid weg. Het college gaf een intrigerend voorbeeld. Je zag Clive als dirigent voor een koor staan. Met zijn muziek is niets mis. Maar een hersenvliesontsteking heeft zijn ruimte om indrukken en ervaringen op te slaan weggevaagd. Vermoeiend maar waar: elke ontmoeting is voor Clive als de eerste keer. Elke dag, elk uur begint met nieuwe verrassingen zonder voorgeschiedenis. Als zijn vrouw vijftien minuten buiten beeld geweest is, valt hij haar snikkend in de armen. Zo blij om haar na al die tijd voor de eerste keer te zien. Die verliefde blik in zijn ogen, die hunkering na jaren van gemis.

 Crasht het brein, dan valt elke vanzelfsprekendheid weg 

Fascinerend. En huiveringwekkend als je bedenkt wat dit voor zijn vrouw betekent. Wat een voorrecht als je hersenen normaal functioneren. Wat een voorrecht als je in de loop van de tijd geschiedenis schrijft met je geliefden, ook al hang je dan niet iedere morgen de slingers op. Wat een voorrecht als je op gewone dagen God leert kennen, als vertrouwen groeit. Als zijn gedachten en woorden betekenis krijgen en een leven lang met je meegaan.

Maar stel je voor. Iets van die eerste keer naar elkaar kijken, met een frisse blik. Verrast worden door Gods genade. Dat je de gemeente van Christus binnenstapt en elkaar opeens weer ziet als nieuwe schepping. Iets van die blik van Clive. Om in het gewone het wonder te zien.

In 1865 stichtte James Hudson Taylor de China Inland Mission, om de binnenlanden van China met het evangelie te bereiken.

Inmiddels heet deze organisatie Overseas Missionary Fellowship, kortweg OMF. OMF heeft 1.400 werkers uitgezonden, die in bijna alle landen van Oost-Azië actief zijn. De organisatie bestaat dit jaar dus 150 jaar. Interessant, denkt u misschien, maar wat moet ik daarmee? Daarom vier dingen die u zou moeten weten over OMF.

tekst Klaas Huizinga Joost Smit is predikant van de GKv Amersfoort-Vathorst.

 Missionair

1. Verbonden met NGK en GKv Ook uit ons midden zijn mensen via OMF uitgezonden naar Oost-Azië: vanuit de GKv zijn Marcel en Mintje Kooijmans werkzaam op Papua. Vanuit de NGK werken Theo en Regina Janssen op de Filippijnen, en Evert en Alice, en Mirjam in een ‘creatief toegankelijk land’. Ook waren eerder Henk en Marian van der Velde uitgezonden, naar Indonesië en Singapore (inmiddels NGK VoorthuizenBarneveld), evenals ikzelf met mijn vrouw Evelien (naar Zuid-Korea). Contacten zijn er dus zeker.

2. Geen eigen imperium Toen ik me als kandidaat aanmeldde bij OMF werd me eerst geadviseerd om ook eens bij andere organisaties te gaan

De zendingswerkers van OMF zijn in bijna alle landen van Oost-Azië actief. (beeld OMF)

kijken. ‘Moge de Heer je leiden naar de voor jou beste plek.’ Ontspannen! Dat trok me meteen aan. De huidige direc-

mijn grote geloof, maar om geloven in

teur van OMF Nederland, Willem van Dis,

een grote God! Tegelijk gedreven. Want

schrijft: ‘Het gaat bij zending nooit om de

bidden laat je de wereld door Gods ogen

eigen club, maar om de drive om samen

zien: wat een onvoorstelbare nood is er!

Gods naam te verheerlijken. De wereld is

Ook deze houding van ontspannen af-

zo groot dat één club dat nooit aankan.

hankelijkheid wil ik graag vasthouden als

Zou dat wel zo zijn, dan wordt die club

ik denk aan onze kerken in Nederland:

een “macht”, en wordt de doelstelling

onze financiële tekorten, het afnemend

seculariseerde cultuur van Nederland

verlegd van dienen naar gediend worden

ledenaantal, het gebrek aan predikan-

aanpassen en blijf ik tegelijk trouw aan

(door een achterban).’ Waar samenge-

ten...

het evangelie?

 Bidden laat je de wereld door Gods ogen zien 

150 jaar blijkt niet te lang geleden en

werkt kan worden met andere organi4. De Jood een Jood, de Griek een Griek

Oost-Azië niet te ver weg om mij te hel-

en gedaan. Zo werd ik bijvoorbeeld

Je aanpassen aan de cultuur van de men-

pen bij het vinden van mijn plek hier in

door OMF uitgeleend aan de Koreaanse

sen die je dient. Vanzelfsprekend, zou je

Nederland anno 2015. OMF heeft mij dat

tak van IFES (International Fellowship

tegenwoordig zeggen. 150 jaar geleden

leren zien.

of Evangelical Students). Deze houding

stuitte dat op veel weerstand. Zende-

helpt me ook als ik nadenk over de plek

lingen bleven veilig op de zendingspost,

Klaas Huizinga is predikant van de NGK

van onze kerken in Nederland: geen ei-

aten hun eigen eten, kleedden zich als

Hoorn. Hij was in de jaren negentig

genbelang, maar Gods eer voorop.

een westerling. Hudson Taylor doorbrak

samen met zijn vrouw via OMF Inter-

dat. Hij droeg zijn haar in een vlecht,

national uitgezonden naar Zuid-Korea,

3. Gedreven door gebed

sprak vloeiend Mandarijn, en trok de

waar ze actief waren in studentenwerk

OMF is een ‘geloofszending’, het gebed

binnenlanden in: ‘Als jij niet bereid bent

en zendingstraining.

staat centraal. Bidden om financiële

te veranderen voor die ander, hoe kun

middelen (geen actieve fondswerving),

je dan verwachten dat die ander zal

om nieuwe werkers (geen dwang), om

veranderen voor jou? Kijk naar Jezus, die

nieuwe gemeenten in onbereikte gebie-

de grootste stap maakte naar ons toen

Webtip

den (op Gods tijd). Niet drammerig iets

Hij mens werd!’ Die uitdaging ervaar ik

Zie voor meer informatie

van God eisen, maar bidden in afhanke-

nog steeds, ook hier in onze kerken in

www.omf.org/nederland.

lijkheid. Ontspannen! Het gaat niet om

Nederland. Hoe kan ik me aan de ge-

saties wordt dat dan ook aangemoedigd

25

 Woordzoeker

Mooi zoals je bent

26

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

 Woordzoeker

Donker ben ik, en mooi (Hooglied 1:5) Twee jaar geleden was ik met World Servants op het Zambiaanse platteland.

Een aangrijpend moment beleefde ik tijdens het tienerprogramma, dat ik met twee vrouwen uit onze groep invulling gaf. We spraken over thema’s als zelfbeeld, vriendschap en partnerkeuze. Ik vroeg de jongeren hun ideale partner te schetsen.

Bovenaan het verlanglijstje van de jongens stond: blank. De meisjes droomden van een bruine of blanke man. Wat was er mis met hun eigen kleur? tekst Jan Mudde beeld David Sluka/Pixabay.com

Hoe blanker, hoe mooier, zo bleek uit het

Dialect

Black and beautiful

gesprek dat volgde. Hetzelfde schoon-

Daar zit je dan met een groep Zambiaanse

Dus zei ik: ‘Jongens en meisjes, we zijn al-

heidsideaal wordt weerspiegeld op de

plattelandstieners die het liefst een lichtere

lemaal gemaakt door dezelfde God. En God

enorme billboards voor cosmetica, scholen

huidskleur zouden hebben. Op zulke mo-

heeft iedereen gemaakt zoals Hij wil. Hij

en kleding die in Lusaka staan opgesteld.

menten kan ik niet anders dan ongelooflijk

trekt Zich totaal niets aan van wat mensen

De Afrikanen die daarop als rolmodel fi-

blij zijn met wat de Bijbel over God en zijn

status verschaft. Zoals je bent, mag je je-

gureren zijn nooit zwart, maar bruin, licht-

verkiezend handelen openbaart. De HEER

zelf aanvaarden, behalve je zonden. Ook je

bruin zelfs. Hetzelfde schoonheidsideaal

verkiest niet iemand uit een grootmacht,

huidskleur is je van God gegeven en zoals

huldigen overigens veel Aziatische vrou-

maar een zwervende Arameeër (Deute-

je bent, ben je mooi.’ Ik drukte één van

wen, die kapitalen neertellen voor obscure

ronomium 26:5), de jongste zoon uit een

de jongens tegen me aan en zei: ‘We are

crèmes die de huid blanker maken.

familie die niets in te brengen heeft (Rech-

brothers.’ En tegen de tienermeiden zei ik:

Dit schoonheidsideaal is misschien wel

ters 6:15), een messias die iedere schoon-

‘You are so beautiful!’ Waarop zij, als uit één

van alle tijden. Het plattelandsmeisje dat

heid mist (Jesaja 53:2). En Jezus verkiest

mond zeiden: ‘Thank you.’

in Hooglied 1 aan het woord komt, zegt

zijn meest op de voorgrond tredende vol-

Dank U God, voor hoe U kijkt en kiest.

tegen haar seksegenoten uit de grote stad:

gelingen niet uit de hoofdstedelijke elite,

Mogen we in het licht van uw verkiezend

‘Kijk niet op mij neer omdat ik donker ben,

maar uit het laag aangeschreven Galilea

handelen naar onszelf en naar anderen kij-

omdat de zon mij heeft gebrand.’ Ook toen

(Johannes 7:52; 1:46). Het zijn boven het

ken. En mogen die Zambiaanse tieners het

al hingen woon- en werksituatie, sociale

water bruinverbrande vissers, die direct

dat meisje uit Hooglied 1 van harte na gaan

status en schoonheidsideaal blijkbaar nauw

herkenbaar zijn aan hun dialect (Matteüs

zeggen: ‘I am black, and beautiful.’

samen.

26:73). Het zijn zelfs analfabeten (HandelinJan Mudde is predikant te Haarlem.

Toen die zwarte tieners vertelden dat hun

gen 4:13). Dit alles heeft een diepe bedoe-

toekomstige partner het liefst blank of

ling. Paulus zegt het zo: ‘wat in de ogen

bruin moest zijn, moest ik denken aan een

van de wereld onbeduidend is en wordt

uitspraak van een zwarte theoloog, die

veracht, wat niets is, heeft God uitgekozen

Vraag

me jaren geleden diep raakte: ‘Het ergste

om wat wél iets is teniet te doen’ (1 Korin-

Er is momenteel sprake van een ingrij-

wat de blanken ons hebben aangedaan, is

tiërs 1:26-28).

pende verschuiving van het werk van

dat ze ons onze eigen huidskleur hebben

Gods verkiezend handelen relativeert onze

Gods Geest in deze wereld: de rijke

leren haten.’ Misschien is het Zambiaanse

menselijke statussymbolen tot op het bot.

landen tellen steeds minder kerken

schoonheidsideaal niet linea recta te herlei-

Het klaagt ze aan, stelt ze aan de kaak.

en christenen, de derdewereldlanden

den tot de koloniale tijd, maar helemaal los

En doet in één adem recht aan allen die in

steeds meer. Kan hier een verband lig-

zal het er niet van staan. Blank is de norm.

onze wereld geringschat worden.

gen met Gods verkiezend handelen?

Schrijnend.

27

 Jeugdwerk Els van Dijk doet dringend appèl in nieuw boek

Bied jongeren nieuwe vergezichten Denk eens na over de vraag wat je verlangen is als je jongeren om je heen ziet.

Betrek je daar vooral de vaak verlammende gebrokenheid van ons bestaan bij, of juist het perspectief van Gods koninkrijk dat we verwachten? Dit soort indringende vragen stelt Els van Dijk in haar onlangs verschenen boek Oefenen in verlangen.

Ze wil volwassenen overtuigen van hun verantwoordelijkheid richting jongeren.

Agenda

tekst Hetty Pullen-Muis

• EO-Jongerendag op zaterdag 6 juni 2015 in de Gelredome in Arnhem. Zie www.eo.nl/beam/evenement/eojon-

Al lezende ervaar ik als volwassene

gerendag/reserveren.

een dringend appèl om op zoek te

• Christelijk festival Graceland van

gaan naar het verlangen van jongeren.

14-16 augustus 2015 op landgoed

Om dit verlangen te kunnen ontdek-

Velder in Liempde. Info en tickets via

ken, is het belangrijk dat jongeren

http://gracelandfestival.nl.

werkelijk verbinding ervaren met

• Teenstreet van 1-8 augustus 2015 in

volwassenen. En dan gaat het niet

Offenburg (D). Zie voor meer informa-

om methoden of stappenplannen,

tie en aanmelding www.teenstreet.nl.

maar om een kerkelijk klimaat, een

 Maar lukt dat

ook? Ervaren jongeren dat ook? 

omgeving waarin jongeren en volwas-

28

senen elkaar écht ontmoeten. Dat is

naar het verlangen van de jongeren.

een omgeving waarin jongeren niet

‘Opvoeders moeten ervoor staan de

worden veroordeeld vanwege hun

juiste vragen te willen stellen en zij

gedrag, maar waar gezocht wordt naar

moeten kunnen en willen luisteren’,

de redenen achter het gedrag. Als vol-

schrijft Van Dijk (p. 22). Hier ervaar ik

wassenen moeten we met hart en ziel

een spanning. Het vraagt een flinke

luisteren naar jongeren. Daarbij gaat

investering in tijd om jongeren echt

het niet om de antwoorden die wij

te zien en om zo’n zoekende houding

geven, omdat de kans aanwezig is dat

van volwassenen richting jongeren

we dan blijven steken in symptoom-

inhoud te geven. Maar lukt dat ook?

bestrijding. Nee, we moeten onze ver-

Ervaren jongeren dat? Ik denk vaak

antwoordelijkheid nemen en zoeken

niet, omdat we leven in een gebroken

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

 Jeugdwerk

wereld en we toch vooral zoeken naar

 Leer jongeren te

antwoorden. Als adviseur krijg ik vaak het verzoek om antwoord te geven op

leven als burgers van twee koninkrijken 

vragen over het omgaan met jongeren.

En dan begin ik eerst bij hun verlangen.

Verbeelding Van Dijk legt terecht de vinger bij het ontbreken van werkelijk contact. Ze typeert dit als de grootste ziekte van

Tips

deze tijd: ‘De mens is het contact met zichzelf, met de dingen, met de mensen en met God kwijtgeraakt. Zo zie je

• Lees het boek Oefenen in verlangen

het geheim van de ander niet en slaat

van Els van Dijk.

de eenzaamheid toe. Op de bodem van

• Beleg als jeugdwerkers aan het

onze digitale samenleving huist heim-

begin (of aan het eind) van het

wee naar verbondenheid en erkenning

seizoen een avond over de passie

en leeft het diepste verlangen om ge-

en motivatie van de jeugdwerkers.

zien te worden!’ (p. 65) Hierin zie je de

Els van Dijk: ‘Op de bodem van onze digi-

Adviseurs van het NGJ en het Prak-

hunkering weer terugkomen waarover

tale samenleving huist heimwee naar ver-

tijkcentrum helpen graag bij de

ze schreef in haar eerdere boek De

bondenheid en erkenning.’

hunkerende generatie. Wees je bewust

invulling van zo’n avond.

• Lees nog eens de laatste alinea van

van de samenleving waarin we leven

het artikel. Heb jij als volwassene

en het verlangen dat er leeft. Voor jon-

den voor geld en aards geluk, of ver-

de werkelijkheid van het hier en nu

geren is het erg belangrijk dat er vol-

langen we naar een hoger bestaan?

of het perspectief van Gods konink-

wassenen zijn die tot de verbeelding

Ontmoet de jongeren en leer hen leven

spreken. Volwassenen die het belang

als burgers van twee koninkrijken. Ont-

van ontmoeting en vorming zien. Het

dek hun hartstochten en verlangens.

verlangens niet om dat wij kant-

gaat niet alleen om kennisoverdracht

Zijn die slechts gericht op het hier en

en-klare antwoorden geven. Goed

naar jongeren toe, maar om het uitno-

nu (vaak wel) of kun je als volwas-

luisteren en vragen stellen zijn de

digen van jongeren tot nieuwe moge-

sene het andere perspectief van Gods

sleutels om jongeren te laten oefe-

lijkheden. Volwassenen moeten hen

koninkrijk bieden? Dat kan jongeren

nen in verlangen. Realiseer je daar-

meenemen naar nieuwe vergezichten

helpen zich los te maken van maskers,

bij wel dat veel jongeren niet weten

en helpen met persoonlijke groei. Ga in

leugens en het opdringerige van de

waar hun passie ligt. Dat is normaal

dialoog met jongeren en vertel verha-

wereld om hen heen.

en hoort bij hun levensfase. Ze

len. Draag bij aan de kracht van de ver-

Tegelijk confronteert deze benadering

zoeken naar concrete antwoorden.

beelding en ervaar dat echte vorming

de volwassene met zichzelf en zijn

Geef daarom als ze erom vragen

haaks staat op de meetbare en presta-

passies en persoonlijke perspectieven.

wel eerlijke antwoorden.

tiegerichte cultuur waarin wij leven.

Hebben wij als volwassenen de wer-

Hartstochten Het is de kans om te oefenen in het

rijk voor ogen?

• Het gaat er bij het aanwakkeren van

kelijkheid van het hier en nu voor ogen of het perspectief van Gods koninkrijk?

Die spiegel houdt Els van Dijk ons voor.

verlangen waar jongeren, maar vooral volwassenen zelf, in moeten inves-

Hetty Pullen-Muis (GKv) is adviseur

teren. Dit boek is daarom vooral een

bij het Praktijkcentrum. Met bijdragen

boodschap voor volwassenen om hun

van Anko Oussoren (adviseur bij het

eigen verlangens na te gaan en zout en

Praktijkcentrum) en Karen Scheele-

licht te zijn in het leven van jongeren.

van Ooijen (jeugdwerkadviseur bij het

Gaan we als volwassenen en voorbeel-

NGJ).

29

 Wandelen met God

Gokken op Gods genade? tekst Hans-Jan Roosenbrand beeld Fuzz/Pixabay.com

 Zou God de resterende 20 procent niet genadig door de vingers willen zien? 

30

T

wee mannen stappen uit een auto die

Serieus christelijk

voor het kerkgebouw stopt. De ene man

Natuurlijk was ons gesprek beleefd en namen

is van mijn leeftijd, de ander is zo te zien

we vriendelijk afscheid van elkaar. Maar

wat ouder en draagt kleding die doet ver-

voortdurend klonk tussen de regels door een

moeden dat hij moslim is. Even eerder belden

enorm verschil in benadering van het leven

ze mijn telefoonnummer, dat op een bordje

met God. Alleen de vraag al: mag het of mag

aan de voordeur te vinden is. Of we kunnen

het niet? Daarin ontbreekt de hele mindset van

afspreken. Eenmaal binnen wordt de reden

het leven in een nieuwe werkelijkheid, waarin

voor deze afspraak duidelijk. Een neef van de

je werkelijk vrij bent om te kiezen voor wat

mannen is verliefd op een christelijk meisje,

goed is.

en zij op hem. Maar er is binnen de familie van

Eén van hun opmerkingen zal ik nooit verge-

het meisje grote onenigheid over de vraag

ten. Om duidelijk te maken dat we hier wel

of het wel verstandig is om met een moslim-

te maken hebben met een serieus christelijk

jongen te trouwen. En nu zijn zij on tour langs

meisje, typeerden de mannen haar geloof als

verschillende christelijke voorgangers om een

volgt: ‘Ze houdt zich, voor zover wij weten,

antwoord te vinden op de vraag: mag het of

voor minstens 80 procent aan de regels van

mag het niet?

haar geloof.’ Dit argument paste op de vol-

OnderWeg #11 > Jaargang 1 > 30 mei 2015

 Column

Catechisatie voor China gende manier in hun denkkader: stel dat het eigenlijk niet

fouten? Zou God de resterende 20 procent niet genadig door

W

de vingers willen zien?

nu zo’n vier jaar catechisatie aan jongeren van Hoop voor Noord

mag, dan is dat misschien niet ideaal. Maar ze is altijd nog een stuk geloviger dan veel anderen. En wie is er zonder

Belangrijkste

‘

ij willen leren wat de kerk wil dat wij leren.’ Het kwam er wat ingewikkeld uit, maar de reactie van deze zestienjarige scholier begrepen we. Mijn vrouw en ik geven

(CGK) en de Oosterparkkerk (GKV) in Amsterdam. Het is een klein groepje, we vegen de jongeren uit beide kerken samen. Het eer-

Ik moest denken aan een verhaal uit de Bijbel (uit Marcus

ste jaar lazen we het Marcus-evangelie. Het jaar daarop vroegen

12), waarin verschillende mensen allemaal vanuit hun eigen

we: wat zullen we nu gaan doen? Toen kwam deze reactie. Nou,

denkkader Jezus op de proef stellen. Farizeeën en herodia-

zeiden we, als je dat wilt weten, dan kunnen we het beste de ca-

nen vragen naar Jezus’ loyaliteit aan God en aan de keizer:

techismus behandelen. Dat hebben we gedaan. Sindsdien heten

moeten we belasting betalen aan de keizer of niet? De

de avonden bij ons thuis niet meer ‘jongerenavond’, maar ‘cate-

sadduceeën voelen Jezus aan de tand over de opstanding

chisatie’. Onze jongeren wilden dat zelf. Ze voelen zich daarmee

van de doden. En dan is er nog een Schriftgeleerde die aan

serieus genomen.

Jezus vraagt: ‘Wat is van alle geboden het belangrijkste gebod?’ Het ligt voor de hand om te denken dat ook deze man Jezus op de proef wilde stellen. Maar het antwoord van Jezus – God liefhebben boven alles en je naaste als jezelf – bleek een schot in de roos. Toen de Schriftgeleerde hiermee instemde, zei Jezus tegen hem: ‘U bent niet ver van het koninkrijk van God.’

Brandoffers

 Binnenkort beginnen de

catechisaties in steden als Nanjing, Beijing, Guangzhou en Shanghai 

Het is makkelijk om een niet- of andersgelovige weg te zetten als iemand die het evangelie niet begrijpt of niet wil

De Heidelbergse Catechismus is geen perfecte leermethode,

begrijpen. En er zijn inderdaad situaties waarin de verschil-

maar de ordening is helder, de inhoud is het volle evangelie en

len pijnlijk duidelijk worden. De zonde zit veel dieper dan

het begin is hartveroverend: je mag weten dat je van Christus

moslims vaak denken, en God is veel genadiger.

bent, ja, jij. Hij is er voor je en Hij is met je bezig. Anders zaten

Maar Jezus zoekt eerder de weg van de uitdaging. Wie aan-

we hier niet met dit groepje bij elkaar. Zo houdt God ons vast op

voelt dat God genadig is en dat het erop aankomt om God

ons eigen zendingsveld in de hoofdstad van ons land.

en de naaste lief te hebben, daagt Hij uit om op die weg

In China zijn de omstandigheden heel anders. Ook van dit zen-

een stap verder te zetten. In het verhaal uit Marcus 12 is dat

dingsveld bereikt ons de vraag naar de catechismus. In China

uiteindelijk een stap richting Jezus zelf. De Schriftgeleerde

komen miljoenen mensen tot geloof. Maar theologisch is het er

bevestigt Jezus’ antwoord op een manier die de ultieme

soms een Wild West. Iedereen kan in de Bijbel lezen wat hij wil.

consequentie van Jezus’ liefde voor anderen dicht nadert,

Maar wat is nu de ‘leer van de kerk’, hoe lees je de Bijbel? Ik

gegeven wat er later op Golgota gebeurt: ‘Onze naaste lief-

ontmoette pas een hoogleraar theologie van de universiteit van

hebben als onszelf betekent veel meer dan alle brandoffers

Nanjing. Hij is calvinist en inmiddels lang de enige niet meer in

en andere offers.’

China. Wat wij als gereformeerden hebben, wil hij vertalen voor

Inderdaad, de weg van Jezus gaan is geen zaak van 80 pro-

China. Hij noemde met name de Heidelbergse Catechismus en

cent gehoorzaam zijn aan Gods geboden en voor de overige

verwacht veel van het onderwijs hieruit aan nieuwe generaties

20 procent gokken op Gods genade. Het is volledig, voor

gelovigen. Binnenkort beginnen de catechisaties in steden als

100 procent, leven van genade. Dat daarin groei mogelijk is,

Nanjing, Beijing, Guangzhou en Shanghai. Met dit verschil: de

is duidelijk. Dat is dan ook de uitdaging voor christenen, om

groepen in China zullen waar-

ervoor te zorgen dat de vrijheid en die genade in ons leven

schijnlijk groter zijn dan ons kleine

geen excuus worden om onze eigen behoeften te bevre-

huiskerkje in Amsterdam.

digen. Maar juist om een leven te leiden waarin werkelijk vruchten groeien van gehoorzaamheid. Of liever gezegd, van dankbaarheid.

Roel Kuiper is als hoogleraar Hans-Jan Roosenbrand is predikant van de GKv Delft.

verbonden aan de Theologische Universiteit in Kampen.

(advertenties)

Onderweg En dus bestaat God_301-Opwekking 22-05-15 11:29 Pagina 1

Handboek voor kunst in de kerk Marleen Hengelaar-Rookmaaker en Anikó Ouweneel-Tóth (redactie)

l Hoe kun je kunst een plek geven in je kerkgebouw, in de eredienst, op de beamer of in het gesprek met jongeren? En waarom zou je dat doen? l Hoe kun je leren kijken naar kunst, zodat je kunt gaan ontdekken dat die soms raadselachtige werken ook jou iets te zeggen hebben? l Hoe kun je als creatieveling iets voor je gemeente betekenen? Hoe kun je als gemeente een plaats inruimen voor de gelovige kunstenaars in je midden? l Is kwaliteit daarbij belangrijk? Welke kosten zijn reëel?

En hoe vermijd je onenigheid?

Dit handboek gaat op al deze vragen in. Heel praktisch, met veel voorbeelden en informatie over hedendaagse kunstenaars en afbeeldingen van hun werk.

Buijten & Schipperheijn Motief www.buijten.nl – in de boekwinkel – 256 p. – € 25,00

Onder

Weg

e Inspirarti voo n te o n reisge

Drie maanden lang gratis onderweg Benieuwd naar OnderWeg? Neem een proefabonnement en ontvang het magazine drie maanden lang gratis thuis! Aan het einde van de drie maanden kunt u kiezen tussen een jaarabonnement of een digitaal abonnement. Niet tevreden?

Dan kunt u het proefabonnement simpelweg laten aflopen; het wordt niet automatisch verlengd.

Bestel uw proefabonnement via administratie@onderwegonline.nl of www.onderwegonline.nl/ proefabonnement www.onderwegonline.nl facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline

Don atu s ver zekert vert ro uwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinder­ opvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist.

Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekerings­ belangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700