God aan het werk - Pasen toen en nu by OnderwegOnline

OL EN HOOPV REND E INSPIR

God aan het werk

PASEN TOEN EN NU

‘God is niet de uitzondering, maar het volstrekt normale’

Reinier Sonneveld

‘Zijn we niet te veel gericht op doen en te weinig op kijken?’ Pieter Kleingeld

‘Als christenen in Nederland elkaar weten te vinden, gebeurt er echt wat’ Kathleen Ferrier

> Jaargang 7 > 3 april 2021

 VOOR JE VERDER GAAT

Getuige Tussen het puin van Willibrords Kloosterkerk in Echternach werd U gevonden. Of eigenlijk alleen maar de resten van een beeld. Een overblijfsel dat herinnert aan de vreselijke vernietigingen van oorlog en geweld. Met zovelen was U er bijna in gebleven. En U bent er niet onbeschadigd uitgekomen. Heeft U geen voeten meer om naar ons toe te komen? En waar zijn uw handen om ons aan te raken en te genezen? Maar over uw gebroken lichaam valt licht. Het vormt de schaduw van een nieuw gezicht. Van een gewoon mens, natuurlijker en alledaagser dan zoveel beelden die de kerken vullen. Zulke mensen dragen uw gebrokenheid in zich mee. U deelde in ons lijden, zij delen in dat van U.

TEKST BRAM BEUTE

Hun voeten worden uw voeten en gaan op weg om het goede nieuws te vertellen. Hun handen worden uw handen en zegenen en genezen. Hun ogen kijken ons aan met liefde. Hun monden en levens getuigen van uw liefde. BRAM BEUTE IS PREDIKANT VAN DE BAZUINKERK IN KAMPEN EN REDACTEUR VAN ONDERWEG

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

 INTRODUCTIE THEMA

Herdenken met de blik naar voren

n de lijdenstijd kwamen ze weer langs: films, schilderijen en muziek die je onder de indruk brengen van het lijden van Christus voor ons. Met een leesrooster kunnen we een stuk zelfinzicht toevoegen. Net als met 4 mei: door stil te staan bij wat het verlies aan vrijheid kostte en bij wat de bevrijding kostte, leren we onze vrijheid opnieuw waarderen. Paulus verraste mij dit jaar met Kolossenzen 3:1-17. In plaats van terug te kijken, kijkt hij naar het nu: Als u nu met Christus uit de dood bent opgewekt, streef dan naar wat boven is, waar Christus zit aan de rechterhand van God. Blijf dus niet hangen in zonden (vers 5-9), want die oude mens is met Christus gestorven op Goede Vrijdag. Trek in plaats daarvan de nieuwe mens aan die weer net zo op zijn Schepper lijkt als in Genesis 1. Die mens discrimineert niet meer, maar is steeds op zoek naar het allerbeste voor de ander (vers 10-14).

 Het is tijd om vrijmoedig te zijn, want Jezus leeft!  Met Goede Vrijdag en Pasen vooruitkijken. Dat willen we in dit nummer van OnderWeg doen. Jezus leeft! Zijn kruisdood en opstanding werken door in het leven van vandaag, inclusief corona. We zijn wel erg terughoudend (geworden?) in het benoemen van wat God doet. Is dat bescheidenheid, of kan het ook vermomd kleingeloof of ongeloof zijn? Mag je voor vandaag veel verwachten van wat God doet? Of ligt verhoring in de troost nu en in de wederkomst? Ik merk bij mezelf en bij anderen dat het veiliger voelt om de verwachting maar vooruit te schuiven. Omdat ik niet zo zeker ben van wat ik zie, maar misschien nog wel meer omdat het pijn doet als anderen deze verwachting niet herkennen, niet geloven. Toch geloof ik in een God die leeft. Naar wie je tevergeefs in het graf zoekt. Die regeert aan Gods rechterhand. En ja, in mijn eigen leven en van dat van anderen kan ik zien wat Hij doet. Het is tijd om vrijmoedig te zijn, om wat God doet opnieuw te benoemen en te bezingen. Want Jezus leeft!

KAREL SMOUTER IS GEESTELIJK VERZORGER BIJ DE LUCHTMACHT IN GILZE-RIJEN EN REDACTEUR VAN ONDERWEG

 COLOFON OnderWeg is een inspirerend magazine voor christenen die God en de kerk liefhebben en midden in het leven staan. OnderWeg schrijft over relevante en actuele thema's voor christenen en bevat rubrieken over jeugdwerk, missionaire kerk-zijn en Bijbelstudie. OnderWeg ontstond in 2015 uit een samenvoeging van Opbouw en De Reformatie. Redactie Bram Beute, Jaap Cramer, Esther de Hek (hoofdredacteur), Peter Hommes, Jannet de Jong, Leendert de Jong (hoofdredacteur), Pieter Kleingeld, Jordi Kooiman (webredacteur), Jacomine Oosterhoff (eindredacteur), Annelies Smouter (eindredacteur), Karel Smouter, Geranne Tamminga, Tineke Verhoeff (beeldredacteur thema), Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp.

Nocturnestraat 12, 7323 LC Apeldoorn, redactie@onderwegonline.nl Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: SPAbonneeservice, A. van Leeuwenhoekweg 34, 2408 AN Alphen aan den Rijn, 088-1102060, administratie@onderwegonline.nl. Abonnementen Jaarabonnement Papier Plus: € 61,50 (studenten € 30,75/Europa



Redactieadres

6 MINDER DOEN, MEER KIJKEN ZIJN WE NIET TE SCEPTISCH OF TE OPPERVLAKKIG OM GOD NOG AAN HET WERK TE ZIEN? PIETER KLEINGELD DAAGT JE UIT OM OP ZOEK TE GAAN NAAR WAT GOD NU DOET. EEN PLEIDOOI OM TE LEVEN UIT VERWONDERING OVER GOD DIE WERKT IN DE KLEINE DINGEN, IN ONS EIGEN LEVEN, IN DE KERK EN IN DE WERELD.

€ 102,00/buiten Europa € 135,00). Halfjaarabonnement Papier Plus: € 33,00. Digitaal abonnement via een app: € 39,50 (studenten € 19,75). (Digitaal) Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag in op www.onderwegonline.nl/abonneren. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

20 EYEOPENER JEZUS IS JE EEN STAP VOOR

Dat de grafsteen die voor Jezus’ graf lag, gebruikt wordt als preekstoel voor de allereerste paaspreek, is tekenend voor de beweging die Jezus in gang zet: van de dood naar het leven. Jezus is geen schim van vroeger, je ontmoet Hem juist als je vooruitkijkt, betoogt Maurits Oldenhuis.

Bestuur Persvereniging OnderWeg Marga van Gent-Petter, Arie Liebeek, Aad Lootens, Anko Oussoren en Hillie van de Streek. Adverteren Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. www.onderwegonline.nl/adverteren.

24 OPINIE OP ANDERHALVE METER

Maar liefst zes keer wordt gesproken over ‘afstand’ tijdens de laatste uren van Jezus’ leven op aarde, ontdekte Ernst Leeftink. Hoe vaak houden wij Jezus niet op anderhalve meter afstand? En dat terwijl Jezus zo dichtbij gekomen is.

Vormgeving Bredewold Communicatievormgevers. Rondweg 76, 8091 XK Wezep, 038-376 33 90, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl. Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. www.onderwegonline.nl www.facebook.com/onderwegonline www.twitter.com/onderwegonline www.instagram.com/magazine_onderweg

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

Nieuwe naam voor dienstenbureau GKv en NGK

De hereniging van GKv en NGK komt dichterbij en wordt steeds meer zichtbaar. In januari is het Praktijkcentrum (GKv) in Zwolle gefuseerd met het Diaconaal Steunpunt (GKv) en de Nederlands Gereformeerde Toerusting. Onder een nieuwe naam gaan ze verder met het begeleiden en ondersteunen van kerken. Wat die nieuwe naam wordt, lees je op pagina 34.



 INHOUD

10 HET IS ALTIJD PASEN GOEDE VRIJDAG EN PASEN OPENEN NIEUWE MOGELIJKHEDEN OM GOD ECHT IN ALLES TE ERVAREN. HET LAAT JE BESEFFEN DAT GOD HIER EN NU IN ALLES AANWEZIG IS, ZEGT REINIER SONNEVELD. ‘GOD IS EN WERKT IN ALLE DINGEN, VRIJWEL ALLE DINGEN MOET IK MISSCHIEN ZEGGEN. EN DAAROM VALT HIJ OOK IN ALLE DINGEN TE VINDEN. WAAR HET JUIST NIET OPVALT. WAAR HET JUIST NIET DE GEWONE PATRONEN DOORBREEKT.’

God aan het werk Stockbeelden: Ryan Wakefield/Lightstock (cover); Wikimedia commons (pagina 2); Jacob Lund/Shutterstock (pagina 6); Esther Havens/Lightstock (pagina 8); Kieferpix/iStock (pagina 10); kunmon/Shutterstock (pagina 12); vaitekune/iStock (pagina 14); Pixabay/Pexels (pagina 18); Prixel Creative/ Lightstock (pagina 20 en 34); Doidam 10/Shutterstock (pagina 22); Mart/ Lightstock (pagina 24)



14 WAT DOET GOD IN JE LEVEN? TWEE GESPREKKEN MET ‘GEWONE’ KERKMENSEN, DIE ZICH VERWONDEREN OVER GODS AANWEZIGHEID IN HUN LEVEN. IEDER ERVAART HEM OP EEN HEEL ANDERE MANIER. ‘ZONDER HET TE BEGRIJPEN WORD IK TOCH VAAK VERRAST DOOR WAT DE GEEST LAAT ZIEN EN ERVAAR IK HOE GODS NABIJHEID LEVENS AANRAAKT.’

32 ONTMOETING WAT IS JOUW VERHAAL?

We kunnen het ons niet meer permitteren om te denken vanuit onze eigen norm. Het is nodig dat er meer openheid en nieuwsgierigheid komt naar het verhaal van de ander. Kathleen Ferrier over de verbindende kracht van verhalen.

God aan het werk! Zijn we niet te sceptisch of te oppervlakkig om God nog aan het werk te zien? Pieter Kleingeld daagt je uit om op zoek te gaan naar wat God nu doet. En dat op drie niveaus: wat doet God in je leven, in de kerk en in de wereld.

TEKST PIETER KLEINGELD 6

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

 BESCHOUWING

et kan gebeuren bij preken en ook tijdens redactievergaderingen van Onderweg. De vraag gaat al heel snel deze richting op: Wat betekent dat voor ons? Hoe kunnen we het praktisch maken? Vertaald naar een nummer rond Pasen: hoe ziet een kerk eruit die door Pasen is geïnspireerd? Voordat we het weten, rollen de reportages over diaconale en missionaire projecten al van de pers. Maar gaat Pasen niet veel meer om wat God heeft gedaan? Pasen, net als de Rode Zee, als een moment dat vraagt om eerst naar Gods grote daden te kijken. Een geschenk van Hem waarover we ons eerst maar moeten verwonderen. En later ons afvragen wat voor actie van ons daarbij past. Misschien zijn we wel te veel gericht op doen en te weinig op kijken. Waar vroeger meer werd gesproken over Gods plan en oordeel met deze wereld en ons leven, lijken we daar terughoudender in geworden.

 Zijn we niet te veel gericht op doen en te weinig op kijken?  Maar zijn we niet te sceptisch of te oppervlakkig om God nog aan het werk te zien? Meer theologisch verwoord: putten we wel genoeg uit de Geest om te zien hoe God ingrijpt en werkt? Wij geloven dat God nog steeds handelt en werkt. Ook geloven we dat het goed is om dat handelen, met allerlei voorlopigheid, te benoemen en ons eigen handelen daarnaar te richten, want dat is hoe de Geest geloof in Christus concreet maakt. Niet dat dit een pleidooi wordt om stil te zitten, maar wel een waarin we pleiten om te leven en te handelen vanuit de verwondering en eerbiediging van God die werkt in de kleine (?) dingen om ons heen, in ons eigen leven, in onze gemeente en in deze wereld. Kortom: we willen je uitdagen om te zoeken naar wat God in het heden doet. Daarmee kun je op drie niveaus bezig zijn: je eigen leven, de kerk en de wereld.

1.Wat doet God in jouw leven en het mijne?

Aan de ene kant is dat de gemakkelijkste vraag; je hoeft alleen voor jezelf te spreken. Aan de andere kant is het ook kwetsbaar. Er is vrijmoedigheid nodig om daar hardop over te spreken. Soms lijkt het alsof er iets van de onbevangenheid verloren is gegaan. Hoe kun je er ook goed over spreken? Je kunt zomaar de verkeerde toon treffen. Als je met glanzende ogen vertelt over Gods leiding in je leven, over een wonder of wat je ook maar hebt gezien van wat God doet, kun je zomaar de indruk wekken (of denken!) dat je bij God een streepje voor hebt. Dan is het goed om je Bileam en zijn ezel te herinneren; het was niet vanwege zijn fijngevoeligheid dat God zo duidelijk tot hem sprak. Gods bijzondere aandacht betekent niet dat jij een speciaal plekje in zijn heilsplan hebt.

 7

 BESCHOUWING

En toch, de dichters van de Psalmen zingen onbekommerd over wat God voor hen doet of op z’n minst van wat ze verwachten dat Hij voor hen zou moeten of kunnen doen in hun leven. En wat verwachten zij? Bevrijding, vergeving, genezing, liefdevolle nabijheid, bekering, enthousiasme en nog veel meer. Waarom wij dan niet? Mijn belijdeniscatechisanten stel ik elke keer dezelfde vraag: wat heeft God jou de afgelopen twee weken duidelijk proberen te maken? Die vraag levert consequent mooie gesprekken op en ook aanleiding om de Bijbel open te slaan. Laatst nog: een van hen had gedroomd. Toevallig (?) ging het die avond over de heilige Geest en natuurlijk liet ik ze ontdekken dat in Handelingen 2 sprake is van Geestgevulde dromen, vertelde ik over andere culturen waarin dromen een veel grotere rol spelen dan in de onze, dat de heilige Geest zich contextualiseert en dat wij meer en meer deel worden van die wereldkerk die de heilige Geest laat dromen. Gods handelen nu ligt in het verlengde van hoe God in de Bijbel handelt. Maar, ik hoop ook dat de vraag je bijblijft: wat heeft God jou de afgelopen periode duidelijk proberen te maken? Voor de activisten onder ons is er overigens ook een vervolgvraag: en wat heb je daarmee gedaan?

 Zijn wij als kerken wel

geroepen om grote woorden te spreken?  Nog even terug naar de psalmdichters: in hun gebeden komt aan het einde bijna altijd de bredere gemeenschap aan bod, het is altijd meer dan My Personal Jesus (hoezeer we Johnny Cash ook waarderen). Misschien is hun houding de moeite van het navolgen waard. Te meer omdat zij reden vinden om God te prijzen, een nieuw lied aan te heffen. Wellicht is de weg voorwaarts om naast vrijmoedigheid ook voorlopigheid in te bouwen. Voorlopigheid is het midden tussen (arrogante) stelligheid enerzijds en wegredeneren anderzijds. Al te stellig spreken over wat God zegt en doet, heeft heel wat mensen schuw gemaakt. ‘God wil dat jij…’, het kan zomaar vals klinken. Maar als een cultuur ontstaat waarin we alle mogelijke daden van God wegredeneren, moeten we daarna niet willen klagen over Gods vermeende afwezigheid. Van New Wine heb ik geleerd om wat God geeft in bijvoorbeeld profetie dankbaar te ontvangen, maar ook om er niet meteen mee weg te lopen. Pak wat je ontvangen hebt dankbaar uit, zoals een boek dat je geschonken wordt. Dat komt misschien eerst op een boekenplank te staan of op een stapeltje op leestafel of nachtkastje. Gooi het niet weg, maar ontvang het met een zekere nuchterheid en voorlopigheid en tegelijk met

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

nieuwsgierige verwachting. Hetzelfde geldt voor al die andere momenten dat je Gods ingrijpen in je leven leert vermoeden.

2. Wat doet God in de kerk?

Vanuit NGK-perspectief gaat het daarbij allereerst om de plaatselijke gemeente. Als mensen lid worden van de NGK Oegstgeest, vertelt een ouder gemeentelid hun de geschiedenis van de gemeente. Aanvankelijk was ik meer gericht op het nu en nog liever op de visie, de vaart en de toekomst dan op het verleden van mijn gemeente. Ik vond die aandacht voor het verleden een Oegstgeester eigenaardigheid. Tot ik me herinnerde hoe het in de Bijbel gaat. Op allerlei kruispunten in het leven van Gods volk begint altijd iemand met een hervertelling van de geschiedenis; Jozua, Ezra, maar ook iemand als Matteüs. En omdat diegene dat verhaal goed vertelt, weet de gemeenschap vervolgens waar ze vandaan komt, wie God is, wat Hij heeft gedaan en wat hun en soms ook Gods volgende stappen zullen zijn. Kortom: ik ontdekte dat mijn oudere gemeenteleden veel meer in lijn met de Bijbel dachten dan ikzelf. En zo luisterde ik opnieuw naar het verhaal dat ze vertelden. Ik hoorde opnieuw dat het verhaal van de NGK Oegstgeest e.o. begon met een breuk. Toen besefte ik dat er ergens verzoening aan de horizon moest komen. In het verlengde hiervan hebben we op een gemeentevergadering weleens in kleine groepjes geoefend met het vertellen van de heilshistorie van onze gemeente. Dit is een interessante oefening en de moeite waard om nog eens te doen. Natuurlijk, de Vrijmaking werd ooit al te stellig als Gods nieuwe handelen in de geschiedenis neergezet. Het geloof en vertrouwen in een God die leeft, een God van wie je

het handschrift in de geschiedenis kunt vermoeden, is verward met de overtuiging dat we het gelijk aan onze kant hebben. Zo ging het toen en zo is het helaas vaak gegaan in de geschiedenis van de kerk. En toch, als we een God dienen die leeft, een God die de dood heeft overwonnen en regeert, dan mogen we ook in onze eigen kerkgeschiedenis zijn handschrift leren herkennen. Als Christus gekomen is voor verzoening, als Christus zelfs de grens tussen het Joodse volk en de wereld heeft weggenomen, mogen we in onze tijd dan misschien Gods hand zien in kerken die elkaar na een scheuring terugvinden? In GKv en NGK die elkaar de hand weer reiken? Maar ook breder, waar plaatselijk de samenwerking en soms erkenning opbloeit tussen op papier heel verschillende kerken?

3. Wat doet God in de wereld?

Ook op dit niveau zijn we soms te ver gegaan in het duiden en vaak niet ver genoeg. Vroeger had je ‘tijdsredenen’, lezingen waarin voorgangers de gang van zaken in de wereld profetisch duidden. Wie ze nu terugleest, bekruipt al gauw het gevoel dat er een flinke scheut politieke propaganda in school. Maar, het gebeurde tenminste: mensen probeerden op basis van Gods Woord de situatie in de wereld geestelijk te duiden.

 Vaak zien we pas achteraf wie de profetische stem had  Ze zochten naar het handschrift van de Koning in het leven van de wereld. Kan zoiets nu nog? Of heeft de kerk in onze tijd haar stem verloren? In de jaren ’60 tot ’80 spraken de kerken zich geregeld uit, bijvoorbeeld tegen kernwapens. Maar ook tegen of juist voor het apartheidsbewind in Zuid-Afrika. In mijn jeugd bezochten rond verkiezingstijd altijd wat ‘synodalen’ de kerkdiensten om na die tijd weer even snel te verdwijnen. Vanwaar hun bliksembezoek? Mijn vader gaf uitsluitsel: de predikant van de gereformeerde kerk gaf – in ieder geval in hun ogen – een onverholen CDA-stemadvies. Daar waren zij als RPF-stemmers niet van gediend. Een geestelijke duiding van klimaat- of vluchtelingencrisis is echter ook al snel een politiek statement. In reactie daarop denken we wellicht: schoenmaker, blijf bij je leest. En dat is nog een van de meest positieve kritische reacties. Wellicht heeft de verlegenheid met de leegloop van de kerken of de misbruikschandalen de kerk definitief tot zwijgen gebracht? Kortom, zijn we als kerken wel geroepen om grote woorden te spreken? Er is dus reden tot voorzichtigheid. Misschien moeten we bijvoorbeeld erkennen, dat we vaak pas achteraf zien wie

 Heeft de kerk haar stem verloren?  de profetische stem had. Martin Luther King junior was in de jaren zestig niet meteen populair bij bijbelgetrouwe christenen. Maar om deze achteraf als een profetische stem te identificeren, daarvoor moeten er wel stemmen geklonken hebben! Pas raadde een collega het boek Here are your Gods van Chris Wright aan. De schrijver trekt aan de hand van het Oude Testament lijnen naar onze tijd en concludeert dat onze westerse samenleving op haar laatste benen lijkt te lopen. Gewoon door koninkrijken die in het Oude Testament ten val komen te vergelijken met onze cultuur en politiek. Polarisatie, nationalisme, toenemende ongelijkheid in welvaart, waarheid die verdraaid wordt, promiscuïteit, enzovoorts; het zijn tekenen aan de wand. Soms is er ook op het wereldtoneel iets te zien van wat God doet. Op 2 en 3 december 1989 vond de Top van Malta plaats. Het was een paar weken na de val van de Berlijnse Muur en Gorbatsjov en Bush besloten elkaar te ontmoeten. De Russische delegatie verbleef op het slagschip Slava, de Amerikaanse op het slagschip Belknap. Maar de ontmoeting zelf zou op neutraal terrein plaatsvinden. Dat werd Marsaxlokk, een onbetekenend vissersdorpje op Malta. Op de avond van de ontmoeting stond er echter zoveel wind dat er niet veilig kon worden aangemeerd in de haven. Daarom vond de ontmoeting plaats op een Russisch cruiseschip. Het kost toch weinig moeite daarachter de hand van de Heer te zien: de twee grootste machthebbers ter wereld komen samen – behalve als de Heer van de hemelse machten een wind laat waaien. Voor wie het lezen wil, een handschrift op de muur, bijna zo goed leesbaar als bij Daniël. PIETER KLEINGELD IS PREDIKANT VAN DE NGK OEGSTGEEST E.O.

Verwerkingsvragen:

• Als je terugkijkt op jouw leven of dat van anderen, kun je dan aanwijzen wat God doet? • Hoe zou je in het gezin of op de gemeentekring veilig een start kunnen maken met het gesprek over wat God doet? • Hoe zou een kleine heilsgeschiedenis van jouw gemeente eruitzien? • Hoe heeft God in de afgelopen jaren in jouw gemeente gewerkt? En wat betekent dat voor de toekomst? • Wat zouden een Jesaja of Elisa zeggen over ons land en onze tijd?

 ESSAY

Het is overal

Reinier Sonneveld over een van de spannendste vragen die je jezelf als gelovige kunt stellen en die een immens verschil kan maken in je geloofsleven: waar is God op dit TEKST REINIER SONNEVELD

moment? En daaraan verwant: wat doet God eigenlijk op dit moment?

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

Bij een lezing vertelde ik onlangs hoe ik aan ons zoontje had uitgelegd dat God in de stenen is en in de grassprietjes enzovoorts, en een jonge vrouw reageerde direct verontwaardigd. Dat was maar Oosters, zweverig gedoe wat ik onze kleuter had wijsgemaakt. Ik probeerde te verhelderen dat God ‘in’ de dingen heel wat anders is dan God ‘is’ de dingen: het eerste is gewoon de klassieke betekenis van Gods alomtegenwoordigheid – ik gebruikte dat woord om indruk te maken – het tweede is pantheïsme en inderdaad, in haar woorden, ‘Oosters, zweverig gedoe’. Om toch enige toenadering te zoeken vroeg ik haar waar zij dacht dat God was. ‘Nou, gewoon, wat de dominee zegt,’ antwoordde ze, ‘hier.’ Toen gebaarde ze in de lucht voor haar. ‘God is in de lucht?’ vroeg ik, ‘en niet in de stenen en de grassprietjes?’ Ze knikte hevig. ‘Dus op de een of andere manier voelt God zich meer thuis in zuurstof dan in andere atomen?’ Zeker, zeker, zo zat het.

altijd, Pasen

zelfs zien als een samenvatting van de hele Bijbel. Dat is tevens een antwoord op de vraag van dit artikel, waar en hoe God dan beweegt. Jezus onderzoekt in zijn veertig dagen in de woestijn hoe hij messias is, hoe hij God zal representeren, hoe hij Gods zoon is. Er is de verleiding van stenen brood te maken, van een tempeltoren af te springen en zich te laten vangen en de verleiding om te buigen voor de Satan om zo de hele wereld te verkrijgen. Je kunt deze drie verleidingen onder een noemer brengen; telkens is het aanlokkelijk om bovennatuurlijke middelen in te zetten: wonderen, engelen, Satan. De keus van Jezus is drie keer om niet zo’n ‘shortcut’ te nemen, maar zijn weg onopvallend te gaan, als een mens onder de mensen. In zekere zin stelt het verhaal van de verzoeking in de woestijn de vraag in hoeverre God mens werd. En het antwoord is: volledig.

 J ezus koos ervoor zijn weg onopvallend te gaan  Kunstmest

Shortcut

De reactie van deze jonge vrouw illustreert iets van de verwarring onder gelovigen over waar God is en hoe Hij werkt. Ik heb wat dat betreft veel gehad aan het verhaal van Jezus’ verzoeking in de woestijn. Ik heb hierover eerder een graphic novel gemaakt – een soort uitvoerige literaire strip, ook wel beeldroman genoemd – en ik werk momenteel aan een novel over deze korte bijbelse anekdote. Het verhaal van Jezus’ verzoeking in de woestijn is namelijk een uiterst rijke anekdote. Niet alleen zijn de grootste literatoren erdoor gefascineerd (Dostojewski, Kazantzakis), maar volgens veel uitleggers (onder wie de vorige paus, Ratzinger) is het een samenvatting van het hele evangelie. Een Madurodam-versie van het grote verhaal. Erin vervat vind je, in enkele zinnen, Jezus’ worsteling tijdens zijn hele leven en vooral tijdens zijn sterven. Omdat Jezus Gods werk op aarde is, kun je het

Er ligt een opvallende parallel tussen de verzoeking in de woestijn en die andere bijbelse profeet die veertig dagen in de woestijn verblijft: Elia. Aan het einde van zijn periode zijn er ook drie spectaculaire verschijningen: een windvlaag, een aardbeving, een vuur, maar telkens is daar God niet, zo werkt God blijkbaar niet – totdat er wordt gefluisterd in de zachte stilte. Ook bij Jezus is er drie keer spektakel, maar ligt het antwoord uiteindelijk in het onopvallende. Zo werkt God blijkbaar. Als God verschijnt, is het menselijk. Het Woord werd ‘vlees’. Geen storm. Ook diverse gelijkenissen wijzen in die richting. Ze beginnen telkens met de vraag op welke manier God regeert, oftewel: hoe je kunt verwoorden waar God in optima forma aanwezig is. En een van Jezus’ antwoorden is: als mosterdzaad. Iets dat woekert onder de grond dus, dat sterft in de grond zelfs, dat pas laat ontdekt wordt, maar dan ook niet meer uit te roeien blijkt. Of als gist dat zich mysterieus verspreidt door het deeg. Of als kunstmest dat op een geheimzinnige manier verdwijnt in de aardbodem en die tot bloei brengt. We lezen dergelijke passages vaak te technisch, te specifiek en te moralistisch. Het gaat hier uiteindelijk simpelweg om de vraag wie en waar God is. Welnu, een van de antwoorden blijkt: in het fluisteren van de stilte, vermengd als gist in deze werkelijkheid, als kunstmest in onze bodem. God is overal aanwezig, maar in stilte, op een onopvallende manier, natuurlijk, menselijk, alledaags.



 INTERVIEW

(On)verklaarbaar

Om een aantal redenen denken we toch dat Gods werk moet opvallen en dat het anders Gods werk niet is. Ik noem er drie: 1. Omdat de Bijbel de ‘highlights’ van onze ontmoetingen met God bevat, is er een perspectiefvervalsing gaande. Het lijkt alsof deze uitzonderlijke gebeurtenissen de norm zijn, terwijl ze de volstrekte uitzondering zijn, toen en tegenwoordig nog steeds. De windvlaag, de aardbeving, het vuur, die kunnen heel soms gebeuren in een mensenleven, maar de norm is het fluisteren van de stilte, het gist, de kunstmest. God is, anders gezegd, niet de God van de gaten, maar de God van alles en daarmee toevallig ook van de gaten. 2. De kritiek van atheïsten die sinds de achttiende eeuw is opgekomen focust op het ‘bewijsmatige’ van het geloof. De strategie is telkens weer om iets uitzonderlijks en onherleidbaars te pakken wat christenen ervaren (tongentaal, wonderen, inspiratie, schepping) en dat vervolgens te reduceren tot iets dat volkomen verklaarbaar en herleidbaar is. En daarmee ‘dus’ niet van God. In dat ‘dus’ ligt het cruciale misverstand. God werkt ‘in’ de gewone natuurwetten. En iets wat verklaarbaar is, kan daarmee nog steeds prima met God te maken hebben. Juist, zou ik zeggen, omdat God een betrouwbare God is. 3. Met name in fundamentalistische kring is men echter gaan ‘happen’ op deze atheïstische kritiek en dat ‘dus’ gaan overnemen. Als het herleidbaar is, dan is het ‘dus’ niet van God. Het is of-of. Of verklaarbaar of God. Dat is een ongezonde alliantie met het consumentisme in het Westen, met de nadruk op ervaring. Vervolgens werden uitzonderlijke gevoelens en belevingen het criterium van waarachtig geloof en het bewijs van God. Maar als die bijzondere ervaringen alledaags en verklaarbaar bleken – tongentaal komt bijvoorbeeld in vele religies buiten de christelijke voor – dan viel men even hard van het geloof.

Bewegen

Ik wil voorstellen Gods werk en Gods aanwezigheid heel dicht tegen elkaar aan te houden, in theologentaal uitgedrukt: God is wat Hij doet en doet wat Hij is. God is liefde, zou de Bijbel zeggen. Alle ervaringen die daaraan maar enigszins raken, raken aan God. Alles wat liefde is, is in Hem. Alles wat leven is, is in Hem. Alles wat zijn is, is in Hem. Deze werkelijkheid ‘participeert’ in Hem, om het weer in theologentaal te zeggen. Of, in bijbelse taal, ‘wij bewegen in Hem en zijn in Hem’. Dat betekent een vergaande openheid richting al je ervaringen. Bijna alles gaat God aan. God is ‘alomtegenwoordig’. God is hier en nu voluit aanwezig. Om het nog weer op een andere manier uit te drukken: God is niet de uitzondering,

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

maar het volstrekt normale. Hij is immers de Eeuwige, wij zijn maar het tijdelijke. Elk getal is, vergeleken met ‘oneindig’, oneindig klein. Dat oneindig is het normaal. Dat is wat alle tijden en dimensies vult. Het eindige is de uitzondering, de anomalie. God is altijd eindeloos veel groter dan deze werkelijkheid. Het is daarmee een groot misverstand God te verwachten in de bijzondere ervaringen. Het kan. Soms. Heel soms. Maar God is en werkt in alle dingen, vrijwel alle dingen moet ik misschien zeggen. En daarom valt hij ook in alle dingen te vinden. Waar het juist niet opvalt. Waar het juist niet de gewone patronen doorbreekt.

Minutenspel

Hoe maak je dit praktisch? God ervaren gaat uiteindelijk om niets anders dan beseffen dat God hier en nu ten volle aanwezig is. Het is in zekere zin wakker worden en je iets gewaarworden. Er hoeft geen enkel gevoel, geen enkele gedachte, geen enkele ervaring verder bij te gebeuren. Niets hoeft te ‘bewijzen’ dat het zo is. Het is zo. God is hier en nu aanwezig. Kijk zijn aanwezigheid van de pagina af. Kijk rond. Stel dat de ruimte waarin je je bevindt, volledig gevuld is met God. Misschien helpt het om je voor te stellen dat er overal een zacht licht schijnt. Of heel concreet je een voorstelling van Jezus te maken die bij je is. Of dat de ruimte vol is met warm, zacht water. Zo reëel is het. Je ziet het alleen niet letterlijk. Maar wel bijna letterlijk. Net niet. Maar het is echter dan echt. Ik merk dat mensen dit soms te weinig vinden. Is dat alles? Is dit God ervaren? Is er niks meer? Mijn antwoord zou zijn: dit is veel meer dan je denkt. Elk moment kun je op deze manier God ervaren. Frank Laubach, een katholieke mysticus, heeft er zelfs een game of minutes van gemaakt, waarbij hij zich trainde – in enige jaren tijd – om zelfs elke minuut even God gewaar te worden. Dat we ‘meer’ willen, is omdat we bevangen zijn door die misverstanden die ik noemde, de eisen dat God uitzonderlijk moet zijn, terwijl God juist overal is. God is als mens gekomen, zoals ik al noemde, niet als aardbeving. En die mens straalde geen licht en was niet vijf meter lang. Misschien was hij wel de meest menselijke mens van ons allemaal.

 G od is niet de

uitzondering, maar het volstrekt normale 

Goede Vrijdag en Pasen openen weer nieuwe mogelijkheden om God echt in alles te ervaren. Goede Vrijdag vertelt uiteindelijk dat God zelfs in de dood, de zinloosheid, de hel aanwezig was. Pasen vertelt dat Hij een nieuwe werkelijkheid is begonnen die onkwetsbaar is en dat Hij ook daar het middelpunt van is. Zelfs in de diepste dalen en de hoogste toppen van het leven, in de dood, in de hel, en in de grootste levenskracht en de hemelse ervaringen, daar is God. Dat betekent het voor de alledaagse spiritualiteit dat Gods zoon werd gekruisigd en opstond uit de dood. REINIER SONNEVELD IS THEOLOOG EN SCHRIJVER

Leef je geloof

akker worden in een politieke realiteit die niet overeenkomt met je Twitter-timeline, ken je dat? Eén waar men daags voor de stembusgang zijn politieke liefde betuigt aan Segers. Of, net wat onconventioneler, aan het jonge talent Bina Chirino op zijn lijst. Het zou je doen geloven dat de politieke helden en idealen van ChristenUnie en SGP (ook in mijn bubbel) gezegend zouden worden met zetelwinst. Maar de waarheid maakt korte metten met navelstaren, zo bleek. Terwijl kleinchristelijk nét quitte speelt, worden er in de Tweede Kamer acht stoelen ingeruimd voor ‘figuren met een verhoogde tolerantie voor antisemitisme, racisme en complotdenken’, zoals Tommy Wieringa met wrevel in zijn pen schreef. ‘Ik kan het nauwelijks geloven’, zuchtte een buurtdominee in diezelfde Twitter-bubbel van me. Waar we de verzuiling achter ons lieten, zwommen we afgelopen decennium en masse in onze eigen netwerkfuik. Onze ‘netwerksamenleving’ die het karakter droeg van kruisbestuiving en symbiose, werd ook voor gelovigen en kerken een veilige bubbel waarin we graag met onszelf bezig zijn. Politiek navelstaren ontneemt ons helder zicht op de realiteit, kerkelijk navelstaren doet dit ook.

 De waarheid maakt korte metten met navelstaren  Afgelopen drie jaar volgde ik als hoofdredacteur van dit magazine de ‘gereformeerde bubbel’ aandachtig. En vergeef me, ik zou nu ik vertrek ons graag een schouderklopje geven. Omdat door trouwe inzet, weldoordachte visies, ballast die overboord ging, vernieuwing en vergroening er een gelovig huis en dito bewoners stonden die in deze samenleving het verschil maken. Nu is dat laatste geen kwantificeerbaar gegeven. Ik geloof sowieso dat we vooral ongezien kunnen geven waar onze samenleving naar snakt - onvoorwaardelijk liefde - en zo verschil maken. Maar wil je het institutioneel duiden, dan vrees ik dat de tijd en aandacht die we geven aan het eigen kerkelijke netwerk ons te weinig naar buiten doen kijken. De schok van een teleurstellende verkiezingsuitslag is er weliswaar niet, maar het verlies aan waarde en aantrekkingskracht van kerk en christenen, niet in het minst voor een jongere generatie, gaat sluipenderwijs door. Ik zeg jullie vaarwel zonder doordachte oplossing voor deze zorg, we doordenken namelijk al veel te veel. Leef je geloof, wil ik simpelweg zeggen. Iedere dag, vooral ook buiten je bubbel.

ESTHER DE HEK WAS TOT 1 APRIL JL. HOOFDREDACTEUR VAN ONDERWEG

 REPORTAGE

Wat doet God in je leven? God aan het werk rond de gemeente en in het persoonlijk leven. Een persoonlijk geloofsgesprek met Alex Overbeeke en een ontmoeting met twee werkers in de kerk, Pauly Rebel en Alex Boshuizen.

Alex Overbeeke. Ingenieur en consultant. Lid NGK Rijsbergen e.o. ‘Je ziet God niet, maar met de ogen van het geloof kan ik wat Hij doet soms in mijn leven herkennen.’ Tegelijk vindt Alex Overbeeke het spannend om het erover te hebben voor dit interview. Want het raakt toch aan het intiemste van je geloofsleven: Gods weg met jouzelf. Bovendien, waarin hij Gods hand ziet, zal door een ander als toeval gezien worden.

‘Ik herken God het meest in moeilijke tijden’ Aan zijn vrouw Josette de vraag wie Alex is. Josette vindt het lastig hem in een vakje te plaatsen. Protestantse roots in een katholieke omgeving. Een rationele Delftse ingenieur en consultant, maar tegelijk een gevoelige vader en echtgenoot. In die typering herkent Alex zich enthousiast. TEKST KAREL SMOUTER EN KLAAS QUIST

Waaraan merk je dat God Jahweh is – een God die er (ook nu) is? Alex: ‘Ik merk dat God Jahweh is, omdat ik in mijn leven ervaar dat God bezig is met mij. Er gebeuren dingen in mijn leven die me ook zouden gebeuren als ik niet geloof. Ontmoetingen, dromen, zoals ieder mens. Maar doordat ik ervaar dat God met mij bezig is, zie ik ook zijn hand daarin. Zonder geloof zou ik het als toeval bestempelen. Doordat ik Hem ken, zijn woord ken, zie ik zijn hand erin. Ik zou mijzelf niet als een kunstwerk beschouwen – maar door Gods openbaring gezien ook ergens wel. Dat moet ik ook tegen mijzelf zeggen. Hij werkt aan mij verder.

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

God is Jahweh: Hij die was, is en komen zal. Als ik terugkijk, ben ik helemaal geen kunstwerk. Voel ik me een prutser. Maar als ik naar de toekomst kijk, leer ik geloven dat Hij me als een kunstwerk aanvaardt. Leren is meestal een proces waaraan je werkt, een taak. Maar leren geloven is eerder iets dat mij overkomt, dat ik toelaat. Mijn leven staat op het vertrouwen dat ik zijn kind ben – en ook daar ben ik niet altijd even zeker van geweest.’

Wat zeg je tegen wie dit allemaal afdoet als zweverig, als slechte psychologie? ‘Ik weet heel goed dat je er ook anders tegenaan kunt kijken. Dat vind ik ook heel spannend. Wat andere mensen van me vinden, kan ik ook wakker liggen.’

Heb je een voorbeeld waarin je herkent wat God in je leven doet?

‘We zochten een woning. Op een nacht zag ik in een droom twee grote betonnen handen boven dit huis. We hebben dat ervaren als een aanwijzing dat God ons hier

wilde zegenen. En zo is het ook gegaan. Die handen gaven ons toen houvast in onze beslissing, maar geven ons ook het gevoel gezien, geborgen te zijn. In mijn studentenjaren heb ik een boekje van C.S. Lewis dat Hij op mijn pad bracht, zo ervaren. Het was Mere Christianity. De rationele benadering waarmee Lewis geloven verdedigde, paste mij toen. Later las ik van Lewis ook Surprised by joy. Veel gemakkelijker en vlotter geschreven, met minder studeren, maar voor mij moeilijker. Maar wel raker. Het kwam binnen. Twee heel verschillende dingen, die handen en dat boekje. Maar ook dat boekje heb ik herkend als iets uit de hand van God. Ik had nog nooit van Lewis gehoord, maar vrienden gingen in een kring het boekje bestuderen en ik heb het toen zelf ook maar gelezen. Meedoen met je vrienden – veel gewoner gaat het niet worden. Je hoeft er dan ook Gods hand niet in te zien. Maar voor mij is het anders. Ik neem niet gemakkelijk dingen van anderen over. Dat ik dan wel wat van anderen overneem, ervaar ik als een klein wonder. Het is niet zo dat ik Gods hand in de dingen zíe. Zien is weer wat anders dan herkennen. Willem Ouweneel

 ‘Kijk ik naar de toekomst,

dan geloof ik dat Hij mij als een kunstwerk aanvaardt’  sprak eens over twee schaakborden boven elkaar. Op het onderste is het een veldslag van jewelste. Op het bovenste zie je dat de koning al is verslagen. Maar ik kijk op het onderste, niet op het bovenste bord. Ik krijg klappen of ik geef ze – en als ik niet wist van het bovenste bord, was het niet meer dan een chaos. Ik herken God het meest in moeilijke periodes. Als ik Hem zoek in nare situaties, vind ik Hem niet. Maar als ik niet meer probeer te controleren, ook niet door ‘verbidden’, als ik echt loslaat, dan heeft God eindelijk ruimte om werkelijk te geven.’ KAREL SMOUTER IS GEESTELIJK VERZORGER BIJ DE LUCHTMACHT IN GILZE-RIJEN EN REDACTEUR VAN ONDERWEG



 REPORTAGE Alex Boshuizen. Predikant Petrakerk Heemstede en supervisor. Pauly Rebel-van den Akker. Pastoraal werker Petrakerk Heemstede. Wat ze doen, levert de gemeente geen nieuwe leden op en toch gaan ze door. ‘Want dit is onze opdracht.’ Dat zeggen pastoraal werker Pauly Rebel en predikant Alex Boshuizen over wat zij de herbergfunctie van de Petrakerk noemen. In hun bediening ervaren zij een ontspannen verwondering over wat God doet en hoe Hij hen gebruikt.

‘Ik word vaak verrast door wat de Geest laat zien’ De NGK Heemstede is een kleine en actieve gemeente. De gemeente heeft een voorgangersteam waarvan, naast Pauly en Alex, ook jeugdwerker Martine van Veelen deel uitmaakt. Samen doen zij wat in veel andere gemeenten door een predikant wordt gedaan. Daarnaast zijn veel gemeenteleden actief in diaconale projecten, waarbij ook menskracht wordt geleverd aan andere gemeenten, bijvoorbeeld door bestuurlijke ervaring elders in te zetten. Dat laat niet zozeer de eigen gemeente groeien, maar wordt gezien als een zinvolle bijdrage aan werk van God. Ook komen er soms mensen langs die een tijdje meedraaien in de gemeente, genieten van contact, ondersteuning en hulp, maar op een goed moment weer hun weg in het leven vervolgen buiten de bedding van de Petrakerk. De gemeente is dat van lieverlee gaan benoemen als de herbergfunctie. Alex: ‘We signaleren dat mensen zich even, voor een korte tijd, heel welkom weten bij ons. Ze komen op een of andere manier binnenwaaien. Vaak is dat via-via of via gemeenteleden en in een enkel geval staan ze voor de deur te kijken en komen ze binnen voor een bak koffie.’ Pauly: ‘We staan om mensen heen en willen hen ontmoeten en luisteren naar wat ze hebben meegemaakt en waarmee ze zitten. We kijken ook waar zij hulp nodig hebben.’ Pauly: ‘Wat wij doen is pastoraal. Alex en ik hebben bijvoorbeeld verschillende keren gebedspastoraat gedaan met mensen. Bij de meer maatschappelijke kant betrekken we andere gemeenteleden.’ Alex: ‘Dan hebben we relatief veel contact met mensen die zich koesteren in de warmte en die hun weg met God zoeken. We nemen de ruimte om daar veel energie in te steken. Dat doen we, hoewel je soms van tevoren al weet dat het niet bijdraagt aan de groei van de gemeente; we maken mee dat we intensief met elkaar optrekken en dat mensen ons toch ook weer verlaten.’

Hoe heeft dit jullie veranderd?

Alex: ‘Ik ben meer ontspannen en misschien ook wel wat laconieker geworden. Ik probeer te kijken wat God doet.’ Pauly: ‘Het optrekken met mensen heeft mijn geloof verdiept. Soms vraag ik mij ook echt af hoe de heilige Geest werkt. Zonder het te begrijpen word ik toch vaak verrast door wat de Geest laat zien en ervaar ik hoe Gods nabijheid levens aanraakt.

 ‘We willen niet meer de

gemeente krampachtig overeind houden’ 

Alex: ‘We hebben geleerd om niet krampachtig de gemeente overeind te willen houden. Als dat je eerste doel is, ga je anders met mensen om. Als je met mensen optrekt en je merkt dat je ze niet voor de gemeente gaat behouden, komt het erop aan dat je de betrokkenheid niet vermindert en de liefde blijft geven die nodig is. Het helpt als je de ‘eigen club’ relativeert. Dat is ook voor de gemeente heel gezond. Voor een herbergfunctie helpt het als je erop vertrouwt dat God zorgt en dat je Jezus wilt dienen.’ Pauly: ‘Nu lijkt het misschien alsof de herbergfunctie van het voorgangersteam is, maar dat is niet zo. Buiten het directe zicht lopen allerlei gemeenteleden voorop in de praktische zaken. Via hen kunnen mensen binnenkomen bij ons.’ KLAAS QUIST WERKT ALS COÖRDINATOR KERKENRADEN EN PREDIKANTEN BIJ KERKPUNT

Waar doen jullie dit voor?

Alex: ‘We zien God aan het werk en dat betekent dat we meemaken dat iets van het koninkrijk oplicht.’ Pauly: ‘Hele moeilijke dingen waaronder iemand gebukt kan gaan of een tijd mee worstelt, dat iemand echt verlicht wordt en bevrijding ervaart. Het is bijzonder om te zien gebeuren voor je ogen. Daar doen we het voor!’

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

Beluister het hele verhaal van Pauly en Alex in de podcast Dit doet God! op www.ditdoetgod.nl. In deze podcast vertellen zij ook hoe jouw gemeente een herberg voor anderen kan worden.

ADVERTENTIE

OnderWeg, inspirerend magazine voor christenen die God en de kerk liefhebben.

Lees OnderWeg nu via onze vernieuwde app! OnderWeg digitaal lezen via de app: hoe doe je dat? • Ga met de QR-code naar de website (www.onderwegonline.nl/app). • Meld je aan voor een app-abonnement, € 39,50/jaar. • Je krijgt direct een e-mail ter bevestiging. • Download de app in Google Play of AppStore. • Gebruik de app door je e-mailadres en het wachtwoord in te voeren dat je per mail hebt gekregen. Gemakkelijk lezen en doorklikken op je tablet of iPad.

Meld je hier aan!

OL EN HOOPV END INSPIRER

‘Onvrijwillig’ spaargeld

oor de coronacrisis worden ineens nieuwe woorden geboren. Zoals het ‘nieuwe normaal’ van de ‘anderhalvemetersamenleving’, of ‘raamcontact’ of ‘testsamenleving’. Woorden om werkelijkheden aan te duiden die er vroeger niet waren. Zo had je een paar jaar geleden het woord ‘sjoemelsoftware’: software die gebruikt wordt om testresultaten te beïnvloeden van een elektronisch apparaat of machine om deze beter te laten lijken dan het in werkelijkheid is. Bekende autofabrikanten werden daarop betrapt.

 Je zou er ook vrienden mee

kunnen maken, zegt Jezus ergens  Iets nieuws is het begrip ‘onvrijwillig’ spaargeld. Je zou denken: hoe kun je nu onvrijwillig sparen? Als je wilt sparen, kies je daar toch zelf voor? Maar dat is door de coronacrisis lang niet altijd het geval. Het gaat namelijk om geld dat je wel zou willen uitgeven, maar het niet kunt vanwege de beperkingen die de overheid heeft ingesteld. Je kunt niet met vrienden uit eten gaan of een terrasje pakken. Je kunt niet of minder vakanties boeken, of je hebt gewoon geen zin om weg te gaan. Want waar kun je heen als je ergens een huisje hebt geboekt? Musea zijn dicht en ergens een galerie binnenlopen of op een leuk plekje wat drinken kan ook niet. Een avondje bioscoop, theater of concert zit er niet in. Congressen waar je een collega of vriendin ontmoet om tijdens de lunch even bij te kletsen zijn er niet. Laat staan dat je naar een festival kunt. We houden dus – gemiddeld genomen! – geld over. Mensen die het kunnen weten hebben berekend dat het voor 2020 om een bedrag van 42 miljard euro gaat. Dat is meer dan vierduizend euro per Nederlands huishouden. Mooi meegenomen na alle ontberingen van de afgelopen tijd. Een leuk appeltje voor de dorst. Maar je zou er ook vrienden mee kunnen maken, zegt Jezus ergens (Lucas 16:9). Stel je voor dat de tweehonderd huishoudens uit een kerkelijke gemeente van vijfhonderd zielen zouden zeggen: we maken van 25% van dat spaargeld een gift. Dan kom je zomaar op ‘vrijwillig’ geefgeld van tweehonderdduizend euro. En dan samen een mooie bestemming bedenken. Kan allemaal online georganiseerd worden. Slim bezig, zou Jezus zeggen.

ROEL VENDERBOS IS PREDIKANT VAN DE NGK KAMPEN, AFGESTAAN ALS GEESTELIJK VERZORGER IN EEN VERPLEEGHUIS

 PRAKTIJKLOKAAL

Aandacht voor klimaat in de Tabernakelkerk Zuidbroek, een nieuwbouwwijk in het noordoosten van Apeldoorn, moet van het gemeentebestuur energieneutraal worden. Zover is het nog niet, maar er zijn al wel stappen gezet: woningen zijn voorbereid om energieneutraal te worden. En er is een warmtenet dat gebruik maakt van de warmte van de rioolwaterzuivering. Deze plek koos Maarten Maris, diaken van de Tabernakelkerk (NGK) en lid van de werkgroep ‘Zorg voor de aarde’ om de gemeenteleden warm te maken voor een webinar op 21 maart. Vanaf het hoogste gebouw in de wijk riep hij de gemeenteleden via Facebook op om mee te doen aan een webinar waar vier onderwerpen aan de orde kwamen: • Zonnepanelen, hype of de toekomst? • Duurzaam waterbeheer rondom mijn eigen huis is zinloos? •B lik op duurzame trends gezien vanuit de jongere generatie! • Een elektrische auto heeft de toekomst?

supermarkt’ en ‘Energie in en om je huis’. Je kunt ook bij de werkgroep terecht voor vegetarische recepten. Ook andere gemeenten besteedden aandacht aan het klimaat, bijvoorbeeld door zoals Het Kompas (GKv Zoetermeer) te wijzen op de online gebedsbijeenkomst van Groen Gelovig op 14 maart.

Bij de aanmelding kon je twee onderwerpen kiezen. Het is de bedoeling mensen te inspireren om maatregelen te nemen in hun eigen omgeving. De werkgroep ‘Zorg voor de aarde’ bestaat al langer en heeft voor de coronacrisis ook informatieavonden belegd. De vraag die centraal staat is: ‘Hoe kunnen wij als christenen in Apeldoorn en daarbuiten verantwoorder omgaan met Gods aarde? De werkgroep heeft voor de coronacrisis al een tweetal inspirerende avonden georganiseerd over de thema’s ‘God in de

Christelijke muziek via Spotify Voor christelijke muziek via Spotify zorgt Het Kruispunt (GKv Pijnacker-Nootdorp). Ze zijn daar geïnspireerd door Arbeidsvitaminen, het verzoekplatenprogramma met muziek voor op de werkvloer dat dit jaar 75 jaar bestaat en nu uitgezonden wordt via Radio 5. Je kunt ook zelf zo’n luistervitaminelijst samenstellen. Voeg je persoonlijke favorieten toe aan de afspeellijst in Spotify. Alle genres zijn toegestaan, er is slechts één criterium: het moet christelijke muziek zijn. Inmiddels staat er al meer dan acht uur muziek, samengesteld voor en door de gemeente. Waarschuwing: wie zoekt naar Bach, moet verder kijken. Je vindt de afspeellijst door op Spotify te zoeken naar ‘Kruispunt praise’.

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

Biddag voor kinderen – maar dan anders Prachtige diensten zijn het vaak: bid- en dankdagdiensten voor kinderen. Spontaan en met alle ruimte voor reacties. In veel gemeenten was de biddagdienst 2020 de laatste ‘normale’ dienst voor corona toesloeg. In 2021 waren er allerlei creatieve manieren om kinderen toch te betrekken bij het bidden voor gewas en arbeid. Dominee Christiaan Kanis deed dat door een film te maken. Hij ging in de vrijgemaakte kerken van Loppersum, Kantens en Middelstum op bezoek bij een gezin uit die gemeente en bracht zo de geschiedenis van Nehemia 2 naar voren. Kinderen hadden een rol bij deze vlog. Te vinden op YouTube door te zoeken naar ‘biddag kindervlog’.

 Een rugtasje vullen voor vluchtelingkinderen  De Ichthuskerk in Dronten (NGK) deed het weer anders. Met biddag was er wel een online kinderdienst, maar ze zochten ook aansluiting bij de rugtasjesactie van stichting Gave, die zich inzet voor asielzoekers. De bedoeling was om zo’n tasje te vullen voor vluchtelingkinderen in een specifieke leeftijdsgroep: ‘Hoe waardevol is het wel niet om samen met

Foto: Jaco Klamer

uw kinderen of kleinkinderen de zakjes te vullen zodat een kind hiermee blij gemaakt kan worden.’ En dan het liefst bij een winkel in Dronten bestellen, was het advies. De zakjes konden ingeleverd worden op biddag en in de kinderdienst is er aandacht aan besteed. Op www.gave.nl/rugtasactie vind je meer informatie over deze actie, die nog duurt tot half juni.

Nieuwe gewoontes vormen in Arnhem Over ‘God in de supermarkt’ gaat het ook in de Koepelkerk in Arnhem (GKv). Duurzaam leven vinden ze in de Koepelkerk heel belangrijk, maar hoe kom je zo ver om je gedrag aan te passen? Tijdens de veertigdagentijd loopt in Arnhem het thema ‘de slag om het hart’. ‘We gebruiken de veertigdagentijd om met elkaar na te denken over goede gewoonten die ons kunnen helpen om ons hart te richten op het goede’, aldus dominee Cornelis Hamstra. Gewoontes helpen ons om het goede te omarmen en het slechte te weerstaan. Dat past bij het vasten, kenmerkend voor de veertigdagentijd. ‘God in de supermarkt’ gaat over wekelijkse gewoontes en de keuzes die we daarin maken. Het thema gaat ook over de dagelijkse gewoontes van bijbellezen en bidden. Dominee Hamstra ondersteunt dit met de WhatsAppgroep ‘goede gewoontes’. Daarin stuurt hij elke dag een bijbeltekst en soms een gebed. Een andere preek in

de serie gaat over Filippenzen 4: 8 en 9: ‘Schenk aandacht aan alles wat waar, edel, rechtvaardig, zuiver, lieflijk, eervol is, kortom, aan alles wat deugdzaam is en lof verdient’. Concreet: wat zoek je op op je telefoon?

 Gewoontes helpen ons om het goede te omarmen  Tenslotte is er aandacht voor de maandelijkse gewoonte van samen eten en spreken, al is dit in deze crisistijd nog lastig. De serie kerkdiensten begon met een preek over Romeinen 12: 1 en 2, over vernieuwing. Terugluisteren? Zoek op YouTube naar: Koepelkerk online.

 EYEOPENER

Jezus is je een stap voor

Dat de grafsteen die voor Jezus’ graf lag, gebruikt wordt als preekstoel voor de allereerste paaspreek, is tekenend voor de beweging die Jezus in gang zet: van de dood naar het leven. Jezus is je altijd een stap voor. Je vindt Hem niet door stil te blijven staan bij de dood. Jezus vind je door je om te draaien. Laat de dood achter je en draai je om naar het leven.

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

Hij gaat jullie voor naar Galilea. (Matteüs 28:7)

Een van de mooiste details uit het paasevangelie staat in Matteüs 28:2. Een engel van de Heer daalt af, loopt naar het graf, rolt de steen weg en gaat erop zitten. Daar, vanaf die steen, vertelt de engel in alle rust en zonder opsmuk aan de geschrokken vrouwen wat er aan de hand is. Hier moet je niet zijn, hier vind je Hem niet meer. Deze plek ademt de dood, maar Jezus leeft, Hij is opgewekt. Draai je om en zeg tegen de leerlingen dat ze naar Galilea gaan. Daar zullen jullie Jezus ontmoeten. Hij gaat jullie voor. Hij gaat altijd voor jullie uit.

en gevaarlijkste ‘filosofie’ in de geschiedenis van de mensheid. ‘Want’, zei hij ‘het verandert alles aan ons menselijk gedrag en al onze verantwoordelijkheden. Het verandert het heelal van een zinloze chaos in een plaats die bewust ontworpen is, waar gerechtigheid is, waar hoop is, en daarom hebben we allemaal de plicht de aard van die gerechtigheid te ontdekken en te werken aan die hoop. Het verandert onszelf ook. Als je het verwerpt, verandert het ons ook; het is ongelofelijk gevaarlijk, vandaar dat zoveel mensen zich ertegen keren.’ Pasen verandert alles.

Preekstoel

Bijstellen

Gevaarlijk

 ‘Pasen is ongelofelijk gevaarlijk’ 

Een graf met een steen ervoor of erboven is op deze aarde vaak alles wat overblijft van een leven. De grafsteen voor Jezus’ graf is een symbool van hoe ons leven en onze wereld zijn. Een wereld van dood en verschrikking, waar vroeg of laat al het goede van het leven tegen kapot valt. Die steen krijgt een nieuwe bestemming en wordt een preekstoel. Vanaf deze steen wordt heel kalmpjes en beheerst een nieuwe werkelijkheid aangekondigd. Hij is hier niet, want Hij leeft. Juist daar klinkt het, op die plekken en plaatsen waar wij voelen hoe gebroken ons leven is, waar wij de symbolen zien van dood, vernietiging en afbraak, op onze grafstenen en rokende puinhopen. Juist hier kondigt God de nieuwe werkelijkheid aan. Onze grafstenen worden preekstoelen. Hij is hier niet, want Hij leeft.

TEKST MAURITS OLDENHUIS

Ik verwonder me elke keer weer over de soevereine eenvoud waarmee dit wereldnieuws wordt gedeeld. Alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Van het feit als zodanig is niemand getuige geweest. Geen foto legde Jezus’ opstanding vast, geen cameraploeg was erbij aanwezig. Alleen die nieuwe werkelijkheid telt. De werkelijkheid dat Jezus leeft en dat daarom vanaf nu alles anders wordt. Vanaf nu zal deze wereld de plek zijn waar Gods leven, zijn licht en liefde zullen baanbreken en uiteindelijk de hele wereld volmaken. Onze vicieuze cirkel wordt doorbroken met haast een vingerknip. Maar de impact is enorm. Iemand omschreef Pasen eens als de gevaarlijkste gedachte

Wat er om te beginnen moet veranderen, is ons beeld van Jezus. De vrouwen die bij het graf komen, verwachten een dode Jezus te zullen aantreffen. Goede Vrijdag heeft voor deze vrouwen en voor Jezus’ leerlingen Jezus in een klap veranderd in iemand van vroeger. Iemand aan wie je alleen nog maar herinneringen kunt hebben. Niet meer iemand om het het leven van vandaag mee te delen, om samen mee op te trekken. Maar Hij is hier niet, want Hij leeft. Hoe vaak en hoe gemakkelijk sluiten mensen Jezus op in het verleden. Een stem van vroeger, een schim van toen. Jezus is oude koek.

Moet Hij nu vandaag nog iemand zijn om mee te rekenen, laat staan te volgen? Je kunt je niet erger vergissen, maakt die engel duidelijk. Stel je beeld van Jezus bij. Hier vind je Hem niet, in de dood, in de geschiedenisboeken. Hij is te vinden in het leven, beter nog: in jouw leven. Jezus gaat voor je uit. Je zult je moeten omdraaien. Hier vandaan gaan. Weg bij de dood, als je Hem wilt zien en ontmoeten en zijn levenskracht ondervinden. Maar dan moet je wel deze plek verlaten, in beweging komen. Alleen wie in beweging komt, zal Hem ontmoeten.

 21

 EYEOPENER

ten dienste van God. Ook bij Paulus is het een en al beweging. Jezus gaat voor jullie uit – nu is Hij ook echt te volgen.

Jezus ontmoeten

Beweging

Daarmee wordt Pasen het feest van de beweging. Goede Vrijdag is een dag om stil te staan. Maar met Pasen gaat het om beweging. Blijf niet langer zitten waar je zit. Houd op met kringetjes draaien op dezelfde plek. Jezus zelf is ook in beweging, Hij is altijd ‘on the move’. Nooit achter je te vinden, maar altijd voor je uit. Loop die kant op. Zeg tegen de discipelen dat ze naar Galilea gaan, daar zullen ze Hem ontmoeten. Beweging is belangrijk in ons leven. Want beweging is een teken van leven. Is er wel leven als er geen beweging is? Stilstand is achteruitgang.

 Alleen wie in beweging

komt, zal Hem ontmoeten 

Stil blijven zitten is de dood in de pot. Onbeweeglijke, in het verleden vastgeroeste christenen zijn de grootste antireclame voor Pasen. Als jij en ik blijven zitten waar we zitten, heilloos in het verleden blijven wroeten, of nog erger: als wij stappen achteruit zetten – wat hebben we dan van Pasen begrepen? Pasen draait van a tot z om beweging, om vooruitgang, om naar voren lopen. Of zoals Paulus zegt in zijn prachtige paasevangelie van Romeinen 6: een nieuw leven gaan leiden. Weg bij het oude, bij het dode, bij het leven in zonde. Dat ligt achter je, zegt Paulus, met Christus begraven in zijn dood. Nu is opstaan het devies. Omhoogkomen met Jezus in een nieuw leven

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

Je kunt de woorden van de engel bij het graf lezen als een richtingwijzer. Hij gaat voor jullie uit – dus ga op weg als je Hem wilt ontmoeten. Je kunt ze ook lezen als een belofte: als je op weg gaat, dan zul je Hem ook ontmoeten. Pasen maakt van Jezus de levende Heer die zich laat ontmoeten. Misschien is het zo dat wij mensen altijd weer die stem van boven en van buiten nodig hebben om ons ervan te doordringen. Want kijk ons staan, met het gezicht naar de dood, bevangen door alle verschrikking die ons leven hier met zich mee brengt. Wat bots je op tegen hopeloosheid en hoe kunnen moedeloosheid en pessimisme zich van je meester maken. Je beseft hoe onaf en onvolkomen dat leven van jou en mij is en hoe juist de machten van afbraak en vernietiging de dienst uitmaken. Hoe zegenrijk om dan die stem te horen, die daar doorheen breekt en jou en mij in hemelse eenvoud van de echte werkelijkheid wil doordringen. Hij is hier niet, want Hij is opgewekt. Hij gaat voor je uit, vitaal en levenskrachtig. Ga op weg en je zult Hem ontmoeten! MAURITS OLDENHUIS IS PREDIKANT VAN DE GKV HET BAKEN IN BERGSCHENHOEK

Om over door te denken:

• De grafsteen wordt preekstoel. Kan dat wel? Stap je dan niet te gemakkelijk over de werkelijkheid van dood en afbraak heen? Hoe kan een grafsteen preekstoel worden, zonder dood en afbraak te bagatelliseren? • Lees nog eens het citaat hierboven over Pasen als de meest gevaarlijke gedachte of ‘filosofie’. Op wat voor manier denk jij dat Pasen ‘gevaar’ kan veroorzaken op de wereld van nu en mensen van vandaag? • Op welke manier denk jij dat wij vandaag ons beeld van Jezus moeten bijstellen? Hoe voorkom je dat je Hem opsluit in het verleden? • Alleen wie in beweging komt, zal Jezus ontmoeten en zijn levenskracht ondervinden. Wat kan dit voor jou betekenen? • Wat merk jij in je eigen leven van de levenskracht en hoop die Jezus wil geven in de ontmoeting met Hem?

 STIMULANS

TEKST JANNET DE JONG

Lees-, kijken luistertips VOOR GELOOFS- EN GEMEENTEOPBOUW

Muziek bij woorden van eeuwen oud The Psalm Project is een groep die de bestaande Geneefse melodieën van de psalmen bewerkt tot hedendaagse composities. Daarbij wordt ook een hertaalslag gemaakt. Hun bewerkingen van de psalmen 27 (Wacht op de Heer), 51 (Witter dan sneeuw) en 121 (Waar komt mijn hulp vandaan) zijn wellicht de meest bekende in christelijk Nederland. De groep heeft zich in de afgelopen periode ook beziggehouden met de klassieke onderdelen van de liturgie van de kerk door de eeuwen heen: het Kyrie, Sanctus, Gloria, Credo en Agnus Dei. Eind maart is daarvan de EP Kyrie verschenen met daarop ook de psalmen 1 en 42. Op www.thepsalmproject.nl/kyrie-album vind je meer informatie. Op 17 mei gaan de leden van The Psalm Project met Hans Schaeffer in gesprek over de waarde van de traditie voor de liturgie en de vertolking van de klassieke ordinarium-liturgie door de tijden heen. Dat doen ze tijdens een webinar met als titel ‘Niets nieuws? Oude liturgie in een nieuw jasje’. Het webinar wordt georganiseerd door Weetwatjegelooft en kost € 17,50. Inschrijven kan op www.wwjg.nl/nietsnieuws.

De ramadan: 30 dagen bidden voor moslims Op 13 april start de ramadan, een periode van inkeer en bezinning voor moslims wereldwijd. We kennen de ramadan vooral van het vasten tussen zonsopgang en zonsondergang. Voor veel moslims is de ramadan een periode om meer bezig te zijn met hun god en geloof. Zou het kunnen dat juist in deze periode hun hart meer openstaat voor het ontdekken van Jezus Christus? De internationale beweging Frontiers werkt in moslimlanden om het evangelie te verkondigen. Ook wil de beweging onder christenen aandacht vragen voor de beeldvorming over en het gebed voor moslims. Zij roepen christenen op om gedurende de ramadan gericht te bidden voor moslims in vele landen, dat zij Gods genade leren kennen. Aan de hand van een gebedsgids en vlogs word je gestimuleerd om dit gebed in je dagelijkse routine op te nemen. Meer informatie staat op www.frontiers.nl/30dagen.

Pelgrimeren met Abram Wat zijn de overeenkomsten tussen onze tijd en die van Abram en zijn familie? In ieder geval dit, dat er in het algemeen weinig ruimte voor God is. Toch wordt Abram geroepen en volgt hij Gods stem. Dominee Paul Visser schreef een boekje met 25 meditaties over de bijbelse verhalen rond Abram: Toen ongeloof nog heel gewoon was. Aan de hand van de teksten uit Genesis en verwijzingen naar het Nieuwe Testament verdiept hij zich met de lezer in de hoogte- en dieptepunten van Abrams geloof en zijn bijzondere relatie met God. Het boekje, dat is uitgegeven door KokBoekencentrum, nodigt uit tot aandachtig lezen met de Bijbel in de hand. Iedere meditatie besluit met een passend gebed. Dominee Paul Visser is predikant van de Maranathakerk in Rotterdam, een hervormde gemeente.

 OPINIE

Op anderhalve meter afstand van Jezus Anderhalve meter afstand. Dat is al langer dan een jaar het nieuwe normaal. We moeten allemaal afstand houden. Deze coronacrisis kan je ook op afstand van God en Jezus plaatsen. Je wilt wel dichterbij, maar het lukt je gewoon niet. Iemand zei tegen mij: ‘Alle mooie woorden die we altijd zeggen en zingen, ze komen gewoon niet bij mij binnen. God en Jezus staan voor mij op afstand.’ Maar hoe erg is dat?

et valt mij als regelmatige bijbellezer niet mee om de verhalen over het lijden, het sterven en de opstanding van Jezus elk jaar opnieuw met een frisse blik te lezen. Maar juist door corona kregen veel bijbelse woorden een andere betekenis voor mij. Een van die woorden was ‘afstand’. Opeens viel het mij op dat dat woord maar liefst zes keer genoemd wordt tijdens het levenseinde van Jezus. Ik heb er altijd overheen gelezen. Nu pas zag ik het.

Veilige afstand

TEKST ERNST LEEFTINK

Neem Petrus. Als Jezus gevangengenomen wordt, maakt Petrus dat hij wegkomt, net als de andere leerlingen. Maar hij houdt te veel van zijn Heer om Hem echt in de steek te laten. Dus schrijven Matteüs, Marcus en Lucas alledrie: ‘Petrus volgde Hem op een afstand tot op de binnenplaats van het paleis van de hogepriester’ (Matteüs 26:58a, Marcus 14:54a, Lucas 22:54b). Petrus volgt Jezus op veilige afstand. Je kunt kritiek hebben op dat laatste: hij durft niet dichterbij te komen. Je kunt ook blij zijn met dat eerste: hij neemt (nog) geen afstand van Jezus. En dan de kring rondom Jezus bij het kruis. Jezus stierf in eenzaamheid, door God verlaten. Maar Hij stierf niet zonder mensen om Hem heen. Matteüs, Marcus en Lucas schrijven alle

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

drie: ‘Alle mensen die Jezus gekend hadden waren op een afstand blijven staan, ook de vrouwen die Hem vanuit Galilea gevolgd waren en alles hadden zien gebeuren’ (Matteüs 27:55a, Marcus 15:40a, Lucas 23:49). Jezus’ volgelingen willen wel dichterbij zijn, maar kunnen het niet.

Net niet

Zo zijn er rondom Jezus’ levenseinde nog veel meer mensen die, zonder dat het woord gebruikt wordt, op een afstand Jezus volgen. Het zijn kleine details, maar als je er oog voor hebt, is het heel bijzonder om te lezen hoeveel mensen iets met Jezus hebben. Ze voelen zich

tot Hem aangetrokken. Ze kunnen alleen net niet bij Hem. Ik noem een paar van deze mensen. •D e jonge man die Jezus blijft volgen na zijn arrestatie. Als de soldaten hem vastgrijpen, laat hij zijn mantel van zich afglijden en vlucht naakt weg. Het zou Marcus zelf geweest kunnen zijn (Marcus 14:51-52). •S imon van Cyrene. Hij wordt als willekeurige voorbijganger uit het publiek gepikt om het kruis van Jezus dragen. Hij had geen idee waarom het ging, maar wordt wel ‘de vader van Alexander en Rufus’ genoemd (Marcus 15:21). •D e vrouw van Pilatus. Ze droomt van Jezus en laat haar



 OPINIE

man weten dat Jezus een rechtvaardig iemand is. In de vroege kerkgeschiedenis wordt ze Claudia genoemd. •D e Romeinse centurio bij het kruis. Hij is zo onder de indruk van het sterven van Jezus dat hij uitroept: ‘Werkelijk, deze mens was Gods Zoon!’ (Marcus 15:39). •N ikodemus en Josef uit Arimatea. Zij bewijzen Jezus de laatste eer. Ook al is het te laat, ze tonen zo openlijk hun liefde voor de tragisch gestorven messias (Johannes 19:38-42). •M aria van Magdala. Haar liefde voor Jezus is groot, maar in haar verdriet ziet ze Hem in eerste instantie niet staan (Johannes 20:11-18). •D e Emmaüsgangers, Kleopas en zijn vrouw. Nog steeds is Jezus voor hen de messias die komen zou, maar zelfs als Hij uren met hen oploopt, herkennen ze Hem niet (Lucas 24:13-35).

Betrokken

Deze voorbeelden raken mij. Het zijn allemaal mensen bij wie Jezus een gevoelige snaar weet te raken. Ik denk dat dat de snaar van het ontwakende geloof is. Alleen, ze ervaren dat zelf nog niet zo. Ze zitten nog gevangen in hun angst, hun schaamte, hun verdriet, hun onvermogen of hun eigen verwachtingen. Dat herkennen we misschien wel. Jezus is nooit ver weg. Hij is op mij betrokken. Maar evenals de mensen toen, merk ik daar in mijn leven ook vaak maar weinig van. Ik ervaar een afstand die ik ten diepste niet wil. Ik wil mij niet van Jezus distantiëren, maar ik weet ook niet hoe ik dichter bij Hem komen kan. Deze voorbeelden laten me zien dat Jezus nooit ver weg is, al lukt het mij even niet om de afstand te overbruggen.

De geloofservaring van Stille Zaterdag Soms lukt het even niet om te geloven dat Jezus altijd dichtbij is. Voor je gevoel ben je behoorlijk ver bij Hem vandaan. Je ervaart afstand. Je zou dit de geloofservaring van Stille Zaterdag kunnen noemen: je weet dat Jezus op Goede Vrijdag voor jouw zonden gestorven is en dat Hij op Pasen is opgestaan om ook jouw leven nieuw te maken. Maar het komt gewoon niet bij je binnen. Jezus staat voor jou op afstand. Bijna iedere christen maakt zulke periodes in haar of zijn geloofsleven mee. De redenen daarvoor kunnen heel verschillend zijn. Het is zeker niet iets om je voor te schamen. Hoe eerlijk durf je dat onder ogen te zien? Vanaf de kant van Jezus bestaat die afstand niet. Hij overbrugde tweeduizend jaar geleden bewust de afstand tussen God en ons door mens te worden zoals wij. En dat doet Hij nog steeds, in het leven van iedere gelovige persoonlijk.

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

Dat laatste geeft mij een gevoel van teleurstelling en onzekerheid. Maar het eerste geeft mij rust. Geloven is niet altijd gloria. Ook op afstand kan ik ernaar verlangen om mijn Heer te volgen.

Klaagzang

Tussen Goede Vrijdag en Pasen is het Stille Zaterdag. Die dag staat voor mij symbool voor alle periodes in mijn leven waarin het lijkt alsof ik Jezus kwijt ben en geen idee heb hoe ik verder moet met Hem. Ik weet dat Hij leeft, maar voor mijn gevoel ligt Hij nog in zijn graf. Het lukt mij niet om de afstand tussen Hem en mij te overbruggen. De coronacrisis kan aanvoelen als een lange Stille Zaterdag. Dan kun je alleen maar klagen: ‘Jezus, waar bent U? Kom toch dichterbij!’ De Ierse muziekgroep U2 heeft dat gevoel onder woorden gebracht in het nummer Wake Up Dead Man. Jesus, Jesus help me! I’m alone in this world and a fucked up world it is too. Tell me, tell me the story, the one about eternity and the way it’s all gonna be. Wake up, wake up, dead man! Jesus, I’m waiting here, Boss. I know you’re looking out for us, but maybe your hands aren’t free. Your Father, He made the world in seven, he’s in charge of heaven. Will you put a word in for me. Wake up, wake up, dead man

Nabijheid

Ik volg Jezus vaak op meer dan anderhalve meter afstand. Soms lijkt het zelfs alsof ik steeds verder bij Hem vandaan raak. Wat mij dan helpt, is de wetenschap dat Jezus belooft om naar mij toe te komen in plaats van andersom. Hij overbrugt de kloof. Als Paulus die werkelijkheid onder woorden brengt, gebruikt ook hij het woord ‘afstand’. Aan de christenen in Filippi schrijft hij: ‘Christus Jezus, die de gestalte van God had, hield zijn gelijkheid aan God niet vast, maar deed er afstand van. Hij nam de gestalte van een slaaf aan en werd gelijk aan een mens’ (Filippenzen 2:6-7). Ik verlang ernaar om dicht bij die Jezus te leven. Ik wil Hem niet op afstand houden. De ene keer lukt dat beter dan de andere keer. Soms hang ik voor mijn gevoel aan het elastiek en ben ik bang dat het lijntje knapt. Maar wat Jezus voor alle mensen in één keer gedaan heeft door naar ons toe te komen, doet Hij met vaste regelmaat in mijn leven: Hij komt telkens weer naar mij toe. Hij houdt mij niet op afstand, maar laat mij leven in zijn nabijheid. Ook al zit er voor mijn gevoel soms meer dan anderhalve meter tussen. ERNST LEEFTINK IS PREDIKANT VAN DE GKV ASSENPEELO

 KRINGEN OVER TWIJFEL EN BETROKKENHEID VAN TIENERS

‘I k weet wel wat ze willen horen...’

Mijn dochter is vijftien jaar, kan goed zingen en wil dat wel in de kerk doen. Er is alleen een hobbel: de auditie. In onze gemeente is het gebruikelijk dat voorzangers gescreend worden voor ze op het podium worden toegelaten. Het inzingen van een liedje is geen probleem, maar er moet ook een motivatie bij. ‘Wat moet ik dan zeggen?’ Ze kijkt me gefrustreerd aan. ‘Ik weet wel wat ze willen horen… dat ik het doe om God te prijzen en zo.’ Maar die woorden krijgt ze niet over haar lippen, omdat ze niet oprecht zouden zijn. De waarheid is dat God aanbidden voor haar nog een stap te ver is. Soms denkt ze dat ze gelooft, maar vaker twijfelt ze aan wat er in de Bijbel staat.

Zelf bepalen

TEKST INGRID PANTINGA

Die twijfel is voor haar een bewuste keuze. Ze wíl het allemaal nog niet zeker weten. Ze heeft jarenlang beaamd wat wij haar als ouders meegaven. Maar nu vindt ze het tijd om te ontdekken wat ze zelf gelooft. En daarbij wil ze door niemand onder druk gezet worden. Pissig wordt ze ervan als er in preken tegen haar gesproken wordt alsof ze een doorgewinterde gelovige is. ‘Mag ik dat alsjeblieft zelf bepalen?!’ En ik steun haar daarin. Ik denk dat dit een waardevol proces is op weg naar volwassenheid in geloof of ongeloof. De psycholoog James Marcia heeft onderzoek gedaan naar identiteitsontwikkeling. Hij concludeert dat de binding aan een identiteit sterker is als er een fase van exploratie is geweest. Het

onderzoeken en uitproberen van verschillende opties maakt je uiteindelijke keuze sterker en duurzamer. Ik denk dat dit ook geldt voor je religieuze identiteit. Daarom wil ik mijn dochter de ruimte geven om te twijfelen.

Gezond

Laten we elkaar de norm van een volkomen zekerheid niet opleggen. Ik denk dat we als kerken niet bang moeten zijn voor twijfel. Twijfel is nog geen ongeloof, het is een gezond fenomeen binnen de dynamiek van geloofsontwikkeling. Geloofstwijfel bespreekbaar maken levert de kerk ook iets op: twijfelaars laten ons nadenken, scherpen ons aan en helpen ons te beseffen dat het niet gaat om onze overtuiging, maar om Gods liefde die zwakke mensen vasthoudt. Na enig nadenken heeft mijn dochter haar motivatie verwoord. ‘Ik houd van zingen en wil op die manier iets doen voor de kerk.’ Je kunt dit natuurlijk als mager en ongeestelijk afwijzen en eisen dat iedereen op het podium een onwankelbaar geloof heeft. Maar welk signaal geef je dan af? ‘Je hoort er pas bij in de kerk als je voldoet aan onze maatstaven voor geloof. Je kunt pas iets voor ons betekenen als je zonder twijfel bent.’ Gelukkig zijn de drijfveren van mijn dochter wel geaccepteerd en staat ze nu regelmatig op het podium te zingen. Een prachtige plek om geloof te laten groeien! INGRID PLANTINGA IS ADVISEUR BIJ KERKPUNT

> De rubriek Jeugdwerk heeft een uitgebreide onlineversie. Dit online deel biedt extra verdieping, bronnen en adviezen om praktisch met het thema aan de slag te gaan. Ga naar www.onderwegonline.nl/jeugdwerk-OW705.

KATHLEEN FERRIER, VECHTSTER VOOR VROUWENRECHTEN EN DEMOCRATIE:

TEKST ARIE KOK BEELD DAVID MEULENBELD

‘Als je meer over elkaar weet, is de ander niet zo bedreigend’ 28

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

 ONTMOETING Na haar afscheid van de Haagse politiek in 2012 woonde en werkte Kathleen Ferrier (1957) vijf jaar in Hong Kong. Nu is ze voorzitter van de Nederlandse Unesco-commissie en zet ze zich onverdroten in voor vrouwenrechten, democratie en de doorwerking van het slavernijverleden. Onlangs verscheen haar boekje

e spreken elkaar via video. De in Paramaribo geboren Jeangu Macrooy heeft de avond ervoor de Nederlandse inzending voor het Eurovisie Songfestival gepresenteerd. Ferrier: ‘De kern van het liedje is in het Surinaams: Mi na afu sensi, no wan man e broko mi. Dat ontroerde me. ‘Al ben ik maar een halve cent, je kunt me niet breken. Ook al stel ik in jouw ogen niets voor, je krijg me niet kapot.’ Suriname en Nederland hebben een gedeelde geschiedenis, dat hoor ik in dit liedje terug. We hebben dezelfde taal, er is veel te delen.’

Sinds Jörgen Raymann als Tante Es tv-interviews deed, weten we dat Surinaamse gesprekken beginnen met de vraag: wie is uw vader, wie is uw moeder? ‘Wie ben jij, wat breng jij mee in het gesprek? Je achternaam zegt in Suriname niet alles, omdat er veel gemengde huwelijken zijn. Het is een kleine gemeenschap, ik ben daar ‘die kleine van Johan’. Uit die vraag blijkt interesse in de ander, dat is heel wezenlijk in Suriname.’

En dan concreet: wie is uw vader, wie is uw moeder? ‘Mijn vader is Johan Ferrier, de laatste gouverneur en de eerste president van Suriname. Hij was een echte onderwijsman en bleef altijd een groot verteller. Hij is bijna honderd jaar geworden. Toen mijn vader door een journalist gevraagd werd waar zijn wortels lagen, in Nederland of in Suriname, zei hij: “Mijn wortels liggen over de hele wereld.” Onder zijn voorouders zijn Schotse hugenoten, Indiase contractarbeiders en Sefardische Joden. Ik heb voorouders onder slaafgemaakten en onder slavenhouders.’

Hoe wij hier ook samenkwamen.

Wie was uw moeder?

‘Edmé Vas, van haar vaders kant was ze van Sefardisch-Joodse afkomst en haar moeder stamde af van tot slaaf gemaakte mensen. Mijn grootmoeder vertelde veel verhalen over hoe het leven in slavernij was. Mijn zusje en ik vonden het zo indrukwekkend dat ze op een steen sliepen, ze hadden geen kussens. Bij ons thuis werden de Joodse regels in acht genomen, maar ik ben hervormd opgevoed, in Suriname. We kerkten ook Luthers en bij de Evangelische Broedergemeente. Als je tussen hindoes en moslims opgroeit, word je je ook ervan bewust dat je christelijk bent, meer dan dat je protestants of katholiek bent. We gingen als kinderen met elkaar mee naar de heilige gebouwen als er religieuze feesten werden gevierd. Mijn ouders waren onderwijzers in hart en nieren, overtuigd van de bevrijdende kracht van onderwijs en kennis voor iedereen. Mijn moeder was een zeer geëmancipeerde, onafhankelijke vrouw. In Suriname heeft ze zich ervoor ingezet dat jonge meisjes niet uitgehuwelijkt werden. Ze hielp soms meisjes ontsnappen en zorgde ervoor dat ze hun school konden afmaken.’

Kathleen Ferrier werd in 1957 geboren als dochter van Johan Ferrier, de latere gouverneur en president van Suriname, en van Edmé Vas, lerares. Ze werd in 2002 lid van de Tweede Kamer voor het CDA, en was daar woordvoerder ontwikkelingssamenwerking en passend onderwijs. Samen met CDA-Kamerlid Ad Koppejan kwam ze in 2010 bekend te staan als de 'dissidenten', doordat ze beiden fel tegenstander waren van de samenwerking met de PVV. Ze woonde vijf jaar in Hong Kong.



 ONTMOETING

Uw vader vertelde altijd verhalen over de spin Anansi. Hoe belangrijk waren die verhalen voor u? ‘Mijn vader was een meesterverteller. De Anansitories, zoals ze in Suriname heten, zijn typisch oral history. Tijdens het vertellen voegt het publiek elementen toe. De slaafgemaakten namen de verhalen mee uit Afrika. Het kleine beestje Anansi kon door zijn slimheid in te zetten grote dieren de baas zijn. De spin is bovendien het enige dier dat de connectie tussen hemel en aarde kan maken met zijn web. Voor de slaafgemaakten waren die verhalen een bron van kracht. Ze werden op de plantages verteld, er werden ook boodschappen mee doorgegeven. Nu zijn ze belangrijk cultureel erfgoed in Suriname en eigenlijk in het hele Caraïbische gebied. De verzamelde Anansiverhalen van mijn vader zijn onlangs opnieuw uitgegeven.’

In uw boek benadrukt u de verbindende kracht van verhalen.

‘Als je je kinderen opvoedt met verhalen, dan oefen je ze in empathisch vermogen. Het vermogen om je in iemand anders te verplaatsen, raken we kwijt. Als je mensen uit hun bubbel wilt halen, vertel dan verhalen. Het stimuleert nieuwsgierigheid naar de ander.’

Ik heb begrepen dat in Suriname de synagoge en de moskee vreedzame buren zijn. Is dat tekenend voor de cultuur? ‘Klopt. Als ze in de moskee extra stoelen nodig hebben, rennen ze even bij de synagoge naar binnen. Zo gaan ze met elkaar om. Mensen vragen zich vaak af hoe het kan dat juist multi-religiositeit tot zoveel conflicten en oorlog leidt, en het in Suriname zo goed gaat. Ik heb daar veel over nagedacht. We wisten dat we elkaar nodig hadden om verder te komen. Dat wezenlijke besef maakt dat je geïnteresseerd bent in de ander. In Europa werkt het anders. Mensen die van buiten komen hebben zich hier maar te voegen in het frame, ze moeten assimileren en zich aanpassen. Toen arbeidsmigranten uit Turkije en Marokko kwamen, dacht men: laat ze bij elkaar zitten en hun eigen leven leiden, ze worden vanzelf zoals wij. Als ze eenmaal de moderniteit hebben leren kennen, dan willen ze dat ook. We gaan ervanuit dat ‘zijn zoals wij’ fantastisch en begeerlijk is voor iedereen, dat mensen dat vanzelf zullen willen. Maar dat is niet zo.’

Wat zou het denken dan wel moeten zijn?

‘Veel meer openheid en oprechte interesse. Als je naar de wereld kijkt vanuit een Eurocentrische bril en denkt dat iedereen zo wil worden als jij, dan sta je niet open voor wat anderen jou te bieden hebben. Wat is hún verhaal? Wie is je vader, wie is je moeder? De nieuwsgierigheid naar elkaar is er bijna niet meer. Ik denk dat deze COVID-crisis ons met de neus op de feiten

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

drukt. De uitdagingen voor de mensheid zijn zo groot dat we het ons niet kunnen permitteren om te denken vanuit je eigen norm. We hebben de creativiteit en inbreng vanuit alle hoeken van de wereld nodig om tot oplossingen te komen. COVID laat ons ook zien dat we uiteindelijk allemaal mensen zijn, even kwetsbaar voor het virus. Het maakt alleen verschil waar je woont, dat is de ongelijkheid die mensen zelf hebben aangebracht. Er zijn bijvoorbeeld gebieden op de wereld waar nu te weinig vaccins naartoe gaan. Vanuit je eigen bubbel kun je deze problemen niet meer oplossen, daarvoor zijn ze te complex.’

 ‘Al ben ik maar een halve

cent, je kunt me niet breken’  Kunt u het begrijpen dat sommige mensen bang zijn hun eigen cultuur te verliezen?

‘Dat begrijp ik heel erg goed, als in je eigen straat je eigen taal niet meer wordt gesproken dan is dat vervreemdend. Ook die verhalen moeten gehoord worden, de politiek moet daar effectief op inspelen. Daarom moeten we niet denken dat mensen vanzelf worden zoals wij. Het is belangrijk dat nieuwkomers Nederlands leren spreken, dat ze weten wat de waarden

en normen zijn in deze samenleving. We moeten mensen niet in hun eigen bubbel laten zitten, maar werken aan onderlinge connecties. Als je meer weet over elkaar, dan is de ander niet zo bedreigend.’

U bent lid van de Protestantse Kerk. Komen racisme en slavernijverleden in uw kerk voldoende aan de orde, vindt u?

‘Ik ben heel blij dat u dat vraagt. Ik ben betrokken bij de Council for World Mission, waar de PKN ook lid van is. Daarin wordt veel over deze onderwerpen gesproken, heel inspirerend is dat. Men wil graag dat de PKN daarin meedoet, maar ze geven tot nu toe niet thuis. Dan maar zonder de PKN, want die trein dendert door. Zeker na Black Lives Matter zie je dat het debat over de hele wereld op gang komt. Hoe mooi is het als je juist vanuit kerken bij elkaar komt en de vraag stelt: welke rol kunnen wij hierin spelen? Het erkennen van het slavernijverleden en hoe het doorwerkt in het heden is een spiritueel proces, een helingsproces, dat nodig is om die gezamenlijke toekomst in te kunnen gaan.’

De meeste protestantse gemeenten, en ook de kleine gereformeerde kerken, zijn nogal wit van samenstelling. Wat missen ze daardoor volgens u?

‘Ik ben secretaris geweest van SKIN, de koepel van migrantenkerken in Nederland. Veel groepen hebben hun eigen kerken, vooral vanwege de taal. Begrijpelijk, om die reden was mijn echtgenoot voorganger van de Nederlandstalige kerk in São Paulo. Er is bij migrantenkerken veel belangstelling om samen te werken met autochtone kerken. Ze zeggen: wij zijn jullie ontzettend dankbaar dat jullie ons het geloof gebracht hebben. Nu willen wij jullie helpen, nu jullie worstelen met terugloop. Wij hebben wel ideeën om jongeren te betrekken, om nieuw leven in de kerk te brengen, of alternatieve manieren om diensten te houden. Er zijn wel connecties tussen kerken gekomen, maar er is ook nog veel te halen. Migrantenkerken worden vaak uitgenodigd om te zingen en te koken, maar nodig ze ook eens uit om te preken. Ga ook eens samen dingen doen om elkaar te leren kennen. Als christenen in Nederland elkaar weten te vinden, dan gebeurt er echt wat. De bloeiende migrantengemeenschappen zijn het cement van de samenleving, ze leveren op een natuurlijke manier vrijwilligerswerk en mantelzorg. Het is geen gemakkelijke weg, de culturen kunnen heel verschillend zijn. Maar het is wel een weg die we te gaan hebben.’

Uw nieuwe boek is een uitwerking van de Anton de Kom-lezing die u gehouden heeft. Wie is Anton de Kom voor u? ‘In zijn boek Wij slaven van Suriname uit 1934 belicht hij, en dat is voor het eerst, de slavernijgeschiedenis

vanuit het perspectief van de slaafgemaakte. Hij maakt daarbij een belangrijk statement: mensen kijken vanuit verschillende perspectieven naar de wereld en naar problemen die er spelen. Wees je ervan bewust dat de ander vanuit zijn of haar perspectief iets heel anders ziet. Dat is een belangrijke les voor vandaag. We hebben alle perspectieven nodig om tot oplossingen te komen voor de uitdagingen waar we voor staan. Wat ik ook interessant vind aan De Kom is dat hij in Suriname opstond tegen de Nederlandse overheersing en het onrecht dat mensen werd aangedaan. Hij werd naar Nederland gestuurd, omdat hij in Suriname te lastig gevonden werd. Daar is hij samen met Nederlanders opgestaan tegen de Duitse bezetter, wat hem zijn leven gekost heeft. Anton de Kom stond voor mensenrechten, ongeacht de persoon of situatie.’

 ‘Mensen die van buiten

komen hebben zich hier maar te voegen in het frame’  U bent voorzitter van de organisatie van het Abraham Kuyper-jaar. Hoe dacht hij eigenlijk over de koloniën?

‘Kuyper keek vanuit zijn tijd en zei af en toe dingen die we vandaag absoluut onacceptabel vinden. Mijn ambitie als voorzitter is dat we alle aspecten van Kuyper bespreken, ook díe uitspraken willen we aan de orde stellen. Kuyper was een soort superman, die enorm veel voor elkaar heeft gekregen en heel belangrijk is geweest voor Nederland. Maar hij wist ook wat burnouts waren en hij had last van depressies. Er is een scheepje van hem bewaard gebleven uit die perioden. Dat is vooral voor studenten die het zwaar hebben vanwege de beperkingen, een mooi symbool: die grote Kuyper kende ook zijn mindere momenten.’

Op het graf van uw ouders staat in het Surinaams ‘tel uw zegeningen’. Voor u is het ook een belangrijk motto, heb ik begrepen.

‘Het is een soort lijfspreuk van onze familie. Dat lied zingen wij altijd bij belangrijke gelegenheden. Je kunt wel druk zijn met wat je anders zou willen, maar wees dankbaar voor wat je wel hebt. Dat geldt zeker ook in deze tijd, de beperkingen zijn voor ons allemaal moeilijk. Maar als je kijkt naar hoe mensen in vluchtelingenkampen erbij zitten. In sommige landen is überhaupt geen infrastructuur voor gezondheidszorg. Dus, tel je zegeningen.’ ARIE KOK IS AUTEUR EN JOURNALIST

 LITERATUUR

Opofferende liefde van een apparaat Ook al ben ik ooit opgeleid als ICT’er, boeken en films over robots en kunstmatige intelligentie laat ik al snel aan me voorbijgaan. Dat gold ook voor de nieuwe roman van Kazuo Ishiguro, de Japans-Britse winnaar van de Nobelprijs voor de literatuur van 2017, waarin een robot de hoofdrol speelt. De voorkeur voor realisme moet ergens begonnen zijn tijdens mijn hervormd-gereformeerde opvoeding. Bijbelverhalen waren geschiedenissen, daarom hadden ze betekenis.

TEKST ARIE KOK

Inmiddels heb ik ontdekt dat fictieve verhalen ook betekenissen kunnen hebben, dat ze zelfs juist vanwege de betekenis verteld worden. De laatste tijd kunnen zelfs absurde verhalen of sciencefiction me wel boeien, al zal ik er nooit een groot fan van worden. Door de werkelijkheid anders voor te stellen, kun je juist zicht krijgen op waar het op aan komt in het leven. Klara en de Zon gaat over een Kunstmatige Vriendin, een robot dus. Laat maar, dacht ik. Tot iemand me uitdaagde er toch mee aan de slag te gaan. En dat is me goed bevallen, want Ishiguro vertelt met vaardige hand een buitengewoon relevant verhaal over waartoe kunstmatige intelligentie kan leiden. Hij biedt uiteindelijk ook nog een hoopvol perspectief. Aan een journalist van de Britse kwaliteitskrant The Guardian vertelt Ishiguro dat hij altijd eerst bepaalt

OnderWeg #5 > Jaargang 7 > 3 april 2021

welke vraag hij met het boek wil onderzoeken. Pas daarna bedenkt hij de personages en het universum waarin hij ze wil laten acteren. ‘Wat gebeurt er met de liefde als onze kijk op het individu en de eigenheid van de mens verandert? De vraag is, het klinkt nogal pompeus: hebben we werkelijk een menselijke ziel of niet?’ Verderop in het interview vertelt Ishiguro dat hij voor het eerst bang is voor de toekomst, niet in de eerste plaats vanwege klimaatverandering. Ishiguro maakt zich vooral zorgen over kunstmatige intelligentie, genetische manipulatie en big data en de gevolgen voor waarden als gelijkheid en democratie. ‘Het is de aard van het kapitalisme zelf dat het model verandert. Ik maak me er zorgen over dat we geen controle meer hebben over deze dingen.’ Eenop-een antwoorden mogen van een roman niet verwacht worden, je moet er zelf mee aan de slag.

 ‘ Hebben we werkelijk een menselijke ziel of niet?’ 

Mijn nieuwsgierigheid naar Klara en de Zon was gewekt en ik begon te lezen. Ishiguro vertelt ons het verhaal vanuit Klara, de robot, het apparaat. Maar vanaf de eerste pagina’s krijg je sympathie voor haar. Ze staat nog in de winkel, te koop. Ondertussen bestudeert ze het leven op de straat voor de winkel. Klara heeft oog voor de kleine dingen van de mensen, voor eenzaamheid en verdriet. Op een dag wordt ze gekocht door Josie, een behoedzaam lopende intelligente tiener. Josie is ernstig ziek en zal binnenkort waarschijnlijk overlijden. Aan Klara de taak om haar 24 uur per dag gezelschap te houden. Al snel komen we erachter dat de ziekte veroorzaakt is door wat Ishiguro ‘optillen’ noemt, genetische manipulatie. Alle kinderen blijken ‘opgetild’ te zijn, anders word je niet toegelaten tot een studie. Alleen Rick niet, de aardige en slimme buurjongen van Josie. Met zijn drieën hebben ze het goed. De relaties tussen de ouders zijn veel problematischer. Vooral de mogelijkheid dat Josie zal sterven houdt de

Naar aanleiding van:

Kazuo Ishiguro, Klara en de zon, Amsterdam (Atlas Contact), 2021. 352 pagina’s, € 22,99, ISBN 9789025470029.

 K lara heeft oog voor

de kleine dingen van de mensen 

gemoederen bezig. Het ‘optillen’ heeft de dood niet kunnen uitbannen. Klara wordt klaargestoomd om Josie te vervangen als het zover is. Maar juist Klara vindt een uitweg, waarin de Zon een grote rol speelt, Klara’s energiegever, consequent met een hoofdletter geschreven. Uiteindelijk wordt Klara bij het grofvuil gezet. Ze heeft het ultieme offer gebracht, de mensen laten zien wat echte liefde is. Als ze op de Stort de winkeleigenaar tegenkomt, zegt Klara: ‘Er was iets heel speciaals aan Josie dat niet kon worden voortgezet. Het zat niet in Josie, maar in degenen die van haar hielden.’ ARIE KOK IS AUTEUR EN JOURNALIST

In het kort • Als dystopie een lief en hoopvol boek • Vaardig geschreven en buitengewoon origineel • Stelt essentiële vragen bij technologische ontwikkelingen • Vervreemdend om te lezen, daarom erg geschikt voor leeskringen

Het allerbelangrijkste

aar zat Coen, mijn negenjarige jongste. Op een stoel bij het ziekenhuisbed, luisterend naar zijn opa. Lichtblauw mondkapje voor, grote lichtgele schort over zijn wintertrui en knalblauwe plastic handschoentjes aan. Stil en een beetje verlegen. Dit beeld omvat voor mij alles wat corona bracht in het afgelopen jaar, zowel het goede als het verdrietige. Ik ben een optimistisch en flexibel ingesteld mens. Dus toen corona de Nederlandse samenleving tot stilstand bracht, laveerde ik moeiteloos mee met de gewijzigde omstandigheden. Tot het bericht binnenkwam dat mijn schoonvader positief was getest. Met zijn 85 jaren behoorde hij tot de risicocategorie. Maar dankzij zijn redelijk goede conditie hoopten wij dat hij erdoorheen zou komen. Mijn schoonvader behoorde tot de categorie licht-neurotische mensen. Zes keer rond de auto lopen of de lichten wel écht waren gedoofd. Hij hield zijn leven graag onder controle. Des te opzienbarender was het hoe ontspannen hij de coronamaatregelen opnam. Rustig paste hij zijn leven aan. Hooguit zei hij iets vaker tegen zijn kinderen: ‘Als er iets is, zeg het nu. Nu kan het nog.’ Binnen enkele dagen werd hij opgenomen in het ziekenhuis. Op de derde dag bracht een arts de boodschap. ‘Meneer Voordijk, ik heb slecht nieuws. U gaat vandaag of morgen overlijden.’ Na een korte stilte reageerde hij: ‘Daar schrik ik van, dokter. Maar ik kan het ook in perspectief zien, want ik ga naar mijn hemelse Vader.’

 ‘ Als er iets is, zeg het nu. Nu kan het nog’  Enkele uren later zat ik daar met de ingepakte Coen. De 85-jarige nam als een Jakob afscheid van zijn jongste kleinzoon. ‘Ik hoop dat je veel succes hebt in je leven, Coen. Maar vergeet nooit het allerbelangrijkste. Blijf dicht bij Jezus.’ Vier uur later overleed mijn schoonvader. Nooit eerder zag en voelde ik hoe essentieel het is voorbereid te zijn op je dood. En hoe heilzaam dat is voor de achterblijvers. Mijn schoonvader - die dorpsdominee was in Oldebroek - hield in die laatste uren misschien wel de belangrijkste preek van zijn leven. Als je leeft in vrede met God en de mensen, kun je alles aan, zelfs de dood.

DICKY NIEUWENHUIS IS DIRECTEUR VAN STICHTING SEEYOU (VOORHEEN LIGHT FOR THE WORLD NEDERLAND)

‘Kerkpunt’ nieuwe naam toerustingscentrum

Kerkpunt wordt de naam van de fusieorganisatie van het Praktijkcentrum, de Nederlands Gereformeerde Toerusting en het Diaconaal Steunpunt. Het centrum is sinds begin 2021 actief in het kader van de hereniging van NGK en GKv. Directeur Cors Visser is blij met de naam ‘Kerkpunt’: ‘Wij maken een punt van kerk-zijn. Want in en door kerken kunnen mensen iets proeven van het koninkrijk van God. Kerkpunt staat ook voor een plek waar mensen terecht kunnen. Vanuit een levend geloof, met hart voor de kerk en met onze kennis en ervaring willen we kerken inspireren en begeleiden.’ De belofte van Kerkpunt is: ‘kom verder in kerk-zijn’. Daarmee wil de organisatie uitstralen dat ze zowel uitnodigend als toekomstgericht is. Kerkpunt wil door de fusie gemeenten binnen en buiten GKv en NGK beter van dienst zijn en heeft daarvoor nu meer kennis en expertise in huis, aldus Visser. Bij Kerkpunt werken twaalf mensen op het terrein van jeugd, missie, diaconaat, kerkenraden, predikanten en gemeentebrede ontwikkelingen. www.kerkpunt.nl

Nieuwe gemeente in IJsselstein

Geloof in IJsselstein, een missionair initiatief dat vijf jaar geleden begon, is vanaf eind maart een zelfstandige GKv-gemeente. Ewoud Holsappel is de nieuwe missionair werker. Er zijn zo’n honderd christenen bij de nieuwe gemeente betrokken, die vooral uit de GKv en uit evangelische kring komen. De gemeente heeft een eigen visiedocument ontwikkeld, dat het belijden van de gemeente schetst. Daarop zijn de leden van het kernteam, vergelijkbaar met een kerkenraad, aanspreekbaar. Er is ruimte voor zowel kinder- als geloofsdoop. Kernteamlid Christiaan Boiten: ‘We staan in de gereformeerde traditie, maar in verschillen die niet de kern van het geloof raken, aanvaarden we elkaar. Rond de doop vinden we elkaar in de overtuiging dat het geloof niet bij de mens, maar bij God begint.’ Volgens dominee Albert Veerman uit Zeist is de GKv-classis Utrecht blij met de nieuwe gemeente die er ‘tegen alle verdrukking in’ is gekomen. De classis heeft vooruitgekeken naar de nieuwe GKv-/NGK-kerkorde-in-wording die ‘meer ruimte geeft voor de eigenheid van gemeenten’ dan de GKv-kerkorde. ‘We blijven als kerken de Bijbel centraal zetten, maar pinnen elkaar niet op ieder punt vast. Niemand zegt: als je de kinderdoop afwijst, hoor je niet bij Christus.’ www.geloofinijsselstein.nl

Verbonden aan: Kruiskerk (CGK/NGK) Arnhem: M. de Best (NGK Zwolle). Aangenomen naar De Lichtboog (NGK) Houten na beroepbaarstelling door regio Utrecht: R.J.A. Doornenbal die als voorganger/kerkelijk werker aan de gemeente was verbonden; naar GKv Soest-Baarn (80%): kandidaat J.W. Sonneveld (Houten). Afscheid wegens emeritaat om gezondheidsredenen van de Noorderkerk (GKv) Spakenburg: H. Pathuis. Hij diende de GKv-gemeenten in Mildam en Nijega-Opeinde (1984), Grootegast (1987), Urk (1992), Oldehove (1996) en Spakenburg-Noord (2008).

 TOT SLOT

OnderWeg online > Op Twitter

Matthijs Schuurman @mjschuurman Artikelen en podcasts van predikanten over predikantschap zijn vaak zo tobberig, zo zwaarmoedig. Waarom toch? Mark de Jong @Markdejong04

Matthijs Schuurman @mjschuurman Mogelijk. Of lopen ze tegen veel dingen aan en hebben weinig mensen om zich heen bij wie ze hun hart kunnen luchten? GA VOOR MEER REACTIES NAAR:

www.twitter.com of scan de QR-code

IETS GEZIEN OP SOCIAL MEDIA DAT U MET ONS WILT DELEN?

Mail het dan naar redactie@onderwegonline.nl en wie weet delen wij het bericht online of in ons magazine!

‘Ik volg Jezus vaak op meer dan anderhalve meter afstand’ Ernst Leeftink, pagina 24

vooruitblik EEN LEVEN LANG LEREN GELOVEN • Over je geloof en over God ben je nooit uitgeleerd. Dat duurt een leven lang. Toch lijkt het er soms op dat we in de kerk het leren zijn verleerd. • Leren geloven doe je samen, jong en oud. Maar hoe? In deze editie van OnderWeg geven we handvatten en voorbeelden. • Jelle de Kok laat aan de hand van bijbelteksten zien wat geloofsleren in deze tijd inhoudt. • In Ontmoeting portretteren we Ad de Boer, oud-hoofdredacteur van OnderWeg en nog volop actief. Wat drijft hem? En wat geeft hem vrede en rust?

De volgende editie van OnderWeg verschijnt op 24 april.

Illustratie: Annelies Vonk • www.kriebelsenkrabbels.nl

Als antwoord op @mjschuurman Dan hebben ze weinig zicht op het Licht?

ADVERTENTIES

Corjan Matsinger

heilige herrie

geloof in de popmuziek Concertzalen zijn poptempels. Punkmeiden smeken de maagd Maria om verlossing. Rappers wandelen door het dal van diepe duisternis. Zangers met een messiascomplex proberen de wereld te redden. Anderen verkopen hun ziel aan de duivel in ruil voor succes. Boeddhistische tracks klinken op de dansvloer. En God, dat is de dj. Heilige Herrie is het Nirwana voor muziekliefhebbers die meer willen weten over de crossovers tussen popmuziek en geloof. Corjan Matsinger neemt je mee in zijn jarenlange pelgrimsreis door de hitlijsten. Hij vertelt verhalen, maakt lijstjes met honderden liedjes en geeft achtergrondinformatie bij songs die op de hemelpoort kloppen. God is niet ver weg in de popmuziek, soms zijn er maar drie akkoorden nodig om een 160 pagina’s, e 16,90 stairway to heaven te zien ontstaan.

HOOPVOL EN INSPIREREND

Hoop en inspiratie! Wij delen hoop en inspiratie ook op onze website. Bezoek www.onderwegonline.nl. Je vindt daar nieuws, blogs, gratis artikelen en het online archief met alle eerdere artikelen uit magazine OnderWeg.

> Volg je magazine OnderWeg al op Facebook? Facebook.com/onderwegonline

Buijten & Schipperheijn Motief www.buijten-motief.nl – in de boekhandel

Onderweg april 2021.indd 1

22-03-21 14:20

Gunstige rentetarieven voor uw lening?

Bij Stichting Kerkelijk Geldbeheer kennen we de kerkelijke markt als geen ander! Veel kerkelijke gemeenten hebben dit al ervaren en hebben hun financiering tot volle tevredenheid bij SKG ondergebracht.

Bij SKG kunt u terecht voor:

een nieuwe financiering

oversluiten huidige financiering

passend advies voor uw kerkelijke gemeente

Vraag een vrijblijvend gesprek aan (0182) 58 80 00 of kijk voor meer informatie skggouda.nl.