Ow 1 24

www.onderwegonline.nl

#24  28 december 2015

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

Is het einde nabij?

THEMA: TEKENEN VAN DE TIJD

08 EINDTIJD OPLOPENDE TEGENSTELLINGEN, GROEIENDE BENAUWDHEID 12 RIEN VAN DEN BERG 'ZEG MAAR VAAK: AMEN, JEZUS, KOM GAUW' > 16 NU EN STRAKS TWEE WERELDEN OF ÉÉN? > EN VEEL MEER...

 Inhoud Thema

08 opi nie

Oplopende tegenstellingen tekenen de eindtijd

De benauwdheid in de wereld groeit. Dat heeft het jaar

12 interview

Rien van den Berg over leven in de eindtijd In Bijbelse termen heeft hij wel wat weg van Paulus of,

2015 ons wel laten zien. Ten diepste gaat daar één grote

sterker nog, Simson. Bekend is hij van Psalmen voor

tegenstelling achter schuil: die tussen het wel of niet

Nu, de boeken over Aslander en de vaak indringende

aanvaarden van Jezus Christus, verlosser en Heer. Die

stukken in het Nederlands Dagblad. En sinds kort is hij

keuze zal steeds meer het verschil gaan maken en het

ook predikant in een GKv. Hoe ziet Rien van den Berg het

wereldbeeld bepalen.

leven in de eindtijd? En waar vindt hij houvast? ‘Ik zeg: vecht! Vertel over Jezus. Leef dicht bij Hem. En zeg maar vaak: amen, Jezus, kom gauw.’

06 P RAKTIJKLOKAAL

Top 2000-kerkdienst in Veenhartkerk

22 woordzoeker

‘Tille, tille!’

Kleine kinderen houden ervan om opgetild te worden,

Veel mensen bezochten op zondag 20 december

om veilig in de armen van hun vader of moeder te zijn.

de Veenhartkerk (GKv) in Mijdrecht voor een top

Opgetild worden betekent warmte en nabijheid, heerlijk

2000-kerkdienst. De dienst werd door gemeenteleden

gedragen worden en vanuit een ander perspectief de

en andere bezoekers ingevuld met door henzelf gekozen

wereld bekijken. God tilt mensen op, zegt Psalm 113.

nummers. Enige voorwaarde was dat het nummer

Daartoe moest Hij zijn troon verlaten en een lange weg

ooit in de top 2000 heeft gestaan. De als ‘alternatief’

gaan van nederigheid, knechtschap en gehoorzaamheid

aangeduide dienst werd omlijst door gebed.

tot in de dood. Zó diep moest onze hemelse Vader bukken om ons op te tillen.

20 bijbelstudie

Heiligen hebben altijd status (2) De meeste christenen zullen zichzelf niet gauw als

24 missionair

Uitnodigend getuigen

Een Samaritaanse vrouw had het geluk Jezus bij de bron

‘heilige’ betitelen. Toch spreekt de Bijbel herhaaldelijk

aan te treffen, de langverwachte messias! Ze rende terug

van Gods heiligen; eerst met betrekking tot de

naar de stad en nodigde iedereen uit om mee te gaan naar

Israëlieten, later als aanduiding van de eerste christenen.

de bron, naar Jezus. Door haar uitnodigende stijl van evan-

Deel twee van een tweeluik over ons, heiligen.

geliseren kwamen veel van haar stadsgenoten tot geloof in Christus en ontstond er een gemeente in Samaria. Deze uitnodigende stijl is één van de zes getuigstijlen die het Missionair Steunpunt onderscheidt.

2

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

 Thema

De uitdagende eindtijd

D

e angst dat het kwaad de wereld zal omspannen, zit diep in ons. In de laatste James Bond-film, Spectre, wordt hierop ingespeeld. De bad guys pro-

beren door wereldwijde aanslagen inlichtingendiensten ertoe te bewegen informatie te delen, waardoor hun mogelijkheden voor machtsuitoefening en controle over alle mensen eindeloos zijn. Gelukkig weet Bond het kwaad te ontmaskeren en uit te schakelen, en zo de wereld te red-

16 opinie

Na ons de zondvloed?

den. Heerlijk, zo’n film waarin alles weer goed komt.

Als je kijkt naar onze werkelijkheid, kun je weleens twij-

Moeten we ons wel zorgen maken over deze aarde? Of

felen aan zo’n happy end. Komt het nog goed met de

is het een verloren zaak en kunnen we beter wachten op

aarde? De aanslagen in Parijs brachten het geweld van

Gods nieuwe wereld? Barend Kamphuis laat zien dat de

IS voor veel mensen heel dichtbij. Rond de klimaatcon-

huidige werkelijkheid niet zo makkelijk van de toekomende

ferentie in Parijs werden grote woorden gesproken over

werkelijkheid te scheiden is. Een pleidooi om hoop te

de urgentie om nu te handelen, omdat het anders te

houden voor deze wereld.

laat is. En op wereldniveau staan grote leiders lijnrecht tegenover elkaar. Soms lijkt het kwaad je steeds meer te bekruipen.

Aan de andere kant: dat is een gevoel van alle tijden. In de veertiende eeuw waarde de pest rond in Europa en stierven miljoenen mensen. Veel gelovigen meenden dat het een oordeel van God was en probeerden door boe-

En verder: 05 In beeld 14 Redactioneel

tedoening zijn goedheid te herwinnen. Men dacht dat de eindtijd was aangebroken.

Hoe duid je de tekenen van je eigen tijd? Is de eindtijd aangebroken? Moet het ergste nog komen? Zijn de aanslagen, de oorlogen en het natuurgeweld tekenen van

19 Nieuws

God? En wat betekent dat alles voor mij, christen, op mijn

19 Colofon

Deze vragen dagen ons uit om bewust te kijken naar de

24 Column Joost Smit

boek van de eindtijd, waarin Christus laat zien wat er

26 Trefpunt 28 Jeugdwerk

plekje op aarde? wereld waarin we leven en om Openbaring te lezen als moet gebeuren in de laatste dagen, onze dagen. Laten we daarbij niet vergeten wat Christus ons aan het einde van zijn Woord op het hart bindt: ‘Ik kom spoedig, en heb het loon bij me om iedereen te belonen naar zijn

30 Wandelen met God

daden. Ik ben de alfa en

31 Column Wim van der Schee

laatste, het begin en het

de omega, de eerste en de einde.’

www.onderwegonline.nl facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline Peter Hommes, (beeld voorkant Igor Zh./Shutterstock)

redacteur OnderWeg

3

(advertenties)

Drie maanden lang gratis onderweg

Onder

Weg

e Inspirarti voo n te reisgeno

Benieuwd naar OnderWeg? Neem een proefabonnement en ontvang het magazine drie maanden lang gratis thuis! Aan het einde van de drie maanden kunt u kiezen tussen een jaarabonnement of een digitaal abonnement.

Niet tevreden? Dan kunt u het proefabonnement simpelweg laten aflopen; het wordt niet automatisch verlengd.

Bestel uw proefabonnement via administratie@onderwegonline.nl of www.onderwegonline.nl/proefabonnement

Van de hoofdredactie

I

n de komende, tweede jaargang van OnderWeg brengen we een paar veranderingen in het blad aan. De rubriek Trefpunt verdwijnt. Daarin hebben we het

afgelopen jaar de schijnwerpers gezet op de landelijke en plaatselijke toenadering tussen de GKv en de NGK. Op dat vlak zal ook de komende jaren het nodige te melden zijn, hopelijk veel moois, maar die ontwikkelingen nemen we voortaan mee in de bestaande rubrieken Nieuws en Praktijklokaal of zo nodig in aparte artikelen.

In plaats van Trefpunt komt de nieuwe rubriek Stimulans.

Daarin brengen we boeken, blogs en andere media onder de aandacht die in de brede zin van het woord stimulerend kunnen zijn voor geloofs- en gemeenteopbouw.

Er zijn ook veranderingen in de personele sfeer. We nemen afscheid van Freddy Gerkema en Jan Westert. Zij treden terug uit de brede redactie, die op de achtergrond meedenkt met de kernredactie. Vooral voor de voorlopers van OnderWeg, Opbouw en De Reformatie, hebben zij gedurende een reeks van jaren (vanaf het begin van deze eeuw!) veel betekend: als redacteur en als auteur.

Jan Westert zette al vroeg de kerkramen open en vroeg aandacht voor de maatschappelijke en culturele context

Tip: bezoek www.onderwegonline.nl!  G ratis toegang tot honderden artikelen uit het archief van OnderWeg.  Extra achtergronden bij de themanummers.  Aanvullende nieuwsberichten en spraakmakende blogs.  P lus voor abonnees: alle OnderWeg-nummers als downloadbare pdf (www.onderwegonline.nl/archief).

waarin de kerk van de 21ste eeuw kerk is. Freddy Gerkema schreef over liederen, muziek in de kerk, de Bijbel en nog veel meer. Zo deed hij een jaar lang samen met een aantal Opbouw-lezers verslag van hun leeservaringen met de NBV. Dank daarvoor!

Al eerder vertrokken Ton Vos en Bart Cusveller uit de brede redactie. Ook hen zijn we dankbaar voor hun bijdrage.

Peter Strating, predikant van de Havenkerk (NGK) in Den Haag en kerndocent aan de Nederlands Gereformeerde Predikantenopleiding, komt de redactie versterken. Welkom!

Met elkaar – redactie en medewerkers – willen we met OnderWeg ook in 2016 inspiratie voor reisgenoten bieden: christenen en kerken onderweg, achter Jezus Christus aan.

Ad de Boer en Henk Hoksbergen, hoofdredactie

 In beeld

In beeld: Marina Lanting-van Rhee Leeftijd: 51 jaar Woonplaats: Nijkerk Kerkelijke gemeente: GKv Nijkerk-West Gezinsomstandigheden: getrouwd met Jan, vier kinderen, allen uit huis, twee kleinkinderen

 Door boeken te lezen kom je overal 

Werk: boekhandelaar en systeemtherapeut in opleiding

1. Op wat voor manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Ik mocht in een christelijk

5. Welk boek moet iedereen gelezen hebben? Dat is voor

herstel van de verhoudingen door de

mij een wat vreemde vraag. Ik heb

van ons als mannen en vrouwen samen

gezin opgroeien en het geloof in Jezus

een boekhandel en weet dat ik eerst

vraagt in zijn gemeente.

Christus bepaalt mijn leven. Dat is altijd

de ander moet kennen om een boek

een innerlijke overtuiging geweest. En

te kunnen adviseren. De Bijbel telt 66

als het schuurt of niet te geloven is, dan

boeken. Als ik een Bijbelboek moet kie-

8. Wat is je favoriete vakantiebestemming? Die heb ik niet.

heb ik altijd de overtuiging: en toch…

zen dat iedereen gelezen moet hebben,

Ik ga wel heel graag naar andere landen

Het kan niet anders dan dat het waar is.

zou ik voor het evangelie van Johannes

en culturen. Zuid-Afrika staat hoog op

gaan.

mijn verlanglijst. Het zou overigens

2. Welke Bijbeltekst is jou het meest dierbaar en waarom? Galaten 3:28: ‘Er zijn geen

6. Wat is jouw beste moment van de dag? De hele dag.

komst van Christus en voor wat God

geen punt zijn als ik er in dit leven niet aan toekom. Er zijn immers ook veel interessante Zuid-Afrikaanse auteurs,

Joden of Grieken meer, slaven of vrijen,

Ik sta met energie en zin in de dag op

zoals Coetzee, Brink en Gordimer. Door

mannen of vrouwen – u bent allen één

en ben blij dat ik weer naar bed mag

boeken te lezen kom je overal.

in Christus Jezus.’ We mogen een bevrijd

gaan.

bestaan hebben hier op aarde, waar geen enkele reden meer voor oorlog,

7. In welk Bijbelpersonage herken je jezelf? In Mirjam. In

discriminatie en ongelijkheid. Wij zijn

Exodus komen we haar voor het eerst

verlost in Christus.

tegen. Ze wordt daar profetes genoemd,

Gods koninkrijk al begonnen is. Er is

3. Wat doe je om gelukkig te zijn? Hard werken. Ik leef graag

ze zingt en danst. Ze lijkt mij een vrolijke en krachtige vrouw. Daarnaast is zij samen met haar broers Mozes en

betekenisvol en heb daar ook veel ener-

Aäron aangesteld om het volk van God

gie voor gekregen. En verder leef ik in

door een zware tijd heen te leiden (zie

verbinding met de mensen die ik om mij

Micha 6:4). In Numeri 12 wordt verteld

heen mag hebben.

dat Mirjam en Aäron Mozes’ leider-

4. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? De doop van onze kinderen en kleinkinderen.

schap ter discussie stellen. God roept hen bij elkaar en Hij straft Mirjam met melaatsheid. Haar broers smeken om haar genezing en God beperkt haar melaatsheid tot zeven dagen. Dat is ook wel mijn levensthema: weten wat mijn plek als vrouw is, oog hebben voor het

5

 Praktijklokaal Huwelijksbevestiging na 12½ jaar

E

en week voor ze begin december 12½ jaar getrouwd waren, lieten Corrie en Henk van Veluw hun

huwelijk kerkelijk bevestigen in een zondagse dienst van de NGK De Ontmoeting in Barneveld. Toen ze in 2003 (allebei voor de tweede keer) trouwden, had God geen plek in hun leven, maar later kwamen ze door een huwelijkscrisis heen tot een levend geloof in God. Sindsdien is het feit dat ze indertijd niet in de kerk zijn getrouwd een verdriet geworden in hun leven. Toen ze met de wens om alsnog in de kerk te trouwen bij ds. Wieb Dijksterhuis kwamen, stemde hij na enige aarzeling en na overleg met de kerkenraad daarmee in.

‘Hun ervaring was echt dat God er 12½

Henk en Corrie van Veluw hebben hun beloften aan elkaar vernieuwd en deze keer God

jaar geleden bij de huwelijkssluiting

en de gemeente erbij betrokken. (beeld Passievoortekstenfoto.nl)

niet bij paste, ondanks hun orthodoxgereformeerde verleden. En ook dat

elkaar vernieuwd en deze keer God en

scheidingen en huwelijken onder druk

die afwezigheid van God na een aantal

de gemeente erbij betrokken.’

mogen onze worstelingen en moeiten

jaren het einde van hun huwelijk leek in

Dijksterhuis kijkt positief terug op de

wel meer zichtbaar zijn in de gemeente.

te luiden. Toen dat besef tot hen door-

dienst. ‘Het werd bijna tastbaar wat

Ik kan me voorstellen dat meer stel-

drong, zijn ze door God gevonden. Dat

de aanwezigheid van de Heer en zijn

len na een periode van verwijdering

betekende de terugkeer naar een ge-

gemeente voor een huwelijk kunnen

hun beloften willen vernieuwen. Dat is

meente en de redding van hun huwelijk.

betekenen. En ook hoezeer een huwe-

kwetsbaar en vraagt vertrouwen, maar

Het is begrijpelijk dat ze God er op dit

lijk het waard is om voor te vechten. Het

kan – zo blijkt – erg bemoedigend zijn,

bijzondere moment expliciet bij willen

was mooi dat de gemeente hardop ja

juist doordat je God en de rest van de

betrekken, alleen al om Hem te danken.’

zei op de vraag of zij zich als getuigen

gemeente er expliciet in betrekt.’

Dijksterhuis wijst op de ‘verbondsver-

medeverantwoordelijk weten voor dit

nieuwing’ in de Bijbel: ‘Koning Josia ver-

huwelijk.’ Deze huwelijksbevestiging

nieuwt samen met het volk het verbond

kan volgens hem als een voorbeeld

Webtip

met de HEER (2 Kronieken 34), na een

voor anderen werken. ‘Ik zou dit niet bij

www.ngkdeontmoeting.nl/2015/11/

periode waarin God voor hen geen rol

elk huwelijksjubileum willen doen. Het

henk-en-corrie-van-veluwe-laten-

meer speelde. Ook Henk en Corrie heb-

is maatwerk: hier paste het en dat kan

huwelijk-bevestigen

ben na zo’n periode hun beloften aan

vaker zo zijn. In een tijd met veel echt-

Mobiel betalen voor de collecte

D

e NGK Ede (Proosdijkerk) gaat een proef nemen met

portemonnee vergeten is of door zijn kleingeld heen is. Het

mobiel betalen bij de collecte. Mensen kunnen ge-

bespaart de diakenen kosten en moeite: minder geld tellen

woon geld of kerkbonnen in de collectezak blijven

en minder geld wegbrengen naar de bank. Na afloop van de

doen, maar voortaan kunnen ze ook direct digitaal geld over-

dienst wordt het bij elkaar gebrachte bedrag overgemaakt

maken via hun smartphone. Daarvoor verschijnt het rekening-

naar het doel van die zondag. Over enige tijd zal deze manier

nummer van de diaconie op de beamer. Handig voor wie zijn

van collecteren worden geëvalueerd.

6

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

 Praktijklokaal Top 2000-kerkdienst in Veenhartkerk

V

eel mensen bezochten op zondag 20 december de Veenhartkerk (GKv) in Mijdrecht voor een

top2000-kerkdienst. Want ‘everybody needs music’, zo meldt het motto van de dienst. De dienst werd door gemeenteleden en andere bezoekers ingevuld met door henzelf gekozen nummers. Enige voorwaarde was dat het nummer ooit in de top 2000 heeft gestaan. De aanwezigen gaven een toelichting op het door

‘Imagine’ van John Lennon of ‘Halleluja’

‘De kracht van de top2000-kerkdienst is

hen gekozen nummer en uiteraard werd

van Leonard Cohen of – om dichter bij

dat de grens tussen kerk en wereld ver-

het nummer gedraaid.

huis te blijven – ‘Mooi’ van Marco Borsato

vaagt.’ Het is een laagdrempelig gebeu-

Carina Palm, één van de organisatoren:

hebben niet direct christelijke teksten. De

ren, en dat past weer bij het jaarthema

‘Mensen mochten vertellen waarom dit

als ‘alternatief’ aangeduide dienst werd

van de Veenhartkerk: verbinding.

nummer hen raakt. Misschien omdat ze

omlijst door gebed.

een moeilijke tijd hebben meegemaakt.

De Veenhartkerk heeft hiermee

Of omdat het hen herinnert aan een mooi

aansluiting gezocht bij de top 2000-

Webtips

moment in hun leven.’

kerkdiensten binnen de PKN. Daarvan

• w ww.top2000kerkdienst.nl

De organisatoren waren niet direct uit op

zijn er in het hele land ongeveer negentig

• w ww.facebook.com/

een invulling vanuit het christelijke ge-

georganiseerd. Op de website eredienst-

loof, al vonden ze het natuurlijk mooi als

creatief.nl wordt teruggeblikt op de

dat naar voren kwam. Maar nummers als

veertig top 2000-kerkdiensten van 2014:

veenhartkerk/?fref=ts • eredienstcreatief.nl/gelaagdheid-inde-top2000-kerkdienst

Gezamenlijke projecten rond kerst

U

it onderzoek in opdracht van

lichtjestocht: via een lang lint van waxi-

In het Groningse Leens hielden de GKv

het Deputatenoverleg eenheid

nelichtjes werden de bezoekers door het

en PKN samen een kerstnachtdienst,

CGK/GKv/NGK in 2014 bleek dat

kerstverhaal geleid. Het licht van Chris-

waarin de predikanten van beide kerken

er sprake is van groeiende plaatselijke

tus stond daarbij centraal. De plaatselijke

voorgingen.

samenwerking. En bovendien dat die sa-

kerken hielden adventsdiensten, waarbij

Den Haag doet het weer anders. Daar

menwerking niet beperkt blijft tot deze

ds. G.J. Otter (PKN) een dienst leidde in

werd voor de tweede keer door diverse

drie kerken, maar dat ook andere kerken

de NGK. Ook in de Amersfoortse wijk

kerken het Kerstwandeltheater Sche-

daarbij steeds meer in beeld komen,

Vathorst werd samengewerkt. Niet al-

veningen georganiseerd, met als thema

zeker bij projecten.

leen in een lichtjestocht, maar ook in een

het kerstverhaal door de ogen van Jozef.

Dat bleek ook in de afgelopen maand.

evenement: zingen in Vathorst. Een ge-

Niet alleen de Ichthuskerk (GKv) deed

Zo organiseerden op Tholen de negen

legenheidskoor onder leiding van Martin

mee, maar ook de rooms-katholieke pa-

lokale kerken een kerkdienst voor vluch-

Brand heeft een maand lang geoefend

rochie en het Appeltheater.

telingen, waarin GKv-predikant Tjeerd

en trad op tijdens een kerstnachtdienst.

de Boer (Bergen op Zoom) voorging. Er

De GKv Amersfoort-Vathorst werkte

waren driehonderd mensen van het ei-

hieraan mee, maar ook de Kruispunt-

Webtips

land en ongeveer honderd vluchtelingen

gemeente (CGK/NGK/PKN) en de Volle

• w ww.praktijkcentrum.org/infor-

aanwezig. Er werd in het Nederlands en

Evangeliegemeente. Alles onder het

in het Arabisch gezongen en getolkt in

motto: ‘We willen de mensen in Vathorst

het Arabisch en Farsi (Iran).

en omgeving laten zien wie God is en,

• kerstwandeltheater2015.nl

De week voor kerst organiseerden de

belangrijker nog, wie God voor mensen

• lichtjestochtemmeloord.nl

GKv, NGK en CGK in Emmeloord een

wil zijn.’

• zingeninvathorst.nl

mele-contacten-zijn-vaak-bepalend-voor-samenwerking

7

 Thema Oplopende tegenstellingen tekenen de eindtijd

Jezus Christus: ja/nee De benauwdheid in de wereld groeit. Dat heeft het jaar 2015 ons wel laten zien. Ten diepste gaat daar één grote tegenstelling achter schuil: die tussen het wel of niet aanvaarden van Jezus Christus, verlosser en Heer. Die keuze zal steeds meer het verschil gaan maken en het wereldbeeld bepalen. tekst Bas Luiten

Het wordt spannend op aarde. Het jaar 2015

Hij zijn heerschappij terug aan de Vader. Tot

werd gekenmerkt door nieuwe vormen van

die tijd moet Hij regeren om alle heerschap-

geweld en toenemende dreiging. Willekeu-

pij en elke macht en kracht te vernietigen (1

rige terreur heeft in korte tijd de toon gezet

Korintiërs 15:24). Als je dat nu niet ziet, heb

en afschuw en angst losgemaakt. Intussen

je straks veel gemist.

heeft onze CO₂-uitstoot benauwende pro-

Dit werpt licht op Jezus’ taak als onze verlos-

porties aangenomen: de aarde warmt op,

ser, ook vandaag. Jezus is de Christus, door

de zeespiegel stijgt, de gevolgen zijn niet

God aangesteld. Hij heeft betaald voor zijn

te overzien. Tegenstellingen scherpen aan,

kerk en voor heel de schepping. Nu moet

groet door Hem die is, die was en die komt.

overheden reageren verdeeld, het gevoel

Hij zijn gemeente ook thuisbrengen, terwijl

‘Die voortdurend bezig is te komen’, zou

van onvrede neemt toe. Bovendien lijken

Hij haar vergadert uit alle volken. Na zijn

vertaald kunnen worden (Openbaring 1:4).

ziektes en rampen hun eigen gang te gaan.

opstanding sprak Hij de duidelijke woorden:

Let op de consistentie in deze naam: Hij is

Is er nog iemand die dit overziet? Waar is

‘Mij is gegeven alle macht in de hemel en

zoals Hij was. We mogen daarom verwach-

God? Doet Hij niets of hoort dit erbij?

op de aarde’ (Matteüs 28:18). Eens komt Hij

ten dat Hij komt zoals Hij kwam.

Pasklare antwoorden zullen we niet vinden.

terug uit de hemel, dan zal iedereen Hem

Hoe kwam Hij dan? Niet als een verrassing.

De schepping is meer ontwricht dan we

zien in zijn heerlijkheid. Tot die tijd werkt Hij

Hij schreed voort door de tijd, terwijl Hij zich

kunnen overzien of bevatten. Maar Jezus is

daaraan.

openbaarde met woorden en daden. Zijn

Heer! Als je denkt dat Jezus’ koningschap nog moet komen, sta je straks raar te kijken.

Geen verrassing

Want als Jezus komt in heerlijkheid, geeft

De zeven gemeenten in Asia werden be-

8

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

beloftes gingen voor Hem uit en zijn trouw daaraan was keer op keer opzienbarend en baanbrekend. Hij kwam als de Almachtige,

 Opinie

Johannes zag een ruiter op een wit paard en een ruiter op een rood paard. Beide ruiters doen intens hun best: de één om hemelse vrede te geven, de ander om in het verderf te storten. (beeld Strels/Shutterstock)

niet te doorgronden, maar steeds her-

nog lang? Mensen kunnen het ver voor

profeteren. Ook zal Hij tekenen geven

kenbaar als de God van zijn volk. Evenzo

zich uitschuiven. Maar Petrus wees de

aan de hemel en op de aarde – bloed en

komt Hij nu: niet te voorspellen en niet

eindtijd al klip en klaar aan op de pink-

vuur en rook – voordat zijn grote dag aan-

na te rekenen, wel herkenbaar aan zijn

sterdag, toen de mensen kwamen toe-

breekt. En ieder die zijn naam aanroept,

Woord, aan zijn beloften en aan de teke-

gesneld op de tekenen van de Geest. Ze

zal behouden worden (Handelingen 2:16-

nen die Hij daarbij geeft.

vroegen: wat gebeurt hier? Petrus legde

21).

uit: hier gebeurt wat Joël voorspelde voor

Dat laatste, daar is het om begonnen: dat

het einde der tijden. God giet zijn Geest

mensen de naam van de Heer aanroepen,

uit over jong en oud, zodat iedereen zal

tot hun eeuwige behoud. In dit verband

Nu Wanneer begint de eindtijd? Duurt dat

>>

9

 Thema

 Als je denkt dat

Jezus’ koningschap nog moet komen, sta je straks raar te kijken 

tegen het wit. Beide ruiters doen intens

Jezus naar Jeruzalem om daar te lijden.

hun best, de één om hemelse vrede te

Maar dat de duivel nog even de vrijheid

geven, de ander om in het verderf te

moet krijgen, is wel heel opmerkelijk.

storten. Dat is moeilijk om mee te maken,

Geeft God straks alle ruimte aan de vij-

maar dit inzicht helpt wel om te kiezen

and? Ja en nee. Ja, want alles gebeurt

voor Jezus. En dat gebeurt, soms met

onder zijn regering. Nee, want het is onze

grote aantallen tegelijk, juist in landen

schuld dat Satan hier zo veel macht heeft

waar nu de strijd het hevigst is.

gekregen.

Johannes zag ook een zwart paard, als

Hij is nu geketend voor een symbolische

symbool voor schaarste, terwijl er op

tijd van 1000 jaar, zodat hij geen (hele)

aarde niet eerlijk gedeeld wordt. Massa’s

volken meer kan misleiden. Dit is de

valt het woord ‘tekenen’, gekoppeld aan

mensen hebben gebrek aan vrijwel alles,

periode dat Jezus regeert, zo staat er, en

bloed en vuur en rook, een compleet

terwijl een relatief klein deel van de

zijn kerk vergadert uit alle volken, tot aan

slagveld. Niet dat God het bloedvergieten

mensheid van alle gemakken is voorzien

de grote dag waarop Hij het koningschap

wil, maar Hij maakt het tot een bood-

en de bodemrijkdom opmaakt. Het is

aan de Vader teruggeeft. Zodoende

schap.

godgeklaagd dat dit naast elkaar voort-

zien we de duivel nu niet in zijn ware

Een teken wil iets laten zien en zo heel

duurt. Het is ook een goddelijke bood-

gedaante. Maar dat moet nog wel gebeu-

duidelijk maken. Wat is dan de bood-

schap: niemand brengt hier de welvaart

ren! Niet dat hij dan veel schade kan aan-

schap van deze tekenen? Dat een mens

en de harmonie van het paradijs dan

richten, maar kennelijk zullen we moeten

zichzelf niet kan redden. Nu hier, dan

Jezus alleen, hoeveel ideologieën ook al

zien voor wie we gekozen hebben

daar gaat alles kapot. Er is geen veilig-

iets dergelijks hebben geprobeerd!

(Openbaring 20). Dat zal niet meevallen,

heid en geen houvast, niet buiten Jezus.

Een vaalgeel paard sloot de rij, symbool

maar God verslaat onze vijand niet buiten

De tekenen maken voelbaar en zichtbaar

voor de dood in allerlei gedaantes, bij-

ons gezichtsveld.

wat de profetie zegt. Nu is het de eind-

voorbeeld door wapengeweld, ziekte,

Ooit vernietigde God de wereldmacht

tijd, nu kan Jezus elke dag terugkomen.

hongersnood en wilde dieren. Die wilde

Assur, met wie koningen van Juda ge-

Jezus voorspelde dit zelf aan zijn leerlin-

dieren liepen los rond; zij waren toen de

heuld hadden. Waar vond dat oordeel

gen. Hij sprak over grote en verschrikke-

ongelukken onderweg. Geen enkele drei-

plaats? Voor de poorten van Jeruzalem,

lijke tekenen aan de hemel, die gepaard

ging van dit vale paard heeft inmiddels

zichtbaar voor iedereen, na een korte

gaan met oorlogen, zware aardbevingen,

zijn kracht verloren. Integendeel, er zijn

periode van grote benauwdheid, waarin

hongersnoden en epidemieën over heel

steeds weer nieuwe wapens, rampen en

de zogenaamde bondgenoot zijn ware

de wereld (Lucas 21:10-11). De ontwrichte

ziektes.

gedaante had getoond.

schepping keert zich tegen de mensen,

Geen mens stelt zijn leven veilig, ook

Dit is de benauwdheid die we nu ook al

als een boodschap van God om niet lan-

niet het leven van zijn geliefden. Wie dat

voelen. Want al is Satan zelf geketend,

ger te vertrouwen op schijnzekerheden.

ervaart, hoe dan ook, is welkom bij Jezus.

hij heeft zijn macht en heerschappij over-

Als je dit mag doorzien, raak je diep

Met die vier paarden is dit bijzonder

gedragen op twee beesten die sprekend

onder de indruk, al onderga je ook zelf

samengevat in één visioen. Heel ontdek-

op hem lijken, maar die uit de wereld

de toenemende dreiging van oorlogen en

kend!

opkomen (Openbaring 13). Door hen is

terreur, klimaatverandering en verstorin-

Al deze tegenstellingen kunnen hoog op-

de duivelse invloed volop merkbaar,

gen in de natuur. De tekenen van de tijd

lopen. We leven er middenin. Wat moet

steeds openlijker en brutaler. Het zit in

horen bij het licht van de wereld.

je daarmee? Om te beginnen goed op

Gods plan dit kwaad verder zichtbaar te

Vier paarden

jezelf letten, zei Jezus (Marcus 13:5 en 9).

Versta wat er gebeurt, laat je niet mislei-

Kenmerkend voor deze tijd is dat de te-

den of verontrusten en ga aan de goede

genstellingen oplopen. Johannes zag in

kant staan. Aan zijn kant.

zijn visioenen meerdere malen een ruiter op een wit paard, die overal overwint. Zo

Benauwdheid

zag hij koning Jezus: volop in de strijd om

Bij de eindtijd hoort ook dat de vijand

het behoud van de mensen.

steeds zichtbaarder wordt. Op het eind

Maar er was ook een ruiter op een rood

‘moet’ Satan nog even losgelaten wor-

paard, die de vrede wegnam en oorlogen

den. Dit ‘moeten’ komt vaker voor en

in gang zette. Dit rood steekt schril af

duidt op het goddelijke plan. Zo ‘moest’

10

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

 Mensen tot

Jezus leiden: dat is de enige reden waarom de tijd nog bestaat 

 Opinie

maken, zodat iedereen kan zien wat een

God zich in. Hij kan nu wel komen met zijn

schil tussen mensen gaat het wereldbeeld

vreselijke macht dit is.

grote dag, maar dan is de tijd van gered

bepalen.

In het afgelopen jaar hebben we deze

worden voorbij. Dat toont dezelfde zelfbe-

Majestueus vat Jezus de openbaring van

macht recht in de ogen gekeken toen men-

heersing die Jezus al liet zien aan het kruis.

zijn beleid samen in het tonen van twee

sen werden onthoofd en verbrand en luk-

Hij had de spotters zo kunnen straffen,

steden, Babylon en Jeruzalem. Beide zijn

raak neergeschoten. Je ziet dan een diepte

maar Hij koos ervoor om trouw te blijven

nu in aanbouw en meer steden zijn er niet.

van genadeloosheid, om van te schrikken

aan Gods plan, tot behoud van zeer velen.

In Babylon zijn ze enthousiast over hun

en nooit te vergeten. En dan te bedenken

Dit doet de spanning oplopen. Gods toorn

handel en gaan ze helemaal op in wat er te

dat wij, mensen, deze vijand op de aarde

over het ontkennen van de waarheid wordt

genieten valt. Ook zijn ze dronken van het

hebben binnengehaald.

nu al openbaar, schrijft Paulus. Nog niet in

bloed van de heiligen. Wie het teken van

Verder gaan in alle opzichten de remmen

volle omvang, maar toch (Romeinen 1). Dus

het beest niet draagt, mag niet meedoen.

los, ook wat betreft hebzucht, genotzucht,

wordt de tijd niet zonder reden verlengd.

Babylon is als een mooie hoer die harten

hoogmoed en godslastering. In heel de

God geeft ons ruimte om te profeteren, om

weet te betoveren.

eindtijd is dit aanwijsbaar. Niet altijd en

te evangeliseren en om mensen tot Jezus te

In Jeruzalem heerst een andere vreugde, als

overal, maar het is steeds weer schrikken

leiden. Het is de enige reden waarom de tijd

van een bruid die uitziet naar haar bruide-

en reden tot intens gebed: ‘Verlos ons van

nog bestaat. Dat vraagt om bewustwording:

gom. Meer heeft ze niet nodig, voor Jezus

de boze…’

in deze eindtijd zijn we geen toeschouwers

wil ze zich bewaren. Nu treft haar spot en

maar deelnemers.

erger, net zoals haar bruidegom overkwam.

Uitstel

Maar de heerlijke bruiloft zal aanbreken en

Tekenen en profetieën versterken elkaar.

Finale

Daarom is het belangrijk om ook op het pro-

De tegenstellingen lopen op. Maar hoeveel

edelstenen. Het bewaren van de uitnodi-

feteren te letten. Het is niet tot zwijgen te

het er ook zijn, ten diepste gaat het slechts

ging geeft nu al een diep geluk.

brengen, al in geen 2000 jaar, hoeveel aan-

om één tegenstelling: die tussen het wel of

Meer valt er niet te kiezen. Maar het ver-

slagen er ook zijn geweest op Gods Woord

niet aanvaarden van Jezus Christus, verlos-

schil omvat alles. Want in de grande finale

en de brengers daarvan! Integendeel, de

ser en Heer. Deze keuze zal steeds meer het

zal blijken wie Jezus is, de opgestane Heer

heilige Geest doorbreekt steeds meer gren-

verschil gaan maken. ‘Wie onheil aanricht

die leven heeft en met liefde leven geeft.

zen, totdat eens alle volken het evangelie

zal nog meer onheil aanrichten, en wie on-

In Hem is alles, buiten Hem is niets. ‘Omdat

van Jezus Christus gehoord zullen hebben.

rein is zal nog onreiner worden. Wie goed

u hiernaar uitziet, geliefde broeders en zus-

Jezus heeft beloofd dat Hij niet eerder te-

doet zal nog meer goed doen, en wie heilig

ters, moet u zich inspannen om smetteloos,

rugkomt (Matteüs 24:14).

is zal nog heiliger worden’ (Openbaring

onberispelijk en in vrede door Hem te wor-

Petrus schrijft dat we goed moeten besef-

21:11).

den aangetroffen’ (2 Petrus 3:14).

fen dat dit de periode van Gods geduld is,

Aan weerskanten wordt er een schepje

van uitstel van zijn oordeel, omdat Hij niet

bovenop gedaan, terwijl het hoe dan ook

Bas Luiten is predikant van de GKv

wil dat mensen verloren gaan (2 Petrus 3:9).

steeds over Jezus gaat, al wordt dat niet

Amersfoort-De Horsten en redacteur

Terwijl de wereld zich vult met spot, houdt

altijd openlijk gezegd. Dit oplopende ver-

van OnderWeg.

dan zal ze stralen met de glans van vele

Leestips

Webtips

• Jan Hoek, Garantie voor de toekomst. Gespreksboek over hoop,

• John Piper over de eindtijd: www.desiringgod.org/all-re-

Zoetermeer (Boekencentrum), 2015.

• Rob van Houwelingen, ‘Duizend jaren rechtsherstel’, in De Reformatie nr. 85 (2010), pagina 496-497.

• J. van Genderen, De nieuwe hemel en de nieuwe aarde, Apeldoornse Studies nr. 29, Kampen (Kok), 1994.

sources/by-topic/end-times-return-of-christ.

• Themabrochure van de Gereformeerde Bond over eindtijdsignalen: te downloaden via http://wqd.nl/pt62.

• Artikel van Jan Hoek: ‘Bijbelse profetie is geen blauwdruk van de toekomst’: http://goo.gl/nUPfeU.

• Gerard de Lange, Bijbelse toekomstverwachting, Vledderveen (Uitgeverij Toetssteen), 2014.

• Tom Wright, Verrast door hoop, Franeker (Van Wijnen), 2010.

11

 Thema

Rien van den Berg over leven in de eindtijd

‘Ik zeg: vecht!

Vertel over Jezus.

Leef dicht bij Hem. En zeg maar vaak: amen, Jezus, kom gauw’ Daar zit je dan, tegenover iemand die er niet zo gewoon uitziet. In Bijbelse termen heeft hij wel wat weg van Paulus of, sterker nog, Simson. Bekend is hij van Psalmen voor Nu, de boeken over Aslander en de vaak indringende stukken in het Nederlands Dagblad. En sinds kort is hij ook predikant in de GKv Dronten-Zuid. Hoe ziet Rien van den Berg het leven in de eindtijd? En waar vindt hij houvast?

12

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

 Interview tekst Leendert de Jong beeld Gert Buchner Rien van den Berg, eerst deze vraag:

niet moeten laten inpakken door de

met wie spreek ik eigenlijk? Is dat

vraagstelling van deze wereld. In de

met Van den Berg als journalist, psal-

wereld zegt men zolang het goed gaat:

mist, schrijver of predikant?

we hebben niks met God te maken.

‘Het lijken inderdaad heel verschil-

Zodra het fout gaat, klinkt: als er een

lende dingen. Maar ergens hebben ze

God is, waar is die dan?’

met hetzelfde te maken: ik wil in het volle leven staan en daar de Bijbel bij

Maar die laatste vraag stellen christe-

opendoen. Het samenkomen van die

nen ook…

twee probeer ik woorden te geven, in

‘Ja. Maar juist dan moet je ervoor zor-

krant, psalm of preek, in de hoop dat

gen dat je het héle verhaal van de Bij-

het mensen een beetje verder helpt.’

bel pakt. Dat begint bij God. Hij zoekt Adam na de zondeval op. Adam heeft

Die woorden zijn nu nodig voor

dan tijd en gelegenheid om ermee

het thema ‘tekenen van de tijd’.

voor de dag te komen: God, ik heb niet

Jij schreef daar begin dit jaar over,

gedaan wat U vroeg. Maar Adam zegt

naar aanleiding van het boek Wake

niets. Uiteindelijk vraagt God: Adam,

Up. Daaruit blijkt dat het thema jou

heb je gegeten, ja of nee? Adam zegt:

bezighoudt. Hoe reageer je op deze

“De vrouw die U hebt gemaakt…” Ei-

stelling: ‘Ik heb het gevoel, op grond

genlijk helpt Adam zo alle relaties om

van wat je vandaag ziet aan geweld,

zeep: met God, met Eva, met zichzelf.

angst, klimaatproblemen en noem

Hij loopt weg van zijn verantwoor-

maar op, dat de eindtijd nadert?’

delijkheid. Het antwoord dat Adam

‘Dat gevoel deel en herken ik: het

geeft, toont hoe diep de vloek over de

leven is vaak in- en intriest. Er is zo

schepping ook in onszelf wortelt.’

veel onomkeerbaar kapot. Neem alleen al het klimaat. Tegelijk wantrouw

Toch houd ik die ene vraag, ‘waar is

ik de stelling. Want alles wat je aan-

God dan?’, nog even vast. Neem de

wijst, bijvoorbeeld aan geweld (van IS

vrouw, christen, die zich ongelooflijk

of Boko Haram, dat nog meer slachtof-

inzet voor vluchtelingen. Zij stelt juist

fers maakt!), is er eerder geweest. Er

die vraag als ze denkt aan de kleine

is niets nieuws onder de zon. Al in het

kinderen die regelmatig verdrinken.

jaar 1000 dachten ze: wat een krank-

‘Alles vloekt! Juist dáárom, omdat

zinnige tijd, het zal niet lang meer

alle relaties om zeep geholpen zijn,

duren. Dus het zou mij niet verbazen

gaf God onmiddellijk aan: om dit te

als halverwege dit gesprek inderdaad

herstellen, zal van Mij het uiterste ge-

de trompetten klinken. Maar wat ook

vraagd worden, mijn eigen Zoon. Daar-

goed kan, is dat onze kleinkinderen

bij is opvallend dat Jezus precies het

zich over dit gesprek verbazen.’

tegenovergestelde van Adam doet.

Hij herstelt alle relaties en neemt de

 ‘Het zou mij niet verbazen als halverwege dit gesprek inderdaad de trompetten klinken’ 

De Bijbel noemt zaken als geweld

vloek weg. Na Pasen mogen wij zeg-

en angst ‘tekenen van de tijd’. En uit

gen: Jezus gaat ons in alles voor.

diverse Bijbelgedeelten, onder meer

Dus inzet voor vluchtelingen? Prachtig,

1 Timoteüs 4, blijkt dat die tekenen

ga ermee door, dat is navolging. Maar

een bewijs zijn dat God werkt en aan-

laten we beseffen: op een wezenlijk

stuurt op voleinding, dat Hij bestuurt.

onderdeel gaat Jezus ons niet voor en

Kun jij je voorstellen dat veel christe-

kunnen wij niet volgen. Aan het kruis,

nen zeggen: ‘Bestuurt God de wereld

het vervloekte hout, gaat Hij voor ons!’

wel?’

‘Dat kan ik me goed voorstellen. Tege-

Toch blijft het lastig: enerzijds weet je

lijk denk ik dat we ons als christenen

dat God bestuurt en dit ook door te-

13

>>

 Redactioneel

Veldtocht D

e afgelopen dagen stonden in het teken van kerst. Een mooie tijd. Gezellig en ontspannen. Maar niet voor domi-

nees. Die moeten extra aan de bak. De meeste mensen kennen het begrip nog wel dat daar vroeger voor gebruikt werd: de tiendaagse veldtocht. In een dag of tien moest er een hele

 ‘Toen dacht ik: dit is levend water. En de tweede gedachte: dit ben ik’ 

vracht preken gemaakt en gehouden worden. Op de zondag voor kerst twee stuks, op Eerste Kerstdag twee, op Tweede Kerstdag één, de zondag erna weer twee, op oudejaarsavond één en tot slot op nieuwjaarsdag nog één.

kenen laat zien, anderzijds doen juist die tekenen pijn

Ik vond het altijd wel stoer klinken: tiendaagse veldtocht.

en lijkt alles slechter te gaan.

Maar zulke veldtochten bestaan vandaag de dag nauwelijks

‘Eigenlijk kun je zeggen: Gods antwoord op de zondeval

meer. Er zijn andersoortige vieringen gekomen in plaats van

is de diepe erkenning hoe slecht de wereld eraan toe is.

de bekende kerkdienst. Een kerstdienst is niet altijd meer een

God kon niets anders doen dan zijn eigen Zoon inzetten.

kerkdienst in de traditionele zin van het woord en de diensten

Die Zoon heeft zijn werk gedaan. En sinds Pinksteren

rond oud en nieuw zijn vaak ineengeschoven tot één jaarwis-

leven wij in de eindtijd. Dat heeft inderdaad iets dub-

selingsdienst.

bels. Je leeft volop in de wereld en voelt steeds dat die

Het lijken mij verbeteringen. Want zo veel gelijksoortige dien-

vervloekt is. Tegelijk: laat je niet lam maken. Doe wat je

sten in eenzelfde setting, dat kun je de dominee niet aandoen.

kunt, juist ook voor anderen, voor vluchtelingen. En bid:

En dat niet alleen: ook de gemeente kun je dat niet aandoen.

Jezus, kom heel snel!’

 Zo veel gelijksoortige

Nu zeg je dit in een magazine, in gesprek over een

diensten, dat kun je de dominee niet aandoen 

thema. Maar dan het alledaagse leven waar wij middenin staan, jij in een pastoraal gesprek…

‘Maar ook dan kan ik, met dit belijden, naast een nog jonge vrouw zitten die weet dat ze gaat sterven. Dan mag ik zeggen: God haalt je thuis. Dan kan ik tegen haar man en kinderen zeggen: dit is een ervaring waardoor je je geloof kunt verliezen, nu kijken we de duivel in het

Het blijft niettemin mooi om als gemeente kerst te vieren

gezicht. En dan zeg ik tijdens de begrafenisdienst maar

en de jaarwisseling te beleven. Daarbij kun je best variëren

gewoon: dit roept vragen op waar wij geen antwoord op

in de vormen die je kiest. Bij allerlei samenkomsten kunnen

hebben.’

gemeenteleden een actieve rol spelen. Jong en oud. Dan is het ook niet erg om in tien dagen tijd vaak in de kerk te komen.

En dan zijn er in die dienst ook niet-christenen…

Het is juist mooi om bij zoveel feest onze God te loven, over

‘Dan mag ik het bijzondere van het geloof in God laten

Hem na te denken vanuit de Bijbel en psalmen en liederen te

horen. Dat bijzondere is: als de ramp dichtbij is, als je

zingen die Hem groot maken.

barst van de vragen, dan hoef je je hand maar uit te ste-

Mooi is ook dat we door deze samenkomsten elkaar kun-

ken en te zeggen: “Papa, help me! Pak mijn hand!” Heel

nen ontmoeten. De diensten geven ons de kans om sámen

gewoon, als een kind dat groter wordt. Ook dan, als jij

als gemeente het kerstfeest te vieren en de drempel van het

opgroeit en eigen stappen zet, is je moeder er niet altijd

nieuwe jaar over te gaan. Dat

meer. Maar je weet: als het nodig is, is zij er.’

werkt samenbindend, is mijn ervaring. In dankbaarheid aan

Ik wil nog één spa dieper: jij als journalist of als predi-

onze Here hebben we sámen

kant bent ook mens. Waar ligt jouw houvast?

het kerstfeest gevierd en gaan

‘Laat ik dit zeggen: ik ben atheïst geweest. Ik kwam er

we sámen een nieuw jaar in.

met al mijn vragen niet meer uit. Ik moet zelfs zeggen

Een mooi en gezegend nieuw-

dat ik de houding van “er is geen houvast” heerlijk vond.

jaar gewenst!

Ergens kan ik het aanbevelen. Neem maar eens een tijdje die houding aan. En betrek daar dan bij dat je niet

Henk Hoksbergen (GKv), hoofdredacteur OnderWeg

 Interview

moet zeuren als er iets naars gebeurt…

“Wil je predikant zijn?”, dan zou ik gezegd

Niet ineens dan wél God de schuld

hebben: “Nee, zoiets is ondenkbaar.” Na

geven.

die waterval en het proces van heling

Zo leefde ik, toen. Tot het moment

zeg ik: maar als alles bij God begint, kán

waarop ik – ik woonde in Duitsland, het

ook echt alles.’

was winter – de zoveelste berg overliep en een bevroren waterval zag. Toch

Je geeft ook catechisatie. Hoe vertel jij

hoorde ik water lopen. Ik dacht: dit kan

jongeren over leven in de eindtijd?

niet, al het water moet ijs zijn. Maar

‘Ik merk dat jongeren best gevoelig zijn

ergens onder in de waterval hoorde ik

voor theorieën over de eindtijd, vaak van

water. Toen dacht ik: dit is levend water.

evangelische medechristenen. Ik begin

En de tweede gedachte: dit ben ik. Ster-

niet met het weerleggen ervan – zeker

ker nog, ik wist zeker dat er tegen mij ge-

niet tijdens catechisatie. Tegelijkertijd ga

praat werd, dat Iemand mij iets duidelijk

ik ook niet met die schrijvers mee in de

wilde maken.’

stelling – die jongeren zou aanspreken! – dat het straks op die en die manier gaat

Hoe werkt zoiets door in het gewone

gebeuren. Ik geloof niet dat je als mensje

leven?

op de tafel van God kunt kijken.’

‘Alleen hierdoor durf ik te zeggen wat ik hiervoor gezegd heb: alles begint altijd

Maar wat vertel je dan wel?

bij God, ook alles rond de eindtijd. Het

‘Ik kijk naar wat zulke schrijvers ten diep-

begint niet bij de moordpartijen van IS of

ste bezighoudt, wat hen motiveert. Dat

het verdrinken van mensen. Het begint

is dat zij aandacht vragen voor “elke dag

bij God. Hij nam na de zondeval het initia-

kan Jezus terugkomen, leef dicht bij God”

tief en zei: “Ik zet vijandschap tussen jou,

en “ga de wereld in, breng mensen bij

slang, en de mens. De mens zal lijden, ja,

Jezus nu het nog kan”.’

maar het zal jou, slang, de kop kosten.”

Dat is gebeurd, door Christus. Zo greep

Vandaar dat je in jouw kritische recensie

Rien van den Berg: ‘Ik wil in het volle leven

God beslissend in.’

van Wake Up schreef: ‘Lees dit boek,

staan en daar de Bijbel bij opendoen. Het

Jezus komt eraan.’ Mis je dat gevoel van

samenkomen van die twee probeer ik

En in jouw leven, na de waterval?

‘Jezus komt eraan’ weleens in eigen

woorden te geven, in krant, psalm of preek,

‘God heeft mij geheeld, op een niveau

kring?

in de hoop dat het mensen een beetje ver-

dat ik nooit voor mogelijk had gehouden,

‘Ja. Onze verantwoordelijkheid ligt mid-

der helpt.’

namelijk ook in mijn mens zijn. Hij ge-

den in de wereld, terwijl wij als gere-

bruikte daar ook mensen voor. Ik kreeg

formeerde christenen het vaak veel te

maken elkaar, bijvoorbeeld in de reclame,

hulp, bijvoorbeeld van mijn vrouw, om

gezellig hebben met elkaar. En als we het

wijs dat het wel zo is. Nee dus.

goed om te gaan met delen van mijn

niet zo gezellig hebben, dan nemen we

In dit verband denk ik aan Seven, een

karakter. Als je mij toen had gevraagd:

mooi veel tijd om dáármee bezig te zijn.

profetische én verschrikkelijke film. De

We draaien in eigen cirkeltjes door en

goede agent pleegt daarin de laatste

missen vaak het gevoel van urgentie: de

moord. De film eindigt met een citaat van

bruidegom komt echt! Ik vind het terecht

Hemingway: “The world is a fine place and

dat schrijvers als die van Wake Up daar

worth fighting for.” In de film wordt ge-

aandacht voor vragen.’

zegd: “I agree with the second part.” Dus

 ‘Ik merk dat jongeren best gevoelig zijn voor theorieën over de eindtijd’ 

zeg ik: vecht! Vertel over Jezus. Leef dicht Stel, ik zeg, kijkend naar wat we om ons

bij Hem. En zeg maar vaak: amen, Jezus,

heen zien, horen en ervaren: van mij

kom gauw.’

mag die bruiloft snel komen, het is hier echt niet fijn…

Leendert de Jong werkt in de media en is

‘Eens. De wereld is geen mooie plek. We

medewerker van OnderWeg.

15

 Thema

Christelijke visies op de eindtijd

Na ons de zondvloed?

Moeten we ons wel zorgen maken over deze aarde? Of is het een verloren zaak en kunnen we beter wachten op Gods nieuwe wereld?

Barend Kamphuis laat zien dat de huidige werkelijkheid niet zo makkelijk van de toekomende werkelijkheid te scheiden is. Een pleidooi om hoop te houden voor deze wereld.

tekst Barend Kamphuis beeld CHOATphotographer/Shutterstock

Madame de Pompadour moet het gezegd hebben: ‘Na ons de zondvloed.’ Zij was de maîtresse van de Franse koning Lodewijk XV. Na een verloren veldslag was de koning eens heel bezorgd. Toen zei ze tegen hem: ‘Het is nergens voor nodig zo verdrietig te zijn. Je zou er ziek van worden. Na ons de zondvloed!’ Dat betekent dus zoveel als: ‘Laten we ons niet druk maken over de toekomst. Het zal onze tijd

 Veel christenen leven in theorie of praktijk in twee werkelijkheden 

wel duren.’

jongste dag zal plaatsvinden, evenals over de realiteit van

Nu wordt in de Bijbel de eindtijd wel vergeleken met de

hemel en hel. Te veel om hier allemaal te bespreken.

zondvloed: de toenmalige wereld is vergaan door het

Eén kwestie wil ik er nu uithalen, die bij veel van die opties

water, de tegenwoordige wereld zal op de dag van het

een rol speelt: de verhouding van de werkelijkheid nu tot

oordeel worden prijsgegeven aan het vuur (2 Petrus 3:6-7).

de werkelijkheid straks. Wij verwachten een nieuwe hemel

Een christen weet dat de wereld dit te wachten staat. Wat

en een nieuwe aarde, waar gerechtigheid woont (2 Petrus

betekent dat voor onze levenshouding? Moeten we ons

3:13). Is dat dezelfde hemel en aarde als nu, maar dan ver-

ernstige zorgen maken over deze wereld? Of beschouwen

nieuwd? Of is het een totaal andere werkelijkheid? Is er

we het hier en nu bij voorbaat als een verloren zaak? Of

continuïteit tussen nu en straks, een wereld die door het

moeten we ons misschien het vrolijke opportunisme van

oordeel heen hersteld wordt? Of is er discontinuïteit: de

Madame de Pompadour eigen maken?

huidige wereld vergaat, er komt iets heel nieuws?

Vele opties zijn beschikbaar als je een christelijke visie op de eindtijd zoekt. Er zijn allerlei vormen van chiliasme

Discontinuïteit

(verwachtingen van een duizendjarig rijk), er is discussie

Laten we eerst eens op dat laatste doordenken. Het is dui-

over de plaats en de rol van Israël in de eindtijd en er is

delijk dat er volgens de Bijbel wel degelijk een grote kloof

heel veel verschil van mening over het oordeel dat op de

is tussen de wereld van nu en de nieuwe wereld. Petrus

16

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

 Opinie

Deze wereld moet met Christus door de dood heen, maar door de dood heen is er leven. Een christen heeft en houdt hoop voor deze wereld.

spreekt daar in radicale termen over in zijn tweede brief:

den was steeds even slecht’ (Genesis 6:5). Nog altijd is de

‘De hemelsferen zullen die dag met luid gedreun vergaan,

macht van de zonde en van de dood verschrikkelijk groot

de elementen gaan in vlammen op’ (2 Petrus 3:10). Het

in de wereld. De toename van de plagen in de Openbaring

vervolg van deze tekst zegt volgens de NBV dat de aarde

aan Johannes wordt daarmee gemotiveerd: de mensen

en wat daarop gedaan is ‘aan het licht komt’, maar het lijkt

braken niet met hun afgoderij, ondanks Gods oordelen.

een stuk waarschijnlijker dat hier gelezen moet worden dat

‘Evenmin braken ze met hun leven van moord en toverij,

dat alles ‘platgebrand zal worden’. Kortom: er gaat een ver-

van ontucht en diefstal’ (Openbaring 9:21). Daarom is er

nietigend oordeel over hemel en aarde.

geen rechtstreekse weg van deze wereld naar het ko-

Waarom deze radicale discontinuïteit? De vergelijking met

mende rijk van God. Het kwaad moet worden uitgezuiverd.

de zondvloed maakt dat duidelijk. De zondvloed was nodig

Dat zal deze wereld tot op zijn grondvesten aantasten.

omdat het kwaad diep in de wereld zat: ‘De HEER zag dat

Er zijn vormen van christelijke toekomstverwachting

alle mensen op aarde slecht waren: alles wat ze uitvoer-

waarin dit vergeten dreigt te worden. In de tweede helft

>>

17

 Thema

 Opportunistische

oppervlakkigheid wordt door Hem veroordeeld en optimistisch horizontalisme loopt stuk op het oordeel 

Zoals dat voor heel de schepping geldt, zo geldt het ook voor ons als schepselen, met lichaam en ziel. Een christen gelooft niet alleen in ‘het leven na de dood’, in de hemel. Een christen gelooft in ‘het leven na het leven na de dood’ (Tom Wright, Verrast door hoop). Ik geloof de opstanding van de doden. Mijn lichaam, met al zijn beperkingen en gebreken, is toch niet voor de dood bestemd. Eens zal het opstaan, zonder beperking en gebrek. Maar het is hetzelfde lichaam. Continuïteit!

Levenshouding Veel christenen hebben in theorie of praktijk een dualistisch

van de vorige eeuw leefden er bij veel christenen grote ver-

wereldbeeld. Dualisme betekent dat je in twee werkelijkheden

wachtingen van de strijd tegen onrecht, armoede en uitbuiting

leeft. Je hebt de aardse werkelijkheid: je beroep, je gezin, de

in de wereld. Het koninkrijk van God leek door onze inspannin-

politiek, de maatschappij. En je hebt de geestelijke werkelijk-

gen gevestigd te kunnen worden.

heid: je leven met God, bidden, Bijbellezen, naar de kerk gaan.

Nu is er niets mis met de strijd tegen onrecht, armoede en

Die twee werkelijkheden hebben eigenlijk niets met elkaar te

uitbuiting. Integendeel. Maar als je denkt dat zo het koninkrijk

maken. Want de aardse werkelijkheid gaat toch te gronde. Hier

komt, dan vergeet je je eigen zonde en machteloosheid. Er is

beneden is het niet. Wat werkelijk belangrijk is, dat is het gees-

een veel radicalere ingreep nodig om onze wereld werkelijk

telijke leven. We richten ons op de hemel, waar we eens hopen

nieuw te maken. Een ingreep die alleen maar van boven kan

te leven voor het aangezicht van God.

komen, van God. Anders verval je in ‘horizontalisme’: je ver-

Zo’n levenshouding kan heel ernstig en ingetogen zijn en veel

geet de noodzaak van Gods verticale ingrijpen.

liefde voor God en zijn dienst tonen. Maar het doet geen recht

Eigenlijk zag je zoiets al bij de reactie op Jezus’ optreden. Veel

aan ons geloof dat God de schepper van hemel en aarde is en

mensen verwachtten dat door Hem het koninkrijk van God zou

dat Hij nooit zijn eigen werk verloochent.

komen. Maar ze dachten over dat rijk in horizontale termen:

Gods verlossende werk in Christus heeft de radicaliteit van het

bevrijding van de Romeinse bezetters, herstel van het aardse

kruis: deze wereld moet met Christus door de dood heen. Maar

koninkrijk van David. Ze haakten af toen Jezus niet aan die ver-

Gods verlossing heeft ook de kracht van de opstanding: door

wachtingen voldeed. Dat alleen door de dood heen het leven

de dood heen is er leven. Met hetzelfde lichaam als waarmee

kon verschijnen, dat was voor hen niet te accepteren. Het kruis

Hij begraven was, stond onze Heer op. Zo gaat God met zijn

van Jezus is de dood voor alle horizontalisme.

schepping om. Deze schepping wordt niet prijsgegeven, maar

Continuïteit En toch… Jezus komt wel degelijk het rijk van David herstellen.

vernieuwd. Het koninkrijk van Israël wordt werkelijk hersteld.

En onze sterfelijke lichamen zullen leven.

Na zijn opstanding vragen de leerlingen Hem: ‘Heer, gaat U dan

Noach

binnen afzienbare tijd het koningschap over Israël herstellen?’

‘Zoals het was in de dagen van Noach, zo zal het zijn wanneer

Dan zegt Jezus niet: ‘Dat ga Ik helemaal niet doen.’ Hij zegt

de Mensenzoon komt. Want zoals men in de dagen voor de

alleen: ‘Het is niet jullie zaak om te weten wat de Vader (…)

vloed alleen maar bezig was met eten en drinken (…) en zoals

heeft vastgesteld over de tijd (…) waarop deze gebeurtenissen

men niet wist dat de vloed zou komen (…) zo zal het ook zijn

zullen plaatsvinden’ (Handelingen 1:6-7). Niet: die gebeurtenis-

wanneer de Mensenzoon komt’ (Matteüs 24:37-39).

sen zullen niet plaatsvinden. Maar: laat het tijdstip over aan

Jezus kende de houding van ‘na ons de zondvloed’. Opportunisti-

God. Maar het zal gebeuren. Het oude rijk van David wordt

sche oppervlakkigheid wordt door Hem veroordeeld en optimis-

hersteld. Continuïteit!

tisch horizontalisme loopt stuk op het oordeel. Maar daarmee is

Niet alleen het rijk van David wordt hersteld. De schepping zelf

dualisme niet gerechtvaardigd. Uiteindelijk is dat ook een hou-

wordt ook hersteld. In Romeinen 8 tekent Paulus op aangrij-

ding van ‘na ons de zondvloed’: we kunnen deze wereld wel aan

pende wijze het lijden van de schepping als gevolg van zonde

zijn lot overlaten. Een christen heeft en houdt echter hoop voor

en dood. Maar er is hoop: ‘De schepping zelf zal worden bevrijd

deze wereld. De hoop van kruis en opstanding.

uit de slavernij van de vergankelijkheid en zal delen in de vrijheid en luister die Gods kinderen geschonken wordt’ (Romei-

Barend Kamphuis (GKv) is emeritus hoogleraar systematische

nen 8:21). Er is toekomst voor de schepping. Continuïteit!

theologie.

18

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

Nieuws Landelijke examencommissie NGK van start In de NGK is een landelijke examencommissie van start gegaan. Sinds 1 november worden onder meer het be-

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Matthijs Haak, Johanne de Heus (beeldredacteur), Henk Hoksbergen (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo. Brede redactie Kernredactie plus Bart Cusveller, Freddy Gerkema, Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp, Jan Westert.

roepbaarstellend examen van aanstaande predikanten en

Medewerkers

het examen van kerkleden die preekbevoegdheid verlan-

Eline de Boo, Han Hagg, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Roel Kuiper,

gen zonder predikant te willen worden, niet langer afge-

Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis,

nomen door examinatoren uit de regio’s, maar door een

Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Joost Smit, Esther Spiering-

landelijke examencommissie. In het besluit daartoe van de

de Hek, Peter Strating, Jeroen Sytsma, Daniël Timmerman, Roel Venderbos, Maarten

Landelijke Vergadering werden het streven naar hogere kwaliteit en meer eenduidigheid in het examineren als argumenten genoemd.

GKv-classis Buitenpost opgeheven Het aantal GKv-classes in Friesland gaat terug van drie naar twee. Per 1 januari 2016 wordt de classis Buitenpost opgeheven. De kerken van Buitenpost, Dokkum en Drie-

Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman.

Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

sum c.a. worden ondergebracht bij de classis Leeuwarden, de kerken van Drogeham, Noardburgum, Surhuisterveen

Audio

en Twijzel bij de classis Drachten.

OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en

Website verontrusten bevroren De website www.gereformeerdekerkblijven.nl, spreekbuis van verontruste GKv’ers, wordt bevroren. Door het vertrek van enkele redacteuren naar andere kerken (recent ds.

Rob Visser, eerder dr. Huib Wilschut en prof. dr. Jochem Douma) en tijdgebrek bij de overgebleven redacteuren, zullen er op de site geen nieuwe artikelen meer verschijnen.

Komen en gaan

Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Proefabonnement: drie maanden gratis.

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.

Persvereniging OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

Aangenomen naar GKv Nijkerk-Oost: A. Rienks (EnschedeZuid); GKv Middelharnis: kand. C. van Zwol (Nijkerk).

Verbonden aan GKv Hardenberg-Baalder: L.J. Blijdorp (predikant in opleiding in Hardenberg-Baalder); GKv Hattem-Centrum: J.J. Drijfhout (Pretoria, Zuid-Afrika).

Ds. D. Vonck is per 1 januari 2016 vrijgesteld voor missionaire dienst (als directeur van Agapè) en blijft als predikant in bijzondere dienst verbonden aan de GKv Houten.

Preekbevoegdheid in de GKv is verleend aan M.W. van der Veen (Kampen), vanderveen.mw@gmail.com; K.S. Tamminga (Kampen), koostamminga@hotmail.com.

Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma, Hillie van de Streek.

Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70.

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

19

 Bijbelstudie

Heiligen hebben altijd status (2) De meeste christenen zullen zichzelf niet gauw als ‘heilige’ betitelen. Toch spreekt de Bijbel herhaaldelijk van Gods heiligen; eerst met betrekking tot de Israëlieten, later als aanduiding

Korintiërs behoorden voortaan tot Gods volk. Ze waren bestemd tot een nieuw leven. Zo kwamen er tal van heiligenlevens in Korinte!

Scheidsmuur In zijn brief aan de Efeziërs maakt Paulus

van de eerste christenen. Deel twee van een tweeluik

duidelijk welke enorme verandering Chris-

over ons, heiligen.

en opstanding: ‘Zo bent u dus geen vreem-

tus heeft teweeggebracht door zijn dood delingen of gasten meer, maar burgers, net als de heiligen, en huisgenoten van God’ (Efeziërs 2:19).

tekst Rob van Houwelingen

bonden zijn met Christus overstijgt de

Christus heeft vrede gesticht: Hij heeft

beeld Dawid Lech/Shutterstock

grootste verschillen, het onderscheid tus-

twee verschillende leefwerelden verenigd

sen Jood en Griek voorop (Galaten 3:28).

en de muur van vijandschap ertussen af-

In zijn brieven gebruikt de apostel Paulus

Overal ter wereld waren christelijke ge-

gebroken (vers 14). Vermoedelijk zinspeelt

de term heiligen soms in de betekenis van

loofsgemeenschappen ontstaan. Er woon-

Paulus op de muur in de tempel van Jeru-

messiasbelijdende Joden, bijvoorbeeld als

den dus ook heiligen in Rome, Korinte,

zalem die het binnenplein en de zogeheten

hij schrijft over de collecte voor Jeruzalem

Filippi, Efeze en Kolosse.

voorhof der heidenen van elkaar scheidde.

die hij tijdens zijn derde zendingsreis in

Paulus adresseert zijn brieven voor de

Op het betreden van het binnenplein door

de niet-Joodse gemeenten georganiseerd

gemeenten daar aan mensen die hij kan

niet-Joden stond de doodstraf. Die scheids-

had: ‘Nu sta ik echter op het punt naar

betitelen als ‘geroepen heiligen’ (Romei-

muur was als de Thora: een omheining die

Jeruzalem te gaan om de heiligen daar

nen 1:7; zie ook 1 Petrus 1:1: ‘in heiliging

Israël afschermde van de vijandige buiten-

bijstand te verlenen, want Macedonië en

door de Geest’). In 1 Korintiërs 1:2 schrijft

wereld.

Achaje hebben voor de armen onder hen

hij: ‘Aan de gemeente van God in Korinte,

Maar Paulus verkondigt de val van de

een collecte gehouden. Bid voor mij dat (…)

geheiligd door Christus Jezus, aan hen die

muur! Vreemdelingen zijn medeburgers

mijn hulp door de heiligen in Jeruzalem zal

zijn geroepen om zijn heiligen te zijn, en

geworden, zo staat er letterlijk, en gasten

worden gewaardeerd’ (Romeinen 15:25-26

aan allen die de naam van onze Heer Jezus

zijn veranderd in Gods huisgenoten. Samen

en 31). Als hij die collecte bij de Korintiërs

Christus aanroepen, waar dan ook.’ Zo be-

met de messiasbelijdende Joden bevolken

aanbeveelt, heeft Paulus het kortweg over

staat de christelijke gemeente in Korinte

zij de éne christelijke kerk.

een inzameling van geld ‘voor de heiligen’,

uit geroepen heiligen (zie ook vers 9). Net

maar dan bedoelt hij net als in de Romei-

zoals Paulus zichzelf presenteerde als een

Alle heiligen

nenbrief waarschijnlijk geld ‘voor de armen

geroepen apostel.

Zijn er dan heiligen in twee soorten? Alleen

onder de heiligen in Jeruzalem’ (1 Korintiërs

Heilige boontjes waren de Korintiërs be-

als je let op hun afkomst, uit Israël of uit de

16:1; 2 Korintiërs 8:4, 9:1 en 12).

paald niet, want Paulus moest hen op tal

volken. Niet als je kijkt naar hun status bij

Nu trad juist Paulus op als apostel voor de

van punten tot de orde roepen. Maar als

God.

niet-Joodse volken. Vroeger stonden zij per

gevolg van hun goddelijke roeping door

definitie buiten de kring van de heiligen,

het evangelie hadden zij wel de status

omdat zij de God van Israël niet vereerden.

van heiligen gekregen. Dat ging hun leven

Maar na de komst van Jezus Christus lag

steeds meer stempelen. Ze waren immers

dat anders. God maakt geen onderscheid,

geheiligd: uit de heidenwereld losgemaakt

betoogt Paulus keer op keer (Romeinen

en aan de God van Israël toegewijd, dankzij

2:11; Efeziërs 6:9; Kolossenzen 3:25). Ver-

Christus Jezus. Ook de gelovig geworden

20

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

 Ontleen status aan je relatie met de heilige God 

 Bijbelstudie

worden’ (Openbaring 22:11).

Sinds de tijd van het Nieuwe Testament is hun aantal enorm toegenomen. Tegenwoordig rekent ongeveer een derde van de wereldbevolking zich tot het christendom. Niemand weet hoe groot het aantal heiligen precies is, maar je vindt ze overal waar overtuigde christenen zijn.

Een heilige staat er nooit alleen voor.

Gemeenschappelijk geloof werkt samenbindend. Waar je ook rondkijkt – in je plaatselijke gemeente, in een landelijk kerkverband of in de wereldwijde geloofsgemeenschap – er staan medegelovigen om je heen.

En: geen heiligen zonder status. Wij zijn eraan gewend te worden afgemeten aan onze maatschappelijke positie. De Bijbel wijst echter een andere weg: ontleen status aan je relatie met de heilige God. Voor Hem is niet belangrijk wat je hebt, maar wie je bent. Niet wat je hebt bereikt bepaalt je leven, maar waartoe je door Hem bent geroepen. Een christen heeft geen andere statussymbolen dan doop en avondmaal. Misschien zie je wel een Wat zijn heiligen? Mensen waar de zon doorheen schijnt!

heilige in de spiegel…

Opmerkelijk vaak valt het onderscheid

dat van anderen. Hun heiligverklaring is

Rob van Houwelingen (GKv) is hoog-

tussen Joden en niet-Joden in het spraak-

geen status quo, maar bedoeld om toe te

leraar Nieuwe Testament aan de TU

gebruik van Paulus weg, zodat hij on-

groeien naar de terugkomst van de Heer:

Kampen en lid van de brede redactie van

bekommerd spreekt over ‘alle heiligen’.

‘Laat wie heilig is nog meer geheiligd

OnderWeg.

De gemeenten die hij had gesticht in de volkenwereld (uit bekeerde heidenen) hadden dezelfde identiteit als de moederkerk in Jeruzalem (uit messiasbelijdende

Een heiligenverhaal

Joden). Er ontwikkelde zich een heilige

Een jongetje kwam met zijn moeder langs

‘Mama, wie zijn dat?’ wilde de kleine jongen

wereldkerk. Voortaan werd de groep hei-

een oude kathedraal. Hij keek omhoog en

weten. Zijn moeder antwoordde: ‘Dat zijn

ligen gevormd door alle gelovigen samen.

zei: ‘Kijk mama, die grote ramen zijn heel erg

heiligen. Kijk, koning David. En daar heb je

Gelovigen die elkaar hard nodig hebben,

vies, die zien er echt niet mooi uit!’

moeder Maria. Dat is de apostel Paulus. En

aldus Paulus. Pas ‘samen met alle heili-

De moeder nam hem mee naar binnen. Daar

daar zie je Franciscus van Assisi.’

gen’ zijn we in staat de multidimensionale

bleken de ramen opeens stralend licht te

Het jongetje onthield dat goed. Een paar

liefde van Christus, die alle kennis te

zijn, met de prachtigste kleuren. De kleine

dagen later vroeg zijn leerkracht op school:

boven gaat, te bevatten (Efeziërs 3:18).

jongen was verbaasd en keek zijn ogen uit.

‘Wie kan mij zeggen wat een heilige is?’

Alle heiligen, dat zijn dus alle overtuigde

Boven het altaar was een bijzonder mooi

Grote stilte in de klas. Alleen de kleine jon-

christenen. Mensen die leven voor de

raam met veel heiligenfiguren. Daardoor-

gen stak zijn vinger op. Hij zei: ‘Ik weet het.

Heilige, terwijl ze gedoopt zijn en avond-

heen scheen op dat moment net de zon,

Heiligen zijn mensen waar de zon doorheen

maal vieren. Daarom vechten ze tegen

zodat die figuren helder stralend oplichtten.

schijnt!’

schijnheiligheid in hun eigen leven en in

21

 Woordzoeker

‘Tille, tille!’

22

OnderWeg #23 > Jaargang 1 > 12 december 2015

 Woordzoeker

Hij verheft uit het stof wie berooid is, uit het vuil tilt Hij op wie alles ontbeert.

(Psalm113:7) tekst Myriam Klinker-De Klerck beeld Erik Koning

L

aatst stond ik op de markt bij de

– niets voorstelt, wordt opgetild en bij de

broodkraam netjes te wachten op

hoogsten van Gods volk geplaatst (vers

mijn beurt, naast een klein meisje

8). Dat doet onze God, die zelf verheven is

van twee, schat ik. Ze strekte haar handjes

boven alle volken (vers 4). De combinatie

uit naar haar moeder: ‘Tille, tille!’ Kleine

van zijn verhevenheid met zijn godde-

kinderen houden ervan om opgetild te

lijke liefde voor zijn schepselen op aarde

worden, om veilig in de armen van hun

maakt Hem uniek! ‘Wie is gelijk aan de

vader of moeder te zijn. Het waren ook de

HEER, onze God?’, zo klinkt het in Psalm

meest gebezigde woorden van ons doch-

113. Hoogverheven tuurt Hij intens naar de

tertje in haar tweede levensjaar. Opgetild

kleintjes beneden.

worden betekent warmte en nabijheid,

 De allergrootste

reddingsoperatie in de geschiedenis begon in de gedaante van een kind 

heerlijk gedragen worden en vanuit een

Precair

wonen. Want God werkt bij voorkeur langs

ander perspectief de wereld bekijken: lek-

Eén van die kleintjes was Maria: ‘Mijn ziel

de weg van het kleine. Dus de allergroot-

ker hoog en veilig. Het voornaamste wat

prijst en looft de Heer, mijn hart juicht om

ste reddingsoperatie in de geschiedenis

een kind bij z’n ouders zoekt, is toch die

God, mijn redder: Hij heeft oog gehad voor

begon in de gedaante van een kind. Dat

geborgenheid waarin je kunt rusten. Paul

mij, zijn minste dienares’ (Lucas 1:46b-

kind van Maria had nog een lange weg

van Vliet zingt het treffend: ‘Veilig ach-

48a). Zo kent Maria haar God: ‘Hij heeft

te gaan, een weg van nederigheid, van

terop bij vader op de fiets, vader kent de

machtigen van de tronen afgetrokken en

knechtschap en gehoorzaamheid tot in de

weg, en ik weet nog van niets.’

nederigen heeft Hij verhoogd’ (Lucas 1:52,

dood. Zó diep moest onze hemelse Vader

Statenvertaling). Maria juicht niet alleen

bukken om ons op te tillen. Vanwege dit

om haar eigen situatie – die menselijk

offer van Jezus heeft God eerst Hém tot in

God tilt mensen op, zegt Psalm 113. ‘Optil-

gezien eerder precair was. Zij juicht om

de hemel verhoogd. En daar plukken wij nu

len’ als zodanig past wel in deze psalm, die

het nieuwe begin dat God hier maakt: ‘Hij

al de vruchten van: in Christus mogen wij

een mooi ruimtelijk spel van beweging laat

trekt zich het lot aan van Israël, zijn die-

ons dicht bij God weten.

zien: van boven naar beneden (verzen 4-6)

naar, zoals Hij aan onze voorouders heeft

en vice versa (verzen 7-9). Maar bij God

beloofd’ (Lucas 1:54). Maria’s lied spreekt

Myriam Klinker-De Klerck (GKv) is docent

gaat het om een heel specifiek optillen: ‘Hij

over een bevrijdende God, net als Psalm

Nieuwe Testament aan de TU Kampen.

verheft uit het stof wie berooid is, uit het

113. Deze psalm behoort tot het zogeheten

vuil tilt hij op wie alles ontbeert’ (vers 7).

Pesach Hallel, een reeks psalmen (113-118)

Dit heeft met status te maken. Wie niets

die tot op de dag van vandaag met Pesach

heeft en dus – naar wereldse maatstaven

worden gezongen, omdat ze zo goed pas-

Om over door te praten

sen bij de uittocht uit Egypte. Maria weet:

• Daden van oprecht respect voor

Status

 Hoogverheven tuurt God intens naar de kleintjes beneden 

de grote exodus is begonnen!

Grote exodus

wat zwak en onaanzienlijk is, vormen de hoogste lof op God. • De zuigkracht van onze westerse

Wie een kind optilt, moet zich daarvoor

welvaartscocon is ontzettend

bukken. Zo ook God. Maar voor de grote

groot. Onze rijkdom is paradoxaal

exodus moest Hij wel heel diep. Hij tuurde

genoeg onze armoede – niet zo

niet alleen naar beneden, Hij koos ervoor

zichtbaar, maar wel reëel.

om zijn troon te verlaten en onder ons te

23

 Column

Oudjaar zonder oma D

Uitnodig

it wordt de eerste jaarwisseling zonder oma. Vorig jaar is zij gestorven, tussen kerst en oud en nieuw. Met haar 99 jaren

heeft zij bijna een eeuw geleefd. Wat een tijd: twee wereldoorlogen, een crisistijd, twee kinderen verloren en 25 jaar alleen als weduwe. En wat een gezin: moeder van veertien kinderen, oma, overgrootmoeder en betovergrootmoeder. Maar ondanks haar leeftijd en geschiedenis altijd jong van hart. Met kinderen kon ze heerlijk kletsen, zoals ze dat vroeger als kleuterjuf gedaan had.

Helemaal hip was haar nieuwjaarsboodschap op Facebook. Daar ging ze echt voor zitten, geholpen door een handige oom achter de camera. Oma sprak dan de familie toe als een gezellige koningin, naast een stemmig bloemstukje. Die filmpjes koester ik. Je kunt zien dat ze in de loop van de jaren ouder wordt en langer moet zoeken naar woorden. Maar spreken over het leven met God gaat haar opvallend vloeiend af. Zelfs in haar laatste optreden, vlak voor haar overlijden, krijgen we een hart onder de riem. ‘Vertrouw op de Heer, vergeet Hem niet.’

Missionair zijn, hoe doe je dat?

Daarover denken we in deze rubriek samen na. In mijn eerste (korte) bijdrage daaraan wil ik iets vertellen over één van de verschillende manieren waarop je kunt getuigen van je geloof. tekst Peter Wierenga beeld Lawrence Lew/Flickr

 Je kunt zien dat ze in de

loop van de jaren ouder wordt en langer moet zoeken naar woorden 

In Johannes 4 lezen we over een Samaritaanse vrouw die het geluk had Jezus bij de bron aan te treffen. Ze was ondersteboven van alles wat Hij over haar achtergrond en levensstijl wist, en al snel besefte ze dat ze met een profeet van God te maken had. Maar Hij wist haar pas echt van haar stuk te brengen met het

Dit jaar moeten we het dus zonder haar toespraak stellen. Stiekem

nieuws dat Hij meer was dan een gewone profeet. Hij

vraag ik me af: wat zou ze gezegd hebben? Woorden als ‘weldaad’

was de langverwachte messias!

en ‘rijk’ zouden strijden om een plek in haar openingszinnen. En ik

De Samaritaanse vrouw liet er geen gras over groeien.

gok dat ze vast iets zou zeggen over onrust in de wereld. Mensen

Ze rende terug naar de stad en vertelde al haar vrien-

op de vlucht, kinderen in de kou. Dat is toch om te janken? Terloops

den en iedereen die het maar horen wilde, wie ze

zouden namen van nieuwe loten aan de familiestam voorbijkomen.

zojuist had ontmoet. Vervolgens nodigde ze hen alle-

En dan aan het einde: de uitsmijter. Sprekend op camera zou ze ons

maal uit om mee te gaan naar de bron, in de hoop dat

allemaal recht in de ogen kijken. ‘Je denkt misschien dat God de

Jezus daar nog zou zijn en ze met eigen oren konden

wereld vergeet. Maar God zoekt ons hier, op de laagste plaats. Kijk

horen wat Hij te zeggen had. Velen gaven aan die

naar Jezus. En ga met God!’ Maar ook zonder toespraak zie ik een

uitnodiging gehoor en door haar uitnodigende stijl van

hemelse glimlach doorbreken. De boodschap is geland.

evangeliseren kwamen veel van haar stadsgenoten tot geloof in Christus en ontstond er een gemeente in Samaria.

Kerkbank Ook de negentiende-eeuwse Amerikaanse evangelist Dwight L. Moody hanteerde deze uitnodigende stijl van getuigen, kort nadat hij naar Chicago was verhuisd. William R. Moody schreef later het volgende Joost Smit is predikant van de GKv Amersfoort-Vathorst.

over die aanpak van zijn vader: ‘Hij huurde een hele

 Missionair

gend getuigen  Door haar uit-

nodigende stijl kwamen veel van haar stadsgenoten tot geloof  kerkbank af en nam zich voor die elke zondag gevuld te zien. Hij nodigde jongemannen uit die werkeloos op straat rondhingen, pensiongasten die vroeg op waren en hij ging zelfs cafés binnen waar hij jonge dronkaards uitnodigde mee te gaan

Webtip

nairsteunpunt.nl/getuigstijlen. Wil je

was, of de onweerstaanbare oprechtheid en vriendelijkheid van de jongeman, hij

Op de website van het Missionair

dan naar www.missionairsteunpunt.nl/

wist heel wat mensen over te halen een

Steunpunt worden zes verschillende

stijlentest.

kerkdienst te bezoeken.’

getuigstijlen onderscheiden: dienend,

William Moody wees erop dat zijn vader

persoonlijk, uitnodigend, confronte-

Correctie

niet alleen zijn doelstelling bereikte, maar

rend, getuigend, en intellectueel. Zie

Het webadres van de NGZN (zie vorig

al snel vier kerkbanken afhuurde, die hij

voor meer informatie www.missio-

nummer) is www.ngzn.org.

naar de kerk. Of het nu zijn nieuwe aanpak

weten welke getuigstijl bij jou past? Ga

zondag aan zondag wist te vullen met een vreemd scala aan gasten.

Nieuwe trekker voor de rubriek In plaats van steeds langer en moeizamer zagen, kun je ook regelmatig je zaag scherpen. ‘Houd de zaag scherp’ is één van de principes die Stephen Covey opnam in zijn bekende klassieker De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Tot ruim een jaar geleden mocht ik als missionair consulent de missionaire zaag van de NGKleden scherp houden. Inmiddels ben ik fulltime predikant van de NGK Oegstgeest. Ik merk hoe belangrijk het is om bij de alledaagse beslommeringen van het gemeenteleven mijn missionaire zaag scherp te houden. Ik besef dat ik daarvoor mensen nodig heb die midden in de volle breedte en actualiteit van het missionaire veld staan. Daarom

heb ik Peter Wierenga gevraagd om de verantwoordelijkheid voor deze rubriek van me over te nemen. Peter is mijn opvolger als missionair consulent van de NGK, heeft jarenlange ervaring in de wereld van gemeenteopbouw, evangelisatie, toerusting en gemeenteplanting, is bekend met de GKv, de NGK en veel van wat buiten deze twee kerkgenootschappen op missionair terrein gebeurt. Peter heeft daarnaast ook goede contacten met het Praktijkcentrum van de GKv. Kortom, hij staat midden in het veld en kan u en mij prikkelen, gidsen en opscherpen.

Pieter Kleingeld

25

 Trefpunt

Terugblikken en vooruitblikken op de relatie NGK-GKv De redacties van Opbouw en De Reformatie waren niet de enige Nederlandsgereformeerden en vrijgemaakten die elkaar in 2015 wisten te vinden. Het hele jaar door berichtte OnderWeg over groeiende eenheid. In deze laatste aflevering van Trefpunt blikken vijf mensen terug en vooruit. Hoe ervaarden zij het afgelopen jaar de eenheid tussen NGK en GKv? En hoe verwachten zij dat de relatie zich in 2016 zal ontwikkelen? tekst Jordi Kooiman beeld Josje Erkelens

‘De tijd van scheiding der geesten is voorbij!’

Kanselruil: ‘Het voelde als volkomen normaal’

De NGK Loosdrecht en de CGKv Hilversum sloten hun jarenlange ge-

In Enschede groeiden de NGK, GKv en CGK afgelopen

sprekken over het verleden dit najaar af met drie verzoeningsdien-

jaar dichter naar elkaar toe. De NGK en GKv open-

sten. NGK-lid Gerk Slager beleefde de diensten als heel bijzonder.

den bijvoorbeeld hun kansels voor elkaar. De eerste

Vooral de tweede dienst, waarbij de NGK-leden te gast waren in het

echte kanselruil moet nog plaatsvinden, maar

GKv-gebouw De Schuilhof in Hilversum. Slager was daar ooit van

NGK-predikant Menko Biewenga kreeg alvast een

1962-1963 lid en keerde er nu voor het eerst terug.

voorproefje.

‘Het was goed om op zondag 8 november na zovele jaren weer

‘Ik had de eer om op 22 november als eerste in

terug te zijn. Bijna de gehele NGK-gemeente uit Loosdrecht was

een vrijgemaakte kerk op de preekstoel te staan;

aanwezig. Er werd stilgestaan bij de scheuring van de kerken

in Enschede-Zuid, de kerk aan de Haaksberger-

en er werd spijt betuigd voor het buitensluiten van een deel der

straat, voor veel oudere Enschedeërs een bekend

kerken.

gebouw. “Hoe was het?” vragen mensen dan aan

Eén en ander werd zichtbaar gemaakt met een voorstelling

me. En dan kan ik heel simpel zeggen (want het

tijdens het kindermoment. Een groep spelende kinderen en

was precies zoals ik het graag wilde): “Het was

ouderen werd door een leider ruw gesplitst in een grotere, door-

heel gewoon.” Het voelde niet als iets speciaals,

spelende groep en een kleinere, buitengesloten groep. Na een

maar juist als volkomen normaal. En zo hoorde

tijdje werd ingezien dat zoiets toch echt niet kon en dat er vrede

het te zijn. Ik voelde me er helemaal thuis. Een

moest worden gesloten. Heel ontroerend! Het herinnerde mij aan

fijne ervaring!’

de voorbije tijd. Een tijd van scheiding der geesten, vooral ook in familieverband. In mijn eigen familie is daar ook lang sprake van geweest, nodeloos lang. Gelukkig is die tijd nu voorbij!

26

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

 Trefpunt Dalfsen: ‘De weg is geëffend’ De NGK en de twee GKv’s in Dalfsen erkenden elkaar in maart als kerken van Jezus Christus, gevolgd door een eerste gezamenlijke dienst in juni. Het riep bij Wim Lubbers, NGK-lid van de samensprekingscommissie, veel emoties op.

Vrijgemaakte en Nederlands-gereformeerde broeders en zusters schudden elkaar de

‘Opluchting. Vreugde over de geweldige

hand in Loosdrecht.

opkomst. En ook dankbaarheid om verder te gaan.

Ook bij de gemeenteleden overheerste

Fusie in Wapenveld: als een verhuizing

dankbaarheid en blijdschap. Ik herinner me nog dat een GKv-broer op leeftijd mij bij

Vanaf 1 januari gaan de NGK en de GKv Wapenveld verder als één gemeente: Ge-

binnenkomst omhelsde en zei: “Dat ik dit

reformeerde Kerk De Brug. GKv-gemeentelid Thea Sollie-Huizinga heeft gespan-

nog mag meemaken.”

nen verwachtingen.

We realiseren ons maar al te goed dat dit nog maar een begin is van een proces. Het

‘Het is net alsof je verhuist. Je maakt een nieuw begin en moet nieuwe men-

is mijn overtuiging dat het nu, nu de weg

sen leren kennen. Dat is zeker hier in Wapenveld spannend, waar veel mensen

geëffend is, aan de diverse commissies en

familie van elkaar zijn. Ik hoop dat mede door de activiteiten in de wijken de

gemeenteleden is om elkaar op te zoeken,

aandacht voor elkaar zal groeien.

elkaars sterkte en zwakte te ontdekken en

Ook de cultuurverschillen tussen de beide gemeenten vind ik spannend. Maar

met elkaar op te trekken. De oude commis-

omdat we op allerlei gebieden al behoorlijk ver zijn in de samenwerking, ver-

sie gaat als een stuurgroep door om dit pro-

wacht ik niet veel problemen. Hooguit rond de vraag waar we uiteindelijk gaan

ces te monitoren en te stimuleren.

kerken. We hebben nu twee gebouwen en ieder is natuurlijk aan zijn eigen

Mijn wens voor 2016 is dat de contacten van

gebouw verknocht...

onderop verder worden geïntensiveerd en

Ik denk zeker dat het goed is dat we deze stap zetten. Vooral met het oog op

dat op termijn een samensmelting in welke

de toekomst en de jongeren in de kerk, die je toch al naar elkaar toe ziet trek-

vorm dan ook als een natuurlijke stap in de

ken. Daarbij is het allemaal heel geleidelijk gegaan. We vieren bijvoorbeeld al

relatie wordt ervaren. In Dalfsen geven we

een poosje samen het avondmaal en hebben al langere tijd gezamenlijke dien-

elkaar daarvoor de tijd en hebben we be-

sten. Dat is mooi om mee te maken. Het verbreedt je horizon.’

wust geen stip op de horizon gezet.’

Homoseksualiteit: ‘De bespreking gaf mij hoop’ Op landelijk niveau ging afgelopen jaar veel aandacht uit naar het

Christus? Wat betekent de Bijbel vandaag voor de keuzes waar

gesprek over homoseksualiteit op de Landelijke Vergadering van

zij voor staan?

de NGK. Vanuit het deputaatschap Kerkelijke eenheid (DKE) van de

De voorstellen van het meerderheidsrapport verrasten ons en

GKv volgde Hans Burger het gesprek op de voet.

de weg ernaar toe in het rapport riep allerlei vragen op. Ook de vraag: hoe gaat de NGK hiermee om? Geen twijfel mogelijk: als

‘Het afgelopen jaar vond ik voor de contacten tussen NGK en

de LV het meerderheidsrapport zou volgen, zouden de verhou-

GKv een spannend jaar. We waren aan de slag gegaan om echte

dingen met de GKv danig bekoelen. Ik vond het bijzonder om

stappen te zetten op weg naar kerkelijke eenheid. Maar boven

te zien hoe de NGK hiermee omgegaan is. De bespreking op de

die plannen hing een zwaard van Damocles. Wat zal er in het

LV mocht ik bijwonen. Ik was onder de indruk van de manier

rapport van de commissie Ambt en homoseksualiteit staan? Zal

waarop het gesprek gevoerd werd. De gestelde vragen vond ik

dat de verhoudingen opnieuw compliceren?

terecht. Die bespreking gaf mij hoop voor de toekomst: als we

In juni kwam het rapport, een rapport van een meerderheid en

zo samen over lastige vragen in gesprek kunnen zijn en kunnen

een minderheid. Dit liet zien hoe lastig de vragen zijn: hoe geef

luisteren naar Gods Woord, zonder overhaaste beslissingen te

je homo’s en lesbiennes een veilige plek in de gemeente van

nemen, dan komt de eenheid van NGK en GKv er!’

27

 Jeugdwerk

Jongvolwassenen: thuis in de kring (2) In de kerk vormen we samen één gemeente en daarin kunnen de verschillende generaties volop van elkaar leren. Ik ben dan ook altijd een groot voorstander geweest van het samenvoegen van jong en oud in kringen. Dat ben ik nog steeds, maar door gesprekken met jongvolwassenen ben ik er wel genuanceerder over gaan denken.

tekst Moniek Mol

Agenda

Steeds meer kerken werken met kringen,

• 17-24 januari 2016: Week van

waarin gemeenteleden op kleine schaal

gebed, georganiseerd door Missie

naar elkaar omkijken en aan Bijbelstudie

Nederland. Thema: ‘Het woord is

doen. Bij de indeling en vormgeving van

aan jou’.

deze kringen wordt in eerste instantie vaak

Zie www.missienederland.nl.

alleen rekening gehouden met de volwas-

• Op 22 en 23 januari 2016 organiseert

senen. Er wordt pas gekeken naar de plek

 De jongvolwassenen voelen zich er gezien en gewaardeerd 

BGO-Jeugdwerk de jaarlijkse jeugd-

die kinderen en jongeren daarin hebben

leidersconferentie, met als thema:

wanneer het kringenwerk al loopt en er

‘Generations’. Hoofdsprekers zijn

een eerste evaluatie plaatsvindt. Dat leidt

Els van Dijk en René Barkema. Zie

niet zelden tot (verhitte) discussies over de

volwassenen (of ze nu lid waren van een

www.jeugdleidersconferentie.nl.

vraag of de kinderen, jongeren en jongvol-

gemengde of een jongerenkring) gaf aan

• Op 12 en 13 februari 2016 wordt de

wassenen in het lopende kringwerk opge-

dat het gevoel van zich thuis voelen in de

vierde conferentie van Rondom

nomen moeten worden, of dat het reeds

kerk voor een groot deel bepaald wordt

het Kind gehouden, met als thema

bestaande kringenwerk aangepast moet

door de kring. ‘De kring’ werd met ‘sociale

‘Exce!!ent’. De conferentie richt zich

worden.

contacten’ het meest genoemd. Kringen,

op ouders, leerkrachten, kinderwer-

In de kerkelijke gemeente waar ik zestien

vaak bestaand uit zo’n twaalf tot twintig

kers en beleidsmakers (ambtsdra-

jongvolwassenen heb geïnterviewd, werd

adressen, worden erg gewaardeerd van-

gers en leidinggevenden) binnen de

deze discussie ook gevoerd. In de loop van

wege de interactie. De kleinere setting

kerkelijke gemeente. Zie

de tijd was er een soort gedoogbeleid ont-

wordt als veilig ervaren en is een goede

www.rondomhetkind.info/home.

staan, waarbij belijdeniscatechisanten na de

omgeving om van elkaar te leren en echt

belijdenis hun eigen kring gingen vormen.

met elkaar op te trekken in het leven. De

Inmiddels functioneren er zo’n vijf jonge-

jongvolwassenen voelen zich er gezien en

renkringen, waarvan de meeste kringleden

gewaardeerd.

tussen de 19 en 29 jaar oud zijn.

Thuis voelen Het merendeel van de geïnterviewde jong-

28

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

In aansluiting bij de strategieën van Duyvendak in het vorige artikel: ook hier lijken de jongvolwassenen te kiezen voor de vierde strategie, de gekozen plek. De kring

 Jeugdwerk

 Ze verlangen

Het merendeel van de jongvolwassenen geeft aan dat ze het erg stimulerend vinden voor hun thuisgevoel om een kring te vormen met leeftijdgenoten. (beeld VGstockstudio/Shutterstock)

wordt benut als onderdeel van hun leef-

ties één gemeente te zijn. Ze geven stuk

stijl en/of identiteit.

voor stuk aan dat het belangrijk is dat er

Leeftijdsgenoten

in de kerk goed en open contact is tussen mensen van alle leeftijden. Ook zij die nu

ernaar om samen met de verschillende generaties één gemeente te zijn 

Media • Aart Bontekoning, Generaties! Werk in

erg genieten van een kring met leeftijds-

uitvoering. Hoe alle generaties onze cul-

stelling van de kring varieert. Het meren-

genoten benadrukken dat onderling con-

tuur veranderen, Amsterdam (Media-

deel van de jongvolwassenen geeft aan

tact tussen jong en oud belangrijk is. De

werf), 2012. De organisatiepsycholoog en

dat ze het erg stimulerend vinden voor

woorden ‘uitwisselen’ en ‘leren’ worden

generatie-expert Bontekoning schreef

hun thuisgevoel om een kring te vormen

hierbij regelmatig genoemd. (Overigens

een verdiepend boek over generaties

met leeftijdsgenoten. Ze vinden het ple-

benoemen ze daarbij dat zij kunnen leren

met het oog op het personeelsbeleid van

zierig dat de andere kringleden in dezelfde

van ouderen, maar ook dat ze bijna nooit

organisaties. Het boek is echter ook van

levensfase zitten en te maken hebben

merken dat het ook andersom gebeurt.

belang voor beleidsmakers in de kerk.

met dezelfde vraagstukken. Eén van hen

Daar ligt nog een mooie opgave…)

Het geeft inzicht in hoe verschillende ge-

De voorkeur met betrekking tot de samen-

zei daarover: ‘Dit is zo’n bepalende fase

neraties samen elkaars beleving kunnen

in je leven: net gaan werken, studeren,

Halve kring

trouwen, dat soort dingen... Daar zijn we

Om deze onderlinge ontmoeting en uit-

van alle generaties beter kan worden

in onze kring nu veel mee bezig. En ja, dan

wisseling te realiseren zijn er talloze acti-

benut.

is het wel fijn dat je daar met elkaar over

viteiten te bedenken. Eén van de ideeën

kunt praten.’

die de jongvolwassenen opperden was het

Tegelijk geven enkele andere geïnter-

uitwisselen tussen twee kringen. Tijdens

viewden aan dat ze juist níet met leef-

een gemeenteproject werden de kringen

tijdsgenoten in dezelfde kring willen. Dit

gehalveerd en werd elke kring aangevuld

heeft vooral te maken met de relatie met

met de helft van een andere kring. Zo

hun leeftijdsgenoten. Als er onenigheid is

kwam de helft van een jongerenkring bij

geweest, of als de jongvolwassenen een

de helft van een ‘gewone’ kring aan tafel.

heel ander leven leiden dan hun leeftijds-

Deze avond is zo ontzettend gewaardeerd

genoten hebben ze een duidelijke voor-

dat ze graag op herhaling gaan!

ontdekken en hoe het collectieve talent

keur voor gemengde kringen.

Samen

Moniek Mol (GKv) is adviseur van het Praktijkcentrum. Met bijdragen van Anko

Voor bijna alle geïnterviewde jongvolwas-

Oussoren en Paul Smit, adviseurs bij res-

senen geldt dat ze ernaar verlangen om

pectievelijk het Praktijkcentrum en het

sámen gemeente te zijn. En dan met name

NGJ.

om samen met de verschillende genera-

29

 Wandelen met God

Niet dragen, maar klagen Wat is er veel verdriet. In mijn nieuwe gemeente, de Koningskerk in Zwolle, ben ik bezig met kennismakingsbezoeken.

Ik ben onder de indruk van het leed dat mensen treft, adres na adres. Maar waarom laten we elkaar daar vaak zo weinig van merken? tekst Jeroen Sytsma beeld Anja Osenberg/Pixabay

want het ís niet klein! Alleen al zijn portie

je niet zo aan. En hele generaties chris-

verdriet is zwaarder dan al het zand van

tenen zijn opgegroeid met deze spreuk:

de zee.

niet klagen, maar dragen en bidden om kracht. En ze slikten hun verdriet in. En

Er is veel stil verdriet. Tijdens mijn laatste

Niet huilen

maanden in de Kruiskerk in Middelburg

Psychiater Piet Los schreef eens: ‘Toen

bracht ik mensen per huiskring aan de

ze zes jaar was stierf haar vader. Het

praat rond de woorden ‘vreugde’ en ‘ver-

schijnt dat ze veel van hem gehouden

Protest

driet’. Vaak bleek dat mensen die elkaar

heeft. Trouwens, ze hield ook veel van

Maar verdriet is het waard om geuit te

soms al jaren in de kerk hadden meege-

haar moeder, en daarom probeerde ze na

worden! Verdriet is een protest tegen de

maakt, vooral van elkaars verdriet niets

te laten wat moeder zo erg vond. “Niet

gebrokenheid van deze wereld. Verdriet

wisten.

huilen”, zei moeder, “dat is niet gezel-

is een bewijs dat je mens bent. Jij hebt

Verdriet maakt het leven zwaar. Het

lig.” Dertig jaar lang heeft ze het gezellig

door wat er fout is en kapot gaat. Draai

kan voelen als een loodzware last. Job,

gehouden. Toen was het op en werd ze

het eerst deel van die spreuk maar om:

de man die alles kwijtraakte, gebruikte

bij ons opgenomen. Het afscheid was uit-

niet dragen, maar klagen!

dat beeld al. Als hij zich op de mesthoop

gebleven en zo had het sterven van haar

De Bijbel gaat ons er in voor. Verdriet in

beklaagt over zijn leed, zegt hij: ‘Weeg

vader nooit een eind genomen. Er was

de wereld van de Bijbel werd luid en dui-

mijn verdriet en mijn boosheid, leg mijn

nooit om hem gerouwd.’1

delijk geuit. Denk maar aan het bestaan

lijden erbij in de weegschaal: zwaarder

Wat is er tegen jou gezegd als kind? Wat

van klaagvrouwen. Onze uitdrukking

is het dan het zand van de zee’ (Job 6:1-

zeg je nu zelf tegen je kinderen? En tegen

‘in zak en as zitten’ komt daar vandaan.

2). Ik vind dat ontroerende woorden. Job

jezelf? Is er ruimte voor verdriet? Veel

Mensen trokken rouwkleding aan en

zegt niet: ‘Ach, ik ben maar ik, wat stel ik

jongens kregen te horen: grote jongens

strooiden as over hun hoofd. Iedereen

nou voor met mijn verdriet?’ Job wil niet

huilen niet. Veel meisjes: toe, niet huilen,

kon zien dat ze verdriet hadden.

klein denken over zijn verdriet en lijden,

het gaat wel weer over. Of erger nog: stel

Ook God nodigt ons uit om ons verdriet te

30

OnderWeg #24 > Jaargang 1 > 28 december 2015

daar bleef het liggen, als een steen op de maag.

 Column

Het evangelie van het laatste oordeel

N

a het verschijnen van de biografie over C. Veenhof begon het al te rond te zingen. Als het nieuwste boek over de

geschiedenis van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) verschenen zal zijn, zal het nog wel meer stem krijgen. Moeten deze kerken niet dringend schuld belijden over het gedrag van hun leiders in de jaren 1960?

Alweer lang geleden heb ik daar zelf ook eens voor gepleit, bij de Synode van Zuidhorn in 2002. Inmiddels zou ik dat niet meer doen. Waarom niet? Om te beginnen voelt het als dezelfde fout maken die ik dat voorgeslacht zou verwijten. Ook in schuld belijden of excuses maken zit altijd een oordeel. Zij waren zo overtuigd van hun visie op goed en kwaad in de kerk dat ze alle anderen daarop beoordeelden: eens met ons is goed, oneens met ons is dom of kwaadaardig. Anno 2015 hebben wij een andere overtuiging over goed en kwaad in de kerk. Zouden wij nu hen daarop beoordelen en op hun graf mede namens hen excuses maken?

 Ook in schuld belijden of  Verdriet is een protest tegen de gebrokenheid van deze wereld 

excuses maken zit altijd een oordeel  Bovendien: kúnnen mensen dat überhaupt, uitmaken wat goed en kwaad is? In het paradijs was de boom van de kennis van goed en kwaad een godenboom: privé van God. Alleen Hij kan

uiten. Om het niet weg te slikken, maar uit te roepen. De dichter

uitmaken wat goed en kwaad is. Hoeveel historische gegevens

van Psalm 10 wist het: ‘U ziet de pijn en het verdriet, U merkt

er ook boven water komen, wie heeft het overzicht, wie kent alle

het op en weegt het in uw hand.’ En David in Psalm 31: ‘Heb er-

feiten in hun samenhang? Wij vertillen ons aan zo’n oordeel, hoe

barmen, HEER, want ik verkeer in nood, mijn ogen zijn gezwol-

fijn verpakt ook als schuldbelijdenis en excuses.

len van verdriet.’ David wist ook dat God alle aandacht had voor

Ten slotte: wie brengt ons eigenlijk op die gedachte dat schuld-

zijn tranen. In Psalm 56 zegt hij: ‘Mijn omzwervingen hebt U

belijdenis over het verleden moet? Het lijkt gewoon een variant

opgetekend, vang mijn tranen op in uw kruik. Staat het niet alles

van onze grote afrekencultuur, waarin betaald moet worden,

in uw boek?’

gestraft en vergolden als er iets fout gegaan is. Onder christenen

En wat een bijzondere troost en kracht is er uitgegaan van het

verzacht tot excuses en schuld belijden, maar meer ook niet. Is

kortste vers uit de hele Bijbel, twee woorden maar, in Johannes

het ten slotte niet een teken dat ook wij niet meer werkelijk ge-

11:35 (NBG-51): ‘Jezus weende.’

loven in het goede nieuws van het laatste oordeel?

Verdriet is het waard om geuit te worden. Niet dragen, maar klagen. En gelukkig blijft dan deel twee van de spreuk staan: niet dragen, maar klagen, en bidden om kracht.

Jeroen Sytsma is predikant van de GKv Zwolle-Zuid.

1 P. Los, Van gelijke beweging als wij, Goes (Oosterbaan & Le Cointre), 1996, pag. 90.

Wim van der Schee is predikant in de GKv. 31

(advertenties)

Heuvelrug Grafgedenktekens Johan Zandee Pr. Hendrikweg 48, Doorn. tel. 06.53.367564

Specialist in het leveren en plaatsen van grafgedenktekens in natuursteen, glas en andere duurzame materialen.

In alle rust bij U thuis in Uw eigen vertrouwde omgeving zoeken wij samen met U welk gedenkteken past bij Uw wensen Werkgebied: Provincie Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zuid-Holland

www.heuvelrug-grafgedenktekens.nl

De V.V.I. stelt zich al meer dan 35 jaar ten doel:

Giften graag op IBAN: NL 97 INGB 0003885840

www.verplegingvoorisrael.nl

■ ■ ■ ■

Hulpverlening aan kinderen, jongeren en volwassenen Voor verdere informatie en aanmelding: T 0180 - 42 69 55 E info@psychbrouwer.nl I www.psychbrouwer.nl

Onderzoek Advies Begeleiding Behandeling

Bij o.a.: ADHD · angst · burn-out · depressie · faalangst · fobie · gedragsproblemen · identiteitsproblemen · lichamelijke spanningsklachten · negatief zelfbeeld · onzekerheid · opvoedingsproblemen · paniek · piekeren · PDDNOS · relatieproblemen · slaapproblemen · somberheid · spanning · stress · syndroom van Asperger.

Vestigingen in Ridderkerk, Barneveld en Meteren

Adverteren in OnderWeg? De voordelen:  De oplage is groot.  Het tarief is aantrekkelijk.  De nummers blijven lang bewaard.

Informatie en reserveringen: Nico Postuma, tel. 06-13995905, adverteren@onderwegonline.nl.

Vind alle tarieven en formaten ook terug op www.onderwegonline.nl/adverteren.