INNHALD 8
Frivillige hender
36
REDAKTØR JUDITH SØRHUS LITLEHAMAR judith@filterdk.no
Portrett: Asbjørn Birkeland
DESIGN TERJE HODNE terje@filterdk.no
16
DESIGN MARIANNE ÅGOTNES marianne@filterdk.no
Mot straumen DESIGN PER KRISTIAN GRINDHEIM per.kristian@filterdk.no
22
JOURNALIST/ DESIGN ASTRID EIDHAMMER HJELMELAND astrid@filterdk.no
Ny vår
JOURNALIST HEIDI HJORTELAND WIGESTRAND hhjorteland@gmail.com
FOTOGRAF FOTOGRAF MIKKEL MEISTER JAN NORDTVEIT mikkelmeister@hotmail.com jan@fotografnordtveit.no ANNONSER JAN MORTEN RYDNINGEN
479 60 450
jmr@mittryfylke.no
26
Kunsthandverk i arv
46
Byggjer historie
MAGASINET MITT RYFYLKE ER PRODUSERT OG REDIGERT AV FILTER DESIGN & KOMMUNIKASJON I SAMARBEID MED RYFYLKEALLIANSEN
DEI GODE MØTA Ei rundreis i Ryfylke på reportasjetur er alltid like spennande. Det er så mange inspirerande og flotte menneske ein får treffe slike dagar. Her er alt frå bedriftsleiarar som vil skapa arbeidsplasser og sørga for vekst i distriktet, til frivillige som brenn for å få til aktivitetar både for barn og for vaksne, som er særs viktige grunnlag for at distrikta skal vera levedyktige. Eg er glad for at dette er del av arbeidskvardagen min. - Astrid Eidhammer Hjelmeland
FRAMSIDEFOTO: MEISTER FOTO OPPLAG: 9 100 DISTRIBUERT: RYFYLKEKOMMUNANE, VIKEDAL, SANDEID, NORD JÆREN OG INDRE HAUGALANDET. TRYKK: HAUGESUND BOK & OFFSET POSTADRESSE: FILTER AS KVASSANESVEGEN 4 5582 ØLENSVÅG TIPS OSS: judith@filterdk.no
M
PÅL CHRISTENSEN/STAVANGER AFTENBLAD
NE FØRST! FÅ NYHETE SERTHUS-APPEN OG
N LAST NED KO G NÅR VI LEGGER RIN R SALG! FÅ OPPDATE EMENT UT FO NYE ARRANG -konserthus.no/app er www.stavang
MYE Å GLEDE SEG TIL! PÅ VÅRE NETTSIDER FINNER DU ENDA FLERE KONSERTER OG FORESTILLINGER. BILLETTER: 51 53 70 00 OG WWW.STAVANGER-KONSERTHUS.NO
BARNAS KONSERTHUS: SKAKKE SANGER SØNDAG 28. FEBRUAR KL. 13.00 ZETLITZ BILL.: 100-125,-
PAAL FLAATA · VIDAR BUSK · STEPHEN ACKLES
EN STORSLÅTT HYLLEST TIL
LØRDAG 12. MARS KL. 19.00 KUPPELHALLEN, BILL.: 425,-
SEVEN FINGERS: TRIPTYQUE OLE EDVARD ANTONSEN OG WAYNE MARSHALL ONSDAG 2. MARS KL. 19.00, FARTEIN VALEN BILL.: 320,- STUD.: 200,-
JON EIKEMO – I SKJEMT OG ALVOR FREDAG 11. MARS KL. 19.00, ZETLITZ BILL.: 390,STUD.: 345,HONNØR: 345,-
Canadisk nysirkus i verdensklasse møter dans i en spektakulær forestilling!
SØNDAG 17. APRIL KL. 19.00, ZETLITZ BILL.: 450,- STUD.: 150,-
ARVE TELLEFSEN BILDER FRA ET MUSIKERLIV
Medvirkende: Håvard Gimse, flygel og Kjetil Bjerkestrand, synthesizer TORSDAG 21. APRIL KL. 19.30, FARTEIN VALEN BILL.: 250,- STUD.: 150,HONNØR: 150,-
HOVEDSAMARBEIDSPARTNERE:
NR 1 – 2016
3
Me satsar på Ryfylke
TIL TOPPS OG klare for rask levering I TEST Biler EXCLUSIVEPAKKE Verdi 30.000,- NÅ KUN 10.000,Automatisk klima • Stigtrinn • Alarm Skinnseter • El. justerbart førersete
Foto: Negative
MEDIAPAKKE Verdi 19.900,- NÅ KUN 9.900,Navigasjon • Ryggekamera • Bluetooth DAB+ • Rattbetjening radio/cd
Me kan hjelpa deg med alt innan bank og forsikring. Ta kontakt med oss:
ryfylkebanken
3,5 tonn hengervekt - Lave driftskostnader
Tlf. 51 75 44 00 / hjelmeland-sparebank.no / facebook.com/HjelmelandSparebank
Lavt Co2 utslipp - Opptil 1 tonn nyttelast Alene om automatgir på både 2d og 4d
Norsk Tectyl - El 4x4 innkobling med lavserie Biler klare for rask levering Pick Up fra 271.307* (+ mva 48.593,-)
RETT TIL TOPPS OG Biler klare DISCOVER T rask AND levering BEST I TEST forCOME WORLD OF CHEVROLE ○ Fra kr. 239.990,-
Japansk kvalitet og tøffest i klassen 5 års garanti - isuzu.no
p Gear Nr.2 2014
○ Fra kr. 499.990,-
○ Fra kr. 499.990,-
OPPLEV NYE CHEVROLET
Velg mellom Black Edition, Pick Up, Trooper, Magnum og Arctic Truck
Åpent:
Hillevågsveien 103, 4016 Stavanger o
Tlf: 51 90 64 00
o o
Epost: salg@bilsenteret-stavanger.no Black Edition
4
NR. 1 – 2016
Pick Up
Trooper
EXCLUSIVEPAKKE Verdi 30.000,- NÅ KUN 10.000,Automatisk klima • Stigtrinn • Alarm Skinnseter • El. justerbart førersete
OPPLEV NYE CHEVROLET
MEDIAPAKKE Verdi 19.900,- NÅ KUN 9.900,○ Fra kr. 151.990,Navigasjon • Ryggekamera • Bluetooth DAB+ • Rattbetjening radio/cd
HVERT T 7. S SEKUND S
HVERT T 7. S SEKK UND EN om oSEL g opGE pleS v nDE yeTCh evrCHE olet
PREMIERED PR P PRE RE M EEgersund. RE ED Holmane H olma neE Bil, BiMIERED l, Tengs, TenIE Te gsFOR gs, EOR gR ers und .T PREMIEREDAGER PR P PRE RE EMIEREDAGE MIE ER RE EDA A GER F R HE Å p eR: t22.—2 M a— nd d-O d On sdvae g 9-17, 9b -17 1er 17, T o0rs r112 d Åpent: Mand-Onsdag Torsd Åpningstider: Man–fre 9–16. NÅR: N ÅR Å Rnt: 22 22.—24. —2 2d-On 4O .n november o em 2 2012 2
Kom og opplev nye Chevrolet. Velkommen til prøvekjjørin i g!
3,5 tonn hengervekt - Lave driftskostnader Holmane H olmane Bil, Bil, Tengs, Tengs, Te gs Egersund. Egersund . Tlf 51 46 46 19 80 Lavt Co2 utslipp - Opptil 1 tonn nyttelast Mandag - fredag 9:00–16:00 Å p e n t t: M a nd d-O d d-On O On s d a g 9 9-17, 17 1 17, T o r rs d a g 9 9-19, 19: XXX F reda10–14 g. 99-17, rdag 10 0 15 . 0-15 Åpent: Mand-Onsdag Torsdag 9-19, Fredag 10-15 Åpningstider: Man–fre 9–16. tirs 9–19, lør F o r han d ler A4d17 drLLørdag eøsse: XXX NÅR: N ÅR Å R: Rdler 22 22.—2 22.—24. —2 24. .n november em berXXX 2 2012. 0112 2om Alene automatgir på både 2d og Forhan :— XXX Aodvre esse: .2. Tlf: XXX w ww w w .ho . ho lma n ne b i l .no no www.holmanebil.no w ww w w . .ho ho lma n ne b i l .no no www.holmanebil.no Norsk Tectyl - El 4x4 innkobling med lavserie Tirsdag 9:00–20:00 klare l frakt llin lp ffra dd d Priser levert levert Drammen Drk ammen Bilhavn Bh ilha avn eks. eks. fraHillevågsveien kt og og lev. lev. Biler omkostninger. omk kd o os i for ger rrask . Co Co levering u utslipp tsliiph rStavanger. g /km 103, 4016 k l hfrakt www.bilsenteret-stavanger.no Priser levert le ver ttnDrammen Dr amm en Bilhavn Bilha aav95 n g/km eks. eks. fraTlf. kt og o51 g lev. le90 v. omko o64 mk k00 o Lørdag 10:00–14:00 Pick Up fra 271.307* (+ mva 48.593,-) Magnum Arctic Truck Man–fre 9-16, tirs 9-20, lør 10-14. Facebook.com/ChevroletNorge Facebook.com/ChevroletNorge Åpent: | CHEVROLET.NO CHEVROLE T.NO Facebook.com/ChevroletNorge Facebook.com/ChevroletNorge | CHEVROLET. CHEVROLET. www.bilsenteret-stavanger.no o
2
Japansk kvalitet og tøffest i klassen 5 års garanti - isuzu.no
Omstillingsbølgjer med ringvak Me må omstilla oss. Nå er alle einige om det, sjølv om det tok tid å gje hotellkongen Petter Stordalen rett i at blodet rant i gatene i Stavanger. Håp og sjølvbedrag har ikkje vore nok til å stå av ein stadig synkande oljepris som byrjar festa seg på låge tal. Det har blitt alvor. Folk må gå frå jobbane sine og analytikarane må stadig revidera scenarioa om når det vil snu i oljenæringa. Sjølv dei skarpaste og best betalte synserane har ikkje vore i nærleiken av å spå den svarte svana påteikna ein oljepris rundt 10 dollar fatet. Sjølv om analytikarane seier mykje ulikt er dei samde i noko. At festen er over er ein av dei. Det andre er at næringa aldri blir som ho har vore, sjølv om me skal leve av olje og gass i mange år til. Behovet for omstilling råkar Vestlandet ekstra hardt. Store omstillingsbølgjer langs oljekysten gir ringvak i Ryfylke. Mange menneske og verksemder i lokalsamfunna i Ryfylke er vevd tett inn i næringsstrukturane som skal stillast om.
liknande dei i Ryfylke. Eit funn som er verdt å merka seg er dette: Mange (kommunar min red.) vil ha arbeidskraft, kompetanse og innovasjons - kraft – men reklamerer med muligheter for et slaraffenliv, der jobben kommer i skyggen av en frisk fritid og avslappet oppvekstidyll. Ei ny, samla tilnærming til eiga utvikling kan skapa omstillingsbølgjer i Ryfylke med ringvak på kysten. Det smarte skifte kan tene som felles peik, men det kjem ikkje av seg sjølve. Er me klar for omstillingsoppgåvene?
ESPEN THOMPSON
STYRELEIAR RYFYLKEALLIANSEN
FOTO: FOTOGRAF NORDTVEIT
Det kan sjå ut som at byane no har vakna til omstillingsoppgåva som ligg føre. Samhandling og samarbeid på tvers av fargar, bransjar og interesseområder pregar dagsorden. Det er forma arenaer og møteplassar for å skapa nye arbeidsplassar i skjeringspunktet mellom det som fins og forventningane om kva som kjem. Omstillingsbølgjene langs kysten gir ringvak i Ryfylke, men er krusningane her truande nok til å vekkja oss til dei omstillingsoppgåvene som me bør gå laus på? Med skiftande tider opnar det seg høve for endring. Dei som lukkast vil vera dei som har kultur for å gripa sjansar som byr seg. Det vert snakka om det grøne skiftet, men kva kan vera det smarte skifte for Ryfylke nå? Ei viktig endring kan handla om kva for tilnærming me tek til eiga utvikling og kva for posisjon me vil at staden skal ha. Distriktssenteret har forska på strategiar for utvikling i små samfunn
Omstillingsbølgjene langs kysten gir ringvak i Ryfylke, men er krusningane her truande nok til å vekkja oss til dei omstillingsoppgåvene som me bør gå laus på?
NR 1 – 2016
5
KVALITETSFÔR TIL HUNDEN Hv
1.
LABB
PR. BOKS
27,27-
Me opnar ny butikk i ETNE 10. mars!
2.
KVAR 6. SEKK GRATIS!
3. 4.
RT EKO ND k r til KUver 6. soegks tørrgfôratis
5.
PÅ ALLEREIE GUNSTIGE PRISAR
adsign.no
SMAKSRIKT VÅTFÔR FRÅ
Lab er 6. b 15 sek kg/ k g App rat etitt is * 12 k g
Kunde kort
*
6.
H h4D r du Fis nd få hu
Gra tis Gra tis
GJELD LABB, APPETITT OG FISH4DOGS KJØT / ENERGI / REIN VOM
ETNE Tlf. 53 77 11 30 HAUGESUND Tlf. 52 70 54 70 ÅRDAL Tlf. 51 75 42 30
Helgøy Skyssbåt AS tlf nr 901 03 555
Boots apotek Sand Sandsvegen 2, tlf 52 79 00 00 Åpent: 09-16, torsdag 09-18 (10-14) boots.no
bootsapotek
Klikk & hent din e-resept hos oss!
Unike og lokalproduserte produkter
På jakt etter en personlig gave eller unike og lokalprodusete produkter?
Glasskunst
av av Astri AstriVadla VadlaRavnås Ravnås Glasskjellaren, Bjørheimsbygd, 414 22 884 Åpent: ons & fre: 11-17 • lørd: 10-13
w w w.g la s s kjella ren .n o
På jakt e�er en personlig gave eller unike og lokalproduserte produkter?
Glassgalleriet, Sverdrupsgate 30, Bjergsted. Tlf. 414 22 884 Åpent: Tirsdag 13-17, torsdag 13-18, lørdag 11-13
RYFYLKEMUSEET
Lokalhistoriske opplevingar i heile Ryfylke
TAKST FRA TVEIT på bolig, hytte, tomt, landbruks- og næringseiendom
iversenskogen.no
En verdivurdering er helt avgjørende ved salg, arveoppgjør, finansiering eller for å få riktige lånebetingelser i banken. Våre lokalkjente takstmenn er utdannet og sertifisert gjennom NTF (Norges Takseringsforbund) og NITO Takst. Se www.tveit.no eller ring oss på 52 76 71 00 for å bli satt i kontakt med en takstmann som kjenner ditt område.
Alt har sin sjarm og verdi
NESASJØHUSET KOLBEINSTVEIT LITUNET VIGA HUMMERMUSEET
STRANDSTADEN JELSA INDUSTRIARBEIDERMUSEET & ÅBØBYEN JONEGARDEN, HUSTVEIT RØYNEVARDEN
HÅLAND BRØDRENE AF SAND BIBMUS HJELMELANDBYGDEMUSEUM
www.ryfylkemuseet.no
Hjelseth Computers / Foto Ingeborg Skrudland
post@ryfylkemuseet.no
ÅPNINGSTIDER: 01.09 - 31.05: Hverdager 10.00 - 16.00 søndag 10.00 - 18.00 01.06 - 31.08: Hver dag 10.00 - 19.00 Kjeringholmen, Stavanger telefon 51 93 93 00 norskolje.museum.no
reload.no
...og det er enda mer spennende på innsiden nsentre!
useum og vite
m 13 spennande
Vitenfabrikken – Vitengarden – Garborgsenteret – Tungenes Fyr Flyhistorisk Museum Sola – Rogaland Krigshistorisk Museum Grødaland – Vistnestunet – Limagarden – Knudaheio Garborgheimen – Haugabakka – Varden Sjøredningsmuseum 51 79 94 20 | www.jaermuseet.no | facebook.com/jaermuseet
NR. 3 – 2015
7
Frivillige
hender Dei legg ned mange timar med dugnad utan å forvente ei krone i betaling, og dei er viktige for lokalsamfunnet. Møt nokre av dei frivillige i Forsand. Atle Espedal (42) kjem rett frå Stavanger, der han har vore på jobb. Atle driv sitt eige tømrarfirma og er samstundes ein engasjert fotballtrenar for gutar 11 og 12 år. No har han funne fram joggeskoa og møter oss på fotballbanen, det er her han trivst best. Kona May Britt Haga er av same kaliber, ho er brennande engasjert i handballen og trenar 2 klasse minihandball. — Me gjer det jo kanskje mest for å fylgje opp borna våre, men me har idrettsinteressa i botnen, me har spelt sjølv og likar oss på idrettsbanen, seier Atle og kona May Britt. Borna Tuva (5), Tiril (7) og Atle Jr (10) er alle aktive og har nok arva idrettsgleda – og interessa til foreldra. Medan Tuva framleis har nok med eit aktivt barnehageliv, speler Tiril både handball og fotball. For storebror Atle Jr er det fotballen som er det store. — Me har nok bidrege til at dei vart idrettsinteresserte, det trur eg nok. Borna får jo ofte dei same interessene som foreldra,
8
NR. 3 – 2015
meiner Atle. Han og kona May Britt meiner motivasjonen for å stille opp time etter time som frivillige trenerar heng tett saman med interessa. — Hadde borna vore interesserte i symjing eller ski hadde me sikkert stilt opp der, meiner ekteparet. På vinteren legg Atle ned fleire timar på faste treningar i veka, medan May Britt har både treningar og kampar i helger. På sommaren blir det gjerne både treningar og kampar i helgene for Atle og fotballen, medan May Britt også då har faste treningar. Til tider er det meir å rekne som ein livsstil enn ei interesse. Bak innsatsen ligg også ei tru på at idretten kan vere ei motvekt mot dataspeling og TV-sjåing. — Dersom du ser på kor god den fysiske forma til ungdommar er i dag, kan ein jo bli skremt, det er viktig å stimulere borna til å få ein aktiv livsstil og ikkje minst at dei blir
Ingress
Atle Espedal og May Britt Haga har saman med borna Tuva, Tiril og Atle Jr eit aktivt familieliv. Foreldra legg ned mange timar som frivillige trenarar i bĂĽde fotball og handball.
NR. 3 – 2015
9
Svein Helge Gjøse er danseleiar på den lokale seniordansen. Han blir motivert av alle dei danseglade som kjem att veke etter veke.
Kvar måndag møtest eit tjuetals danseglade på UL Heim sitt ungdomshus på Forsand. Svein Helge Gjøse ynskjer velkommen. Ole Wollert Meyer (50) er prest i Forsand. I jobben ser han menneske i nød, i sorg og i glede.
aktive etter at foreldra har slutta å mase om det, meiner Atle. Det er ikkje alltid like enkelt å få nok frivillige på banen. Somme gonger kan det vere mange unnskyldningar for at ein ikkje vil delta. At ein ikkje har tid eller ikkje nok kompetanse til å bli frivillig i idrettslaget meiner begge to er unødvendige forklaringar. — Alle kan bidra på sin måte, meiner May Britt. — Om du ikkje kan vere trenar, kan du sitje i styret eller ta på deg praktiske oppgåver, det finst noko for alle, seier ho. Kvar måndag møtest eit tjuetals danseglade på UL Heim sitt ungdomshus på Forsand. Dei er mellom 50 og 80 år og kjem frå både Strand og Forsand. Felles er dansegleda og gleda over å treffe andre over ein kaffikopp. Svein Helge Gjøse (67) opnar dørene til ungdomshuset. Det er måndag ettermiddag, snart skal han og makker Ingvar Fossan starte
10
NR. 1 – 2016
opp musikken og engasjere dei danseglade. Det er betrakteleg fleire kvinner enn menn som dukkar opp på dansekveldane, men det har arrangøren løyst på ein god måte, dei damene som må danse som menn får nemleg utdelt blå band, og dermed kan seniordansen, eller gladdansen som Svein Helge likar å kalle det, starte opp. Svein Helge kan ikkje skryte nok av dansegjengen, spesielt trekk han fram alle dei som kjem frå både Tau og Jørpeland, og ikkje minst dugnadsinnsatsen alle legg ned med rydding og vasking. — Det er tydeleg at desse kveldane betyr mykje for mange, dei aller fleste kjem i alle fall igjen og har dette som fast aktivitet, seier Svein Helge. Svein Helge har bakgrunn som bilmekanikar i 15 år, deretter vart det jobb som kundemottakar i om lag 30 år. Han har alltid vore glad i musikk, spesielt den som får dansefoten til å gå. På 90-talet var han og kona Ingvor aktivt med i gamaldansmiljøet i Hommersåk
der dei budde, rundt 2000 flytta dei tilbake til Forsand, der Svein Helge er oppvaksen. Då var det ergoterapeut Brit Berge som fekk Svein Helge engasjert i det lokale dansemiljøet på ungdomshuset. No er han med på å klargjere ungdomshuset, finne fram songar og er danseleiar på dansekveldane. — Eg var først litt skeptisk til å vere danseleiar, men etter at Ingvar Fossan vart med vart eg litt meir positiv. Me må jo berre tenkje at me er pensjonistar og at me har tida til å stille opp og lage til noko for dei som har lyst til å delta. — Eg blir motivert til å halde fram av alle dei som kjem gong etter gong, og som trivst så godt, slår han fast. Ole Wollert Meyer (50) er prest i Forsand. I jobben ser han menneske i nød, i sorg og i glede. Han har eit hjarte for menneska rundt seg, og då meiner han alle menneske. — Det er uavhengig av funksjonsnivå,
nasjonalitet eller sosial status. Alle er like, det heng nok sterkt saman med det kristne menneskesynet, at alle har same verdi, seier Ole Wollert. — Eg likar det, å stadig møte nye menneske, ein gjer det i dette yrket, kvart år møter eg til dømes nye konfirmantar som alle har ulike liv, og som det er viktig å engasjere seg i. Sjølv har han no engasjert seg i flyktningkrisa, og arbeidet blant flyktningane i kommunen. Så langt har kommunen tatt i mot i underkant av 20 flyktningar, i løpet av dei neste tre åra kjem det 60 flyktningar. I tillegg kjem familieattforening. Det krev mykje av lokalsamfunnet i Forsand. — Jobben min er ikkje så lett å setje faste
Det er eigentleg så en— kelt at me alle har eit behov for å bli møtt, sett og tatt imot på ein god måte. Ole Wollert Meyer
grenser rundt, det handlar mykje om å sjå medmenneske, meiner han sjølv. Han er soleklar på at flyktningarbeidet krev eit breitt samarbeid på tvers i kommunen. — Det krev mykje av oss, difor må me stå saman og me treng alle sin innsats, meiner Ole Wollert. — Eg engasjerer meg for dei som kjem til oss, reint politisk om kor mange som skal kome til landet er noko politikarane avgjer, men eg meiner me har eit sjølvsagt ansvar om å hjelpe menneske i naud. Han fortel om ein kvardag der flyktningane er blitt dei nye naboane, han meiner det er viktig at dei lokale stiller opp og møter flyktningane, inviterer dei med på det som skjer i bygda, har ein eit ekstra barnesete i bilen kan nokre få sitje på. Han har sett med glede på frivillige som stiller opp med klede og utstyr som flyktningane treng, og dei som besøkjer dei nytilflytta og inviterer dei med seg heim. Så enkelt er det. Og så vanskeleg. — Det er eigentleg så enkelt at me alle har eit behov for å bli møtt, sett og tatt imot på ein god måte. Sjølv har han inntrykk av at dei fleste støttar opp om arbeidet rundt flyktningane, men
11
Ole Wollert Meyer er prest i Forsand. Han er ikkje redd for å strekkje seg litt lenger enn jobben krev, no er han ekstra engasjert i flyktningarbeidet i kommunen.
nokon er nok meir skeptiske. — Eg trur nok det kan handle om frykt for det framande, det ukjende. Men i møte med nye menneske, kulturar og religionar, er det viktig å vere trygg på eigen identitet, tru og ståstad. Å styrke eigne røter, er viktig i møte med ei ny tid og nye utfordringar. Ole Wollert er frå Vinje i Telemark, eigentleg skulle han reise ut som misjonær, men tilfeldigheiter ville det annleis, og slik hamna han i Forsand. I dag bur han i bygda saman med kona Ingeborg, og fire gutar mellom seks til 14 år. I kraftkommunen har han opplevd høge besøktal på gudstenestene, noko som ikkje er ein rådande trend i kyrkjenoreg. — Det trur eg og handlar om at me har så mange frivillige i kyrkja, då er det mange som har eit eigarforhold til kyrkja. Me har mykje flott song og musikk, og så er me mange som får mykje gjennom å kome saman og feire gudsteneste. Men det er alltid plass til fleire, meiner han.
12
NR. 1 – 2016
Etter mange år i Stavanger ser Ole Wollert og stor skilnad på frivillig innsats i bygda og i byen. — Sjølv om det var mykje frivillig arbeid i Stavanger og, var det ikkje i nærleiken same frivillige aktiviteten som her. Det er me framleis gode til på bygda. Men me må vere bevisste på å ta vare på den verdien det er. Det er godt å vere, for andre treng oss, og så gjev det oss så mykje tilbake. — Dessutan trur eg at me som enkeltpersonar og miljø, i framtida må rekne med å bidra meir inn der det er i dag er det offentlege som gjer mykje. Kanskje me ikkje kan rekne med same tenestetilbodet frå det offentlege som me ser i dag, grunna strammare økonomi? — Så må me heller ikkje gløyme at mykje av det velferdssamfunnet i dag byggjer på av institusjonar og hjelpeapparat, har sitt utspring nettopp i det frivillige, og idealisme hjå enkeltpersonar og miljø, slår Ole Wollert fast. Kulturleiar Eva Landre Meling meiner dei
frivillige i kommunen er med på å skape gode møteplassar, arrangement og mange aktivitetar som gjer bygda til ein god stad å bu i. — Ofte har nytilflytta kome inn i gode nettverk gjennom frivillig arbeid. Innsatsen som skjer frivillig er limet i lokalsamfunnet og heilt avgjerande for at me skal ha det greit saman. Det offentlege kan aldri vedta trivsel, kun vera med å tilretteleggje med gode ramer og bidra med møteplassar. I Forsand har me eit imponerande engasjement og min påstand må gjerne vere at me har over gjennomsnittet av frivillig arbeid, seier kulturleiaren.
Judith Sørhus Litlehamar / Astrid Eidhammer Hjelmeland Meister Fotografi
trenger din karriere et løft? Autorisert regnskapskontor Jørpeland: 51 74 14 00 Årdal: 51 75 42 50 firmapost@partnerregnskap.no
Rekrutterin
g
Vikarutleie Karriererådgiving www.asap-personal.no
Personalutleie - rekruttering
Dir. Sæthersgate 1 - 4100 Jørpeland 51 74 15 90 - post@asap-personal.no
firmapost@partnerregnskap.no Årdal: 51 75 42 50 Jørpeland: 51 74 14 00 Autorisert regnskapskontor firmapost@partnerregnskap.no
MALING TAPETSERING GULVLEGGING FLISLEGGING SOLSKJERMING
INTERIØRKONSULENT Kontakt oss for løsninger og tilbud Norsk Stein AS har Europas største anlegg for produksjon av tilslag til asfalt og betong, vegbygging og offshorekonstruksjonar. Me er lokalisert i Suldal kommune, er 167 tilsette og har ein årsproduksjon på opp mot 10 mill. tonn. www.mibau-stema.de/no
Andersen & Harestad Andersen & Harestad AS, Ryfylkevegen 1982, 4120 Tau Tlf.: 51747576, E-post: post@andersenharestad.no
NR 1 – 2016
13
Ski og Snowboardlinja i Sauda Foto: TC Øye Foto: Arnhild Marie Aarhus
Villmarkslinja i Sauda Ski- og snowboardlinja tilbyr mellom anna • 2 dagar på ski kvar veke i sesongen • Parkkøyring og frikøyring med tilrette-legging for konkurransar • Skredopplæring og fokus på tryggleik • Faste turar til ski- og parkanlegg (Vierli, Fonna) • Basistrening, trampoline og stupebrett • Godt kvalifiserte trenarar
Villmarkslinja tilbyr mellom anna • Brekurs del I • Brattkort • Start skredstigen • Jegerprøven • Brevandring • Overnatting i snøhole • Lokale toppturar • Kano • Brekurs del II • Skredkurs • Hundekøyring • Klatring • Kiting • DNT turleiarkurs • Ekspedisjon • Kiting • Klatring • Leiartrening
Andre studietilbod: • Studiespesialisering • Bygg- og anleggsteknikk • Elektrofag • Helse- og oppvekstfag • Teknikk og industriell produksjon • Tilpassa opplæring • Elenergi • Industriteknologi • Byggteknikk • Ambulansefag • Barn og ungdomsarbeidarfag • Helsearbeidarfag • Transport og logistikk • Kjemiprosess • Nettbasert 23 t påbygg • ToppVolley Norge NYHEIT! Nytt hybelbygg med 30 bueiningar. www.sauda.vgs.no facebook.com/Sauda.vgs 51 92 28 00 sauda-vgs@skole.rogfk.no
Vi utdanner morgendagens flinke hender og kloke hoder. Utdanning er et grunnlag for å skape økonomisk vekst. Vi ønsker å bidra til at næringslivet får riktig kompetanse til rett tid. Rogaland fylkeskommune har 16 500 skoleplasser ved de videregående skolene og 5 500 læreplasser i fylket. Målet vårt er å gi et opplæringstilbud av høy kvalitet tilpasset alle mellom 16 og 21 år. Sammen former vi framtidens Rogaland. Aldente Foto: Haakon Nordvik
14
www.rogfk.no
NR. 1 – 2016
Vi har læreplasser i fagene: Akvakultur • Fiske og fangst Matros •Motormann • Sjømat Kristin Haver Sevheim - kristin@ffor.no - Tlf. 481 18 576
Følg oss på Facebook!
Kr kri
w
www.ffor.no
FOR ROGALAND OG SKAGERAK-KYSTEN SA.
Ryfylkeskulen som gir deg ei solid vidaregåande utdanning, enten du vil ta fagbrev eller førebu deg på høgskule/universitet.
Ryfylkeskulen som gir deg ei solid vidaregåande utdanning, Ryfylkeskulen som gir deg ei solid vidaregåande utdanning, enten du vil ta fagbrev eller førebu deg på høgskule/universitet. Me har desse utdanningsprogramma: enten du vil ta fagbrev eller førebu deg på høgskule/universitet.
• Elektrofag Me • Studiespesialiserande fag • Service og samferdsel har desse utdanningsprogramma:
Elektrofag •produksjon Studiespesialiserande fag • Service og samferdsel • Teknikk og•industriell (TIP) • Tilrettelagt avdeling Me har desse utdanningsprogramma: • Teknikk og industriell produksjon (TIP) • Tilrettelagt avdeling • Helse og oppvekst • Naturbruk • Idrettsfag • Elektrofag • Studiespesialiserande fag ••Service samferdsel • Helse og oppvekst Naturbrukog • Idrettsfag • Teknikk og industriell produksjon (TIP) • Tilrettelagt avdeling • Helse og oppvekst Naturbruk Besøk•oss påBesøk Yrkesmessa eller sjå eller www.strand.vgs.no oss•påIdrettsfag Yrkesmessa sjå www.strand.vgs.no
Besøk oss på Yrkesmessa eller sjå www.strand.vgs.no
-- det det beste bestei den i den enkelte enkelte
- det beste i den enkelte
DISTRIBUSJON I RYFYLKE GODT SYNLEG PÅ HAUGALANDET OG PÅ NORD JÆREN følg oss på facebook.com/mittryfylke NR 1 – 2016
15
16
NR. 1 – 2016
hjelmeland sparebank Susanna Poulsen har hatt vore banksjef i Hjelmeland Sparebank dei siste fire åra. Ho syns jobben både er utfordrande og spennande
Hjelmeland Sparebank vann merkevareprisen Ryfylke 2015. Banken har i dag 20 tilsette og har hovudkontor i Hjelmeland og avdelingskontor i Suldal og på Finnøy.
VEKTAR KUNDEKONTAKT Mennesket og kontakten mellom kunde og dei tilsette er det viktigaste for banksjefen i Hjelmeland Sparebank, Susanna Poulsen.
Difor har ikkje vekttal vore avgjerande når Susanna har vore med i tilsetjingsprosessar. — Det er viktig for meg at dei som jobbar her, har lyst å vera her. Dei må vera glade i andre folk. Ho meiner denne innstillinga til verdiar og kvalifikasjonar er desto viktigare nå som mange bankar opplever at tenestene blir meir og meir digitaliserte. — Då er det nemleg dei som jobbar med kundane som sit att, understrekar ho. Susanna har utsikt rett ut på fjorden frå kontoret i andre etasje i den raude mursteinsbygningen Hjelmeland Sparebank held til i på Hjelmeland. Havet er ho van med å ha tett på frå Færøyane, der ho er vaksen opp og har røter. Banken ho har jobba i dei siste tjue åra har og djupe røter og tradisjon. Hjelmeland Sparebank vart fyrste gong stifta i 1852, og på ny i 1907, slik han er kjent i dag. Sidan oppstarten i Vågen har banken hatt lokale i kommunehuset før dei i 1980 bygde eige bygg i sentrum av Hjelmeland, der dei held til i dag. Det var nettopp
dette miljøet med fjorden og naturen tett på ho forelska seg i – det var nært den storslåtte naturen ho er van med frå heimlandet. Den mangeårige karrieren i banken på Hjelmeland starta med jobb i april 1996, som vikar der jobben innebar både arbeid i kassen og som sjåfør for bankbussen to til tre dagar i veka. Det var ein fin måte å bli kjent både med området, folka og kundane i heile Hjelmeland. Ho starta i jobben utan erfaring frå banknæringa eller økonomistudier, men studiar parallelt med jobb har sytt for relevant utdanning i tillegg til mange års erfaring. Likevel trur ho at ho som banksjef i dag har ei litt anna tilnærming enn dei som sit med rein siviløkonomisk bakgrunn. Stillinga som banksjef gjekk ho inn i for fire år sidan og ho syns jobben både utfordrande og spennande. Men trass i at ho har gode folk rundt seg kan jobben som banksjef til tider vera ein særs einsam jobb, medgir ho. Det er mange omsyn å ta. NR 1 – 2016
17
Susanna Poulsen (t.v) har mange gode medspelarar i Hjelmeland Sparebank. Her rådfører ho seg med personal- og reknskapsansvarleg, Aslaug Warland Ur (t.h) og kontorsjef Olav Emil Skjervik.
— Ein må følgja med i tida òg som liten bank. Det er heile tida viktig at me syt for system som tek vare på kunden sine behov og sikkerhet. Hjelmeland Sparebank er medlem i Eika alliansen, som syt for gode løysingar til sine medlemmer og som gjer at me har gode verktøy for å møta dagens krav til system. Det er heller ingen løyndom at nye løysingar som er meir digitale, fort kan gjera tidlegare arbeidsplasser overflødige. Men for Susanna er
— Eg trur det er bruk for personleg kontakt Susanna Poulsen det viktig å bevara lokale arbeidsplasser. — Kva hender med samfunnet om alle tenestene våre blir sett ut, digitalisert og effektiviserte, undrast ho. Har ikkje folk arbeid, vil dei heller ikkje bli buande. I dag leiar ho ein dag ein stab med 20 tilsette. Dei fleste har base på Hjelmeland medan eit par har kontor i Strand. I tillegg har banken
18
NR. 1 – 2016
nyleg opna filialar i Suldal og på Finnøy, der dei har ope ein dag i veka. — Denne satsinga er litt mot straumen i desse kutt-tider, seier ho litt stolt. Ho er glad for denne satsinga, som er ein av strategien for å koma tett på kundane dei har i dag og potensielle nye kundar. Målet deira er å bli banken for heile Ryfylke. — Eg trur det er bruk for personleg kontakt, held ho fram. Ryfylke er kjenneteikna av det å vera nær kvarandre, det at ein brukar kvarandre. Om ikkje me brukar kvarandre, kvifor skal andre? For oss er det og viktig at kundane våre ikkje berre blir eit tal. Me kan vera fleksible og me veit kva kundane våre står for. Ho har blitt godt mottatt i banksjef-rolla, som ho vart oppmoda til å søkja då stillinga vart ledig. Men ho opplever framleis at forventninga om at banksjefen er ein mann heng att og syner til nokre heller muntre episodar med litt eldre kundar, som har bedt om å få snakka med banksjefen i møte med henne, før det går opp for dei at det er ho som er det. — Andelen av kvinner i banknæringa er heller ikkje til å skryta av,
Noko av det Susanna Poulsen forelska seg i då ho kom til Hjelmeland for fyrste gong var havet og utsikten. Dette gav ho gode assosiasjonar til Færøyane der ho er vaksen opp.
seier ho. Sjølv er ho ei av rundt fem kvinnelege banksjefar av totalt 74 bankar i Eika-alliansen. Og dette trur Susanna ikkje er unikt i næringa elles i landet. Susanna er ei openhjartig kvinne og er tydeleg er open både for nye inntrykk og impulsar. Det var nok med å leia ho til Hjelmeland. Den gong hadde ho, mannen og yngste dottera slått seg ned i Stavanger grunna arbeid. Men dei var ute etter å busetje seg på ein litt mindre plass. Dei var vane med eit lite samfunn på Færøyane, men tilbod om arbeid var avgjerande. Ektemannen hadde fått stilling offshore, medan Susanna var på jobbjakt. Ho tok ein litt uvant veg, bokstaveleg talt. Leigde seg bil og tok fatt på ei reis i indre Ryfylke. Der tok ho kontakt med fleire bedrifter i ettertid for å høyra om det var jobb å oppdriva. Poulsen var heldig. Ho fekk tips om at Hjelmeland Sparebank hadde eit ledig vikariat. Ho vart oppmoda til å søka etter ein samtale og fekk jobben. Susanna fekk med seg ektemann og dottera, som dengong var fem år, og sidan har familien blitt fem, med ein son (15) og ei dotter (13) til. Medan Poulsen har blitt verande i Hjelmeland Sparebank har ekteman-
nen òg hatt jobb hjå Marine Harvest før han gjekk over som maskinist på ferja mellom Hjelmeland-Nesvik-Ombo like ved. — Han er særs nøgd med å ha fem minutts gange til arbeidsplassen sin, smiler Susanna. Færøyingen slår lett over til dansk i møte med Mitt Ryfylke sin fotograf, med dansk bakgrunn. Praten går lett, og det er tydeleg at ho både er oppriktig interessert, både i mennesket og faget. Me anar ein liten aksent sjølv om ho snakkar flytande norsk. Poulsen har alltid kjent seg godt inkludert i samfunnet på Hjelmeland. Det har ikkje mangla på invitasjonar til å ta både politiske og organisatoriske verv lokalt. — Eg føler at eg har blitt godt mottatt. Men det er viktig å vera audmjuk når ein kjem til ein ny stad, samstundes som ein kan bidra til å påverke på ein god måte, avsluttar ho.
Astrid Eidhammer Hjelmeland Foto: Meister Fotografi NR 1 – 2016
19
Bli med oss!
Ekte arbeidsglede Bremnes Seashore har som mål å vera leiande på produksjon av ferske kvalitetsprodukt frå laks. Det mest kjende produktet vårt er SALMA. Verksemda omfattar oppdrett av settefisk og matfisk samt pakking og foredling av laks.
Det jobbar ca.
300
Me er omlag 300 tilsette, har aktivitet i ni kommunar i Hordaland og Rogaland. Hovudkontor er lokalisert i Øklandsvågen i Bømlo kommune. Me omsette i 2014 for 1,4 milliardar kroner.
gladlaksar
hos oss
Sjå våre ledige stillingar på jobb.seashore.no
Les meir om oss på www.seashore.no og www.salma.no. Tlf: +47 53 42 82 00 E-post: bremnes@seashore.no
TYNGDEN DU TRENGER til å jobbe med det du vil Ved BI – Campus Stavanger kan du ta bachelor i: Økonomi og administrasjon Eiendomsmegling Markedsføringsledelse Internasjonal markedsføring Se bi.no/stavanger og søk nå!
20
NR. 1 – 2016
Et tilbud til hele mennesket!
skontor 14 00 50 gnskap.no
• Landbruk • Anleggsgartner • Heste- og hovslagerfag • Studiekompetanse Prosjekt til fordypning: • Hest (stall) • Hund (kennel) • Naturbasert reiseliv
Hjemmefra, men ikke alene! Vi selger Ryfylkenaturen! Kontakt oss for en prat om salg av din bolig.
Vi har internat og tar inn
elever fra HELE landet. firmapost@partnerregnskap.no Årdal: 51 75 42 50 Tlf: 52 77Jørpeland: 48 50 51 74 14 00 kontor@tveit.vgs.no Autorisert regnskapskontor www.tveit.vgs.no
Ditt lokale kontor i Ryfylke finner du på Jørpeland, tlf 51745500,ryfylke@aktiv.no
følg oss på
www.aktiv.no
firmapost@partnerregnskap.no Kunnskap - mestring - utfoldelse
trenger din karriere et løft?
Utforming: Filter
Lundeneset VGS er en kristen internatskole i Ølensvåg.
Vil di bedrift ta inn lærlingar og utdanne framtidas fagarbeidarar?
Bli lærebedrift!
Vil du vite meir, ta kontakt med RYTOPP, tlf.52790672/70
Vi tilbyr - Medier og kommunikasjon - Service og samferdsel - Studiespesialisering - Påbygging til generell studiekompetanse
Rekrutterin
g
Vikarutleie
I tillegg til en god skolegang gir vi deg et trygt miljø, varierte fritidstilbud og Karriererådgiving venner for livet!
www.asap-personal.no
Les mer om oss på www.lvs.no
Personalutleie - rekruttering
Dir. Sæthersgate 1 - 4100 Jørpeland 51 74 15 90 - post@asap-personal.no
32
NR. 3 – 2015
NR 1 – 2016
21
OPE
for alle
Ryfylke er eit ynda reisemål for turistar frå mange nasjonar. Verkshotellet på Jørpeland opplever positiv vekst og har det siste året og opplevd ei auke i turisme frå Asia. Marknadssjef Randi Bråtveit har merka seg at unge velståande kinesarar kjem på ei form for dannelsesreise, der dei for fyrste gong reiser utan familien sin. Auken i turiststraumen frå Kina har ikkje gått upåakta hen og i januar i år gjekk eigarskapet av hotellet over i nye hender. Fyrste januar i år vart hotellet kjøpt opp av kinesiske eigarar. Marknadssjefen er spent og seier dei nye eigarane har store planar for hotellet og området rundt, men at dei konkrete planane ikkje er komne på bordet. Trass i denne positive veksten av turistar har Bråtveit eit høgt ønske om å få fleire av
22
NR. 3 – 2015
dei lokale på Jørpeland til å ta turen innom og oppdaga kva dei har å tilby. – Det er mange som har oppdaga at me har gode lokale for selskap, fortel ho. Me har lokale som kan delast av til mindre og meir intime lokale avhengig av kor mange ein er. I tillegg til selskapslokale har hotellet open kafé kvar dag, slik at det går an å stikke innom for lunsj og middag for alle som ønskjer å få ei avveksling frå eige kjøken. – Me har alle rettar og serverer alt frå á la carte til komlemiddag ein dag i veka, ivrar ho. Ho vil gjerne at dei lokale på Jørpeland skal sjå på hotellet og serveringsstaden som
ein naturleg møteplass der dei kan ta turen saman familie og vener. Gunnhild Hellvik (26) er ein av tre kokkar som er engasjerte på hotellet og sørger for dei gode matopplevingane. Ho har åtte år som kokk på Sola Strandhotell bak seg og har sidan september i fjor jobba deltid på Jørpeland. I dag deler ho på kjøkenansvaret saman med to andre kokkar, og i alt er dei sju personar som jobbar på hotellet. Hellvik er i full sving på kjøkenet når Mitt Ryfylke kjem innom. Ho har entrecote, servert på selleripuré med bakte rotgrønsaker på menyen i dag. Det både ser godt ut og smakar godt. Bråtveit fortel at kjøkenet deira er kjent for deira eigen Steel Burger, gode fiskesuppe og fiskerettane dei serverer. Dei har og tradisjonsmat som kjøttkaker kvar onsdag i tillegg til komlemiddagen torsdagen. God kronekurs for turistar i Noreg gir ringverknadar for reiselivsbransjen, og for hotellet på Jørpeland har veksten i besøkande frå Asia, då i hovudsak Kina, tripla seg frå 50 netter i 2014 til 165 i 2015, men framleis er det Nordmenn som soleklart toppar besøksstatistikken. Elles er det bra besøk av europearar, der tyskarar og nederlendarar står for ein god del av gjestedøgera. Mykje av besøket skuldast nok at Verkshotellet ligg gunstig til for ein dagstur til Preikestolen, og er berre ei lita reis frå Stavanger.
Hotellet hadde i 2015 det beste året sidan nyopninga i 2011. I feriesesongane er det turistar som dominerer gjestedøgera. Men året rundt er hotellet og overnattingsstad for arbeidsfolk som jobbar for næringslivet i regionen, deriblant arbeidarar som jobbar i samband med utbygginga av Ryfast. Dette er ikkje noko nytt for det tradisjonsrike hotellet. Då hotellet vart bygd av Stavanger Electro Staalverk i 1914, var det i hovudsak for å husa tilflyttande funksjonærar og fagfolk som skulle jobba og trengde ein stad å bu. Hotellet er teikna av arkitekt Arnstein Arneberg, som står bak teikningane av både kongsgarden Skaugum og Oslo Rådhus. Sidan dess har bygget både blitt utvida og fått vernestatus. Etter mange år utan både drift og vedlikehald tok Sigbjørn og Synnøve Vadla, som og eig og driv Høiland Gard i Årdal, over eigarskapet og opna i august i 2011 hotellet etter ei totalrenovering. Dei har fått hotellet opp å gå, men har dei siste åra vore på utkikk etter nokon som kan ta det vidare. I dag har turistane fått augene opp for det flotte hotellet, som har utsikt frå både fyrste og andre etasje rett ut på fjorden. Dei lyse og lette lokala og dei nyoppussa romma er delikate og innbydande, og utsikten rett ut fjorden er heller ikkje å forakta verken sommar- eller vinterstid både for turistar og lokalbefolkning.
Astrid Eidhammer Hjelmeland Meister Fotografi
Marknadssjef Randi Bråtveit ønskjer å gjera Verkshotellet til eit naturleg samlingspunkt for innbyggjarane på Jørpeland. Gunnhild Helvik og kollegaene tilbyr både à la carte meny og tradisjonsmat.
Karamellpudding 2dl sukker til karamell 7dl mjølk 1dl fløyte 1-2 vaniljestang 4ss sukker 5 store egg
Lag karamell, fyll i ønska form (2l) Kok mjølk og fløyte opp med sukkeret, vaniljestanga og frøa (del i to og skrap ut frøa) Kjøl av til den er lunka. Pisk egga godt saman med ein visp og sil de over den lunkne mjølka. Pisk godt. Hell over forma med karamell Forvarm ovnen til 120 grader, steik i vassbad i omlag 1,5 time Sett formene kaldt eit døger Server med piska krem og eit smil :) — Gunnhild
NR. 3 – 2015
23
booking: 480 50 600 post@spahotellvelvaere.no spahotellvelvaere.no
Velkommen til Spa-hotell Velvære på Hjelmeland
Treng du ny nettside?
RESTAURANT Lunsj: Mandag til lørdag kl. 12-15, søndag kl. 13-16. Middag: Mandag til lørdag kl. 19-21, søndag kl. 13-16.
Me i Filter utviklar målretta og gjennomtenkte løysingar i lag med våre kundar.
SPA Åpent mandag til lørdag fra kl. 07-21, søndag fra kl. 0716. Åpent for alle, også ikke-boende. Obs. på egne tider for barn. Spabehandlinger tilbys hele året.
Ta kontakt for å finne ut korleis me kan hjelpe deg.
OVERNATTING Ekstra glade priser på overnatting i vinter- og påskeferie og alle langhelger. Leilighet kr. 498,- pr. person, dobbeltrom kr. 590,- pr. person. Selskapslokaler for familiefeiringer og sosiale lag. Møterom for møter og seminarer. Ta kontakt med oss for tilbud.
BUNAD Data, overvaking, eller IT-problem?
mote for livet!
Me har IT-teknikarar som kan hjelpe deg med det meste innan data 52 79 06 65
www.bok-it.no
Leiker, bøker, kontorrekvisita, pc og apple-produkt, kvitevarer og mykje
meir i butikken på Garaneset i Sand.
me er på facebook
Kvitevarer, lyd & TV, sal & drift av data i elektrobutikken Rådhusgata 1 Sauda
Stort utvalg i bunader og tilbehør til bunader. www.nordakerbunader.no
24
NR. 1 – 2016
Steinkargata 29, 4006 Stavanger
Navnet vårt gjenspeiler verdiene våre.
Vitenskapelig Internasjonal Diakonal VID er Norges nest største private høgskole med over 50 studietilbud fra bachelor til doktorgradsnivå, fordelt på studiesteder i Bergen, Oslo, Sandnes og Stavanger. Vi utdanner blant annet vernepleiere, prester, sykepleiere, sosionomer, familieterapeuter, ergoterapeuter og vernepleiere. Nærhet og engasjement er det aller viktigste i møte med andre mennesker. Derfor er det viktig med en vitenskapelig høgskole som styres av det samme. VID består av studiestedene: Diakonhjemmet (Oslo/Sandnes) Betanien og Haraldsplass (Bergen) og Misjonshøgskolen (Stavanger). Se flere tilbud og les mer om studiene på VID.no
26
NR. 1 – 2016
Sølvskei I MUNNEN
Folke Helle laga si første sølje som 14-åring. Handverket har gått i arv i fleire generasjonar. Det sit i hendene til Folke Helle. Han veit kva som må til for å lage dei vakraste søljer eller bunadsknappar. Inne på verkstaden hjå Sølvsmeden på Finnøy er det djup konsentrasjon. Det blir laga roser av sølvtråd, og mange bitte små detaljar tar form som nye bunadsøljer. Ingen bunader er like, og like ulikt er sølvet. Her blir det laga sølv til over 300 bunadar i året. Sølvsmeden på Finnøy er ein komplett sølv – og gullsmedverkstad, som tar på seg det meste av reparasjonar. — Skal ein bli ein god sølvsmed må ein ha kunnskap om dei ulike tradisjonane, og ikkje minst bør ein vere tolmodig, slår Anita Mjølsnes Helle fast. Ho er dotter til Folke og kona Bjørg Helen Helle. Anita veit at ein må vere stø på handa, og blikket må vere festa på arbeidet skal ein få detaljane på plass. Sjølv om låtten sit laust og det er lov å slå med dørene også her, så må ein passe seg litt for at verdifullt arbeid ikkje skal hamne i boksen for skrot. — Ein kan i alle fall ikkje ta seg sjølv høgtideleg skal ein jobbe her, slår Folke fast. Han har tatt
NR 1 – 2016
27
på seg skinnforkledet og hovudlupe og er klar for gravering. Nett var han og tre av damene i Danmark for å lære meir om handgravering. Ein kan ikkje stoppe opp, stadig er det noko nytt å lære. Studieturar gir og små pustehol i ein hektisk kvardag. Blir dei leie, eller kjenner nakkemusklane krympar seg litt ekstra tar dei seg eit anna arbeid. Byter på utfordringane, nokon må stå i butikken, andre må lodde eller ta seg av kundar på epost og telefon. Familiebedrifta har som mål å vekse som ein trygg arbeidsplass der ein kan få utvikle sine eigne kunstnarlege evner. — Bjørg Helen er limet i bedrifta, ho held system i alt, meiner Folke medan han kikkar ut over arbeidsplassen og butikken. Som mange andre bedrifter i distrikta må også sølvsmeden yte litt ekstra service med å sende bunadssølv eller dåpsgåver til den som bestiller. Alle får ikkje høve til å kome innom butikken på Sølvflaten på garden Nedre Mjølsnes på Finnøy. Her arbeider Folke, kona Bjørg Helen, dotter Anita og søster Anne Britt. Den einaste i flokken som ikkje er ein del av familien er lærling Nora Surnevik Kristiansen (20) frå Rennesøy. Ho oppdaga den ledige jobben på Finnøy tilfeldig då ho kom over ein reportasje om sølvsmeden i Stavanger Aftenblad. Dette måtte vere midt i blinken for henne, og snart var ho på besøk for å finne ut om jobben var noko for henne. — Dette er noko få arbeider med. Eg er oppteken av tradisjon og handverk, eg likar dette, seier ungjenta. For Folke og resten av gjengen var det kjærkome med fleire hender. Og ikkje minst særs kjekt å kunne få lære opp fleire i handverket. — Det blir viktigare desto eldre eg blir, å få
28
NR. 3 – 2015
Bjørg Helen er limet i bedrifta, ho held system i alt, meiner Folke. Bak sit lærling Nora Surnevik Kristiansen (20) frå Rennesøy. Folke Helle meiner handverket er viktig. Her har han sett seg ned og er klar for gravering. Å lage søljer krev tolmod. Mange små detaljar skal finne sin plass.
bringe faget vidare, seier Folke I dag finst det berre eit par hundre sølvsmedar i landet og berre fem – seks lærlingar i faget. Filigranssølvsmed er eit av dei verneverdige handtverka. Folke og søstera Anne Britt lærte sjølv faget av far Hallvard Helle og veit kor viktig det er å ha ein god læremeister når ein skal få handverket i fingrane. Å laga handlaga bunadssølv og smykke krev både kunnskap og erfaring. — Dette faget har me vakse opp med, det er ein enorm kulturskatt det er viktig å ta vare på, meiner både Folke og søstera Anne Britt. Han tok over sølvsmedbedrifta etter faren i 1981. Folke tok svennebrev som privatist, etter kvart vart det også meisterbrev. Kona møtte han på folkehøgskole på Kvås og dermed vart flyttevegen frå Kristiansand til Finnøy enkel. At søstera skulle ta same flyttereisa, også ho på grunn av kjærleiken, var litt
av eit samantreff. Folke og kona dreiv også med melkeproduksjon på garden fram til 1999, i dag leiger dei ut garden til søstera og mannen Sverre Emil Mjølsnes. Tradisjonen og handverket har familien med seg frå Helle i Setesdalen, der faren kom ifrå. Allereie som 14-åring laga Folke si første sølje som han
Gleda av å skape noko — fint, og noko som folk har lyst på, ligg alltid der i botnen. Folke Helle hadde lodda sjølv, «dette ser eg du har gjort før», sa gullsmeden frå Kristiansand som var innom og fekk lov til å sjå. Det gav ungguten motivasjon.
NR. 3 – 2015
29
I dag finst det berre eit par hundre sølvsmedar i landet og berre fem – seks lærlingar i faget.
fakta
Folke Helle overtok sølvsmedbedrifta etter faren Hallvard Helle i 1981. I dag driv han og kona Bjørg Helen Helle Sølvsmeden på Finnøy. I tillegg til ekteparet arbeider søster til Folke, Anne Britt og dotter til Folke og Bjørg Helen; Anita i familiebedrifta. I år har dei også fått inn Nora Surnevik Kristiansen (20) frå Rennesøy som lærling.
30
NR. 1 – 2016
— Gleda av å skape noko fint, og noko som folk har lyst på, ligg alltid der i botnen, meiner Folke. — Her kjem dei ikkje berre for å kjøpe eit sett med bunadssølv, her får dei og omvising i verkstaden og får sett korleis alt blir laga. Mykje har endra seg sidan Sølvsmeden på Finnøy hadde verkstad i kjellaren med ei lita utstilling i eit hjørne. I 1996 bygde dei verkstad, og i 2004 kunne dei opne ein flunkande ny butikk. I dag er meir enn 30 prosent av salet i butikken basert på bussturar med turistar som kjem innom. Folke er forsiktig med å spå framtida. Likevel ynskjer han at dei i dei neste åra skal klare å trygge arbeidsplassane som er i dag,
og kanskje auke på med ein eller to personar til. Noko av målet med å utvida er at ein blir mindre sårbar enn ein er som ei rein familiebedrift. Sølvsmedane sit skulder mot skulder på Finnøy, fire dagar tar det før ei sølje med seks – sju hundre ulike småbitar er klar for å bli henta av kunden. Det handlar om å skape. Det handlar om kunsthandverk.
Judith Sørhus Litlehamar Meister Fotografi
Å arbeide som sølvsmed krev mykje tolmod. Det handlar om detaljar, mange detaljar.
NR 1 – 2016 Statkraft_Annonse_SaudaKommune.indd 3
24.11.09 09.24
31
LEVARSKJER SLIPP & MEK • Båtslipp • Sveising • Service/reparasjon/bytte/båtmotorer • Sertifisering av anleggsmaskiner/truck • Kaier, kaiskjørt og sjøtransport • Småbåthavner • Undervannskamera ROV www.levarskjer.no - Facebook/levarskjer
Levarskjer Slipp & Mek A/S - Erfjordvegen 348 - 4233 ERFJORD - Org.nr. 880364502 - Tlf. 52 79 54 11 - Fax 52 79 54 99 - Mob. 982 12 908 - post@levarskjer.no
ROLL UP Format 850x2000 mm
1390,-
KR
+ mva og frakt
Vi har fått inn et parti med Roll-up systemer og kan tilby en god ”spesialpris” ved bestilling på standard Roll-up inkludert et enkelt design med logo og tekst. Kontakt Espen på tlf: 404 50 490, e-post: espen.sund@hbo.no for bestilling
ET KNALLTØF T TRYKKERI
32
NR. 1 – 2016
ET KNALLTØF T TRYKKERI
Vi kan VÅRT FAG - resultatet SER DU på trykk
KOMMENTAREN
Hvordan takle sentralisering? Private og offentlige arbeidsplasser flyttes til befolkningstette områder, fordi det er økonomiske fordeler ved dette. Hvordan skal man i en region som Ryfylke forholde seg til dette? Dette er en bevegelse man ser over hele verden hvor bedrifter, avdelinger dras mot befolkningstette områder. En måte å forholde seg til sentraliseringsutfordringen er å redusere avstanden til befolkningstette områder. Ryfast og E134 vil gjøre Rv13 igjennom Ryfylke mye mer sentral enn i dag. Det er likevel viktig at man jobber sammen om prioriteringer og godtar at prosjekter som kanskje helt lokalt virker viktigere, kommer noe bak i køen fordi et annet prosjekt må få full støtte for at man skal nå frem nasjonalt. Hvis Ryfylke med næringsliv og politikere i enda større grad klarer å samle seg om prioriteringene, så vil man se et helt annet Ryfylke enn i dag, med utgangspunkt i Rv13 + E134 (Oslo-Stavanger). Her er det viktig å tenke helhetlig, samarbeid og langsiktig, med klare prioriteringer og sikre at planer alltid er klare til neste prosjekt. Gjennom reiseliv har vi et fantastisk utgangspunkt med opplevelser på topp internasjonalt nivå. Dessverre er ikke verdiskapningen i reiselivet i Ryfylke i nærheten av representativt i forhold til faktisk besøk.
Reiselivsnæringen er en av verdens raskest voksende næringer, potensialet i Ryfylke er mye større enn det man får ut i dag. Reiselivet er en næring som i stor grad også gir ringvirkninger til andre næringer. Her handler det om å tenke helhetlig, turisten ser etter opplevelser, de har vi mange av i Ryfylke. Utfordringen er å holde på gjestene, koble produkter/ tjenester på tvers grenser, slik at vi som region sitter igjen med større verdiskapning. Ryfylke er store på vannkraft og vannkraft er på mange måter en litt «glemt» fornybar energikilde på nasjonalt nivå. Mens oljebransjen har utfordrende tider, investeres milliardbeløp i Ryfylke, hovedsakelig i regi av Statnett. Vannkraften har historisk sett vært videreforedlet lokalt til kraftkrevende industri. Tidene har endret seg og det kan være lurt å se på nye muligheter hvor man får videreforedlet vannkraften. I dagens IT-samfunn sendes det ekstreme mengder data, dette vil fortsette å øke etter hvert som kompleksiteten i bruken vår øker. Det krever store konsentrerte datasentre for å utnytte kostnadsfordelene man har ved større volum. De krever store mengder grønnkraft, kjølig klima m.m.
Olav Lindseth Styreleiar i Suldal Næringsforening
Norge er i en særklasse og Ryfylke kanskje best posisjonert i Norge med tanke på grønn-kraft, kjøling og ikke minst posisjon i forhold til sentralnettet. Med arbeidet som er gjort i forhold til fiber, kan Ryfylke sin mulighet til å være vertskap for en fremtidsrettet næring som skaper mange arbeidsplasser,
Gjennom reiseliv har vi et fantastisk utgangspunkt med opplevelser på topp internasjonalt nivå være stor. Skal man lykkes på dette området vil det kreve mye i forhold til informasjon, tilrettelegging, reguleringsarbeid, kommunikasjon, vertskap og profesjonalitet. For å få det til så vil nøkkelen være å tenke langsiktig og jobbe sammen på tvers av grenser og næringer.
NR. 2 – 2015
33
ANDLAR H R O F R E T O O C S Ø TV OG SN A E T S R Ø T S S D N A ROGAL CAN-AM® OUTLANDER™ 6X6 1000 XT T3
Can-Am® Outlander 6X6 serien er utviklet og produsert i Finland spesielt for nordiske forhold. Rotax V-twin motor gir kraft til alle seks hjul så du med overraskende letthet tar deg fram over alt. Ekstra lavt lavgir, tretrinns servo og TTI2bakfjæring gjør den svært lett å manøvrere og komfortabel å kjøre.
LYNX® 69 RANGER ALPINE Snøscooteren har påmontert ekstrautstyr.
69 Ranger Alpine er konstruert for å beholde kjøreegenskapene selv under svært vanskelig forhold, som f.eks. vedlikeholdsarbeider i skianlegg, kraftledninger eller trekking av sporsetter.
VÅR KONTAKTPERSON GEIR BAKKA Sandsvegen 261 4230 Sand | Telefon: 52 79 25 30 | www.mogedal.no
Mobil: 982 85 535
Kvifor er du medlem i Ryfylkealliansen? Eg er medlem i Ryfylkealliansen fordi dei som arbeider der er ein kjempepositiv og initiativrik gjeng som verkelig sett Ryfylke på kartet på ein god måte. Dei er med på å skape og halde oppe verdiar i Ryfylke og eg har fått god hjelp av dei i marknadsføringa av Fiolen Familiepark. Magne Østebø Fiolen Familiepark – Talgje i Finnøy fiolenfamiliepark.no
Bli med på laget du og !
34
NR. 1 – 2016
Foto: Meister Fotografi
www.ryfylke.no
Som medlem i Ryfylkealliansen får du felleskap med og kjennskap til mangfaldet av det som skjer i Ryfylke. Me lovar møteplassar, sterkt nettverk, profilering, meirverdi, fellesskap og inspirasjon! Alliansen har nå 152 medlemmer. Kontakt: tor@ryfylkelivsgnist.no / 982 06 333 facebook.com/pages/Ryfylkealliansen
Sølvsmeden på Finnøy Foto: Meister Fotografi
HURRA
– Sjefen er på ferie!
Ein komplett gullsmedbutikk der du finn det meste av gullsmedvarer.
Håndlaga bunadsølv laga av og for Ryfylkingar på den einaste sølvsmia i Ryfylke.
WWW.SOLVSMED.NO Mandag-lørdag 9-16 Kvelder etter avtale 51 71 26 72
100 år i Suldal si teneste! Me rundar 100 år og feirar med open dag 10. september. Sett av dagen og bli med på markeringa.
Me sender også med posten
WWW.SOLVSMED.NO WWW.SOLVSMED.NO Mandag-fredag 9-16 9–16 Mandag-lørdag Lørdag 10–15 Kvelder etter avtale Kvelder etter avtale 51712672 51 71 26 72
www.sev.no
kvalitet, service og tradisjon
HELGELAND
Rustar oss for framtida
ÅLESUND
FLORØ
Trass tøffe tider i marknaden, er me i Westcon optimistar. Me veit at det vil koma nye oppdrag å kjempa om. Desse jobbane skal me vinna. Oppskrifta er enkel: Me skal ha dei klokaste hovuda, dei beste anlegga og dei leiande systema. Me satsar derfor stort på kontinuerleg forbetring av verksemda vår, også i tider med motvind. Westcon investerer no i verftsanlegga våre i Florø og Ølensvåg. Mellom anna tek me i år i bruk verdas største maskin for bøying av røyr, ein kraftplugg som både styrkjer konkurransekrafta vår og gjev verksemda eit ekstra bein å stå på.
STORD ØLEN HAUGESUND KARMSUND STAVANGER
westcon.no NR 1 – 2016
35
askeladden Asbjørn Birkeland (33) drøymde aldri om å bli ordførar. Det var før Senterpartiet gjorde eit brakval i industribyen.
tekst: Judith Sørhus
Litlehamar Foto: Jan Nordtveit
36
NR. 3 – 2015
Kaffien smakar ekstra godt i ordførarkoppen som borna har laga. Dottera Alma har teikna sin eigen familie. Biletet har fått heidersplassen på kontoret til ordførar Asbjørn.
NR. 3 – 2015
37
Det er tidleg morgon. Skydekket ligg tungt over Sauda. På Brekke er det ein vanleg morgon for familien Birkeland. Frukosten er så vidt ferdig, på golvet i stova leikar Rasmus (3 år) og Alma (6 år). Far Asbjørn og mor Tone (33) pakkar barnehage- og skulesekk og klargjer nok ein hektisk dag. Rasmus er hakket meir interessert i togbanen enn å få på seg barnehagedressen, men når far Asbjørn lokkar med at dei kan renne på kjelke til barnehagen er minsteguten lett å overtale. På veg ut dørene får og Alma vise oss både kanina Henry og hønene som bur i garasjen – tenk heile fem egg kunne seksåringen hente inn før ho reiste på skulen. — Det er reine småbruket dette, me er snart sjølvberga, seier far Asbjørn og smiler. For Asbjørn Birkeland har kvardagen endra seg betrakteleg sidan
38
NR. 1 – 2016
lokalvalet i haust. Etter eit brakval for Senterpartiet vart Asbjørn ordførar, dermed var livet som offshorearbeidar slutt. — Plutseleg måtte eg ringe til jobb og seie at eg ikkje kom dei neste fire åra, seier han og ler. Dei har merka overgangen på heimebane og. — Før var han på jobb lenge om gongen, men då han var heime, var han skikkeleg heime, no er han meir heimom, seier kona Tone og ler. Tone sjølv arbeidar som helsesøster i kommunen. — Fordelen er at eg er meir tilstades i kvardagen no enn før, men ja, det blir mykje reising i denne jobben og, seier den nyvalde ordføraren. Han og sonen Rasmus er klare til å setje seg på rattkjelken og renne ned den korte vegen til Veslefrikk barnehage, ein barnehage som no snart skal over i heilt nytt bygg, 300 meter lenger vekke. — Det er slett ikkje kvar dag me har tid til dette lenger, som regel var
I full fart til barnehagen. Det er ikkje kvar dag far Asbjørn har tid til å levere Rasmus på kjelke.
Far Asbjørn er meir med i kvardagen no når han er blitt ordførar. Han var sjeldnare heime då han jobba offshore.
dette noko me gjorde då eg jobba offshore og hadde fri. Då var dagane litt annleis, då kunne eg levere i barnehagen og ta ein skitur etterpå viss eg ville. Eg kan ikkje det no. Vel nede på kontoret har Asbjørn sett seg til rette med sin heilt eigen ordførarkopp, som borna har laga til han. Han er klar til å fortelje om vegen mot ordførarkontoret og om kunsten på veggane som heng igjen frå den tidlegare ordføraren, kva han skal smykke veggane med er ikkje heilt klart. Det einaste han veit er at det bør vere saudamotiv. Og at teikninga som Alma har laga skal få henge på heidersplassen. Vegen inn i politikken har ikkje vore snorbein for 33-åringen. Asbjørn og broren Eirik har nok fått ein del politisk interesse heilt naturleg, kanskje aller mest frå bestefaren som var aktiv for KrF. Men det
Familien på Brekke har mange dyr, blant anna kanina Henry.
var broren som hadde politisk karriere, han vart valt inn i kommunestyret for fire år sidan, etter kvart vart oppgåvene i politikken litt for mange. Då fekk Asbjørn spørsmålet om han kunne avlaste litt og vere lokallagsleiar i Sauda. Så byrja snøballen å rulle, det blei tid for val og Asbjørn fekk spørsmål om å stå på lista, og ikkje berre det, om han kunne stå øvst på lista, noko han såg på som ganske så ufarleg. Med ein historikk på om lag åtte prosent av røystene, var det ingen som kunne drøyme om at Senterpartiet skulle ta ordførarstolen i industribygda tilbake. Det er trass alt 14 år sidan Sauda hadde ordførar frå Senterpartiet sist, då var det Anne Marie Brekke som sat i stolen. Men vinden hadde snudd. Eit par veker før valet forsto Asbjørn og resten i Senterpartiet at det kanskje kunne gå vegen, men ingen hadde spådd at dei skulle vinne valet med heile 44, 5 prosent. Satsinga i
Asbjørn brenn for Sauda. Aller helst vil han etablere fleire arbeidsplassar og skape vekst.
sosiale medium gav truleg Senterpartiet fleire unge og utradisjonelle Sp-veljarar, trur ordføraren. — Eg uttalte vel at eg var i sjokk rett etterpå, det skulle eg sikkert ikkje gjort, men det var iallfall sant. Det var heilt uverkeleg, eg sov ikkje mykje den natta, sto tidleg opp og reiste rett ned til forhandlingar. — Hadde de gått nokre rundar på heimebane i forkant, slik at familien var med dersom du skulle vinne? — Det hadde me, me hadde snakka litt om det å stå på topp av ei liste, men det var jo så lite sannsynleg at eg vart ordførar at me tok det ikkje heilt alvorleg. Me lo litt av det i venneflokken, tenk om eg blir ordførar liksom. Alvoret kom tidsnok. — Eg har jo minimalt med politisk erfaring frå før, så eg har lært mykje dei siste månadane, om korleis kommunen fungerer, og korleis det politiske livet fungerer. — Er det gunstig med erfaring frå næringslivet når ein kjem inn i ordførarstolen? — Ja, det trur eg. Eg har vore med på mange store prosjekt og hatt mykje ansvar i offshorebransjen. Og tru det eller ei, me som har jobba ute i olja kan faktisk seie at dei kommunale budsjetta ikkje er avskrekkande store, me har sett budsjett med mykje større tal.
Asbjørn Birkeland Alder: 33 Sivil status: Gift, to barn Drøymer om: Å ta høgfartstog frå Sauda til Oslo, Bergen og Stavanger Les: For tida kun sakspapirer Høyrer på: Hellbillies
Som liten drøymde han om å jobbe offshore, han hadde nemleg ein onkel som gjorde det. Etter automasjonslinja ved Sauda vidaregåande skule vart det læretid i offshorebransjen, i ei tid som faktisk var verre for bransjen enn den er no. — Då stengde dei ned gamle plattformar, og ingen hadde tilsett nokon på ti år, det handla berre om å få opp siste rest av olja og kome seg tilbake til Amerika. Så snudde det, og eg fekk vere med på heile oppturen. Eg kjenner det igjen, det vil nok snu igjen, men det kan ta tid. Ordførarjobben er ei rolle han skal fylle. Det er snorer som skal klyppast, det er debattar ein må styre, og det er upopulære vedtak ein må stå inne for. — Eg er ikkje van med å stå fram slik, eller tale på sparket, eg må alltid ha med ein liten lapp. Det som har overraska meg mest i jobben er kanskje kor proft det kommunale stystemet eigentleg er. Korleis alle i systemet står på, kvar einaste dag. Aller helst drøymer han om å få vere med å byggje opp Sauda, om å skape arbeidsplassar og til å klare dei utfordringane som ligg fremst i rekkja. Han brenn for saudasamfunnet og gler seg over det som blir skapt av attraksjonar og verdiar inst i fjorden. No handlar det mykje om flyktningmottaket som Hero etablerte i Sauda i desember. Her er det rom for 180 flyktningar. — Eg trur me har klart å ta imot dei på ein fin måte, og at apparatet vår innan helse og omsorg og har klart det fint. Tone kjenner ein del på det sidan ho er helsesøster, det har blitt ein del ekstra på dei. Asbjørn er ikkje berre ordførar. I vennegjengen får han framleis vere Asbjørn, og i helgene set han familien høgt. Kan han velje vil han nyte ein fin soldag ute i skiløypene, eller på sykkel. Gjerne med heile familien, dei likar seg best alle fire då, når dei kan vere ute i aktivitet. — Er du uredd? — Nei, eg trur det handlar om å lytte til erfarne fjellfolk og klare å gjere noko nytt sjølv. Me skal først og fremst forvalte det som står i programmet, slår ordføraren fast.
Førebilete: Espen Askeladd
NR 1 – 2016
41
Aktiv kvardag Vinteren i Ryfylke handlar for mange om ski og snø. I Sauda finn du Rogaland sitt største skisenter, i tillegg til merka løyper i sju dalføre. Sauda gir deg ein aktiv kvardag i vinterhalvåret.
www.ryfylke.no
Foto: f.v: Fotograf Nordtveit, nede t.h: Meister Fotografi
Ekte og naturleg
God oppvekst
Utvikling og vekst Me vil løfta Ryfylke opp og fram
www.suldalokonomi.no
• Årsrekneskap for alle selskapsformer • Bokføring - fakturering - løn • Rådgiving • Val av selskapsform - stifting - avvikling • Hjelp ved skatte- og avgiftssaker • Eigarskifte og driftsplanar m.m Du kan rekna med oss!
Ledige næringstomter – ta kontakt. Tau Næringspark as Nordmarka, 4120 Tau Tlf. 909 75 915 E-mail: hogne@turnoveras.no
Ta kontakt for tilbud!
Vi tilbyr blant annet • Ferdigbetong • Grus og jord til alt av grunnarbeid • Betongarbeider til murer, trapper og fundament • Graving og sprengning til veger og tomter • Gratis rådgivning og tips!
Fagforhandlar av: Skogsmaskinar, hagemaskinar, landbruksmaskinar og verktøy. Åpningstider: Man.- fre. 08 - 16, lør. 10 - 13. Tlf.: 51 75 26 40, butikk@ardal-landbruk.no Årdalstunet 13, 4137 Årdal – www.a-k.no
44
NR. 1 – 2016
Servicesenter på Tau DIN TOTALLEVERANDØR AV
ALT TIL HUS OG HYTTE!
Drift og vedlikeholdsprodukter for industri, entreprenør og landbruk Vi kan hjelpe deg med bl.a: 3Slanger 3Verktøy 3Arbeidsklær 3Verneutstyr
mmgeprant! Velkyo ggelig fa til en h
Montér Sauda Saudavegen 30 4200 Sauda Tlf: 52 78 56 00 post@monter-sauda.no
Ryfylkeveien 1980, 4120 TAU Telefon: 51 74 55 10 - E-post: tau@tess.no Åpningstider: man-fre: 08-16 www.tess.no
Rutebuss Rutebuss Turbuss Vi har de mest fornøyde boligkundene
Turbuss Verkstad Rutebuss Verkstad Turbuss
Tlf. 52 79 04 00 - post@suldal-billag.no www.suldal-billag.no Tlf. 52 79 04 00 - post@suldal-billag.no www.suldal-billag.no Verkstad www.suldal-billag.no
Ditt lokale kontor i Ryfylke finner du på Jørpeland, tlf 51745500,ryfylke@aktiv.no
Følg oss på www.aktiv.no
www.suldal-billag.no
Følg oss på 79 04 00 - post@suldal-billag.no Tlf. 52 www.suldal-billag.no
NR 1 – 2016
45
GAMAL KUNNSKAP I UNGE HENDER Ved Suldalsvatnet reiser det seg ei løe som skal husa sjølvaste«Suldalsdampen. Når bordkledninga er på, vil få vita at treverket skjuler ein nasjonal skatt. For ho kallar det det, bygningsantikvar Grete Holmboe, der ho trippar rundt i snøen og prøver å overdøyva duringa frå aggregatet som skal prøva å få liv i liften til dei fire handverkarane. For bygget er høgt, heile sju meter frå ringmuren, så liften trengst. Den nasjonale skatten Holmboe snakkar om ligg i sjølve konstruksjo-
46
NR. 1 – 2016
nen som held bygget oppe. Dette er ein såkalla heiselåve, eller høghuskonstruksjon, som tradisjonelt blei brukt i Agder, men som deretter spreidde seg til heile landet på byrjinga av 1900-talet. Byggemåten blei særskilt populær i Rogaland og Ryfylke, og heilt fram til 80-talet var konstruksjonen i bruk, fortel Grete Holmboe. Nå har stål overtatt, og konstruksjonen er i ferd med å gå i gløyme-
Sjøhuset ved Suldalsvatnet ruver godt i landskapet, og handverkarane Sven Hoftun og Bergit Tysseland blir små i samanlikning.
boka. Ved overtaking av ansvaret for «Dampen», løyvde kommunen pengar til ein stålhall som skulla sikra båten. Museet fann seinare at det ville vera tenleg på alle måtar med ein trekonstruksjon, så valet fall på denne løe-konstruksjonen. — Dessutan er det viktig for handverkarane våre å ikkje berre flikka på gamalt, men også få byggja nytt etter gamal mal, for å få teknikkane skikkelig inn i hendene, påpeiker Grete Holmboe. Ho legg ikkje skjul på at konstruksjonen var meir arbeidskrevjande enn ein først såg føre seg. Snikkarane må øksa spor til beslag, og bruka både hoggjern og øks. Konstruksjonen er likevel både funksjonell og
tenleg til formålet, understrekar ho. I taket går det ei skinne med wire og taljer som skal brukast til å heise tunge ting i båten. Løa blir kledd med låvekledning kant i kant, noko som gjer at båten vil liggja både tørt og luftig. Treverket kjem frå Asbjørn Tytlandsvik sin skog i Roalkvam i øvre Suldal. Ifølge Holmboe skal museet ikkje berre ta vare på bygningar, men også den immaterielle kulturarva, prosessen fram mot ferdig bygg, er difor like viktig som sluttresultatet. Ryfylkemuseet ser det som svært viktig å ta vare på utdøyande teknikkar innan bygningsvern, og hanka inn kunnskap, før dei siste som kan handverket, blir borte. NR 1 – 2016
47
ryfylkemuseet Ryfylkemuseet blei etablert i 1981, og hadde dei første åra berre ein tilsett. Det er ei vidareføring av Rogaland Folkemuseum som blei grunnlagt i 1936. Hovudsete for museet er Sand i Suldal kommune, men museet har ansvar for bygningar og samlingar i både Sauda, Hjelmeland, Forsand, Finnøy, Rennesøy og Kvitsøy.
Sveinung Søyland Moen frå Sand har vore direktør ved Ryfylkemuseet i eit år.
Bygningsantikvar Grete Holmboe syt for at alle bygningsprosjekt Ryfylkemuseet er involvert i følger antikvariske prinsipp.
48
NR. 1 – 2016
Ryfylkemuseet er ein spydspiss innan bygningsvern og 2016 vil bli særs travelt og spanande. På tampen av fjoråret fekk museet vita at ein får seks millionar kroner frå Kulturdepartementet til å bruka på bygningsvern dette året. Dette er ein del av regjeringa sin tiltakspakke. Løyvinga er eit eingongstilfelle og alle pengane må brukast opp i 2016. — Me er difor på leit etter fleire snikkarar med fagbrev som kan jobba for oss dette året, fortel Grete Holmboe. Ho skal syte for at alt skjer etter antikvariske prinsipp. Og det skal visstnok ikkje vera vanskelig å finna stader ein kan bruka millionane. Industriarbeidermuseet i Sauda og Kolbeinstveit i Suldal er to av stadene som vil få nyta godt av ekstraløyvinga frå departementet. Det er stor forskjell på ein vanleg handverkar og ein museumshandverkar, understrekar ho. Ryfylkemuseet har tre fast tilsette handverkarar. Nå er to av desse under vidareutdanning ved NTNU. Årsaka er at museet skal bli læringsarena under NTNU for studentar som vil ta bachelor innan bygningsvern. Dette er ein unik sjanse til å auka kompetansen på museet og i regionen vår, seier Holmboe. Ryfylkemuseet har heile 85 antikvariske bygningar i sin portefølje. Hovudtyngda av desse ligg i Suldal, Sauda og Hjelmeland. Tidlegare museumsdirektør Roy Høibo er no i gong med å setja opp ei prioriteringsliste over alle bygningane. Då ser han ikkje berre på fysisk tilstand, men også på formidlingsverdi og kulturhistorisk verdi. Lista skal også synleggjera om noko kan avhendast, eller om ein somme stader mellombels må leggja bølgeblekk i staden for torv, for å sikra bygget. Dette er ledd i eit anna prosjekt Ryfylkemuseet er involvert i, som er finansiert av Norsk Kulturråd. Ryfylkemuseet er leiar for det nasjonale nettverket for bygningsvern og handverkskompetanse. Saman med Handverksnettverket har dei også søkt om pengar til eit klimaprosjekt. Prosjektet tek sikte på å kartlegge kva utfordringar musea i Norge står føre som følgje av klimaendringane. — Me merkar det alle saman nå. Vedlikehaldsbehovet
Dei kan ikkje vera redde for høgder handverkarane som bygger båthuset. Her er Bergit Tysseland og Sven Hoftun i sving på taket.
akselererer. Bygningar tørkar ikkje opp, sopp og råte breier om seg, vatnet piplar opp same kor mykje ein drenerer, springfloa skadar, og den stripete borebilla som perforerer treverk på Vestlandet, merkar dei no også på Austlandet, fortel bygningsantikvaren. I nybygget til Ryfylkemuseet på Hydrokaien på Sand blir det no gjort klar tre nye kontor. To er til prosjektmedarbeidarar, det tredje er til den nye bygningsantikvaren. Dette er ei toårig stilling finansiert av fylkeskommunen. Basen til bygningsantikvaren skal liggja på Sand, men er ei fellesstilling for alle dei andre musea i fylket. Vonleg vil stillinga bli permanent, fortel Holmboe. Ryfylkemuseet har elles fått pengar frå Norsk Kulturråd til eit eittårig prosjekt som heiter «Barn i bygda» som skal ta for seg barns oppvekstkår i eit fleirkulturelt bygdesamfunn. Mykje nytt på gong, altså. Museumsdirektøren ved Ryfylkemuseet er også rimelig ny. Berre eit år har Sveinung Søyland Moen bak seg i sjefsrolla. Han har ingen visjonar om å snu opp ned på museet, men byggja på det solide arbeidet til forgjengaren, Roy Høibo. — Eg kom til eit svært veldrive museum som er eit godt grunnlag for vidareutvikling av verksemda. Dette året vil bli spanande og travelt med mange pågåande prosjekt, i tillegg til den vanlige drifta, påpeiker han. For Moen er det viktig å vera eit museum for heile Ryfylke, og han vil difor leggja vinn på tett kontakt med alle kommunane. Elles vil han føra
vidare museet si satsing på barn og unge, det fleirkulturelle samfunnet, bygningsvern og folkemusikk. Han er svært stolt av Ryfylkemuseet si mangeårige satsing på innvandrarar og integrering. Kulturdepartementet ønsker musea skal vera
Men alt blir jo gamalt før eller sidan. Difor må eit museum heile tida også dokumentera samtida. — Direktør Sveinung Søyland Moen
samfunnsaktør, og dette har vore ei av Ryfylkemuseet sine måtar å ta det ansvaret på. Den internasjonale kafeen som museet er vertskap for rundar ti år i år. Og kvar 17.mai i fleire år har museet invitert til internasjonal feiring om kvelden. — Det kjennest difor naturleg å gå inn eit prosjekt kor ein ser innvandring frå barnas ståstad. For museet er det viktig at me lærer ein annan å kjenne, slik at me kan få bukt med ein del fordommar. Prosjektet kan òg sjåast som ei vidareføring av satsinga på barn og unge som for NR 1 – 2016
49
Bergit Tysseland stortrivst i jobben med å gi «Dampen» ein ny heim. Ryfylkemuseet har søkt Riksantikvaren om 5 millionar kroner til oppussing av båten.
oss starta med barnekulturarven frå Rasmus Løland, seier direktøren. Somme undrar seg over kvifor eit museum ser det som viktig å engasjera seg i samtida. Tanken om at institusjonen berre skal ta vare på det som alt er gamalt, lever ennå. — Men alt blir jo gamalt før eller sidan. Difor må eit museum heile tida også dokumentera samtida. Det som skjer med flyktningar og innvandrar i Ryfylke, vil bli ein heilt sentral del og gi eit viktig innblikk av regionen si historie i framtida. Alle har rett på å få dokumentert si historie, forklarar Sveinung Søyland Moen. Barn og unge står sentralt i mykje av det dei driv med. Ryfylkemuseet har lenge arbeidd med å få til eit Løland-senter via nynorsk barne og ungdomskultur. Førebels har det skorta på pengar, men Moen og Holmboe påpeiker at bygningen ikkje er det viktigaste. Nå brukar ein tida til å samla seg kunnskap som kan nyttast i eit slikt framtidig senter. For sjølv om det er bygga som viser att, så er det innhaldet og kunnskapen som tel. Nett slik det er med «Suldalsdampen» sitt nye, men likevel gamle «løe-sjøhus». Den viktigaste verdien ligg i den dokumenterte kunnskapen.
Heidi Hjorteland Wigestrand Fotograf Nordtveit
50
NR. 1 – 2016
Sven Hoftun har arbeidd ved museet i fleire år. Ryfylkemuseet håpar at byggfaglinja ved Sauda vidaregåande skule, avdeling Sand, kan satsa på bygningsvern som si nisje. Museet har alt hatt fleire lærlingar frå skulen i arbeid.
R
gi lo o n k e t d i r b y Ledende h n n o m 1 9 å r u t v i k l et g j e N E YE NY
D I R B Y H RAV4
ii g o l o n k e g t o l d i o r n b k y hybridotem 1 9 å eh L de rr nd en de ed Le å n 9 n 1 e j m g jenno u ett g k ll e v ii k u tt v
Toyota Safety Sense uten tillegg fra Active S
Filskiftvarsler
RAV4 Hybrid AWD, 197 hk 408 000,-*
Skiltgjenkjenning
Automatisk fjernlys
Kollisjonsvern med autobrems
Adaptiv cruise control
RAV4 Hybrid 2WD, 197 hk 369 500,-*
Toyota Safety Sense uten tillegg fra Active S Toyota Safety Sense uten tillegg fra Active S
Hybrid AWD eller 2WD • Automatgir er standard • 197 hk / est. 400 Nm • 0 – 100 på 8,3 sekunder • Tilhengervekt Hybrid AWD på 1 650 kg
Filskiftvarsler Filskiftvarsler
Skiltgjenkjenning Skiltgjenkjenning
RAV4 Hybrid AWD, 197 hk 408 000,-** RAV4 Hybrid AWD, 197 hk 408 000,-
Automatisk Automatisk fjernlys fjernlys
Kollisjonsvern Kollisjonsvern med autobrems med autobrems
Adaptiv Adaptiv cruise control cruise control
RAV4 Hybrid 2WD, 197 hk 369 500,-** RAV4 Hybrid 2WD, 197 hk 369 500,-
fraktlev. og•reg.omk. 15 000,-. Årsavgift kommer i tillegg. Forbruk kjøring, utslipp CO2 NOx:på RAV4 HYBRID AWD fra 0,5•l/mil, 117 g/km, 9,2 mg/km RAV4 HYBRID l/mil, Hybrid AWD*Inkl. eller 2WD Automatgir erhastandard • 197 hk /blandet est. 400 Nm •0 – og 100 8,3 sekunder Tilhengervekt Hybrid AWD2WD påfra10,49 650 kg g/km,2WD 7,1 mg/km. Avbildet modell kan ekstrautstyr.•Vi197 tar forbehold om trykkfeil. Hybrid AWD115 eller • Automatgir er standard hk / est. 400 Nm • 0 – 100 på 8,3 sekunder • Tilhengervekt Hybrid AWD på 1 650 kg
Toyota Sørvest AS
STAVANGER
SANDNES
Langflåtveien 35
Gamleveien 83
www.toyotasorvest.no
4017 STAVANGER
4327 SANDNES
Tlf 51 82 25 00
Tlf 51 82 25 00
Følg oss på Facebook
NR 1 – 2016
51
Vil du óg bli lagt merke til?
Me kan hjelpa deg og di bedrift til å skilja seg ut frå mengden og nå måla dine.
Sjekk oss ut på filterdk.no og finn ut kva me kan gjera for deg. design & kommunikasjon