Γυναίκες της Καρπάθου by George Giorgakis

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΚΑΡΠΑΘΟΥ

ΣΚΙΤΣΑ ΚΑΙ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΤΗΣ JILL BONNET

W O M E N OF KARPATHOS BY JILL BONNET Scan: GVG 2014

ΕΚΔΟΣΗ

TOY

ΕΘΝΙΚΟΥ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ

ΑΘΗΝΑ

1996

ο Υ

ΣΚΙΤΣΑ ΚΑΙ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΤΗΣ JILL B O N N E T

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ

Scan: GVG 2014

Οί "Γυναίκες τής Καρπάθου" είδαν τό φως τό 1980, λίγο μετά τήν έπέτειο τής 70ετίας τοϋ 'Εθνικού Συμβουλίου Ε λ λ η ν ί δ ω ν (1908-1978), μέ τή χρηματοδότηση τ ο ϋ 'Υπουργείου Πολιτισμού καί Επιστημών. Σήμερα, μετά άπό τόσα χρόνια, είναι φανερό ότι οί εξελίξεις τών οικονομικών καί τών κοινωνικών δεδομένων δέν μετέβαλαν τά χαρακτηριστικά καί δέν μείωσαν τήν άξια τής σημαντικής αύτής μαρτυρίας. Ή διαπίστωση αύτή, σε συνδυασμό μέ τήν ιδιαίτερη έθνική σημασία πού προσέδωσαν στά Δωδεκάνησα τά δραματικά γ ε γ ο ν ό τ α τών τελευταίων μηνών, οδήγησε τό Ε.Σ.Ε. στήν άπόφαση έπανεκδόσεως τοϋ λευκώματος. Άπό τήν εισαγωγή της πρώτης έκδόσεως παραθέτουμε ένα άπόσπασμα πού παραμένει άληθινό καί ισχυρό. " Άπό τήν ίδρυση τοϋ Ε.Σ.Ε. ώς σήμερα, ή Χώρα άλλαξε όψη. Ή έλληνική κοινωνία μετασχηματίστηκε ούσιαστικά. Ή θέση τής 'Ελληνίδας έ χ ε ι έντυπωσιακά μεταβληθεί: ν έ ο ι δρόμοι άνοίγονται κάθε μέρα μπροστά της. Ώ ς ένα σημείο, οί άλλαγές αύτές έχουν σ υ ν τ ε λ ε σ τ ε ί καί μέ τ ή συμβολή τοϋ Ε.Σ.Ε. 'Υπάρχουν όμως στήν πατρίδα μας γωνιές πού δέν τις άγγιξαν αύτές οί δραματικές άλλαγές. Αύτό συμβαίνει καί στήν Κάρπαθο, πού οί γυναίκες της έχουν στά χέρια τους τή ζωή καί τήν παράδοση καί δ ι α φ ε ν τ ε ύ ο υ ν σπίτι καί βιός, στήν άπουσία τοϋ άντρα τους, έχοντας έξασφαλίσει γιά τόν εαυτό τους τήν εύλογία τής ισορροπίας στούς ταραγμένους καιρούς μας. Ή πολύτιμη μαρτυρία μιάς ξένης φίλης πού, μέ τήν εύαισθησία τοϋ καλλιτέχνη, παρατήρησε καί μελέτησε, χρόνο μέ τό χρόνο, τίς γυναίκες τής Καρπάθου καί ιστόρησε τόσο παραστατικά τή ζωή τους, μας έδωσε τήν εύκαιρία νά προβάλουμε αύτή τή σπάνια, καί γι' αύτό πολύ λιγότερο γνωστή, όψη τής σημερινής Ε λ λ η ν ί δ α ς " . Τό 'Εθνικό Συμβούλιο Ελληνίδων εύχαριστεϊ θεομά τήν κυρία Μανίνα Μαντζούνη πού μέ τήν μεγάλη δωρεά της, στή μνήμη τής θείας της Άννας Άποστολάκι, έκανε δυνατή αύτή τήν επανέκδοση.

Scan: GVG 2014

The first edition of "Women of Karpathos" dates from 1980, soon after the seventieth anniversary of the National Council of Greek Women (1908-1978); it was financed by the Ministry of Culture and Sciences. Today, after so many years, it is clear that the significant developments in the economic and social conditions have not altered the characteristics and have not diminished the value of this testimony. This assessment, in combination with the specific national importance of the Dodecanese, following the dramatic events of the last few months, led to the decision to proceed with the second edition of the album. Out of the introduction of the first edition, we give a citation which, to our opinion, remains true and valid. "During the long period from the establishment of N.C.W. to this day, the country has been transformed. Greek society has undergone a series of fundamental changes, which have also affected women impressively. New opportunities and roads are opening continuously for women in Greece and it is gratifying to know that the relentless efforts of the N.C.W. contibuted to much of this improvement. Nevertheless, there are still some remote areas in the country which have not been affected by these changes. This seems to be the case of Karpathos, where the women hold in their own hands the way of life and the traditions, mistresses of their households and property, in the absence of their men, having managed to safeguard for themselves the blessings of a balanced life in our troubled and uncertain times. The valuable evidence of a foreign friend who, with the sensitivity of the artist has studied, day by day, year after year, the women of Karpathos and has managed to produce such a vivid account of their lives, through her scetches, has given us the opportunity of highlighting this rare, and consequently little known, side of the contemporary Greek woman". The National Council of Greek Women is very grateful to Mrs Manina Mantzouni for the generous donation, in loving memory of her aunt Anna Apostolaki, which made this second edition possible.

Scan: GVG 2014

Στήν Κάρπαθο, καί γενικότερα στά Δωδεκάνησα όπως καί σέ άλλα νησιά μας, υπάρχει άκόμα ή εξαίσια δουλειά τοϋ χεριού: Υφαντική, ξυλουργική, άγγειοπλαστική καί άλλες τέχνες. Οί κάτοικοι τοϋ νησιοϋ ζοϋν άπό τά χέρια τους κι άπό τή θάλασσα. Οί γυναίκες κουβαλάνε φορτώματα άπό τά καΐκια, δουλεύουν στά χωράφια κ α ί τ ά μαγαζιά τους, κτίζουν τά σπίτια τους, φουρνίζουν τό ψωμί τους. Πάρα πολλοί άντρες δουλεύουν στή Ρόδο, τόν Πειραιά ή σέ καράβια, πού ταξιδεύουν σέ μακρινές θάλασσες. Οί κοπέλλες ύφαίνουν τά προικιά τους στόν άργαλιό, τραγουδώντας τοπικά τραγούδια. Μάλλινα ή βαμβακερά σεντόνια, μαξιλάρια, προσόψια, ώραιότατα κεντήματα μέ παραδοσιακά σχέδια καί χρώματα, βγαίνουν άπό τ' άκούραστα χέρια τους. Τό λεύκωμα αύτό τής Jill Bonnet είναι ένας φόρος τιμής στήν 'Ελληνίδα γυναίκα τοϋ νησιοϋ. Τήν άξια δουλεύτρα πού, όπως λ έ ε ι ή J ill, βρίσκει καιρό, ϋστερ' άπό τόν φόρτο τής ήμέρας, νά καθίσει τό βραδάκι στήν αύλόπορτα, νά κουβεντιάσει μέ τή γειτόνισσα, χαρούμενη καί εύτυχισμένη. Αρχόντισσα γεννημένη. "Ανθρωπος υπεύθυνος. 'Ολοκληρωμένος. Ή ζεστασιά καί ή άγάπη, πού μαζί μέ τήν ομορφιά τοϋ έργου της μάς χαρίζει ή Jill Bonnet, προβάλλει καθαρότερα τό δικό μας χρέος πρός τή νησιώτισσα τοϋ τόπου μας: Νά έλαφρώσουμε όσο μπορούμε τις τόσες δυσκολίες τής καθημερινής της ζωής, χωρίς ν' άγγίξουμε τή σιγουριά, τή δύναμη καί τή γαλήνη της.

Πόπη Ρηγοπούλου

Scan: GVG 2014

Πρόλογος "Αν αποζητάς τήν ομορφιά καί τή γαλήνη, τήν ούσία της 'ίδιας της ζωής, έλα στήν Ελλάδα. Άπό τά παλιά χρόνια ξένοι πού πέρασαν άπό αύτή τή χώρα δέθηκαν μαζί της. Τή λάτρεψαν. Ποιό νά'ναι άραγε τά μυστικό; Νά'ναι ό άπέραντος καταγάλανος ούρανός της; τό μυριόχρωμο παιχνίδι τής θάλασσας; οί δαντελωτές άκρογιαλιές της; τά καυτά βράχια καί οί άμμουδιές, ή ή πικρή έλιά καί τό μοσχομύριστο πεύκο; τά νερά πού κατρακυλάνε άπό τίς κρυσταλλένιες πηγές των βουνών της ή ό ήλιος πού σέ διαπερνάει ώς τό μεδούλι; "Η μήπως είναι οί άπλοί, καλοσυνάτοι καί θαρραλέοι άνθρωποι, πού τούς άνάστησε ή παράδοση καί τούς μέστωσε ή σκληρή ζωή; Τό ώραϊο λεύκωμα τής Jill Bonnet μέ τό αύθόρμητο α'ίσθημα καί τήν άγάπη πού κλείνει μέσα του, έφερε στό νού μου τά λόγια ενός ξένου φίλου, πού έλεγε γιά τόν τόπο μας, τόν ρημαγμένο τότε άπό τήν κατοχή: «"Αν δέν άγαπήσεις καί τή λάσπη άκόμα στά στενοσόκακα τής Κρήτης, δέ θά νοιώσεις ποτέ, τί θά πει Ελλάδα». Παρόμοια λόγια γεμάτα συγκίνηση καί πάθος, άκουσα άπό τήν Jill καί τόν άντρα της, πού έδώ καί πολλά χρόνια έρχονται τά καλοκαίρια στήν 'Ελλάδα: «'Ερχόμαστε, εύλαβικοίπροσκυνητές, σ' αύτή τήχώρα των θεών γιά νά γυρίσουμε στό σπίτι μας άνανεωμένοι, γεμάτοι ένεργητικότητα καί μέ τή σκέψη στόν άλλο χρόνο, πού θά ξανάρθουμε.» Τήν Ε λ λ ά δ α τήν άγάπησαν οί Bonnet άπ' δταν πρωτοπάτησαν τό χώμα της. Γύρισαν πολλά νησιά κιάκρογιαλιές κι άραξαν, έδώ καί τέσσερα χρόνια, στήν Κάρπαθο. Μαγεμένοι άπό τόν τόπο καί τούς άνθρώπους, έχουν στό Διαφάνι καί στήν "Ολύμπο τούς ντόπιους φίλους τους, πού ζούν προσηλωμένοι στήν παράδοση, φοράνε τίς παλιές νησιώτικες φορεσιές τους καί τά χρυσοστόλιστα γιορτινά τους καί κρατούν τά ήθη, τά έθιμα καί τίς δοξασίες τους. Δέν τούς άγγιξαν οί ξένες έπιδράσεις στήν μακραίωνη σκλαβιά τους. Άρχαϊα λατρευτικά έθιμα προσαρμοσμένα στό πνεύμα τής Χριστιανικής θρησκείας, έθιμα κληρονομικών κανόνων, άπό τούς άρχαίους καί μεσαιωνικούς χρόνους, διατηρούνται ώς τά σήμερα. Ή Jill, πνευματικός άνθρωπος, εύαίσθητος, δονήθηκε ώς τά βάθη τής ψυχής της. 'Αγάπησε τή νησιώτισσα. Τήν θαύμασε. Τήν ύμνησε. Μέ τά πηγαία λιτά σκίτσα της, τά λίγα λόγια κάτω άπ' αύτά, μάς έδωσε ολοζώντανη όχι μόνο τήν Ε λ λ η ν ί δ α τής Καρπάθου, άλλά τή νησιώτισσα, πού κρατάει έδώ καί αιώνες τό σπίτι της μέ γερό τιμόνι. 'Ανατρέφει τά παιδιά της, καπετάνισσα στή στεριά, σάν τόν άντρα της, πού ταξιδεύει στά ξένα.

Scan: GVG 2014

In Karpathos, as in the Dodecanese in general, and in other islands, beautiful handicrafts are still practiced: weaving, wood-carving, pottery-making and other arts and crafts. On land and sea, the islanders make their living with their own hands. The women help in carrying loads from the ships; they work in the fields and in their shops; they build their houses and bake their bread. Their men often work in Rhodes, in Pireus or on ships that travel on far off seas. The young girls weave their trousseau on the loom, while singing local songs. Whether in wool or in cotton, their never-tiring hands produce sheets, pillows, towels, beautiful embroideries, with traditional colours and designs. Jill Bonnet's book is a tribute to the Greek woman of the islands. The hard-worker who, as Jill says, after a full day's work, still finds time to sit by the garden gate, in the evening and have a chat with her neighbours: Joyful and contented. A mature and well balanced personality. Jill Bonnet's book, so full of beauty, warmth and love, reveals all the more clearly our duty towards the women of these islands: to relieve them, as much as possible, from the many hardships of their everyday life, without destroying their security, their strength, their serenity.

Popy Rigopoulou

Scan: GVG 2014

Preface If you are looking for beauty and peace, the essence of life itself, come to Greece. From ancient times, foreigners who have visited this land, have been bound to it. They adored it. What can be the mystery of this spell? Could it be the endless blue sky, the multicoloured playful sea, the lacy shores, the sunburned rocks and sandy beaches, the olive-trees or the fragrant pines, the tumultuous waters that tumble down from the crystal sources up in the mountains, or the sun, penetrating to the bone? Or is it perhaps its people, simple, generous and courageous, who have been reared on tradition and matured by a difficult life? Jill Bonnet's charming book, with its spontaneous warmth and love, reminds me of the words of a friend from abroad, who said about this country, devastated at the time by foreign occupation: «If you don't get to love even the mud in the lanes of Crete, you will never understand, what Greece means». I have heard similar words, full of emotion, from Jill and her husband who, for many years, have spent their summers in Greece. «We come as pilgrims to this country of the Gods, and we return home, with renewed energy, always looking forward to the next year, when we shall come back». The Bonnet couple loved Greece from the moment they set foot on its soil. They visited many islands and shores and, four years ago, they settled in Karpathos. They were bewitched by the place and its people. In Diafani and Olympos they now have friends who still cling to their customs, wearing the traditional island costumes, which are gold embroidered on festive days. These islanders have preserved customs, habits and beliefs, as of old. During the long centuries of slavery, foreign influences have not affected them. The ancient habits of worship have been adapted to the spirit of Christianity and rules of behaviour, which were followed in antiquity and in the middle ages, are still followed today. Jill, a sensitive and highly intellectual person, was intensely moved by her experience. She fell in love with the islanders. She admired the women and lauded them. With her simple spontaneous sketches and the accompanying notes she has shown not on-ly the Greek women of Karpathos but the island woman, who has run her home for centuries, with a firm hand. Bringing up her children, she is the captain on shore, whilst her husband sails far away.

Scan: GVG 2014

J* ? ^

f •V ο

4 t

|? J

Scan: GVG 2014

Αύτή είναι μιά περιγραφή της καθημερινής ζωής των γυναικών ατά χωριά Διαφάνι καί'Όλυμπος τοϋ νησιού τής Καρπάθου. Οί περισσότεροι άντρες αύτής τής περιοχής μεταναστεύουν ή έργάζονται στόν Πειραιά, στή Ρόδο ή στό έμπορικό ναυτικό. Οί γυναίκες κάνουν όλες τις δουλειές στό σπίτι καί στά χωράφια, άκόμη καί τις μεταφορές, τό κτίσιμο των σπιτιών, τή φροντίδα τών ζώων. Ή μέρα τους είναι γεμάτη, άλλά ή ζωή έχει έ κ ε ι ένα ρυθμό πιό χαλαρό καί βρίσκουν τόν καιρό νά κάθονται γιά νά κουβεντιάσουν καί νά κεντήσουν στή σκιά τοϋ δειλινού. Τά νέα κορίτσια κεντούν τά προικιά τους, πού θά τά έπιδείξουν άργότερα στήν παραδοσιακή «Καρπαθιώτικη κάμαρα» τοϋ σπιτιού τους. Τό ύφασμα γιά τή φορεσιά τών γυναικών είναι ύφασμένο άπό τ' άξια χέρια τους. Ή ύφανση, τό ράψιμο καί τό κέντημα τών ρούχων, κι ιδίως τών γιορτινών, άντιπροσωπεύουν πολλές ώρες δουλειάς. Είναι άκούραστες, πρόσχαρες, φιλόξενες καί πολύ προσηλωμένες στόν τρόπο τής ζωής τους. Πρέπει κανείς νά θαυμάζει τις γυναίκες τής Καρπάθου. Αύτή ή περιγραφή έγινε γιά τήν Πόπη Ρηγοπούλου καί τίς γυναίκες τής 'Ελλάδας.

Jill Bonnet

Scan: GVG 2014

•

Γυναίκες πού περιμένουν. •

Scan: GVG 2014

Oi γυναίκες πού πενθούν φορούν τάπιό παλιά, μπαλωμένα ρούχα τους. Τό πένθος διαρκεί πέντε χρόνια γιά μιά χήρα. Οί φωτογραφίες τού νεκρού μέσα στό σπίτι είναι γυρισμένες πρός τόν τοίχο, καθώς κι όλα τά πιάτα, πού στολίζουν τούς τοίχους της «Καρπαθιώτικης κάμαρας». Γερόντισσα μέπολύχρωμα μπαλώματα στά ρούχα της: Σκούρο μπλέ, μαύρο, καφέ. Στό πανωφόρι της τό άρχικό μπλέ έγινε ξεθωριασμένο γκρίζο. Τό φουστάνι της έχει κι αύτό μπαλώματα καί λίγο θυμίζει τό άρχικό του χρώμα.

Scan: GVG 2014

Γερόντισσα πού σηκώνει βαρύ φορτίο.

Scan: GVG 2014

Γυναίκες πού κουβαλούν δέματα άπό τή βάρκα.

Scan: GVG 2014

Γυναίκα μέ άποσκευές στόν ώμο.

Scan: GVG 2014

窶能

& V

Scan: GVG 2014

"Αλλη μιά δουλειά των γυναικών είναι νά φροντίζουν τά μουλάρια καί τά γαϊδούρια. Τά μουλάρια τά χρησιμοποιούν γιά μεταφορές σέ πολύ μακρυνές άποστάσεις. Τά κάρα δέ μπορούν νά φτάσουν στά περισσότερα σπίτια πού είναι σκαρφαλωμένα πάνω σέ βράχους, στήν κορυφή μιάς σκάλας, ή σ' ένα σοκάκι όλο πέτρες. Μεταχειρίζονται τά κάρα μόνο στίς μεταφορές άνάμεσα στό Διαφάνι καί στήν "Ολυμπο. Τό μεγαλύτερο μέρος άπό τά δέματα, ή ότι άλλο έρχεται άπό τή θάλασσα, μεταφ έ ρ ε τ α ι - ξεφορτώνεται ή φορτώνεται - άπό τίς γυναίκες.

Scan: GVG 2014

Οί γυναίκες παίζουν συχνά ατή θάλασσα μέ τά παιδιά τους,άλλά σπάνια κάνουν θαλασσινό λουτρό καί μόνο στις μεγάλες ζέστες. Τότε πηγαίνουν στήν πιό μακρυνή άκρη τοϋ γιαλού καί μπαίνουν στό νερό ντυμένες μ' ένα μακρύ άσπρο ρούχο.

Scan: GVG 2014

Γυναίκες στό καράβι γιά τή Σαρία.

Scan: GVG 2014

# i

Scan: GVG 2014

Πάνω στήν ψαρόβαρκα του Κώστα, στό δρόμο γιά τή Σαρία, στά βόρεια της Καρπάθου. "Εχει μόνο εννιά κατοίκους. Ό λ ο ι , καθώς λένε, είναι συγγενείς μέ κατοίκους άπό τό Διαφάνι, πού τούς έπισκέπτονται τακτικά γιά νά μαζέψουν τά μύγδαλα καί νά τούς φέρουν τ' άπαραίτητα.

Scan: GVG 2014

Τό πλύσιμο των ρούχων: Πρώτα τά χτυπούν μ' ένα ξύλινο κόπανο, στά ρηχά, στήν άκρογιαλιά. "Επειτα τά ξεβγάζουν καί τ' άπλώνουν πάνω στά χαλίκια γιά νά στεγνώσουν. Οί γυναίκες δέ φαίνεται νά χρησιμοποιούν σαπούνι ή άπορρυπαντικό. Μονάχα στρωσίδια καί κουβέρτες είδα νά πλένουν μ' αυτό τόν τρόπο.

Scan: GVG 2014

Πλένει τά ρούχα στήν άκρογιαλιά καί τά χτυπά στή θάλασσα. Έπειτα τά ξεπλένει μέ γλυκό νερό.

Scan: GVG 2014

Καθαρίζει ψάρια στό γιαλό.

Scan: GVG 2014

Όλυμπος: Γερόντισσα πού παρακολουθεί τή γαμήλια πομπή.

Scan: GVG 2014

Δυό γυναίκες στό καΐκι γιά τή Σαρία.

Scan: GVG 2014

"Ολυμπος: Ή μητέρα δ έ ν ε ι τό κεφαλόδεμα της κόρης της. Τά μαλλιά είναι πλεγμένα σέ πλεξοϋδες κι άνάμεσα χρωματιστές κορδέλες πού καταλήγουν σέ φούντες μέ πούλιες. Μεγάλη σημασία δίνουν στή μαντήλα τής κεφαλής. Τά νέα κορίτσια φορούν μαντήλες ζωηρόχρωμες, πολλές μαζί, πλεγμένες μέ νομίσματα καί φούντες. Οί παντρεμένες γυναίκες φορούν στις γιορτές μαύρες μαντήλες, μέ σταμπωτά χρωματιστά λουλούδια. Οί πιό ήλικιωμένες γυναίκες (χήρες ίσως;) φορούν μία ολόμαυρη μαντήλα καί μιά δεύτερη, πού τούς σκεπάζει τό μισό πρόσωπο.

Scan: GVG 2014

"ι

νΛ

,--5».

i <Λ

i - Γ

rfs Γ- ^ Λ»

•2· ν

S J) 3 *

V'lJ

'«uImm»

_ -Ο

Cj_

* jNJ ——'

Scan: GVG 2014

"Ολυμπος: Γυναίκες περιμένουν έξω άπό τήν έκκλησιά γιά νά δοϋν τήν πομπή τοϋ γάμου. "Ενα κοριτσάκι μωρό έχει ραμμένα χρυσά φλουριά καί φυλαχτά στό σκουφάκι του. Αύτή είναι ή άρχή της προίκας του.

Scan: GVG 2014

"Ολυμπος: Γερόντισσα παρακολουθεί άπό τό δωμα τοϋ σπιτιού της τή γαμήλια πομπή. Παλιό μπαλωμένο φόρεμα.

Scan: GVG 2014

Γυναίκα πού κουβαλά ένα βαρέλι άπό τό καράβι.

Scan: GVG 2014

Γυναίκες πού κουβαλούν σακιά άλεύρι άπό τό καράβι.

Scan: GVG 2014

Διαφάνι - μεταφέροντας φορτία άπό τό καράβι.

Scan: GVG 2014

Μιά γυναίκα πού βαστά γαβάθα μέ φακές ή καλαμπόκι.

Scan: GVG 2014

Βαστούν τά μωρά τους κρεμασμένα μέ τόν πατροπαράδοτο τρόπο: ένα μεγάλο άσπρο σεντόνι μέ ύφαντές ρίγες, στολισμένο στίς άκρες μέ τό βελονάκι καί μέ πλεγμένα πολύχρωμα κορδόνια πού καταλήγουν σέ φούντες. Καμμιά φορά τό κρεμάνε σέ ένα κλώνο δέντρου άπό τό κορδόνι του, σάν μιά κούνια. Έ τ υ χ ε νά δώ μεγαλούτσικα παιδιά, ϊσως καί δύο χρόνων, νά μεταφέρονται μ' αύτό τόν τρόπο.' Η γυναίκα κουνάει τό δέμα της αύτό, γιά νά νανουρίσει τό παιδί. Τά παιδιά μοιάζουν εύχαριστημένα. Δέν άκουσα ποτέ ένα άπ' αύτά νά κλαίει. Μένουν ήσυχα, ξαπλωμένα, μ' όλο πού ή στάση αύτή δέν τούς έπιτρέπει νά κινούν τά πόδια τους καί, θά έλεγε κανείς, νά μάθουν νά βηματίζουν. Τά κοριτσάκια, άφού βγούν άπό τήν κούνια, μένουν δίπλα στή μάνα τους, κι άρχίζουν, άπό πολύ μικρά, νά κεντούν τά προικιά τους (περίπου στά όχτώ τους χρόνια).

Scan: GVG 2014

-S

f )

<$>

V/>

Γ· <ti

...

I ?

4 -5 •

—

-§

Scan: GVG 2014

Η μητέρα καταγίνεται μέ τό ψήσιμο τοϋ ψωμιού, μέ τό παιδί κρεμασμένο στήν πλάτη της. Κι ή καθημερινή δουλειά συνεχίζεται μ' αύτό τόν τρόπο, μέ τό παιδί σιγουρεμένο στήν πλάτη τής μάνας του.

Scan: GVG 2014

Ψήσιμο στό φούρνο τής αύλής. Ό φούρνος καθαρίζεται μ' ένα δεμάτι φύλλα, δεμένο στήν άκρη ενός ξύλου καί βουτηγμένο στό νερό. Τά καρβέλια τοποθετούνται μέσα στό φούρνο μέ τή βοήθεια ένός ξύλινου φτυαριοϋ.

Scan: GVG 2014

Ψήνοντας διάφορα εϊδη ψωμιού: μεγάλα καρβέλια, κουλουράκια, πίττες. Οί οικογένειες ψήνουν ψωμί μιά φορά τή βδομάδα καί, πολλές μαζί, μοιράζονται τ ό ν ϊ δ ι ο φούρνο. Τό άλεύρι μερικές φορές είναι δικής τους παραγωγής κι άλεσμένο στού χωριού τό μύλο. Ά λ λ ά πιό συχνά είναι άγοραστό.

Scan: GVG 2014

Κουβαλα λιανόκλαδα άπό τό βουνό γιά νά πυρώσει τόν φούρνο της.

Scan: GVG 2014

Ή γυναίκα τοϋ Κώστα άρμέγει τίς κατσίκες της. Τό γάλα τό πίνουν καί τό κάνουν καί γιαούρτι. Ό λ ε ς οί οικογένειες έχουν κατσίκες, κοτόπουλα καί συχνά κάποιο γουρούνι.

Scan: GVG 2014

νΛ

s> J

Ρ 1

cr) <s ο

s „ Jv

s V

•?I - a* § I

vj -s/\ s

A-

—·

> ^

^ 4 Scan: GVG 2014

Γυναίκα πού μεταφέρει σακιά μέ άλεύρι άπό τή βάρκα.

Scan: GVG 2014

"Ολυμπος, περιμένοντας τό λεωφορείο, 15.8.78.

Scan: GVG 2014

"Ολυμπος, 15.8.78.

Scan: GVG 2014

Ή Jill Bonnet γεννήθηκε στή Βόρεια 'Αγγλία, τό 1934. Σπούδασε γλυπτική στήν Bath Academy of Art στό Wiltshire, στήν Academia delle Belle Arte στή Ρώμη καί στό Saint Martin's School of Art στό Λονδίνο, όπου καί δίδαξε τέχνη σέ μεγάλους καί παιδιά. Παρουσίασε σέ τηλεοπτικές σειρές γιά τά παιδιά, γλυπτική άπό χαρτιά καί άλλα άχρηστα υλικά τοϋ νοικοκυριού. Από τό 1964 ζει στό Παρίσι, παντρεμένη μέ τόν Γάλλο νομικό καί διαπρεπή δικηγόρο Roger Bonnet. Μετά τήν έγκατάστασή της στή Γαλλία, είδικεύθηκε στή σχεδίαση τοϋ όπτικοϋ μέρους γιά τήν εκμάθηση ξένων γλωσσών καί εικονογράφησε βιβλία γιά τή διδασκαλία τής 'Αγγλικής γλώσσας. Τελευταία έργάζεται σέ κεραμικά, collages καί έργα διακοσμητικά τοίχων κατασκευασμένα μέ συρραφή ποικίλων υλικών.

Jill Bonnet was born in the North of England, in 1934. She studied sculpture at Bath Academy of Art, Wiltshire; the Academia delle Belle Arte in Rome; and Saint Martin's School of Art in London, where she also taught art to secondary school children and adults. She appeared in a television series for children, demonstrating sculpture made of paper and other household waste materials. Since 1964, she lives in Paris and is married to the French jurist Roger Bonnet. Once in France, she specialised in designing visual aids for language learning and has illustrated books for teaching the English language. At present she is working in ceramics, collages and sewn wall-hangings made of varied recuperated materials.

Scan: GVG 2014