Αστική Σχολή Αναλήψεως

Page 1

Αστική Σχολή Αναλήψεως: Μετασχηματισμοί δραστηριοτήτων και χώρου στην πορεία του χρόνου Urban School of
Activities and space transformations through time ΑθΑνΑσίΑ ΤσίΑΤσίΑνΑ
Analipsis:

Τι Τλος Αστική ςχολή Αναλήψεως: Μετασχηματισμοί δραστηριοτήτων και χώρου στην πορεία του χρόνου ς

SBN

υγγρΑ φέ Α ς Αθανασία Τσιατσιάνα ςέ ιρΑ έπιστημονικά Copyright© 2022 Αθανασία Τσιατσιάνα ΠρώΤ η έ κδο ς η Αθήνα, δ εκέμβριος 2022 i
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευ ματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντι γραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε ο ποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα. 978-618-205-371-3 Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | Τηλ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr | www.ocelotos.gr
Αστική Σχολή Αναλήψεως: Μετασχηματισμοί δραστηριοτήτων και χώρου στην πορεία του χρόνου Urban School of Analipsis: Activities and space transformations through time ΑθΑνΑσίΑ ΤσίΑΤσίΑνΑ — ΑΘΗΝΑ 2022 — [ 3 ]
Περιεχόμενα Εισαγωγή �������������������������������������������������������������������������������������� 7 ΜΕΡΟΣ Α’ ���������������������������������������������������������������������������������� 11 Ιστορικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο στη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας������������������������������������������������������������� 11 Τοπογραφία και αρχιτεκτονική της Θεσσαλονίκης το 19ο αιώνα �������������������������������������������������������������������������������������������28 ΜΕΡΟΣ Β’ ��������������������������������������������������������������������������������� 37 Τα σχολεία στα
�������������������� 37 Συνδιδακτικά
����������������������������������������������������������40 Οι Αστικές
����������������������������������������������������������������45 ΜΕΡΟΣ
����������������������������������������������������������������������������������
��������������������� 55 Το σχολείο, εχέγγυο για τη διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας – Ο ρόλος της κοινωνίας και της εκκλησίας το 19ο αιώνα-αρχές 20ου ����������������������������������������������������� 62 Αστική Σχολή Αναλήψεως ή Νηπιαγωγείον Βασίλη Μελά ���� 67 Τοπογραφία της Αστικής Σχολής Αναλήψεως αρχές 20ού αιώνα ����������������������������������������������������������������������� 67 Η ίδρυση της Αστικής Σχολής Αναλήψεως ������������������������ 87 Οι διοικητικές αλλαγές της Αστικής Σχολής Αναλήψεως ������������������������������������������������������������������������� 110 Αστική Σχολή Αναλήψεως σήμερα ����������������������������������������� 127 [ 5 ]
τέλη του 19ου αιώνα-αρχές 20ού
σχολεία
Σχολές
Γ’
51 Προσέγγιση στο θέμα της Αστικής Σχολής Αναλήψεως ��������� 51 Η χρήση των εικόνων ως ιστορικό τεκμήριο
Το σχολείο την περίοδο της γερμανικής κατοχής ������������������ 142 Οι σημαντικές αλλαγές στην αρχιτεκτονική του κτιρίου (1950-1969) ������������������������������������������������������������������������������� 145 Οι μετασχηματισμοί της αυλής και του οικοπέδου της σχολής �������������������������������������������������������������������������������� 157 Οι αλλαγές στο σχολείο από το 1980 μέχρι και σήμερα �������� 164 Οι εσωτερικές αλλαγές στο κτίριο ������������������������������������������ 169 Αντί επιλόγου ��������������������������������������������������������������������������� 173 Βιβλιογραφία ���������������������������������������������������������������������������� 179 [ 6 ]

την

Θεσσαλονίκη

παρά τη βάσανο των

να παραμείνει

της τουρκοκρατίας, μέχρι

το 1912. Η πορεία της είναι

οικονομική

πόλης και τις

την κοινωνικο

των Ελλήνων , που

τις αντιξοότητες, κατάφεραν όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά και να επιδείξουν αξιόλογο έργο. Η ελληνορθόδοξη κοινότητα Θε σσαλονίκης, που έδρασε κυρίως κατά τον 19ο αιώνα και τις αρχές του 20ου, λόγω των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων «Τανζιμάτ», που ευνόησαν τη δράση της, ήταν σημαντικός αρωγός σε αυτήν την προσπάθεια. Με τη βοήθεια των μεγάλων ευεργετών, της εκκλησίας, του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης, των συλλόγων, των συντεχνιών και του απλού λαού, σ τάθηκε απέναντι, όχι μόνο στην οθωμανική κυριαρχία αλλά και τον κίνδυνο αφανισμού, που διέτρεχε

[4]
Βούλγαρους
Θεώρησε την παιδεία
το
εφόδιο για την προάσπιση των συμφερόντων της και δημιούργησε μεγαλοπρεπή σχολικά κτίρια με σπουδαίο αρχιτεκτονικό αποτύπωμα, συνεπές στις επιταγές της εποχής, για κτίρια ποιοτικά, υγιεινά και ελληνοπρεπή. Αρωγοί σε αυτό τον αγώνα ήταν σπουδαίοι αρχιτέκτονες, όπως ο Ξενοφώντας Παιονίδης, που με νεοκλασικά και εκλεκιστικά [ 7 ]
Εισαγωγή Η εκπαίδευση στη
κατόρθωσε
ζωντανή,
αιώνων
και
απελευθέρωσή της
συνδεμένη με την
και
-πολιτική κατάσταση της
προσπάθειες
παρά
το ελληνικό έθνος, από τους
και άλλους βαλκανικούς λαούς.
, ως
μόνο

στοιχεία σχεδίασαν πολλά από τα σχολικά κτίρια της κοινότητας, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες τής κάθε περιοχής. Η Θεσσαλονίκη, μια πόλη που διαρρέεται από πέντε μεγάλους χειμάρρους και περιτριγυρίζεται από ποτάμια και λ ίμνες, είναι μια πρόκληση για κάθε αρχιτέκτονα. Το ανάγλυφό της επηρέασε τα ρυμοτομικά σχέδια κάθε εποχής και το άνοιγμα της πόλης προς τα ανατολικά αποτέλεσε τομή

το ενδιαφέρο ν μας, καθώς εκεί χτίστηκε η Αστική Σχολή Αναλήψεως και η τοπογραφία αλλά και η ανθρωπογεωγραφία της περιοχής επηρέασαν σημαντικά το κτίριο και την ιστορία του. Στην παρούσα έρευνα επικεντρωνόμαστε στην ιστορία της Αστικής Σχολής Αναλήψεως ή Νηπιακόν Επιμελητήριον Βασίλη Μελά, την πέμπτη κατά σειρά ελληνική αστική σχολή της πόλης, στην περιοχή των Εξοχών και ερευνούμε την ιστορική της πορεία και τους μετασχηματισμούς που υπέστη , στην πορεία του χρόνου. Το θέμα είναι τεράστιο και μπορεί να ελεγχθεί από πολλές πλευρές. Είναι όμως και

[5]
ιστορία της
μελέτης με εξαιρετικό ενδιαφέρον.
που συγκεντρώνει
ένα θέμα πρωτότυπο, καθώς υπάρχει, τουλάχιστον απ’ όσο γνωρίζουμε , μία μόνο εργασία που αφορά τη σχολή και μελετά συγκριτικά τα μαθητολόγια και τη λειτουργία των τριών αστικών σχολών, της Κεντρικής, του Βαρδαρίου και της Αναλήψεως. Η Αστικ ή Σχολή Αναλήψεως αναφέρεται σε καταλόγους, χωρίς να υπάρχει περαιτέρω έρευνα γι’ αυτήν. Σκοπός μας είναι να ερευνήσουμε την ιστορία της Αστικής Σχολής Αναλήψεως και την πορεία των μετασχηματισμών, που [ 8 ]
στην
και πεδίο
Η περιοχή των Εξοχών είναι αυτή

έλαβαν χώρα στην πορεία του χρόνου, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και σήμερα δίνοντας έμφαση στην τοπογραφική και την αρχιτεκτονική της πλευρά. Να παρακολουθήσουμε την εικόνα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, κυρίως από τα μέσα του 19 ου αιώνα και τις αρχές του 20ου και να ελέγξουμε τους λόγους που έκαναν απαραίτητη την ίδρυση της σχολής, αλλά και τα γεγονότα που επηρέασαν τη λειτουργία της. Μας ενδιαφέρει

[6]
ιδιαίτερα το κτίριο, καθώς είναι το πρώτο σχολείο που κτίστηκε στην περιοχή της Ανάληψης και κάνουμε μια προσπάθεια να συγκεντρώσουμε τις πληροφορίες που υπάρχουν, καθώς είναι ελάχιστες και ελλιπείς. [ 9 ]
[7]

ΜΕΡΟΣ Α’ Ιστορικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο στη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας Η Θεσσαλονίκη είναι μια σπουδαία και ιδιαίτερη πόλη, που κατοικείται συνεχόμενα, για πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια. Κατέχει μια σημαντική στρατηγική θέση στο χάρτη και αποτελεί κόμβο Ανατολής και Δύσης . Είναι μια πόλη απόλυτα συνδεμένη με το υγρό στοιχείο. Βρίσκεται στο βάθος του κόλπου του Θερμαϊκού και αποτελεί σημαντικό εμπορικό λιμάνι της Βαλκανικής. Διαρρέεται από ποτάμια, λίμνες και χειμάρρους, σε όλη της την έκταση, που επηρεάζουν τις δραστηριότητες σ το χώρο και κυρίως την συγκοινωνία και την επικοινωνία της με τις γύρω περιοχές. Στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο επί ρωμαϊκής κυριαρχίας, άνθισε πνευματικά και πολιτιστικά , αποκτώντας τον τίτλο της «συμβασιλεύουσας». Από την Άλωση και μετά μπαίνει κάτω από τον του ρκικό ζυγό για πέντε αιώνες. Η κατάκτηση του ελληνικού χώρου, από τους Οθωμανούς, είχε σαν συνέπεια τη διακοπή της πνευματικής και εκπαιδευτικής

[8]
ζωής του τόπου. Οι λόγοι ήταν πολλοί, με κυριότερους την φυγή των λόγιων Ελλήνων προς τη δυτική Ευρώπη και τον σύγχρονο μαρασμό των πνευματικών κέντρων της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο ελληνικός πληθυσμός δέχτηκε σοβαρά πλήγματα οικονομικά και δημογραφικά, ενώ η ελληνική εκπαίδευση, που βρισκόταν κάτω από την εποπτεία και την προστασία τής ελληνορθόδοξης εκκλησίας, αντιμετώπισε σοβαρά [ 11 ]
9 7 8 6 1 8 2 0 5 3 7 1 3 ISBN 978-618-205-371-3

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.