Popo Oktober 2020

MAGAZINE VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING IN MEXICO

Oktober 2020

POLDERS OM DE POPOCATEPETL Jaargang 57, nr 2

VAN DE REDACTIE De “r” zit weer in de maand, de temperaturen beginnen te dalen en de dagen worden korter. Het is tijd om de vitaminen en de levertraan weer uit de kast te halen om onze weerstand te verhogen, zeker in deze tijden van het Coronavirus waar maar geen eind aan lijkt te komen. In Friesland beraden de rayonhoofden zich er al over hoe dat nu moet met de elfstedentocht en de pandemie.

Bovendien is het weer de hoogste tijd voor een nieuwe POPO, deze keer een superdik nummer met uiteraard veel informatie over het coronavirus en hoe dit het dagelijkse leven van iedereen heeft beïnvloed.

Ruud Buitelaar brengt verslag uit van de activiteiten van de Nederlandse gemeenschap in Mexico, ondermeer over een nieuw initiatief, de pas opgerichte Culturele Vereniging Anna Maria van Schurman. Verder hebben we een bijdrage van Esther van de Vosse over de Nederlandse Taal- en Cultuurschool De Sprinkhaan, een afscheidsbrief van Margriet Leemhuis, vergezeld van een brief de nieuwe ambassadeur, Wilfred Mohr, in de rubriek “Ik ben …” bijdragen van Camiel Janssen en Coen van den Akker, alsmede stukjes van Jurjen Roerdinkholder, Ad ten Kate en Poul van Bremen Mulder.

De tweede helft van dit nummer wordt, net als in het vorige nummer, in beslag genomen door een selectie van stukjes uit de nieuwsbrieven die Henk Keizer heeft rondgestuurd aan de leden van de Dutch Business Club.

Ook deze keer wordt de POPO alleen uitgebracht in digitale vorm die toegankelijk is op de website van de Nederlandse Vereninging (https://nvmexico.com) Veel leesplezier, veel gezondheid en tot de volgende keer.

Jorrit en Roelof.

1.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

2.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

INHOUDSOPGAVE

Van de Redactie Inhoudsopgave Van de bestuurstafel Door Ruud Buitelaar Afscheid Door Margriet Leemhuis Welkom Door Wilfred Mohr De Sprinkhaan Door Esther van de Vosse Culturele Vereninging Anna Maria v. Schurman Door Ruud Buitelaar Ik ben ...

Door Camiel Janssen De ene dode is de andere niet Door Jurjen Roerdinkholder Ik ben ...

Door Coen van den Akker De wetenschap te grabbel Door Ad ten Kate De staat Oaxaca Door Poul van Bremen Mulder De bom van Drion Door Edwin Timmer Gladwell of Epstein Door Niels van Vliet Coronavirus Door Désirée Larenas-Linneman De UNAM en COVID19 Door Roelof Bijker Dutch Business Club Mexico Door Thibo Duifhuizen Chile, crisis op crisis Door Cees van der Hulst Kroniek Door Hendrik Lolkema Independence day Door Leo Grimberg Nogmaals koffiedik Door Ad ten Kate 3.-

1 3 5

Niets kan tippen aan Nederlandse friet Door Koen Houwen Mexico en la piel Door Hans van Eerd Algemene informatie

6

46 48 53

COLOFON

8 9

De POPO is het officiële blad van de Nederlandse Vereniging in Mexico en verschijnt drie of vier maal per jaar.

11 14

Abonnement Alle leden van de Nederlandse Vereniging die dat willen ontvangen een papieren versie van de POPO.

16 18

Redactie Roelof Bijker Jorrit Tolhoek

20 22 25 27 31 33

Kopij Kopij is van harte welkom. Liefst in het Nederlands, maar Spaanse en Engelse teksten worden ook geaccepteerd. Teksten in Word aanleveren; foto’s en ander materiaal graag in PDF, JPEG, e.d. Alles per email opsturen naar de POPO mexico@gmail.com.

De redactie behoudt zich het recht voor alle ingezonden kopij zonder overleg aan te passen, in te korten, niet te plaatsen, etc.

34

Advertenties Advertenties kosten: 1 pagina: $2.500 per jaar ½ pagina: $1.250 per jaar ¼ pagina: $625 per jaar Speurders : $100 per keer

36 40 43 44

Oplage: 130 stuks

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

SPONSORS

ADVERTENTIE

4.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

VAN DE BESTUURSTAFEL Door Ruud Buitelaar De Nederlandse Vereniging in Mexico heeft vanwege de pandemie helaas geen gezellige activiteiten kunnen organiseren. De nieuwjaarsborrel eind januari was de laatste maal dat we bij elkaar konden komen. In samenwerking met de ambassade en het Holland House Mexico is de Koningsdag virtueel gevierd. Het blijft onzeker wanneer we elkaar weer kunnen zien maar het ziet ernaar uit dat het nog wel even zal duren. Toch hebben we niet stilgezeten. De “Asociación Cultural Neerlandesa Anna Maria van Schurman, A.C.” is in juli opgericht, waarover meer elders in dit nummer. De NVMexico kan samen met deze culturele vereniging bepaalde activiteiten organiseren. De Schurman Vereniging kan zelfs een CFDI afgeven waarmee de contributie voor de Nederlandse Vereniging fiscaal aftrekbaar is!

Genoeg te bespreken derhalve op de ledenvergadering. Daarom willen we die graag doorgang laten vinden, al moet het dan maar virtueel. We proberen van de nood een deugd te maken en op deze manier ook Nederlanders die buiten Mexico-stad wonen de gelegenheid te bieden om mee te doen, zich te laten informeren en voorstellen te doen wat betreft de activiteiten van de NVMexico. We hopen zelfs op deze manier mensen te vinden die het bestuur van de Nederlandse Vereniging willen versterken! Dat zou erg welkom zijn.

De stukken voor de vergadering zullen een paar weken van tevoren rondgestuurd worden en geinteresseerden kunnen per e-mail vragen stellen en voorstellen doen. Op woensdag 18 november organiseren we dan een virtuele vergadering. De nieuwe ambassadeur van Nederland in Mexico, de heer Wilfred Mohr, heeft reeds toegezegd daarbij aanwezig te zullen zijn. Voor wie hem nog niet heeft leren kennen is dit een uitstekende gelegenheid.

Nadere informatie volgt via de gebruikelijke kanalen: www.nvmexico.com, Facebook @NVMexico en de Nieuwsbrief.

Ik hoop jullie daar allemaal te kunnen begroeten!

AFSCHEID Door Margriet Leemhuis Beste Nederlanders in Mexico, Toen ik vier jaar geleden in Mexico aankwam, stonden de NV en de redactie van de POPO als eerste op de stoep voor een kennismakingsgesprek. Mij werd meteen duidelijk dat hier een hechte groep Nederlanders woont. En gedurende de afgelopen tijd is het aantal activiteiten en organisaties alleen 5.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

maar toegenomen, met onder andere een gloednieuwe Nederlandse school. Ik vind het fantastisch dat zoveel Nederlanders zich inzetten voor de gemeenschap, voor de kinderen en voor mensen die het even moeilijk hebben (Koningin Juliana fonds).

De Nederlandse Vereniging is onder het bezielende voorzitterschap van Ruud Buitelaar en zijn bestuur enorm actief geweest met Sinterklaasfeesten, paaseieren zoeken, Ajusco beklimmen, de buitendag bij Ad in Cuernavaca, borrels, voetbal kijken, teveel activiteiten om op te noemen! Hoe jammer is het dat er nu door de contingencia even niets te organiseren valt, maar ik weet zeker dat Ruud en zijn actieve bestuur

staan

te

popelen

om

weer

te

beginnen.

Als ambassade willen we er altijd voor u zijn. We werken allemaal vanaf thuis door. Dat gaat heel goed, omdat we met onze laptops altijd en overal verbonden zijn, met Den Haag en met elkaar. Het voor april geplande bezoek van premier Rutte met een handelsdelegatie kon natuurlijk niet doorgaan, maar we werken aan een digitale handelsmissie dit najaar. We hebben de afgelopen maanden ook hard gewerkt om alle Nederlandse toeristen veilig naar huis te krijgen, door een uitstekende samenwerking met de KLM is dat goed gelukt. We kunnen het consulaat helaas nog niet openen met het stoplicht op rood in Mexico-Stad. In Nederland zijn de paspoort- en visa afdelingen ook nog gesloten. Maar voor noodgevallen zijn we natuurlijk altijd bereikbaar en proberen we met u een oplossing te vinden.

Voor mijn man David en voor mij loopt onze plaatsing in Mexico nu ten einde helaas. We vertrekken half juli naar Nederland, waar we weer in Den Haag aan de slag gaan. Het zijn vier bewogen jaren geweest, met zware aardbevingen in 2017, een grote politieke verandering en nu de coronacrisis.

Maar daardoor hebben we dit land nog beter leren kennen. De geweldige solidariteit tijdens de aardbeving, en ook nu weer, wat een mooie samenleving. Natuurlijk er zijn ook donkere kanten, we blijven ons verbazen over het extreme geweld, de creativiteit bij corruptie, de straffeloosheid. Maar we vertrekken met een positieve indruk. We hebben beide enorm genoten van dit prachtige land met zijn rijke cultuur, historie, de aardige mensen, de humor met de vele memes, de muziek en het heerlijke eten. De tequila en de mezcal staan al in Amsterdam, want inmiddels kunnen we niet meer zonder. We hebben veel gereisd en dit land en de Nederlanders, die er wonen, leren kennen, van Baja California tot Chiapas en Quintana Roo.

6.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

Mijn opvolger Wilfred Mohr en zijn vrouw Ellen arriveren eind augustus en staan te popelen om hier te beginnen.

Ik wil de NV, de POPO, het Koningin Juliana Fonds en de Nederlandse school graag bedanken voor de uitstekende

7.-

samenwerking

en

ik

wens

u

allen

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

het

allerbeste

en

Blijf

Gezond!

WELKOM Door Wilfred Mohr

Met veel plezier voldoe ik aan de wens van de redactie van POPO om mijzelf voorstellen aan de leden van Nederlandse Vereniging. Mijn vrouw, Ellen, en ik zijn zes weken geleden geland in Mexico. Deze plaatsing is een bewuste wens voor ons beiden. Na vele jaren te hebben gewoond en gewerkt en gereisd door Azië, waren we toe aan een nieuwe uitdaging. Twee recente mooie reizen door Cuba en Peru lagen aan de basis van die keuze. De Latijnse indrukken, muziek, kleuren, natuur maar vooral de hartelijkheid van de mensen en het heerlijke eten trokken ons over de streep. En de eerste indrukken in Mexico bevestigen dat we een goede keuze hebben gemaakt.

Mexico is onze vierde functie op een post, eerder woonden en werkten we met veel plezier in Noorwegen, Indonesië en Hong Kong. In al die plaatsingen was economische diplomatie de hoofdmoot van mijn werkzaamheden. Als bedrijfseconoom paste dat goed bij mijn interesses. Op het ministerie heb ik veel ervaring opgedaan in personeelszaken, maar ook op andere beleidsterreinen. Onze drie kinderen zijn inmiddels volwassen en leiden een zelfstandig leven in Amsterdam. Zij zien uit naar mooie vakanties in Mexico de komende jaren. Ellen heeft tijdens onze plaatsingen in Nederland gewerkt als makelaar in Den Haag.

Mexico is een uitdagend land om in te werken. Het staat in de top 20 van de grootste economieën van de wereld, is lid van de OESO en de G20. Daarnaast is het een belangrijk exportland van energie en landbouwproducten. Dat zijn dan ook, niet toevallig, de twee belangrijkste sectoren waar de economische afdeling van de ambassade zich op toelegt. Andere belangrijke sectoren zijn water en maritieme infrastructuur, waar Nederland terecht wordt gezien van grootmacht met eeuwenlange ervaring, gezondheidszorg en toelevering aan de automobielindustrie. Al deze sectoren bieden volop kansen voor Nederlandse bedrijven, zowel in commercieel opzicht als ook in samenwerking en overdracht van kennis en technologie. De op een na grootste prioriteit voor de ambassade is een bijdrage te leveren aan een verbetering van de mensenrechtensituatie. Met name de positie van vrouwen en journalisten is voor verbetering vatbaar. Geweld, met soms de dood tot gevolg zijn niet acceptabel in een ontwikkeld land als Mexico. Door middel van dialoog met de overheid en de ondersteuning van projecten leveren we onze bijdrage om de situatie de goede kant op te bewegen.

Een derde thema waar we veel aandacht aan besteden is samen op te trekken met Mexico op mondiale thema’s als klimaatverandering, ontwapening en armoedebestrijding. Dit geschiedt veelal in multilaterale organisaties als de Verenigde Naties. En tot slot de vierde prioriteit van de ambassade: de consulaire taak, een onderwerp dat u als Nederlander woonachtig in Mexico het meest raakt.

Afgifte van paspoorten, inburgeringsexamens voor uw Mexicaanse geliefden, het in goede banen leiden om te kunnen stemmen voor de Tweede Kamer (in maart volgend jaar), maar ook het helpen van landgenoten die in moeilijkheden zijn gekomen. Niet alleen de consulaire afdeling staat voor u klaar, maar ik zie dit ook als een belangrijk aandachtspunt in mijn werkzaamheden.

8.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

In de korte tijd dat ik in Mexico ben, heb ik al vaak gehoord dat Nederland een goede naam heeft. Dat is de verdienste van ons allemaal. Ieder van ons draagt daar op zijn manier aan bij. Natuurlijk gaat er af en toe iets mis (#nofuepenal), maar dat verandert het overall beeld niet. Ik kijk uit naar een hechte samenwerking, niet alleen met de Nederlandse organisaties in Mexico (onze Honoraire Consuls, het Holland House Mexico, de Netherlands Business Support Office in QuerĂŠtaro en de Netherlands Education support Office), maar ook met de Nederlandse bedrijven en de Nederlandse Vereniging.

Ik hoop van harte dat Covid19 in de nabije toekomst overwonnen wordt, waardoor fysieke ontmoetingen met leden van de Nederlandse Vereniging in grotere groepen weer mogelijk zijn. Dit geldt niet alleen in CDMX, maar ook voor andere delen van het land waar Nederlanders wonen en werken. Ik zie er naar uit u in de komende jaren te ontmoeten. Voor nu, blijf gezond en nog even volhouden; er komen betere tijden aan.

DE SPRINKHAAN Door Esther van de Vosse

Afgelopen schooljaar Afgelopen schooljaar was een bijzonder jaar voor de Nederlandse Taal- en Cultuurschool De Sprinkhaan. Nadat er al sinds februari 2019 proef werd gedraaid is de school in september 2019 officieel begonnen. Op twee locaties, een in Lomas de Chapultepec en een in AtizapĂĄn, werd er Nederlandse lesgegeven aan in totaal 35 leerlingen van lagereschoolleeftijd.

Naast de gewone klassikale lessen in woordenschat, spelling, begrijpend lezen, en mondelinge taalvaardigheid, werden er een aantal cultuurdagen georganiseerd. De eerste cultuurdag was een middag met allemaal leuke spelletjes waarbij het gebruik van de Nederlandse taal (pim-pam-pet, kwartet, etc) centraal stond. En er werd fanatiek gesjoeld! De cultuurdag in december stond uiteraard in het teken van Sinterklaas. Dat was een heel geslaagde middag waaraan uiteraard ook veel kinderen die niet op De Sprinkhaan zitten deelnamen. In januari was `winter` het thema van de cultuurdag en zijn we met z`n allen gaan schaatsen. Voor veel kinderen was het de eerste keer dat ze op schaatsen stonden.

Helaas gooide de Covid-19 pandemie vanaf half maart roet in het eten: de kinderen mochten niet meer naar De Sprinkhaan en het onderwijsteam moest razendsnel overstappen naar een online lesprogramma. Het resultaat van het eerste jaar was desondanks uitstekend: Alle leerlingen die in de primaire onderwijsgroepen zaten zijn overgegaan naar de volgende groep, terwijl de leerlingen die aanvankelijk een heel grote achterstand hadden in het Nederlands allemaal door konden stromen naar de reguliere primaire NTC klassen!

Het nieuwe schooljaar is online gestart Dit schooljaar belooft ook een bijzonder jaar te worden. We zijn begin september weer online gestart, gebruik makend van G suite for Education. Hopelijk kunnen we in de loop van het schooljaar wel weer gewoon klassikaal onderwijs aanbieden want dat is toch het prettigst voor iedereen. Het klassikaal onderwijs zal dit schooljaar alleen aangeboden worden op de locatie Lomas de Chapultepec.

9.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

Het onderwijsteam bestaat dit jaar weer uit: Eva Keizer, Deborah Harting, Eline Boele, en indien nodig de invalster Thessa Anbeek. Zodra we weer klassikaal les kunnen geven komt daar een nieuwe kracht bij voor de allerkleinsten: Cisca Versteeg.

Het onderwijsteam is heel tevreden met het online platform, G suite for Education, dat het sinds de aanvang van de crisis gebruikt. Huiswerkopdrachten ophalen en weer inleveren door de kinderen zal daarom ook bij terugkeer naar het klaslokaal via dit online platform gebeuren.

We werken hard aan de kwaliteit van het onderwijs. Een van de manieren om te bepalen of er goed les wordt gegeven is door de voortgang van de leerlingen te toetsen. Er zijn deze zomer onder andere Cito toetsen aangeschaft voor het testen van vaardigheden als woordenschat, spelling, en begrijpend lezen. Andere toetsen, zoals methode-gebonden toetsen, en de TAK-toetsen, die specifiek gericht zijn op kinderen met een grote taalachterstand, waren al aanwezig.

Ontwikkelingen De Sprinkhaan heeft allerlei plannen. Er is onder andere een klas opgestart voor jongeren die nog niet of nauwelijks Nederlands kunnen maar dat wel graag willen leren. Zij zullen zich voor gaan bereiden op het behalen van het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal (CNaVT). Dit is een certificaat dat vergelijkbaar is met de certificaten die leerlingen op de middelbare school vaak halen om aan te tonen dat ze een bepaald niveau hebben behaald in een vreemde taal, zoals: Dîplome d’études en langue française (DELF), het Goethe-Zertifikat, en het Cambridge Certificate of Proficiency in English (CPE). De Sprinkhaan wil graag een erkende examenlocatie worden voor het CNaVT. Het behalen van het CNaVT kan belangrijk zijn voor leerlingen die ooit in Nederland of Vlaanderen een opleiding willen volgen of willen werken. Hiermee kunnen ze aantonen dat ze voldoende kennis van 10.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

het Nederlands bezitten.

Meer hierover kan je lezen op onze website https://ntcmexicodesprinkhaan.wordpress.com/.

Een andere nieuwe ontwikkeling is dat we dit jaar aan leerlingen die te ver weg wonen om op een doordeweekse dag naar de school te komen, hybride onderwijs aanbieden. Dit betekent dat, wanneer Covid-19 onder controle is en de meeste kinderen weer klassikaal onderwijs gaan volgen, deze kinderen online lessen blijven houden. Naast die online lessen komen ze dan wel voor de cultuurdagen (die meestal op zondagen gehouden worden) naar CDMX, zodat er ook zo nu en dan echt contact is met leerkrachten en andere leerlingen. Het hybride onderwijs is dus een combinatie van online- en contactonderwijs. Deze vorm van onderwijs is er ook voor kinderen die buiten MexicoStad, bijvoorbeeld in Puebla, wonen.

Meer weten?

De Sprinkhaan is een leuke school waar kinderen met een Nederlandse of Vlaamse achtergrond een middag per week Nederlands kunnen leren in kleine klasjes. Indien je meer wilt weten over De Sprinkhaan dan kan je kijken op onze website https://ntcmexicodesprinkhaan.wordpress.com/ of ons volgen op Facebook https://www.facebook.com/DeSprinkhaan.NTCMexico zodat je op de hoogte blijft van de nieuwtjes.

CULTURELE VERENIGING ANNA MARIA VAN SCHURMAN Door Ruud Buitelaar Sinds afgelopen 14 juli bestaat er in Mexico een vereniging (Asociación Civil) die de aanwezigheid en de toegankelijkheid van de Nederlandstalige cultuur in Mexico poogt te versterken. In onze eigen taal gebruik ik de afkorting “Schurman Vereniging” maar de officiële naam in het Spaans is “Asociación Cultural Neerlandesa Anna Maria van Schurman, A.C.”.

De directe aanleiding voor dit initiatief was de noodzaak van de Nederlandse Taal- en Cultuurschool De Sprinkhaan om haar activiteiten in Mexico te formaliseren en leerkrachten een lokaal arbeidscontract te kunnen aanbieden. Bovendien wilden we ook graag gebruik maken van de mogelijkheid die de Mexicaanse wet ons biedt om belastingvrijstelling te verkrijgen voor subsidies en donaties te ontvangen uit binnen- en buitenland, van overheden, bedrijven en particulieren. De Asociación Civil is daarom momenteel bezig om de estatus donataria te verkrijgen. Organisaties zonder winstoogmerk die bijvoorbeeld actief zijn in de culturele sector komen daarvoor in aanmerking.

Na enig nadenken kwamen we tot de conclusie dat een dergelijke A.C. liefst zo breed mogelijk opgezet diende te worden zodat ook dit magazine de POPO, de Nederlandse Vereniging, en andere initiatieven van culturele aard en zonder winstoogmerk daarvan gebruik kunnen maken. De Schurman Vereniging zal zodoende niet alleen de De Sprinkhaan in Mexico vertegenwoordigen maar ook allerlei andere culturele initiatieven ontplooien, met name gericht op een Mexicaans publiek, maar natuurlijk ook interessant voor Nederlanders in Mexico.

11.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

De Vereniging kan activiteiten ondernemen op het gebied van taal en literatuur, theater, film, muziek, dans, beeldende kunst, architectuur, en alles wat de Mexicaanse belastingwet onder culturele activiteiten verstaat. De Vereniging kan cursussen organiseren, seminars, workshops, tentoonstellingen, bijeenkomsten, culturele ontmoetingen, festivals, concerten maar ook onderzoeksprogramma´s, congressen, alles op cultureel gebied en zonder winstoogmerk, binnen het kader die de belastinginspectie als zodanig erkent.

De A.C. is opgericht door Roelof Bijker en Anne Schouten en heeft daarnaast een viertal andere leden.

Deze zes personen vormen het dagelijks bestuur, met ondergetekende als voorzitter, Leo Mertens als secretaris, Esther van de Vosse als penningmeester, en Anne Bouma als bestuurslid. Het proces van oprichting is uitgevoerd door ONGrow, het bureau van Julian Monroy dat ook de administratie op zich zal nemen. Dit bureau is gespecialiseerd in het opzetten en beheren van culturele organisaties zonder winstoogmerk.

We hopen binnenkort een intern reglement en een bankrekening te hebben, zodat we iedereen kunnen uitnodigen om lid te worden en mee te werken aan het samenstellen van een interessant programma met activiteiten voor het komend jaar. De bestuursleden zijn vrijwilligers die geen financiĂŤle compensatie ontvangen. De Vereniging zal wel werknemers in dienst nemen. Om te beginnen zijn dat de leerkrachten van De Sprinkhaan. Later, als het allemaal gaat lopen en aanslaat, kunnen we denken aan het aantrekken van aanvullend uitvoerend en ondersteunend personeel.

Wie was Anna Maria van Schurman, die zo nadrukkelijk als inspiratie wordt genoemd voor dit initiatief? Zij leefde in de 17e eeuw, meest in Nederland, en is bekend geworden als de eerste vrouw die ooit op een Nederlandse universiteit kon studeren, al mocht ze niet in de collegezaal gezien worden door medestudenten. Ze sprak, schreef, las of werkte in veertien verschillende talen en blonk uit in literatuur en schilderkunst. Van Schurman maakte zich sterk voor het principe dat vrouwen in elke tak van wetenschap of cultuur kunnen uitblinken. Zij vormt een uitstekende inspiratiebron voor onze vereniging die tot doel heeft om culturele samenwerking tussen Nederlandse en Spaanse taalgebieden te versterken.

Met Tania Rosas van het consultantsbedrijf Deseis zijn we momenteel bezig om de A.C. grafisch vorm te geven, een website te ontwikkelen en sociale communicatiekanalen op te zetten. Zodra dit min of meer gereed is zullen we onze eerste activiteiten ontplooien en zo snel mogelijk een algemene ledenvergadering beleggen om een programma van activiteiten voor 2021 te ontwikkelen. We hopen op jullie actieve deelname!

Wie meer wil weten kan schrijven naar info@acneerlandesa.org.mx

12.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

13.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

IK BEN ... CAMIEL JANSSEN Door Camiel Janssen Mijn naam is Camiel Janssen, hoewel ik hier geleerd heb om ook naar de naam “Camielo” te luisteren. Ik ben opgegroeid in een klein dorp in de kop van Drenthe. Voor mijn studie ben ik in het hoge noorden van Nederland gebleven: ik heb chemische technologie gestudeerd in Groningen. Na het afronden van mijn studie ben ik gepromoveerd aan de TU Delft. Tegenwoordig werk ik als Universitair Hoofddocent (UHD) bij de afdeling chemische technologie van de chemie faculteit van de Universidad Nacional Autónoma de México. Hierna volgt eerst een kleine beschrijving over mijn dagelijkse bezigheden bij de UNAM, een stukje over hoe iemand uit een klein dorp in de kop van Drenthe terecht is gekomen in een van de grootste steden van de wereld (over een contradictie gesproken) en mijn hobby’s.

Mijn dagelijkse bezigheden bij de UNAM Als UHD geef ik de colleges warmteleer en toegepast procesontwerpen. Warmteleer is alles wat te maken heeft met warmteoverdracht. Dit college geeft me de vrijheid om de theorie toe te passen op alledaagse voorbeelden, wat de studenten aanspreekt. Vooral het uitrekenen, hoe lang je een taco dorado of flauta moet frituren in olie is een populair voorbeeld. Een ander voorbeeld is hoe lang je een gehaktbal moet laten afkoelen, zonder dat je je tong verbrandt. Door deze voorbeelden kunnen de studenten makkelijker de theorie toepassen. Het uiteindelijke doel is het doorrekenen van warmtewisselaars, welke je niet alleen in het groot in de chemische industrie kunt vinden, maar ook bijvoorbeeld achter op je koelkast.

Toegepast procesontwerpen is een van de laatste vakken die de studenten volgen, waarbij ze alle kennis die ze hebben opgedaan, moeten toepassen bij het ontwerpen van een fabriek. Verder leren de studenten in dit vak ook hoe ze na hun studie in de industrie goed kunnen functioneren in teamverband en duidelijke rapportages kunnen schrijven. Geen enkel team van studenten levert eenzelfde procesontwerp in. Dit maakt het vak afwisselend en boeiend als docent. Af en toe kom je grappige foutjes tegen: in het verleden ben ik snelheden in buizen tegengekomen die de lichtsnelheid begonnen te benaderen, wat niet erg realistisch is.

Het geven van onderwijs en het doen van wetenschappelijk onderzoek is voor mij een gouden combinatie. Ik doe onderzoek naar de ontwikkeling van nieuwe type oplosmiddelen. De term oplosmiddelen heeft vaak een negatieve associatie. Tolueen, benzeen en kerosine bijvoorbeeld kunnen langdurige schadelijke effecten hebben op het milieu. Wat velen niet weten, is dat er ook veel biodegradeerbare oplosmiddelen bestaan. Deze zijn bijvoorbeeld gebaseerd op decaanzuur, dodecaanzuur of oleic zuur. Die klinken als enge namen, maar melk bevat decaanzuur, kokos bevat 14.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

dodecaanzuur en oleic zuur is te vinden in olijfolie. (Uiteraard zijn de losse zuren in pure vorm niet eetbaar). Deze oplosmiddelen kunnen vervolgens gebruikt worden om giftige metalen of pesticides uit water te halen. Een andere toepassing is de recycling van zeer zeldzame metalen uit afgedankte elektronische apparatuur.

Een laatste onderdeel uit mijn onderzoek is het ontwikkelen van nieuwe oplosmiddelen voor energieopslag. Voor batterijen zijn we op dit moment nog te veel afhankelijk van lithium en kobalt.

Nieuwe type batterijen hebben deze techniek niet nodig en kunnen meer energie opslaan. Dit gebied staat op dit moment erg in de belangstelling van de wetenschappelijke wereld. Er is nog een Nederlander in Mexico die zich hier mee bezig houdt: Joep Pijpers leidt een groep op het gebied van “redox flow” batterijen in Cuernavaca. Voor de pandemie uitbrak, kwam ik hem wel eens tegen op de chemie-faculteit.

Vanuit Drenthe via-via naar Mexio- Stad Het reizen en ontdekken van nieuwe culturen heb ik altijd fantastisch gevonden. Op mijn 18 e kocht ik een maand onbeperkt treinreizen en ben ik door Centraal-Europa getrokken. Tijdens mijn studie kreeg ik de kans om in Melbourne (Australië) mijn stage te doen, welke ik met beide handen heb aangegrepen. Na het reizen in Azië bezocht ik Brazilië, Argentinië en Chili. Latijns-Amerika vond ik een intrigerend continent, waar ik meer van moest ontdekken.

In 2014 bezocht ik voor het eerst Mexico, wat ik een dergelijk leuk land vond, dat ik langs de UNAM ben gegaan om te kijken of er niet een postdoc positie beschikbaar was. Een postdoc voorstel en een half jaar later, woonde ik in Mexico. Ik kon mijn geluk niet op: lekker eten, vriendelijke mensen, leuke collega’s, de Nederlandse Vereniging en natuurlijk het reizen in dit land. Aan het einde van mijn postdoc jaar kreeg ik een baan bij het Europees Octrooi Bureau in Rijswijk. Hierdoor keerde ik weer terug naar Nederland. Anderhalf jaar nadat ik in Nederland was, zag ik een vacature voor een UHDpositie bij UNAM. Het resultaat was dat ik na twee jaar in Nederland, in 2017, weer landde in Mexico.

Vrije tijd Voordat de pandemie uitbrak kon je me vaak vinden in een restaurant of bij een straattentje om wat te eten. Het Mexicaanse eten is zalig. Hoewel mijn Mexicaanse collega’s mij nog steeds proberen te overtuigen dat de salsa’s een noodzaak zijn, ben ik daar nog steeds uitermate voorzichtig mee.

Kokkerellen is iets waar ik in de weekenden ook graag mee bezig ben. Ik hou van de Franse, Spaanse en Indonesische keuken. Dit komt me tijdens de pandemie handig van pas: ik kan goed en lekker blijven eten, alleen maak ik het nu zelf thuis.

Een andere hobby van mij is het bezoeken van klassieke en jazz concerten. Verder hou ik erg van ballroom en salsa dansen. Deze hobby’s gaan wat lastig tijdens de pandemie, maar ik speel ook graag piano, wat wel mogelijk is.

Dit verhaal is een korte samenvatting over wie ik ben en hoe ik in Mexico terecht ben gekomen. Ik hoop dat de Covid19-pandemie snel overgaat: ik mis de gezellige bijeenkomsten van de Nederlandse Vereniging en het bijpraten met iedereen.

15.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

DE ENE DODE IS DE ANDERE NIET Door Jurjen Roerdinkholder Wereldwijd zijn meer dan een miljoen mensen overleden aan het coronavirus. Mexico telt op moment van schrijven (3 oktober 2020) 78.492 officieel getelde coronadoden en Nederland 6.503. Per honderdduizend inwoners heeft het Centraal-Amerikaanse land meer doden te betreuren dan Nederland: 62,2 doden per 100.000 tegen 37,62 in Nederland.

Achter elk cijfer schuilt een tragedie: een mens van vlees en bloed die aan Covid19 ten onder is gegaan en die een gezin, een geliefde, vrienden en collega´s achterlaat. Deze week kwam het coronavirus, dat tot nu toe een ver-van-mijn-bed-show was, ineens dichtbij. Afgelopen maandag is de broer van een goede vriend in Mexico overleden aan Covid19. (Nou ja, op zijn doodscertificaat staat posible Covid19, waarover later meer.) Alejandro was 54, woonde met zijn gezin in Valle de Chalco en had stoflongen.

Die had hij opgelopen toen hij een aantal jaren terug in een PET-flessen-recycle-fabriek werkte. Daar hingen giftige stoffen en chemische dampen. Door het bedrijf werden alle werknemers de werkvloer op gestuurd zonder beschermende mondkapjes, hoe ironisch als we dat nu door de coronabril bekijken. In de drie jaar dat Alejandro in de fabriek werkte, zijn zijn longen aangetast.

Twee jaar geleden begon de technisch schilder slijm op te hoesten; het was een hoest die nooit meer wegging. Naar de dokter ging hij niet. Eind vorig jaar, in december, ging hij op aandringen van zijn broertje Francisco en dienst echtgenoot Bernardo alsnog. Er werd een onderzoek, pruebas y estudios, gepland voor maart en april. Maar dat werd door de coronacrisis uitgesteld. Begin augustus kreeg Alejandro ademhalingsproblemen. Praten kostte hem moeite, na bijna elke zin was hij vermoeid en moest hij diep ademhalen. Naar het ziekenhuis ging hij niet omdat hij bang was om besmet te worden met het coronavirus én omdat hij bang was met Covid19 gediagnosticeerd te worden. Ironie o ironie, alweer.

Zijn gezondheid holde achteruit. Een week later brachten zijn drie zoons hem toch naar een dokter omdat hij bijna niet meer kon ademhalen. Het zuurstofgehalte in zijn bloed bleek zo laag dat de arts de familie van Alejandro aanraadde om een zuurstoftank voor hem te kopen. Toen hij twee weken thuis met behulp van de zuurstoftank had geademd kreeg hij opnieuw ademhalingsproblemen. Het was inmiddels september. Een van zijn zoons, een militair, bracht zijn vader naar het militaire ziekenhuis in Mexico-Stad, het Hospital Militar in Las Lomas. Nog geen drie weken later overleed hij daar aan een paro respiratoria. Alejandro kon niet meer ademen. Hij stikte.

Francisco´s broer wilde niet beademd worden door een beademingsapparaat. Daarom tekende hij voor zijn opname in het ziekenhuis een formulier waarin aangaf dat hij niet geïntubeerd wilde worden.

Hij vreesde namelijk dat zijn beschadigde longen hierdoor nog verder beschadigd zouden raken en dat hij na een eventuele genezing van het virus alsnog zou overlijden.

16.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

Zijn familie mocht hem in het ziekenhuis niet bezoeken. Alleen zijn zoon, de militair, mocht via videobellen contact hebben met zijn vader, en hield de rest van de familie op de hoogte.

Maandagochtend 28 september las Francisco in de whatsappgroep van de familie dat zijn broer later die dag bloed moest afstaan voor nader onderzoek. Twee uur later postte Francisco´s neef het bericht dat zijn vader was overleden.

Mijn vriend Francisco weet zeker dat zijn broer aan het coronavirus is overleden maar dat is niet de officiële doodsoorzaak. Hoewel alle symptomen erop wijzen, weigeren Alejandro´s echtgenote en haar zoons de doodsoorzaak als zodanig te bestempelen, vanwege het stigma dat er in bepaalde milieus in de hoofdstad en in de rest van het land ligt op het coronavirus. Om dezelfde reden willen ze niet zeggen of hij is getest op corona. Officieel staat Alejandro dus niet geregistreerd als coronaslachtoffer maar als iemand die is overleden aan symptomen die lijken op Covid19.

Een andere reden om corona buiten de boeken te houden was volgens Francisco dat zijn neven en de weduwe van zijn broer het lichaam niet hadden mogen meenemen als het om een coronadode was gegaan, omdat dit volgens het Covid19-protocol meteen gecremeerd had moeten worden. Nu mochten ze het lichaam meenemen zodat ze thuis een wake, een velorio, konden houden. De hele nacht hebben ze in het bijzijn van een sacerdote bij het lichaam van hun Alejandro gewaakt.

De dag erna hebben ze hem begraven. Omdat er in Mexico bij een begrafenis vanwege de pandemie maximaal 40 personen aanwezig mogen zijn, was er op het panteón alleen familie aanwezig. De 1,5 meter werd niet echt goed in acht genomen, maar de aanwezigen deden hun best en omhelsden elkaar nauwelijks, zei Francisco.

Op 28 september, dezelfde dag dat Alejandro stierf in Mexico-Stad overleed in Nederland de vader van een goede vriend. Niet door corona maar ‘gewoon’ aan ouderdom. Vijfennegentig was de oude baas. Tot en met zijn 94ste was hij nog helder van geest en gezond van lijf en leden. Hij leek niet kapot te krijgen. Ik kende hem sinds ik met zijn zoon in de eerste klas van de lagere school zat. De echtgenote van de sympathieke timmerman met zijn eigen aannemersbedrijf was was acht jaar eerder overleden toen zij halverwege de tachtig was.

Twee jaar geleden zocht ik de oude man op toen ik kort in Nederland was. Aan zijn gezicht kon je wel zien dat hij al op leeftijd was, maar hij liep nog kwiek en was zo sterk als een beer. Hij liet hij mij zien waar hij aan werkte. ´Kom eens mee dan zal ik je wat laten zien´, zei hij breed lachend met een zwaar Achterhoeks accent. Ik volgde hem naar een schuurtje achter in de tuin. Schuin tegen een werkbank stond een metershoog houten kruis. ´Voor mijn vrouw´, zei hij terwijl hij mij trots en tevreden lachend aankeek. ´Het komt op haar graf te staan´. ´Ach met dat project is hij al jaren bezig´, zei zijn jongste zoon Hans schertsend en liefdevol tegelijk toen ik hem kort naar dat bezoek vertelde dat ik zijn vader had opgezocht. Twee twee jaar daarna dat bezoek belde hij mij op om te vertellen dat dat zijn ‘ouwe´ overleden was. Het kruis staat nu inderdaad op het graf van mijn moeder, zei hij. ´Het moet er wel even worden af getakeld anders kan mijn pa niet bijgelegd worden. Daarna wordt het er weer op gezet´. Ik zag het voor me. We moesten allebei lachen. ´Die operatie is het filmen waard´, zei ik.

17.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

IK BEN ... COEN VAN DEN AKKER Door Coen van den Akker Ik heb van Jorrit het verzoek gekregen om wat over mezelf te vertellen. Het is nu 20.20 dus ik heb een Victoria geopend en ga wat over mezelf schrijven. Hoe zat het ook allemaal weer met mezelf. Ni clara, ni oscura, mestiza is het eerste dat mij spontaan te binnen schiet. Nou, dat is vast niet voor niets, het belangrijkste komt eerst. Sinds 18 maanden hebben mijn vriendin Ana en ik een heerlijke mestiza, Alec genaamd. Vader van een Mexicaan nu.

Hoe heeft het in godsnaam zover kunnen komen? 44 jaar geleden in het Oosten des lands geboren en de jeugd voornamelijk in Lochem doorgebracht. Prachtig stadje in de Achterhoek. Als er ooit Pueblos Magicos in Nederland worden ingevoerd, enfin. In Enschede Commerciele Economie gestudeerd (3.5 jaar) maar het was de periode van het feest en daar was ik uiteindelijk beter in dan studeren. Ik kon toen wel gelijk in Arnhem bij de SNS aan de slag als trainee en heb dat toen 3 jaar gedaan. Ben toen ook in Arnhem gaan wonen, dit was het jaar 2000. Wij woonden met 14 jong werkenden in een groot herenhuis in het Spijkerkwartier tussen de meiden van plezier. Bijna al die huisgenoten zijn nog steeds vrienden en heb er prachttijd gehad. Maar die bank, als 23-jarige omringd zijn met leeftijdsgenoten die hun hele leven al uitgestippeld hebben, een partner die ook bij de bank werkt (bankstel), een hypotheek met werknemerskorting en een 20-jaren-carriereplanning ook allemaal bij dezelfde bank.

Uuf. Omdat ik bang was dat ze mij misschien zouden besmetten ben ik toen iets anders gaan doen.

Een projectenorganisatie uit Baarn zocht projectmedewerkers, auto van de zaak, het hele land door opdrachtgevers in Finance, Overheid en semi-overheid en niet langer dan 6 maanden op 1 plek. Dat klonk goed. En dat was het ook. Ik was nummer 25 in de organisatie maar we groeiden in 5 jaar naar rond de 400 man. Binnen 4 maanden was ik teamleider en heb de laatste jaren voornamelijk als Consultant en projectmanager gewerkt. Maar ja, altijd dat kanoor he. Binnen. 40 uur binnen. Na 5 jaar ontslag genoemen en met toenmalige vriendin 1,5 jaar gereisd en veel mooie dingen gedaan.

Waaronder een oude Enfield gekocht in India en van het zuiden (Pondicherry) naar het noorden (Nepal) gereden. Dat was ook het moment dat ik dacht, als ik ooit vrijgezel ben dan ga ik heel lang op een motor rijden. Vraag me niet waarom ik dat toen dacht maar noem het voortschrijdend inzicht wellicht. Terug ik Nederland met 2 oud collegas´s een bedrijf opgezet vergelijkbaar met het bedrijf waar wij alledrie daarvoor hadden gewerkt. Kantoor Sarphatistraat in de oude kazerne, sloepje voor de deur en werkoverleg tijdens het vissen in de gracht bij Artis, de gevangen paling kookten we in ons keukentje op kantoor. Wel weer kantoor maar dan wel een goede versie. Het waren een paar mooie jaren maar toen de kredietcrisis kwam ging het niet echt goed met ons en met mijn langdurige relatie zeker niet beter. Toen in 1 maand alles gestopt en besloten weer naar Zuid-Amerika te gaan want tijdens de eerste lange reis was dat mijn favoriet. Maar nu zonder vriendin en je raadt het al, met motor. Mijn Honda Transalp 1995 met de boot en ik met het vliegtuig. In Buenos Aires begonnen en in Buenos Aires geëindigd, weer bijna 1,5 jaar op pad. 50.000 km aan avontuur. Dit was 2010-2011. Die trip mijn Spaans goed verbeterd en besloten nooit meer naar kantoor te gaan. Terug in Nederland ben ik op een woonboot gaan wonen vlak bij Brouwerij t Ij. Een set kano´s gekocht en stadssurvival tours gedaan, daarnaast werkte ik in de ouderenzorg in Amsterdam-Noord en op de Pure Markt, geen kantoor gezien. Dat heeft 2 jaar geduurd tot ik toen in Amsterdam een Colombiaanse ontmoette die in Spanje woonde. Spanje leek mij een prima nieuwe plek en ook doordat mijn vader daar jaren woonde 18.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

op zijn zeilboot kende ik het aardig goed. Heb in totaal 3 jaar in Spanje gewoond, en heb bij een grote Duitse farmaceut gewerkt als Accounts Payable Analyst. In Spanje was het me niet gelukt om geld te verdienen met iets anders als kantoor. Wel nam ik in de weekenden vaak vrienden of vrienden of familie van vrienden mee om te hiken, ik regelde alles en zij gaven mij s´avonds vermouth en papas bravas, ik noemde het Naranja Tours. Ook had ik 4 dagen home office en woonde vlakbij Tarragona 50 m van de zee dus dat leven beviel goed. Maar ondanks het leven op het strand strandde ook deze relatie. Ik was bijna 40 en weer vrijgezel en voornemens om dat voor de rest van mijn leven te blijven tot ik 2 weken later (dit is een grap het waren 2 maanden) op een avond mijn huidige vriendin onmoette voor de Sagrada Familia. Mexicaanse Ana. Een mooi eenmalig lang weekend geleefd in het Momentum zoals je alleen in films ziet werden ineens een aantal wederzijdse bezoeken. In 2005 was ik even in Mexico geweest en nog korter in Mexico-Stad en ik vond het maar niets. Maar toen Ana mij in 2016 de stad liet zien en de omringende plaatsen vond ik het helemaal zo gek nog niet. In juni 2017 ben ik hier bij haar in La Escandon gaan wonen. Omdat ik niet van grote steden houd en ik de stap had gezet om hier te komen ipv zij naar Europa had ik een soort van afspraak bedongen dat we elke tweede weekend de stad zouden verlaten, op pad dus, de natuur in enzo. Zo leerde ik heel snel veel van Mexico kennen, en Ana ook. Om een visa te krijgen ben ik begonnen voor een Mexicaanse taleninstituut te werken, ik werd opgeleid tot Engelse leraar. De bedoeling was om het een half jaar te doen maar het leraarschap beviel zo goed dat ik het nog steeds met alle plezier doe, maar was het eerst Engels is het nu voornamelijk Nederlands. Onder andere op de ambassade en Nederlandse bedrijven maar dat is maar het tipje van de sluier. Het meerendeel zijn de Mexicaanse meiden die verliefd zijn op Nederlandse jongens natuurlijk, wij weten waarom. Naast het les geven heb ik in 2018 ook een oude VW Combi gekocht uit 1986 en heb deze oranje gespoten. Het gidsen in Spanje en daarvoor in Nederland vond ik fantastisch en nu in mijn nieuwe land zag ik hier wel kansen in. Al was het alleen maar om een goed excuus te hebben om vaak de stad te ontvluchten. Sindsdien organiseer ik een paar keer per maand tours naar de Nationale Parken of naar watervallen of waar dan ook waar het goed hiken, klimmen, peddelen of zwemmen is. Mijn tours zijn over het algemeen wel echt avontuurlijk en soms pittig. Ik ga niet 2 uur hiken daarvind ik niets aan, ik wil er echt een mooie dag van maken. Vaak gaan we zo rond 5 of 6 uur weg en kom s avonds dan weer terug. Of we doen meerdaagse tours waarbij we kamperen. Door het samen reizen met een groep in de combi maakt het ook altijd gelijk dat je een echt vakantiegevoel hebt. Ik ga er vanuit dat mijn klanten dat ook hebben tenminste‌ Je bent niet de snelste maar wel in stijl. Ik vind Mexico erg leuk, het bevalt me goed hier en wij blijven zeker nog wel een paar jaar hier. Moet ik nog iets over Covid zeggen? Nee, dat laat ik aan de deskundigen over. Maar die Nationale Parken mogen nu toch echt wel eens open hoor want de bioscopen. Doei.

19.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

DE WETENSCHAP TE GRABBEL Door Ad ten Kate Van alle diersoorten op aarde is ons menselijke ras de onbetwiste wereldkampioen in het leggen van causale verbanden. ‘t Een veroorzaakt het ander. We willen weten waarom er gebeurt wat er gebeurt en ook waarom er niet gebeurt wat er niet gebeurt. Heel nuttig op zich. Als we weten waarom, kunnen we soms dingen laten gebeuren waarvan we graag willen dat ze gebeuren en kunnen we dingen voorkomen die we willen voorkomen. Niet altijd, soms. Dat kan ons helpen bij de bevrediging van onze basisbehoeftes, en dus voor het overleven. Daarin winnen we het van alle andere diersoorten. Die doen hun voordeel met wat er om hen heen gebeurt, maar oefenen daar nauwelijks invloed op uit.

Althans niet bewust.

Behalve wereldkampioen in het leggen van zulke verbanden zijn we ook wereldkampioen in het onszelf voor de gek houden met causale verbanden die er helemaal niet zijn. Of, verbanden die er best wel een beetje zijn, maar wat minder zwart-wit dan ze gesteld worden. En om echt aan te tonen dat het ene het andere veroorzaakt, is geen eenvoudige zaak. Daarvoor moet je van alles gaan zitten uitproberen, en zelfs dan komen de tegenstanders met hun ‘ja maar’s. Dat is meer iets voor de wetenschapsbeoefenaars.

Wetenschap is precies dat. Het leggen van oorzakelijke verbanden en het aantonen dat die er ook echt zijn. Bijvoorbeeld: de zon komt op omdat de haan kraait. Dat is dan de hypothese en het gaat erom om te bewijzen dat die waar is. Gewoon een kwestie van uitproberen. Je snijdt de kop van de haan af en dan maar eens kijken of de zon al of niet opkomt. Nu schijnen kippen zonder kop door te kakelen, maar van hanen die zonder kop blijven kraaien heb ik nog nooit gehoord. Bovendien kan je horen of hij kraait, dus als die haan doorkraait moet je wat anders bedenken. Wat blijkt? De zon komt toch op!

Dan moet het toch wat anders zijn. Misschien is het wel andersom. Dat de haan kraait omdat de zon opkomt.

Deze hypothese is wat moeilijker uit te proberen. Bij die haan kon je z’n kop eraf snijden, maar om de zon niet op te laten komen is wat minder gemakkelijk. Wat je kan doen is de haan ergens opsluiten waar die de zon niet kan zien opkomen. Bijvoorbeeld, in de atoombunker die je ooit hebt laten aanleggen in de tuin voor het geval dat. Helemaal in het donker, alle lichten uit, hij kan zelfs de andere vogels niet horen tsjilpen, en dan maar kijken of die ondanks dat kraait. Zowaar! Hij kraait niet. Dus moet het de zon zijn. Maar ho, ho! Zo eenvoudig ligt dat niet. Er zijn nog een hele hoop andere verklaringen te bedenken en die moeten allemaal ontworteld worden voordat de causale relatie bewezen is.

Zo werkt wetenschap. Een hypothese, een logische afleiding uit die hypothese en dan kijken of het klopt. Dat is de notedop, maar in de praktijk liggen de zaken meestal wat ingewikkelder. In de praktijk is er niet één oorzaak die één gevolg heeft, maar zijn er een aantal oorzaken die met elkaar of onafhankelijk van elkaar een aantal gevolgen hebben. En om het nog weer moeilijker te maken, soms heeft het ene het andere ten gevolge, maar is er terugkoppeling. In dat geval versterkt het gevolg de oorzaak en dat geeft dan weer aanleiding tot bellen die zichzelf opblazen en op een goed moment 20.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

barsten. Er is een aardig boek over geschreven, The Book of Why door Judea Pearl, een geleerde die zich met articial intelligence bezighoudt.

Zonder twijfel is de grootste wetenschappelijke prestatie van ons menselijke ras de klassieke mechanica. Die is gebaseerd op drie veronderstellingen, uitgangspunten of wetten, hoe je ze maar wilt noemen. De eerste is dat lichamen waarop geen kracht wordt uitgeoefend, blijven bewegen in dezelfde richting en met dezelfde snelheid, het zogenaamde traagheidsbeginsel. De tweede is dat, als er wel een kracht wordt uitgeoefend, deze een versnelling veroorzaakt die evenredig is aan die kracht en omgekeerd evenredig aan de massa van het lichaam. En de derde dat twee lichamen elkaar aantrekken met een kracht evenredig met het product van de massa’s van die lichamen en omgekeerd evenredig met het kwadraat van de afstand, de zogenaamde zwaartekracht.

Ze hebben er eeuwen over gedaan om dat aan te tonen. Dat is heel begrijpelijk, want het was een moeilijke opgave en, behalve dat, zijn er brandstapels voor aangestoken. Het grootste probleem was dat zowel kracht als massa abstracte begrippen zijn die niet direct gemeten kunnen worden. Maar het was wel zo dat, als je wat eenvoudige aannames maakte over die massa’s, je opeens een aantal verschijnselen kon verklaren die je tot toen toe voor lief had moeten aannemen. Zoals de banen van de planeten om de zon en die van de maan om de aarde, en hun omloopstijden. Na Newton en Descartes werd dat allemaal begrepen als een compromies tussen vliegen en vallen. Doorvliegen volgens het traagheidsbeginsel en vallen volgens dat van de zwaartekracht.

Dat was dus de grootste prestatie, maar de nuttigste wetenschappelijke prestatie van ons ras is volgens mij een andere geweest. De landbouw! Wij mensen legden een causaal verband tussen zaadjes en het opgroeien van gewassen. Dat zaaien de oorzaak was en opgroeien het gevolg. Je moet er maar op komen! Helemaal niet zo eenvoudig. ‘t Probleem is dat het een tijd duurt voordat het gewas opkomt. Je moet er wat geduld voor hebben. Hetzelfde geduld dat je nodig hebt om erachter te komen waar kindertjes krijgen vandaan komt. Ik denk dat we daar ook lang over gedaan hebben, maar ben niet op de hoogte van studies die erover gedaan zijn.

Ze zeggen dat dieren ook snugger kunnen zijn en ik zie duidelijk verschillen tussen de honden die ik heb, maar naar mijn weten is er geen enkel diersoort ooit op het idee gekomen om landbouw te bedrijven. Dieren jagen of grazen, en daar blijft het bij. En zo was het met ons ook voordat er landbouw was. OK, wij graasden niet, we plukten. En jagen deden we niet met hollen, tanden en klauwen, maar met pijl en boog, maar die verschillen zijn minder belangrijk. Waar het om gaat is dat we een causaal verband legden tussen zaaien en oogsten waardoor we dingen konden laten gebeuren die anders nooit gebeurd zouden zijn. En dat we daarmee een enorme voorsprong behaalden in de bevrediging van onze basisbehoefte nummer één, te weten voedsel.

Wellicht zijn we door dat soort wetenschappelijke prestaties een beetje over het paard getild en denken we nu allerlei zaken te begrijpen die helemaal niet te begrijpen vallen. Of allerlei zaken te begrijpen voordat we ze aan een grondig onderzoek onderworpen hebben. Het uitgangspunt is niet ter discussie. Natuurlijk is het waar. De afleidingen zijn superlogisch. Geen speld tussen te krijgen. En als er feiten zijn die de uitgangspunten tegenspreken, zijn dat de uitzonderingen die de regel bevestigen. Daar kijk je gewoon overeen. Onderzoeksinstituten w orden vandaag de dag overspoeld

21.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

met talentloze, onkritische deskundigen die zich graag laten betalen om eruit te krijgen wat er van hen verwacht wordt of die er wat uit krijgen dat de voorpagina haalt.

Vooral politici zijn goed in het besmeuren van de wetenschap. De hypothese is bijvoorbeeld dat de armoede van de velen een gevolg is van de rijkdom van de weinigen. Niet dat de rijken het van de armen afpakken. Dat is wat al te simpel. Nee, de rijken richten de samenleving zo in dat ze zichzelf met de grote lepel kunnen opscheppen en dat er nog wat kruimeltjes overblijven voor de rest. Dat klinkt al een stuk overtuigender en daar zijn een hoop voorbeelden van te geven. De oplossing is niet dat je de rijken de kop afsnijdt, zoals bij die haan. Ook dat is wat al te simpel. Maar je kan ze wel wat afpakken en dat dan uitdelen aan het volk. ‘Teruggeven’ heet dat bij ons sinds kort.

De tegenstroom, al even onzinnig als de hoofdstroom, zegt dat de armen niet arm zijn omdat de rijken rijk zijn, maar dat ze arm zijn omdat ze lui zijn. Als ze wat meer hun best deden, zouden ze het ook goed hebben. En als je de rijken wat armer maakt, krijgen de armen het nog slechter dan ze het al hadden. Trickle down, noemen ze dat. Nog een stapje verder en je hebt de American Dream. Daar zijn ook een hoop voorbeelden van te geven. En er is niks mis met de lógica. Het klopt allemaal. Maar is het ook zo?

De beleidsaanbevelingen die voortvloeien uit de ene visie staan lijnrecht tegenover die van de andere visie. En daar zullen we het mee moeten doen.

DE STAAT OAXACA Door Poul van Bremen Mulder México is een knettergroot land. Mensen die hier nog niet zo lang wonen moeten wennen aan de afstanden en overwegen of ze de auto of voor hun veiligheid de bus nemen. México heeft 32 Staten en iedere Staat heeft zijn eigen karakteristieke belevenissen voor de bezoeker. Het Noorden van het land is relatief rijk en het zuidposten arm, wanneer we geld als norm nemen. 0axaca behoort met Guerrero, Tabasco, Campeche, Chiapas, Quintana Roo en Yucatan tot de zuidoostelijke staten. Soms betekent armoede een voordeel als we aan ontwikkeling denken. Bijvoorbeeld: er is een plan om een spoorlijn aan te leggen van Salina Cruz (0axaca) naar Coatzocualcos (Veracruz) en dat plan wordt iedere keer als het opkomt uitgesteld o.a. omdat het niet in de begroting past. Zou het uitgevoerd worden dan betekent dit een groot nadeel voor de belangen van ons aller milieu.

Laten we naar 0axaca zelf gaan: de staat 0axaca heeft een oppervlakte van 95.364 km2 en Nederland 41.864 km2, dus de staat 0axaca is ruim twee keer zo groot als ons land en heeft iets meer dan drie miljoen inwoners. Zoals in veel organisatorisch-geografische situaties is ook de staat 0axaca gedomineerd door de hoofdstad 0axaca de Juarez, die als een spin in zijn web zit. 0axaca is de grootste stad, gevolgd door Huajuapan de Leon, Juchitan, Salina Cruz, Tuxtepec en Miahuatlan. De Staat is opgedeeld in acht regio's. In México zijn er twee staten waar de autochtone bevolking een kleine meerderheid vormt en dat zijn de staten Yucatan en 0axaca. In 0axaca zijn er zestien groepen van Indiaanse bevolking, ieder met hun eigen cultuur. Dat betekent dat 0axaca een zeer grote 22.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

afwisseling van aanbod herbergt, wat alle aspekten van die culturen betreft: muziek, dans, tonen van kleur, poëzie, kunsthandwerk van allerlei aard, schrijvers, schilders en zelfs ook wat voedsel en drinken betreft. Mezcal speelt daarbij een telkens grotere rol en wordt in verschillende delen van Oaxaca geproduceerd. Naar gelang het karakter van de agave en de manier van produktie biedt mezcal een grote variëteit aan de gebruiker. Veel dorpen in de centrale valleien rondom 0axaca-stad bieden goedkoop onderdak. De opbrengsten gaan naar de dorpen zelf. 0axaca leeft van het toerisme en de verkoop van kunstnijverheid en andere produkten zoals koffie, chocolade en vele andere produkten meer.

Er is geen middelgrote of zware industrie in de staat, dus de inkomsten moeten van andere bronnen komen. De boeren (en hiermee ook de indianen) zijn arm en voorzien voornamelijk alleen in hun eigen behoeftes door landbouw aktiviteiten. Onderwijs tot en met het nivo van de Secundaria en Gezondheidszorg worden betaald uit het federale budget of van de Staatsregering. Veel dorpen zijn georganiseerd op de manier van vlak na de Mexicaanse Revolutie en zijn autonoom. Dat heeft een naam: Usos y Costumbres. Helaas is het zo dat de opbrengst van dat deel van de oogsten die niet voor eigen gebruik zijn, vaak naar bemiddelaars gaat die met de winst weglopen. Voor veel families is het leven moeilijk en lastig en ze komen niet rond, dus de man des huizes gaat werk zoeken in het noorden van het land of gaat naar de Verenigde Staten of soms zelfs helemaal naar Canada, en stuurt het grootste deel van zijn salaris naar huis op. Vaak herenigen man en vrouw en zo komt het dat er een flink aantal Mexikanen in de Verenigde Staten zijn, die zich, ondanks de discriminatie en andere moeilijkheden, moeten aanpassen aan die heel andere cultuur. Het resultaat van dit alles is dat kinderen opgevoed worden door de grootouders en de dorpen waarin ze wonen heten pueblos fantasmas (spookdorpen). Vaak hebben die mensen die 'over de grens gaan' geen visa en worden ze vaak slachtoffer van coyotes die veel geld eisen om ze over de grens te helpen. Zoals genoemd bestaat er in de Verenigde Staten discriminatie en komen de emigranten vaak alleen in aanmerking voor slecht betaald werk. Als er dorpsfeesten zijn met semana Santa en Kerstmis, komen de emigranten terug, ook al omdat dit verplichtingen inhoudt voor alle dorpsbewoners, ook al wonen ze ver weg. Het migratieprobleem is een probleem voor heel Latijns Amerika, vanaf Argentinië en Chili in het Zuiden tot Guatemala, Honduras en México in het noorden.

In de staat 0axaca is er de Paasweek, Kerstmis, Muertos (het Feest van de Doden), maar vooral ook de Guelaguetza. Dit is een feest dat dateert van vóór de komst van de Spanjaarden. Het is oorspronkelijk een oogstfeest waar de mensen voor de gezelligheid bij elkaar kwamen en waar muziek en dans de hoogtepunten waren. Later kwamen de mensen uit alle delen van de staat bij elkaar om te dansen, muziek te maken en te eten en dit kreeg de naam van Lunes del Cerro, de Maandag van de Heuvel. Dit Festijn werd later onnoemelijk populair en kreeg de Zapotekennaam van Guelaguetza en de organisatie kwam onder toezicht van de staat. De eenmalige viering kreeg vier afleveringen, op de derde en vierde maandag van juli. De gouverneur is met zijn vrouw aanwezig en als eregast is daar Centeotl, de maisprinses. Dorpen uit de acht regio's doen mee met ieder hun dansgroepen en de toeschouwers kunnen de enorme variëteit van muziek, dans en kleur in drie, drie en een half uur beleven.

23.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

Ik heb een klein advies: voor wie een stad of een land wat dieper wil leren kennen, die moet zoeken naar de markt. In het centrum van 0axaca-stad zijn er twee markten die daarvoor in aanmerking komen en die twee markten liggen in elkaars verlengde: De Benito Juarez markt en de Veinte de Noviembre markt. Veel van wat de dorpen produceren en vele andere produkten zijn daar te kijk en te koop voor eenieder die wat origineels in huis wil halen, een klein kadootje wil kopen voor de thuisblijvers of gewoon wat lekkers wil snoepen. Beide markten zijn iedere dag open.

-maandag Teotitlan del Valle: voedselmarkt alle weekdagen kunstnijverheid van tapijten van wol, gekleurd met natuurlijker verfstoffen, shawls, tassen en zo meer.

Ixtlan: groenten, fruit, koffie, brood.

-dinsdag Santa Ana del Valle: kunstnijverheid, zie Teotitlan del Valle.

Atzompa: Pottenbakkerskunst voor alle gebruik of gewoon als dekoratie.

-woensdag Etla: quesillo, plaatselijk brood, groenten en tasajo (speciaal gesneden rundvlees).

Zimatlán: markt met een grote verscheidenheid van aanbod.

-donderdag Zaachila: een grote markt met groenten, fruit en kruiden.

Ejutla: worstjes en traditionele zoetigheden.

-vrijdag 0cotlán: kunstnijverheid met geborduurde blouses uit San Antonino Castillo.

Speciale aanrader - het proberen van empanadas de amarillo.

Santo Tomas Jalietza: kunstnijverheids markt van tassen en riemen gemaakt van katoen en wol. Je kunt je naam in de riem laten weven en het een week later ophalen.

-zaterdag 0axaca-stad, Central de Abastos: zeer grote markt waar alles te krijgen is.

-zondag Tlacolula: ook een zeer grote markt verspreid over bijna het hele centrum.

Noxistlán: barbacoa, pulque, empanadas en groenten.

Dan zijn er nog de alebrijes die bekeken en gekocht kunnen worden in Arazola en in San Martín Tilcajete. Een aanrader is om zeker de ruime workshop te bezoeken van Jacobo & Maria Angeles aan de Calle 0lvido nummer 9 in San Martín. Alebrijes worden daar uit één stuk gesneden van copal-hout.

Na het bezoeken van de workshop teruggaan naar de weg om een hap te eten in een van de restaurants daar.

Er valt veel te zien en te beleven in de staat Oaxaca. Huatulco, Puerto Escondido, Mazunte, Zipolite, Puerto Angel en meer plaatsen bieden de bezoeker een vakantie aan de kust van Stille 0ceaan dat zeker ook de moeite waard is om te beleven. 0axaca biedt erg veel en dan hebben we het nog niet eens gehad over het heerlijke en gevarieerde eten van de tlayuda met tasajo tot de zeven moles, empanadas en tamales bijgestaan door limonade of andere fruitdranken en de goede biersoorten die in México rijkelijk geschonken worden van pils en amber tot donker bier.

24.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

DE BOM VAN DRION Door Edwin Timmer Het zijn wel bijzondere maanden. De laatste keer dat ik fysiek op de redactie van de krant ben geweest was eind maart. Sindsdien werkt bijna elke verslaggever vanuit huis en bellen we onze verhalen bij elkaar. Alleen een klein kernteam van eindredactie, opmakers, video- en internetbeheerders komt nog bij elkaar aan de Basisweg in Amsterdam. De eerste keer dat corona voor mij dichtbij kwam, was op zondag 23 februari. Ik had weekenddienst en aan het eind van de middag kwam het nieuws binnen over een uitbraak in Italië. Zo kort voor de deadline van de maandagkrant moest ik op zoek naar een Nederlandse draai aan dit nieuws. En dus probeerde ik in eerste instantie ondernemers te benaderen die handelen met de streek Lombardije. Dat leverde niet zoveel op omdat ik vaak de eerste was die het nieuws bracht over de besmettingen in Italië; wat de gevolgen voor de handel zouden worden, dat moesten we nog maar afwachten natuurlijk. ‘Ach, zal wel meevallen’, was de teneur. Dan maar gezocht naar een viroloog die op zondag de telefoon op wilde nemn. Uiteindelijk kreeg ik Johan Neyts te pakken, van de KU Leuven. „We moeten realistisch zijn”, stond de volgende dag op de voorpagina van de Telegraaf. ,,Op een dag zal het ook bij ons circuleren.” Na de voorspelling van Neyts was het afwachten. En eigenlijk ging het nog veel sneller dan ik voor mogelijk had gehouden. Want eind februari lag de eerste Nederlander met Covid19 al in het ziekenhuis in Tilburg. Opgedaan op een leerbeurs in Lombardije. En rond dezelfde tijd kwamen duizenden skiërs thuis uit de Alpen, die dampend en zuipend boven op elkaar hadden gestaan in Aprés-ski hutjes. En toen werd er ook nog carnaval gevierd. En zo explodeerde het pas echt.

Ook onze chef Telesport was wezen skiën. En ook hij bleek besmet. Maar voor de eerste echte verschijnselen was hij nog wel op de redactie geweest. Gevolg: iedereen die van dichtbij contact met hem had gehad, moest vervolgens thuisblijven. Dat gold overigens niet voor mij. Vorig jaar hadden ze – wat een vooruitziende blik – net een glazen wand geplaatst tussen de burelen van de sportredactie en de verslaggeverij. Veel maakte het overigens niet uit, want één of twee dagen later kwam alsnog de oekaze van premier Rutte: thuis werken.

Rutte. Als je vanuit Mexico de persconferenties van hem bekijkt – samen met Jaap van Dissel van het RIVM en onze gebarentolk – dan denk je misschien: wat een goede leider is dat. Zeker vergeleken met de mañaneras van AMLO. Veel tv-kijkers denken dat inderdaad. En corona heeft Rutte inmiddels een enorme bonus in de peilingen opgeleverd. Hij staat weer eens een straatlengte voor op zijn directe politieke opponenten. Maar is het terecht? Als je het mij vraagt, niet. Sterker, ik denk dat ze er, op sommige punten, een bende van hebben gemaakt.

Bruno Bruins, toen nog minister van Volksgezondheid, oreerde in de Tweede Kamer in januari (toen het virus nog ver weg leek) dat Nederland uitstekend was voorbereid op een eventuele uitbraak. Niks aan de hand, gaat u rustig slapen. Er was één Kamerlid die daar weinig van geloofde en door de openlijke voorbereidingen in omringende landen op de trom sloeg. Zowel op 28 als 29 januari vroeg Baudet om een spoeddebat in de Tweede Kamer om eventuele extra maatregelen te nemen. De VVD en de andere coalitiepartijen wuifden het weg. Geen debat dus, ook niet over of er genoeg mondkapjes waren ingekocht… Van Dissel had de regering toen intern al gewaarschuwd dat er internationaal een enorm tekort aan beschermingsmaterialen dreigde. Maar wat deed Nederland, 25.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

amper twee weken voor het loos ging in Italië? Op 10 februari laten we nog een vliegtuig barstensvol mondkapjes (volgens de Volkskrant vijf a zes miljoen) en beademingsapparatuur richting China vertrekken.

Mondkapjes waar we een maand later niet van weten waar we ze vandaan moeten halen.

Wanneer na de uitbraken in Brabant al snel blijkt dat het onmogelijk is om elke besmetting nog te traceren, wordt de aanpak opgeschaald en gaat het ineens snel met maatregelen. Niet meer handen schudden, altijd handen wassen, anderhalve meter afstand houden, thuisblijven etc. Het ging zo rap, dat ik de ene dag, al luisterend naar het nieuws op de radio in de auto, nog dacht: ‘ach, de reis van mijn dochter vanuit Mexico naar Nederland – zoals elk jaar rond Pasen – dát moet toch wel door kunnen gaan’. Maar binnen een mum van tijd zag de wereld er compleet anders uit. En moesten we, met pijn in het hart, ook die reis cancelen.

Eenmaal thuiswerkend kreeg ik telefoon van mijn chef. ‘Kun jij de komende weken de medisch verslaggever bijstaan met verhalen over corona?’ Klimaat en milieu moeten maar even wachten. En dus zit ik sinds eind maart met mijn neus in de corona. Het begon gelijk als spannende tijd. Want iedereen was gefocust op de IC-afdelingen in Nederland. Zouden we voldoende plek hebben om de piek aan besmettingen op te kunnen vangen? Ik interviewde zelfs een medisch ethicus over de morele vraag: wat doen we als er straks onvoldoende plekken zijn? Wie krijgt dan wel, en wie krijgt geen zorg meer?

Maar terwijl iedereen gefocust was op de dagelijkste tussenstanden over de IC’s kreeg ik steeds meer klachten van verpleegkundigen en verzorgenden. De vakvereniging V&VN trok aan de bel: in de thuiszorg en in verpleeghuizen moeten collega’s zonder enige vorm van bescherming hun werk doen.

Een bezoekersverbod trachtte weliswaar het virus buiten de deur te houden, maar mondkapjes, schorten, handschoenen, spatbrillen en andere spullen: ze waren er simpelweg niet voor het personeel. Het Outbreak Management Team, zo bleek later in een reconstructie die we schreven voor de krant, stuurde vrijwel alle beschikbare beschermende middelen naar ziekenhuizen. En binnen het OMT sputterde niemand tegen, want verpleegkundigen noch verpleegartsen mochten daarin meepraten (later is dat bijgesteld). De top van het crisismanagement had kortom, een blinde vlek voor de verpleegzorg.

Zowel via het RIVM als intern op het ministerie maakten V&VN, Actiz (de koepel van verpleeghuizen) en andere organisaties stampij over het gebrek aan middelen. Dit moest worden opgelost. Zelfs voor personeelsleden die zich ziek voelden, was niet direct een corona-test beschikbaar. Sommige werkgevers drongen er zelfs op aan gewoon door te werken. Toen minister Hugo de Jonge op een persconferentie, na eerst te ginnegappen met de gebarentolk, doodleuk volhield voor journalisten dat we ‘nu niet in een situatie zitten van schaarste van beschermingsmiddelen’, brak de klomp van één van de bestuurders uit de verpleegzorg. Hij eiste intern dat De Jonge zijn woorden terug zou nemen.

Maar de CDA-politicus – met de eeuwige kekke schoentjes – zette diezelfde bestuurder telefonisch onder druk: ‘We blijven wel meedoen he? Je blijft wel aan onze kant staan toch?’

Overal in het land gaat het dan al mis. Het ene na het andere verpleeghuis meldt een grote hoeveelheid overleden ouderen door corona. In Brabant en Limburg is het raak. Op de biblebelt van de Veluwe, in Meppel, in Rotterdam, in Noord-Holland. Overal hetzelfde verhaal: ondanks het 26.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

bezoekersverbod sneven honderden ouderen aan corona, omdat het virus ongeremd om zich heen grijpt in tehuizen met personeel dat zich amper tegen verspreiding van het virus heeft kunnen wapenen. Het is niet de pil van Drion (de beruchte zelfmoordpil, vernoemd naar een NLse Rechtsgeleerde), maar de bom van Drion die afgaat in Nederlandse verpleeghuizen. En in de officiële cijfers van corona-doden zien we het eerst niet eens, omdat die oudjes nooit zijn getest, en dus nooit officieel corona hebben gehad.

Dit is wel de grootste blunder in corona-tijd van het OMT en het kabinet Rutte. En het heeft de levens gekost van een heleboel Nederlanders. De oorzaken zitten in een slechte voorbereiding op de crisis (we hebben veel te laat mondkapjes ingekocht) en het blind en doof zijn voor een deel van de gezondheidszorg. Waarom is me niet duidelijk, maar misschien zijn verpleeghuizen wel niet sexy genoeg vergeleken bij de hightech-helden op moderne IC-afdelingen.

Gelukkig zitten we inmiddels aan het eind van de eerste golf van de uitbraak. Het nieuws dat we een paar miljoen mondkapjes moeten weggooien, omdat ze niet aan de standaarden voldoen, geloof ik inmiddels wel. Als je achteraan staat in de rij, krijg je niet de beste kwaliteit. Voor de krant is er inmiddels ook weer behoefte aan andere verhalen dan alleen corona. Dus hoe lang ik me nog specifiek met de pandemie bezighoud, weet ik niet.

Wat ik wel weet, is dat het thuiswerken – net als tijdens mijn correspondentschap in Mexico – uitstekend bevalt. Afgezien van de ellende van corona, beleven we één lange mooie lente in Nederland. En zonder het tijdverlies van naar de redactie rijden, is er alle tijd om te genieten van de zon en de natuur. Hardlopend langs bollenvelden en vers aangelegde aardappelruggen, houd ik het hier wel uit in Flevoland. Als we het maar gezond houden. Ik hoop dat voor jullie hetzelfde geldt.

Een warme groet aan alle DBC-vrienden in Mexico.

DBC Nieuwsbrief 10, 18 mei 2020

GLADWELL OF EPSTEIN? Door Niels van Vliet De tienduizend uur van Gladwell of de variëteit van Epstein (David)?

Pure discipline of breed ontwikkeld Een aantal jaren terug, schreef Malcolm Gladwell in zijn boek Outliers, herhaaldelijk over een 10.000 uur regel. Daarbij geeft hij verschillende voorbeelden van sporters of muzikanten die na constant te hebben geoefend, gespeeld en getraind voor ongeveer 10000 uur, op hoogkwalitatief niveau, hun vakmanschap hebben geperfectioneerd. Dat suggereert dat iedereen alles zou kunnen als er maar de beruchte 10000 uren in worden geïnvesteerd. Hoopgevend.

Weer een aantal jaren na Outliers schreef David Epstein; the Sports Gene. Hij heeft een beroemde vergelijking tussen 2 topatleten, aan de ene kant Roger Federer en aan de andere kant Tiger Woods.

Tiger Woods Krijgt al vanaf dat hij 2 jaar is een golfclub in handen en begint daar heel kunstig mee te spelen. Golf mee te spelen wel te verstaan. Vanaf jonge leeftijd is Tiger al helemaal gespecialiseerd in 27.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

golf. Hij doet niet anders dan golfen. Een dergelijke icon is een publiekslieveling omdat hij grenzen verlegd, de lat hoger legt dan ooit tevoren, maar ook omdat hij beloond wordt voor hard werk en doorzettingsvermogen. Een American Dream in sport.

Het zal duidelijk zijn dat als je op 2-jarige leeftijd begint met fanatiek golf spelen, pak hem beet 10 uur per week, 50 weken per jaar dat je op je 22ste pak hem beet een 10.000 uur kwalitatief goed getrainde golf uren hebt gedraaid. Volgens Malcolm ben je dus dan een expert. De resultaten van Tiger bewijzen het gelijk van deze regel.

Epstein beschrijft hoe Federer zijn tenniscarrière is begonnen. Hij stelt dat Federer veel verschillende sporten heeft beoefend en heeft gedaan. Voorbeelden zijn; voetbal, snowboarden, badminton en basketbal. Op zijn 13e was de latere absolute favoriet van vele, wel als talent bestempeld maar nog geen absolute topper.

Wat verschilt tussen Federer en zijn leeftijdgenoten is dat hij Federer sneller beter werd in tennis dan zijn leeftijdsgenoten. Zijn groeicurve bleef snel stijgen waar deze bij andere afvlakte. Dit is te verklaren doordat hij verschillende eigenschappen heeft toegepast uit andere sporten die nu worden ingezet om het tennisspel te perfectioneren. Waar andere zich vanaf jongere leeftijd hebben toegelegd op tennis en minder gereedschap in hun rugzak hebben hebben verzameld om hun spel verder te ontwikkelen.

Toen Federer doorbraak, had hij toen wel 10.000 uur hoogkwalitatief tennis gespeeld?

Oefening baart kunst Natuurlijk, maar baart het ook de capaciteit om de nummer een te worden?

Hoe zit het eigenlijk in het bedrijfsleven, als we grote transnationale bedrijven bekijken en vergelijken de curriculum vitae´s van hun CEO´s, is het dan waarschijnlijk dat iedereen akkoord gaat dat de beste man of vrouw op de hoogste plek van de organisatie is gekomen? Waarschijnlijk is het makkelijker de handen op elkaar te krijgen om te concluderen dat een capabele persoon op de hoogste plek is terechtgekomen. Hij of zij zal de juiste universiteiten hebben bezocht, waarschijnlijk ervaring hebben in 4 of misschien 5 landen en misschien kunnen we nog een viertal overeenkomsten vinden. Kortom mensen die zeker 10.000 uur adequate training hebben gehad om de felbegeerde CEO-baan te kunnen uitoefenen.

The American dream, is meer die van hard werken en ondernemen en durven investeren en daarmee groot groeien. Vind je succesformule en kopieer die naar verschillende locaties. Franchise it! Steve Jobs, was niet bepaald een persoon die voldoet aan het type Curriculum Vitae dat je zou verwachten van de CEO van een internationaal bedrijf met een omzet die groter is dan de economie van menig Afrikaans land. Wel vertegenwoordigt hij meer the American dream dan wie dan ook. Zijn studie niet afgemaakt, ook was hij niet in een speciale studie geïnteresseerd, hij nam de vakken die hij interessant vond.

Zijn Steve en Roger uit hetzelfde hout gesneden?

Breed ontwikkeld zijn, lijken dus voordelen op te leveren als we Roger en Steve bekijken. De brede ontwikkeling staat symbool voor het voorbereid zijn op een snel en efficiënt lopend ver-specialisering proces. De vorige zin, bedoelt aan te geven dat de kern van succes lijkt te zijn de variabelen in een formule, met welke snelheid verbeter je? Dit is absoluut de meest belangrijke variabele in combinatie met de tijd die je achter elkaar kunt opbrengen om te verbeteren. Het verbeteren met een hoge snelheid voor langere periode geeft het bereik aan.

Het is ontzettend leuk om jouw kind in de peuterspeelzaal, als eerste op te zien staan en rond te zien rennen. Echter dit beginpunt het is niet een voorsprong die je een leven lang vasthoudt. Alle peuters 28.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

komen op het punt terecht dat ze opstaan en rondrennen. Daarmee geven we een voorbeeld dat het niveau waarop je begint een nieuwe sport te spelen niet een blijvende situatie is. Wanneer je 11 jaar bent in uit jouw regio de beste bent, lijk je een voorsprong te hebben op de rest. Het is niet waarschijnlijk dat je die voorsprong een leven lang vasthoudt.

Ondernemen, constant verbeteren De groei van een onderneming hangt evenredig af van de capaciteit van de ondernemer om te verbeteren en te vernieuwen. Bij elke verandering is er een kans dat de verkeerde keuze wordt gemaakt, een juist op een dergelijk moment is het van belang om snel te kunnen corrigeren, een fout toe te kunnen geven en een nieuwe richting in te kunnen slaan.

Een van de bekendste verbeteringsprogramma´s voor ondernemingen is; Six Sigma. Meten is weten, en als je iets weet dan een route uitstippelen om het te verbeteren, dit kun je doen voor alle processen die van belang zijn op een onderneming en dan gaan prioriteren welke van de bedachte verbeteringen de meeste impact zal hebben.

De snelheid waarmee dit gebeurt in de kracht om deze gewoonte constant uit te voeren zo meer invloed hebben op waar de onderneming zou staan ten opzichte van haar competentie dan het startpunt van de onderneming. Er komt een moment dat er een succesformule is gecreëerd.

Vervolgens kan die gekopieerd worden in nieuwe regio´s.

Wie is de ideale persoon om deze constante verbeteringen-cultuur te implementeren, te leiden en vol te houden? is dit iemand die vanaf jonge leeftijd zich helemaal heeft toegelegd om zich te specialiseren in een specifieke vakmanschap of is het de persoon die zich breed heeft georiënteerd, de grote lijnen kan zien en vervolgens een koers uitstippelt en zich constant meet en de variatie van de metingen vergeleken met de koers, snel te corrigeren en dus zo min mogelijk af te wijken van de snelste route naar verbetering? Nu zijn veel bedrijven in crisis terechtgekomen als gevolg van een niet normaal functionerende economie in corona tijden. Welke man of vrouw heeft de beste voorbereidingen om te handelen in deze onzekere tijden?

Uitblinker Er is een reden waarom Malcom G. zijn boek “outliers” heeft genoemd. Er zijn altijd uitzonderingen.

Toch lijkt het meeste bewijs te duiden op een strategie waarbij brede ontwikkeling de hoogste kans oplevert van succes door middel van snelle en constante groei in het specialiseren van een kunst. Het addertje onder het gras is passie. Stel je bent 3 jaar, krijgt een tennisracket en laat dat racket de komende 40 jaar niet meer los omdat je compleet gepassioneerd bent met het racket. Kans is dat je een uitmuntend goede tennisspeler wordt. Het is waarschijnlijker te denken dat wanneer je vele verschillende sporten hebt beoefend en je op je 14e of 15e kunt gaan vergelijken en beslist wat jouw lievelingsport is en vanaf dan je daarop toelegt. Kans is dat ook de 2e een uitstekende speler zal worden.

Het nieuwe normaal Is dit gedachtegoed nog van toepassing in het nieuwe normale bestaan? De samenleving zal zich moeten gaan aanpassen om het coronavirus niet de kans te geven zich te verspreiden. Het is dus een situatie die veranderend is. We hebben begrepen dat succes afhangt van het reactievermogen op verandering.

29.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

Moeten we ons verdiepen in de nieuwe situatie met de instrumenten die we al hebben of moeten we nu ons eerst breed gaan oriĂŤnteren om ons in de nabije toekomst pas te gaan richten op nieuwe gespecialiseerde oplossingen?

Het is niet ongewoon een stukje angst waar te nemen als een bepaalde industrie compleet veranderd.

Maar die angst op zich kan nooit de reden zijn om nieuwe technologie niet aan te nemen. Zou je de angst de leiding laten nemen dan reden we nog steeds in paard en wagen.

In de kern van de perikelen rondom het coronavirus is vooral controle wat we zoeken. Er is nog niemand die 10000 uur heeft geĂŻnvesteerd in het coronavirus en die zich specialist kan noemen.

Daarom is er nog geen effectieve medicatie of vaccinatie beschikbaar. Aan de andere kant is er wel een grote groep wetenschappers en artsen die met hun ervaring snel leren en Covid19 onder controle weten te krijgen.

De struisvogel Misschien doen we beter niks, stoppen de kop in het zand er gaan ervan uit dat alles weer terug bij het oude komt. De nul-functie.

Er zijn geen conclusies te trekken over wanneer grote evenementen weer kunnen plaats vinden en of die Ăźberhaupt nog gaan plaatsvinden. Daarmee zouden de massale geld-genererende machines als sportevenementen of concerten van karakter veranderen, een concert live bijgewoond via zoom zal toch een andere beleving zijn en een ander inkomstenmodel vertegenwoordigen dan het kopen van een kaartje via een online ticket office.

Trial en error, zal een methode zijn die (mede) uitwijzen zal wat het nieuwe normaal wordt. Na 10.000 uur in het nieuwe normaal, zaken te doen kunnen we als specialisten echte conclusies trekken.

Achteraf is het altijd makkelijk beleggen.

We zullen allemaal moet leren koorddansen, aan de ene kant kiezen voor veiligheid in de gezondheid sfeer betekent misschien economisch verlies. Hier moet een evenwicht in gevonden worden. We kunnen enerzijds met Artificial Intelligence metingen verrichten zoals hartritme, bloeddruk, temperatuur en meer, gebaseerd op die gegevens zouden we kunnen beslissen dat iemand niet gezond genoeg is een concert bij te wonen. Wellicht kunnen we deze zieke persoon verplichten een bepaalde test af te laten nemen. Blijkt deze man of vrouw een virus bij zich te dragen dan kan iedereen die in zijn omgeving is geweest daarvan op de hoogte worden gesteld en die groep kunnen we isoleren. Hierbij verliezen we privacy maar winnen we het gevoel van controle.

Ook al zijn er meer vragen in dit stukje naar voren gekomen dan antwoorden, misschien kan wel geconcludeerd worden dat met bestaande technologie en middelen, nieuwe toepassingen gevonden moeten worden waarmee het oude leven zoals dat door ons gewend was zo veel mogelijk weer opgepakt kan worden. Dit terwijl aan de andere kant ook het oude leven eens goed onder de loep wordt genomen en we begrenzen of aanpassen dat wat te veel risico kan representeren.

Het fenomeen economische crisis is niet nieuw, met bestaande middelen nieuwe combinaties verzinnen om tot passende producten en service te komen voor de markt van vandaag is de enige manier om bedrijvigheid te kunnen vasthouden.

DBC Nieuwsbrief 11, 25 mei 2020

30.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

CORONAVIRUS Door Désirée Larenas-Linneman Als arts van ons DBC-gezelschap werd ook ik gevraagd om mijn visie op de huidige situatie in Mexico te geven. In de artsengroepen waar ik deel van uitmaak is uiteraard coronavirus het belangrijkste gespreksthema, nu al bijna zeven maanden. Eerst ging het vooral om de statistieken, daarna om de symptomen die je naar de diagnose zouden kunnen leiden, het ziekteverloop en de onderliggende medische problemen (niet alleen het virus dat onze afweer onderdrukt en zich daardoor snel door ons lichaam kan verspreiden, dat al besmettelijk kan zijn terwijl het nog geen symptomen vertoont, voordat het dag 6-7 de long in duikt, maar ook aantasting van het endotheel, de binnenwand van de bloedvaten, waardoor stollingsproblemen). Dat werd gevolgd door discussies over de persoonlijke beschermingsuitrusting, over geneesmiddelen die het misschien wel of misschien niet beter zouden doen, en nu natuurlijk over de verschillende programmas die als doel hebben om een goed werkende vaccinatie voor SARS-CoV-2 op de markt te brengen.

Na de eerste weken werd het al duidelijk waar in Mexico de problemen lagen. Materiaal ontbrak -voor bescherming, diagnose en behandeling- en niemand weet werkelijk hoeveel ziekte- en sterfgevallen er werkelijk zijn. We kennen allemaal de berichten van ziekenhuispersoneel dat zelf zijn persoonlijk beschermingsuitrusting moet kopen, of dagelijks het ziekenhuis ingaat en met Covid19 patiënten in aanraking komt zonder goede bescherming. Zieke collega’s werden naar huis gestuurd voor 7 dagen, om dvervolgensterug te komen en ndanzonder protectie op de Covid19-afdeling te worden ingedeeld.

Ook weten we dat de Mexicaanse regering ervoor heeft gekozen om niet het aantal door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aangeraden testen te doen: mijn ziekenhuis werd zelfs verboden zijn testen aan te bieden. Een positief gevolg daarvan lijkt dat de Mexicaanse statistieken van het met coronavirus besmette inwoners en coronasterfgevallen er erg ‘goed’ uit lijken te zien.

Helaas staat dit in schril contrast met berichten uit de werkelijke wereld: mijn nabije collega’s vertelden me in persoonlijke gesprekken de situatie in drie grote staatsziekenhuizen in het Zuiden van Mexico-Stad, waar sinds begin april alle Covidbedden vol waren de mensen die ernstig ziek naar de afdeling spoedeisende hulp kwamen op stoelen werden gezet zonder verder iets meer voor hen te kunnen doen, dan morfine geven zodat ze op een niet al te pijnlijke manier overlijden. Het verhaal van een zieke, nog net ademend met behulp van een zuurstoftank, liep ook niet goed af. Het ziekenhuispersoneel dat hem ontving deelde aan de familie mee dat ze voor de komende 72 uur geen contact moesten proberen op te nemen, maar dat daarna één van de medewerkers de familie te woord zou staan. Na twee dagen kwam het bericht dat hij aan de kunstmatige beademing lag maar in een kritische situatie verkeerde; na drie dagen hoorden zij dat hij overleden was. Via andere kanalen weet ik dat het ziekenhuis helemaal geen de ademhalingsapparatuur meer ter beschikking had. Twee andere harde gegevens die niet te manipuleren zijn, zijn de lange wachtlijsten bij crematieondernemingen en de algemene statistieken van sterfte gevallen, waar de atypische longontstekingen wel op staan: hoewel het officiële aantal Covid19-sterftegevallen voor heel Mexico bijna 7000 bedroeg op 20 mei, waren er alleen al in Mexico-stad meer dan 8000 sterftegevallen meer in vergeleken met 2016-2019. Het enorme probleem met alle mooie berichten die wij van onze regering krijgen is dat er nog steeds een groot gedeelte van de bevolking is dat niet eens gelooft dat dit virus werkelijk bestaat, of dat denkt dat het allemaal overdreven is. Nu ik het lijden van ernstig zieke patiënten dagelijks meemaak, kan dit soort fake nieuws mij behoorlijk kwaad maken.

31.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

Oké, dit is dus de situatieschets voor Mexico. En mijn verontschuldiging dat het tot nu toe niet zo een vrolijk relaas is. Maar houd vol en lees nog even verder Ik zou u graag mee willen nemen naar een sprong in de tijd 100 jaar terug en met u willen delen wat wij hebben geleerd van mijn collega-artsen ten tijde van de Spaanse Griep-pandemie. Uit medisch oogpunt was de situatie weinig anders dan die van vandaag, een erg besmettelijk virus, waar niemand afweerstoffen tegen had, waar geen inentingen voor waren en waar ook geen direct geneesmiddel voor bestond. Het virus, een influenzavirus H1N1 (!), sloeg hard toe, natuurlijk met een makkelijke prooi onder de vele jonge rekruten die dicht op elkaar leefden in barakken, zich klaarmakend om naar het oorlogsfront af te varen in Europa. Wat hebben van deze historische les geleerd? Ten eerste, het besmettingsgevaar kwam niet tot een eind totdat het virus minimaal een derde, sommige zeggen zelfs de helft, van de wereldbevolking besmet had: anders gezegd de helft van de wereldbevolking afweerstoffen had (‘herd immunity’). Daardoor sloeg het toe in drie beruchte golven gedurende 1918 en 1919, en keerde het daarna nog verscheidene keren terug in de wintermaanden. Dus, zolang er nog geen inenting is kunnen we voorspellen dat het SARS-CoV-2 eenzelfde beloop kan nemen. Daarom denk ik, met mijn collega-immunologen, dat het heel erg belangrijk is om aan je eigen afweer te werken. Wat kan je doen om een zo goed mogelijk afweersysteem te hebben, zodat je lichaam sterk reageert wanneer het voor het eerst in aanraking komt met dit coronavirus? De eerste tips zijn een aantal inkoppertjes, maar blijven erg belangrijk. Gezond eten, wij noemen dit altijd het mediterraan dieet (in tegenstelling tot het Amerikaanse dieet); goed slapen: het is zo duidelijk aangetoond dat een volwassenen dagelijks minstens zeven à acht uur moet slapen, want anders is de afweer duidelijk minder. Matig-sterke (maar niet extreme) lichaamsbeweging maakt je afweercellen wakker en alert (NK-cellen en macrofagen maken een groter aantal activerende cytokines), net als een goede boswandeling. Hoewel dit wellicht vreemd klinkt maar elke week twee uur in een bos wandelen maakt je NK-cellen wakker; en als laaste heeft iedereen dagelijks minstens 15 minuten zon zonder zonnebrand of anders vitamine D3 10002000UI nodig per dag. Verder hebben we twee andere lessen geleerd van onze collegae uit 1918.

Denkend dat de oorzaak een bacterie was (Bacillus influenzae) begonnen onze voorgangers mensen in te enten met bacterieel lysaat, een mengeling van een aantal bacteriën die luchtwegontstekingen veroorzaken. Als we oude artikelen lezen, staan we nu nog versteld van het goede resultaat, met in een aantal studies een reductie van de sterfte gevallen tussen 50 en 70%. Als kinderallergoloog heb ik al vele jaren met goed resultaat met bacteriële vaccines gewerkt, in kinderen die steeds ziek werden.

En de laatste les die we hebben geleerd van onze collega’s van weleer is hoe belangrijk de koorts is om je afweer te stimuleren. Wij weten nu dat het afweersysteem van levende wezens, niet alleen de mensheid, optimaal werkt met verhoogde lichaamstemperatuur. Dus, in het begin van de ziekte, als patiënten hoge koorts hebben, kan dit in de meeste gevallen een positieve uitwerking hebben op het ziekteverloop. Ik probeer zo min mogelijk koortsonderdrukkende geneesmiddelen te gebruiken.

Honderd jaar geleden werd zelfs hydrotherapie aanbevolen: drie keer daags in kokend water gedrenkte doeken op borst en buik van de zieke, die was gewikkeld in een grote deken zodat zijn lichaam goed warm bleef en uiteindelijk de ziekteverwekker kon overwinnen [culturele noot: ik vertelde dit aan een van mijn patiënten, en ze vertelde me een heel parallelle techniek die hier in Mexico door haar oma ‘curandera’ werd toegepast, maar met hete manteca]. Goed, hopelijk heeft niemand van jullie dit soort maatregelen ooit nodig, maar we weten nu steeds duidelijker wat voor immunologische mechanismen hieraan ten grondslag liggen.

32.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

Als laatste opmerking zou ik willen toevoegen dat wij met mijn groep onderzoekers een groot aantal artikelen hebben doorgenomen over het versterken van de natuurlijke afweer. Tot mijn grote vreugde zijn verscheidene daarvan van Nederlandse oorsprong! Samen met Australië is Nederland het eerste land dat aan gezondheidszorgmedewerkers, die met Covid19 patiënten in aanraking komen, BCGvaccinatie toedient (inenting tegen tuberculose die in Nederland niet meer op het inent boekje staat sinds vorige eeuw), om te kijken of ze zo minder snel of minder ernstig besmet raken. Dit is nog alleen op het niveau van klinisch onderzoek, maar het idee is helemaal in lijn met wat ik hierboven met u heb besproken: door het trainen van je afweer met ziekmakende stoffen stimuleren van de aangeboren immuniteit, innate immunity, van vitaal belang bij het eerste contact met SARS-CoV-2!

DBC Nieuwsbrief 12, 1 juni 2020

DE UNAM EN COVID19 Door Roelof Bijker Hoe is het de UNAM vergaan onder de uitbraak van het coronavirus Covid19 en, misschien nog wel belangrijker, hoe kan de UNAM bijdragen aan de bestrijding van deze crisis?

Als onderwijsinstelling heeft de UNAM de richtlijnen van de SEP gevolgd. Dus vanaf half maart moesten we noodgedwongen overschakelen van colleges in Ciudad Universitaria op colleges online.

Alle andere academische evenementen, zoals congressen, zomerscholen, seminaries, colloquia en vergaderingen zijn afgelast, uitgesteld of overgestapt op online service. We zijn binnen korte tijd experts geworden in het gebruik van Zoom, Bluejeans, Google Meet en andere internetdiensten.

Dankzij deze diensten en de beschikbaarheid van een goede internetverbinding gaat het grootste deel van mijn activiteiten gewoon door, maar nu vanuit de studeerkamer thuis. Mijn collega‘s die in een laboratorium werken en afhankelijk zijn van de toegang tot hun experimentele opstellingen, ondervinden uiteraard veel meer obstakels om hun werkzaamheden voort te zetten. De duur van het huidige semester is verlengd van eind mei tot eind augustus. Mijn inschatting is dat we zeker niet terugkeren naar onze normale activiteiten in CU tot na de zomervakantie van de UNAM. In tegenstelling tot in Nederland en andere Europese landen neemt in Mexico het aantal nieuwe gevallen van Covid19 nog steeds toe, evenals het aantal slachtoffers (vorige week 3755 in vergelijking met 60 in Nederland). In het licht hiervan zijn we er nog lang niet en, ondanks de (vaak tegenstrijdige) persconferenties van de overheid, is de curve nog niet aan het afvlakken. Het is nog volstrekt onduidelijk wanneer en hoe we uit deze crisis komen.

De tweede vraag ”hoe kan de UNAM bijdragen aan de bestrijding van deze crisis” zal ik illustreren met een voorbeeld waarin een hoop verschillende aspecten bij elkaar komen. Sinds het begin van de cuarentena heeft de UNAM in samenwerking met andere universiteiten verschillende initiatieven ontplooid om de coronacrisis het hoofd te bieden, maar zoals we zullen zien laat de uitvoering hiervan te wensen over. Als voorbeeld noem ik het ontwerp en de bouw van een beademingsapparaat door Gustavo Medina Tanco, een Argentijnse collega en hoofd van het Laboratorio de Instrumentación Espacial van het van het Instituto de Ciencias Nucleares, UNAM. Zoals bekend is er een groot gebrek 33.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

aan beademingsapparaten voor de behandeling van Covid19 patiënten. Mijn collega heeft in recordtijd een ontwerp gemaakt en een prototype gebouwd dat uitgebreid getest is met behulp van experts van Nutrición Salvador Zubirán en INER, het Instituto Nacional de Enfermedades Respiratorias.

In samenwerking met de Facultad de Medicina Veterinaria y Zootecnia, UNAM, zijn er proeven genomen met drie varkens. Het ontwerp heeft alle tests met glans doorstaan. Het is draagbaar en veel goedkoper dan commerciële merken, de kosten worden geraamd op 700 USD per apparaat. Er zijn contacten gelegd met het bedrijfsleven om het in productie te nemen. Verschillende bedrijven hebben hun interesse uitgesproken en hebben aangeboden om 100 apparaten te schenken, onder de voorwaarde dat de productie snel kan worden opgestart voordat de crisis voorbij is. Het ontwerp was half mei al klaar, maar het wachten is nu op de goedkeuring door CONACyT (Consejo Nacional de Ciencia y Tecnología) en COFEPRIS (Comisión Federal para la Protección contra Riesgos Sanitarios), zodat het gebruikt kan worden voor urgente gevallen. Beide instanties zijn overheidsinstellingen en als zodanig onderhavig aan de grillen en nukken van de regering. Was er bij vorige regeringen nog een zeker besef van het algemeen belang van onderwijs, cultuur, wetenschap en technologie, de huidige regering heeft hiervan nog geen blijk gegeven. Integendeel, onderzoeksprojecten worden academisch goedgekeurd maar ontvangen geen financiële ondersteuning, er zijn grote vertragingen bij het ontvangen van onderzoeksgelden, studiebeursen voor studenten worden gekort, enzovoorts.

Dit is een goed voorbeeld van hoe universiteiten, in dit geval de UNAM, bij kunnen dragen aan de oplossing van nationale problemen via wetenschappelijke en technologische innovatie en ontwikkeling. Dit vereist echter een langetermijnplanning voor langdurige investering in onderwijs, wetenschap en technologie die veel verder reikt dan de korte-termijn-interesse van de politici (tot de volgende verkiezingen). Het is triest en frustrerend om te zien dat overheidsinstellingen geen prioriteit geven aan dergelijke initiatieven, en zeker in de huidige omstandigheden.

DBC Nieuwsbrief 13, 8 juni 2020 Naschrift.

Half juli werd bekend gemaakt dat na maanden wachten CONACyT het technisch ontwerp voor een 100 % lokaal te produceren, cost-efficient, beademingsapparaat heeft goedgekeurd. Het wachten is nu op de volgende stap, de autorisatie van COFIPRIS, voordat mag begonnen worden met de produktie vd eerste 200 "ventiladores" die gratis zullen worden aangeboden door een 20-tal prive-bedrijven aan Mexicaanse ziekenhuizen. Wie weet, komt het allemaal nog rond voor het einde van de pandemie!

DUTCH BUSINESS CLUB MEXICO Door Thibo Duifhuizen Twee jaar geleden was ik op vakantie met familie om mijn broer en schoonzus te bezoeken die toen nog in Polanco woonden. Met z’n allen zijn we naar Zihuatanejo gereisd waar ik mijn huidige vriendin heb ontmoet. In 2018 en 2019 hebben we elkaar intensief leren kennen en opgezocht in Nederland en Mexico. Nu woon ik met haar samen in Santa Fe omdat ik in oktober 2019 heb besloten om naar haar toe te komen voor onbepaalde tijd. Mijn baan als landschapsontwerper bij het Nederlandss 34.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

landschapsarchitectenbureau Sant en Co had ik opgezegd om een nieuw avontuur te beginnen in Mexico. Ik had vertrouwen om dit te doen omdat ik zeker wilde weten wat onze liefde echt betekende en omdat ik geld gespaard had voor een lange reis die ik altijd al wilde maken.

De eerste maanden in Mexico hebben we beleefd met veel binnenlandse reisjes, feestjes en festivals.

Een fantastische tijd waarin we steeds meer begrepen dat we heel goed bij elkaar passen. Ik had besloten om mijzelf in Mexico de tijd te gunnen om ook andere dingen te doen en ontdekken die ik leuk vind zoals schilderen en grafisch ontwerpen naast mijn werk als landschapsontwerper. Mijn eerste klus was dan ook een ontwerp maken voor een muurschildering voor het muziekfestival Corona Capital. Ik was verrast dat mijn ontwerp geselecteerd werd en dat ik betaald kreeg om het ontwerp te realiseren. Superleuk om te doen en om in contact te komen met andere artiesten die prachtig werk maken. We liepen tijdens de opbouw van het festival over het terrein wat een leuke inkijk gaf en kregen gratis kaarten zodat we naar het tweedaagse festival konden.

Een andere grafische klus die ik heb kunnen doen was het maken van een logo en etiketlabels voor Bikes Best Shot (spuitbussen ten behoeve van fietsonderhoud). Met deze klus heb ik geleerd dat het in Mexico zo makkelijk is om een product op de markt te brengen. Met veiligheidsissues wordt nauwelijks rekening gehouden (zeker voor een licht ontvlambaar product als dit) en ik moest mijn klant erop wijzen dat een disclaimer op het product met gevaar iconen toch wel handig zou zijn. Nadat het ontwerp voor de labels en het logo klaar was en de klant tevreden, werd het diezelfde week nog op de producten geplakt en verkoopbaar gemaakt. We hadden een prijs voor mijn werk afgesproken die in vier termijnen zou worden uitbetaald en omdat ik enigszins bevriend was vertrouwde ik hem en ging ik akkoord met het betalingsvoorstel. Helaas na de tweede betaling is er niets meer overgemaakt en heb ik mijn les geleerd wat betreft dit soort afspraken en dat ook business doen met ‘vrienden’ niet altijd handig en betrouwbaar is. Om een lang verhaal kort te houden vrienden zijn we helaas niet meer. Ondertussen ben ik vrolijk verder gegaan met het maken van kunst en dat werd opgepikt door een vriendin die net haar galerie website heeft gestart. Nu is mijn werk te zien en te koop via dueringart.com .

Nu begon ik toch mijn vak als landschapsontwerper te missen en ben ik gaan nadenken hoe ik mijn expertise kan gebruiken om een bijdrage te leveren aan Mexico City. Daarom ben ik begonnen met het bouwen van een website en bedrijfsprofiel om mijzelf kenbaar te maken als freelance landschapsontwerper. Wat ik merkte in de eerste maanden in CDMX is dat het goed is om je uit te spreken waarom je hier bent en wat je doet op welke gelegenheid dan ook. Omdat je als Europeaan toch al gauw aanspraak hebt en verteld wat je kan, spreek je al snel mensen die zelf ontwerper zijn of iemand kennen die waardevol kan zijn voor je netwerk. Zo ben ik ook aan mijn eerste klussen gekomen op grafisch vlak maar nog geen klussen kunnen werven als landschapsontwerper. Omdat Covid19 deze manier van werken belemmerten ik nu bijna geen nieuwe mensen leer kennen door de lockdown valt het werven van werk een beetje stil. Daarom heb ik besloten een blog te schrijven met daarin een ontwerpend onderzoek voor mijn nieuwe website urbaanstudio.com.

In deze blog wil aan de hand van observaties verbetering voorstellen in de vorm van een ontwerpend onderzoek. Het zal niemand die in Mexico is geweest of woont, ontgaan dat het niet altijd even best is gesteld met de openbare ruimte. Maar om niet in een klaagstand te komen, wat vrij gemakkelijk is als Nederlander, wil ik in mijn blog oplossingen en ontwerp principes aandragen die kunnen bijdragen aan 35.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

een betere openbare ruimte. In mijn eerste blog ‘De impact van de Santa Fe bubble’ schets ik een beeld hoe Santa Fe tot stand is gekomen en neem ik een test gebied waar ik vertel wat er daar naar mijn mening verkeerd gaat. Een van de aanleidingen waarom de openbare ruimte in Santa Fe zo slecht is gesteld is namelijk dat iedereen zich met de auto verplaatst. Men gaat met de auto van de ene bubbel naar de andere bubbel en wat daartussen in gebeurt de openbare ruimte, telt niet echt mee.

Daardoor wordt het voor voetgangers lastig in Santa Fe en probeer ik manieren te vinden voor onderlingen verbindingen!

Nu heb ik gelukkig nog wat spaarcenten over en kan ik nog een tijd overbruggen hier in Mexico maar het zou fijn zijn om weer bezig te zijn met mijn vak. Mocht het uiteindelijk niet lukken met vinden van geschikt werk in Mexico zijn er gelukkig genoeg opties om in Nederland weer aan de slag te gaan. Met mijn spaarbuffer heb ik rekening gehouden dat die optie altijd bestaat en om in NL niet met lege handen te staan.

Mijn blog is te lezen op mijn website en zal binnenkort gepubliceerd worden middels LinkedIn. Verder probeer ik mijn website onder de aandacht te brengen en stuur ik contact brieven naar architecten en landschapsarchitect in de stad. Op deze manier probeer ik in Covid19 tijden actief te zijn met mijn expertise en volgt er hopelijk later werk uit.

DBC Nieuwsbrief 14, 15 juni 2020

CHILE, CRISIS OP CRISIS Door Cees van der Hulst Chili. Crisis op crisis, coronavirus bovenop sociale onrust Na ruim dertig jaar in Mexico-Stad gewoond te hebben, waar ik zowel in uitgevers- als verzekeringsindustrie (ING en AXA Seguros) gewerkt heb, ben ik met mijn Chileense echtgenote in 2018 naar Chili verhuisd. Net niet AMLO en de 4T mogen meemaken!

Sociale onrust. Afgelopen oktober in Chili, een bescheiden prijsverhoging van de metro-kaartjes in Santiago de Chili, deed de vlam in de pan slaan en leidde tot protesten en plunderingen. Dat had je niet verwacht in één van de rijkste landen in Zuid-Amerika waar de armoede in dertig jaar was teruggebracht van 40% tot 9% van de bevolking en een bnp dat vervijfvoudigde in die tijd. Het nationale inkomen was enorm gegroeid maar de ongelijkheid bleef groot.

De protesten gingen niet alleen over grote economische ongelijkheid maar ook over ongelijkheid van kansen en behandeling. De politieke en economische elites hebben er weinig weet van hoe de meerderheid van dit land woont en leeft.

Dat verwondert me ook niet. De elites wonen en werken in een eigen wereld. In Santiago de Chile valt ook de segregatie van de stad op: in ongeveer vijf gemeentes van de 32 in de hoofdstad wonen de welgesteldere mensen, ongeveer een 11% van de ruim 6 miljoen inwoners. In het centrum en nog wat 36.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

wijken zijn de kantoren. De financiële wijk in de gemeente Las Condes wordt ook Sanhattan genoemd.

Cabify en Uber zijn ook alleen in die wijken werkzaam.

Dan is er ook nog een vrij scherpe polarisatie in de maatschappij: de wond van de militaire dictatuur is nog nauwelijks gedicht en hersteld, de spanningen tussen links en rechts zijn groot en er heerst een sfeer van intolerantie voor de mening van de ander. Je bent of voor Allende of voor Pinochet. Geen nuances, geen grijs of kleur. Enkel zwart-wit. Jonge mensen, na de dictatuur geboren maar gemakkelijk beïnvloedbaar, worden door de extremen voor hun karretje gespannen.

De schade als gevolg van de gewelddadige protesten was enorm: verbrande bussen en metrostations verdubbelden de reistijden voor een groot deel van de bevolking; de stillegging van vele economische activiteiten had tot gevolg het verlies van ruim 300,000 banen in een paar maanden tijd, in hotels, horeca en andere bedrijven. Geplunderde en verbrande supermarkten gingen voorgoed dicht.

Voor oktober was mijn kijk op Chili enorm positief: het economisch klimaat van Chili is behoorlijk ondernemend en dynamisch. Een mooi voorbeeld is Cornershop, een shopping app, gecreëerd in Chili, die ook actief is in México en nu overgenomen wordt door Uber, voor rond de 459 miljoen dollar.

Chileense ondernemingen zijn actief in heel Latijns-Amerika. Fallabella, een grote retailer, is een joint venture aangegaan met Soriana in Mexico (Sodimac Homecenter en kredietkaart operatie). In Chili zijn er 900.000 bedrijven (2019); in 2018 werden er 132.000 bedrijven gecreëerd. Je kunt zelfs een bedrijf opzetten online in één dag.

Niettemin zie ik ook dat Chili aan structurele verbeteringen toe is: de bescherming van de consument is gering. Veel burocratie: tot mijn grote verbazing liep ik tegen een flinke burocratie op om mij te vestigen in Chili (mijn verblijfsvergunning deed er anderhalf jaar over om goedkeuring te verkrijgen na balen papier, notariële verklaringen dat ik nog steeds met mijn Chileense vrouw getrouwd ben. Wat meer burocratie dan in Mexico (alles moet nog op papier, met behulp van een notaris, en bijna geen corruptie (hoera) vergeleken met Mexico. Een bekende grap hier is dat je naar de notaris moet om te certificeren dat je nog in leven bent.

Verzekeringscontracten zijn onvoldoende gereguleerd vergeleken met wat ik in Mexico kende. In Chili, bijvoorbeeld, mag een verzekeraar gewoon je medische verzekering van de een op de andere dag opzeggen. Daarna, als je dan gezondheidsproblemen zou hebben, zou je verzekerd worden met uitsluitingen in een nieuwe polis!

De centrumrechtse regering van miljardair Piñeira reageerde op de sociale onrust met een stevig plan: verhoging van minimumloon en van de pensioenen. Het plan ter reactivering van de economie, aangekondigd in de eerste week van december, gaat rond de 5,5 miljard dollar kosten. Toen kwam de kerstvakantie en zomervakantie: jazeker, op het zuidelijk halfrond is het rond de 30 graden Celsius met de kerst. Gedurende januari en vooral februari gaan veel mensen op vakantie. Ook deelnemers aan demonstraties en de gemaskerde lieden die rellen veroorzaakten gingen blijkbaar ook naar het strand!

De rust keerde wat terug in het land na maanden van rellen en protesten.

Coronacrisis. Ondertussen had het coronavirus zijn kop opgestoken in China en begon het zich over de wereld te verpreiden. In februari ben ik zelf ook met mijn vrouw een paar weken op vakantie geweest in Zuid-Chili en Bariloche, Argentinië. We kwamen op zaterdag 14 maart weer thuis in Santiago en vier 37.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

dagen daarna, op 18 maart, riep president Piñera de noodtoestand uit vanwege het opduiken van het coronavirus in Chili: 238 positief geteste mensen en 8 opgenomen in het ziekenhuis. De noodtoestand in Chili betekende: avondklok (van 22:00 tot 5:00), grenzen gingen dicht (we waren dus net op het nippertje terug uit Bariloche!), nationale parken, bioscopen en malls gingen ook dicht.

De eerste Covid19 was een man die terugkwam uit Singapore daarna volgden de vakantiegangers die terugkwamen uit Europa (vooral uit Italië en Spanje): begin maart was er een uitbraak van coronavirus in het Saint George College, een privéschool in de Vitacura wijk. Ook een nichtje van mijn vrouw die terugkwam uit Spanje ging in quarantaine, om eventuele besmetting van haar ouders te voorkomen.

Al spoedig werd een zogenaamde ‘dynamische quarantaine’ toegepast op de wijken met positief gesteste mensen; dat waren de wijken van de vakantiegangers die naar Europa geweest waren, dus het rijkere deel van de stad. Achteraf blijkt dat het slecht gewerkt heeft: de Covid19 is vandaar verspreid via dienstmeisjes (nanas), tuiniers en conciërges van appartementsgebouwen in de rijke naar de armere wijken. Inmiddels moest je ook met een mondkapje de straat op. Alleen de supermarkten, drogisten en nog wat essentiële winkels bleven open.

Na het banenverlies als gevolg van de sociale rellen van eind vorig jaar volgde de door de Covid19 gedwongen stilstand van de economie, met als gevolg het verlies van nog veel meer banen. Vooral kleine ondernemers en middelgrote bedrijven hebben niet de fianciële ruggegraat om maanden geen inkomen te hebben. Velen blijven hun personeel nog betalen, anderen kunnen zelfs dat niet aan.

Banken geven uitstel voor het betalen van leningen. Sommigen hebben huurverlaging gekregen van onroerendgoedeigenaren maar zelfs dan…

De regering heeft wel onmiddelijk allerlei steunprogramma’s opgezet ter ondersteuning van families zonder inkomens, alleenstaande ouderen kregen hulp via gemeentes, 2,5 miljoen voedselpakketten werden afgeleverd aan zeer kwetsbare families. De regering van Piñera heeft heel rap gereageerd op de noodsituatie: publieke en privéziekenhuizen kwamen onder één enkele coordinatie van het Ministerie van Gezondheid, de beddencapaciteit van intensive care units werd enorm vergroot; grote aantallen beademingsmachines werden binnengevlogen (met vliegtuigen van de luchtmacht, om stelen van lading te voorkomen, en via luchthavens van ‘vriendelijke landen’).

Afgelopen week heeft de regering, die geen meerderheid heeft in het parlement verwijderen een akkoord bereikt met drie oppositiepartijen: een akkoord bereikt van 12 miljard dollar ter ondersteuning en reactivering van de economie. De projectie van de centrale bank van Chili is dat het bnp pas in 2022 terug zal zijn op niveau van 2019 (voor sociale crisis en coronacrisis). O.a. zal er worden geïnvesteerd in sociale woningbouw (100,000 huizen) met een werkverschaffing voor zo’n 200.000 mensen.

Toch zijn er in moeilijke tijden zeker weer kansen en mogelijkheden voor ondernemende mensen: allerlei entrepreneurs bieden (via Facebook en WhatsApp) thuisbezorging van mondkapjes en ontsmettingsmiddelen aan, anderen bezorgen groente en fruit (tegen betere prijzen dan de supermarkt), er wordt Engelse les gegeven via Skype of Zoom, gastronomie-blogs hebben goede tijden (mensen koken nu thuis). Een kantoorboekhandelketen zette in korte tijd de logistiek op voor ecommerce, ook kunstgalerieënwaren na een maand met een winkel op internet. Volop werk voor ontwikkelaars van webwinkels enz. Autoverzekeraar Sura met verzekering per km (heb ik ook) is 38.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

ineens een grote hit geworden! En werd nu pas gekopieerd door andere verzekeraars! Binnen een maand was er groep creatieve mensen bezig met de fabricage van ‘made in chile’ beademingsmachines. Nieuwe bedrijfjes ter vervanging van accu’s aan huis sprongen als paddestoelen de grond uit. En nog een lange enzovoorts…

Chileense bedrijven waren tot voor de coronacrisis niet ingesteld of voorbereid op telewerken: nu blijkt dat toch te kunnen en vaak heel produktief te zijn. Mijn zwager die werkzaam is bij een bank doet al drie maanden telewerken. Ik denk dat deze vreemde crisis toch blijvende positieve efecten zal hebben op bedrijven: ze zullen gedwongen worden zich digitaal te moeten actualiseren. Er verdwijnen zeker banen maar ook zullen er nieuwe banen gecreëerd worden.

Het economisch herstel van Chili zal zonder twijfel ook afhangen van het herstel van de wereldeconomie. Chili heeft een belangrijke handelsrelatie met China (koper enz.). De polarisering tussen de VS en China kan ook parten spelen. Dit zal afhangen van het feit of de malle man met het oranje haar herkozen wordt in november.

Op sanitair gebied is de coronacrisis in Chili zeker nog niet onder controle: sinds twee weken geleden is de hele hoofdstad net als andere steden in Chili in een totale ‘lockdown’. Het winterweer, de kleine behuizing (gemiddeld 40 m2 of minder per familie) van een groot deel van de bevolking, een informele economie van ongeveer 40% maakt het moeilijk om mensen onder een lockdown te houden. Als ze thuisblijven komt er geen geld binnen en geen brood op tafel. De kleine behuizing helpt niet besmetting te voorkomen in quarantaine, in tegendeel… Veel mensen houden zich ook niet aan de lockdown. Fakenews speelt ook mee. Linkse mensen beweren dat dhetcoronavirus door de rechtse regering verzonnen is om ze thuis te houden zodat ze niet kunnen protesteren. Duizenden mensen zijn al aangehouden. Ik ben zelf ook aangehouden maar had mijn verlof (in mijn mobieltje) bij me. Elke persoon kan twee verlofjes (van pakweg drie uur) afladen van internet met al je persoonlijke gegevens. Mensen van 75 en ouder mogen niet de straat op (zijn ook inmiddels hele discussies over).

Vandaag zijn we over de 220.000 positief geteste mensen heen (op de 9de plaats na Italië, op Worldometer) en 3.615 doden. We zijn er dus nog lang niet.

Thuis bakken we nu ons eigen brood: heerlijk moet ik zeggen. Doen we nu al drie weken, steeds lekkerder! En verder weer met nieuwe ideeën en plannen bezig voor na de lockdown. Hopelijk spoedig terug naar de normaliteit, al is het een andere normaliteit!

DBC Nieuwsbrief 15, 22 juni 2020

39.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

KRONIEK Door Hendrik Lolkema KRONIEK VAN EEN HALF JAAR CORONA IN MEXICO EN NEDERLAND. In januari was er nog niets aan de hand.

Maar in februari kwamen er geruchten uit China dat daar weer een griepachtig virus de kop had opgestoken. Niets nieuws onder de zon. Uit de wildebeestenmarkten van dat land waren het laatste decennium wel meer virussen opgedoken. SARS was het bekendste voorbeeld. En dan de Ebolavirussen uit Afrika. Zijn nooit een internationaal probleem geworden. De virussen hadden nooit Europa en de rest van de wereld bereikt. Dus geen zorgen. Maar deze keer zou het anders lopen....

Eind februari verscheen het virus om onnaspeurbare redenen plotseling in Noord-ItaliĂŤ en richtte daar in korte tijd een ware slachting aan onder de oudere bewoners van het land. De omringende Europese landen keken met verbijstering toe, hoewel de bevolking zich vooralsnog weinig ongerust maakte. Tot begin maart vertrokken de wintersporters nog vrolijk naar de Italiaanse Alpen. Maar niet kon worden voorkomen dat het virus spoedig de rest van Europa overspoelde. Op 27 februari werd in Nederland de eerste besmetting geconstateerd en op 6 maart viel het eerste slachtoffer.

Europa sloeg nu alarm. Begin maart gingen Spanje en Frankrijk op slot. De maatregelen waren rigoreus. Er was praktisch sprake van huisarrest en de economische activiteit ging bijkans volledig plat.

In Nederland ging men op 15 maart over tot minder stringente maatregelen, een zogenaamde "intelligente lockdown". De horeca ging dicht. Sportevenementen, festivals en culturele activiteiten werden opgeschort, maar men kon nog wel redelijk onbelemmerd de straat op (hoewel daar nauwelijks iets te beleven viel). De economie werd zoveel mogelijk ontzien. Thuiswerken werd het devies.

Op het westelijk halfrond ging het leven voorlopig ongestoord verder. Natuurlijk was de commotie in Europa ook in de Amerika's niet onopgemerkt gebleven. Hoewel Europa in Latijns-Amerika in redelijk hoog aanzien staat, begon die houding nu te kantelen. In Peru werden nietsvermoedende Europese backpackers plotseling onthaald op spreekkoren van joelende straatkinderen: "Corona, corona..".

Spoedig werden ze daar door de autoriteiten verplicht om in quarantaine te gaan in smoezelige hotels, totdat ze het land werden uitgezet.

In Cuernavaca zat ik op 18 maart met een aantal landgenoten te ontbijten. Zoals gewoonlijk werd de conversatie op luide toon in de landstaal gevoerd. De ober, waarschijnlijk een Europese taal bevroedend, zette ijlings een mondkapje op......

Ondertussen sloop het virus in de loop van maart ook Mexico binnen. Aan het einde van de maand waren er al 28 slachtoffers gevallen. President AMLO wilde er niets van weten. De coronacrisis was een onwelkome distractie van zijn project om de "Cuarta Transformacion" er bij de Mexicanen doorheen te rammen. In eerste instantie deed hij nog een poging de crisis positief te framen. Men moest elkaar vooral blijven omhelzen: "abrazos, no balazos". Nog op 3 april deed hij de verbijsterende 40.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

uitspraak dat de crisis "nos vino como anillo al dedo". Later draaide hij enigszins bij en en vertrok mokkend naar de achtergrond. Het vuile werk van het managen van de coronacrisis liet hij verder (tot aan de dag van vandaag) over aan zijn onderminister van Gezondheid Hugo Lopez-Gatell.

Het particulier initiatief, en dan met name het moderne internationale en nationale bedrijfsleven, en ook enige deelstaten met een gouverneur van de oppositie, hadden ondertussen wel enige verantwoordelijkheid genomen. Noodgedwongen moest de aanvankelijke apathie van de federale autoriteiten door hen gecompenseerd worden. Reeds op 13 maart gaf de lokale vestiging van Uber het personeel de opdracht om voortaan vanuit huis te gaan werken. Starbucks sloot kort daarna de deuren. De commerciële winkelcentra voor de middenklasse waren eind maart allemaal dicht.

Sanborns volgde op 3 april. De supermarkten namen maatregelen. Maar terwijl de superhygiënische filialen van Starbucks en Sanborns al wekenlang gesloten waren, bleven de terrassen op het Zocalo van Cuernavaca gewoon open. Ook de talloze eettentje en taco-stands in het centrum bleven tot diep in april normaal hun zaken doen. Mariachi's stonden toen nog steeds op de hoek van het plein naar klanten te hengelen. Pas half april kwam het bestuur van de deelstaat Morelos eindelijk in actie en maakte daar een einde aan.

De coronacrisis toont opnieuw de interne verdeeldheid en ongelijkheid van de Mexicaanse samenleving aan. De middenklasse is goed geïnformeerd, heeft de middelen om zich te beschermen, en kan zich terugtrekken in de eigen bubbel. De "clases populares" zijn door hun eigen overheid op het verkeerde been gezet, hebben andere dingen aan het hoofd, en moeten de straat op om het brood te verdienen: "si no trabajo no como". De middenklasse komt de crisis goed door, de slachtoffers vallen in de sloppenwijken. Corona is in Mexico een armeluisziekte.

Op 23 april vertrekken mijn echtgenote Raquel en ik naar Nederland. We hebben een lange tijd van tevoren aangeschaft retourticket met Aeromexico. De zomermaanden brengen we meestal door in ons flatje in Den Haag. Ik heb er lange tijd een hard hoofd in of de vlucht door zal gaan. De EU heeft een inreisverbod ingesteld voor landen buiten de EU. Mexicanen mogen de EU niet in, dus waarom zou Aeromexico nog naar Amsterdam vliegen? Maar de vlucht gaat door zoals gepland. Op een verlaten terminal moeten we een app downloaden met gezondheidsvragen. Die produceert een barcode die nodig is om de douane te kunnen passeren. Twee keer wordt ons een temperatuurpistool tegen het hoofd gehouden. Waarom al dat gedoe wanneer we toch het land verlaten? In de Boeing Dreamliner met capaciteit voor 250 personen zitten hooguit 50 personen. Ik vraag me nog steeds af waarom Aeromexico deze verliesgevende vluchten is blijven uitvoeren.

Op een verlaten Schiphol kunnen we zo doorlopen. Geen enkele mededeling over een -al dan niet verplichte- quarantaine. Onze zoon Alejandro wacht ons op. Het is mooi weer, we gaan buiten op een bankje zitten. Pas later realiseer ik mij dat dit een boete van 390 euro per persoon had kunnen opleveren. Immers, er is een verbod op samenscholingen van meer dan twee personen niet tot dezelfde huishouding behorend.

Op 23 april is de crisis in Nederland al over het hoogtepunt heen. 7 april is de zwartste dag, er vallen dan 234 slachtoffers te betreuren. Daarna is er sprake van een dalende curve. Eind april zijn in het centrum van Den Haag de meeste winkels (nog niet alle) open en zijn er behoorlijk veel mensen op

41.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

straat. Weinig mondkapjes te bespeuren. Wel is er nergens een kop koffie te krijgen. Maar een ijsje kun je zo op straat kopen.

De supermarkten zijn een afknapper. Men laat veel te veel mensen binnen, de afstand kan niet in acht worden genomen. Bijna niemand -ook het personeel niet- heeft een mondkapje op en de karretjes worden niet goed gedesinfecteerd. In de patisserie zit het het personeel met zijn blote vingers aan het brood. Geen plastic handschoenen en haarnetjes. Dat is in Mexico toch echt veel beter georganiseerd!

Daar kwamen de klanten zonder mondkapje geen supermarkt meer binnen.

De laatste twee maanden is de situatie in Nederland constant verbeterd. Op het hoogtepunt was de crisis best heftig. Gemeten naar oversterfte wordt het aantal slachtoffers op 9000 personen geschat.

Op een bevolking van 18 miljoen betekent dit een mortaliteit van 500 per miljoen inwoners. Vooral in de verpleeghuizen heeft het virus huisgehouden. Maar op dit moment zijn de cijfers gunstig. Het aantal dagelijkse sterfgevallen is momenteel (eind juni) minder dan 10. Ik heb geen goede verklaring voor de actuele lage cijfers in Nederland, want eigenlijk waren de beperkingen hier altijd behoorlijk relaxed in vergelijking met andere landen. Op dit moment zijn de voornaamste bezorgdheden lokale outbreaks (slachterijen, zoals in Duitsland) en de beruchte tweede golf die in het najaar wordt verwacht. Want ook in Nederland is het virus niet verdwenen. Enige beperkingen, met name thuiswerken en afstand houden, blijven gehandhaafd. Maar voor de gewone burger is de situatie bijkans genormaliseerd. Ook kan men weer op vakantie binnen Europa. Verder heeft Nederland de financiele middelen om de vele negatieve consequenties voor de economie enigszins te neutraliseren.

Dat neemt niet weg dat het dieptepunt van de door corona veroorzaakte economische crisis ook in Nederland nog moet komen. En nu Mexico. Afgelopen week beleefde het land het trieste record van meer dan 1000 dagelijkse corona slachtoffers. De crisis is in Mexico niet onder controle. De teller staat nu op ruim 25000 doden. Maar dat is de officiele opgave, en een geweldige onderschatting, want er wordt nauwelijks getest. Hoogstens kan op dit moment worden gesproken van een afvlakkende curve op een onacceptabel hoog niveau. En toch is er op dit moment geen andere keus voor Mexico dan de lockdown na bijna drie maanden te versoepelen. Het land loopt op zijn tandvlees. Er zijn geen reserves om de economische effecten van de crisis te verzachten. AMLO zou middelen kunnen genereren door het verhogen van de binnenlandse en buitenlandse overheidsschuld. In principe is daar enige marge voor. Maar AMLO wil dat niet. In zijn optiek betekent dat de uitlevering van het land aan de kapitalistische financiele markten. Gegeven de geschiedenis van Mexico heeft hij hier misschien een punt. Maar het betekent wel dat op dit moment ook op het gebied van de economie Mexico aan het einde van zijn latijn is.

Maar het opheffen van restricties terwijl er nog geen sprake is van een dalende curve is onontgonnen terrein, en een afschuwelijk risico. Het einde van Mexico's beproevingen is nog niet in zicht.

DBC Nieuwsbrief 16, 5 juli 2020

42.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

INDEPENDENCE DAY Door Leo Grimberg Vandaag is het 4 juli, dit is een belangrijke feestdag voor de Verenigde Staten van Amerika. Dat was 21 maart ook in Mexico en in de tussenliggende periode hebben we een sanitaire crisis doorgemaakt die ook voorlopig nog niet ten einde lijkt te komen. Het was eind maart toen Henk Keizer de eerste nieuwsbrieven verstuurde en waarop ik reageerde dat het in het midden en noorden van Mexico nog wel meeviel met de gevolgen van corona. Het viel mij vooral op dat er toen (nog) op een gedisciplineerde wijze werd gereageerd op het zich razendsnel verspreidend virus.

Niet lang daarna werd Mexico begin april ook hard getroffen door de crisis mede doordat de grenzen met de VS gesloten werden en vliegverkeer beperkt werd. De eerste officiële ´suspension´ notificaties kwamen binnen en we gingen in zelfopgelegde quarantaine. In de loop van april moesten we hard nadenken over hoe we die periode zonder kleerscheuren door zouden komen. Ondanks dat veel werk stillag, gingen we op zoek naar andere inkomstenbronnen, waaronder het promoten van een in wateroplosbaar desinfectiemiddel waar geen alcohol en geen chloor in zit (genaamd Virol-Oxy).

Daarnaast speelden we in op aanvragen voor achterstallig onderhoudswerk, dat waren immers essentiële activiteiten.

Toen kwam 27 april, een Nederlandse feestdag, en begon de vrije val van de peso, voor ons als importeur van Europese water-technologie geen goede ontwikkeling. Begin mei werd het niet beter en werden er nog meer opdrachten stilgelegd. Liquiditeitsproblemen bleven niet uit aangezien ook betrouwbare debiteuren niet meer konden betalen. Lopende kredieten gingen al snel richting hun limieten, waar banken nog flexibel waren met uitstel rentebetaling. Ik schreef op 12 mei aan Henk dat ook goede debiteuren het hooguit 2 maanden vol zouden houden in deze crisis. Tegen het einde van die maand waren we dus 2 maanden onderweg en bleven we zoeken naar creatieve oplossingen, daarbij werden we echter niet geholpen door het totale gebrek aan visie bij de Mexicaanse overheden. Dat we geen enkele financiële ondersteuning uit die hoek mogen verwachten is al jaren helder, maar dat er een streep wordt getrokken door de positieve trend van verduurzaming met als doel het overeind houden van archaïsche bedrijven als Pemex en CFE, maakt het voor innovatieve ondernemers wel heel lastig om te blijven geloven in een betere toekomst. Dan kun je wel blijven ´voortploeteren´ en gedreven zijn door je passie als ondernemer maar dat is op een zeker moment niet meer voldoende. Ergens eind juni reageerde ik op de meest recente nieuwsbrief van Henk waarin ik onze zorgen uitsprak over de komende periode. De trends zijn inmiddels duidelijk en geven aan dat we in een ondernemingsklimaat verkeren die totaal onzeker is geworden, niet zozeer door de gevolgen van corona maar vooral de wijze waarop de overheidsinstanties daarop hebben gereageerd.

Gebrek aan werkkapitaal is nog te overzien maar gebrek aan visie maken het vrijwel onmogelijk om nieuwe kansen te zoeken en daarop in te spelen. Dan ga je al snel over naar een ´overlevingsstrategie´ in plaats van een ´vernieuwingsstrategie´.

Terugkijkend op de afgelopen 3 maanden wat kun je dan als leerpunten aanmerken om de komende periode met iets meer hoop tegemoet te gaan. Ten eerste moet je als (mkb-) ondernemer in Mexico altijd al erg oppassen met lange termijn denken, of strategisch ondernemen. We weten dat hier meer 43.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

dan in Nederland situaties snel kunnen veranderen waar je dan ook flexibel op in moet spelen. Richt je onderneming zo in dat je daar ook toe in staat bent. Dat betekent meer met flexwerkers of outsourcing gaan werken, zorgen dat je reserves hebt (in euro’s of USD) ook al zijn de fiscus en seguro social in dit land daar niet erg happig op, maar met een goede financiële adviseur kun je een eind komen.

Als je in een sector werkt die seizoensgebonden is kun je natuurlijk tijdelijk de deuren sluiten, maar die luxe hebben de meeste ondernemers niet. Dan moet je dus de bakens verzetten, dat kan betekenen terug naar je core business of juist het tegenovergestelde en meer diversificatie. Ga ook te rade bij de ´goede´ klanten en leveranciers, die kunnen je vaak helpen bij het vinden van de juiste strategie. Zeker als je gedwongen wordt om contractuele condities (voorfinanciering, looptijden, levertijden e.d.) op de schop te nemen, dit kan bepaalde deuren sluiten maar andere openen. Meer dan vroeger zullen ze openstaan voor heronderhandelen.

Boven alles blijf gewoon je gezonde Hollandse verstand gebruiken, dat heeft ons heel ver gebracht en is iets waar vele Mexicanen respect voor hebben. Daarbij hoort ook een gezonde dosis behoedzaamheid zonder dat het uitmondt in achterdocht. Wij passen al deze leerpunten momenteel toe en weten ons gesteund door die passie voor ondernemen en natuurlijk het allerbelangrijkste, gezond blijven.

DBC Nieuwsbrief 16, 5 juli 2020

44.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

NOGMAALS KOFFIEDIK Door Ad ten Kate Henk vroeg me om nog een keer iets te schrijven over de ontwikkelingen hier op de mij eigen luchtige wijze.

Volgens hem dan, ik vind mezelf altijd erg serieus. Ook ben ik bang dat me dat niet gaat lukken: dat schrijven wel, maar dat luchtige, daar heb ik een zwaar hoofd in. Ik wil namelijk even stilstaan bij iets heel fundamenteels: bij de onbeperkte beperkingen van onze deskundigheid. We halen de kleuterschool, de lagere en de middelbare school, vervolgens de universiteit en, als het een beetje meezit, ook nog een doctorstitel, maar als we dan opeens verrast worden door zo’n toestand als nu, staan we ondanks al die titels met onze mond vol tanden. Allemaal. Zonder uitzondering.

Wel is het grappig te zien hoe verschillende zogenaamde deskundigen daarmee omgaan. Sommigen geven gewoon hun ondeskundigheid toe, anderen doen niet alleen net alsof ze het wel weten, maar doen daar nog een schepje bovenop. Het prachtigste voorbeeld is onze alom geliefde López-Gatel.

Eerst kwam hij met z’n verhaaltje over de curve die afgevlakt moest worden. Als we niet deden wat hij zei, zou die curve een hogere top hebben, maar wel eerder gaan dalen. Dan zou de ziekenhuiscapaciteit echter onvoldoende zijn. Dus sana distancia. Mondkapjes waren toen nog nergens goed voor, maar daar kwam hij later op terug.

Volstrekte onzin. Dat van het afvlakken van de curve dan. Alsof je een bel-curve in mekaar kan douwen en dat die daardoor breder zou worden, alsof er iets onder zit dat ruimte nodig heeft. Het gaat niet om het afvlakken van de curve, het gaat erom om die curve laag te houden. Het meest waarschijnlijk is dat, als we niets hadden gedaan, de curve niet alleen een hogere top zou hebben gehad, maar behalve dat ook nog een veel langdurigere uitloop. Dus waren, achteraf bekeken, die aanbevelingen van de sana distancia en ook het terugkomen op dat voorbarige oordeel over de mondkapjes zo gek nog niet.

Daarna kwam de man met z’n predicciones matemáticas. Voor het geval dat er iemand in de zaal zat die dacht dat hij het beter wist. Dat waren ook curves, maar dan wel uitgerekend door deskundigen met wiskundige modellen. Die curves deden ons uit de doeken hoe het ons zou vergaan.

Voorspellingen dus. En niet alleen hoe het ons zou vergaan, maar ook hoe het ons was vergaan als we niets hadden gedaan. Deskundigen noemen dat counterfactuals. Die twee werden dan vergeleken en daaruit moest dan blijken hoe geweldig zijn beleid al niet was.

Waar onze López-Gatell kennelijk geen weet van heeft is dat dat de uitkomsten van dat soort modellen meestal nogal gevoelig zijn voor de aannames die je erin stopt en voor de waardes van parameters die je niet kent. Veel gevoeliger dan voor de miljoenen gegevens die je aan je model voert.

Als je er nog een miljoen data bijdoet, worden de voorspellingen een paar procent hoger of lager. Als je de veronderstellingen varieert, worden ze twee keer zo groot of half zo klein. Zo werkt dat. Na al z’n predicciones matemáticas, en wat ervan uitgekomen is, is onze vriend inmiddels al z’n geloofwaardigheid kwijt. Wat hij niet kwijt is is zijn stelligheid. Hij laat zich niet uit het veld slaan. Sinds een paar weken verklaart hij met grote stelligheid het tegenovergestelde van vroeger. Eerst wist hij alles precies. Nu weet hij het opeens niet meer, maar dan wel met de aantekening dat niemand het weet. Ook in andere landen weten ze het niet. Als Mexico op z’n kop krijgt van de WHO omdat ze te 45.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

snel versoepelen, schuift hij de schuld door naar de staten, maar de dag erop verklaart hij dat als het gaat om de pandemia schuld geven geen zin heeft. Daarnaast mogen we de statistieken van Mexico niet met die van andere landen vergelijken. Ieder land is een geval apart. Aldus, López-Gatell.

In beide opzichten heeft hij gelijk. Niemand weet het, en ieder land is een geval apart. Maar het is wel zo dat sommigen iets meer weten dan anderen. Je kan bijvoorbeeld proberen om de aannames van je modellen te verbeteren, om daarmee beter te voorpellen. En je kan door landen te vergelijken dingen van andere landen leren die je niet leert als je niet verder kijkt dan je neus lang is. López-Gatell is er zo één die, als hij een blauwtje loopt, komt met: zó mooi was ze nou ook weer niet!

Of het Mexico veel beter was vergaan met een wat bescheidener aanpak dan die van onze vriend valt moeilijk te zeggen. Ik zelf denk nauwelijks. Wat kan je doen in een land als Mexico? Met een slechte sociale gezondheidszorg waarop alleen maar bezuinigd is het afgelopen jaar. Met de helft van de bevoling die z’n brood op straat verdient. Veel verder dan sana distancia en mondkapjes kan je niet gaan. OK, het sluiten van scholen, restaurants, markten enzo kan helpen. Da’s allemaal nuttig, en achteraf bekeken hadden we daar misschien beter een week eerder of later mee kunnen beginnen.

Maar achteraf bekeken weten we alles beter. Achteraf bekeken, zijn er in alle landen fouten gemaakt bij het onder controle krijgen van de pandemia.

Naar mijn inschatting heeft de laconieke houding van AMLO aan het begin van de pandemia Mexico minder schade berokkent dan het gezichtsverlies dat hij er zelf onder geleden heeft. Ernstiger is zijn economisch beleid. Voor mij blijft het koffiedik kijken, maar nu, een paar maanden verder dus, ben ik toch wat pessimistischer dan de vorige keer. De economische teruggang in 2020 schat ik met het IMF op 10%, maar waar het met met PEMEX naartoe moet, sepa Dios!

DBC Nieuwsbrief 17, 20 juli 2020

NIETS KAN TIPPEN AAN NEDERLANDSE FRIET Door Koen Houwen Dit artikel verscheen origineel in het AD / BN De Stem

De oranje vlaggetjes aan de gevel van de oer-Hollandse snackbar wapperen in de Mexicaanse wind.

Koen Houwen en zijn frietbakkers Ivan en Nadia spuiten dikke klodders extra pittige chipotle-saus over de kroketten, frikandellen speciaal en over de extra grote frietjes-kapsalon. Het succesverhaal van een Nederlandse frietbakker tussen Mexicaanse tacoboeren. ,,Zonder dat spul erop eten de Mexicanen niks", vertelt Koen Houwen uit het Brabantse Son en Breugel. ,,Maar onze Nederlandse snacks lopen op sommige dagen beter dan de taco's die ze verderop in de straat verkopen."

Integreren in Mexico-Stad is één ding, ondernemen is iets anders. ,,Maar het ondernemerschap zit nu eenmaal in m'n bloed, dat is er met de paplepel ingegoten. En aangezien ik meer verstand heb van stroopwafels en Heineken-bier dan van tequila en taco's is dat wat ik hier bij Holland Waffels verkoop.

Niet alleen aan Nederlandse expats, maar juist ook aan de Mexicanen. Die vinden het fantastisch", legt de telg van de beroemde vlaaienfamilie uit.

46.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

Je moet iets verzinnen Waar horeca-ondernemers in Nederland ondanks verschillende vormen van overheidssteun al moeite hebben om overeind te blijven tijdens de coronacrisis, moet Houwen het in Mexico helemaal zelf

rooien. ,,We kregen helemaal niks. Ja, een brief van de belastingdienst met de opdracht om op tijd te blijven betalen. Dus dan moet je toch iets verzinnen om wat omzet te blijven draaien. Onze Nederlandse cafetaria in Mexico is toen uit noodzaak geboren. Maar na een maand is het al een enorm succes."

Dat laatste geldt zowel zakelijk als privé. Want Houwen en zijn vriendengroep hebben er meteen een nieuwe stamkroeg bij. Wanneer er in Nederland gevoetbald wordt, kijkt hij met zijn overwegend Nederlandse kameraden naar een grote tv in zijn zaak. Onder het genot van grote schalen bitterballen en een flesje Nederlands bier. ,,Die mannen hebben net als ik allemaal een Mexicaanse vrouw. Die zitten dan in de kamer ernaast aan de koffie en thee", lacht Houwen door een krakende telefoonlijn.

Enorme dot pittige saus Maar het grootste deel van de tijd wordt er 'gewoon' hard gewerkt. Zonder bediening aan tafel in verband met de coronaregels. Maar de roodwitte puntzakken friet - ook weer met een enorme dot pittige saus er bovenop - vliegen de deur uit. ,,We hebben het al eens eerder geprobeerd, met verse aardappels. En met Mexicaanse aardappels. Maar eerlijk gezegd is er gewoon geen enkel product wat aan échte Nederlandse friet kan tippen."

Hoewel er vanaf het begin kaassoufflés, kroketten en frietjes-kapsalon werden verkocht, lag uitgerekend de mexicano aanvankelijk nog niet in de schappen. “Maar we duiken vanmiddag de testkeuken in. Die mexicano-Mexicana gaat er komen!"

47.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

DBC Nieuwsbrief 20, october 2020

MEXICO EN LA PIEL Door Hans van Eerd Als je een “koninklijke” uitnodiging van onze zeer gewaardeerde DBC-voorzitter Henk “Keizer” ontvangt om een bijdrage te leveren aan de veel gelezen DBC nieuwsletter, is “nee” zeggen natuurlijk geen optie. Een andere vraag is waar je dan natuurlijk over gaat schrijven. De coronacrisis, de inzakkende Mexicaanse economie onder corona en AMLO, de polarisering van de Mexicaanse samenleving, zijn zaken die in de afgelopen edities van de nieuwsletter al uitgebreid aan de orde zijn gesteld door landgenoten, die er meer verstand van hebben. Van mijn kant dus meer een simpele bijdrage over hoe uw landgenoot met de nieuwe werkelijkheid, het nieuwe normaal sinds maart 2020 probeert om te gaan en hierbij vooral met accent op de werk/professionele omgeving. Dus geen diepgaande financieel economische bespiegelingen..

Hoewel ik van nature de neiging heb om het niet te veel over de eigen persoon te hebben, ontkom ik er toch niet aan mijzelf hieronder nogmaals aan u voor te stellen. Had Henk me maar niet moeten vragen. Naast wat opmerkingen over het leven en overleven in de “nieuwe werkelijkheid”, grijp ik graag de gelegenheid aan om in dit stukje toch ook mijn/onze onherroepelijke liefde voor dit land en haar mensen met u te delen.

Met AMLO of zonder AMLO blijft Mexico voor mijn familie en mijzelf een grote liefde.. waar we moeilijk afscheid van zullen kunnen nemen, als het weer eens zo ver zou komen. We hebben al een keer afscheid genomen van “ons” Mexico en dit viel behoorlijk zwaar, maar daarover later meer.

Dat we uiteindelijk 9 jaar geleden weer naar Mexico zijn terug gekeerd en er nu nog steeds wonen, zegt iets over dit land en misschien ook over ons.

Ook wil ik even stil blijven staan bij het feit dat we als Nederlanders hier in Mexico, binnen de kleine of grote, nationale of internationale bedrijven, die we runnen, of waarvoor we werken, toch wel het verschil kunnen maken door zover mogelijk te integreren in de Mexicaanse (bedrijfs) cultuur, maar anderzijds toch vast te blijven houden aan ook onze eigen normen, waarden en doelstellingen.

Inlevingsvermogen, geduld, volharding, improvisatie, empathie maar toch ook samen met onze Mexicaanse collegas en vrienden openstaan voor genieten van het leven, kunnen een basis vormen voor succes. In de bedrijsmatige sfeer wordt alles nog beter als we constant proberen dicht te staan bij Mexicaanse werknemers, collega´s en vooral ook klanten (!). Persoonlijke klantcontacten zijn en blijven duidelijk mijn “dingetje”.

En dit laatste betekende in mijn visie, voordat corona het leven begon te veranderen: WEG uit de comfortabele kantoren, waar we soms naast het hoogpolig tapijt, ook vaak struikelen over vergaderingen en spreadsheets. Dus liever op bezoek “diep in de markt” bij de klanten en andere belanghebbenden, om hun behoeften te leren kennen en vertrouwen op te bouwen.

48.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

De schrijver van dit stukje beschouwt zich na 13 jaar Mexico uiteraard niet meer als een nieuwkomer, maar ook niet als een Mexico veteraan voor wie het land geen geheimen meer kent.

Elke dag leren we weer nieuwe dingen over Mexico, waarover “ Tokajo” Hans Dieleman in zijn boek “Maskers, Macho´s en Mañana”, zegt dat in Mexico “niets is zoals het lijkt”. Echt een aanrader dit boek over de Mexicaanse werkelijkheid. Een boek dat je ondanks het feit dat het boek stamt uit 2010, met plezier leest en herleest.. (Uitgeverij Scriptum ISBN 978 90 5594 745 4) Dat hier niet alles is zoals het lijkt, gaat overigens m.i. niet alleen op voor Mexico maar vrijwel voor elk land waar je zelf niet geboren en getogen bent. Onze gezinservaringen ook in landen als Indonesiëen Japan leerden ons hetzelfde. Het kost moeite, tijd en energie om alle dimensies van een “vreemd“ land te doorgronden, maar dit maakt dit “leven in den vreemde” juist zo verschrikkelijk interessant en de herinneringen zo verschrikkelijk dierbaar.

Uw schrijver kan terugkijken op meer dan een kwart eeuw werkervaring in de wereld van de farmacie.

Het ontwikkelen en vermarkten van geneesmiddelen, voor zowel mens en dier in diverse landen.

Gouden jaren hebben we gekend werkend voor AKZO Nobel Pharma-dochters Organon (mens) en Intervet (dier). Momenteel al weer 6 jaar werkzaam voor het Amerikaanse Zoetis, tot voor kort de animal health dochter van Pfizer. Tussendoor nog een start up mogen doen in Mexico voor machinefabrikant Marel/Stork. Dus een uiterst interessant leven, waarbij verveling een woord is dat nooit heeft bestaan.

De eerste vier jaar in Mexico als eerste man voor het destijds nog Nederlandse Intervet met haar medicamenten voor honden, katten, paarden, varkens, kip, rund en vis, waren intensief, warm en erg leerzaam. Kinderen op de Greengates-school met de daaruit voortkomende sociale contacten, wonend in een huis ver weg “op een berg” in de Zona Esmeralda (voor velen van u “VerWeggistan) en zelfs nog een paar jaar in het bestuur van de Nederlandse Vereniging. Jaja Henk wist en weet zijn mensen te vinden.

Het leek toen een tijd en dan praat ik over 2001-2005, dat het leven in onze beleving bijna letterlijk een feest was. Na vier jaar viel het afscheid van Mexico zwaar, hoewel mijn baas mij probeerde te overtuigen dat het volgende land van bestemming, Japan, minstens zo interessant was als Mexico…

Dit klopt, maar toch ook wel heeeeeel anders. We herinneren ons nog goed het gezegde dat je twee keer huilt in Mexico. Op het moment dat je aankomt en op het moment dat je weggaat. Het eerste is in ons geval niet opgegaan. Het tweede wel. Het was een afscheid met tranen.. Dit land gaat onder je huid zitten en dit wordt ook mooi verwoord in het liedje van “crooner” Luis Miguel : “Mexico en la Piel”.. Nog lang in Japan hadden we moeite het droog te houden als we dit soort liedjes thuis weer beluisterden en dan ook niet meer genietend van een taco al pastor voor onze neus, maar wel van een sushi tuna torro.. Ook niet te versmaden overigens.

Het gemis slijt, de wereld draait door.. Na bijna vijf jaar Japan toch vrij onverwacht terug naar Nederland omdat Akzo Nobel baas “Tocajo” Hans Wijers besloot, of eigenlijk moest besluiten, de Pharma divisie te verkopen aan een Amerikaanse hoge bieder. Prachtige innovatieve Nederlandse bedrijven zoals Organon, Organon Tecknika en Intervet verdwenen en duizenden mensen verloren hun baan, waaronder ook ondergetekende. Daar sta je dan weer in mist op Schiphol. Vele ervaringen

49.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

rijker, maar zeker geen illusies armer. Als je besluit te gaan werken voor grotere multinationals, hoort dit er toch gewoon af en toe bij tegenwoordig.

De draad weer oppakkend in Nederland, nota bene in de crisisjaren 2009/2010, komt aan de keuken tafel met dampende borden erwtensoep voor ons, toch weer steeds vaker het woord Mexico naar voren.. Vooral onze kinderen hadden en hebben nog steeds Mexico onder de huid… En zonder lang te hoeven nadenken kom je tot de conclusie dat Mexico het land was waar we ons het meest thuis voelden en waar je beroepsmatig gezien ook het verschil kunt maken. En als dan ook nog de zon bijna elke dag schijnt… Dus de keuze was snel gemaakt, maar een baan in Mexico is niet zomaar gevonden..

Zeker niet als de zoektocht vanuit Nederland moest plaatsvinden.

Na wat omzwervingen, zelfs nog even als zelfstanding ondernemer en wat geluk, vraagt de Nederlands/IJslandse voedings en vleesverwerker Marel/Stork mij om voor hun een verkoopkantoor in Mexico op te zetten. Het vroegere kantoor van Stork was al jaren geleden ten onder gegaan. En daar sta je dan weer met je gezin in 2011 in de ijle lucht van Benito Juarez Airport, klaar om weer een nieuwe ervaring op te doen, dit keer in een “start up” met slechts een kantoortje met tafel en telefoon, maar met nog wel met een kaartenbakje, met contactgegevens van klanten uit mijn vorige Intervet Mexico Animal Health leven. Het zal geen verbazing wekken dat deze “oude klanten” op hun beurt weer potentiele klanten voor mijn nieuwe werkgever Marel/Stork…waren. Dit was natuurlijk de reden waarom ik voor deze baan gevraagd werd.

Dus snel weer de draad opgepakt, auto en vliegtuig in en klanten bezoeken. Als snel blijkt dat het zorgvuldig opgebouwde vertrouwen uit het verleden nog wel degelijk bestaat.. Men kende “Tulipan Hans” nog steeds en gunde hem en zijn bedrijf toch wel wat business, hoewel ze wel al snel door hadden dat de “Tulipan” de ballen verstand had van vleesverwerking…maar ja, dit kon gelukkig gecompenseerd worden door de techneuten en product-specialisten, die mij op mijn “strooptochten” vergezelden. Na een jaar rolden grote contracten binnen en de bazen waren blij…en bleven nog lange tijd blij… Dus nogmaals we kunnen m.i. toch echt het verschil maken hier maken als Nederlandse Mexicanen door ons ook als (General) managers en ondernemers diep in de markt dicht bij de klant te presenteren , hun taal te spreken en hun vertrouwen te winnen… Verdiep je in je wederpartij, biedt een concurrerend product aan, kom je beloften na, beheers de grapjes in de “doble sentido sfeer” en zak van tijd tot tijd goed door… De inspanning loont het vroege opstaan en de volle vliegvelden, de auto ritten over hobbelige wegen worden door het succes snel vergeten.

Heb Mexico en je klanten “ En la Piel”…

Maar toen kwam corona..

Inmiddels sinds 2011 weer werkend in animal health, als eerste man voor het Amerikaanse Zoetis, heb ik de lijn van klant-focus en duidelijke persoonlijke aanwezigheid bij de grote afnemers onvermoeid voortgezet.. Dus naast het managen van een vrij grote winkel met honderden medewerkers, toch ook weer minstens 1 keer per week als vermexicaanste Nederlander (Tulipan) het vliegtuig in om klanten, distribiteurs en onze eigen mensen te bezoeken.

Dit ging (erg) goed tot in maart 2020 ook bij ons bedrijf corona toesloeg.. Onze drie kantoren gingen dicht en zijn nog steeds dicht. Onze (kantoor-) mensen werken tot op de dag van vandaag vanuit huis en dat gaat eigenlijk verbluffend goed. Maar onze dierenartsen en dierenartsenbezoekers bleken maar 50.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

zeer beperkt inzetbaar te zijn, omdat vele dierenartsenklinieken maar beperkt geopend zijn en veel andere klanten nauwelijks nog bezoeken van onze mensen toestaan..

Ook wij zijn dus snel heel overgegaan in het zoeken van alternatieven om in nauw contact met onze klanten en klinieken te blijven via zgn “virtual business” concepten. Dus via video conference, Zoom, Webex geven we presentaties over diergezondheid en onze producten en trachten daarmee de behoeften van de markt te blijven te begrijpen en natuurlijk onze producten aan de man te brengen, want de schoorsteen moet blijven roken….

Zelf participeer ik ook zeer actief in deze “internet” activiteiten met de 60 distribiteurs en 30 directe klanten die we hebben en ook weer dankzij het opgewekte vertrouwen in het verleden (ze kennen je) wordt deze nieuwe manier van zaken doen door de markt zeer gewaardeerd. Zo proberen we dus bij Zoetis letterlijk gesproken zichtbaar te blijven. Dus op zijn Vondeliaans : Vertrouwen en Loyaliteit komt te voet en gaat te paard , OJO….dus…

Onze schoorsteen rookt dusverre in 2020 nog behoorlijk goed met nog een aardige groei van onze activiteiten, vooral dankzij het feit dat we zo dicht bij de voedselproductieketen zitten en anderszijds honden en katten in coronatijd ook veel dichter bij hun eigenaren zijn komen te leven omdat veel baasjes vanuit huis werken.. Dan valt een viervoeter met vlooien of teken wel echt iets sneller op..en wordt de dierenarts gebeld..

Toch zien wij ook onze zaken op termijn behoorlijk teruglopen omdat het besteedbaar inkomen van Mexicanen, maar ook van ons zelf als DBC-leden , helaas snel aan het teruglopen is.

Hoe het verder allemaal gaat uitpakken voor Mexico en voor de lezers van dit magazine weet niemand.. We hebben de stoelriemen vastgemaakt en waarschijnlijk zullen we ook de broekriem moeten aanhalen. We houden de moed erin in dit land met zijn nog steeds grote potentie, dat te groot schijnt te zijn voor wat voor een President dan ook..

Een land dat onder je huid gaat zitten en waarin we als DBC-leden als we willen toch echt een verschil kunnen maken.. In het verleden, maar ook in de wereld na Covid….

Mexico en la Piel, para siempre….

DBC Nieuwsbrief 20, october 2020

51.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

Willy de Winter Officieel tolk- vertaler bij diverse Mexicaanse instanties en als zodanig erkend door praktisch alle ambassades van Amerika en Europa Nederlands (Vlaams) - Frans - Duits - Engels - Spaans Italiaans - Portugees en andere talen.

Avenida Horacio 528 (404), Colonia Polanco, 11570, Mexico D.F.

Tel.: 5545 5764 / 5254 7446, Fax: 5531 0348

Marijke J. Larenas-Linnemann Drs. Spaanse taal en letterkunde Lerares M.O. Spaans Beëdigd tolk-vertaler Privé- en groepslessen Spaans, Engels, en Nederlands Vertaalwerk Spaans, Portugees, Engels, Frans, Duits en Nederlands Clases privadas y en grupo de Español, Inglés y Holandés Traducciones Español, Portugués, Inglés, Francés, Alemán y Holandés TEL/FAX 5675.4404

52.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico

ALGEMENE INFORMATIE VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING IN MEXICO door Bestuur Nederlandse Vereniging in Mexico Ere-Voorzitter: Zijner Majesteits Ambassadeur drs. Wilfred Mohr Voorzitter: Ruud Buitelaar mob. 6868 6998 rmbuitelaar@gmail.com Vicevoorzitter: Janneke de Geus mob. 5414 0332 jannekemex@gmail.com Penningmeester: Anne Schouten mob. 777-7884992 ampschouten@gmail.com POPO: depopomexico@gmail.com Website Nederlandse Vereniging in Mexico: www.nvmexico.com

Lidmaatschap Het lidmaatschap is open voor Nederlanders, hun partners en anderen die zich verbonden voelen met Nederland. De contributie voor het jaar 2020 is vastgesteld of 200 pesos.

Leden ontvangen het blad de POPO en worden uitgenodigd om deel te nemen aan de jaarlijkse ledenvergadering. De Vereniging staat ook open voor donaties, zowel van leden als van niet-leden.

Aanvraag om lid te worden Een e-mail sturen naar info@nvmexico.com met vermelding van naam, adres en telefoonnummer.

Website www.nvmexico.com

DÉSIRÉE LARENAS LINNEMANN Alergologe en kinderarts (kinderen en volwassenen)

HOSPITAL MÉDICA SUR Puente de Piedra n° 150 Col. Toriello Guerra - Del. Tlalpan 14050 Mexico D.F. Torre 2, consultorio 602 tel/fax: (52-55) 5171-2248, 5606-6222 ext.4372 Celular: (52 of 044)-55-8509.5950 www.dra-desiree-larenas.medem.com Officieel bedrijfsarts van de Nederlandse Ambassade Opleiding: Rijksuniversiteit Utrecht.

Instituto Nacional de Pediatría, México

53.-

POPO, Magazine van de Nederlandse Vereniging in Mexico