N OGAY
EDEBİYATI Necdet ÖZEN
Bu gün artık evlerde,toplantılarda söylenmeyen Ertek,Ertengi veya Bir zaman, olarak adlandırdığımız masallarımız Nogay sözlü halk edebiyatının yaratıcılığını bizlere en güzel şekilde anlatmakta ve hatırlatmaktadır.Teknolojinin tüm nimetlerinden yararlanmamız gereksede,unutulmaya yüz tutmuş sözlü edebiyatımız olan ertek’lerden vazgeçmemiz veya unutmamız söz konusu olmadığı ve bunların yazılı hale getirilmesi sonucuda bir nebze olsun hatırlamamız gerektiği düşüncesindeyim.
Y
ayınına, çıkarılan iki sayı sonucu maddi olanaksızlıklar sonucu ara verilen Nogay Türk dergimizin İnternet ortamında tekrar yayınlanıp devam ettirilmesi için girişimde bulunan kardeşimiz Hakan BENLİ’nin bu girişimine bir nebze olsun destek olabilmek amacı ile erteklerimizin giriş bölümleri ile ilgili olarak, ertekler konusunda bir başlangıç yapmak istedim. Bu gün artık evlerde,toplantılarda söylenmeyen Ertek,Ertengi veya Bir zaman, olarak adlandırdığımız masallarımız Nogay sözlü halk edebiyatının yaratıcılığını bizlere en güzel şekilde anlatmakta ve hatırlatmaktadır.Teknolojinin tüm nimetlerinden yararlanmamız gereksede,unutulmaya yüz tutmuş sözlü edebiyatımız olan ertek’lerden vazgeçmemiz veya unutmamız söz konusu olmadığı ve bunların yazılı hale getirilmesi sonucuda bir nebze olsun hatırlamamız gerektiği düşüncesindeyim. Sözlü edebiyatımızın vazgeçilmezi olan Ertek (Ertengi,Birzaman) leri merakla okuduğumda ve yine küçüklüğümüzde bizlere anlatılanlardan hatırımda kalanların giriş bölümleri dikkatimi çektiği için derleyebildiğim kadarı ile bunları aşağıya çıkarmaya çalıştım ve yine masalımsı olduğunu zannedip daha önce yazdığım bir şiirimide aşağıya yazdım. Bilindiği gibi masallar genellikle gerçek olmayan, abartılı,fakat eğitici özellikleriyle bilinirler.Bizim halk masallarımızda giriş bölümlerinin Nogay sözlü halk edebiyatının gerçek yaratıcılığın en güzel örneklerinden olduğuda bunlarda açıkça görülür. MASAL ADI
GİRİŞ BÖLÜMÜ
1-Tülki men Bödene
Erte erte zamanda,kanatsız kuşlar uşkanda,yapraksız terekler yemiş bergende,tuzsuz as asılganda,tütünsüz ot cagılganda,taydın yamanı at bolganda,dostun yamanı cat bolganda. 2-Börü’dün korluğu Erte erte zamanda,handın kızı kadı zamanda,dorbadın avuzu kiyiz zamanda,kargadın avuzu müyüz zamanda,bagana avıp,suv agıp,biydaydın bası kıyılgan zamanda. 3-Tüye’din şögüvü Burın burın zamanda,yan-yanuvarlar,kurt- kumurskalar edem tilimen söyleytagan bolganlar. 4-Obırgus’tun manka boluvu Burın,burın zamanda,ötürük sözdün örkeni yok,öksüz kızdın törkini yok zamanda,tanıgan yerde bas sıylı,tanımagan yerde ton sıylı bolgan zamanda aydap bilmegen at öltürgende,söyleybilmegen söz keltirgende 5-İyt’tin Mışık’tı süymevligi Argımak arık boldu dep,tay-kunanga bergende,yigit yarlı boldu dep,onuda kem körgende,kadirin bilmegen kardaştan,kairin bilgen yat yakşı bolganda ası yoktun isi yok bolganda,isi yoktun ası yok bolganda 6-Mankagustun yavabı Erte erte zamanda,eşki börte zamanda,buzga biyday pitken zamanda,tavga tarı pitkende,tarsıldatıp organda,suv kaynap kaynak bolgan zamanda, kumırska koy bolup küntöske yayılgan zamanda. 7-Mışıkka-Şışkan,yılanga-in Erte erte zamanda,eşki börte zamanda,karatorgay kadı zamanda,şımşık torgay supı zamanda. 8-Saban tübü-sarı altın Burın burın zamanda yavırını yayday,yarlı yigit. 9-Eyleci tülki Erte erte zamanda,abızdın avızı yırtık zamanda 10-Azrayıldın akında Erte erte zamanda,eşki börte zamanda,tastan suv şıkkanda,bir künlük yolga ketkende,yeti lünge as aketkenge 11-Koyan’nın kulağının akında Erte erte zamanda,yakşıdın yakşılığı könüldü yasartkanda,yamandın yamanlığı betti kara etkende.
Nogaytürk – 1 1