ÇOCUK YUVALARI VE OKULLAR 107
rının sayısı üzerinde daha büyük etkisi olduğunu bulmuştur. Laborde ve ark (1993), günlük bakım alan çocuklarda dışkı ile bulaşmanın ishal düzeyi üzerine etkisini ve olasılığını incelemiştir. Araştırmacılar 18 aylık ve altındaki çocuklar tarafından kullanılan odalarda daha fazla, 9 ay-3yaş arasındaki çocukların odalarında daha az olmak üzere bulaşmanın yüksek düzeyde olduğunu bulmuştur. Bu çalışma aynı zamanda sınıflardaki lavabo küvetlerinin bulaşma kaynağı olduğunu, oyuncakların diğer sürüntülere göre yüksek oranda dışkı organizmaları taşıdığını tanımlamıştır. Bu dikkat çekici bulgular infeksiyonun yayılmasında cansız objelerin önemli rolünü açıklamaktadır. Yuva ya da okul, hangi bakım merkezinde olursa olsun, çocuklar yaşadıkları çevre kadar oyuncak, yüksek iskemle dahil eşyaların çoğunu paylaşacaktır. Holaday ve ark (1990) çalışmalarında, 6 ay boyunca, hem çalışanların hem de çocukların ellerinden ve çevreden alınan sürüntü örneklerde mikroorganizma tayini yapmıştır. Bulgular, el yıkama işlemlerinin kurallara uygun olarak yapıldığı ve yeterli el yıkama olanaklarının bulunduğu ortamlarda daha az bulaşma düzeyi ortaya koymuştur. Araştırmacılar aşağıdaki temizlik objelerine dikkat çekmiştir. • • • • • • • • •
Banyo Tuvalet oturma yerleri Zeminler El yıkama küvetleri Çocuk bezinin değiştirildiği alanlar Eller Masa üstleri Oyuncaklar Su içilen çeşmeler
Çalışma, en yaygın bulaşmanın sınıflarda (zeminler, masa üstleri ve musluklar), mutfaklarda ve çalışma yüzeylerinde olduğunu göstermiştir. Araştırma, muhtemelen çocukların ve çalışan kişilerin kontamine ellerinin, dışkı ile geçen bakterileri bu sahalara yaymada önemli rol oynadığı sonucuna işaret etmiştir.
İNFEKSİYONUN YAYILMA YOLLARI Mikro-organizmalar yeni konaklar bulmak ve infeksiyonu bulaştırmak için farklı ve çeşitli yollar kullanır. İnfekte kişilerin vücut sıvıları ile doğrudan temas edilerek yayılabilirler. Örneğin, infeksiyöz mononükleoz, öpüşme yoluyla ve kızamıkçık uterus içinde anneden bebeğe geçer (Wilson 2001). Alternatif olarak bazı mikro-organizmalar insanlar, hayvanlar ya da cansız objelere bağlı olarak birinden diğerine bulaşır. Bu geçiş yolu dolaylı temas olarak tanımlanır. Mikrop bulaşma yolları, Wilson (2001) tarafından aşağıdaki gibi tanımlanmıştır: •
•
•
•
•
İnhalasyon: Küçük toz partikülleri ya da su damlacıkları mikropları ağız ya da burun yolu ile solunum yollarına taşır. Örneğin; influenza, kızamık, tüberküloz gibi. İnokulasyon: Mikro-organizmalar kazaya bağlı yaralanma, enjeksiyon, ısırma ya da cerrahi insizyon yoluyla deri ve mükoz membranlardan girebilir. Örneğin; Hepatit B, sıtma ve Clostridium tetani gibi. Transplesantal: Mikro-organizmalar plesanta ile anneden fetal dolaşıma geçebilir ve konjenital infeksiyona neden olabilir. Örneğin; kızamıkçık ve sifiliz gibi. Sindirim yolu: Mikro-organizmalar kontamine besin ve su ile gastro-intestinal yola girer. Örneğin; salmonella, polio ve gastro-intestinal bozukluklara neden olan Norwalk virüs ve rota-virüsü gibi birçok virüsler. Cinsel temas: Mikroplar cinsel ilişki sırasında eşlerden birinin genital yolundan diğerine geçebilir. Örneğin; herpes simplex tip 2 ve gonore gibi.
İNFEKSİYONUN ÖNLENMESİ VE KONTROLU Çocuklara bakım veren birçok birim infeksiyon riskini azaltmak için gereken önlemleri alır. Tüm önlemlerin amacı çocukların gelişimleri için sağlıklı bir çevre oluşturmaktır, ancak bu önlemle-