Engagement voor de vrede en solidariteit

Sinds de invoering van onze actuele huisstijl komen onze traditionele broederschapshandjes er wat bekaaid van af. Betekent dat, dat daarmee ook de traditionele centrale waarden van onze beweging: solidariteit en engagement voor de vrede dreigen te verdampen? Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, bestond de Internationale Natuurvriendenbeweging krap 20 jaar. Pas in het najaar 1914 riep de oorlogssituatie in ledenblad Der Naturfreund een reactie op. De continuïteit van de vereniging werd eerder als zorgelijk ervaren, nu veel actieve leden vanuit loopgraven vijandelijke arbeiderbroeders bestookten. In de actuele statuten van de Natuurvriendenbeweging is engagement voor de vrede wel degelijk een centraal motief: ze zien zich als deel van de vredesbeweging.

In maart veroordeelde Manfred Pils, voorzitter van de Natuurvrienden Internationale (NFI), de Russische invasie in Oekraïne. De NFI pleit voor verhindering van militaire escalatie. De gewelddadige oorlog in Oekraïne is niet uitgebroken omdat er te weinig in bewapening is geïnvesteerd, maar omdat de vredes- en ontspanningspolitiek sinds de val van het IJzeren Gordijn niet is voortgezet. De NFI-voorzitter besluit zijn verklaring in het voetspoor van Olof Palme: “Vredespolitiek is niet te verenigen met verdere bewapening. Vredespolitiek is gericht op gedeelde veiligheid.”

Het is kort voor Pasen, de Duitse Natuurvrienden maken zich op voor hun traditionele Paasmarsen. De liberale hoek bestempelt de roep om ontwapening en vrede tijdens de traditionele Paasmarsen als ‘5e colonne van Putin’. In wat voor tijd leven wij, waarin het engagement voor vrede en ontwapening als vijandige daad wordt gezien? Engagement voor de vrede is niet altijd een kernmotief van de Natuurvrienden geweest. Dat was in elk geval niet zichtbaar in de oorlogstaal van de Oostenrijkse Natuurvrienden in 1914: toen Joden in 1924 definitief niet meer werden toegelaten tot de berghutten van de Oostenrijkse Alpenvereniging, waarmee de Natuurvrienden samenwerkten, gaven de Natuurvrienden geen commentaar.

In 1923 werd de Italiaanse Natuurvriendenvereniging verboden. Het Bestuur in Wenen reageerde laconiek: “De Natuurvrienden zullen ook het systeem Mussolini overleven, zoals zij al meer overleefd hebben.” Na Hitlers machtsovername in 1933 meldde het Bestuur slechts: “In Duitsland staat onze vereniging voor een liquidatie, onze huizen zijn niet meer toegankelijk. Het was ons tot dusverre niet mogelijk nadere informatie te verkrijgen.” Pas een jaar later verscheen er in het ledenblad een ingezonden bericht over de situatie in Duitsland met een duidelijk statement: “Wie mens wil zijn, moet zich van het fascisme afwenden!” Het Bestuur onthield zich van commentaar.

Na een staatsgreep in 1934 werden ook de Oostenrijkse Natuurvrienden verboden. Vooral de Tsjechen hebben veel gedaan om gevluchte Natuurvrienden op te vangen, voordat de beweging ook daar in 1938 werd verboden. In Duitsland en Nederland leefde de vredesgedachte bij de Natuurvrienden sterker: Koos Vorrink en voorzitter Dr. H. Brugmans hielden drukbezochte lezingen over de vredesbeweging. Begin 1938 stelden de Nederlandse Natuurvrienden na de Kristallnacht 650 bedden beschikbaar voor buitenlandse Joodse kinderen, die via Nederland naar Engeland werden gezonden.

Na de zinloze Russische inval in Oekraïne is Europa opnieuw met een immense vluchtelingenstroom geconfronteerd, net als in 2011. Wij voelden ons destijds ten onrechte om diverse redenen minder betrokken. Inmiddels heeft Duitsland in Natuurvriendenhuizen zeker honderd slaapplaatsen voor vluchtelingen uit Oekraïne beschikbaar gesteld, en ook in het Natuurvriendenhuis in Essen (BE) worden momenteel Oekraïners opgevangen.

Het Centrale Bestuur van het Nivon had zich al positief uitgesproken over hulp aan Oekraïense oorlogsvluchtelingen, maar definitief besluit werd terecht overgelaten aan de lokale beheercommissies. Momenteel is een aantal vluchtelingen uit Oekraïne in het Natuurvriendenhuis Morgenrood ondergebracht en ons huis in Hall is in zijn geheel voor maximaal een jaar voor 60 gasten uit Oekraïne beschikbaar gesteld. Wij kunnen trots zijn op de mensen die zich daarvoor (gaan) inzetten. Daarmee dragen ze uit dat de handjes in ons logo nog steeds een kernwaarde vertegenwoordigen in onze vereniging.

Dit is een ingekorte versie. Het volledige artikel lees je via nivon.nl/nieuws/engagement-voor-vrede-en-solidariteit •