Hardangerfjordmagasinet nr 1 2020

15 ÅR

FRÅ SKJERGARD I SUNNHORDLAND - TIL FRUKTHAGAR I HARDANGER

HARDANGERFJORD MAGASINET

INFORMASJONSBLAD

NR. 1 JUNI 2020

15. ÅRGANG

Her ser du nokre kjenningar som ofte vitjar oss!

FO TO :

Korleis er det med deg, - kjem du i sommar?

: TO FO

RE

GJ

E

G RIN

ON SK

R TO

JAN

NE

RU

GL

AN

D

ET

IND

F TO

T

FOTO: AGNETE BRUN

F

V ØY O: OT

FOTO: JØRGEN GOMNÆS / DET KONGELIGE HOFF.

: TO FO

Hardangerfjorden er heilt konge frå hav til fossar, fjell og fonn!

GR

EG

O

O RH

HE

NB

IS AT

GR

ER

G

Espevær!

IDYLLISK, VAKKER, YTTERST MOT HAVET!

Rett innanfor begynner Hardangerfjorden, som går til Ulvik, Osa, Eidfjord og heile vegen inn til Odda!

- 183 km fjord, omkransa av levande bygder og vakker natur.

Køyrer du vegen vidare 183 km frå Odda, så kjem du til Seljord, langt aust i Telemark!

FOTO: GEIR EINARSEN

DISTRIBUSJON: SVEIO / BØMLO / STORD / ULLENSVANG / ETNE / KVINNHERAD / VINDAFJORD / KVAM / EIDFJORD / ULVIK TURISTKONTOR / FERJER / SNØGGBÅTAR / BÅTHAMNER / BENSINSTASJONAR / OVERNATTINGGSTADAR I REGIONEN / FLY

. . . t e d n a l e v i t i s o p t e d l i t n e m Velko ! ll e fj g o d r o mellom fj Linn Therese Erve Sveio kommune

Sammy Olsen Bømlo kommune

Anders Vatle Eidfjord kommune

Mette Heidi Bergsvåg Ekrheim Etne kommune

Torgeir Næss Kvam kommune

Roald Aga Haug Ullensvang kommune

Harald Rydland Fitjar kommune

Hans Petter Thorbjørnsen Ulvik kommune

Gaute Epland Stord kommune

Kåre Martin Kleppe Tysnes kommune

Ole Johan Vierdal Vindafjord kommune

Foto: Jan Nordtveit

Hans Inge Myrvold Kvinnherad kommune

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

3

15

Kanskje er dette aller siste nr. av

HARDANGERFJORDMAGASINET! Alt har ein ende, pølsa den har to! Det er 15 år sidan Kvinnheradmagasinet såg dagens ljos. Etter nokre nummer, og etter eit møte med fem ordførerar som hadde fått felles nasjonalpark. I ein region som med tunellar var knytt meir saman, vart vi samde om at det kunne vera interessant å profilera regionen rundt Folgefonna samla.

Det var då Ullensvang, Jondal, Odda, Etne og Kvinnherad. Då endra magasinet namn til "Draumen om Folgefonna."

Då draumen var ein realitet, ringde Hans Jørgen Andersen i visit Hardangerfjord til redaktør og utgjevar av magasinet, og vi reiste saman til Kinsarvik og møtte dåverande dagleg leiar i Hardangerrådet, Leiv Anders Vambheim. Saman vart vi samde om at det ville tena Hardanger å vera ein del av dette magasinet. I tillegg var det stor semje mellom oss om at vi gjerne såg at Sunnhordland vart med som ein viktig del av heilskapen, langs verdas mest sjarmerande fjord.

Då vart det slik og "Draumen om Folgefonna" vart til ein enno større draum, draumen om Hardangerfjorden!

Hardangerfjordmagasinet vart såleis ein realitet.

Slik vart indrefileten i Noreg samla til ein region, til eit rike. I alle høve eit magasinrike. På denne måten har folk i regionen fått vita meir om kvarandre. Om vår fantastiske natur, kultur og ikkje minst om delar av eit blømande næringsliv. Det er ingen tvil om at mellom Sunnhordland sin skjergard og Hardanger sine frukthagar finn du mykje av det meste, og mykje av det beste!

Det har for underskrivne vore ei fantastisk oppleving. Det ligg i saka sin natur, at som redaktør og utviklar av dette konseptet, har vegen ført meg til mange av dei mest spennande personane i regionen. Mange spennande bedrifter og folk bak spennande kultur.

FO TO

4

I

:S

VE

RR

E

HJ

Ø

RN

EV

IK

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I tillegg sa Dronning Sonja ja, og statsminister Erna sa ja, til å møta redaktøren.

Klart det var spennande å få prata med slike damer. Eg har møtt fleire tital av landet sine fremste artistar. Ikkje minst fordi mange av dei har utvikla ein sterk kjærleik til regionen vår. Slike møter gjev deg inspirasjon og interessante opplevingar.

ÅR

Mange har delt gode ord med meg om magasinet, det er alltid kjekt. Å få skryt av folk som kjenner faget og veit kva som ligg bak ein slik produksjon, er sjølvsagt noko som betyr mykje. At reklame-foreininga på Haugalandet nominerte Hardangerfjordmagasinet til Gullsilda, fekk meg til å tru at vi kanskje lagar noko som er bra, noko folk likar.

Timeløna eg får i pengar, hadde du hamna i kasjotten for å gi meg, dersom du var min arbeidsgivar. Men, tenk på kva anna løn eg har fått! Uansett kvar eg er eller kva eg gjer på, så kan eg henta fram frå spekulator-boksen minner om personar og hendingar eller opplevingar, som eg aldri kjem til å gløyme. Ein klisjé som blir mykje brukt i vår tid, er at «alt heng saman med alt!» Mine turar rundt Hardangerfjorden har gitt meg eit godt innsyn i korleis ting heng saman her hos oss, og korleis vi på mange måtar utfyller kvarandre.

Eg har levd eit liv i grafiske miljø i 55 år og vel så det. Når du er typograf utlærd på bly, då har du drive i bransjen ei stund. Eg blir mest blank i augo når eg tenkjer på miljøet på setteriet i Haugesunds Dagblad, då det nærma seg deadline og trykketid på natta.

Redaktøren på eine sida av bordet og typografen i arbeid med den spegelvende satsen, på andre sida, slik at i alle høve framsida såg ut slik redaktøren ville.

99 av 100 netter kom deadline som julekvelden på kjerringa. Alltid hektisk og i siste liten. Eit heilt spesielt miljø som det er eit privilegium å ha opplevd.

Om to år er det 50 år sidan eg starta eiga grafisk verksemd i Rosendal, og altså 15 år sidan magasinet for fyrste gong kunne spegla seg i den vakre fjorden. Men, som eg skriv i starten, alt har ein ende, då hjelper det ikkje mykje om pølsa har to. Slik er det no berre, så får vi sjå om dette vart det siste Hardangerfjordmagasinet, eller det fyrste av dei siste? Den som lever får sjå.

No er det i alle høve sommar, og eg vonar du får ein av dei aller beste! Slik som sommaren lags Hardangerfjorden kan vera.

God sommar!

INNHALD KONKURRANSEN 6 VESTLAND, VESTLAND 9 FJORDFRUKT

10

EIT VÅGESPEL PÅ LIV OG DØD

12

DET VAKRE FJELLET 16 BRYNJULF MÅKESTAD 22 HARDANGERFJORD 24 HARDINGFOTBALLEN FØR I TIDA

28

BRATTABØKONGEN 32 SAMMY OLSEN 34 ESPEVÆR

36

OLAV LINGA

38

NYNORSKRUSSEN SYNNE 40 KVINNHERAD MÅLLAG 41 ARNE TORGET 42 MERKUR

43

FJELSTAD

46

KVINNHERAD ELEKTRO 48 SALMON EYE

52

EIDFJORD

56

LYSGLIMT I EI UTFORDRANDE TID 58 HARDANGER HAR MYKJE Å BY PÅ SEIMSFOSS

59

61

IVAR ANDREAS BASTE 64 FONNAFJORD NÆRINGSPARK

66

DET ER DEN DRAUMEN 68 HARDANGER I ÅR 69 VISIT SUNNHORDLAND 71 KUNST I EIDFJORD 75 GALLERI N. BERGSLIEN 77 KART

78

SIGURD PÅ EIN TYSDAG 80

ANSVARLEG UTGJEVAR: PRINFO MEDIA ANSVARLEG REDAKTØR: SIGURD VIKØREN DESIGN: VINNARSKALLE / POPPCORN DESIGN OPPLAG: 50.000 KJEM UT: 2 GONGER PR. ÅR KONTAKT: SKEISHAGEN 5, 5470 ROSENDAL, T: 982 98 301, E-POST: SIGURD@VIKORENMEDIA.NO

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

5

đ&#x;Œž

S O M M A RKONKURRANSEN OVERNATTING FOR TO I SUITE PĂ… EIT AV HOTELLA TIL SCANDIC I BERGEN!

Billettar til Vestland, Vestland.

I Hardangerfjordmagasinet prøver vi etter beste evne ü laga smü kosestunder for lesarane vüre.

Vi vonar at du i dette magasinet finn mykje interessant, og masse kjekk lesnad ĂĽ kosa deg med.

Litt konkurranse mü vi ha. Vür gode samarbeidspartnar i Bergen stiller med suite og show til underhaldning. Ei oppleving du seint vil gløyma, seier vi. Tidlegare vinnarar har sagt at dei hadde store forventningar, og at det vart enno betre enn det. Det likar vi ü høyra, og legg alt vi kan i potten for at du som vinn skal fü ei oppleving utanom det vanlege.

Lukke til, kos deg!

God sumar frĂĽ oss i redaksjonen!

6

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

Vi har gøymt litt soler i magasinet. Skulle sola forsvinna frü himmelen ein liten periode, sü er det symbolsk og kanskje motiverande ü leita etter sola.

I svaret mü du ha rett tal pü soler som er gøymde, og kva sidetal du fann dei pü. Svaret ditt mü vi ha innan 31. august og du mü senda svaret pü e-post til sigurd@vikorenmedia.no.

SKJERM

VS

SJARM

www.akvariet.no Ã…pent alle dager kl. 9-18 HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

7

ATLE ANTONSEN & BÅRD TUFTE JOHANSEN

VG DB AP

OLE BULL SCENE 4. – 19. SEPT. BILLETT & HOTELL P.P. FRA KR 1195,-

Fremover

Avisa Nordland

OLE BULL SCENE 14. – 24. OKT BILLETT & HOTELL P.P. FRA KR 1110,-

OLE BULL SCENE 11. NOV. – 30. DES. BILLETT & HOTELL P.P. FRA KR 1330,-

FORUM SCENE – PREMIERE 17. SEPT. 2020 BILLETT & HOTELL P.P. FRA KR 1265,-

MED SIGRID MOLDESTAD & CLAUS SELLEVOLL DET VESTNORSKE TEATERET 26. OKT. – 12. NOV.

ow! h s e n a r a k e s u Nytt A RICKS TEATER 3. SEPT. – 7. NOV. BILLETT & HOTELL P.P. FRA KR 995,-

«DJEVELEN OG EG» med Frode Grytten Beat Band

BA BT

«Ellevilt. Treffende humor. Mye å le av» «Vellykket show.

Folk jubler av glede»

OLE BULL SCENE JUNI T.O.M. AUG. BILLETT & HOTELL P.P. FRA KR 1045,-

RICKS TEATER 11. NOV. – 18. DES. BILLETT & HOTELL P.P. FRA KR 1035,-

DET VESTNORSKE TEATERET 5. SEP. – 3. OKT. BILLETT & HOTELL P.P. FRA KR 1000,-

BESTILL FULL PAKKE! De beste billettene og hotellovernatting i Bergen 8

I

Firmatur eller julebord? showpakker.no/bedriftspakke

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I dette humoristiske teaterstykke av Finn Tokvam får publikum vite ein heil del om Sogn og Fjordane og Hordaland som dei sikkert alltid har lurt på, og ein heil del som dei ikkje visste at dei lurte på.

FOTO:THOR BRØDRESKIFT

VESTLAND, VESTLAND - Kva skjedde på Gulatinget?

- Låg dei tyske keisarane med damene på S-laget?

- Går det an å flørte i dalatrekk?

- Er det trist når nabosvinet døyr?

- Kva har skjedd og kor er vi på veg?

- KORT SAGT: KVEN ER VI?

Framsyninga er ei gåvepakke frå Teater Vestland og Det Vestnorske Teateret til alle innbyggarane i det nye fylket. Ei rekke påstandar, særpreg og historiske hendingar blir presenterte, gjenskapte, diskuterte og avklarte, slik at vi kan vandre vidare saman.

På scena står Claus Sellevoll frå Alversund i Nordhordland og Sigrid Moldestad frå Breim i Nordfjord. Finn Tokvam har skrive teksten. Arvid Ones har regien.

AV Finn Tokvam REGI Arvid Ones KOMPONIST Odd-Erik Lothe LYSDESIGN Krystian Myska

MEDVERKANDE Claus Sellevoll Sigrid Moldestad "Vestland, Vestland" er produsert av Teater Vestland og Det Vestnorske Teateret.

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

9

FOTO: TURE HAUGEN

FJORDAVEGEN 4262 | 5778 UTNE TELEFON: 53670010 E-POST: POST@FJORDFRUKT.NO FJORDFRUKT.NO 10

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

ð&#x;Œž

Er du den rette?

HARDANGER FJORDFRUKT - SØKJER ETTER DAGLEG LEIAR

Oppe på høgda over den gamle turiststaden Utne. På det aller nordlegaste punktet på Folgefonnhalvøya, ligg Hardanger Fjordfrukt SA. Tronar meir som eit moderne Soria Moria! Noreg sitt største pakkeri for frukt er rusta betydeleg opp. Difor innehar Hardanger Fjordfrukt si nyvinning no også nemninga, det mest moderne.

Dette er 175 driftige fruktbønder sitt Mekka for moreller, plommer og eple. Her investerer eigarane i to byggesteg meir enn 40 millionar, i ein imponerande standarheving av pakkeriet som vart etablert i 2002.

Hardanger Fjordfrukt vart for tre år sidan kåra til beste leverandør, av Bama! Det tyder på at pakkeriet tidlegare og har lege langt framme. Men, no er tida komen for neste runde!

Det skjer mykje i dei kreative miljøa rundt fruktbonden i Hardanger om dagen.

Tidlegare har regionen vore mest kjent for vill og vakker natur, som er på sitt aller vakraste når fruktblomen kler heile kulturlanskapet i vakre pastellfargar.

Fruktbonden har no fått lov til å henta fram mykje god drikka. Frå dei mørke kjellarane, ut i sola og vidare inn i fasjonable hyller på staten sin eigen butikk, Vinmonopolet. I tillegg har bonden fått langt meir å by sine gjester på heime på garden, med kortreist mat og drikke, råma inn av Hardanger sin fantastiske kultur.

Som om dette ikkje var nok, har driftige bønder gjennom samarbeid, gjort store investeringar for å auka kvaliteten på frukta, og gjera sesongen for norske eple i butikkane mykje lenger. I nye moderne kjølelager der epla vert lagra i eit miljø mest utan oksygen, skrur ekspertane opp innhaldet av co2 og nitrogen. Manipulerar rett og slett klimaet, noko som gjer at epla kan lagrast mykje lenger, samstundes som dei held seg friske og fine.

Det ligg i sakens natur at frukthausten har ulik mengder med frukt, alt etter som.

Uansett er fruktbonden i den heldige situasjonen at han ikkje klarar å levera så mykjefrukt, som marknaden etterspør.

Difor vil fruktbøndene i Hardanger satse på framtida og vera målretta. Gartnerhallen og Bama har mål om å auka tilbodet av norsk frukt med 150 % frå 2016 til 2030.

Det ynskjer vi å ta vår del av, er Kjetil og Olav heilt samde om. Difor har Hardanger Fjordfrukt allereie engasjert seg både i å vera pådrivar og i rådgivar-rolla, og slik utbetra produksjonen i mange frukthagar.

Med utskifting av frukt-trær og ulike typar dra-hjelp til bonden, aukar produksjonen.

På mange måtar er dette hjelp til sjølvhjelp. Bonden er eigar av fruktlageret, som er bonden sin salskanal og syt for at frukta dei dyrkar blir seld til best mogleg pris.

Alle bøndene er medlemer i Gartnerhallen, aktøren som gjev tilgang til marknaden.

Når frukta er handsama etter alle kunstens reglar, pakka i forbrukarpakning og vert henta i andre enden av det moderne pakkeriet. Er det av Bama, Gartnerhallen sin grossist. Då er heile runden i denne vel-fungerande symbiosen utført.

Hardanger Fjordfrukt rår no over profesjonell mottakskontroll, som analyserer modningsgrad og kvalitet. Frukta blir lagt på kjølelager for optimal oppbevaring. Frakta vidare inn til automatisk mating i "rein sone" der sortering og pakking går automatisk. Gjennom denne dristige, men vel gjennomtenkte strategien, har så definitivt Hardanger Fjordfrukt posisjonert seg for framtida.

Med ei omsetning i 2019 på 84 millionar, 5 fast tilsette som utfører 3,5 årsverk, var det i 2019 i tillegg tilsett 31 sesongarbeidarar.

Sesongen for dei fleste av dei er frå ca. 15. juli til ca. 1. november.

For ei optimalisering av denne spenstige investeringa skal styret no søkja etter personen som skal leia denne spennande bedrifta inn i framtida. I desse dagar blir verdens beste jobb i Hardanger lyst ut på Finn.no.

Styreformann og nestformannen er analyserande når dei snakkar om kvalifikasjonar

dei vil sjå etter. Likevel er dei langt på veg veldig samstemte. -Det vil vera ein fantastisk jobb for rett person, seier Kjetil. Ordet som blir oftast nemnt er at den som skal få jobben må ha gode leiareigenskapar. Evne til å halda god kontakt med 175 eigerar og motivera dei i jobben med dyrking.

Personen må kunne vera inkluderande overfor mange sesongarbeiderar som kan ha ulik bakgrunn.

Viktig for den nye leiaren av Hardanger Fjordfrukt vil vera at han er visjonær, at han ser på kva trendar som rører seg både på heimemarknaden, men og ute i Europa, seier Olav. Det vil sjølvsagt ikkje vera nokon bakdel om den nye leiaren kjenner fruktbransjen, men vil ikkje vera avgjerande.

Kapteinen på den nye oppussa og mest moderne skuta i landet, får jobben med å leia norsk frukt inn i framtida, noko som må vera særs spennande. I ein bransje der det bles ulike vindar, men dei fleste er gode fønvindar. Det grøne skiftet peikar mot at vi skal bruka mindre dyre-protein og meir grønt og frukt.

For rett person, som evnar å ha fleire ballar i lufta samstundes, men likevel er i stand til å ta dei ned, vil dette vera drøymejobben.

I periodar ekstremt hektisk, i andre delar av året er det tid for å tenkja lange visjonære linjer, i Hardanger er det spennande tider.

Kjem søkjaren utanfrå vil han ha sjansen til å busetja seg i vakre Hardanger og i tillegg få betalt for det.

Sjå finn.no og søk då vel!

Ta kontakt med styreleiar Kjetil Lerfall tlf. 976 87 508 e-post klerfall@gmail.com OPEN DAG: LAURDAG 11. JULI KL. 11.00 – 14.00

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

11

Når lagnaden tek styringa:

EIT VÅGESPEL

PÅ LIV OG DØD!

Gjennom livet tar du mange val. Nokre av dei er viktigare enn andre. Å slutta med røyk, at du alltid køyrer med bilbelte og har installert røykvarslar i heimen, er kloke val. Investeringar for å tryggja eigen helse og økonomi.

Reiseforsikring er ei anna knallgod investering. Å dra på tur utan, blir som å spela russisk rulett, med eige liv og økonomi som innsats. Sjølvsagt trur du ikkje at du vil bli utsatt for ran, ulukke eller sjukdom når du drar på tur. Men, heilt sikker kan du ikkje vera.

Det du har 100 % kontroll på, er å sjekka før du drar, at du har reiseforsikring som er aktiv. Ikkje bli ein av dei som står att med "skjegget i postkassen," stotrande på …… jammen eg trudde at…….

Før du veit ordet av det, betyr reiseforsikringa omlag alt. Eg har gjort meg nokre refleksjonar om kva resultatet kunne blitt, dersom eg hadde "gløymt" å investera i dette fantastiske "kinderegget?"

Difor vil eg gjerne invitera deg med på ein tur til London, ein tur som ikkje vart heilt slik vi hadde planlagt.

Fotball er eit magisk univers for mange, over heile verda.

William (Bill) Shankly, Liverpool sin legendariske manager, uttrykte det slik; Some people believe football is a matter of life and death, I am very disappointed with

12

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

that attitude. I can assure you it is mutch, much more important than that.

Kanskje er det ulike meiningar om den påstanden? I alle høve er det slik at mange kjenner på tette band til fotball. For dei som er så heldige å tilhøyra dette magiske universet, vil alltid ein tur til balløya England stå høgt oppe på ynskjelista. Dei fotballfrelste sitt Mekka, finn du her på Europa si største øy.

Magien, laget, klubben, spenninga, forventingane. Kampane frå øvste hylle, samhaldet, opplevinga, stemninga, alle dei gode songane! Samlinga på puben før og etter kampen for analyse, meir allsang og ikkje minst grunntrening, slik at du verkeleg blir den 12. mann. Her er du aldri i tvil om at "blod er tjukkare enn vann!"

Norwegian sitt fyrste fly i 2020, frå Bergen til London, var klar for take off. Om bord i Boing 737- maskina denne tidlege nyttårsmorgonen, var det også to kjekke gutar frå Kvinnherad. Vi skulle starta det nye desennium på den optimale måten. To Premier League-kampar på dag 1. Cruise på Themsen med middag og feiring av åremålsdag på dag 2.

30.000 fot over Nordsjøen kjente vi oss bokstavleg tala høge på livet. Årets fyrste kaffi smakar heilt himmelsk, der vi sit i fri flyt mot London, med favorittmusikk på øyra og ein marsjfart på 858 km/t. Etter to små avslappande timar ombord i Boing 737, landar vi på Gatwick Airport. Finn bagasjen vår og hoppar rett på ekspresstoget inn til Victoria Station i sentrum. - London! – here we come!

Programmet for dag 1, var innsjekking på hotell, og klargjering for Watford – Wolverhamton, kl. 16.00. Seinare på kvelden stod sjølvaste rosina i pølsa på speleplanen. Emirates Stadium, flaumljos og Arsenal – Manchester United. Det blir ikkje mykje betre!

Nei, men i realiteten skulle det bli mykje verre. Det var no lagnaden tok over regien og heile styringa. Det vart snart klart at han, lagnaden, hadde ein heilt annan plan for korleis våre dagar i London skulle bli.

I bilen, på veg til Watford, vart eg uvel, fekk smerter som raskt eskalerte til eit lite triveleg nivå. Gleda over komande kamp og interessa for fotball vart ganske snart underordna. Full av feberfrost og store smerter, vart eg liggjande i fosterstilling,

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

13

under tribunen på Vicarage Road. Det vart ei dramatisk endring i helsetilstand på svært kort tid.

Langt inne i ei smertefull skoddesky berga Vegard meg attende til hotellet. Rosina i pølsa-kampen seinare på kvelden, var langt utanfor rekkevidde for min del.

Liggjande i senga på hotellet vart det ei lengre enn lang natt, før morgonen kom og gav meg høve til å ringa fastlegen min i Noreg for råd.

-Kom deg på sjukehus med ein gong, var hans klare melding.

No dukka for fyrste gong tanken på reiseforsikringa opp. Den klare meldinga frå fastlegen, saman med min ekstremt pjuskete tilstand, peika tydeleg mot at vi var i starten av ein prosess som truleg ikkje ville bli heilt gratis.

Vegard kontakta resepsjonen på hotellet, med spørsmål om framgangsmåte og kvar vi kunne venda oss? I resepsjonen forklara dei at det to kvartal lenger borte i gata var eit lækjarkontor, med det optimistiske slagordet…... Just walk inn!

14

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

Det viste seg å vera langt frå sanninga, der var låst dør og ingen tilgang på kommunikasjon. På dette tidspunkt var vi på god veg opp på emergency-nivå, difor nytta vi høvet når det kom folk ut, og smatt inn døra. Vi vart orientert om at lækjarane var opptekne heile dagen, men at vi kunne sitja å vente, i von om at nokon kunne sjå på meg mot slutten av dagen.

Smertetilstanden til pasienten tilsa at det ikkje var aktuelt. Då dette var formidla, vart vi rådde til å ta ein taxi til London Bridge Hospital! Vi gjorde slik vi vart råda til, og etter kontakt med resepsjonen på hospitalet, vart vi slusa inn i eit mottak.

Då var eg i ein eskalerande kritisk situasjon, med uvisst utfall, utan rask medisinsk bistand. På ein smerteskala frå 1 til 10, hadde eg etter eiga vurdering med god margin passert 9. Vi fekk orientering om at eg kunne leggjast inn på hospitalet. Det vil seie, dersom vi på forskot kunne betala ein betydeleg sum pengar, alternativt kunne stilla garanti for tilsvarande beløp.

Eg hadde World Wide Travel Insurancekortet frå Eika Forsikring med meg.

Hospitalet måtte likevel ha ei stadfesting om at forsikringsselskapet stilte økonomisk garanti. Samstundes måtte vi sikra oss at forsikringsselskapet godkjente dette private hospitalet.

Vegard viste fram imponerande administrative evner med kommunikasjon på engelsk og tok naudsynte telefonar.

Formidla kontakt mellom sjukehus og forsikringsselskap. Fekk ordna med aksept av sjukehuset hos forsikringsselskap (dei hadde frå før ingen opplysningar om London Bridge Hospital). Så fekk han ordna med skriftleg stadfesting frå forsikringsselskap til sjukehuset, der selskapet garanterte for alle utgifter. (personalet på sjukehuset var instruert om å ikkje starta noko handsaming før økonomien var sikra.)

Sigurd var sett ut av spel, med så store smerter at eg ikkje kunne ha ordna dette sjølv.

For å gjera ein lang historie kort, så vart eg innlagd og forsøk på smertelindring vart starta. Etter kvart vart eg presentert for Mr. Hutchins, sjefslegen. Ein galant herre med grått hår og skjegg, iført Blue zalando Emporio Armani-dress.

Om han ikkje alt var Sir Robert Hutchins!

Så var det truleg rett før han vart adla.

Pasienten vart utreda, scanning gjennomført, diagnosen avklara, og kirurgi utført.

Påfylgjande rekonvalesent med medisinering gjorde at smerten kom under kontroll.

Ei rein lukkekjensle breidde seg i kroppen og gjorde at åremålsdagen enda med eit langt betre humør. Men, for seinare feiring av åremålsdag, vil eg heilt klart velja vekk heile forspelet og gå direkte til medisinering som gjev lukkekjensle.

Eg kunne ha skrive ei heil bok om opphaldet på London Bridge Hospital. Eit fyrsteklasses sjukehus med ei fantastisk skylineutsikt mot det moderne London sentrum.

Plassert mellom London Bridge og Tower Bridge, kunne eg stupt i Themsen frå rommet i 4. etasje. Einerom med eige bad og tv-krok. Meny som du kunne velja fritt frå, med servering på rommet av tre måltid kvar dag. Eit utruleg sjarmerande mangfall av internasjonalt, fargerikt og serviceinnstilt personale, gjorde opphaldet til ei oppleving.

Diagnosen min er ikkje ein del av denne historia. Reiseforsikringa ville ha dekka andre diagnosar like vel, difor er diagnosen uvesentleg. Målet med invitasjonen til denne Londonturen, er at eg gjerne vil dela med deg den formidable avkastinga eg fekk, av ei svært beskjeden investering.

Takk til SOS for samarbeidet knytt til emergency. Vidare for all service og velvilje gjennom kontakt og god logistikk, på billettar, transport og hotell. Takk til Eika Forsikring for måten vi vart handsama på i etterkant, med refusjon av alle utlegg vi sjølve hadde hatt, på ein absolutt ryddig og imøtekomande måte. Ikkje minst også takk til Tysnes Sparebank som selde meg eit produkt frå øvste hylle!

EPILOG: Fase 1, med innlegging i sjukehus og medisinsk handsaming i ein kritisk fase, vart profesjonelt ordna av SOS, som var/er emergency-kontakten til Eika forsikring.

Dette var sjølvsagt viktig. Men, her var så uendeleg mykje meir.

Vegard måtte ha nytt hotell for å bli verande som min "støttekontakt" til han måtte heim. Det fiksa SOS, som vi hadde kontakt med, gjerne fleire gonger kvar dag. Dei ordna seinare med transport til flyplassen og nye flybillettar, slik at Vegard kom seg heim, heilt utan problem.

Då det nærma seg tid for utskriving frå hospitalet, vart eg orientert om at eg etter ein slik operasjon måtte vera på hotell i London, til forsikringsselskapet sin lækjar meinte eg kunne reisa heim med fly.

På hotellet fekk eg ikkje lov å bu åleine.

Spørsmålet var om nokon i familien kunne reisa over og bu saman med meg, elles ville dei senda eige medisinsk personell frå Noreg.

Då ein i familien hadde høve til å henta pasienten, ordna SOS flybillettar, transport til London sentrum, der dei hadde ordna med hotell. Her budde vi til forsikringsselskapet sin lækjar etter konsultasjon med sjukehuset og dialog med meg, bestemte at no kunne eg få fyka heim.

Då ordna selskapet billettar til oss på flyet, ordna med sjåfør som henta oss på hotellet og køyrde oss til flyplassen, der sto personell klar til å køyra oss utanom og forbi alle køar. Dei sjekka oss inn, ordna boardingpass og fekk levert bagasjen på samlebandet. Etterpå vart vi køyrt til eit triveleg senter med restaurant og andre fasilitetar.

Då det nærma seg flyavgang, vart vi henta og køyrt til gate, der vi vart losa om bord i flyet før andre passasjerar.

Eg har tenkt ein del tankar, etter ein Londontur som ikkje vart heilt slik vi hadde planlagd. Kor heldig eg var som hadde gjort ei enkel, men smart investering. Kva som ville blitt min lagnad, om eg ikkje fekk medisinsk hjelp då eg fekk, veit ingen sikkert. Kanskje berga det livet mitt?

Mr. Hutchins, lækjaren som opererte meg, delte ein del tankar med meg før eg vart utskriven. Hans konklusjon var krystallklar; «- Sigurd, you are a very lucky man!»

Kanskje bidrog reiseforsikringa «berre» til at eg fekk ordna eit godt grunnlag for framleis mange år med god helse?

Eg fekk i alle høve profesjonell hjelp, men, gratis var det ikkje. All ny logistikk som også måtte til, ville betydd fleire store inngrep i eigen økonomi. No var kostnad aldri eit tema, alle rekningar er betalt, det kosta ikkje meg fem øre!

Reiseforsikring, ei knallgod investering – også for deg!

God tur!

Sigurd

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

15

FOTO: ROSENDALNATUR

ð&#x;Œž

FRÅ BJØRNDALSTRAVERSEN MOT BJØRNDAL, MED ØYRAVATN, STØLSVATN, ISORVATN OG PRESTAVATN. I BAKGRUNNEN USKEDALSFJELLA OG TIL VENSTRE, ÅKRAFJORDEN, MATRESFJORDEN. 16

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

FOTO: ROSENDALNATUR

FRÅ SKARD, MOT TRØSTEHØLEN OG PRESTAVATNET. BAK SKEISFJELL OG TIL VENSTRE DAURMÅLSHAUGEN.

e D

e l j l f e t ! e r k a v t

Du finn ei velsigna ro der oppe over tregrensa, ei ro som gjev fred i sjela. Likevel er fjellet fullt av liv, der ulike dagar gjev varierande oppleving. Ljos, mørke, varme, kulde, sol, regn, vind – gjev store kontrastar, men alltid råma inn av ein eventyrleg natur!

Fjellet gjev deg mange lukter frå vegetasjon, stundom av knust stein, av sveitte, appelsin, og kaffi. Lyden av vind og rennande vatn, lyden av natur. Rypesteggen sin fasinerande kommunikasjon, i mange vakre variantar.

TEKST: SIGURD VIKØREN

Både arv og miljø var nok viktige bidrag til at eg alt frå fireårs-alderen og i aukande grad, brukte mykje tid over tregrensa. Fann stor glede i slike turar og utvikla snart ein evig kjærleik til fjellet.

Store delar av desse fjella kjenner eg som mi eiga bukselomme; formasjonar, steinar, bekker, blomar, utsiktspunkt. Kvar beste fiskeplassen er, kvar det ofte er ryper, kvar snøfonna ligg lenge. Veit om snarvegar, eller kvar du lett går deg skårfast. Kjenner til stader med ekko, og bortgøymde myrer med molter. Fjellet har mange løyndomar, som fjellet likevel delar med gode vener når dei kjem på vitjing.

Eg kjenner meg absolutt heime i desse sjarmerande fjella. Har vore her i sydaust vind i alle varianter, i torevêr og snøstorm.

Når det er blikk stille, i strålande sol, og i regn og skodde. Lege på rygg i mørke natta og kikka på stjernene og tenkt store tankar. Har vore iskald og våt, gått i shorts langt ut i oktober, Vore på Graasåta (inn mot fonnakanten) den 5. november 1967, i t-skjorte!

turane vore til Skeisfjell, aller mest på rypejakt. Eit makalaust fjell heile året, eit fjell du blir glad i, kanskje aller mest om hausten. Ei synsing får meg til å tru at eg kanskje har vore 500 gonger i Rosendals-fjella gjennom 70 år. Har aldri ført statistikk, men, mange av turane på Skeisfjell har vore lange dagsturar, andre gonger har vi overnatta. Kanskje har eg til saman vore i desse fjella eit heilt år?

1100 meteren er høgaste punktet på Skeisfjell (1104 m). Her er ofte samlingsstad mellom vener på rypejakt. Ein kjær stad, med flott utsikt og god livd om det bles. Her har vi hatt mange store opplevingar. Feira 7-årsdag, der vi koste oss med bløtkake med ljos på, eit heilt magisk minne.

Ein gong vi låg i "livd" for vind rett under toppen, landa ein ravn ein meter frå meg.

Eller kanskje det er meir rett å seie at krompen hadde tenkt å landa.

Utanom fisking i alle vatn, har nok dei aller fleste

FOTO: ROSENDALNATUR

Arv og miljø er to grunnleggjande faktorar, for kven du er og kva du blir, både på godt og vondt. Eg vaks opp i Rosendals-fjella og er merkt for livet av det.

I fjellet opplever eg fasinerande dømer på at når lysta til liv er stor nok, finn ein løysing på det meste, også der ingen skulle tru at…. Ei fjellbjørk i kanten på eit vatn er trykt ned av snø og is, slik at ho ikkje kan veksa i høgda, i staden veks ho utover i breidda.

Bjørka er likevel frisk og oser av livskraft. Ein rogn har funne livsgrunnlag i snaufjellet på 1180 meter, fleire hundre meter over tregrensa. Imponerande vakker, står ho der, på ein liten lun plass langt inne i snaufjellet, med Folgefonna som ein mektig nabo.

Slike optimistar reknar eg som gode vener, og må alltid vitja dei når eg er i nærleiken.

Eit samvær på berre minuttar, gjev meg stor inspirasjon.

FOTO: JAN RABBEN

Fjellet si gåve til augo, til synet, er grenselaus. Fargane, endringane, årstider, blomar, vatn! Det finnest ingen grenser for fjellet sine gåver til augo. Saman med opplevinga til dei andre sansane er fjellet sitt bidrag til den gode kjensla heilt enorm, i alle høve for meg.

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

17

BJØRNDALSSTØLEN, MED STØLSVATN OG ØYRAVATNET, BAK SER VI SVARTAVASSFOSSEN.

FOTO: ØYSTEIN SKAALA

FOTO: JAN RABBEN

FOTO: ROSENDALNATUR

FOTO: KÅRE EIK

FRÅ ANDERSFJELL MOT SKEISFJELL.

HATTEBERGVASSDRAGET MED PRESTAVATN OG RINGERIKSFOSSEN

Då eg var i militæret, i LVA (Luftvern-artilleriet), på Bardufoss Flystasjon, låg vi i bunkers og skaut med mitraljøse på jetflya, som kom inn og var så vidt nedpå rullebana. Trur flya i 1970, heitte Fridom fighter, og det dei dreiv med i "kuleregnet" vårt, kalla vi "Tuch and go!"

Slik var det med ravnen på 1100-meteren og, ein retteleg "fridom fighter," han subba så vidt nedpå. Sjølv om krompen ikkje vart utsett for noko "kuleregn," kunne det sjå ut som han ikkje lika selskapet han plutselig var i ferd med å bli ein del av. Den svarte fuglen ante nok fred og ingen fare då han gjekk inn for landing.

Truleg fekk han sjokk, og var heilt på grensa til å få infarkt, då han oppdaga at "LVA" var i fjellet. Corvus corax, ein vaksen ravn, kan ha eit vengespenn på over 1,3 meter. Når du kjem så tett på han, verkar han imponerande stor.

Ein strålande dag i slutten av oktober med over 20 grader, låg eg oppunder same toppen åleine og koste meg med kaffi og den vakre utsikten. I ryggsekken låg det tre ryper, så humøret var langt over middels.

I eit område av fjellet, rundt toppen, ligg det masse små lause steinar/heller. Når nokon trør på dette underlaget, så høyrer du at det kjem folk.

Denne dagen hadde eg ikkje sett folk, men, høyrde no at nokon kom, kanskje det var kjensfolk? Før eg hadde tenkt ferdig om kven eg trudde det kunne vera, så var det ein heilt annan luring som runda haugen. Truleg den største kronhjorten eg har sett, i lett trav, med hovudet høgt heva. Han bles i nasa og sprang gjennom nokre grunne regnvasspyttar så vatnet skvatt, for eit syn! Du kan bli religiøs av mindre, det var berre fantastisk vakkert.

18

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

ORRELEIK

På Skeisfjell har eg i meir enn 50 år jakta ryper og ein og annan hare. Her har eg møtt mange andre som trivest i fjellet; Lemen, mus, røysekatt, rev, kongeørn, fjellvåk, orrfugl, ikkje minst karakterfuglen steinskvett og mange andre trekkfuglar. Møtt ufatteleg store flokkar med trast, og sett opp til 5-6 gaukar i flokk. Observert mange spennande spor, trur sjølv eg har sett spor etter både gaupe og jerv.

Til avslutting på fjellturen vår, vil eg gjerne dela ei søt lita historie med deg. Ein haust det var mykje lemen i fjellet, hadde eg teke ein liten pause for å eta niste. Sat på sida av ein liten dam med regnvatn, under eit lite berg med grasgangar i. Plutselig dukka det fram ein staseleg liten kar, han fant seg nokre strå til å kosa seg med, måtte ha litt niste han og.

I grenseland av korona-avstand, var det meir enn triveleg å studera typen og aktiviteten. Han hadde ikkje oppdaga kven han var saman med, så då eg halvhøgt spurde han "- da går fint?" Kvakk han til, fekk meg i fokus. Hoppa rett opp, mista fotfeste, sklei ned berget og ut i dammen. Sømde over, og forsvann som ein rakett retning Folgefonna! Heller ikkje denne karen ville ha noko nærkontakt med meg.

Likevel har det vakre fjellet gitt meg inspirasjon og glede gjennom snart 70 år. At vi fekk Folgefonna nasjonalpark med kringliggjande landskapsvern, saman med varig verna vassdrag, gjev von om at komande generasjonar også skal få oppleva gleda med dei vakre fjella! Det er ikkje mykje i denne verda som gler meg meir.

5

ROSENDAL SJÅ WWW.SPAR.NO

- Ferskvareavdeling med det du treng til ein perfekt dag med til dømes grilling - Nysteikte bakervarer frå tidleg morgon - Fristande frukt & grønt-diskar

BILETET ER FRÅ JUKLAVASSKRUNA MOT BJØRNDAL, MED ØYRAVATN, STØLSVATN, - Velsmakande rettar i varmedisken ISORVATN OG PRESTAVATN. HEILT OPPE I BILETET KAN DU SKIMTA ÅKRAFJORDEN/MATRESFJORDEN.

Måndag – Fredag 07 – 22 / Laurdag 08 – 20 / Sundag 12 – 17

/ Gjeld ut august 2019

6

- Ferskvareavdeling med det du treng til ein perfekt dag med til dømes grilling - Nysteikte bakervarer frå tidleg morgon - Fristande frukt & grønt-diskar - Velsmakande rettar i varmedisken

VI HAR ÅPENT: måndag - fredag 7.00 - 22.00 lørdag 8.00 - 20.00 søndag 12.00 - 17.00

utRosendal september 2020) Besøksadresse: Skålagato(gjeld 37, 5486 Tlf: 53 48 11 05, rosendal.sport@sport1.no - min butikk - Rosendal Sport Besøk oss på Facebook: Rosendal Sport AS 67 HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

19

REN S I G U R D V I KØ

BLODARE

ER TJUKK ENN VATN!

BLOD ER TJUKKARE ENN VATN! Dette er ein historie om oss, deg og meg.

Om liv og død, kjærleik, dop, smugling og dobbelmoral!

På vestlandet, i London, Stockhom og Bergen.

Spenningsroman om haldningar, grenser, lagnad, samvit.

Vår vilje og evne til å endra grunnleggjande etikk, når vi kjenner at blod er tjukkare enn vatn!

Ikkje i alle idrettsgreiner du kan debutera i ein alder av + 70! men, er sjakk idrett, så er det å vera forfattar også idrett.

Idrett, sjakk og forfattarskap kan utøvast på mange nivå.

Du kan førehandstinga boka om du vil, på sigurd@vikorenmedia.no så tar vi kontakt når boka er klar for levering i god tid før jul.

20

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

SNAKK MED OSS OM HUSDRAUMEN DIN!

Teigen Bygg & Trelast AS, 5460 Husnes Tlf. 53 47 59 10 info@teigen.byggern.no

Opningstider: Månd.-fred.: 07.00–18.00 Laurdag: 09.00–15.00

Iver A. Blokkum, Lars Trygve Tveit & Thomas Viken står klare til å hjelpa deg med din husdraum!

Kontakt oss: Iver, tlf. 53 47 59 11 Lars, tlf. 53 47 59 17 Thomas, tlf. 53 47 59 18

– DU KAN STOLA PÅ FAGFOLK HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

21

BRYNJULF MÃ…KESTAD MED ERIK HEIDEN SAVALLLEN 20 MARS 1980.

BRYNJULF MÃ…KESTAD MOTTOK KVAM HERAD KULTURPRIS 2019 7. SEPTEMBER 2019

Brynjulf Måkestad er ein av grunnpilarane i skøytesporten på vestlandet. Han har vore aktiv skøyteløpar i meir enn 40 år.

Personlege rekordar: 40,60 på 500 m 1,22,15 på 1000 m 2,06,60 på 1500 m 4,31,30 på 3000 m 7,45,30 på 5000 m

FRÃ… VENSTRE:SVERRE LUNDE PEDERSEN,SINDRE HENRIKSEN OG HÃ…VARD HOLMEFJORD LORENTZEN. NM STAVANGER 2015

ð&#x;Œž MERITTER

GULL 500 M VETERAN OL GULL 1000 M VETERAN OL BRONSE 1500 M VETERAN OL NR.1 500 M VETERAN VM. 3 GANGER NR.2 500 M VETERAN VM 4 GANGER 2 SØLV VETERAN VM SAMMENLAGT 1 BRONSE VETERAN VM SAMMENLNGT 6 GULL NM VETERAN VERDENSREKORDER PÅ 500 M OG 1000 M I KL. M55 ÅR OG KL. M 60 ÅR NORSKE REKORDER KL. M 60 ÅR PÅ 500 M OG 1000 M 22

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

FRÅ OPNINGEN AV RULLESKØYTEBANEN VIKØYEVJO VIKØY 5. JUNI 2019

2 GULL OG EIN BRONSE I VETERAN OL I 2015.

PRIMUS MOTOR I HARDANGER SKØYTEKLUBB

BRYNJULF MÅKESTAD Brynjulf var aktiv på same tid som dei 4 essane. Amund Sjøbrend, Kay Arne Stenshjemmet, Jan Egil Storholt og Sten Stensen. Av alle gode utlendingar var Erik Heiden, USA den aller beste. Han tok 5 av 5 moglege gull i Lake Placid, i 1980.

Dette var dei aller beste på skeiser på den tida, og Brynjulf gjekk mot dei på kjente banar rundt i Europa, som Inzell.

Sjølv synest Brynjulf at eit høgdepunkt var å delta på Savallen, då Erik Heiden sette verdsrekord.

Andre løperar Brynjulf har målt krefter med er Jan Olav Koss som vart verdsmeister tre gonger og tok tre OL-gull på Lillehammer. Ådne Søndrål, verdsmeister og OL-gullvinnar frå 1998. Håvard Bøkko, som tok gull i lagtempo i 2018, fem sølv og eit gull på 1500 meter i VM. Rolf Falck Larsen TSK gull VM 1983 og bronse i VM 1982. Frode Rønning Leinstrand Gull VM Sprint 1981. Brynjulf har og møtt løparar frå vestlandet, Kjell Storelid, Remi Hereide, Rune Stordal, Sverre Lunde Pedersen, Sindre Henriksen og Håvard Holmefjord Lorentzen. Brynjulf flytta attende til vestlandet i 1979. Han vart vestlandsmeister i senior klassen for Fana i 1981 i Stavanger.

Ein bane han også deltok på med over

10.000 tilskoderar på tribunen. 10 år seinare var Brynjulf med på opningsstemnet på Slåtthaug Kunstisbane.

tempo OL, bronse 5000 m OL 2018, 3 sølv i VM allround og gull på 5000 m 2019 VM enkeltdistansar.

I 1985 meldt Brynjulf seg inn i heimeklubben, Tørrvikbygd Idrettslag. Frå Tørrvikbygd arrangerte han turar til Alma Ata med vestlendingar, som på desse turane sette heile 172 personlege rekordar.

Alma Ata var den beste arenanen i verda før innandørsbanane kom.

Håvard Holmefjord Lorentzen Fana IL gull 500 m OL. Sølv på 1000 m. OL. Gull på VM sprint og vinnar av WC sammenlagt 2018.

Sindre Henriksen Fana IL. Gull lagtempo OL 2018. 7 pl. VM 1500 m.

I 1990 vart Brynjulf Måkestad vald inn i Hordaland skøytekrets, der styret plukka han ut til å leia arbeidet med å realisera Slåtthaug Kunstisbane. Kunstisbanen var eit prosjekt som var forsøkt realisert frå 1981, utan at ein lukkast.

Brynjulf leia arbeidet med å få redusert kostnader så mykje, at bystyret i Bergen 17. des. 1990 gjorde det historiske vedtaket om å seia ja til bygging av kunstisbane i Bergen. Hausten 1991 sto banen klar til bruk.

Slåtthaug kunstisbane har gitt betydelige resultat frå ein region som tidlegare ikkje var mest kjent for gode skøyteløperar.

Kjell Storelid Stord, 2 sølv i OL 1994. 5000 m og 10.000 m, sjølv om han trente mest på Stord, før han flytta til austlandet.

Remi Hereide Fana IL 4 pl. VM 1998 10.000 m Rune Stordal Fana IL gull 1500 m VM 2005 Sverre Lunde Pedersen Fana IL gull lag-

Brynjulf sitt arbeid for skeisesporten og banar slutta ikkje med Slåtthaug. Seinare har han vore primus motor for rulleskøytebane i Kvam. Fyrst i Norheimsund, og seinare den flotte banen som ligg i Vikøy, og stod ferdig våren 2019. I dag er det 20 – 30 unge på trening måndag og torsdag.

Brynjulf Måkestad er tildelt Kvam herad sin kulturpris for 2019, for sin innsats for skøytesporten i Hordaland, Slåtthaug kunstisbane og ikkje minst, no sist, den nye rulleskøytebanen.

Brynjulf er på topp i Noreg pr. 01.01.2018 med 1500 fullførte skøytekonkurransar. Det gjev og andre plass i heile verda. Brynjulf har delteke i konkurransar og har i fleire klassar i seinare år vunne meisterskap og sett rekordar, inkludert verdsrekordar på 500 m og 1000 m.

Brynjulf sine framtidsynskjer er skøytehall både på Stord og på Slåtthaug kunstisbane noko det vert jobba med

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

23

2

7

7

HARDANGER FJORD LODGE

2

Et autentisk, lite overnatting- og serveringssted ved fjordkanten drevet av Caroline & Harald.

Rom fra kr 1550,- inkl. frokost Lunsj hver dag (1.6-1.9): kl 11.30-15.00 Dagens 2-retter kl. 19-20 hver dag (forhåndsbestill) Bar & Badstue 12.00-24.00 KONTAKT: +47 948 45 992 | stay@hardangerfjordlodge.com

Folgefonnsenteret Skålafjæro 17 5470 Rosendal

Hjertelig velkommen til oss Caroline & Harald

Tlf.: +47 53 48 42 80 Epost: post@folgefonnsenteret.no

9

HARDANGER FJORD LODGE

I utstillingane på lite Folgefonnsenteret kan du sjå og Et autentisk, overnatting- og serveringssted vedlære om livet i Hardangerfjorden,vatnet reise på jorda, geofjordkanten drevet av Caroline &siHarald. logi, naturmangfald, berekraftig bruk av naturressursar Rom fra kr 1550,inkl. frokost og ikkje minst om dag klimaendringar før og no. Gjennom Lunsj hver (1.6-1.9): kl 11.30-15.00 utstillingane håpar vi at mange vil få større interesse Dagens 2-retter kl. 19-20 hver dag (forhåndsbestill) for dei store på jorda, men også få Bar &samanhengane Badstue 12.00-24.00 kunnskap gjennom dei små historiane naturen fortel.

Lær om korleis menneska har brukt naturressursane på KONTAKT: Folgefonnhalvøya gjennom tidene, heilt sidan dei første +47 948 45 992 | stay@hardangerfjordlodge.com innvandranane slo seg ned her for 9000 år sidan og fram til i dag, og kva slags aktivitetar Hjertelig velkommenFolgefonnhalvøya til oss kan by på. Folgefonnsenteret finn du med turistinformaCaroline & Harald sjonen på Skålakaien midt i Rosendal.

Hardangerakademiet Nordisk senter for fred utvikling og miljø

Folgefonnsenteret Skålafjæro 17 5470 Rosendal Tlf.: +47 53 48 42 80 Epost: post@folgefonnsenteret.no

1

Hardangerakademiet Nordisk senter for fred utvikling og miljø

Baroniet Rosendal - Foredrag, kurs og seminar med Kontakt: 900 64 375 tema fred, økologisk skifte og og 983 06 447 dialog.

Visjonar, engasjement og planar, - Overnatting og utleige. sjå www.hardangerakademiet.

- Utleige av selskapslokale. no og fb.

Postboks 235, 5486 Rosendal Telefon: 53 48 29 99 - info@baroniet.no Søndag 26. mai kl. 11-18: Småfedagen baroniet.no Onsdag 29. mai kl. 20.00: Helene Bøksle, sang. Tove Kragset, klaver FOLGEFONNSENTERET.NO Fredag 31. mai kl. 20.00: Konsert & Utstillingsåpning Leif Ove Andsnes HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2019 2468 I I HARDANGERFJORDMAGASINET 1 2020 med NR. musikere «Tilegnet» Svein Johansen 25 maleri Introduksjon ved professor emeritus Gunnar Danbolt, kurator

Kulturprogram 2019

1

Slottet frå 1665 mellom fjord,

einart.no – Einar Nilsson

Velkommen til

BARONIET ROSENDAL

9

FOTO: FOLGEFONNSENTERET

Slottet frå 1665 mellom fjord, fonn, fjell og fossefall

Frukt- og siderruta i Ulvik Den einaste frukt- og siderruta i Noreg finn du i Ulvik i Hardanger. Tre gardar – mange ulike opplevingar frå gard til gard. Alle gardane tek imot grupper etter avtale for omvisningar og smaksprøvar, men legg vekt på å gje ulike opplevingar.

Sommaren 2020 er gardsutsala på frukt og siderruta opne mandag- laurdag kl 10-17.

Gro Tveit Uglenes og Hans Uglenes

HARDANGER SAFT- OG SIDERFABRIKK Fruktgarden på Lekve driv produksjon av eplemost, sider og brennevin.

Førehandstinging av lunsj og middag i gardsrestauranten for større grupper.

Sal av sider og eplemost i gardsbutikken.

Lekve gard v/ Nils J. Lekve

ULVIK FRUKT & CIDERI Familiegard som dyrkar over 20 eplesortar (mange gamle) og moreller. Driv med vidareforedling av eple til mange ulike typar eplemostar, sider og eple sidereddik. Har gardsutsal med sal av sider, eplemost og eplesidereddik.

Moreller og eple i sesong.

Torbjørg Austrud og Asbjørn Børsheim FOTO: SILJA LENA LØKEN / STATENS VEGVESEN

SYSE GARD Syse Gard, eit vestlandsbruk som dyrkar frukt og held 70 vinterfora sau. Syse Gard er eit Economuseum på frukt og fruktforedling og har gardsutsal med vidareforedla frukt, lammekjøt, eplemost og sider.

Ny gangbru over Vøringsfossen åpner i midten av august

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

25

I Hardangerbadet finn du: FOTO: VISIT HARDANGERFJORD

Hardangerfjord Hotel, Hardangerfjord Adventure, Hardanger Akvasenter og Hardangerbadet – alt i nytt bygg og innpakning i Øystese.

FOTO: VISIT HARDANGERFJORD

FOTO: VISIT HARDANGERFJORD FOTO: VISIT HARDANGERFJORD

FOTO: VISIT HARDANGERFJORD

Perfekt for familiar

FONNA ER ÅPENT FOR SESONGEN Åpningstider: 09.00-16.00 hver dag ‍Salg av heiskort er kun via webshop!

Våre smittevernsregler satt i samråd med kommunen vil være følgende: - Barn under 10 år må ha med voksen - 1 og 1 i heisen, kan kjøre 2 stykker hvis en er i samme familie, eller samme bil.

- Salg av heiskort er kun i vår webshop.

- Skiutleien åpner 15. mai.

- Heiskort kjøpt med nytt keycard online hentes i skiutleien ved annkomst.

‍

Eventuell nedetid på grunn av snøsmelting, uvær eller driftsavbrudd annonseres som nyheter på www.visitfonna.no

post@visitfonna.no Tlf skisenter: 56123008 / 976 78 489 Tlf admin: 900 88 278 / 976 78 489 FOLGEFONN.NO 26

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

SiderbĂĽten Vision of the fjords

"Opplev romantiske og frodige Hardanger. Kombiner et bÌrekraftig fjordcruise pü den spektakulÌre Hardangerfjorden nür du besøker lokale gürder hvor de produserer frukt og juice og den utsøkte sideren. LÌr og la deg inspirere hvordan gürdbrukerne fremstiller sideren og ikke minst unn deg smaken i Hardangers gjestfrie og historiske omgivelser."

FOTO: Ă˜YVIND AUKE

đ&#x;Œž

FOTO: Ă˜YVIND AUKE

FOTO: VISIT HARDANGERFJORD

FOTO: VISIT HARDANGERFJORD

FOTO: VISIT HARDANGERFJORD

frĂĽ 19. juni

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

27

HARDINGFOTBALLEN

før i tida

Me sat ofta bak i brødbilen hans Nils Tveiten på veg til kamp.

Eller stabla i Folkevogbussen til Brakanes Hotel. Det var like mange svingar i Hardanger då som no, like mange bråbratte stup ned i fjorden. Men me hadde stabbesteinane og ferjene over fjorden. Dei berga oss frå å verta øre vrak før kampane.

AV: KVITANESEN

Ballen var litt halvrund, gråsliten og vasstung på regnfulle dagar seint i august.

Eg hugsar at han Tore fekk eit blinkskot i bakovudet av ei slik blauta kanona frå ein av spelarane på Vines. Han vakna ikkje før me var i land i Kvandal. Verre var det når kula for på fjorden eller hamna i Granvinselva. Då kunne det gå ein halvtime før kampen kom i gang att etter at ein aurefiskar sluka han på land i ein kulp nedafor det gamle kommunehuset i bygda. Og på fjorden var det til å fossro, eller kasta stein på utsida av ballen slik at klysa rak i land før myrkret seig inn og alt vart mørkt.

FOTO: INGVIL SKEIE LJONES

Ja, banane i Hardanger låg vakkert til krinsa av fonner og fjell, fjorden og fjøra. Det var ikkje mykje meir godt å seia om dei.

Verst var det i Ålvik, grusen var svart og seig. Fekk du eit skrubbsår etter ein knokkeltakling der, var du merkt for livet. Eg har framleis ei tatovering på høgre hofta etter eit sleivspark frå ein av selisiumspelarane frå Ålvik. Men verre var det at me ikkje såg over banen der. Røyken låg som i ei middels måstova. Men kom dei eit vindkast inn frå Fykse kunne me kanskje treffa målet. I Eidfjord hadde dei lagt lengdegropa framfor mål. Det visste nok eidførene, men me andre hadde det med å snubla i byggverket når me trudde vegen fram til mål og jubel var kort. Der inne har dei alltid vore

28

I

sparsame, og me kunne gleda oss over at banen var strøydd med samo og ikkje dyrt krit når me kom inn mellom fjella . Han bles vekk i fyrste omgang! Men det gjorde ingenting, for domarane var far til ein av spelarane på eidfjordlaget og visste kvar sekstenmeteren skulle ha vore.

Det var sjeldan garderobar å oppdriva i Hardanger når me spelte fotball på syttitalet. I Ulvik hadde me tyskarane å takka for ny skule og varmt vatn etter krigen, men elles var det skralt. Når me kom ned frå lasteplanet til bakaren, gjekk turen ut i lyngen til maur og flått for å få på oss bukser og blusar. I pausen kunne me pissa og drita bak naust og nedlagde utløer. I Eidfjord står det enno att store klynger med frisk rabarbra etter oss.

Mange hadde ikkje fotballsko i starten.

Johan, gamal langrennsløpar, spelte i beksaumsko og mange dribla seg gjennom med lakkskoa frå fsten dagen før.

Etterkvart fekk me oss skruknottar i hardt metall og ispiggar til vinterbruk på stålisen.

Dei reiv godt i kjøtet.

Me varma aldri opp før kampane og tøygde aldri ut. Slikt var bortkasta tid. Når eg møter nokre av dei gamle spelarane i dag, kan eg fort sjå at dei har vore aktive i den gamle fjordaserien. Det er lenge sidan dei

Kvitanesen skriv tekstar i avisa Hordaland, har skrive to bøker, har 9000 fylgjarar på Facebook og tek på seg oppdrag for lag og foreiningar. I fem år har han og sonen rodd på Hardangerfjorden og

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

ved eiga hjelp har knytt skoa, og leggene er stive som gamle brakastaurar. Men me smurde oss rikeleg inn med tjøra før kampen. Det hjelpte i alle fall for kleggen.

Om våren blanda lukten seg med jylle frå gardane i bygda og gjorde lufta til eit mildt gasskammer for publikum. Publikum? Ja, eg veit i alle fall at tante Astrid såg fleire kampar.

Eg kan aldri hugsa me tapte på syttitalet.

Kanskje minnest eg at oddingane slo oss 2-0 i ein privatkamp sumaren i 72. Men dei var frå ein annan planet, dei snakka eit anna språk og kom rett i frå omnane med voldsom kraft og lite teknikk. Me skulle vunne, det var ikkje rettferd til og me for heim lukkelege for sigeren!

På ferja kunne me få øl til trøyst eller kveik.

Når me kom på kaien møtte med dei som hadde forsove seg. Då var dei klare for tur med ferja der det diverre var spiseplikt.

Men dei seier at eit smørbrød kunne vara i mange turar.

Det var sjeldan me var elleve mann på laget. Likevel hugsar Vidar at han vart sett ut av laget mot Føyk. Det sit hardt i han framleis, sjølv om han visstnok nesten er professor i psykologi nordpå no.

hatt førestellingar ulike stader langs landet. Han med opplesing, sonen med fela. I år skal Mari Skeie Ljones og Kvitanesen på turne i Hardanger.

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

29

Hvis du ynskjer å kjøpa ei av bøkene ta kontakt på 93 41 24 12

KVITANESEN TORBJØRN LJONES fortel om kva som har hendt i Hardanger MARI SKEIE LJONES spelar fele og syng

30

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

28. juli kl. 19.00 29. juli kl. 19.00 31. juli kl. 19.00 1. august kl. 18.00 2. august kl. 19.00 BILLETT kr. 200

Kr. 200 pr. bok

Jaunsen Gjestgjevarstad,Granvin Skredhaugen i Lofthus Grimo trekai, Grimo Frystetjødna, Ulvik Kjepso Maritim, Ålvik

Husnes_Storsenter_Ann._262x194mm_03.eps

1

09.06.2020

13:00:58

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

31

Kjelder til artikkelen om Brattabøkongen er henta frü bok om Jondal, skriven av Gaute Losnegard. Kjelder kan ogsü vera fyrste Jondalsboka, skriven av Olav Kolltveit.

Div. slektsgranskarar og slektstavlene til lensmann og Stortingsmann Johannes Aga 1767 – 1838, gift med Guro Larsdotter Bleie, som var tippoldebarnet til Brattabøkongen.

đ&#x;Œž DENNE BJĂ˜RNEKLOA ER FRĂ… BJĂ˜RNEN SOM "BRATTABĂ˜KONGEN" DRAP I TĂ˜RVIKBYGD KRING 1780.

BRATTABĂ˜-

KONGEN! I bygdesegnene gür Berge Larsson Brattabø under tilnamna "Brattabøkongen" og "Brattabøbjørnen." Dert siste tilnamnet skal han ha fütt fordi han drap ein bjørn i Tørvikbygd med sverd.

Han mü ha vore ein spesiell mann, men det er ikkje sü mykje ü finne om han i skriftlege kjelder. Johannes Aga karakteriserer han slik i SlÌgttavler vesentlig vedkommende Ullensvang (1878): "rig og storslagen." Lokalhistorikaren O. Olafsen har skrive ikkje sÌrleg smülüte om han at det "var sandsynligvis Birge Brattabø, som gjorde Jondal til den bygd, som den i senere tid like ned til vore dage har vÌrt." Han skal ha drive stort som forretningsmann, med eige farty og sagbruk. I 1667 vart han stemna av futen fordi skipet hans ikkje var meldt til tollbua i Sunnhordland.

32

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I 1670-üra kjøpte Berge i lag med Johannes Vik mesteparten av det godset Munkeliv kloster hadde eigd i Jondal, totalt om lag 10 laupar smør, mellom anna garden Svüsand, som dei delte. Han hadde ogsü part i mange andre gardar, noko borna hans fekk nyte godt av, og han hjelpte andre til ü kjøpa gardane sine i denne tida, truleg ikkje minst for ü erta frenden sin i Vik i Jondal, den smüskorne lensmannen Johannes Vik. Elles lünte Berge ut mykje pengar til Galtungane pü Torsnes med pant i jorda deira. I 1689 kunne han süleis kjøpa ut siste rest av den garden han sjølv sat pü, dü det vart tinglyst ein "transport" frü Johan Galtung pü 1 laup og

2 pund smør i Brattabø. Berge var lagrettmann og kyrkjeverje i Jondal, liksom far sin.

Av segnene framgür det at Berge var stolt av ü vere av bondeslekt. Han skal ha gjort narr av Galtung-Ìtta pü Torsnes som tok i mot dansk adelskap, for sjølv hadde han god nok adelskap heime, püstod han.

Det var vel difor han tok LosnavĂĽpnet til bumerke. Ei segn om at kongen baud han adelskap, er utan tvil ei nyare pynting av denne soga. Berge hadde lite til overs bĂĽde for den verdslege og geistlege embeds-standen. Ein gong presten kom til gards, skal Berge ha sete og lese i lovboka til kong Kristian 5. DĂĽ presten spurde kvifor

BERGE BRATTABØ DREIV GARDEN PÅ BRATTABØ I 50 ÅR. STORE DELAR AV TIDA SAMAN MED KONA, ELI KRISTINE BRATTABØ FØR GARDEN VART SKØYTA OVER TIL SONEN LARS I ÅR 2000.

BRUK NR. 1 OG 3 PÅ GARD NR. 17 VERT DRIVE SOM EIN GARD.

han studerte den, svara han: "Det er godt å kjenna retten sin sjølv om ein ikkje får nyte den." Ein gong han tykte folket frå Vikebygd vart for nærgåande i fjellet, gjekk han ikkje til retten, men væpna huskarane sine med staurar og drog til fjells og skremde dei.

Einaste gongen det ser ut til at han hadde med retten å gjere, var eit høve då han fekk ei bot for grove ord han hadde kome med på tinget.

Dei mange mytane om "Brattabøkongen"har vore med på å skape eit inntrykk av ein storslått og seigliva kar, ikkje minst historia om då han gjekk bort. Vinteren 1712-13 gjekk det ein tyfus-epedemi i Krossdalen som kravde mange offer. Berge skal ha påstått at det var ingen ting som beit på han, og for å bevise det la han seg i ei seng der det hadde døydd ein som var smitta. Men dette vågemålet tapte han. Han døydde våren 1713 "i grasserende siugdom," står det i skiftebrevet.

dette etterlet han seg eit bu på 1131 riksdalar, og av den summen utgjer seks gardar berre 314 riksdalar. I kontante pengar etterlet han seg over 400 riksdalar, og i buet var elles husdyr for 100 riksdalar, korn for 27 riksdalar, samt bøker og anna gods.

Den høge verdien av husdyr kjem truleg av at dei hadde sett vekk husdyr som dei ikkje brukte sjølve til andre. Når det gjeld kornverdien, kjem nok den av at det var vanleg å lagre mat for ei lengre tid på garden.

Det er elles verdt å merka seg kor lite verdt husa var rekna for (4 riksdalar og 3 mark, lågare enn til dømes for sengetyet.)

Ved eit stort ættestemne på Brattabø 31. juli 1949 vart det avduka ein minnestein for Berge. Forfattaren Sigurd Meidell heldt tale ved avdukinga.

Det har vore skrive at det truleg gjekk attende med rikdommen til Berge dei siste åra. Det er då ikkje teke omsyn til at då han då hadde skift mykje med borna som hadde fått store og gode gardar. Trass i

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

33

Frå brislingfiskar til ordførar i Bømlo:

BLI KJENT MED

SAMMY OLSEN Som liten gut, fødd og oppvaksen på Svortland, vart Sammy Olsen vitne til at det nye rådhuset på Bømlo blei bygd i nærområdet hans. Lite viste han då, at om lag 60 år seinare skulle han sitja på kontor her og vera den politisk valde ordføraren, for den nye kommunen, som såg dagens ljos etter samanslåinga i 1963. Då vart Bremnes, Bømlo og Moster ein kommune og administrasjonen for heile øya samla under felles tak.

TEKST: SIGURD VIKØREN

Sammy vaks opp på eit lite småbruk som den eldste av 10 born, der 8 vaks opp. Å veksa opp på eit småbruk var ikkje mykje luksus, men eg ville aldri vore det for utan, seier Sammy.

Eit spesielt miljø, der det lokalt var 8 bruk som leverte mjølka si på krakkjen. Der samlast leverandørane frå kl. 08.00 til 08.30 om morgonen og løyste verdsproblem. Mjølkebonden kan stå som eit døme på korleis landbruket på Bømlo har endra seg. På det meste var det 120-30 som leverte mjølk, i dag er det berre 2-3, men dei leverar like mykje mjølk.

Då Sammy var ung reiste dei med sauene på båt til Kvinnherad og køyrde vegen opp Omvikdalen. Her hadde dei sauene på sommarbeite i Matre-fjella. Der har eg vore mykje, seier fiskaren frå Bømlo.

34

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

Yrkeskarrieren starta på brislingbåt, der det frå Bømlo var 15 - 16 bruk som fiska i Sunnhordlandsbassenget og inn Hardangerfjorden, heilt til Eidfjord. Så mange som 40 halvstyvingar, gutar på 15 -16 år var med på dette sommarfisket her frå Bømlo, seier den nyvalde ordføraren.

Eg synest det er fasinerande å tenkja attende i dag på den enorme aktiviteten dette fisket gav. Alle brislingfabrikkane og kvinnearbeidsplassar som dette fisket genererte. Synd at vi ikkje klarte forvalta denne ressursen på ein så god måte at vi kunne nytta ressursen framleis, på ein langt meir omfattande måte enn det som er i dag.

For meg vart dette starten på eit langt liv som fiskar. Utanom eit par år på folkehøgskule har mitt liv vore mykje fiske. Har

fiska i nærområdet med eigen sjark, men har og vore på store fiskebåtar, både i Barentshavet, på Island, Færøyane og mange stader rundt i verda.

Fiskaryrket på ein sjark kan bli surt, når du må ut kvar dag for å overleva. Men, etter at fiskeri vart konsesjonsbelagt er det ikkje enkelt å få seg jobb innan fiskeri. Du må ha 5-6 års utdanning retta mot fiske og navigasjon, pluss ein god CV. Etterspurnad etter jobb innan fiske har snudd heilt. I dag er dette attraktive arbeidsplassar, om bord i flotte båtar, med gode fasilitetar og arbeidsforhold. Attraktive jobbar med god løn, som ungdomen etterspør.

Eg vart svært interessert i fiske og begynte difor aktivt i fiskarlaget. Vart formann i Bremnes Fiskarlag og seinare i Hordaland Fiskarlag. Ei stund var eg nestformann i

Noregs Fiskarlag, var og aktiv i salslaget.

Politisk var eg fyrste gong valt inn i kommunestyret i Bømlo i 1979, for Høgre. Etter det har eg vore i kommunestyret heile tida.

I Høgre og i SP, om lag like lenge i kvart parti. Folk driv gjøn med meg om dette og spør kva parti eg stiller for i år?

Sanninga er at eg har berre representert H og SP, med eit lite unnatak for den hausten eg melde meg ut av Høgre. Dagen etter stod Steinar Bastesen på trappa, han var ein gamal kjenning av meg. Eg veit ikkje om han hadde lukta at eg hadde meldt meg ut av H, eller kva det var. Dermed hamna eg på lista til kystpartiet, men det var det.

Meir enn 40 år i kommunestyret for Høgre og SP. Men, eg har ikkje endra politisk ståstad, eg meiner det eg alltid har meint.

Men, partia har skifta standpunkt. No trivest eg godt i SP, der det blir drive mykje god politikk som passar meg.

At eg no etter så lang fartstid i lokalpolitikken vart vald til ordførar synest eg var kjekt, sjølv om eg eigentleg hadde tenkt å trappa litt ned og gjera andre ting. Men, eg hadde sagt ja til å vera ordførarkandidat. Når eg då vart vald, så var det sjølvsagt ikkje aktuelt å takka nei.

Som fiskar manglar eg sjølvsagt litt av den kunnskapen folk som sit på kontor har.

Men, med god hjelp har svake sider ein fiskar måtte ha i ein slik posisjon, fått hjelp.

Det er med ei viss gleda eg konstaterer at eg etter kvart handterer pc og digitale flater på ein heilt ok måte. Sjølv om det vart mykje no i koronatider, både med teams, skype og det meste. Samstundes så skal alt no streamast.

Mykje å læra og hugsa av ulike kodar, men til slutt går det, du må berre ha vilje, sterk vilje. For eit eller anna, truleg 12 år sidan, så skulle alt papir vekk og vi skulle bruka pc. Då såg eg svart på det, men i dag er eg veldig glad for at det vart slik.

Det har gitt meg grunnlaget til at eg no får med meg det meste. Du veit vi klarar ikkje stoppa utviklinga, verda går vidare.

Du kan kanskje sinka einskilde ting, men du klarar ikkje å stoppa det. Nokon hoppar av, men skal du vera med, så må du berre ta utfordringane.

"MAKRELLSTENG" ORDFØRAREN SAMAN MED MATROSANE FREDRIK OG OLE.

Noreg som land har ein økonomi som gjer at mange milliardar vert mata inn i ulike system for at vi skal halda hjula i gong.

Andre land har det verre, der må dei kanskje låna pengar for å koma seg gjennom krisa. Men, vi er avhengig av kvarandre.

Fiskaren skal selja 95 % av fisken til utlandet, og då må dei ha pengar til å betala med.

Korleis ser framtida ut med Sammy Olsen sine auger? Bømlo har styrkje i ein god samansetning med industri, olja, fiske og bønder. Går det smått i ei næring kan vi kompensera gjennom andre. Vi får ny fiskerihamn som vert viktig. Vi har store fiskebåtar som fiskar ute, og leverer råstoff til Europa. Flinke fiskerar som leverer råstoff andre stader enn heime på Bømlo. Vi må bli flinkare til å foredla råstoffet her heime, slik vi har klart det med laksen. Fiskerihamna vil hjelpa oss med det.

Eg ser eit stort potensiale i havet, vi har berre så vidt sett starten. Havet har langt fleire ting enn fisk å by på. Mellom anna blåskjel og tang av mange sortar. Når vi no ser mot slutten av olja, må vi kanskje sjå litt annleis mot grønare og fornybare ressursar. Vi lever av mat og ikkje av vindmøller, vi må ikkje gløyma det.

Alginat frå tare, særleg frå stortare og grisetare i Noreg, vert brukt på over 600 ulike måtar i forskjellige produkt. Tang og tare har eit enormt potensiale, og det skal bli spennande å fylgja utviklinga.

Det ser ut til at vi har ei grøn rørsle over heile fjøla. Inneber det at vi vil kjøpa mat frå Noreg, sjølv om den skulle vera dyrare?

Eg betalar i alle høve gladeleg meir for eit eple frå Hardanger, enn eit frå utlandet, som er sprøyta så mange gonger at eg ikkje får tenna gjennom skalet.

Kva trur du om oppdrett av andre fiskeartar? Vanskeleg å seie, torsk har vi enorme stammer av i Barentshavet. Stammer som blir forvalta på ein god måte. Kveite oppdrett har det vore drive eksperiment med i mange år. Vi må løysa dette med at fisk et protein, fisk et fisk for å bli fisk.

Mest alle typar fisk er etande. Eg hugsar at det likevel var slik at steinbit gav vi til besto, ho kokte dei og gav det til hønso. Det var den gongen vi hadde verkeleg frittgåande høns. Breiflabb måtte vi gøyma, hiva på sjøen, vi trudde ikkje vi kunne eta noko så stygt.

Kva med Bømlo og regionen vår? I dag skal alt vera, eller bli så stort for at alt skal bli bra. Eg er ikkje heilt der, eg er skeptisk til at berre du vert stor nok så er det halleluja!

Eg ser sjølvsagt at vi må ha ein viss storleik.

T.d. må skulane vera store nok til å få eit miljø og god kompetanse. Dei store bygdene på Bømlo vil klara seg alle, trur eg, så lenge dei har butikken.

Folk flyttar til sentrum. Har du to born, så har du nok med å køyra dei på ulike aktivitetar, aktivitetane er i sentrum. Kommunen har heller ikkje råd til god infrastruktur, reint vatn, gang og sykkelsti i alle grisegrente strøk. Slike områder blir for meir spesielt interesserte. Alle som får til å bu slike stader, ynskjer eg alt vel.

Det var dette med store einingar. Eg var positiv til det nye Vestland, samanslåing av Sogn og Fjordane, Hordaland og Rogaland. Eg trudde at då kunne du i alle høve rasjonalisera ein administrasjon. No vart det ikkje heilt slik samanslåing, så noko rasjonaliseringsvinst har det ikkje vorte. Då må vi kanskje vurdera om det vi har gjort er heilt feil?

I fiskeri vil det vera slik at slår du to bruk saman til eit, så får du rasjonaliseringsvinst på eit mannskap. Slik ser det ikkje ut til at det er i politikk og offentleg forvalting.

Bømlo vil klara seg bra, med den samansetning eg har vist til at vi har. Slike kommunar med ei sterk samansetning og innbyggjartal på 10 – 15.000 vil klara seg bra framover, trur eg, seier den nye ordføraren på Bømlo. Ein som har ei langt over middels ballast med seg, og vil vera ein god ordførar for øykommunen langt mot vest!

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

35

EspevĂŚr LES MEIR PĂ… WWW.VISITESPEVAER.COM

FOTO: NILS TORE SELE

đ&#x;Œž

EspevÌr er eit einestüande lite øysamfunn ute i havet, vest for Bømlo.

Husa ligg tett i tett inne i sundet, i le for havrĂĽk og vinder. Tidlegare var EspevĂŚr det største fiskevĂŚret i Bømlo, med opptil 30.000 fiskarar under storsildfisket i 1850-ĂĽra. Ă˜ya har 10 daglege avganger t/r.

EspevĂŚr byr pĂĽ mange attraksjonar!

EspevÌr er kjent for "Ufo-ringen", som vart oppdaga i 1975 og som framleis er like tydeleg. Turistar kan gü tur pü EspevÌr og sjü pü "Ufo - ringen".

I tillegg finn du Hummarparken, som vart bygd i 1887, vart restaurert i 1994 og er eit unikt kulturminne. Hummarparken er landets største og er idag museum og akvarium. Ein kan fĂĽ guida omvising og flĂĽtetur i hallen med frittgĂĽande hummar om sommaren.Â

Kabelferja er konstruert ved MĂŚhles mekaniske verkstad pĂĽ Baadeholmen. I 1978 vart ferja sett i drift over det 45 meter breie sundet mellom Baadeholmen og Garvika.

Kabelferja har myntautomat og kostar 20 kr pr veg, og turen tek omlag to minutt. Ferga kan nyttast heile døgnet, og det er plass til fire personar ombord.

EspevĂŚr har ogsĂĽ Joker butikk og Gourmet restauranten Gamleposten.

FOTO: NILS TORE SELE

FOTO: NILS TORE SELE

Baadehuset gjev eit innblikk i den tida dü EspevÌr var ein viktig del av sildefisket.

Huset vart bygd i 1850 pü gamle steinmurar frü 1690, og er i dag museum. Det er og butikk og kafÊ om sommaren. Pü EspevÌr kan du ogsü reise med kabelferje.

36

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

Kom og opplev Bømlo!

Hav og holmar, handel og kultur, eller fine steinar på ei strand ...

Foto: Jan Rabben

Finn din plass i vår sommar! - Kontakt vår turistinformasjon på tlf. 53 42 35 00 om du ynskjer å vite meir om det Bømlo kan tilby!

Sommar i kulturhuset

Bømlo turistinformasjon finn du denne sommaren i Bømlo kulturhus.

Turistinformasjon, bibliotek, kino og kafè vil ha ope 12-18 tysdag til laurdag i perioden 29.06 -01.08.

Heile kulturhuset held stengt måndagar i juli.

Ta turen innom kulturhuset i sommar for opplevingar, god mat og inspirasjon til årets sommar på Bømlo.

Foto: Barbro Høyland Andersen

Foto: Getty Images

Sjå www.bomlo.komune.no for meir info om symjehallen, folkebiblioteket og mykje anna nyttig info

Vi kjenner Hardanger og Sunnhordland Vi er din lokale meklar med lang erfaring og god lokalkjennskap til marknaden i Hardanger og Sunnhordland. Du finn oss i Sparebanken Vest sine lokale i Norheimsund, på Leirvik og i Haugesund. Vi gir deg gode råd anten du skal kjøpe eller selje eigedom.

Kom innom kontora våre

Ring oss 915 05560

Kontakt oss på emvest.no

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

37

KORONA-PANDEMIEN OPNAR FOR EI POSITIV FRAMTID! Me må leita fram dugnadsanda og sakte men sikkert vakna frå koronadvalen. Det krev eit krafttak frå oss alle. Spør ikkje kva regionen din kan gjera for deg, men kva du kan gjera for regionen din! skriv Olav Linga i ein kronikk i Haugesunds Avis.

Olav Linga, konsernsjef Haugaland Kraft, fødd og oppvaksen i Øystese i Hardanger.

Ein torsdag tidleg i juni kom vi, konsernsjefen og eg samstundes til sommarøya Stord. Vi hadde ein avtale om å ta ein prat om korleis vi kan snu heile denne koronakrisa til noko positivt.

Vi må sjå moglegheitene, seier Olav. Alt for mange såg heilt svart på framtida då denne pandemien råka oss. Mange bedrifter permiterte og sa opp folk. Då er du i realiteten i ferd med å avvikla, og i dei fleste tilfelle heilt utan grunn. I same gata finn du dei som seier at nei, no tar vi ikkje inn nye lærlingar. Dette er negative tankar som lett kan vera byrjinga på slutten.

Olav peikar på kor viktig det er å halda hjula i gang. Som døme viser han til fleire aktørar som har brukt korona-utfordringane til å tenkja positivt. Olav nemner Kværner på Stord som har donert både millionar og verneutstyr til helsestyresmaktene på Stord.

Også Haugaland Kraft har teke del i denne dugnaden. I mars, april og mai reduserer vi rekninga til straum- og fiberkundane våre med totalt 30 millionar kroner, og vi har gitt million-lån til flyplassen på Karmøy for å sikra vidare drift.

Dei 30 millionane er eigentleg eit gigantisk marknadsføringstiltak. Ei frisk satsing, fordi vi såg moglegheiter. I dei marknadane vi opererer utan om levering av elektrisk kraft, så har vi aldri hatt meir å gjera. Vi har 50 mann i sving med å etablera fiber. Vi klarar ikkje å levera alt som blir etterspurd.

Vi må slutta å syta, og sitja i ro å venta på pengar frå staten. Det er ikkje nok pengar til alle, dei sit ikkje i Oslo heller og trykkjer

38

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

pengar. Om du får noko i det heile, så er det nokre få tusenlappar. Gløym offentlege tilskot, du må ta initiativ og ansvar sjølv, skal du koma nokon veg.

Krevjande utfordringar er ein del av kvardagen. Nokon bedrifter slit, mange av dei er bedrifter som var på kanten før koronaen kom. Nokre av dei vil gå konkurs, men det er ein del av slik bedriftslivet er. For dei aller fleste vil det vera lurt å sjå på dette som ei utfordring. Sjå på dei moglegheiter framtida etter koronaen gjev.

KVA KAN DU BIDRA MED? Konsekvensane av koronaepidemien kjem til å følgja oss i lang tid. Samstundes kan vi no skimta lyset i tunnelen, seier konsernsjefen. Etter fleire månader med unntakstilstand ser virusutbrotet ut til å vera på retur, takka vere fellesskapet sin innsats i form av smittevern og sosial distansering. I løpet av dei siste vekene har det blitt rapportert om få smittetilfelle i i vår region, og ingen nye innleggingar på sjukehusa i Haugesund, på Stord og i Odda.

Vi må henta fram optimismen og sakte men sikkert vekkja regionen til live igjen etter koronadvalen. For å låna fritt frå eit velkjend sitat av ein tidlegare amerikansk president – spør ikkje kva regionen din kan gjera for deg, men kva du kan gjera for regionen din! Kan du handla lokalt?

Støtta ekstra opp om kulturlivet og reiselivet i regionen ved å bruka feriepengane i heimlege strok? Tilby ei hjelpande hand til det lokale idrettslaget eller ein frivillig organisasjon? Realisera nye prosjekt som bidreg til lokal verdiskaping?

DET ER I MOTBAKKE DET GÅR OPPOVER Det handlar om å slå ring om alle dei

lokale tilboda som bidreg til trivsel og vekst, enten det er kjøpmannen på hjørnet, dei lokale festivalgründerane eller blomebutikken i heimbygda. Det handlar også om å snu utfordringane krisa har ført med seg til framtidig konkurransekraft. Det er i motbakke det går oppover, blir det sagt.

Det er no me skapar arbeidsplassane for framtida. Vekstbedrifter kjem til å spela ei sentral rolle for sysselsetjinga og verdiskapinga i åra som kjem -det vil vi bidra til!

Vi må alle våga å ta sjansar, sjå moglegheitene og utnytta dei unike ressursane og den verdifulle kompetansen som finst i Sunnhordland og Hardanger. Å tissa i buksa for å halda varmen er som kjend ein lite langsiktig strategi. Bedrifter som utelukkande responderer på koronakrisa med nedbemanning og kostnadskutt vil få store problem i framtida.

Alle må stilla seg spørsmålet - korleis kan vi koma styrkja ut av denne situasjonen, både som lokalsamfunn, som region og som medmenneske? Kan vi bli meir berekraftige, både som privatpersonar og som bedrifter? Kan vi inngå samarbeid framfor å konkurrera?

La oss leita fram dugnadsanda, spela kvarandre gode og sjå mot lysare tider. Ingen bidrag er for store, ingen for små. Dersom alle brettar opp ermane og gjer sitt, vil regionen langs Hardangerfjorden kunna stå støtt som ein minst like sterk og attraktiv region etter at koronaen har lagt seg, seier ein ekte framtids-optimist.

Olav Linga, takk for at du ville dela dine positive tankar med oss!

GOD SOMMAR FRÅ HAUGALAND KRAFT!

I år blir det kanskje nokre fleire dagar på hytta. Har du straum frå Haugaland Kraft på din private bolig, får du ein ekstra god avtale på straum til hytta.

Bestill på Hkraft.no/hyttekraft om du vil ha lokal, rimeleg straum på hytta også.

VI HAR TRU PÅ FRAMTIDA

RUSSEN REPRESENTERER VÅR TRU PÅ FRAMTIDA!

NYNORSKRUSSEN MINE TANKAR FOR FRAMTIDA: Vi har vore gjennom ei veldig spesiell tid denne våren, som alle har kjent på.

Heldigvis ser det ut som at alle smittevernstiltaka regjeringa i mars kom med, har hatt god effekt. Sjølvsagt kan smitte framleis spreie seg, så det er viktig å framleis hugse på smittevernsråda.

Russetida vart ikkje slik vi hadde håpa på, men eg opplever at russen tok dette fint.

Vi hadde ein annleis og alternativ russetid. Mindre grupper har vore samla og vi gjorde det beste ut av situasjonen. Før koronapandemien, hadde russen ein russerevy og hadde ein fellestur til Danmark.

Eg gler med til at samfunnet opnar meir og meir opp og vi kan leve som før. Til hausten skal eg byrje på folkehøgskule, noko eg gler med til.

MINE TANKAR OM NYNORSK OG IVAR: For meg er nynorsk eit naturleg skriftspråk og mitt hovudmål. Nynorske stykemerker til russedressen var på tide. Det nynorske språket har mange ord som ein ikkje finn på bokmål. Eg syntes det er flott når folk held på nynorsken sjølv om bokmål dominer.

Ivar Aasen vert kalla "nynorskens far". Han er årsaka til at vi har eit skriftspråk som byggjer på alle dialektane. Mange ynskjer at vi berre har eit skriftspråk i landet. Eg er glad vi har nynorsk som eit alternativ til bokmål, då dette ligg nærare mitt talespråk.

40

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

SYNNE

VI HAR TRU PÅ FRAMTIDA

ETTER ÅRSMØTET I KVINNHERAD MÅLLAG SER DET NYE STYRET SLIK UT: BAK FV KRISTIAN BRINGEDAL, LEIAR, ØYSTEIN SKJÆVELAND, GAUTE LUND, ARNE TORGET (NY). FRAMME ELI ROSETH EIK, 1. VARA, ANNE KARIN FONNELAND.

KVINNHERAD MÅLLAG

- 130 medlemer med tru på framtida for nynorsk

Kvinnherad mållag er eit av to mållag i kommunen. Frå 2014 har Husnes mållag og Kvinnherad mållag vore eit mållag med 130 medlemer og stor aktivitet. Ølve har sitt mållag.

Målforma nynorsk har lange og sterke tradisjonar i Kvinnherad. Fjelberg var den fyrste kommunen i landet med overgang til nynorsk i kommunal styring. Vedtaket om nynorsk tenestemål i Kvinnherad går tilbake til 1922. Overgangen til nynorsk skulemål finn vi alt i 1905 ( Fjelberg ) og 1907 ( Varaldsøy ). Bortsett frå ein periode på 1970 og 1980 talet då det var språkdelte klassar på Husnes ungdomsskule, har det berre vore nynorsk i skulen og barnehagane i Kvinnherad Kyrkjemålet vart nynorsk frå 1920 talet.

Kvinnherad mållag er aktiv og har markert seg med mange gode tiltak den siste tida: • Kvinnherad mållag var aktiv i arbeidet med å få på plass målbruksplan i kommunen. Planen legg føringar for vedtaket om at tenestemålet er nynorsk • Kvinnherad mållag deler kvart år ut ein pris til den beste nynorkbrukaren i avgangsklassane på ungdomsskulane • Kvinnherad mållag oppmoda russen om å bruka nynorsk tekst på slagorda i russedressane. Mållaget dekka kostnadene med dette

• Kvinnherad mållag skriv og sender fråsegner i viktige spørsmål som gjeld bruken av nynorsk og lokale namn og uttrykk, no sist til Skyss for bruken av Hurtigbåt for Snøggbåt.

• Kvinnherad mållag har jevnleg møte med verksemder og organisasjonar om bruken av nynorsk, sist med Hydro Husnes, samen med Odda mållag og Ullensvang mållag.

• Kvinnherad mållag har eiga Facebookside med mange gode innlegg og ordskifte.

Kristian Bringedal leiar

• Kvinnherad mållag hjelper næringslivet med språkvask i lysingar og elles i alt skriftleg tilfang • Kvinnherad mållag deler kvart år ut ein Målblom til ei verksemd som over tid har synt vilje og evne til å bruka nynorsk internt og eksternt mot kundane og brukarane • Kvinnherad mållag var aktiv pådrivar for innføring av nynnorsk opplæring på Vaksenopplæringa

Googla mållaget i din kommune, finn kontaktflater, og meld deg inn.

Om ikkje vi, du og eg tek vare på språket vårt, kven er det då som skal gjera det?

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

41

HARDANGER FJORD Kan du tenkja deg venare stad pĂĽ jord Enn ein spegelblank glitrande Hardangerfjord?

Med fjordarmar, fjell og flotte strender PĂĽ rekkjer og rad ligg velstelte grender.

Her finn du opplevingar som er heilt unike I Sunnhordlands vakre kystminnerike.

Hundrevis av øyer, holmar og skjÌr Frü Ryvarden Fyr til EspevÌr.

Her finst spor av noregs fyrste industri Her finn du lune hamner og Moster Amfi.

Det er vakkert der Sunnhordlendingen bur Du finn kortreist mat, du finn kunst og kultur.

Du finn tettstader med urbane kvalitetar Flotte hotell med alle rettighetar.

I kvar bygd kan du finna husly og seng Og tilgang til storslĂĽtt turterreng.

Velstelte gardsbruk, velstelte hagar Her er det berre mĂĽsen som klagar.

Vidare inn i Hardanger gĂĽr ferda Hardanger som gjorde Noreg kjent for verda.

Hardanger med fruktbløming, fossar og brear Framsynte fruktbønder med nye idear.

Me siderturisme, moreller og rips Du kan plukka sjølv og betala med vips.

Vi bur i ein region utan sidestykke Fjorden er som ei sølje, eit smykke.

Det er vi som produserer kortreist mat og eplesaft Det er vi som driv industri med kortreist kraft.

Det er vi som er noregs sterkaste region Med livsglede, skaparkraft og framtidsvon.

Det var her hjĂĽ oss turismen i Noreg starta -det er vi som er noregs bankande hjarta!

FOTO: ROSENDAL NATUR

Arne Torget

Arne Torget har skrive dikt i 40 ür og reist rundt som underhaldar i over 30 ür. Deltok i Norske talenter i fjor og kom til semifinalen der eg blei topp 3, men gjekk ikkje til finale. Jobbar til dagleg pü support i Kvinnherad breiband, og har skriving som ein lidenskap og hobby. Sist men ikkje minst, sjølv om han er kvinnhering, har han røter i Fitjar, Tysnes, Etne og Kvam!

42

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

đ&#x;Œž

REPRESENTANTAR FOR MERKUR BUTIKKANE I KVINNHERAD PÅ MERKUR TREFF I BERGEN SAMAN MED ORDFØRAREN.

Ordførar

HANS INGE MYRVOLD

om butikkane i Merkurprogrammet Kvinnherad er vel den kommunen i vår region med flest Merkur-butikkar. At mange små bygder har butikk, er ein fin ting vi må vera flinke til å ta vare på.

Desse butikkane er samlingspunkt, og eit uttrykk for velfungerande bygdesamfunn. Ofte er dette familiebedrifter som er blitt til gjennom generasjonar. Dei er ikkje blitt til over natta, men utvikla gjennom mange tiår.

Både dei som eig og driv desse butikkane, Myndighetene gjennom

Merkurprogrammet er heile tida på jakt etter å finna fleire bein som butikkane kan stå meir trygt på. Det kan vera eit samarbeid med kommunen. Eit lite skilt utanfor som fortel at på butikken kan du få informasjon om ting du måtte lura på. Nokon butikkar har kome så langt at dei i butikken har dataskjerm som fortel om kommunen.

Vi ynskjer å auka dialogen med desse butikkane, slik at tilbodet blir enno betre. Kanskje kommunen bør ta kostnad med at det på desse butikkane vil finnast hjartestartar.

Leggja til rette for slike ting som tipping, post og bibliotek-tenester.

Mykje arbeid som vert lagt ned er dugnad for lokalsamfunnet. Butikken vil og vera avgjerande for folk som etablerer seg med fritidsbustad, og vel å koma på vitjing for å oppleva lokal-miljøet. For mange av desse butikkane er feriegjester avgjerande for å få hjula til å gå rundt.

Merkurprogrammet er ei anarkjenning frå storsamfunnet om kor viktige desse butikkane er. I programmet ligg der gode ordningar for investeringar som er med å bidreg til at butikkane stadig kan utvikla seg.

Vi må ta ansvar og handla lokalt.

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

43

FOTO: BJARNE ØYMYR

BUTIKKEN PÅ SNILSTVEITØY Bjørn Arne Eidsvik Landhandel held til på 5473 Snilstveitøy. Her har vore butikk registrert i Brønnøysund-registrene sidan 1990, som eit Enkeltpersonforetak. Bjørn

Arne Eidsvik Landhandel, som eigar og butikken heiter i dag, driv i bransjane "Daglegvarer" og "Øvrig butikkhandel".

Du kan ta kontakt med Bjørn Arne Eidsvik Landhandel på telefon 53 48 11 69.

Velkomen til god handel på Snilstveitøy!

NÆRBUTIKKEN TØRRIS WÅGEN

FOTO: GEIR HANSEN PÅ VARALDSØYBUTIKKEN

har det du treng av daglegvarer, og i tillegg tilbyr me tenester som heimkøyring av varer, medisinutsal og sal av fiskeutstyr, diesel, blomar, diverse jernvarer, samt landbruksvarer og grus. Me sel lokalmat frå distriktet – både kjøtprodukt frå Lundal og fiskevarer frå Hjønnevåg. Ta gjerne ein kopp kaffi i kaffikroken vår. Åkravegen 664, 5499 ÅKRA Telefon: 53 47 99 26

MERKURBUTIKKEN PÅ VARALDSØY! Butikken vart starta ca 1890, det er no tredje generasjon som driv.

Assortert landhandel, med tipping, bensin, diesel, propan. Butikken er uprofilert nærbutikk. Åse Skjelnæs er dagleg leiar. Butikken har medisinutsal og utlevering av medisin frå apotek.

Butikken driv varekjøring med bil og båt.

44

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

JOKER ØLVE! Velkommen til Joker Ølve! Vi ligger fint til i sentrum av Ølve, nær sjøen og ved båtbrygge. Vi er en stor butikk med et godt utvalg av dagligvarer. Hos oss finner du alt det du måtte trenge til din daglige handel. Vi er en serviceinnstilt gjeng som jobber hardt for at butikken skal ha et godt utvalg av de varene du trenger og hjelper ellers til med det meste. Vi ønsker deg velkommen til oss.

J. LYNGNES BENSINSTASJON AS Nærbutikken Lyngnes har det du treng av daglegvarer. I tillegg tilbyr vi tenester som tipping, heimkøyring av varer, medisin-utsal, sal av fiske-utstyr og drivstoff. Vi sel og fiske- og jaktkort.

Vi sel lokal mat fra distriktet, slik som spekemat og fiskamat. Ta gjerne en kopp kaffi i vår kaffikrok! Nærbutikken Lyngnes ligg i Matersvegen 82, ved fylkesveg 5024. Fylg skilting til Åkra eller Matre, ca. 1 mil frå Dimmelsvik. Butikken strekkjer seg langt for kunden når det gjeld lokal service. Noverande drift har vore frå VÅRE ÅPNINGSTIDER Kvardagar 08:00 - 19:00 Laurdag 09:00 - 18:00 Sundag 14:00 - 17:00

mai 1992, men Nærbutikken Lyngnes har drive butikk i Matre frå 1950. Noko som kjenneteiknar butikken er at vi er store på dekksal i området, yt god service og har lange opningstider. Bygda vår er spesiell då det er korte avstandar både til sjø, fjell og skitrekk. Det er og ein flott grill- og badeplass med eige grill-hus som bygdelaget har reist. Bygda har dessuten ei flott båthamn.

Velkomen til ein hyggeleg handel!

KONTAKT OSS Matersvegen 82, 5498 MATRE Telefon 53 47 91 15, Mobil 977 30 327 e-post: narbutikken.lyngnes@narbutikken.no

Ein fin sommardag eg sat på terassen kom det ein liten kar og underheldt meg med utruleg vakker song. Då eg ikkje kunne seie at eg kjente sangen, prøvde og å finna ut kven han var! Du kunne bli glad av langt mindre enn det vakre songen MUNK (Sylvia atricapilla) delte med meg. Han måtte ha funne seg ei vakker nonne?!

I min hage vil han alltid vera velkomen.

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

45

LMG MARINE, PONTEMAR AS

SPENNANDE TIDER PÅ

FJELBERG!

Det er spennande tider for folket på Fjelberg. Med dei politiske signala som har kome fram dei siste dagane, er fastlandssambandet mykje nærare ein røyndom.

Dei mest optimistiske meinar at slik den politiske viljen er no, så vil sambandet langt på veg vera fullfinansiert gjennom ferjeavløysingsmidlar.

Bygdalaget ser at vi treng nye innbyggjarar for å oppretthalde dei service institusjonane som er i bygda og gjerne etablere nye service pkt. og aktivitetar.

Fjelber Bygdalag ser med stor optimisme på dei positive signala for Fjelberg. Styret vonar at dette vil vera med å bidra til folke-auke på Fjelbergøyane.

Dei siste åra har vi fått 2 nye tilflyttarar som har etablert seg i Fjelberg. Det er vi veldig glade for, men vi vil gjerne ha fleire. No er den store vona at eit fastlandssamabnd vil opna for at fleire vil etablera seg på denne perla sør i Kvinnherad.

Bygdalaget er særs oppteken av å få nye tilflytterar til øyane. Her er det god plass, og stort hjarterom, seier Stig Arild Fosse.

Laget ynskjer å bidra med å tilretteleggja for nybygg og etablering.

DET GODE LIV PÅ BORGUNDØY! Vi kjøpte et lite gardsbruk på Borgundøy hausten 2019. Vi er Siri og Alf Steinsvik. Siri jobbar på Undarheim skule som lærar. Alf jobbar i Kvinnherad brann og redning som feiar.

Frå dag ein har vi følt oss velkomne og har blitt inkludert i lokalmiljøet. Å bu på ei øy som Borgundøy gir oss ei kjensle av å bu på ei sommarøy. Livet går litt roligare, samstundes er Borgundøy ei levande øy. Øya har butikk og fleire gardsbruk som er i drift. Alsaker Fjordbruk har ein aktiv base på øya.

For oss inneheld øya det meste av det vi kan ynskja oss. Flott turterreng, hyggelige naboar og fred og ro. Sidan vi er avhengig av ferge eller snøggbåt for å koma oss til og frå øya, har vi lært oss å innrette livet etter ferge/båt-rutene.

Mange trur no at fastlandssambandet er kome mykje nærare. Skulle det bli slik, vil nok Fjelberk raskt bli meir interessant for fleire.

46

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

VI BYGGER FJELBERG

Betongvarer

đ&#x;Œž

Vi leverer byggevarer og tenester til Fjelbergøyane!

Omvikdalsvegen 345 5464 Dimmelsvik Telefon: 954 47 929

Halsnøy Senter SÌbøvikvegen 130, SÌbøvik

www.betongvarer.no

Telefon: 53 47 30 10 E-post: butikk@htrelast.no www.halsnoy-trelast.no

Nye Fjelberg Landhandel 59°43’52.4�N 5°41’40.1�E

Vi har dagligvarer, diesel, bensin, posten pakkeutlevering, gjestebrygge, dusj- og vaskemuligheiter m.m.

Me ynskjer deg hjerteleg velkommen til ein hyggeleg handel! Ă˜vrebøvegen 2, 5459 Fjelberg HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

47

ELEKTROTENESTER

i meir enn 75 år!

Kvinnherad Elektro AS har i snart 80 år tilbode elektrotenester til marknaden. I denne tida har verksemda utvikla seg til å verta ein stor aktør med om lag 50 tilsette. Kvinnherad Elektro er òg godkjent som lærebedrift. Hovudkontoret er i Rosendal og bedrifta har og avdeling på Husnes.

Saman med dotterselskapet Vassnes Solution AS i Ølen kan firmaet ta på seg store oppdrag innan samferdsle, maritim sektor og industri.

48

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

1 juni 2020 gjennomførte flaggskipet innan elektrobransjen i Kvinnherad eit generasjonsskifte i leiinga av selskapet. Vi har jobba med ny struktur i eit til to år, for å førebu oss på denne dagen, seier Kjetil Helvik, ny dagleg leiar. Kjetil er tredje generasjon i den familieeigde bedrifta i Rosendal.

Vi har tilsett nye elektroingeniørar og har forfremma ein del interne ressurspersonar.

I Kvinnherad Elektro er vi opptekne av at du skal kunna jobba deg opp i selskapet, heilt frå lærling til toppsjiktet. Mange har gjort akkurat det, i selskapet gjennom dei siste 30 – 40 åra. Gått gradene frå lærling, til montør, formann og prosjektleiar. Steinar Mælen som no er leiar for den maritime avdelinga vår er eit slikt døme.

I den nye administrasjonen med Kjetil Helvik som dagleg leiar, tar Morten Gravdal plass som leiande installatør. Helge Skaaluren går inn som prosjektleiar for samferdsle. To nye elektroingeniørar vart tilsette i fjor, Jon Saugestad som vert avdelingsleiar på land og Jonas Hølland vert knytt til samferdsle & HMS. Kurt Haugland går av etter mange års tru teneste for lager og logistikk. I denne jobben går Kim Raudstein inn. Av andre solide oldtimerar går Knut Johannes av etter 46 år som dagleg leiar. Erling Enæs har vore installatør om lag like lenge.

Arbeidande formann Arvid Tufta har vore i verksemda enno lengre.

Då firmaet feira dei med kake og god prat i vår, kom det fram at dei fire, til saman, langt på veg hadde jobba i Kvinnherad Elektro i 200 år. Då snakkar vi verkeleg om kontinuitet. Fantastisk for oss, seier Kjetil, at dei har bidrege positivt i så lang tid.

I desember neste år rundar Kvinnherad Elektro 80 år. Besteforeldra til Kjetil starta opp med å montera lanterner på båtar.

Bruk av elektrisitet målt med dagens auger, var i 1941 framleis i ein tidlig barndom.

I tillegg til lanterneinstallasjon, starta dei driftige besteforeldra med frys. På denne tida var det ikkje vanleg at folk hadde fryseboks i heimen. Men i kjellaren på løa, vart det rigga opp fryseaggregat og du kunne leiga deg ein boks inn i lokalet. Eg hugsar turar heimanfrå for å henta frosen

mat. Det kjentest ekstremt kaldt, og det stod stor respekt av å gå inn i det rommet, med redsle for at døra skulle gå i lås bak deg.

I 1988 bygde Kvinnherad Elektro nytt administrasjonsbygg oppå grunnmuren til den omtalte løa. Det er framleis frå desse lokala at den profilerte elektrobedrifta siktar seg inn på å fortsetja utviklinga og jobben med å ha gode, trygge og interessante arbeidsplassar fram mot 100 års jubileet.

Samstundes som dei posisjonera seg, og planlegg for å framleis vera ei betydeleg bedrift inn i framtida.

Kjetil Helvik er 34 år gamal, og skaffa seg studiekompetanse på vidaregåande og fortsette utdanninga på BI i 3 år, med marknadsføring og økonomi. -Då ringte far min, seier Kjetil, og spurde om eg var klar for å jobba i bedrifta? Noko eg er veldig takksam for. Begynte min karriere i Kvinnherad Elektro i 2008, og jobba mest med økonomi og marknadsføring for å promotere bedrifta.

Har seinare fortsett å jobba mest med marknad, rekneskap og leiing. Har vore leiar i mange år på økonomi og har jobba mykje med personalsaker. Både HMS, men mykje reine personalsaker og rekruttering, noko eg synest er givande. Føler at dette er mellom mine sterke sider og at vi har lukkast med personalpolitikken, som eg no føler bær frukter.

Vil du seie at dei oppgåvene du har hatt i selskapet, har vore ei slags opplæring til den jobben du no har, som dagleg leiar?

Ja, det vil eg seie, eg har gjennom fleire jobbar blitt godt kjent med selskapet.

Samstundes må eg sende ein stor takk til familie og spesielt sambuar som har lagt til rette for at eg kan være så aktiv i ulike verv innan næringslivet og samstundes aktiv i idrett.

Frå særleg 2007 og framover til 2014 var verksemda prega av eit stort og godt samarbeid med Hellesøy Verft, i eit krevjande segment med mange supply-båtar, men og avanserte fiskebåtar. Dette gav både verftet og oss stor og god kompetanse.

Seinare har det blitt meir stilt på båt-fronten og Kvinnherad Elektro har manøvrert seg inn på andre marknader. Likevel reknar

KNUT JOHANNES HELVIK Knut Johannes Helvik har vore dagleg leiar i Kvinnherad Elektro i 46 år. Han har leia selskapet gjennom store utfordring ar og ei eventyrleg utvikling. Han har saman med andre veteranar vore heilt avgjerande for utviklinga i selskapet.

Samstundes har Knut Johannes gjennom sitt genuine engasjement vore ein betydeleg ressurs både for Kvinnherad kommune og for Rosendal. Gitt betydelege bidrag til idrett, kultur og frivillige aktivitetar. Han har støtta mange gode og mindre gode prosjekt, der grunntanken alltid har vert å auka aktivitet og vekst i bygd og kommune.

Kvinnherad Elektro med Knut Johannes i sjefsstolen var ein viktig bidragsytar då Festidalen vart revitalisert og bidrog til der ein er i dag, at Festidalen står trygt på eigne bein. Sponsoravtale med Baroniet gjennom mange år, lever enno i beste velgåande.

I tillegg er det grunn å nemna kor mykje 50 arbeidsplassar gjennom åra genererer til kommune og lokalsamfunn, berre med skattbare lønsutgifter på nær 30. millionar i 2019.

Knut Johannes har utanom bedrifta sete fleire periodar i kommunestyret og som medlem og seinare leiar i kraftfondet.

Knut Johannes har og vore aktiv i administrasjonen av Rosendal Turnlag.

I tråd med sine mange aktivitetar har han ikkje tenkt å pensjonera seg heilt.

Han fortset i Kvinnherad Elektro som arbeidande styreformann, og har diverse andre selskap som vil nyta godt av hans kreativitet.

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

49

eg Hellesøy Verft som ein god og attraktiv samarbeidspartnar, seier Kjetil. - Vonar på ei ny blømingstid innan skipsbygging.

Tillit, takhøgd og hardt arbeid må alltid liggja i botn. Vi må alltid bli betre både juridisk og fagleg på store kontraktar innan både samferdsle og næringsbygg. Her må vi vera særleg gode på struktur.

Før gjekk det mykje på hand-shakes, men no må du lesa prosess-beskrivingar, finna svakheter og nytta til eigen føremun. For vår organisasjon vart det utfordrande og krevjande å finna vår plass. I kontraktar på over 100 millionar, finnest det alltid risiko, same kor bra du har analysert eit prosjekt.

Det å finna rette kostnader, gode interne system er grunnleggjande både for å skaffa seg kompetanse og tillit.

Men, det har vore ei spennande reise, å bli kjent med selskapet og å læra av dei feil og utfordringar ein møter. Her er eg sikker på at vi no har tatt eit langt steg, og er godt rusta for dei utfordringane som står og ventar på oss.

-Kva tenkjer den daglege leiaren i Kvinnherad Elektro om framtida? -Eg har ei sterk kjensle av at Kvinnherad kjem til å bløme. Vi har mange flinke entreprenørar, nyskaparar med høg kompetanse i heile kommunen.

Befolkninga står sterkt, vi har mange gode bein å stå på. Turisme, industri, oppdrett, og ikkje minst naturen vår trekkjer til seg masse folk. Særleg i desse tider kjenner folk på kor mykje større fridom vi har enn i byane. Fleire kjem til å trekkja mot

50

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

Kvinnherad for å busetja seg fordi dei ser at her er mogligheiter.

Vi treng betre samferdsle mot Bergen og Flesland. Vi treng å leggja til rette for hus og arbeidsplassar. Dei som vil koma, må kjenna seg velkomne. Difor er det viktig med gode kommunale planar. Noko eg kjenner på at kommunen er godt i gang med å få på plass.

Eg gler meg mykje over samarbeid slik som vi ser no under etableringar på Seimsfoss, der ulike bransjar etablerer seg i eit fellesskap. Start av visit Rosendal og visit Kvinnherad, vitnar om at samarbeid er «på gong,» og det er bra. Vi må satsa i alle bygdelag på bygda sine fortrinn. Vi har eit sterkt handelssenter på Husnes og eit flaggskip for turisme i Rosendal.

-Framtida for Kvinnherad Elektro, korleis ser den ut? -Vi kjem nok til å ta ned litt risiko. Sjå mot litt mindre kontraktar med mindre risikoprofil. Vi ser meir på samarbeidsprosjekt der vi t.d. er ein samarbeidspartnar til vegvesenet på den elektriske delen av ulike vegparsellar.

Dessutan vil vi satsa enno meir på bustadprosjekt. Vi skal utføra 20 – 25 nye, dei neste 9 – 12 mnd. Vi har investert i 3 D utstyr, slik at vi kan visa korleis ting vil sjå ut, også i djupna. Sandvoll Entreprenør driv med ferdige element. Dette vil bli ein klart føretrekt byggemåte for nybygg, som berre kjem til å eskalera. Vi har eit samarbeid med Sandvoll Entreprenør om å leggja røyr inn i kledningar. Ein smart måte å gjera ting på, men det krev god prosjektering.

Interessant med samarbeid innan slike system. Der det vil vera ein kjempefordel med system som snakkar saman og faste samarbeidspartnerar som er til å stola på.

Vi ynskjer at Kvinnherad Vidaregåande må oppretthalda elektrolinja, noko vi ser på som svært viktig. Saman med gode lærlingbedrifter betyr det at ungdom i mindre grad treng å reisa vekk for å ta utdanning.

Framtida vil krevja auka samarbeid og kunnskap. Vi må vera moderne og synast på mange arenaer for å byggja merkevare og tillit. Elektroflaggskip i kommunen ynskjer vi framleis å vera, og vi vil gjera alt for å byggja gode relasjonar. Vi tek sikte på å oppretthalda arbeidsplassane, og har difor over tid planlagt og no gjennomført strukturelle endringar som vil gagna oss, og såleis også kundane våre. Endringane vil tena oss på lang sikt, men vil gi oss god effekt alt i 2021.

Vi teikner drømme badet ditt.

Total forhandler av bad. www.husnesroyr.no

Vi er forhandler av:

Vi har utstyr til bubil, campingvogn, båt og hytte.

Bestill hos www.casu.no og varene kjem til vår butikk.

Eller kom innom så bestiller vi for deg.

Onarheimsveien 92, 5460 Husnes Tlf: 53475900

– ikkje sal ingen kostnad - enklare kan ein vel ikkje utrykkja ein fordel som berre er din?

Kontakt oss når du skal selja eller kjøpa bustad! Tlf. 915 02070 Mail: stord@em1sr.no

Bente Faksnes

Eiendomsmegler MNEF t: 926 33 943 e: bente.faksnes@em1sr.no

Marita Pedersen

Eiendomsmegler MNEF t: 476 31 695 e: marita.pedersen@em1sr.no

Eiendomsmegler MNEF t: 918 444 59

Rebecca Victoria Riddell t: 469 09 349 e: rebecca.riddell@em1sr.no

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

51

MED SALMON EYE I SIKTE! Saman med Folgefonnsenteret vil det nye visningssenteret på Hågardsneset gi synergieffektar på øvste hylle. Det er verkeleg grunn til å gle seg til opning av senteret sommaren 2021.

TEKST: SIGURD VIKØREN

Vi serverer ein liten aperitiff om statusen for prosjektet og løftar blikket mot ei positiv framtid, der både Rosendal, Kvinnherad og heile Hardangerfjorden får eit nytt fyrtårn.

Senteret skal gi meir faktabasert kunnskap både til lokalbefolkning og gjester om ei av dei viktige framtidsnæringane våre.

I «havestuen» på Plassaneset, med god utsikt til fjorden mellom Folgefonnsenteret og Hågårdsneset, der Salmon Eye skal liggja fortel Hans Martin og Vidar Hjartnes frå Eide Fjordbruk om prosjektet og viser 3 D teikningar og film som gjev deg ståpels. Forventingane vert store til eit nytt besøksmål i ei spanande setting, med ny kunnskap, og i kulissar som er vanskeleg å overgå.

I dag er det snart eit år sidan Eide Fjordbruk fekk godkjenning hos Fiskeridirektoratet for å realisera Salmon Eye. Det inneber at ein no er midt i den spanande prosessen med realisering fram mot opninga om eit år, sommaren 2021.

Eit visningsanlegg skal auka kunnskapen om akvakultur og om matproduksjon i sjø.

52

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

Vi er ferdige med dei regulative planane og har fått løyve hos Kvinnherad kommune til å byggja anlegget. Vi har avklart regelverk-forutsetningane, og er i gang med den siste detaljprosjekteringa. Vi er snart klar til å be om tilbod på bygging, parallelt går arbeidet med detaljar om innhald og utstilling, veldig spanande seier prosjektleiar Hans Martin.

Salmon Eye blir meir komplekst enn vi såg for oss. Eide Fjordbruk er gode til å laga fisk, men her skal vi inn i ei visningsverd der vi skal ha formidlingstankegang og pedagogisk evne til å sjå kva som vil "funka" for dei som vitjar senteret vårt. Vi har derfor knytt til oss ekstern kompetanse som vi ikkje hadde innomhus, til å hjelpe oss med dette. Resultatet kjem til å bli svært bra, det er eg heilt sikker på, seier Hans Martin.

Salmon Eye vil som på andre visningsanlegg vera innom tema som akvakultur og livsløpet til ein laks. Korleis det er å jobba i havbruk, og på eit oppdrettsanlegg. I tillegg ynskjer vi å utfordra oss sjølve og bransjen vår. Vi vil koma inn på tema som kva økonomiske avtrykk næringa set både

lokalt og nasjonalt. Miljømessige avtrykk, lus, rømming, utslepp og villaks mm.

Vi vil snakka om dei «vanskelege» spørsmåla og vera open om utfordringane vi har. Kva gjer bransjen for å bøta på utfordringane? Vi har investert utruleg mykje pengar, kjem vi nokon veg? Kva har vi løyst, og kva står att? Vi ynskjer å gi eit balansert bilete fordi det gjev folk eit betre faktabasert grunnlag å gjere sine vurdringar ut frå.

Vi ynskjer å leggja til rette for at Salmon Eye skal formidla på ein slik måte at vi oppnår kredibilitet. Korleis kan vi nå den målsetjinga? Eide Fjordbruk er eit oppdrettsselskap som produserer på lokalitetar i Hardangerfjorden, ein fjord som også mange andre partar har interesser i.

Skal vi nå målet om kredibilitet så må innhaldet i Salmon Eye vera sant og oppdatert. Vi vil etablera eit innhaldsstyre som skal gå god for det som blir presentert på senteret. I dette styret skal mange ulike interesser vera representert. Vi må kontinuerleg fornya oss slik at innhaldet i senteret til ei kvar tid er oppdatert.

Kva har endra seg, og korleis er lusesituasjonen i fjorden no, og kvifor? Sondre og Erlend Eide, eigarar og i leiinga for Eide Fjordbruk er tredje generasjon oppdrettarar. Filosofien deira er at vi heile tida må utvikla oss og bli betre. Salmon Eye er ein del av det å byggja eit omdøme for næringa, som er basert på faktabasert grunnlag.

Vi har tenkt å vera i denne næringa lenge, seier prosjektleiar Hans Martin. Det er viktig for oss å dela det vi kan og veit om næringa med andre interesser. Dette trur vi vil vere eit vesentleg bidrag til at næringa også får ein større verdi i framtida.

Vi trur at Salmon Eye kan bli eit bidrag til å auka opplevingsverdien på Folgefonnsenteret, samt auke opplevingstilboda i Rosendal og Kvinnherad. Dermed kan vi vera med på å bidra til at besøkjande blir i området ein dag ekstra.

Vi samarbeider tett og godt med kommunen. Planen vår er å frakta gjestene våre frå Rosendal og ut til Salmon Eye med ein elektrisk driven båt. Denne turen er ei fantastisk visuell oppleving i seg sjølv. At turen skjer med ein elektrisk driven båt utan motorstøy, trur vi vil auka verdien av opplevinga enno meir. Kvinnherad kommune har vore imøtekomande i forhold til å finne ein godt eigna kai med naudsynt infrastruktur i Rosendal.

HANS MARTIN EIDE, PROSJEKTLEIAR

Vi ser verkeleg fram til å dela Salmon Eye med alle som vil vitja oss, sluttar Hans Martin, med eit stort smil om munnen.

Dette var ein liten aperitiff. Det kjem meir frå Salmon Eye framover mot opninga sommaren 2021. Det er berre å gleda seg til hovudretten blir servert!

VIDAR HJARTNES, SAMFUNNSKONTAKT

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

53

đ&#x;Œž

SALMON EYE ER EIN SPEKTAKULÆR KONSTRUKSJON Eg trur mange kjem til ü müpa nür dei ser konseptet som blir presentert. Det er berre ü gleda seg.

Dette er ein spennande og god sak for Rosendal, Kvinnherad og heile regionen. Det blir for oss fyrst og fremst ein ny turistattraksjon.

I tillegg vert det ein viktig informasjonskanal til lokale innbyggjarar og ikkje minst skuleungdom. Om kva havbruksnĂŚringa er for noko.

Samstundes vil det vera ein god arena for Eide Fjordbruk, der dei kan formidla kunnskap om ü laga mat i fjorden. NÌringa stür bak ein enorm produksjon i Noreg, med eit betydeleg volum som brødfør mange.

At Kvinnherad vert vertskap for grensesprengande informasjon rundt denne nĂŚringa er det grunn til ĂĽ vera stolt over. Eide Fjordbruk framstĂĽr profesjonelle, og i utforminga av prospektet er ingenting tilfeldigheter. Prosjektet har heile vegen vore omslutta av ei god planlegging.

Kommunen har gitt byggeløyve og prospektet er i sluttfasen av planlegginga. Om ikkje lenge vil Eide Fjordbruk be om tilbod pü bygging av Salmon Eye. I desse dagar har Kvinnherad kommune og Salmon Eye prospektet dialog om tilrettelegging av eit godt kai-anlegg og ladepunkt for elektrifisering. Mület er at turen til og frü Salmon Eye skal vera ein miljøvenleg og stille tur. Eg trur at Eide Fjordbruk sin büttur frü og til kan bli ei oppleving i seg sjølv. Eit bidrag til at Folgefonnsenteret og Rosendal, som er hovudstad for reiseliv, blir enno meir attraktivt.

54

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

SĂĽleis vil gjester sjĂĽ at her er meir ĂĽ oppleva, og gjerne bli ein dag ekstra. Kvinnherad ligg midt mellom Sunnhordland og Hardanger og er leddet som bind regionane saman, med Hardangerfjorden som sentrallinja.

Om bord i Salmon Eye vil du koma tett pü fisken. Büde turistar, skuleelevar og folk flest vil fü pedagogisk informasjon om havbruk. Pü Salmon Eye vil oppdrettarane utfordra bransjen og ta opp dei vanskelege utfordringane havbruk har, og kva dei gjer for ü løysa utfordringane.

Dette er uttrykk for og resultat av ei framtidsnĂŚring som er utvikla i nabolaget vĂĽrt.

Generasjonen som no er pü veg inn i havbruk er godt utdanna, og stolte over nÌringa si. At det er eit selskap med lokal tilknyting og lokalt eigarskap som stür bak Salmon Eye er vi glad for. Dei kjenner fjordsystemet og nÌrmiljøet betre enn dei fleste.

Laksen er eit attraktivt produkt, world wide.

Sunn mat med helsebringande fettsyrer, som vi kan vera stolte over. Salmon Eye vil vera inkluderande og nyskapande innan pedagogisk informasjon om havbruk. Slik vil senteret betra grunnlaget for alle oss andre, til ĂĽ diskutera og meina noko om matproduksjonen i fjordane vĂĽre.

Hans Inge Myrvold

OVER 30 ÅR MED KVALITETSPRODUKTER TIL NÆRINGSMIDDELINDUSTRIEN Våre tjenester: - Planlegging og prosjektering - Produktutvikling - Konstruksjon og tegning - Automasjon - Service og ettersyn

Salmon Eye og verdas beste kvinnelege skiskyttar spelar på lag. Marte Olsbu Røiseland gjorde reint bord under siste vinters VM i skiskyting i Anterselva (Italia).

Marte tok medalje i alle 7 øvelsar under VM og av desse vart det heile 5 gullmedaljar !!

KVALITET FRA A TIL Å

Våre produkter: - Automatiske kasselager for EPS og plastkasser - Produksjon, lagring og distribusjon av is - Transportører og produksjonslogistikk - Palleteringsløsninger - Kjøle og utblødningstanker

Marte er ein flott idrettsutøvar og ein glimrande ambassadør for Salmon Eye prosjektet. Som bileta viser har Marte Salmon Eye "i siktet" og det er ikkje tvil om at samarbeidet vart suksess under vinterens VM. Salmon Eye og Marte fortset gullsamarbeidet framover og gulldama vert sjølvsagt med på opninga av Salmon Eye i 2021. www.oelve.no - +47 53Eye 47 00 00 Ynskjer du å fylgja utviklinga i Salmon prosjektet?

Følg med på nettsida www.salmoneyevisitorcenter.com eller på Facebook www.facebook.com/salmoneyenorway!

MIDT I ROSENDAL SENTRUM - VED SJØEN

Vi har straum - dusj - WC - tømmestasjon - boss - internett.

Kontakt Rosendal Bubilparkering telefon 53 48 46 66 / rosendal bubilparkering HARDANGERFJORDMAGASINET NR. NR. 11 2020 2019 HARDANGERFJORDMAGASINET

II

45 55

KUNST OG NATUR I ØVRE EIDFJORD! I ein eigen kinosal viser vi samspelet mellom kunst og natur. I meir enn 250 år har norske landskap vorte inspirert av mange kunstnarar. Dei flotte formasjonane av fjordar, fjell og fossefall over heile landet

har kome til utrykk i måleri, trykk og andre media. Professor i kunsthistorie Gunnar Danbolt viser oss samanhengen og forteljinga om mennesket si forståing av naturen gjennom målarkunsten.

EI OPPLEVING UTANOM DET VANLEGE 25 år med oppleving og kunnskap om Norsk natur, klima og miljø.

1.4 millionar gjester frå fjernt og nær har vitja senteret.

I dramatisk og vakker vestlandsnatur ved foten av Vøringsfossen og oppstiginga til Måbødalen, sentralt ved riksveg 7 i Eidfjord, finn du Norsk Natursenter Hardanger. Senteret har som føremål å samle og spreie kunnskap om samspelet i naturen, og belyse relasjonane mellom natur og menneskeleg verksemd.

Senteret si oppgåve er å skape eit nært møte mellom naturen og det moderne mennesket.

56

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

NORSK NATURSENTER Hardangervidda Natursenter Eidfjord vart etablert i 1995. "Dette stedet er et smykkeskrin med de edleste søljer og skattar frå norsk natur", sa HM Dronning Sonja då ho opna senteret 28. mai 1995.

Våren 2018 skifta senteret innhald og namn til Norsk Natursenter - Hardanger. Senteret er eit spennande opplevingssenter for norsk natur, klima og miljø og eit autorisert besøkssenter for Hardangervidda nasjonal park. 01. april 2018 vart det lansert eit heilt nytt utstillingskonsept med moderne design og nyskapande formidlingsteknologi. Utstillingane er utarbeida av Sarner International Ltd i London i nært samarbeid med norske forskarar innan fagfelta som vert presenterte i utstillingane. Den nyskapande formidlingsteknologien er ei oppleving for heile familien og målet er at eit besøk ved Norsk Natursenter skal være ei spennande, triveleg og lærerik oppleving for alle aldersgrupper!

Senteret har ein spektakulær panoramafilm "Fjord Fjell og Foss" regissert av Ivo Caprino som tek deg med på ei flott oppleving mellom høge fjell og djupe fjordar, med nervepirrande helikopterstup over bratte juv og mektige fossefall, samt rolege, poetiske sekvensar mellom fjellvatn, brear og reinsdyr og originalkomponert musikk. Lydbiletet er sterkt, vemodig og lyrisk, akkurat som filmen.

Over tre etasjar kan gjestene utforske utstillinga som er bygd opp som ei tidsreise frå 2,9 milliardar år sidan og fram til i dag i form av interaktive stasjonar, bergartar, mineral, fossil, modellar, akvarium, temavideoar og illustrasjonar.

På spektakulært vis kan ein oppleve delar av naturfotograf Arne Nevra sine beste filmar om dyre- og fugleliv.

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

57

Lysglimt i ei utfordrane tid Covid-19 viruset gav samfunnet vårt ei ny utfordring som ingen var budde. Den kom brått på oss alle, og lamma det velfungerande samfunnet. For einskildpersonar og verksemder vart det utfordrane tider og kvardagen vart snudd på hovudet. Mange vart isolerte i heimane i sine i frykt for å verta smitta. Verksemdene måtte i stor utstrekning permittera tilsette og tenkja nytt for å overleva.

Spesielt verksemder innan tenesteytande sektor vart brått og brutalt ramma. Men situasjonen vart løyst på ulike måtar. Nokre verksemder stengte ned for å avventa situasjonen, medan andre snudde seg rundt og såg etter mogelegheiter. Mange fann kreative løysingar for å oppretthalda inntektene slik at ein unngjekk å stenga ned.

58

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

Likevel var det mange hjul i samfunnet som måtte fungera dagleg. Døme på det er transport av varer, tilsette i butikkane, reinhaldarar og ikkje minst helsepersonell. No vart det godt synleg for oss alle kor viktige desse jobbane er for å oppretthalde eit trygt og godt samfunn.

For oss som lokal sparebank vart det også vanskelege tider med stor usikkerhet. Banken såg at mange kundar, lag og organisasjonar gjekk mot vanskelege tider.

Mange store arrangement, som mellom anna Fest-i-dalen og Tysnesfest 2020, vart avlyste. Som ein fylgje av dette gjekk Tysnes Sparebank saman med Tysnes kommune, Tysnes Kraftlag og Tysnes Næringsråd for å etablere eit «krisefond» retta mot frivillige lag og organisasjonar som hadde mist inntektsgrunnlaget sitt. Dette var eit tiltak for å oppretthalde aktivitet i det frivillige og viktige organisasjonslivet.

Saman med betalingslette for privat- og bedriftskundar er dette døme på bankens sitt samfunnsansvar og vårt bidrag til den nasjonale dugnaden. I skrivande stund kan vi heldigvis sei at det ikkje har kome så mange konkursar som vi frykta i ein tidleg fase. Framleis er det usikkerheit knytta til hausten, men vi vonar at verksemndene etterkvart kan oppretthalde aktiviteten som tidlegare i takt med at verda vert normalisert igjen.

Som vår lokale stuntpoet Arne Torget skreiv; "Han kjem den dagen vi skal reisa oss på ny og få livet i gjenge i bygd og by.

Han kjem den dagen, så fint på ei fjøl -ein dag i det året vi vart kjent med oss sjøl"

Tysnes, 17. juni 2020 Dag Sandstå Banksjef

"Hadde jeg visst her var så vakkert, hadde jeg kommet før", skal Bjørnstjerne Bjørnson ha sagt då han vitja Ullensvang for første gong.

HARDANGER har mykje å by på FRÅ STORSLAGEN NATUR TIL HISTORISKE ATTRAKSJONAR Frå Mikkelparken der barndomsminne vert skapt, til flott nytt hotel som Hardanger House i Jondal.

Naturen er vill og vakker, med fossar og vidder. Ein kan oppleva fruktgardar som har dyrka frukt i århundre og smaka sider i verdsklasse. Den nye champagne veks og modnast i bratte lier med utsikt over fjord og fonn.

På FolgeFonna, som ligg der så tilgjengeleg, kan ein stå på ski, etterfulgt av eit bad i Hardangerfjorden.

Du kan besøkje Mektige fossar, som Husedalen med dei fire magiske fossane. Eller gå under vakre Steinsdalsfossen. Du kan kjenne på dusjen frå Låtefoss eller gå inn til Norges høgaste fossefall, Vøringsfossen.

På Hardanger Folkemuseum kan du fylgje viktige bygningshistoriske trekk gjennom 800 år i Hardanger.

På Agatunet, eit autentisk og freda klyngetun, kan du besøkje Lagmannsstova som vart bygga kring 1220 av slekta til riddaren, riksråden og Gulatingslagmannen Sigurd Brynjulvsson.

Reiselivet jobbar med å verta meir berekraftig. Me ser at store firma som for eksempel Boreal arbeider meir berekraftig. Dei ynskjer setje inn elektriske bussar i samband med cruisetrafikken i Eidfjord. Me har i år fått ein hybridbåt på Sørfjorden, som skal nyttast til sider-cruice.

Det er vedteke meir lempelege vedtekter i Ullensvang næringsfondet, for dei som driv miljøvenleg.

Skylift i Odda er eit spanande prosjekt og me er spent på resultatet av konsekvensutgreiinga, Det å koma til Hardanger gir fred i sjela og du er hjarteleg velkomen til oss.

Kristine Hesthamar Lund Dagleg leiar i Ullensvang Reiseliv

HARDANGER ER I VEKST Me ser at reiselivsnæringa tek grep om å modernisera seg.

I reiselivet ser at me er nødt til å bygge reiselivsprodukt saman. Før var hotella lokomotivet for aktivitetar, no står andre selskap for aktivitetane. Det har dei siste åra vore ein vekst i aktivitetsselskap som tilbyr ulike aktivitetar.

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

59

Totalleverandør innan trelast, byggevarer, maling og interiør

VI HAR DET MESTE INNAN: - Betongprodukt, armering, nåler og isopor - Husquarna plenklippere og motorsager - Kärcher høgtrykkspylere - Dovre og Jøtul ovner, vi monterer også - Maling og interiør - Nybygg, tilbygg og vedlikehald. Vi utfører jobben - Byggesøknader og teikning - Godkjent for ansvarsrett Vi leverer gratis på kjørbar veg i Kvinnherad Vi kan tilby raske leveransar og vi vil yta vår beste service

Seimsvegen 140, 5472 Seimsfoss - Telefon 53 48 28 90 60

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

đ&#x;Œž

Seimsfoss

ei lita bygd, 3 km sør for Rosendal, som i desse dagar opplever at fleire industriverksemder vil etablere seg. Nye og spennande konstellasjonar av bedrifter oppstür og fyller ledige lokale hos Palfinger. I tillegg ønskjer Felleskjøpet ü etablere seg i eige bygg.

Seimsfoss grendalag er eit av laga I bygda.

Saman med andre lag ønsker vi ei utvikling som har berekraft, som kan stü seg i framtida. Industriklynga som no veks fram, har potensiale til ü hjelpa til med det.

VELKOMNE TIL FELLES FRAMTID! Kva har sĂĽ bygda ĂĽ visa til i slik samanheng? Grendalaget har sidan oppstarten

for 23 ür sidan arbeidd for ü leggja tilrette for at folk i bygda, og andre, skal oppleva dalen og bygda som ein attraktiv stad ü bu og veksa opp. Vi har opparbeidd stiar, med Klubben som senter. Her er det lagt til rette for ü ta ei stille stund og høyra elvesusen, varierande i takt med ver og ürstider. Eller ein kan berre føla kva naturen kan gje av avspenning og gleda.

Grendalaget har ogsĂĽ mellom anna sytt for informasjonsskilt og vegvisarar rundt dalen. Dette arbeidet er ikkje ferdig. Vi har og bygd ei kombinert lafta- og grindstove ved Seimskvedno, og vi er i ferd med ĂĽ reisa eit grindbygg, til museumsbruk og

som servicebygg for laget. Desse husa gjev eit godt innsyn i byggjemĂĽtar som var, som har halde seg gjennom hundreĂĽr, slik vi ser dei illustrerte pĂĽ info-tavla nord for Seglemsvegen (ved Fv 48), og I Dromedarhuset i Steinparken i Rosendal.

Kva som i framtida skal skje med utviklinga i bygda nĂĽr det gjeld trafikkutvikling i sentrum, nye arbeidsplasser og, ikkje minst, handelen hos Bunnpris, ligg ikkje berre til oss, men ogsĂĽ vi er med pĂĽ ĂĽ skapa framtida for Seimsfoss.

Seimsfoss grendalag

FOTO: KĂ…RE EIK

KVA HAR DETTE Ă… SEIE FOR FOLK SOM BUR HER? Det vert skapt arbeidsplasser og det vert stilt krav frĂĽ folk som har budd her frĂĽ sin barndoms dagar, og som ser at staden treng utvikling? - Kjem den no?

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

61

Mandag - Fredag: 07.30 - 22.00 Lørdag - Søndag: 09.00 - 22.00

TA SOMMARSTOPPEN HOS OSS - mellom Odda og Husnes

Sild!

Litt utanfor alfarveg, men midt i Hardangerfjorden, mellom Varaldsøy og Maurangsnes, Ligg Sild ein idyll og populær stoppestad for dei få som verdset "bortgøymde" perler!

Ta ein soft is tur til Dimmelsvik, eller kanskje vi kan friste med ein burger?

Vi har eit breidt utvalg i varm mat.

Gass får du og kjøpt hjå oss.

62

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

VÅR VISJON: "Å være det mest foretrukne bilforhandleren i vårt distrikt!

Med lidenskap for bil siden 1983

LARS MARTIN FEET BILKLARGJØRER

HELGE SAGHAUG KUNDERÅDGIVER

CHRISTOS SANDVIK DELE- OG GARANTIANSVARLIG, KUNDERÅDGIVER

VEGARD G. JEGTEBERG DAGLIG LEDER, BILSELGER

CHRISTIN GJERDE TEKNISK LEDER VERKSTED

KRZYSZTOF KUZNIK MEKANIKER

Salg av nye og brukte biler

DIN LOKALE BILFORRETNING I KVINNHERAD Vi er forhandler for kvalitetsmerkene KIA og Subaru. Vi selger også brukte biler i god stand.

Spør oss gjerne om våre beste råd og anbefalinger for dine behov!

S. Rødsten Bilforretning AS holder til i Herøysundet, mellom Husnes og Rosendal. I over 30 år har bilforretningen drevet i bransjen og representert Subaru i distriktet. Våre dyktige bilselgere og mekanikere står klare til å hjelpe deg med alt innen bil.

Vi er autoriserte for elektriske kjøretøy.

Besøk vår hjemmeside: WWW.SRBIL.NO

Følg oss på Facebook og Instagram

AUTORISERT BILVERKSTED I tillegg til å selge bil, kan vi tilby følgende tjenester ved vårt bilverksted: - Dekkskift og dekkhotell - Oljeskift - Bildeler - EU-kontroll - Service - Bilpleie - Ruteskift - AC-service - Skade og karrosseri

Kontakt oss for en hyggelig bilprat eller bestill time ved vårt bilverksted.

Vi ser fram til å høre fra deg!

Solheimsvegen 4, 5462 Herøysundet 53 48 64 11, post@srbil.no, www.srbil.no HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

63

đ&#x;Œž ⏅ ⏅ ⏅ ⏅ ⏅

IVAR ANDREAS BASTE

- Haugesundar - Kvinnhering - Biolog - FN-diplomat - Jazzmusiker

Ivar ville helst vera ute i naturen, gĂĽ til fjells og nyta livet. Difor ville han helst sleppe unna kontorlivet. Men, lagnaden ville det slik at han enda opp som byrĂĽkrat pĂĽ heiltid.

64

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

TESKT: SIGURD VIKØREN

Jobbing i Miljøverndepartementet og utanriksdepartementet førte den unge haugesundaren inn i FN-systemet, og det vart 2 år i Sveits og 10 år i Kenya. Sjølv om det medførte svært interessante jobbar, så var det dette med fjellet og fjorden, og saknet.

For 10 år sidan lurte Ivar Baste heile gjengen. Spørsmålet var; -Korleis kan eg fortsetja å jobba med globale spennande spørsmål, samstundes som eg kan bruka meir tid i fjell og på fjorden?

Nøklane til suksess, heiter Kvinnherad og Hardangerfjorden. Det var faktisk kona som tok Ivar Baste med seg og flytta til Kvinnherad som fram til då var deira ferieparadis. Dei bygde seg nytt hus heilt i fjæresteinane, ved Hardangerfjorden, fjellheimen ligg rett utanfor stovedøra og inviterer til gode opplevingar året rundt.

Ivar Baste helt fram med å jobba med globale spørsmål frå basen i Kvinnherad.

-Eg lurte på om det var mogleg? Men, det er det, eg passerar no 10 år frå kontoret i Kvinnherad. Ivar var i 6 år styrerepresentant i naturpanelet til FN. Det er eit organ som er parallelt til klimapanelet.

Det gav meg 6 kjempe-spennande år der eg fekk vera med å bygge opp systema som panelet skulle jobba etter.

Grunnen til at eg valde å utdanna meg som biolog var trass alt at eg helst ikkje ville sitta på eit kontor. Helst ville eg vera ute i naturen. Ikkje minst nytta høvet til å gå til fjells om eg hadde høve til det.

Området av Noreg vi her bur i, er heilt fantastisk. Det er utruleg bra å sitta å jobba frå Kvinnherad, der du har fjellet rett utanfor stovedøra. I tillegg er eg veldig glad i sjø og fjord. Difor er det å bu i sjøkanten heilt optimalt.

Ivar koser seg i ny båt med fisking og turar i sommarværet. -Som gamal sonaroperatør på undervassbåt kjenner eg meg no "meget bekvem" med å vera på overflata.

Med mine interesser var det eigentleg meir enn rart at eg enda opp som diplomat på den internasjonale arena. Men, no når eg

kan jobba herifrå, så gjev det ein heilt topp balanse i livet, og eg får høve til å jobba med folk frå heile verda. Noko eg set stor pris på.

Akkurat i desse dagar står eg midt oppe i interessante prosessar for FN-systemet.

Eg er tilsett i MIljødirektoratet, men FN samlar ofte ekspertar på ulike områder, frå ulike land, til samarbeid. Vi arbeider med å saman-stillaall kunnskap om miljø- og klimaendringar på heile kloden.

Vi overlesser ein avgrensa klode med forureining og kjemikalier og nyttar stadig meir areal og ressursar. Kva dette betyr for å oppnå dei bærekrafts-måla FN er blitt samde om?, - det skal vi prøva å finna ut noko om.

Det arbeidet er kjempespennande. Vi står på hovudet oppi det no, så eg kan ikkje seie så mykje om innhaldet, men Vi skal ha arbeidet klart i haust. Då kjem det i alle høve ein rapport og kanskje meir.

Oppdrags-givar er FN sitt miljøprogram som held til i Nairobi i Kenyar. Vi skal koma med innspel der vi ser på alle aspekt.

Seinare skal innspela diskuterast i FN sine organ, når ein får møter på plass i igjen etter pandemien. Det kan koma til å ta litt tid.

All kontakt føregår på internett – vi har ikkje møtt kvarandre ein einaste gong. Då dette arbeidet starta rett før verda vart stengd ned.

For meg er det heilt topp å sleppa å reisa mykje rundt. Det betyr at eg får meir tid til å gå i fjellet. Eg er heilt sikker på at av alle dei eg samarbeider med, er det eg som har den beste basen, med tanke på bruk av naturen. Mange av dei internasjonale ekspertane eg har jobba med har vært på vitjing i Kvinnherad, og det går gjetord blant dei om naturen her og om jazzen i kjellaren til Torkjel Nerhus.

igjennom åra jobba mest med naturen sitt livsmangfald som held liv i oss menneske mellom anna gjennom mat, medisinar og energi og gjer oss opplevingar og identitet.

Natur og klima er under press og har store utfordringar. Den globale rapporten til naturpanelet i fjor seier at 1 mill. av klodens truleg 8 mill. planter og dyr står i fare for å bli utrydda.

Naturen blir pressa av korleis vi bruker arealet vårt, korleis vi bruke vassdraga våre og jamvel det uendeleg store havet. Vi haustar meir og meir resursar. På dei siste 50 åra har vi blitt dobbelt så mange homo sapiens. Ressursuttaket vårt er 3 gonger så høgt. Økonomien er nesten 5 gonger så stor. Medan verdshandel har auka 10 gonger.

Det er dette som legger press på ressursane på kloden, og kloden sin evne til å fange opp forureiningar, og klimagassar.

Faren er at natursystem kollapsar. No ved ein grad oppvarming så ser vi at klimaendringar og andre påverknader allereie har halvert korallreva i varme strøk. Vi er på veg mot 1,5 grader oppvarming, og då syner modellane at vi berre vil har omlag 20% av varmtvassreva att. Ved 2 grader oppvarming vil det berre vere 1% igjen. At desse korallane på sydlegare breddegrader forsvinn, er eit sterkt signal til oss.

-Ut frå erfaringar du har gjort Ivar, trur du naturen vil overleva vår ekspansjon? -Vi har ekspandert veldig fordi vi er kreative. Vi er oppfinnsomme og gode på samarbeid, vi er flinke til å tilpasse oss. Vi har rett nok store utfordringar på mange felt som miljø og rettferdig fordeling. Men, om vi evnar å bruka vår oppfinnsomhet trur eg vi greier å skapa ei berekraftig framtid, eg er optimist. -Eg trur det det blir spennande å vera menneske i framtida!

Oppsummerar biolog og internasjonal miljøekspert Ivar Andreas Baste, før han knyter på seg fjellskoa, løfter blikket og velsignar Kvinnheradfjella.

-Kva jobbar du mest med Ivar? - No jobbar eg med alt om miljø, men eg har opp

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

65

FRÅ VENSTRE PÅ BILETET: FRANK SØLLESVIK (RECO), MATTHIAS TRÆLAND (DIRECTOR BUSINESS DEVELOPMENT, PALFINGER), ARNE WILLUMSEN (SERVICE MANAGER, PALFINGER), SVEIN MARKEN (HEAD OF PROCUREMENT, PALFINGER), EIVIND TVEDT, ENERGITEKNIKK), TONE FREDHEIM MÆLEN (HR MANAGER, PALFINGER), ERLING PRESTBØ (FRONTA) OG ARILD STEINSVIK (ENERGITEKNIKK)

66

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

FONNAFJORD

NÆRINGSPARK!

Positive investorar med kapital, som ser ljost på framtida, møter sin "betre halvdel" på Seimsfoss. Lokale firma med behov, vilje og ikkje minst tru på den same framtida. Dette er samarbeidspartnerar som vil utfylla kvarandre.

Framtidsretta personar som har potensial til å etablera miljø som mange treng og etterspør. Det er slike symbiosar som har kimen i seg til å bli noko.

AV SIGURD VIKØREN

Men, ikkje la deg lura. Som eit ekteskap må det pleiast skal det vara og vera godt. Det må vera noko i det for begge partar. Men, dette prosjektet legg eit godt grunnlag, og viser kva samarbeid som er mogleg å få til over grenser langs Hardangerfjorden.

fått på så kort tid, ikkje ville vore mogleg utan deira innsats. Dette har vore heilt utruleg bra, nokon vart utfordra, medan andre er komne av seg sjølv. Han rosar også den positive haldninga dei er møtt med både frå politisk og administrativt hald i Kvinnherad Kommune i samband med etableringa

Frå Fronta på Stord kjem investorane Knut Arne Tyse og Erling Prestbø til Kvinnherad som initiativtakerar og blir eigar av 60 prosent i Fonnafjord Næringspark, via sine private investeringsselskap. I saman med dei lokale eigarane Frank Søllesvik, som driv Reco Bygg og Skadeteknikk, og Energiteknikk har dei no overteke Palfingerbygget på Seimsfoss.

Det er viktig å skapa eit miljø, seier Erling. Det er viktig å få aktivitet i området, slik at alle kan dra nytte av kvarandre. Styret i næringsparken må ta ansvar for at det blir lagt rammer for felles samlingar både med litt fagleg innhald, men og for å auka sosial tilknyting og eigarskap. Kor ofte og mykje må deltakarane i næringsparken finna ut av sjølve.

Fronta som selskap er ikkje med på eigarsida, og skal heller ikkje ha aktivitet i næringsparken.

Bygget til FK, som er planlagt tvers over vegen, er det Fronta som har prosjektert og skal byggja.

Her skal FK sjølve stå som eigar av bygget etter at det er sett opp, og FK vert ein viktig del av heilskapen på Seimsfoss.

Dette er grunnlaget for ei interessant etablering som i desse dagar finn stad. På leigetakarsida kjem Palfinger med 50 kontorplassar. Av større leigetakarar finn vi Reco og Energiteknikk. Andre leigetakarar er Byggtorget, Lio Sag, Into Røyr og Into Elektro, Proxima, Byggfirmaet Kjell Høyland, iDrift og Dimmelsvik Entreprenør AS. Nokre andre er på veg til næringshagen for å etablera seg med kontor.

Vi set på kaikanten på næringsparken i finværet, saman med Erling Prestbø, og høyrer på at han fortel om tankane bak etableringa og framtida for drifta av Fonnafjord Næringspark. Erling rosar dei lokale investorane og meiner at den store tilslutninga dei har

Fonnafjord Næringspark har inngått avtale med Hanne Bakke Berntsen om å drive kantina. Noko alle samlar seg om og betalar litt i. Slik får vi får litt lukt av vafler i gangane og meir trivsel.

Vi har enno ikkje gjort noko for gründerar, men vi har planar. Næringsparken ynskjer vi skal vera ein stad der folk med gründertankar skal kunna få seg eit kontor, eller ein stad til å prøva ut ting. Vi har plass til fleire, og kanskje næringsparken kan bidra med å skaffe husleigestøtte til bedrifter i oppstartsfasen, undrar Erling Prestbø.

I eit møte vi arrangerte for nabolag og interesserte, brukte vi slagordet "gode saman i næringsparken." Vi trur det vil vera positivt at vi kan samla ulik næringsverksemd på ein stad, slik kan dei dra vekslar på kvarandre. Å vera etablert og driva eit ein persons føretak kan og vera einsamt.

Dette trur vi vil bli bra, likevel er det grunn til å nemna det; Uansett kva rammer du blir servert, så er det hardt arbeid som gjeld!

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

67

Det er den draumen Det er den draumen me ber på at noko vedunderleg skal skje, at det må skje – at tidi skal opna seg at hjarta skal opna seg at dører skal opna seg at berget skal opna seg at kjeldor skal springa – at draumen skal opna seg, at me ei morgonstund skal glida inn på ein våg me ikkje har visst um.

Dette er eit av dei vakraste dikta eg kjenner til. Det gjer assosjonar til det vakre fjordlandskapet vårt, til kjærleik og aller mest gjer det framtidshåp. Og trua på framtida er viktigare enn nokon sinne. Etter tøffe månadar som ikkje nokon av oss var førebudd på, er me no steg for steg i gang med å reise oss igjen. Regionen som Samarbeidsrådet for Sunnhordland repersenterar har vore sterkt ramma. Store delar av næringslivet vårt er bygd rundt olje og gass sektoren, som opplevde ein dobbel nedtur i form av oljeprisfall og covid-19. Dette er dei same bedriftene som regjering viser til at skal stå i bresjen for teknologiutviklinga over til framtidsretta grøne arbeidsplassar. Krisepakkar er tildelt og nye kontraktar signert, for at 68

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

hjula skal haldast i gong. Ordlyden har skifta og bedriftsleiarar har tatt innover seg alvoret i taktskiftet som skal skje framover.

Saman med regjering og Vestland fylke, snur Sunnhordland seg no i retning eit meir berekraftig samfunn. Saman skal me overlevere ein betre morgondag til framtidas generasjonar.

FNs berekraftsmål setter føring på all utvikling frametter, både innan næringsliv, akademia og samfunn. Samarbeidsrådet for Sunnhordland legg berekraftsmåla til grunn i alle prosjekta våre. Blant anna jobbar me saman med Visit Sunnhordland for berekraftig reiseliv. Skal ein væra ein føretrekt destinasjon frametter, både for norske turistar og utanlandske, så er dette

eit svært viktig kriteria. Det er og viktig for oss fastbuande at me opplever berekraftig turisme. Det gjer langsiktig verdiskaping. I år gler me oss til å vise fram ein variert og rik region, spekka med mange ulike opplevingar både for liten og stor.

Sjå www.visitsunnhordland.no for meir informasjon Velkommen til Kystperleriket Sunnhordland!

Med vennleg helsing Tora Haslum Myklebust Dagleg leiar Samarbeidsrådet for Sunnhordland

FOTO: SVEIN ULVUND

BRUK NOKRE FLEIRE DAGAR I

Hardanger

I Ă…R !

Hardanger er klar til ĂĽ ta imot ĂĽrets sommargjester.

Bruk nokre fleire dagar Hardanger i ĂĽr !

Vi gler oss til ĂĽ visa fram den praktfulle regionen vĂĽr Hardanger er klar til ĂĽ ta imot ĂĽrets sommargjester. Vi gler oss til ĂĽ visa fram den praktfulle til mange norske regionen sommargjester. vĂĽr til mange norske sommargjester. I mange veker har vi vore prega av strenge

I mange veker har vi vore prega av strenge restriksjonar ift reiser og aktivitetar. Lenge var det usikkert om vi fekk høve til ĂĽ “opna døreneâ€? og ta imot gjester slik vi har gjort sĂĽ mange sommarsesongar før. No ser det heldigvis ut til at Norge har kontroll pĂĽ smittesituasjonen og vi igjen kan sei velkomen til alle som har valt Hardanger som reisemĂĽl for sommarferien.

đ&#x;Œž

Her i Hardanger kan besøkjande i alle aldrar finna aktivitetar og attraksjonar som passar for einkvar smak. Hardanger har eit mangfald av tilbod, ikkje minst naturopplevingar gjennom mange ulike turalternativ som passar for büde barn og vaksne. Frü korte lette turar til krevjande toppturar som Oksen, Trolltunga, Holmaskjer eller Melderskin.

Om du vel ĂĽ bruka nokre feriedagar i Hardanger vil du fort oppdaga at regionen har mykje ĂĽ by pĂĽ.

Aktivtetspark, sommarskisenter, natursenter og gardsbesøk er mellom tilboda vi har til deg som gjest i Hardanger. Sjü oversikt over alle vüre tilbod pü: ​www.hardangerfjord.com

restriksjonar ift reiser og aktivitetar. Lenge var det usikkert om vi fekk høve til ĂĽ “opna døreneâ€? og ta imot gjester slik vi har gjort sĂĽ mange sommarsesongar før. No ser det heldigvis ut til at Norge har kontroll pĂĽ smittesituasjonen og vi igjen kan sei velkomen til alle som har valt Hardanger som reisemĂĽl for sommarferien.

og Eidfjord vil gü som tidlegare ür og korrespondera med sightseeingbuss til Vøringsfossen og Norsk Natursenter.

Her i Hardanger kan besøkjande i alle aldrar finna aktivitetar og attraksjonar som passar for einkvar smak. Hardanger har eit mangfald av tilbod, ikkje minst naturopplevingar gjennom mange ulike turalternativ som passar for büde barn og vaksne. Frü korte lette turar til krevjande toppturar som Oksen, Trolltunga, Holmaskjer eller Melderskin.

Nytt av üret er sidersafari i Sørfjorden. Her kan du oppleva gardsbesøk, sidersmaking og büttur pü same dag.

Om du vel ü bruka nokre feriedagar i Hardanger vil du fort oppdaga at regionen har mykje ü by pü. Aktivtetspark, sommarskisenter, natursenter og gardsbesøk er mellom tilboda vi har til deg som gjest i Hardanger. Sjü oversikt over alle vüre tilbod pü ​www.hardangerfjord.com Denne sommaren vil det vera to büttilbod pü Hardangerfjorden. Turistbütruta mellom Norheimsund og Eidfjord vil gü som tidlegare ür og korrespondera med sightseeingbuss til Vøringsfossen og Norsk Natursenter.

Vi hüpar ü sjü mange sommargjester hos oss og vi skal gjera vürt beste for ü gje kvar gjest ei fin oppNytt av üret er sidersafari i Sørfjorden. Her kan du oppleva gardsbesøk, sidersmaking og leving. büttur pü same dag.

Vi hĂĽpar ĂĽ sjĂĽ mange sommargjester hos oss og vi skal gjera vĂĽrt beste for ĂĽ gje kvar gjest ei fin oppleving.

God sommar til alle - og velkomen til Hardanger !

God sommar til alle - og velkomen til Hardanger !

Jostein Eitrheim Dagleg leiar i HardangerrĂĽdet

nokre dagar Hardanger BrukBruk nokre fleirefleire dagar Hardanger i ĂĽr ! i ĂĽr !

Denne sommaren vil det vera to bĂĽttilbod pĂĽ Hardangerfjorden. TuristbĂĽtruta mellom Norheimsund

Hardanger ertilklar ĂĽ ta ĂĽrets imot ĂĽrets sommargjester.

Vioss glertiloss til ĂĽ fram visa fram den praktfulle Hardanger er klar ĂĽ tatilimot sommargjester.

Vi gler ĂĽ visa den praktfulle regionen til mange norske sommargjester.

I mange vi vore av strenge regionen vĂĽr tilvĂĽr mange norske sommargjester.

I mange vekerveker har vihar vore pregaprega av strenge restriksjonar ift reiser og aktivitetar.

Lenge var det usikkert om vi fekk høve til ĂĽ “opna restriksjonar Lenge varKjobergbygget det usikkert om vi fekk høve til ĂĽ “opna HardangerrĂĽdet iks ift reiser Pb og 78,aktivitetar.

5782 Kinsarvik post@hardangerraadet.no dørene� og ta gjester imot gjester slik vigjort har gjort sü mange sommarsesongar før.ser Nodet ser det dørene� og ta imot slik vi har sü mange sommarsesongar før.

No Tlf.:53 67 14 50 ORG: NO 980 045 412 Bank: 3450.35.55168 www.hardanger.com heldigvis ut Norge til at Norge har kontroll pü smittesituasjonen vi igjen kanvelkomen sei velkomen heldigvis ut til at har kontroll pü smittesituasjonen og vi og igjen kan sei til alletil alle somvalt harHardanger valt Hardanger som reisemül for sommarferien. HARDANGERFJORDMAGASINET som har som reisemül for sommarferien. i Hardanger kan besøkjande alle aldrar aktivitetar og attraksjonar som passar Her i Her Hardanger kan besøkjande i alle ialdrar finna finna aktivitetar og attraksjonar som passar for for einkvar Hardanger har eit mangfald av tilbod, naturopplevingar gjennom einkvar smak.smak.

Hardanger har eit mangfald av tilbod, ikkje ikkje minstminst naturopplevingar gjennom mange ulike turalternativ som passar for bĂĽde barn og vaksne.

FrĂĽ korte lette turar til mange ulike turalternativ som passar for bĂĽde barn og vaksne. FrĂĽ korte lette turar til

NR. 1 2020

I

69

VELKOMEN OM BORD

EIN VEG

499,-

NOK

Stord

Oslo

Inkl. 8 kg handbagasje Billetten kan ikkje endrast

Etter mange rolege månadar gler vi oss stort til å starte opp att med fly mellom Stord og Oslo 10. August!

Book no

stordflyet.no 70

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

Kystperleriket

Sunnhordland!

Vakne til fuglekvitter, morgonskodde, dugg i graset, vilt hav og stille fjellvidder, furete skjergard og grøderikt landbruksland, lune idyllar, blåfrosen isbre, mektige fossar, minnesmerke frå stein-, jern- og bronsealder og vikingtid, evig snø, kort veg til bading i sjø og vatn, aure i elva og sei på fjorden, sol som stig opp bak fjell og forsvinn ned i havet, møte med varme og ekte menneske - alt på samme dag.

God morgon Sunnhordland!

AUSTE VOL L

BØMLO

ETNE

FITJ AR

KV INN H E RAD

S TORD

www.visitsunnhordland.no

S V E IO

T YSN ES

AUSTE VOL L 72

I

BØMLO

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

E TNE

FITJ AR

K V IN N H E RAD

S TORD

S V E IO

T YSN ES

Velkomen til Sunnhordland!

Sunnhordland - frisk, spanande og heilt ekte! Frå ytst i havgapet med sandstrender og dei tusen øyer til fjorden med høge fjell og alpelandskap!

Frå kajakk, båt- og strandliv, fisking, kysthistorie og overnatting i fyrtårn til adelshistorie og rosehage. Frå kloster, utstillingar og kunst til gruvedrift, gullgraving og vikinghistorie. Frå koselige kafear og butikkar til kortreist mat og matservering i verdsklasse. Frå camping og dei beste båthamnene i landet til magiske opplevingar og hotellovernatting.

Frå vandreruter og utandørs aktivitetar for heile familien, til sykkelturar langs sjø og gjennom dalar, aleine eller i flokk. Frå dei vakraste fossefall til isbre som kruna på verket.

Sunnhordland har alt du treng for ein unik ferie i eit spektakulært naturlandskap kor den mektige breen og fjorden møter havet! Norge sin unike geologi, alt i ein region - Visit Sunnhordland!

Austevoll + Bømlo + Etne + Fitjar + Kvinnherad + Stord + Sveio + Tysnes

8 kommunar - ein region!

FØLG VISIT SUNNHORDL AND PÅ SOSIALE MEDIER OG NETTSIDE FOR AKTIVITETAR, INFORMASJON OG INSPIRASJON

www.visitsunnhordland.no HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

73

WWW.GEOPARKSUNNHORDLAND.NO

SUNNHORDLAND

D u b u r i e in g e o p a r k !

-aspiring UNESCO Global Geopark 2023

AKTIVITETAR FOR BORN I SOMMAR

Folgefonnsenteret // WWW.FOLGEFONNSENTERET.NO : Velkommen til vårt besøksenter!

Arr: IS-PARADIS, 15.08.

Info: +47 53 48 42 80

Steinparken // WWW.ROSENDALSTIFTINGA.NO/STEINPARKEN/ : Velkommen til Steinparken i Rosendal!

Arr: Fossiljakt, 12.07.

Arr. Skattejakt, 02.08.

Info: +47 476 27 878

Moster Amfi // WWW.MOSTERAMFI.NO : Velkommen til “frå heidendom til kristendom”!

Arr: Vandreteater, 27.-28.06./04.-05.&11.-12.07.

Arr: Rebusløp/kafé/familieguiding/sommarutstilling, frå 23.06 -14.08. (stengt mandagar).

Info: +47 53 42 66 20

Sunnhordland Museum // WWW.SUNNHORDL AND.MUSEUM.NO : Velkommen til Sunnhordland museum på Leirvik, Sæbøtunet i Etne og Halsnøy Kloster !

Arr: Sommarope, 16.06.-09.08: bamsejakt, utstillingar, aktivitetar, kafé, omvisning, quiss og uteleiker!

Arr: “Doktor Proktors sensasjonelle samling av dyr du skulle ønske ikke fantes”, frå 11.07. (Sunnhordlandstunet).

Info: +47 53 41 38 99

Litlabø Gruver // WWW.GRUO.NO : Velkommen til tur i tårnet! (06.08. og 13.08.)

Arr: Bli med gruveslusken opp i det høge heistårnet!

Info: +47 994 99 457

Andre aktivitetar // WWW.VISITSUNNHORDL AND.NO

74

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

FOTO: EIDFJORD KOMMUNE/DESTINASJON EIDFJORD

Bruk ein dag i Eidfjord

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

75

đ&#x;Œž SKULPTURAR I EIDFJORD SENTRUM Eidfjord kommune har over eit ĂĽrelangt samarbeid med Norsk billedhuggerforening bygd opp si skulptursamling. Tidlegare hadde Norsk billedhuggerforening ĂĽrleg utstilling utanfor kommunehuset, dette vart avslutta for nokre ĂĽr sidan.

Samlinga til kommunen bestür av 8 verk som kan sjüast i sentrum av Eidfjord. Utstillinga vart fullført ved bestillingsverket "Segmentum Lunaris" i 2017. Dette er eit verk som lar publikum ta del i skulpturen büde ved at ein kan vri pü den, sitje pü den, leike og nyte.

"REVEMOR MED UNGE" Skule Waksvik "GRISEHODETROLL" Christine Aspelund "INNSYN II" Hilde MĂŚhlum

"SOM RINGER I VANNET" John Audun Haugen "PORT-ANSIKT" Kjersti Wexelsen Goksøyr "OLYMPIC FLAME" Ronald A. Westerhuis "SEGMENTUM LUNARIS" Viel Bjerkeset Andersen

76

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

FOTO: EIDFJORD KOMMUNE/DESTINASJON EIDFJORD

"BEGYNNELSE" Kristin Wexelsen Goksøyr

Galleri N. Bergslien SESONGEN 2020

11. juni opna ei utstilling med Åse Berit Skeie Ulltang. Skeie Ulltang er oppteken av natur, samspel og endring. Ho arbeider ved hjelp av ein koreansk måleteknikk med blekk og bruk av Hanji-papir. Utstillinga kan du sjå til og med 16. august.

Neste og siste utstillar denne sesongen er Ellen Solberg, utstillinga opnar 20. august. Ellen Solberg er mottakar av Eidfjord kommune sitt kunstnarstipend for 2020. Solberg er samfunnsengasjert og har teke dette med seg inn i kunsten sin. Utstillinga kan du sjå til og med 11. oktober.

Nytt av året i Bergslien-samlinga er eit piano som Nils Bergslien har måla med nasjonalromantiske motiv, treskjærar Lars Kinsarvik har utsmykka pianoet, som er produsert av pianoprodusent Henrik Severin Riisnes, Bergen i 1897. Pianoet er eit av to identiske, Voss Sparebank eig det andre, dette pianoet var utstilt på Verdsutstillinga i Paris i år 1900. Det går rykte om at det finnest eit piano til, men dette er ikkje stadfesta.

Opningstidene er delt inn i låg- og høgsesong.

I lågsesongen er det ope laurdag og sundag kl. 12 - 16. I høgsesongen er det ope dagleg, utanom måndagar kl. 11 – 17.

Lavsesong:

Høgsesong:

6. juni – 11. juni 1. september – 11. oktober 12. juni – 31. august

FOTO: EIDFJORD KOMMUNE/DESTINASJON EIDFJORD

Det er i tillegg ope ved cruisebesøk 1. september – 26. oktober

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

77

260 000

270 000

290 000

2 300 000

3

5°30'0"E 310 000

4

5

320 000

330 000

Nasjonale turistveger Jernbane Ferje Fjordcruise Turisthytte

B

7

8

Til Sognefjord

6°30'0"E 360 000

350 000

National Scenic Routes Railway Car ferry Fjord cruise Tourist cabin

1205

1327

1461

60°30'0"N 6 710 000 6 720 000

Torfinnsheim Høgabu

Alexander Grieg

1193

Vending 978

231

1350

Kiellandbu Breidablik 1320

1241

60°20'0"N 6 700 000

1260 987

673

1233 686 842

6 690 000

341

1299 1046 976

F 60°10'0"N 6 680 000

1572

1410

665

G

6 670 000

1395

673

H

600

60°0'0"N 6 660 000

Mosdalsb

1454 Holmaskjerbu

243

Fonnabu

1339

Kvann

752

1520

737

1426

6 650 000

I

Sauabrehytta

59°50'0"N 6 640 000

749

1200

724

1302

6 630 000

156

1152

1248

Stord Lufthamn Sørstokken

K

Simlebu

1602

Sandvasshytta 1435 474

Blomstølen 1299

59°40'0"N 6 620 000

L

370 000

1131

D

J

9

1114

C

E

6

6°0'0"E 340 000

Volahytta

60°40'0"N 6 730 000

A

1

5°0'0"E 280 000

937 432

Storavassbu Løkjelsvatnhytta

M 59°30'0"N 6 600 000 6 610 000

1538

Olabu + Olalihytta 1187

N

1105

Kvilldal

O

1423 716

260 000

270 000 5°0'0"E

280 000

290 000

1

300 000 5°30'0"E

Til Stavanger

310 000

2

320 000

3

4

330 000 6°0'0"E

5

340 000

Til Stavanger

350 000

6

360 000 6°30'0"E

7

Strandd

370 000

8

7°0'0"E 390 000

380 000

11

12 Flå

13

400 000

410 000

1703

ms ba

14

7°30'0"E 420 000

15

16

430 000

8°0'0"E

440 000

17

18

450 000

19

20

8°30'0"E 470 000

460 000

480 000

490 000

Kongshelleren

na

1699

1731

Storestølen fjellstugu

1636 1470

1710

A

1802

1708

6 730 000 60°40'0"N

10

Til Oslo

Geiterygghytta Raggsteindalen

1599

Finsehytta 1731

1849

Rembesdalsseter

C 6 710 000 60°30'0"N

1740

1620

Hakkesetstølen

Hardangerbrua 1485

Tuva

Fagerheim

1358

Kjeldebu

Halne Fjellstove

1648

1383

Dyranut Fjellstove

1530

Vivelid fjellstova

E

Åan

Heinseter

Bjoreidalshytta

Hedlo

Solheimstulen

1414

Stigstuv

Trondsbu

Rauhelleren

Hadlaskard Torehytten 1690

Tyssevassbu

1407

1474

Lågaros

bu Litlos

G

Mårbu

Sandhaug

6 670 000 60°10'0"N

Besso

Lufsjå

1446 1480

ntjørnsbu

Stordalsbu 1674

Kalhovd turisthytte

6 650 000 60°0'0"N

Mogen Hellevassbu

62

Middalsbu

1639

1721

6 640 000 Gaustatoppen turisthytte

Haukeliseter

1658

6 610 000 6 620 000 59°40'0"N

1313 1392

1291

Sloaroshytta

1367

1300

1449 1604

ddalen

9

0

1537

5

Kilometer 10

15

N

20

Tjørnbrotbu

Krossvatn

380 000

390 000 7°0'0"E

10

Kartgrunnlag: Statens Kartverk - Forhandler 609008 Layout: Asplan Viak as, p.nr 617855-01

1367 1381

1507

400 000

11

12

M

Til Oslo

410 000

Til Kristiansand

7°30'0"E

13

420 000

430 000

14

15

440 000 8°0'0"E

16

450 000

460 000

17

18

470 000 8°30'0"E

480 000

19

6 600 000 59°30'0"N

Bleskestadmoen

3

K

L Holmavatn

1574

I

J

Helberghytta

1547

1561

H 6 660 000

1681

F

6 680 000

Stavali

D

6 700 000

Krækkjahytta

6 690 000 60°20'0"N

1

B

6 720 000

1477

6 630 000 59°50'0"N

9

490 000

20

O

SIGURD PÅ EIN TYSDAG!

Ord til ettertanke:

3 PANDEMIAR! Vi har opplevd ein pandemi med namnet korona, eller covid- 19.

Vi har sett kva styresmaktene meinte var naudsynt av tiltak for å få kontroll med pandemien. Alle tiltak og pålegg vi fekk, gjorde angrepet veldig synleg.

Kva med usynlege pandemiar som kveler oss, som langsamt tek livet av bygdene våre?

Ein farleg pandemi for ei framtid med levande bygder, heiter netthandel.

Korleis kan det ha seg at du som er smart, lar deg lura til å tru at ein lågare pris på nettet, er eit godt kjøp? Det er ikkje det!

Kva vil du då gjera?

DEI SÅRBARE BORNA! Frå midten av mars og framover har vi mykje godt kvar dag høyrt om dei sårbare borna. Politikarar, sosionomar, psykologar, politi og ei lang rad av andre forståsegpåarar er bekymra. Når borna ikkje kjem seg på skulen og får litt omsorg og får samvær med nokon som ser dei, då blir det vanskeleg.

Kva skal vi med nye elektriske ferjer og fleire titals milliardar til vegar og bruer, dersom bygdene får pustevanskar av denne usynlege pandemien og ikkje overlever?

Når dette er eit så krevjande og omfattande problem i det landet som er det aller beste å leva i, kor gale må det ikkje då vera i alle dei andre landa i verda?

Vi må ha større krav til framtida enn å kappkøyra over og under fjordar på kryss og tvers over heile vestlandet!

Er vi ein gjeng av koneplagerar som driv å misshandlar våre born? Brukar vi meir samvær med kone og born til å banka dei?

Har det alltid vore slik? Eller er dette noko velferdssamfunnet opnar for?

Ein pandemi som styresmaktene ikkje finn det tenleg å gjera tiltak mot.

Kven kan då gjera kva?

Har du eit ansvar for å handla lokalt?

Firma/butikkar som du handlar med på nett; Kor mange hundretusen trur du dei bidreg med til musikklag, idrettslag og andre viktige ting i bygda di? Vi treng mange møteplassar i ei levande bygd?

Det er sluttsummen som tel!

80

Kva det står på botnlinja.

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

Då vi vaks opp brukte einskilde lærarar både fysisk straff og styrde skulen etter modellar som la premisser for eleven sin bruk av fritida, og kva som høvde seg for oss å driva med. Eg kan ikkje hugsa at skulen var ein stad vi gjekk for å få dagleg påfyll av omsorg?

Klarte vi oss betre før, fordi vi ikkje visste om at vi var sårbare? Difor måtte vi læra oss sjølve å løysa problem. Kanskje gav det oss styrke? Livet er diverre fullt av folk som ikkje alltid vil deg vel. Kanskje du treng litt styrke for å takla utfordringar.

Er dei sårbare borna i dag meir sårbare enn dei var då vi vaks opp? Er dei organisert i hjel? Slik at dei ikkje får utvikla evne til å klara seg sjølve? Dagens born er intelligente og briljerer på digitale flater. Desse fantastiske verktøya hadde vi ingen tilgang til. Men, vi hadde meir eller mindre fri tilgang på knivar, øks, sag og det meste. Låg heile dagen på kaien og fiska, før vi kunne symja, utan å ha høyrt om flytevest.

Vi måtte læra oss å ta ansvar sjølve og passa på. I dag er det vaksne som organiserer og fortel deg kva og korleis du skal oppføra deg. Ikkje minst frå sin faglege ståstad analyserar ulike sektorar og fagfolk alle problema og kor sårbare borna er. Blir det for mykje?

đ&#x;Œž SlĂĽball, brentball, fotball, kanonball, abcdilla, jepping og diverse. Det fauk mykje i lufta. Vi var ikkje utstyrt med hjelm. Ikkje dĂĽ, heller ikkje nĂĽr vi sykla, eller klauv i tre og lĂŚrte oss ĂĽ detta ned. Sjølvsagt er det bra med hjelm, flytevest og andre nyvinningar.

Eg lurer bare pĂĽ om vi ser at dette og har ein pris?

I kva kryss var det vi køyrde feil? Eller kanskje vi berre mista styringa og begynte ü vingla? Med alle dei ressursar vi rür over i dag, burde det vel ikkje vera sü enormt mange sürbare born?

I den seinare tida har statsministar og meir eller mindre alle andre ministrar og fagfolk i aust og vest, takka oss alle for lojalitet og at vi saman har tatt knekken pĂĽ koronaen.

Det har vore sĂĽ mykje takking at det er mest ikkje til ĂĽ tru? Berre for at vi var litt fornuftige, brukte litt vit?

NĂĽr alle vi som fĂĽr sĂĽ mykje takk, likevel som samfunn, ikkje klarar ĂĽ ta knekken pĂĽ den pandemien som fĂĽr folk til ĂĽ banka og skamslĂĽ kvinner og born, er det til alvorleg ettertanke. NĂĽr vi ikkje klarer dette i verdens beste land, burde vi kanskje vera meir atterhaldne med for mykje takk?

NO HAR EG PINADĂ˜ FĂ…TT NOK! NRK har utvikla ein vondarta pandemi som er ekstremt smittefarleg. TV 2, og andre har tydelege teikn pĂĽ at dei er smitta. Det er om lag eit sneis med Oslo-relaterte folk, som er programleierar og eller er gjester i kvarandre sine TV-program. Denne sjukdomen er fyrst og fremst krevjande for augo, øyro og magen.

Det kjennest som heilt mĂĽlretta at dette

sneiset, "Topp tventy!" styrer heile butikken, har bukta og begge endane. -Om du kjem ĂĽ kastar litt glans over meg i mitt program, sĂĽ kan eg koma ĂĽ vera med pĂĽ di sending.

Det betyr ingenting om eg har sagt alt eg har ü seie før, eg kan berre snu pü kva rekkefølge eg brukar. Eller püstü at dette har eg ikkje sagt før, difor sü gjentek eg det no!

NĂĽr dette gĂĽr att kontinuerleg gjennom fleire ĂĽr, sĂĽ blir augo sĂĽre og rennande. Ă˜yro fĂĽr kløe og du tykkjer det er ei velsigning ĂĽ verta tunghøyrd. Eg fĂĽr vondt i magen og kjenner i mange høve sterk trong til ĂĽ spy. Eg mĂĽ berre spørja; Er det sĂĽ lite interessante folk i resten av Noreg?

Det er ikkje sikkert det er sü mykje gale med Skavland, Almüs, eller Lindmo, det er meir mengda. Sü har du typar som Else Küss Furuseth, sikkert ei büde kjekk og hyggelig dame. Men, kva gjer ho i alle kanalar til alle tider? Her finnest andre i landet som büde har gitt sjølvmord eit andlet, og tala andre si sak.

Kva sykja er det som driv denne eliten? Kva trur dei om seg sjølve? Trur dei at dei er heilt uimotstüelege? Det finnest truleg fleir interessante personar i Hardanger, berre innan sauenÌringa. Pü Bømlo üleine finnes eit sneis med bømla-huer og eit sneis utan, som har meiningar og tankar eg mykje heller vil høyra.

Sü blir lidinga toppa med det monotome Aker-brygge sprüket. Med setningar som endar med ü gü opp i ein fistel. Same kor høgt toneleie er i utgangspunktet, sü finnest det alltid rom for ü gü opp pü slutten.

Eg har mange gonger lurt pĂĽ kva dei gĂĽr pĂĽ?

Nokre av damene er smurt opp slik at dei er fine ü sjü pü, og gamle grisar som meg kunne koma til ü tenkja stygge tankar. Men, det er berre fram til dei begynner ü snakka, dü gür alt i gløymeboka, og eg takkar alle høge makter for at dei gav oss damer, utstyrt med ei mülform og eit sprük som er ein draum ü høyra pü.

Misstyda meg rett. Eg lever fint med ü høyra pü austlandsdialekt og bokbokmül, men det er mengda, og denne pükjenninga med meir eller mindre døgnkontinuerleg mas, som slit meg ut.

Nynorsk er eit grautamĂĽl, meiner einskilde.

Varleg, vakkert og melodiøst, kan nytast i mange ulike dialektar, meiner eg. Danske variantar, ogsü kalla bokmül, er krevjande ü høyra pü, ogsü nür du har henta sprüket opp frü halsen. Ikkje minst er det krevjande nür det vert servert i uhorvelege mengder.

NRK er pülagt ü ha 25 % nynorsk. Kva tid blir desse prosentane presentert? Er det bølge-varsel for fiskebankane i fem tida om morgonen? Pü mine kontaktflater er det i alle høve langt mellom høgdepunkta.

Det finnest faktisk dei som klagar over at det er for mykje nynorsk. For oss som likar dette vakre sprüket best, men likevel blir bombardert med bokmül, er stoda i alle høve minst tre gonger verre.

Det er i NRK, i alle andre riksdekkande kanalar er stoda enno mykje verre. Kor mykje skal vi eigentleg finna oss i? Kva tid skal styresmaktene ta tak i denne pandemien? Eg har fĂĽtt meir enn nok.

PS! Eg hadde skrive desse linjene som eit hjartesukk. Dü eg kom opp i stova stod TV pü, og kven var der? Jon Almüs som spelte sjakk med ei lita jente. Skifta kanal, og kven var der? Sjølvsagt Else Küss Furuseth i ein konkurranse. Kven var gjest neste gong i det programmet der Almüs spelte sjakk?

Akkurat! Else KĂĽss Furuseth. "Gje meg krefter!"

God sommar! Takk for av-knappen, Hardangerfjorden og Ivar Aasen!

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

81

Baroniet Rosendal, kanskje landets eldste og største blåregn wisteria sinensis

Ei vakker dame frå 1700-talet.

Ho dufter godt, ho er på sitt vakraste tidleg i juni.

Vel verd eit besøk!

82

I

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

HARDANGERFJORDMAGASINET NR. 1 2020

I

83