dan ook een grotere dichtheid aan Betizu's dan tegenwoordig. Bij de selectie voor het afschot worden in eerste instantie die dieren verwijderd die afwijkend zijn qua kleur of vorm. Zo worden er af en toe roodbonte kalveren geboren, een tekening die normaal niet bij de effen gekleurde Betizu voorkomt. De aanwas van de kudde van Seiliez bedraagt vijf à acht kalveren per jaar.
Voedsel Het voedsel dat door de Betizu wordt gegeten omvat een grote verscheidenheid aan planten. Hoewel het, zoals alle runderen, gras eters zijn, zijn de dieren hier, vanwege de geringe aanwezigheid van grassen in het gebied, gedwongen hun menu uit te breiden. Dus eten ze ook veel scheuten van de gaspeldoorn en verder bladeren van beuk, eik, hulst, klimop en braam. In de winter, als de nood echt aan de man komt en er vaak wekenlang sneeuw ligt, schakelen ze over op een noodrantsoen van bijna alles wat er boven de sneeuwlaag nog aan eetbaars te vinden is, tot dode adelaarsvaren toe. Bijvoedering door mensen is hier niet aan de orde. Volgens Seiliez houden ze zich 's zomers op de noordhellingen en in de laaggelegen, vochtige, beboste delen van het terrein. 's Winters leven ze wat hogerop, op de zuidhellingen. Ook in de bergen van Zarikieta (Spanje) houdt de Betizu er seizoensgebonden standplaatsen op na, zodat een wisselend gebruik gemaakt wordt van verschillende delen van het terrein.
Daarna begon het vee van de makkelijk toegankelijke gebieden, de valleien en de kustgebieden, door selectie en veredeling te veranderen. In moeilijker toegankelijke berggebieden bleef het oorspronkelijke ras echter langer bestaan. In het begin van deze eeuw beginnen de veranderingen door import van buitenlandse rundveerassen nog sneller te verlopen, waardoor zich een veeslag vormt dat steeds verder van het autochtone ras komt af te staan. Halverwege deze eeuw zijn de laatste oorspronkelijke Baskische huisrunderen door veredeling feitelijk verdwenen. Alleen de verwilderde
overheersen meer de bruine tinten, 's zomers de rode. De stieren zijn meestal wat donkerder dan de koeien en hebben soms een aalstreep. Seiliez liet ons, in zijn flat in Bayonne, twee huiden van stieren zien, die een witte tot lichtbeige gekleurde aalstreep vertoonden. De stieren hebben een schofthoogte van ongeveer 130 cm en wegen tussen de 300 en 400 kg. De koeien zijn kleiner, 120 cm, en wegen ook wat minder, tussen de 200 en 300 kg. Ter vergelijking: de schofthoogten van Nederlandse zwartbonte koeien en stieren zijn zo'n
Uiterlijk Dat het inderdaad om verwilderde huisrunderen gaat en niet om een plaatselijke variant van de oeros, is gebleken uit botonderzoek in Spanje. Volgens dit onderzoek is de Betizu een primitieve vorm van het tegenwoordig nog bestaande moderne vleesras Blonde d' Aquitaine. Om aan te tonen dat bepaalde rassen aan elkaar verwant zijn of zelfs tot een en hetzelfde ras behoren, is vergelijkend botonderzoek evenwel niet de geëigende methode. Bij zo'n onderzoek zijn veel kenmerken té variabel om tot een degelijk oordeel te komen. DNA- ofbloedeiwitonderzoek zou hier beter op z'n plaats zijn geweest. De Betizu vertoont namelijk ook nogal wat verwantschap met rassen uit de Pyreneeën, zoals de Béarnaise. Bij sommige veeboeren, waar het vee nog niet zo'n doorgefokt karakter heeft als elders, kan men ook nu nog koeien aantreffen die een duidelijke gelijkenis vertonen met de wilde Betizu. Tot halverwege de vorige eeuw was dit locale Baskische huisrund nog zeer oorspronkelijk en niet beïnvloed door buitenlandse rassen.
NIEUWE
WILDERNIS
Vrijlevende Betizurunderen. De foto is onder moeilijke omstandigehen gemaakt, gedragen zich uiterst schuw.
vorm, de Betizu bestaat dan nog. Het ligt dus voor de hand om ook de mogelijke verwantschap tussen de Betizu en het lokale huis rund aan een nader onderzoek te onderwerpen.
cm groter. Zwartbonte koeien wegen zo'n kg, de stieren ongeveer 1000 kg. De horens zijn niet al te sterk ontwikkeld, gekromd en licht van kleur met een donkere punt. De uier is klein en behaard. 20
600
De zomervacht van de Betizu iskort en glad, de wintervacht langer en ruiger. De kleur omvat verscheidene roodbruine tinten. 's Winters
Z
0
MER
de dieren
I
9
9
8
I
4