All credits appearing on page or at the end of the book are considered to be an extension of the copyright page.
Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
Names: Wardlaw, Gordon M , author | Smith, Anne M , 1955- author | Collene, Angela L , author | Spees, Colleen K , author
Title: Wardlaw’s contemporary nutrition / Anne M Smith, Angela L Collene, Colleen K Spees
Other titles: Contemporary nutrition
Description: Eleventh edition | New York, NY : McGraw-Hill Education, [2019] | Includes bibliographical references
Identifiers: LCCN 2017022100 | ISBN 9781259709968 (alk paper)
Subjects: LCSH: Nutrition Textbooks
Classification: LCC QP141 W378 2019 | DDC 612 3 dc23 LC record available at https://lccn.loc.gov/2017022100
The Internet addresses listed in the text were accurate at the time of publication. The inclusion of a website does not indicate an endorsement by the authors or McGraw-Hill Education, and McGraw-Hill Education does not guarantee
the accuracy of the information presented at these sites.
mheducation.com/highered
About the Cover
The Garden of Hope is a community garden for cancer survivors located at the Waterman Farm at The Ohio State University Dr Colleen Spees, co-author of Wardlaw’s Contemporary Nutrition, leads research efforts at this unique living laboratory that provides cancer survivors and food-insecure families the opportunity to incorporate a Farm-toFork approach while harvesting fruits, vegetables, and herbs throughout the growing season
Tomatoes, like those pictured on the front cover, are considered a “functional food” because they provide health benefits beyond the essential nutrients they contain Vitamin C and lycopene, a phytochemical in tomatoes, function as powerful antioxidants Lycopene has also been linked to a reduced risk of stroke, some eye diseases, and certain types of cancer. Tomatoes are also abundant sources of potassium, a mineral often lacking in the American diet. A dietary pattern rich in potassium and low in sodium can lower blood pressure and reduce the risk of heart disease. Nutrients and phytochemicals in tomatoes may also boost the immune system and protect bone health
The eleventh edition of Wardlaw’s Contemporary Nutrition shows how a primarily plant-based eating pattern rich in nutrients and phytochemicals works to support and maintain optimal health throughout life The new Farm to Fork feature in each chapter outlines the best ways to grow, shop, store, and prepare specific fruits and vegetables to optimize their nutritional value This comprehensive and evidence-based perspective on nutrition makes learning fun, engaging, and relevant
ANNE M SMITH, PhD, RDN, LD, is an associate professor emeritus at The Ohio State University. She was the recipient of the Outstanding Teacher Award from the College of Human Ecology, the Outstanding Dietetic Educator Award from the Ohio Dietetic Association, the Outstanding Faculty Member Award from the Department of Human Nutrition, and the Distinguished Service Award from the College of Education and Human Ecology for her commitment to undergraduate education in nutrition Dr Smith’s research in the area of vitamin and mineral metabolism has appeared in prominent nutrition journals, and she was awarded the Research Award from the Ohio Agricultural Research and Development Center. She is a member of the American Society for Nutrition and the Academy of Nutrition and Dietetics.
ANGELA L. COLLENE, MS, RDN, LD, began her career at her alma mater, The Ohio State University, as a research dietitian for studies related to diabetes and aging Other professional experiences include community nutrition lecturing and counseling, owner of a personal chef business, and many diverse and rewarding science writing and editing projects Her interests include novel approaches to glycemic control, weight management, and quite predictably for the mother of three little girls maternal and child nutrition. Mrs Collene currently teaches nutrition at The Ohio State University and Ohio Northern University. She is a member of the Academy of Nutrition and Dietetics.
COLLEEN K. SPEES, PhD, MEd, RDN, LD, FAND, is an academic instructor and researcher at The Ohio State University College of Medicine. She earned her Doctorate in Health Sciences at Ohio State with a research focus on Nutritional Genomics and Cancer
and her Master’s degree in Exercise Science and Health Promotion from Vanderbilt University. Her primary focus of teaching and research involves interventions aimed at providing optimal nutrition for vulnerable populations (http://go.osu.edu/hope). In addition to teaching nutrition at The Ohio State University, Dr. Spees also developed and teaches a graduate level Nutritional Genomics course. She is the recipient of several national awards from the Academy of Nutrition and Dietetics, including the Distinguished Practice Award; Award for Excellence in Oncology Nutrition Research; Outstanding Dietetic Educator Award; Nutrition Informatics Video Challenge Teaching Award; Top Innovator in Education Teaching Award; and has been a Content Expert and Reviewer for the Academy’s Nutritional Genomics & Food Security Position Papers. Dr. Spees is also a recognized Fellow of the Academy of Nutrition and Dietetics
Acknowledgments
It is because of the tireless efforts of a cohesive team of talented professionals that we can bring you the eleventh edition of Wardlaw’s Contemporary Nutrition. We consider ourselves massively blessed to work with the top-notch staff at McGraw-Hill Education. We are grateful to Marija Magner, Sr. Portfolio Manager, for her strategic leadership and vast knowledge of the higher education market We thank our award-winning Product Developer, Darlene Schueller, who coordinated the editorial team with her keen eye for detail, strong work ethic, and organizational expertise. We are grateful to our Content Project Manager, Mary Jane Lampe, and her staff for the careful coordination of the numerous production efforts needed to create the very appealing and accurate eleventh edition We thank Samantha Donisi-Hamm, our Assessment Content Project Manager, for her efforts and assistance. We appreciate the meticulous work of our copyeditor, Marilynn Taylor; proofreaders, Kay J Brimeyer and Debbie Trilk; and our Content Licensing Specialist, Melissa Homer. We thank our Designer, Tara McDermott, who ensured that every aspect of our work is visually appealing not just on the printed page but also in a variety of digital formats Finally, we are indebted to our colleagues, friends, and families for their constant encouragement, honest feedback, and shared passion for the science of nutrition
Reviewers
In the preparation of each edition, we have been guided by the collective wisdom of reviewers who are excellent teachers. They represent experience in community colleges, liberal arts colleges, institutions, and universities We have followed their recommendations, while remaining true to our overriding goal of writing a readable, student-centered text
Roseann Berg
Foothill College
Shawn Bjerke
Minnesota State Community and Technical College
Priscilla Burrow
University of Colorado, Denver
Iveta D. Dinbergs
Middlesex Community College
Virginia B. Gray
California State University Long Beach
Julie Kennel
The Ohio State University
Carol Mack
Erie Community College/North
Sudeep Majumdar
Temple College
Dana Scheunemann
Milwaukee Area Technical College
Shannon Seal
Front Range Community College
James Stevens
Front Range Community College
Dana Wu Wassmer
Cosumnes River College
Student-InformedReviews
We are very pleased to have been able to incorporate real student data points and input, derived from thousands of our SmartBook® users, to help guide our revision. SmartBook heat maps provided a quick visual snapshot of usage of portions of the text and the relative difficulty students experienced in mastering the content. With these data, we were able to hone not only our text content but also the SmartBook probes
WiththeeleventheditionofWardlaw’sContemporaryNutritionwerememberitsfoundingauthor, GordonM.Wardlaw.Dr.Wardlawhadapassionforthescienceofnutritionandtheresearchthat supportsitanddemonstratedanexceptionalabilitytotranslatescientificprinciplesintopractical knowledge Thisskilliswhatmadehisbooktruly“contemporary ”Hewastirelesswhenitcameto stayingcurrentandrelevanttoachangingworld.IthasbeenaprivilegeforallofustojoinDr.Wardlaw ascoauthorsofthistextbook.ForAnneSmith,hewasanextraordinarycolleague,mentor,andfriend. AngelaCollenewasblessedtohavebeenoneofhisgraduatestudentsatTheOhioStateUniversity, whenshefirstbegantoassistwithrevisionstohisbooks.ColleenSpeeswasastudentinDr.Wardlaw’s firstnutritionclassatTheOhioStateUniversityandnowholdshisprevioustenure-trackposition Like somanyotherstudents,colleagues,andfriends,werememberDr.Wardlawasasourceofvast knowledge,goodhumor,andinspiration.Thebestwayweknowtohonorourdearfriendandmentoris tocarryonhislegacyofoutstandingtextbooksinintroductorynutrition.Wardlaw’sContemporary Nutritionwillcontinuetoevolveandreflectcurrenttrendsandbreakthroughsinnutritionscience,but Dr Wardlaw’sfingerprintswillremainoneverypage
Dietary Analysis Auto-Graded Assignments Within Connect
Page x
One of the challenges many instructors face with teaching nutrition classes is having the time to grade dietary analysis projects To help overcome that challenge, auto-graded assignments that require students to use NutritionCalc Plus (NCP) and answer questions based on the generated reports have been developed. These assignments were developed and reviewed by faculty who use such assignments in their own teaching. They are designed to be relevant, current, and interesting!
“The case studies provide a neutral way for my students to explore dietary analysis. My students are engaged by the case study assignments and find them easy to use. The fact that they are auto-graded gives me more time to focus on content development and instruction for my course.
I appreciate how flexible the case study assignments are. I can use the case and the diet plan, and then only assign those questions that best match my learning outcomes. I can also add my own questions to the assignments.”
NutritionCalc Plus is a powerful dietary analysis tool featuring more than 30,000 foods from the ESHA Research nutrient database, which is comprised of data from the latest USDA Standard Reference database, manufacturer's data, restaurant data, and data from literature sources NutritionCalc Plus allows users to track food and activities, and then analyze their choices with a robust selection of intuitive reports. The interface was updated to accommodate ADA requirements and modern mobile experience native to today's students
McGraw-Hill Create™ is a self-service website that allows you to create customized course materials using McGraw-Hill Education’s comprehensive, cross-disciplinary content and digital products.
Fueled by LearnSmart the most widely used and intelligent adaptive learning resource LearnSmart ® Prep for Nutrition is designed to get students ready for a forthcoming
course by quickly and effectively addressing prerequisite knowledge gaps that may cause problems down the road.
McGraw-Hill Campus ® is a groundbreaking service that puts world-class digital learning resources just a click away for all your faculty and students. All your faculty whether or not they use a McGraw-Hill Education title can instantly browse, search, and access the entire library of McGraw-Hill Education instructional resources and services including eBooks, test banks, PowerPoint slides, animations, and learning objects from any Learning Management System (LMS), at no additional cost to your institution Users also have single sign-on access to McGraw-Hill Education digital platforms, including Connect, ALEKS®, Create, and Tegrity.
Tegrity® is a fully automated lecture capture solution used in traditional, hybrid, “flipped classes,” and online courses to record lessons, lectures, and skills.
ConnectingStudentstoToday’s Nutrition
UnderstandingOurAudience
We have written Wardlaw’s Contemporary Nutrition assuming that our students have a limited background in college-level biology, chemistry, or physiology. We have been careful to include the essential science foundation needed to adequately comprehend certain topics in nutrition, such as protein synthesis in Chapter 6. The science in this text has been presented in a simple, straightforward manner so that undergraduate students can master the material and apply it to their own lives. The Concept Maps and detailed, annotated figures bring complex topics into view for students from any major.
FeaturingtheLatestGuidelinesandResearch
Nutrition is a dynamic field A vast quantity of research constantly reshapes our knowledge of nutritional science. The eleventh edition has been carefully updated to reflect current scientific understanding, as well as the latest health and nutrition guidelines. For everyday diet planning, students will learn about the Dietary Guidelines for Americans, MyPlate, and Healthy People 2020. In discussions about specific nutrition concerns, the most recent data and recommendations from the Academy of Nutrition and Dietetics, American Heart Association, American Diabetes Association, National Academy of Medicine, and American Psychological Association have been included in this edition.
Newsworthy Nutrition, a feature in each chapter, highlights the use of the scientific method in recently published research studies that relate to the chapter topics. In addition, assignable questions in Connect take learning a step further by asking students to read primary literature and apply what they have learned.
Ask the RDN is a new feature in every chapter that answers questions about topics that may seem to have conflicting viewpoints. This feature will highlight the ability of the RDN to translate the latest scientific findings into easy-to-understand nutrition information.
ASKTHERDN: Who’stheExpert?
DearRDN:I am interested in making positive changes to my eating pattern to reach a healthy weight and feel better.HowcanIfindaqualifiednutritionexpertwhowillgivemepersonalizednutritionadvice?
You have already made a big step toward better nutrition by taking this nutrition course! The informationinthistextbookiswrittenbyauthorswhoareallqualifiednutritionexperts,namelyregistered dietitian nutritionists (RDN). The textbook and your instructor will provide a solid foundation in nutrition, but be aware that some people call themselves “nutritionists” without qualified training in nutrition The best approach to finding answers about your personal nutritional state is to consult your primary care provider, registered dietitian (RD), or registered dietitian nutritionist (RDN). The RD/RDN has been certified by the Commission on Dietetic Registration of the Academy of Nutrition and Dietetics (AND) after completing rigorous classroom and clinical training in nutrition. The RD/RDNmustalsocompletecontinuingeducation.TheRDcredentialwasrecentlyupdatedtoRDNto better reflect the scope of practice of dietitians. While both titles signify the same credential, we will use RDNwhenreferringtodietitiansinthisbook.
You can begin your search for a local RDN by asking your primary care provider or calling your health insurance company for a referral. You can also find an RDN by using the AND national referral service, called Find a Registered Dietitian Nutritionist This service links consumers with qualified nutrition practitioners who provide reliable, objective nutrition information. Visit the website, www.eatright.org, and click on “Find an Expert.” (In Canada, visit the Dietitians of Canada website, www.dietitians.ca,and click on “Find a Dietitian.”) Enter your ZIP code or state to display the providers in your area. Select additional specialties that may apply to your specific needs. The website will display a list of providers. A professional with the RD or RDN credential after his or her name is a qualified nutrition expert who is trained to help you separate facts from fads and optimize your health with better food choices. You can trustanRDNtotranslatethelatestscientificfindingsintoeasy-to-understandnutritioninformation.
I hope this answer was helpful. We will use this feature, “Ask the RDN,” in every chapter to answer questionsabouttopicsthatmayseemtohaveconflictingviewpoints
Yournutritionexpert,
AnneM Smith,PhD,RDN,LD(author)
The Medicine Cabinet feature presents information on common medications used to treat diseases that have a nutrition connection. These features highlight the ways medications can affect nutritional status, as well as ways food and nutrients can affect how medications work.
MedicineCabinet
Some medications may limit vitamin B-12 absorption Antacids or other medications used to inhibit acid secretions will increase the pH within the stomach, thereby limiting release of B-12 from protein. People whohaveulcersorrefluxmaytakethesedrugs.Metformin,apopularmedicationforcontrollingdiabetes, may reduce B-12 absorption. With any of these medications, you should check with your primary care providertoseeifsupplementalB-12isrecommended.
In this edition, we introduce a new Farm to Fork feature. Each chapter spotlights a food item and traces its path to our plates Where does it grow? How do you select the most flavorful and nutritious foods? What are the best ways to store and prepare foods to maximize nutritional value?
ApplyingNutritiononaPersonalLevel
Throughout the eleventh edition, we reinforce the fact that each person responds differently to nutrients To further convey the importance of applying nutrition to their personal lives, we include many examples of people and situations that resonate with college students. We also stress the importance of learning to intelligently sort through the seemingly endless range of nutrition messages to recognize reliable information and to sensibly apply it to their own lives. Our goal is to provide students the tools they need to eat healthfully and make informed nutrition decisions after they complete the class Many of these features can be assigned and graded through Connect to help students learn and apply the information and engage with the text
ChallengingStudentstoThinkCritically
The pages of Wardlaw’s Contemporary Nutrition contain numerous opportunities for students to learn more about themselves and their diet and to use their new knowledge of nutrition to improve their health. These pedagogical elements include Critical Thinking, Ask the RDN, Case Studies, Nutrition and Your Health, What Would You Choose?, and Newsworthy Nutrition. Many of the thought-provoking topics highlighted in these features are expanded upon in the online resources found in Connect.
ConnectingtoEngagingVisuals
Attractive,AccurateArtwork
Illustrations, photographs, infographics, and tables in the text were created to help students master complex scientific concepts.
Many illustrations were updated or replaced to inspire student inquiry and comprehension and to promote interest and retention of information Several were also redesigned to use brighter colors and a more attractive, contemporary style. In many figures, color-coding and directional arrows make it easier to follow events and reinforce interrelationships Process descriptions appear in the body of the figures This pairing of the action and an explanation walks students step-by-step through the process and increases teaching effectiveness
The final result is a striking visual program that holds readers’ attention and supports the goals of clarity, ease of comprehension, and critical thinking. The attractive layout and design of this edition are clean, bright, and inviting This creative presentation of the material is geared toward engaging today’s visually oriented students.
Another random document with no related content on Scribd:
The Project Gutenberg eBook of La ventego de Shakespeare
This ebook is for the use of anyone anywhere in the United States and most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this ebook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you will have to check the laws of the country where you are located before using this eBook.
Title: La ventego de Shakespeare
Author: William Shakespeare
Translator: Achille Motteau
Release date: October 8, 2023 [eBook #71836]
Language: Esperanto
Original publication: London: The Esperantist, 1903
Credits: David Starner and the Online Distributed Proofreading Team at https://www.pgdp.net (This book was produced from scanned images of public domain material from the Google Books project.)
S
Tradukita de Ach. Motteau
Eldonata de THE ESPERANTIST
LONDON
CHATHAM:
PRINTED BY W. & J. MACKAY & CO., LTD.
Antaŭparolo.
La plej malnova presita ekzemplero de La Ventego troviĝas en la foliega volumo, kiun la aktoroj Heminge kaj Condell—ambaŭ kolegoj de Shakespeare—preparis en la jaro 1623ᵃ; kaj ĝia unua prezentiĝo okazis la 1ᵃⁿ de Novembro, 1611ᵃ, laŭ samtempaj raportoj.
Tiuj faktoj klarigas la maturan belecon, la riĉege imagitan fantazion de tiu nobla dramo, videble verkita dum la maturaĝo de ĝia kreinto unu el liaj lastaj ĉefverkoj—eble la lasta.
Al la Majstro, la Elpensinto de Esperanto!
Ĉu L V Esperantigante
Mi tro atencas? Diru al mi, Majstro.
Ho! ŝajnas mia Shakespeare tia fonto
Ke ĉiutage ĉerpas mi belaĵojn
En liaj helaj paĝoj! Do rigardu
Ne tro severe tiun ĉi libreton, Malindan eĥon je l’ Avona Cigno.
A.M.
La Ventego. Personoj:
A , Reĝo de Neapolo.
S , frato de Alonzo.
P , rajta Duko de Milano.
A , frato de Prospero, duka uzurpulo de Milano
F , Reĝido de Neapolo, filo de Alonzo.
G , honesta maljuna konsilano.
A , F , kortegaj sinjoroj.
K , Sovaĝa kaj malbela sklavo
T , kortega amuzulo.
S , drinkema kelisto.
Ŝ , S , M .
M , filino de Prospero
A , aera spirito.
I , C , J , N , R , spiritoj.
Aliaj spiritaj servistoj de Prospero.
⁂ La Agado havas lokon unue en ŝipo apud la landbordo, poste sur insulo.
Bone; admonu la maristojn, vigligu ilin, aŭ la ŝipo disrompiĝos sur la ŝtonegoj. Vigle, vigle!
(Venas maristoj).
S .
He! kamaradoj, kuraĝe! kuraĝe! Bravuloj, vigle! vigle! Mallevu la velojn; atentu la fajfilon de l’ mastro! Nun, blovu, ventoj, ĝis vi krevos, se estas sufiĉa spaco!
(Venas A , S , A , F , G , kaj aliaj).
A .
Bona subestro, atentu! kie estas la ŝipestro? Brave agu, ŝipanoj!
S .
Mi petas ke vi restu malsupre.
Kie estas la ŝipestro, subestro?
A
S .
Ĉu vi ne aŭdas lin? Vi malhelpas nian laboron. Restu en viaj ĉambretoj. Vi nur helpas la ventegon tie ĉi.
G .
Neniel; estu pacienca!
S .
Jes, tuj kiam la maro estos. Iru for de tie ĉi! Ĉu tiaj blekegantoj timas reĝan nomon? Ne! Iru en la ĉambron. Silentu! Ne malhelpu nin.
G .
Prave; memoru, tamen, tiujn kiujn la ŝipo portas.
S .
Neniun kiun mi pli amas ol min mem. Nu! vi estas konsilano; se vi povas ordoni ke tiuj ĉi elementoj silentu kaj tiamaniere trankviligu la nunan veteron, bone; ni ne tuŝos plu ian ŝnuregon; uzu vian povon! Sed, se vi tion ne povas, estu danka ke vi jam tiel longe vivadis, kaj en via ĉambreto pretiĝu por ia ebla estonta malfeliĉo, se ĝi okazos. (Al la maristoj). Vigle, kamaradoj! (Al la aliaj). For de tie ĉi, mi petas! (Foriras).
G .
Mi ja ĝojas pri tiu ĉi malĝentilulo; ŝajnas al mi ke sur li ne estas signo de drononto; li perfekte prezentas pendigoton! Ho, sorto! zorgu por lia pendiĝo; ke lia sorta ŝnuro nun fariĝu nia sava ŝnurego, ĉar, alie, ni ne povos esperi ian bonaĵon: se li ne naskiĝis pendonta, vere, mizera estas nia stato! (Ĉiuj foriras).
(Revenas la subestro).
S
Faligu la grandmaston! vigle! pli malsupren! Penu direkti la ŝipon al la maro! (Ekkrioj interne). Malbenon al tiuj kriegoj! Ili bruegas pli laŭte ol la blovado, aŭ eĉ nia propra kriado! . . . (Revenas S , A , kaj G ).
Ree? Ankoraŭ? Kion vi faros tie ĉi? Ĉu ni devos ĉesigi nian penadon kaj droni? Ĉu vi deziras iri al la marfundo?
S .
Ha, peston al via faringo, kriemulo, blasfemanta malbenita hundo!
S
Nu, do, laboru vi mem!
A .
Pendu, malbona hundo; pendu, filo de malvirtulino, insultema bruegulo! Ni ne tiel kiel vi timas droni.
G .
Ho! lin mi asekuras kontraŭ la dronado, kvankam la ŝipo ne estus pli fortika ol nuksa ŝelo.
S .
Direktu la ŝipon! Du gradojn plie, al la maro . . . haltu!
(Venas maristoj tute akvokovritaj).
M .
Ĉio estas perdita! ni preĝu! ni preĝu! Ĉio perdita!
(Foriras ĉiuj).
S .
Ĉu niaj buŝoj malvarmiĝos? Kion?
G
La reĝo kaj la princoj ĉiuj preĝas: Samstate ni kun ili preĝi devas.
S
Mi perdas paciencon.
A .
Ni pereos
Per la maldiligento de drinkuloj— (Al la subestro) Larĝfaŭka bruegulo, mi tre volus
Vin vidi droni en dek maralfluoj!
G .
Pendonta, tamen, li post ĉio restos, Ja, kvankam plendos ĉiu guto akva, Kaj larĝe malfermiĝos por lin gluti . . . (Ekbruoj interne) Ĉiel’ kompatu! nun fendiĝas ŝipo!
Adiaŭ do, edzino kaj infanoj! Ho ve, adiaŭ, frato! ĝi fendiĝas!
A
Ni ĉiuj nun fundiru kun la reĝo! (foriras).
S .
Ni iru tuj al li adiaŭ diri! (foriras).
G .
Nun, volonte, mi ŝanĝus mil mejlojn da marakvo nur por seka terpeco, longa erikejo, bruniĝinta dornstipejo,[1] io ajn! Estu do la superega Volo! sed mi preferus seke morti.
(Foriras).
Sceno 2.—Sur insulo.—Antaŭ la ĉambreto de P .
(Venas P kaj M ).
M .
Karega patro, se per via povo
La maro tiel brue sovaĝiĝis,
Ho, trankviligu ĝin! Nun preskaŭ ŝajnas Ĉiel’ malbonodoran peĉon vomi, Se supraj ondoj ne estingos fajron . . . . . . Suferis mi kun la malfeliĉuloj
Videble kiuj dronis en la ŝipo!
Kreitoj noblaj ili estis, eble, Kaj, jen! nun estas ĉiuj disrompitaj . . . . . . Ĝemegoj ĝis la mia kor’ atingis!
Se ia dio estus mi potenca,
En teron volus mi trapuŝi maron, Prefere ol engluti belan ŝipon Ŝarĝitan tute je animoj homaj! . . .
P .
Ne plu miregu nun, kaj kvietiĝu;
Al via kompatema koro diru:
Ne malbonaĵ’ okazis.
M .
Ho ve, patro!
P .
Nenio, ja, filino, ĵus okazis
Krom tio, kion mi efektivigis
Por vi, filino mia, karulino!
Vi kiu ido estas nescianta, Ĉar, nek vi scias pri l’elveno mia, Nek konas min pli altan ol Prosperon,
La mastron de malriĉa tia loko, Kaj simplan patron vian.
M .
Mi neniam
Imagis plie.
P .
Estas nun la tempo, Kaj vin mi devas plie tuj informi.
—Forprenu la magian veston mian—
Magio, restu. Plu ne ploru, kara; Konsolu vin. Terura la vidaĵo
De ŝippereo, kiun vi bedaŭras, Okazis tiel, per magia povo, Ke iu, kiu estis en la ŝipo
Nek mortis, nek eĉ haron tie perdis,—
—Kriegojn kvankam aŭdis vi kaj vidis
Fundiri ŝipon—Sidu, nun, Mirando, Ĉar vi plimulte devas tuj sciiĝi.
M .
(Demetas la mantelon).
Vi ofte jam al mi ekparoladis
Pri mia la deven’, sed ĉiam haltis, Lasante min ankoraŭ nekonantan.
P .
Sed nun la ĝusta horo fine venis, La nunminut’ postulas ke vi aŭdu. Obeu, aŭdu. Ĉu vi ne memoras
Epokon . . . aliloke ol ĉi tie? . . .
Memori vi ne povas, kompreneble, Ĉar tiam vi ne estis eĉ trijara!
M
Sed iometon povas mi . . .
P
Memori?
Pri kio? pri personoj? domo? Nomu
L’imagon kiu en vi konserviĝis.
M .
Kredeble estas sonĝo malproksima.
Sed ne memoro, kiun mi posedas . . . . . . Ĉu servis min aŭ kvar aŭ kvin virinoj?
P .
Virinoj multaj servis vin, Mirando!
Sed, kiel povis tia fakto loĝi
En via nematura la memoro?
Nu! vi memoras pri antaŭfariĝo . . .
Ĉu eble kiel vi ĉi tien venis?
Sed mi ne povas.
M .
P .
Antaŭ dek-du jaroj,
La patro via, dek-du jaroj antaŭ, Regnestro estis, de Milano duko.
M
Ĉu vi, sinjor’, ne estas mia patro?
P .
Patrino via ĉiam estis virta: Ŝi diris ke vi ido mia estas, Kaj via patro, duko de Milano, Heredontinon unu sole havas: Princino rajte estas ŝi naskita.
M
Ĉiel’! per kia perfidaĵ’ ni perdis
Grandecon tian? Ĉu por nia bona, Ĉu malfeliĉa sorto?
P .
Ambaŭ, kara.
Perfido nin forpelis el Milano, Sed ni beniĝe tien ĉi alvenis.
M .
Ho! mia kor’ sangadas ĉe la penso
Je la malhelpo kiun mi vin kaŭzis.
—Mi kvankam ne rememoriĝas tion—
Bonvolu vi daŭrigi.
P .
Via onklo,—
Jes, mia frato Antonio—Aŭdu!
—Ke frato povis tiel perfidiĝi!—
Krom vi mem, homo, kiun mi koramis
La plej en mondo—kiu eĉ regadis
Duklandon mian, tiam la unuan, Ĉar estis mi el dukoj la plej alta!
Precipe fama per indeco mia, Mi artamulo brilis senegala; Lernante tempon mi libere uzis,
Regadon forlasinte al la frato . . .
Del’ lerno l’ amo tiel min okupis
Ke fremda mi fariĝis al la ŝtato.
Perfida onklo via . . . Ĉu vi aŭdas?
M .
Sinjoro, tre atente.
P .
Nu, li frue
Ricevis prince multon da petantoj, Rifuzis kelkajn, kelkajn kuraĝigis, Kaj malobeon punis. Li renomis, Li anstataŭis eĉ sekvantojn miajn, Aliformigis ilin; ĉar li havis
Ŝlosilon oficejan, ja, la homan, Kaj laŭdi lin regnanojn li instruis; Ĉar kiu flatis plej l’ orelon lian
Profiton plej ricevis. Nun li estis
Hedero princan trunkon vualanta,
Suĉanta eĉ verdaĵon mian propran!
—Vi ne aŭskultas . . .
M .
Patro, tre avide!
P .
Atentu, kara! . . . Mi, konfidemulo, Pri ŝtataferoj nun ne plu zorgante, Al pliboniĝo de klereco mia
Dediĉis tempon: la malica frato
Profitis. Malgraŭ mia grandanimo, Solece, mi fariĝis nekonato . . .
Malbona sento movis Antonion
Vidantan min senlime lernamulon
Konfido mia naskis kulpon lian;
Senlima same lia ambicio
Fariĝis; ankaŭ la kvieto mia.
Nu, provizita ne nur je trezoroj
Sed je la povo eĉ postuli plie—
—Mensoge ĉiam se agadas homo, Memoron sian tiel li pekigas, Ke la malveron li jam plu ne sentas—
Jam Antonio pri si mem ekpensis
Ke li la duko estas. Ĉar li agis
Plenege tiam kiel duklandestro;
Privilegion ĉian li posedis, Kaj tial plialtiĝis—Ĉu vi aŭdas?
M .
Ho! tian diron aŭdus surdulino.
P
De mi plu li ne vidis vualitan
La rolon kiun ludis Antonio—
Min rigardante kiel malsaĝulon, Kaj reĝon sole de mizeraj libroj—
Li absoluta duko sin anoncis!
Avida tiel estis li je povo
Ke li konsentis al la reĝ’ Alonzo
Duklandon fari depagantan jare,
Submetis dukan al la reĝa krono, Milanan kapon altan li klinigis
Duklando, ĝis li, ĉiam liberama!
Ve! kia mallevaĵo!
M .
Diaj povoj!
P .
Konduton lian notu, al mi diru
Ĉu frate kun mi agis via onklo—
M .
Mi pekus se ne noble mi ekpensus
Pri la avino mia—Sed patrinoj
Bonegaj naskis tre malbonajn filojn.
P .
L’ enradikita malamiko mia, Alonzo tuj aprobis la proponon
Per kiu, por la submetiĝo landa
Kaj jara pago de dukatoj multaj,
Forpelus Antonio min kaj miajn
El la duklando, kiun de la reĝo, Kun multaj ĝojaj, luksaj gratulegoj, Akceptis nun perfida mia frato.
Soldatojn estis li subaĉetinta;
Pordegojn li malfermis en la nokto . . .
Envenis bando kiu, tra l’ mallumo, Forportis min kaj ankaŭ vin ĝemantan
Rapide el Milano!
M .
Ho ve, patro!
Tiamajn plorojn mi ne plu memoras, Sed la pripenso min devigas plori.
P
Aŭskultu tamen, plie, ĝis mi venos
Al nuna la afero—ĉar sen tio
Ne taŭgus la rakonto.
Tuj ne mortigis nin?
Kial ili
M .
P .
Demando prava, —El la rakonto rajte postulata—
Pro l’ amo de l’ popolo al Prospero
Ne faris ili sangavidan krimon: Perfidon tiel ili belŝajnigis
Ke ĝi blindigis ĉiun Milananon. En barko nin elsendis ili maren, Sed, kiam la marmezon ni atingis, Nin ili ĵetis en putrantan ŝipon
Senmastan, senŝnuraĵan, forlasitan
Eĉ de la ratoj.—Ho ve! malfeliĉaj!
Ni ekkriadis al la marondegoj,
Ekĝemis ni al la ĝemantaj ventoj . . .
Koncerto stranga, sed ne simpatia!
M .
Ĉielo! kia mi malhelpo estis!
P
Ho ne! Fariĝis vi kerubo vera,
Traplenigita de l’ ĉiela beno;
Rideto via min revivigadis!
Mi maron kiam faris pli salitan
Per el la koro tiel akraj ploroj,
Vi kuraĝigis min kaj fortigadis
Por kontraŭstari eblan mizeregon!
M .
Sed kiel ni el ŝipo landon trafis?
P .
Per Dia helpo, kara!—Jes; nutraĵon
Ni havis—kiun reĝa konsilano
Gonzalo—elektita de Alonzo
Por tiel nin elpeli—al ni donis.
Ĉiele inspirita bonfarinto!
Li plie riĉajn vestojn, ŝtofojn, silkojn
Aldonis—pli eĉ ol mi diri povas!
Objektojn, kiujn ĝis nun ni uzadis, Utilajn kaj bonegajn. Ĉar li sciis
