PREFACE
Purpose of text
The purpose of Sport and Sustainable Development: An Introduction is to define a shared vision among inspired individuals who seek a bright and sustainable future for our world. Sport is a platform to aid in achieving such results.
Learning objectives
Upon completion of this textbook, learners should be able to successfully:
1. Define sport and sustainable development (S&SD)
2. Outline the critical perspectives of S&SD
3. Apply the analytical and normative concepts of sustainable development of sport (SDoS) and sport for sustainable development (S4SD)
4. Analyze the current state of S&SD and critically view its opportunities and challenges
5. Evaluate practices regarding SDoS and S4SD
6. Compare and contrast SDoS and S4SD
7. Synthesize the fundamental aspects of S&SD and conceptually develop frameworks that would effectively move forward this academic field
8. Produce strategic plans, address policy development opportunities, and suggest ideas and methods for developing the area of S&SD in theory and practice.
Overview of text
Sport and Sustainable Development: An Introduction is the first text to introduce sustainable development within sport (SDoS), and through sport (S4SD), the efforts take place worldwide for sustainability. International in scope, each chapter places sport at the center of attention concerning sustainable development in
normative and analytical concepts. This text refers to sustainable development as an analytical concept that generates predictions and determines a prescriptive way forward. Additionally, the text discusses sustainable development’s normative concept, which debates how we move forward collectively. S&SD, thus, involves two pathways – (1) SDoS and (2) S4SD, which are examined across the six shared perspectives of S&SD to embrace the complexity of the modern world. The six shared perspectives reflect on the most common aspects of S&SD, namely the personal, social, economic, ecological, technological, and political perspectives.
Each chapter in this text illustrates the connection between sport (as an institution in society) and sustainable development. In our modern society, the role of sport has the power to be a platform for positive interventions such as personal development, better health, more plant-based nutrition, wellness, social equity, inclusion, along with justice, peace, economic growth, prosperity, and environmental stewardship. At the local, national, and global levels, positive socioenvironmental outcomes can enhance people’s well-being, communities’ quality of life, strengthen local economies, preserve the natural environment – and lead to sustainable development. Designed to encourage students to develop understandings concerning S&SD, it is hoped that visions of a sustainable future are generated, and steps to move toward such a future are forged – despite the current state of the world’s multiple social, political, and health challenges.
Underscoring the integration of sport with sustainable development that promotes optimizing positive personal, social, economic, and environmental outcomes is good governance. Also, positive change through sport requires the promotion of the key value of “equality.” Each chapter within this text supports the position that everyone on this planet should have the opportunity to elevate their position in life with their talent and skills and that sport can be a critical factor aiding to achieve such results.
With a focus on society with the SDoS as well as S4SD, this text is an essential read for students seeking to be part of an ethical way forward to sustainable societal development – despite the current state of the world’s multiple social, political, and health challenges.
Organization of text
The text is divided into three parts. Part I has four chapters. Chapter 1 explains why we study S&SD. Also, it provides the definitions for sport, sustainable development, and an interpretation concerning how sport and the two sustainable development concepts (SDoS and S4SD) function together. Chapter 1 emphasizes the importance of studying S&SD in our contemporary era. Specifically, it demonstrates the crucial role of developing S&SD courses at undergraduate and graduate levels. Chapters 2 and 3 introduce the two paths of S&SD (SDoS and S4SD), and it explains how these paths are integrated into the six perspectives of our modern world, namely personal, social, economic, ecological, technological, and political. The scholars and professionals offer in-depth discussions focusing on
the key learning objectives and outcomes. Chapter 4 explores the links between S&SD and the United Nations global sustainable development goals (SDGs).
Part II explores the six perspectives of S&SD and illustrates their application through the lenses of SDoS and S4SD across six chapters. Accordingly, Chapter 5 describes the benefits of sport to people’s health, well-being, and quality of life (i.e., sustainable development outcomes). Additionally, Chapter 5 analyzes how sport influences our lives and how it enhances sustainable lifestyles. This chapter refers to the positive interventions of sport in our personal lives and how it influences sustainable behaviors. For example, discussions are offered on sportrelated motivations and values that enhance our ecological identity and proenvironmental behaviors, as well as our socially responsible actions, such as philanthropy and charity.
Chapter 6 introduces theories that support the connection between sport, positive social change, social justice, and environmentalism. This chapter presents the power of sport as a platform for positive social changes. Specifically, Chapter 6 explores how sport influences society and people collectively; furthermore, it introduces social sustainability aspects in concert with theoretical frameworks and how they apply in the sport industry. Lastly, sport is demonstrated through experts’ views and examples are provided from the field.
The economic perspective of S&SD is the central discourse of Chapter 7. This chapter analyzes the connection between sport and economic growth at the local, regional, national, and international levels. Also, sport finance and economics are discussed to understand how sustainable financial plans and strategies can be applied in sport and further developed and executed by sport organizations.
An introduction to the ecological state of our planet opens in Chapter 8. The authors explore human-induced climate change issues, and they highlight the significant problems in the natural environment. Moreover, Chapter 8 discusses the negative impacts of the sport industry on the natural environment, and the authors analyze its possible causes in detail. For example, Chapter 8 highlights sports organizations’ hazardous operations and events on the planet and its ecosystems. Specifically, specific practical examples are discussed, such as the functioning of sport facilities, sport events, and sporting goods production. One section of the chapter also focuses on sport consumer behavior, habits, the consumption of sport products and services, the traveling of fans and sport participants in North America, Europe, Australia, and Asia. Lastly, Chapter 8 presents evaluation reports on waste and carbon dioxide emissions that illustrates clearly the size of the impacts that the sport industry has on the environment. The discussion posits sport as a catalyst for environmental stewardship, including as a platform for raising ecological awareness and explaining the positive influence of sport and its communication reach to advocate for change due to the ecological crisis. Accordingly, the authors refer to evidence that constitutes sport as a powerful tool for ecological change and its capability to reach many people to cultivate positive environmental identities and eco-conscious consumers. Chapter 8 sheds light on the necessary mechanisms that sport organizations and Preface xiii
xiv Preface
stakeholders can adopt to reduce their negative impact on the environment. Finally, theoretical frameworks and practical implications of sport and the natural environment are provided, as is an expert’s views from the sport industry.
Chapter 9 discusses the past and the current trends of sustainable technologies and sport, focusing on the advance of renewable energy as well as reducing energy demand in the sport event and facility context. This includes a discussion on sustainable development in sport by referring to the techniques that the sport industry has applied to reduce its impacts on the environment by reducing fossil fuels.
Chapter 10 discusses the integration of S&SD with respect to sport governance and non-sport governance. The discussion focuses on how sport organizations’ and their operations, the manufacturing of sporting goods and services, and sports influence on global government, policy development, and decision-making.
Finally, Part III focuses on the future of S&SD and discusses it throughout three chapters. Chapter 11 introduces our vision of the world through the lens of S&SD. Accordingly, Chapter 11 discusses how S&SD can transform the current state of the world in a positive direction. The discussion encompasses the importance of S&SD for the future of sport and the global world’s society. Finally, Chapter 11 demonstrates and shares a vision of S&SD in practical and theoretical terms. Importantly, Chapter 12 constitutes the students’ perspective regarding S&SD and its future. The optimistic side of S&SD is highlighted through the lens of Generation Z and students in sport. Finally, Chapter 13 discusses the challenges and limitations of S&SD and the opportunities and future direction of S&SD.
Summary
This introduction has outlined the structure and rationale of this text. It explained the connection between sport and sustainable development and supports the need to educate students on becoming future leaders.
Guide for supplementary readings
• Sachs, J. (2015). The age of sustainable development. New York: Columbia Press
Websites
• Sport Ecology Group: https://www.sportecology.org
• We Are Guarding Earth Through Sport (We Are GETS): www.wearegets.org
Online resource center
• Routledge website
• Test Bank
• Instructor’s package
• PowerPoint presentations for each chapter
1 INTRODUCTION TO SPORT AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT
Stavros Triantafyllidis and Cheryl Mallen
LEARNING OBJECTIVES
Upon completion of this chapter, learners should be able to successfully:
1. Define the concept of sport and sustainable development (S&SD)
2. Identify theories and practical mechanisms associated with S&SD
3. Apply the analytical and normative concepts of sustainable development to S&SD and explain how it can be used to build robust systems in sport and society through the incorporation of the six perspectives: personal, social, economic, ecological, technological, and political
4. Recognize the two stages when building S&SD – stage I: Sustainable development of sport (SDoS) and stage II: Sport for sustainable development (S4SD)
5. Contemplate and develop effective strategic plans for S&SD and its six perspectives
6. Conceptually create antifragility and global sustainability through S&SD
Overview
The world faces a range of contemporary issues impacting the sustainability of our societies today and into the future. Examples of such issues encompass social inclusion and justice, establishing environmental safeguards, and ensuring our cities’
4 Stavros Triantafyllidis and Cheryl Mallen
economic viability. An approach used in this text to advance our understandings of sustainability involves positioning sport as a tool to highlight the contemporary problems and potential strategies for moving forward into the future. This approach helps to advance our understandings of both sport and society – as the study of sport can represent a microcosm of society.
This chapter begins by outlining the learning objectives and glossary of terms. Next, sustainability and sustainable development (SD) concepts are defined, followed by a presentation on the conceptual foundations of a relatively new field of study called sport and sustainable development (S&SD) and the two key stages for successfully implementing sustainability. The first stage is the sustainable development of sport (SDoS) that focuses on sustainability adaptions within sport, and the second stage is sport for sustainable development (S4SD), that focuses on how sport can be used as a vehicle to transition society to achieve sustainability. It is essential to emphasize that for S&SD to become an effective strategy for global sustainability, sport works to become sustainable. Throughout this process sport can advocate for sustainability which allows society to learn from the experience of sport. Each stage can be examined via an application of six shared perspectives or levels in S&SD, including the personal, social, economic, ecological, technological, and political.
Additionally, examinations of sport are promoted through the use of two theoretical concepts. The first is the analytical concept used to describe sport, outline the issues, generate predictions, and determine prescriptive ways to address our contemporary global problems. Insights can be derived by breaking sport down based on the six perspectives outlined above and examining each to generate understandings of our modern sporting society, including its benefits, flaws, and the interlinkages between the six perspectives. Second, the normative concept involves using examinations of sport to develop a universal vision of a well-functioning society and applying learning from sport to show society successful strategies on how to move forward. Notably, the concept of antifragility (or creating a capacity to adapt to avoid failure) underscores the topic of sustainability.
A call is made for leadership in S&SD to guide those in sport on the journey to identify, define, analyze, provide constructive criticism, along with advancing critical thinking to explain, evaluate, and resolve some of sport and the world’s current issues concerning sustainability. Further, debates are encouraged related to how S&SD, including SDoS and S4SD, can effectively build robust and sustainable systems within sport and society. Debates are encouraged for applying the two analytical concepts, including how to utilize the various visions of a good society, including a good sporting society, and how to transition collectively moving forward.
Now, let’s get started with the learning objectives, followed by the glossary of terms. Then we can delve into the topic of sport and sustainability.
Glossary
Antifragility
The pursuit of robust systems that help increase the capability of individuals and organizations to thrive despite stressors, shocks, volatility, noise, mistakes, faults, attacks, or failures (Taleb, 2012).
Endosustainability
The term is derived from the endo- (within) (Dictionary.com, 2021) and sustainable (able to maintain the use of the resource at a certain level that the resource is not depleted) (Mirriam-Webster.com, 2021). Endosustainability in, the SDoS involves the actions within sport to advance the sustainability of all aspects, such as the sport organizations, operations, manufacturing, and events.
Sport
“Sport means all forms of physical activity which, through casual or organized participation, aim at expressing or improving physical fitness and well-being, forming social relationships or obtaining results in competition at all levels” (Szathmári & Kocsis, 2020, p. 4).
Sport and sustainable development (S&SD)
S&SD is the process that includes two stages: SDoS and S4SD that, together, enhance the development that meets the needs of current generations without compromising future generations’ ability to meet their own needs at the personal, social, economic, ecological, technological, and political levels (Millington et al., 2021; Szathmári & Kocsis, 2020; Triantafyllidis & Darvin, 2021).
Sport for sustainable development (S4SD)
S4SD refers to the contribution of sport to our global societies’ viability by encouraging sustainability across the six perspectives of personal, social, economic, ecological, technological, and political worldwide (Macovei et al., 2014; Millington et al., 2021; Schulenkorf, 2012).
Sustainability
The term refers to “the integration of environmental health, social equity, and economic vitality to create thriving, healthy, diverse and resilient communities for this generation and generations to come” (University of California, Los Angeles, 2021, para. 2).
6 Stavros Triantafyllidis and Cheryl Mallen
The term encompasses the initiatives and progress in pursuit of sustainability. According to the Brundtland Commission (2001), sustainable development “meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs” (p. 82). This includes “the narrow notion of physical sustainability [that] implies a concern for social equity between generations, a concern that must logically be extended to equity within each generation” (p. 82).
Sustainable development of sport (SDoS)
SDoS refers to the sustainable practices taken by sport regarding the management of sport products, services, events, and sport consumer behaviors to achieve sustainability within the world of sport that encompasses six perspectives including the personal, social, economic, ecological, technological, and political (McCullough et al., 2020; Szathmári & Kocsis, 2020; Triantafyllidis & Darvin, 2021).
The analytical concept applied to sport and sustainable development (S&SD)
A theoretical approach for analyzing sport as a platform to understand the world as a complex interaction of personal, social, economic, ecological, technological, and political systems. Understandings from the individual parts can be combined to determine S&SD that can be applied as a microcosm of society (Millington et al., 2021; Szathmári & Kocsis, 2020; Triantafyllidis & Darvin, 2021).
The
normative concept applied to sport and sustainable development (S&SD)
Examinations are completed using sport as a platform to view the world by defining the objectives of a well-functioning society that delivers well-being for its global citizens today and for future generations. The normative concept urges us to have a universal vision of a good society. These examinations lead to understandings of where we are currently and the gaps that need to be addressed moving into the future based on the six perspectives of S&SD (Millington et al., 2021; Szathmári & Kocsis, 2020; Triantafyllidis & Darvin, 2021).
Synopsis: Sustainability, sustainable development (SD), sport and sustainable development (S&SD)
Sport can be a powerful and effective vehicle for demonstrating and advancing sustainability and sustainable development (Yélamos et al., 2019). The term sustainability refers to “the integration of environmental health, social equity, and economic vitality to create thriving, healthy, diverse, and resilient communities for this generation and generations to come” (University of California, Los Angeles, 2021, para. 2). Sustainable development encompasses the initiatives and progress in
Introduction to S&SD 7
pursuit of sustainability. According to the McCarthy Brundtland Commission 2001, sustainable development is defined as the “development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs” (p. 82). This includes narrow notion of physical sustainability [that] implies a concern for social equity between generations, a concern that must logically be extended to equity within each generation” (p. 82).
An application of sustainable development gives rise to a sub-division within sport management called S&SD. The newly developed area of S&SD has grown due to sport’s power to influence those within sport and society – in this case, the influence is for advancing sustainability in both sport and the culture within our global societies. S&SD encompasses meeting the needs of the present and future sporting generations – including the pursuit of sustainability. S&SD can be followed through two stages. But, before we get into reviewing these stages, some background material is needed because both stages can be examined based on six general perspectives in sport. We now present an overview of the six perspectives used when studying sport as a platform for advancing sustainable development or S&SD.
Six perspectives of S&SD
Table 1.1 identifies and describes each of the six perspectives of S&SD, including the personal, social, economic, ecological, technological, and political aspects.
Now that we have reviewed the background material on the six perspectives, we are ready to outline the two stages that are conduits to S&SD.
Two stages and six perspectives of sport and sustainable development (S&SD)
The first stage within S&SD is SDoS, and the second is S4SD within society. Both stages can exhibit and promote values through sport, such as peace, tolerance, respect, equity, health, ecology, and education (McCullough et al., 2020; Mortimer et al., 2020). Examples of additional values promoted within sport include sportsmanship, perseverance, optimism, respect, and teamwork. These values are the building blocks for establishing norms for an inclusive and progressive sport industry and society. Both stages of S&SD can be examined using all six perspectives. The two stages of S4SD across the six perspectives of S&SD are presented in Figure 1.1.
Stage I: Sustainable development of sport (SDoS)
The first stage of S&SD is the SDoS that promotes responsible, sustainable practices. These practices are to be applied to all sports, such as building facilities, manufacturing equipment, delivering sport at all levels, and sport consumption. Achieving SDoS depends on the internal actions or proceedings that sport undertakes to become sustainable – a process known as endosustainable sport
TABLE 1.1 An overview of six perspectives of sport and sustainable development (S&SD)
1. The personal perspective of S&SD
2. The social perspective of S&SD
The focus is on individuals seeking to achieve personal excellence, mental, physical, and spiritual health, respect for self and others, self-belief, and determination. Strong, wellfunctioning individuals can lead sport and society toward sustainability.
The focus is on macro- and micro-sociological sentiments of sport and society and how they can be applied to S&SD concepts and practices. Further, the focus encompasses collective sustainable efforts that teams, organizations, spectators, participants, and other stakeholders seek for a well-functioning social entity within both sport and global societies.
3. The economic perspective of S&SD
4. The ecological perspective of S&SD
5. The technological perspective of S&SD
6. The political perspective of S&SD
The focus is on the economic state, including financial and economic policies and programs that support sport and society into the future, and includes policies such as equal pay, transparency, and determining economic priorities.
The focus is on sport and the natural environment based on their “bidirectional relationship” ( McCullough et al., 2020, p. 1), which includes, for example policies and programs within sport that safeguard the air, water, land, flora, and fauna worldwide and can guide society as to how to transition to safeguard the natural environment.
The focus is on technological innovations that have permeated and impacted sport and society. It is important to understand the trends and impacts and manage each emerging technology as it arrives in the marketplace.
The focus is on initiating, organizing, leading, controlling, and implementing sustainability principles through sport policies and decision-making processes. The emphasis is on developing sustainable organizations within each governmental, non-governmental, for-profit, and not-forprofit organization and guiding organizations in society to also transition for sustainability.
progress. For example, the personal perspective involves focusing on the individual participating in sport by pursuing personal excellence, mental, physical, and spiritual health, respect of self and others, self-belief, and determination. Therefore, a person becomes a sustainable entity. These elements advance the overall physical and psychological strength of the participants and leadership within sport.
Meanwhile, the social perspective focuses on the collective sustainability efforts that teams, organizations, spectators, participants, and other stakeholders seek to excel at with teamwork, honesty, fairness, equity, and service above oneself that contribute to a well-functioning sporting society. The economic perspective focuses on sustainable economic policies and programs that support sport’s viability
8 Stavros Triantafyllidis and Cheryl Mallen
Personal Perspective of S4SD
Social Perspective of S4SD
Introduction to S&SD 9
Economic Perspective of S4SD
Stage II: Sport for Sustainable Development of (S4SD) Sport as a vehicle for sustainability to society
Ecological Perspective of S4SD
Personal Perspective of SDoS
Technological Perspective of S4SD
Political Perspective of S4SD
Social Perspective of SDoS
Economic Perspective of SDoS
Stage I: Sustainable Development of Sport (SDoS) Sustainability adaptions within sport
Ecological Perspective of SDoS
Technological Perspective of SDoS
Political Perspective of SDoS
FIGURE 1.1
Conceptual illustration of six perspectives of sport and sustainable development (S&SD) across stage I: Sustainable development of sport (SDoS) and stage II: Sport for sustainable development (S4SD).
into the future. The ecological perspective includes people and an organizations’ efforts to integrate environmental sustainability within sport through nature conservation, carbon-neutrality, activities safeguarding our ecology, and so on. The technological view seeks to incorporate innovations that benefit or improve the quality of sport operations, safety, performance, and the economic development of sport. And finally, the political perspective seeks to develop sustainable organizations through policies and decision-making that support organizing, leading, controlling, and implementing sustainability principles within governmental and non-governmental aspects, for-profit and not-for-profit sport.
10 Stavros Triantafyllidis and Cheryl Mallen
The authors of this chapter describe endosustainable progress in sport as including effective decision-making processes and operations that seek to satisfy the safety/preservation of the natural environment while simultaneously focusing on the production and consumptive quantity of the goods and services within sport.
Stage II: S4SD
The second stage, S4SD, involves efforts related to sport as a platform for developing, promoting, and advancing sustainable development outcomes within our global society. The conversation regarding stage II, or S4SD, started with the effectiveness of a United Nations (UN) extended program called Recovering Better: Sport for Development and Peace (https://www.un.org/development/desa/dspd/wp-content/uploads/sites/22/2 020/12/Final-SDP-recovering-better.pdf). The UN has long recognized, advocated for, and supported sport’s critical contributions to development and peace, with a significant record of reports and other guiding documents highlighting its unique potential (Kaufman & Wolff, 2010; Triantafyllidis & Darvin, 2021). Historically, the UN activities in this area led to the 2015 adoption of the United Nations 2030 Agenda for Sustainable Development and its stated 17 sustainable development goals (SDGs) (https://sdgs.un.org/goals), followed by the Sport for Development and Peace community involvement (https://www.un.org/development/desa/dspd/sportdevelopment-peace.html). The latter emphasizes the global sport community’s keen interest and commitment to continue using sport as a unique platform to support and promote the SDGs. Sport’s potential, therefore, should be revisited to incorporate the new framework for sustainable development to encourage synergy, coherence, and the harmonization of programs to implement the SDGs. This solidly positions sport as a mechanism for promoting positive change globally. Accordingly, S4SD can offer the positive contributions of sport to the sustainable development efforts for our global society, focusing on the personal, social, ecological, technological, and political perspectives of modern world society.
Multiple examples illustrate how sport has facilitated peace and a better quality of life (Beutler, 2008; Jin, 2009; Peachey et al., 2019; Schulenkorf, 2012). For instance, sport contributes positively to people’s personal well-being, regardless of gender, age, race, or ethnicity (Triantafyllidis & Kaplanidou, 2019). There is evidence that active sport participation directly impacts physical fitness, and it battles physical inactivity, obesity, and diabetes at the personal, community, and national levels (Levermore, 2008; Schulenkorf, 2012). Sport for development and peace literature has highlighted that sport plays a critical role in educating communities about environmental issues and global social issues such as racism, sexism, discrimination, and global ecological degradation (United Nations, 2019). Sport encourages balanced participation by promoting gender equality within local communities and international societies (Adriansee & Claringbould, 2016). On this matter, sport has the power to provide for and achieve equal opportunities for people of different genders, races, and socioeconomic statuses.
The analytical concept
An application of the analytical concept to S&SD involves developing understandings that the domain of sport comprises complex interactions that emerge from a complicated array of connections between personal, social, economic, ecological, technological, and political forces used in society. To understand such a world and determine how to move forward toward sustainable development, each of these forces or influences and the associated interactions can be broken down and examined to generate advanced understandings. This means applying the analytical concept of sustainable development, which encourages examining the world to develop understanding by breaking down the often complex issues and interconnected aspects as a strategy by which to solve them (Sachs, 2015).
The normative concept
The normative concept of sustainable development refers to solving global problems in an ethical manner (Sachs, 2015). A normative view of the world can help us determine the goals that need to be achieved to reach the capacity of our vision of a well-functioning society that supports individual well-being and delivers improved quality of life to future generations. The normative concept urges the establishment of an ethical and equitable global society with interlinkages between the complex social, economic, and ecological systems building antifragility by embracing good governance and positive technological change. The normative concept’s primary point is the personal perspective, where we need to start the positive change at the individual level. We, as individuals, are the core element for achieveing an antifragile world by cultivating more active and sustainable habits and behaviors.
The discussion that follows advances the impact of S&SD with an overview of the concept of antifragility – or moving forward successfully despite arising stress and issues.
Defining S&SD
S&SD is viewed as the outcomes of the two stages: SDoS and S4SD that, together, enhance the development that meets the needs of current generations without compromising future generations to meet their own needs at the personal, social, economic, ecological, technological, and political levels (Millington et al., 2021; Szathmári & Kocsis, 2020; Triantafyllidis & Darvin, 2021).
According to our newly developed definition, S&SD can be interpreted as an effective strategy for global sustainability. In the following section, we explain why and how S&SD can build antifragility for worldwide sustainability, and we provide examples of the critical efforts.
12 Stavros Triantafyllidis and Cheryl Mallen
S&SD as a strategy for building antifragility and achieving sustainability
S&SD is underscored by antifragility. Antifragility, is the pursuit of robust systems that help increase individuals’ and organizations’ capability to thrive despite stressors, shocks, volatility, noise, mistakes, faults, attacks, or failures (Taleb, 2012). Accordingly, antifragility requires leadership that promotes good governance with an openness to change. This is because people’s well-being, health, and welfare depend on good governance and adapting local, regional, national, and international organizations and companies worldwide. This change promotes robust systems for survival during times of uncertainty and shocks (Taleb, 2012).
Good governance stems from a collective of governmental political bodies and non-government organizations/companies that influence societal decisions and actions. Accordingly, the UN has outlined 17 sustainable development goals (SDGs) (United Nations, 2019) that have been established to offer a global public agenda that guides political and management leaders’ decisions – including the leadership in sport. Such good governance is sought to support our interconnected world trade and finance, technological innovations and progress, production and consumption flows, migration, social networks, environmental conservation programs, and services, with just laws and regulations (Broman & Robèrt, 2017).
A movement to good governance globally is needed due to threats to our communities and the planet. However, there is a lack of consensus on a single accepted conceptual vision and framework to build robust antifragile systems. To aid in developing such a framework, this chapter promotes S&SD to advance antifragile systems. Such development involves an analytical concept that describes, generates predictions, and determines a prescriptive way forward and a normative concept, whereby debates are encouraged to evaluate the path ahead collectively.
Specifically, Figure 1.1 illustrates that the analytical and normative concepts support the two stages of S&SD – stage I: SDoS and stage II: S4SD. This means that the generation of robust S&SD systems is built upon values aligned with Sport and Sustainable Development These include sportsmanship, perseverance, optimism, respect, and teamwork in conjunction with sustainable development values alongside with freedom, equality, and sustainability (Leiserowitz et al., 2006; Szathmári & Kocsis, 2020). Ultimately, promoting ideal values such as peace and sustainability encompassed with S&SD can aid our planet’s and humankind’s future by building a symbiotic relationship.
Examples of efforts for antifragility through S&SD
Over the last century, the world economy has promoted actions that have threatened our planet’s natural resources (Colglazier, 2015). Rapid economic growth has played a crucial role in the global climate crisis that has resulted from the devastation of human-induced climate impacts. Such impacts arise from the overuse of natural capital such as water, food, along with non-renewable energy.
Another random document with no related content on Scribd:
Hierbij moge worden opgemerkt, dat de Yoruba’s de wijsheid van een persoon beoordeelen naar het aantal spreekwoorden, die hij kent.
Op expeditie in Suriname schepte ik er meermalen behagen in, met de negers alleen zijnde, nu en dan een spreekwoord te zeggen, hetgeen een algemeene verbazing wekte, want niemand wilde gelooven, dat ik ze in bakrà kóndre29 geleerd had.
Welke van de spreekwoorden der Surinaamsche negers uit Afrika zijn medegebracht, welke in onze kolonie ontstaan zijn, is niet gemakkelijk te beantwoorden. Door zijn groote verbeeldingskracht en vindingrijkheid, door zijn aanleg tot wijsgeerige bespiegelingen kost het den neger, nimmer verlegen, het rechte woord op het geschikte oogenblik te pas te brengen, weinig moeite, steeds nieuwe spreekwoorden te bedenken. Met zijn kritischen geest weet hij toestanden in de kolonie zeer juist te beoordeelen en zoo moet in lateren tijd het spreekwoord: Sranam-kóndre da hassi-tére: tidè a wai so, tamára a wai so30, ontstaan zijn.
Deze weinige voorbeelden mogen voldoende zijn, om aan te toonen, dat in de uitingen van het geestelijk leven van den Surinaamschen neger nog tal van herinneringen voorkomen aan zijn afkomst van de negers der Goudkust. [228]
Tot de belangrijkste dezer herinneringen behooren zeker wel de spinverhalen, de anansi-tori’s, die door de negers der Goudkust, die de Tshi-taal spreken—en ook in Sierra Leone—overal verteld worden. Doorgaans is het in dit gebied Anansi of Annancy, de spin, die als held in de vertellingen optreedt. Volgens eene overlevering aan de Goudkust stamt het geheele menschdom van een groote spin af31 en de vereering, die dit dier daardoor geniet, de belangrijke plaats, die dit bij ons zoozeer verafschuwde dier in de gedachten der Goudkust-negers inneemt, heeft anansi tot den hoofdpersoon hunner talrijke vertellingen gemaakt.
Bij andere meer oostelijk en zuidelijk wonende stammen, o.a. bij de Yoruba’s, die de oostelijke helft der slavenkust bevolken32 is het echter de schildpad, die als de stamvader van het menschdom wordt beschouwd, en die dan ook de hoofdpersoon in hunne vertellingen is geworden. Zulk eene vertelling heet bij hen alo, hetgeen beteekent: iets wat verzonnen is.
Beide dieren hebben deze vereering te danken aan de merkwaardige eigenschappen, die zij zoowel in lichaamsbouw als in leefwijze vertoonen. Ten opzichte van de spin is het, zooals reeds werd opgemerkt, de kunstvaardigheid en het geduld, waarmede zij haar web maakt en de slimme wijze, waarop zij aan voedsel weet te komen, die voor de negers de aanleiding zijn geweest, haar dikwijls in menschengedaante, doch altijd met menschelijk denkvermogen voor te stellen. [229]
Dat bij de Yoruba’s van de slavenkust, doch evenzeer bij de Bantoenegers van Aequatoriaal West-Afrika (N.), de schildpad in de verhalen de plaats van de spin inneemt, mag hieruit verklaard worden, dat de schildpad33 voor het volk een niet minder geheimzinnig dier is dan de spin. De schildpad doet immers geen enkel dier kwaad; hij maakt op geen enkel dier jacht, zelfs niet op het kleinste insekt, doch leeft slechts van de vruchten, die in het bosch naar beneden vallen34 of van paddestoelen.
De Inboorlingen zeggen, dat de schildpad slechts twee vijanden heeft, tegen wie hij zich niet verdedigen kan, nl. den mensch, die het dier voor heilige ceremoniën wil hebben en de reuzenslangen (in Afrika de Pythons), die in staat zijn, het dier kapot te drukken en het met pantser en al inslikken. Volgens hen is dus de schildpad haast immuun tegen de aanvallen en dus tegen de vernietiging, zoodat zij voor hen het zinnebeeld werd van een lang leven. Ook is zij in staat, lang te vasten; zij is stil, langzaam en zeer voorzichtig in hare bewegingen; zij weet zich op ongewone wijze aan het oog te onttrekken—kortom dit dier vereenigt in zich alle eigenschappen, die voor het volk synoniem zijn
geworden met kracht en list. In het Niger-delta wordt de schildpad dan ook als de heerscher onder de dieren beschouwd, evenals bij de Bantoe-stammen (N.)35, en hier niet alleen om hare zooeven genoemde eigenschappen, doch vooral ook, omdat schildpadden overal in Aequatoriaal West-Afrika voorkomen, zelfs op plaatsen, waar andere dieren ontbreken.
Belangrijk is het, waar eenzelfde vertelling op verschillende, soms ver van elkander verwijderde plaatsen wordt [230]aangetroffen—te verklaren, hetzij door overbrenging van de plaats van oorsprong, hetzij door een onafhankelijk ontstaan van dezelfde denkbeelden en phantasieën op verschillende plaatsen (Ba. blz. 20)—de veranderingen vast te stellen, die de helden der verhalen hebben ondergaan.
Terwijl het in de vertellingen der negers van Sierra Leone (Cr.) en van de Goudkust (Ba.), waar de Tshi-taal gesproken wordt, doorgaans de spin is, hier Mr. Spider genoemd, over wiens heldendaden verteld wordt, bij de Yoruba’s van de oostelijke deelen der Slavenkust en bij de Bantoe-stammen van Aequatoriaal West-Afrika daarentegen de schildpad, die als Trorkey of Mr. Turtle ook in vele Sierra Leonevertellingen optreedt, hebben de negers van Zuid-Afrika als nationale held een dier, dat zij Cunnie36 Rabbit noemen en dat ook herhaaldelijk in de verhalen de Goudkust-negers optreedt.
M C en H. W. W , meenen, volgens de determinatie van een bevoegd dierkundige, dat wij hier allerminst met een „rabbit”, een konijn te doen hebben, doch dat de neger het dwergmuskusdier* (Hyomoschus aquaticus) op het oog heeft, een klein eenigzins op een konijn gelijkend tweehoevig zoogdier, dat in slimheid [231]weinig voor de spin onderdoet en daarom eveneens door de inboorlingen wordt vereerd. In de vertellingen van de negers van Sierra Leone gaan Mr Spider en Cunnie Rabbit steeds als vrienden met elkander om, ten minste wanneer hunne belangen niet te zeer uiteenloopen. Dit blijkt uit een meermalen voorkomenden aanhef in de vertellingen: „Two cunnie meet up, de one cunnie, de odder cunnie”37 enz. Vermelding verdient,
dat deze rabbit in de bijgevoegde illustraties der Sierra Leoneverzameling steeds met kleine horens wordt afgebeeld, en meer gelijkt op een kleine Antilopensoort, hetgeen ten eenenmale onjuist is. (Zie het verklarend register).
In deze verhalen, evenals in die van zoovele andere Negerstammen, blijkt de neger behoefte te gevoelen, om in deze uitingen van het zieleleven de zwakke onschuld te laten zegevieren over de ruwe kracht, een verschijnsel, dat ik reeds uit de geschiedenis van het negerras verklaard heb (zie blz. 204).
Dat sluwheid het meestal boven kracht wint, hiervan is de neger overal in Afrika doordrongen (zie o.a. in „Avond op het water”, Bijvoegsel II).
Wij treffen deze waarheid ook aan in de reeds aangehaalde vertellingen, door inboorlingen aan S gedaan (zie blz. 203), en waarin nu eens door een aardig bedrog of sluwe krijgslist de loeiende buffel het onderspit moest delven voor het scherpe vernuft van het konijntje, dan weêr de hond het won van zijn forschen meester, het luipaard.
In de spinvertellingen van de Goudkustnegers, die de Tshi-taal spreken (in de zg. Anansi-sem, afgeleid van Anansi-asem) wordt de spin Aiya Anansi (= vader Spin) genoemd, toebedeeld met groote slimheid en behebt [232]gedacht met veel streken; evenals de lagere goden laat men hem doorgaans door de neus spreken.
Aan de Goudkust heeft men speciale vertellers—evenals bij de Yoruba’s, die over de slimheid van de schildpad38 vertellen. Zulke personen (bij de Yoruba’s akpalo of kpa alo genoemd) maken hun ambt van het vertellen van dierenfabels en sprookjes en gaan van de eene plaats naar de andere. Behalve deze heeft elk negerdorp een of meer talentvolle vertellers. Wanneer het volk weet, dat er zich iemand onder hen bevindt, die deze gave in bijzondere mate bezit, vragen zij hem, als de omstandigheden er zich voor leenen (meestal in rusttijden, vaak
zelfs des nachts), een vertelling te doen en bieden hem tabak, kolanoten* en kauris* aan.
Wanneer de verteller een voldoend aantal toehoorders om zich heen verzameld heeft, zegt hij: mijn verhaal is ongeveer zoo en zoo, terwijl hij den naam van den held noemt; of: mijn verhaal handelt over een man (vrouw), die dit of dat gedaan heeft. Wanneer dan het auditorium heeft geantwoord: wij luisteren, begint de verteller.
Welk een belangrijke plaats de vertellingen in het leven van den WestAfrikaanschen neger innemen, blijkt wel uit de slotregels eener pakkende vertelling in het belangwekkende werkje van F C en H W —niet alleen voor Sierra Leone, doch ook voor [233]het verder oostwaarts liggende gebied (Ivoorkust, Goudkust en Slavenkust) geldend.—„Bijna den ganschen nacht was met vertellen in een der hutten doorgebracht en nog waren sommigen wakker genoeg, om naar meer te verlangen. Sorpee was juist bezig, om zich voor te bereiden voor een volgende vertelling, toen allen een vogel hoorden schreeuwen. „Dah fowl craze”,39 riep Oleemah uit, die juist zijn vertelling geëindigd had, en niet kunnende gelooven, dat de morgen reeds aanbrak, stond hij op, om zijn hoofd buiten de hut te steken.
„Nar true word dah fowl duh talk”,40 zei hij, toen hij de eerste teekenen van den naderenden dag had gezien. De wolken hingen zwaar, de regen had opgehouden, en de dampen begonnen op te trekken”.
„Oleemah, door deze teekenen er aan herinnerd, dat het leven niet uitsluitend verdichtsel41 is, liep naar buiten en begaf zich naar zijn hut. En, toen hij het sein aan de anderen had gegeven, om op te staan en huiswaarts te keeren, voelde iedereen, dat de nacht goed besteed was geweest”.
Ook in Sierra Leone is de Spin (Mr. Spider) de nationale held, de personificatie van den volksaard, en worden de op den voorgrond tredende eigenschappen van het Zwarte Ras en die, naar welke het
streeft, aan de spin toegeschreven. Ook daar is Spin buitengewoon slim, heeft hij42 een lichten slaap, een onverzadiglijken eetlust, en bezit hij een ongeëvenaard talent om aan voedsel te komen. Als het te pas komt, weigert hij ook maar den [234]lichtsten last te dragen, doch als er iets te eten valt, is hij je man, om zelfs een olifant te tillen.
In verschillende dorpen zijn zg. „story-tellers” (sprookjesvertellers) zeer in aanzien, omdat zij beter dan anderen van de volkslegenden op de hoogte zijn en in het vertellen uitmunten. In Sierra Leone maken zelfs negers van het vertellen van sprookjes een broodwinning en reizen van het eene dorp naar het andere, waar zij steeds welkom zijn.
Niet zelden worden de verhalen met een bepaalde bedoeling verteld en de Neger is slim genoeg om te begrijpen, tot wien in het bijzonder de leerrijke vertelling gericht is. Dat de dierenfabels of sprookjes, die in Sierra Leone en in de overige deelen der Goudkust verteld worden, vooral de bedoeling hebben, de toehoorders beter te maken, blijkt o.a. hieruit, dat, wanneer de verteller bemerkt, dat de moraal aan de aandacht van den persoon, die men in het bijzonder op het oog heeft, door een of anderen reden ontsnapt is, hij dikwijls onmiddellijk met een andere vertelling begint, dat met dezelfde moraal eindigt.
Overal waar deze mondelinge overleveringen op de plaats, waar zij ontstonden, zijn opgeteekend, blijken zij een haast nog belangrijker plaats in het geestelijk leven van het volk in te nemen, dan de litteratuurvoortbrengselen bij de volken der moderne cultuur.
Daar de onuitputtelijke schat van legenden en sprookjes, die de mondelinge litteratuur der negers bevat, het gansche leven van den Neger weêrgeeft, mag een uitgebreide, folkloristische studie, ook uit een ethnologisch oogpunt, van belang geacht worden.
De meeste verzamelingen geven echter alleen het goede in den Neger weêr. Hij vertelt echter ook graag verhalen, die uit een wetenschappelijk
oogpunt niet zonder beteekenis zijn, doch die voor een lezerskring, voor welken deze bundel bestemd is, afgekeurd moesten worden. [235]
Jammer genoeg, is op de belangwekkende negerfolklore eerst de aandacht gevestigd, nadat een lange inwerking van Europeesche invloeden reeds veel van het oorspronkelijke had weggenomen.
[Inhoud]
LIJST DER NEGERVERTELLINGEN.43
Suriname.
a. Vertellingen, waarin de Spin als held optreedt, dus eigenlijke
Anansi-tori’s.
Anansi, die een half dorp verovert.
Spin en de prinses.
Het huwelijk van Heer Spin.
Anansi, Tijger en de doode koe.
Anansi en zijn kinderen.
Hoe Spin zijn schuldeischers betaalt.
Een feest bij de Waternimf.
Spin en kat.
Spin en krekel.
Heer Spin als Geestelijke.
Heer Spin als roeier.
Spin neemt Tijger gevangen.
Heer Spin en Hond.
Tijger’s verjaardag.
Spin voert de Dood in.
Spin wedt, Tijger te berijden.
Verhaal uit het leven van vriend Spin.[236]
Anansi als Amerikaan verkleed.
Heer Spin en de Waternimf.
Anansi, Hert en Kikvorsch.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
Heer Spin als landbouwer.
Anansi en de Bliksem.
Ieder volwassen man moet een rood zitvlak hebben. Hoe Anansi aan schapenvleesch wist te komen.
b. Vertellingen, waarin Anansi niet optreedt.
De geschiedenis van Fini Foetoe, Bigi bere en Bigi hede.
Legende van Leisah I. ,, ,, ,,
Verhaal van het land van „Moeder Soemba”. Boen no habi tangi, of: ondank is ’s werelds loon.
Geschiedenis van Kopro Kanon.
De Meermin of Watra-mama.
De Boa in de gedaante van een schoonen jongeling.
Het huwelijk van Aap.
De Anansi-tori der Surinaamsche Boschnegers.44
Hoe Heer Spin, door zijn bekwaamheid als geneesheer, de mooie dochter van den landvoogd wist te krijgen.
Spinvertellingen van Curaçao.45 (Cuenta di nansi).
Nansi en de bonte koe. Nansi en Temekóe-Temebè. [237]
Jamaicaansche neger-vertellingen.46 (Annancy-stories).
Reiger (met muziek).
Annancy, Poes en Rat (met muziek).
1. 2. 3. Annancy in Krabbenland (met muziek).
[Inhoud]
Inhoud der Surinaamsche Negervertellingen.
Wenden wij ons nu in de eerste plaats tot de Surinaamsche negervertellingen of anansi-tori’s.
Evenals in de mondelinge litteratuur der Goudkustnegers treedt ook in de meeste Surinaamsche negervertellingen de spin als hoofdpersoon op. Mr. Spider in de vertellingen uit Sierra Leone is hier, evenals bij de Goudkustnegers Anansi. Vreemde invloeden, gedeeltelijk Nederlandsche, gedeeltelijk Engelsche, die sedert de overbrenging der slaven op West-Indischen bodem op de folklore der negers hebben ingewerkt, hebben blijkbaar op hun geliefden held niet den minsten vat gehad, want in de Surinaamsche vertellingen vinden wij volkomen denzelfden Spin terug, van welken zoo dikwijls door de Negers van de Goudkust en aanverwante stammen wordt verteld.47
Daar, zooals ik reeds heb opgemerkt, de spin als de personificatie van het zwarte ras wordt beschouwd, van [238]zijne vele deugden, maar ook van zijne ondeugden, en de meest op den voorgrond tredende karaktereigenschappen van den Neger door eeuwen heen dezelfde zijn gebleven, mag de onveranderlijkheid van zijn Held, hoewel met hem naar elders overgebracht, in het minst niet verwonderen.
Door Anansi’s buitengewone slimheid en geslepenheid en zijn lichten slaap ontsnapt hij aan alle listen en lagen, die tegen hem
gespannen worden, en is hij als het ware onsterfelijk. Telkens weet hij nog juist bijtijds te ontsnappen en aan den dood te ontkomen.
Vreemd mag het daarom schijnen, dat Anansi in No. 22, getiteld: „Heer Spin en de Bliksem”, met zijn gansche familie vernietigd wordt.
Spin heeft ook in Suriname een onbegrensden eetlust en weet zich door allerlei listen en streken van het noodige voedsel te voorzien.
Wanneer er gebrek is aan voedsel—dat in Suriname met den vruchtbaren bodem en visch-rijkdom der rivieren voor den Neger wel nimmer voorkomt—weet Anansi altijd wel wat machtig te worden.
Ieder verlangen, dat bij hem opkomt, weet hij, dank zij zijn ongeëvenaarde vindingrijkheid, te bevredigen, al moet hij zich daartoe nu eens als Amerikaan verkleeden, om zich te goed te doen aan gebraden eend (No. 18, getiteld: „Anansi als Amerikaan verkleed”), dan weêr als loekoe-man* te verschijnen, om zijn vrouw, Ma Akoeba onmiddellijk bereid te vinden, een schapenbout voor hem gereed te maken (No. 24, getiteld: „Hoe Anansi aan schapenvleesch kwam”). In Anansi’s laatste streek handelt hij nog volkomen als zijn stamgenoot in Sierra Leone, die van het geloof van het volk in den Geestenbezweerder of den „Country fashion-man” partij trekt, om zijn doel te bereiken (Cr.).
Ook de Surinaamsche neger laat Anansi dikwijls door [239]de neus spreken (No. 16, getiteld: „Spin wedt den tijger te berijden”) en laat hem dikwijls schreeuwen als hij liegt.
Het meerendeel der in Suriname bijeengebrachte dierenfabels, hetzij Anansi er in optreedt, (dus echte anansi-tori’s) (No. 1–24) of niet (No. 25–33), behoort tot de fabels, waarin de dieren, die er in optreden, doorgaans als menschelijke wezens worden voorgesteld, met hunne goede en slechte karaktereigenschappen, met hunne gewoonten en gebruiken. De tijger, met welk dier ook hier de jagoear wordt bedoeld, en die in niet minder dan acht vertellingen van dezen
bundel optreedt, viert zijn verjaardag. (No. 14, getiteld: „Tijger’s verjaardag”) speelt tot tijdverdrijf een oud-Afrikaansch spel, met de zg. Awari-bángi* (in No. 6, getiteld: „Hoe Heer Spin zijn schuldeischers betaalt”) en doet zelfs „een kleintje in de broek”, (in No. 4, getiteld: „Spin, Tijger en de doode koe”); de dieren houden wedstrijden in hardloopen, en gaan daarbij weddenschappen aan, dingen naar de hand van Koningsdochters enz. enz. Evenals in de Afrikaansche negervertellingen worden de namen der dieren doorgaans voorafgegaan door Heer48 of Broeder49 . In Suriname is anansi doorgaans Heer, en brengt hij het somtijds tot Gouverneur.
Anansi’s vrouw, moeder Akoeba (naam van een meisje, op Woensdag geboren), spreekt haar man wel eens aan met „mi Kaptin”50, in welk ambt zijne bedrevenheid in de Surinaamsche anansi-tori’s herhaaldelijk in het licht wordt gesteld (No. 1, getiteld: „Heer Spin, die een half dorp verovert”). Ook in Sierra Leone wordt door de negers gaarne verteld van de streken, die „Cappen Spider”51 uithaalt. [240]
Hoewel deze dierenfabels ongetwijfeld de meest oorspronkelijke, n.l. van Afrikaanschen oorsprong zijn, hebben zij in den loop der tijden blijkbaar belangrijke wijzigingen ondergaan door de vervanging van de vertegenwoordigers der Afrikaansche fauna door die der Surinaamsche wouden.52
De negers zijn buitengewoon vindingrijk en improviseeren en phantaseeren er maar op los—de meest typische staaltjes van dit talent heb ik op den tocht door de binnenlanden der Kolonie bij mijne negers kunnen opteekenen (C.b.). Als uitmuntende waarnemers houden zij er van, de gewoonten der dieren, van de grootsten tot de kleinsten, na te gaan en er hunne verklaring voor te geven, en het is begrijpelijk, dat er van eene herinnering aan de Afrikaansche dierenen plantenwereld niet veel meer is overgebleven. Toch schijnt het in
Afrika meest opvallende dier, dat op ieder mensch steeds een machtigen indruk maakt, in Suriname door den neger nog niet geheel vergeten te zijn, nl. de olifant, die wij in de vertelling No. 18, getiteld: „Verhaal uit het leven van vriend Spin” aantreffen en er nog steeds met het Afrikaansche woord Azau of Asaw wordt aangeduid.53
In den loop der tijden hebben Afrikaansche dieren voor verwante vormen der Surinaamsche fauna plaats [241]gemaakt—zooals voor het luipaard: de tijger, die in Suriname niet voorkomt, doch waarmede daar steeds de jagoear bedoeld wordt; voor den aap in algemeenen zin: de brulaap; voor den vos: de kraboe dagoe* of krabbenhond enz.—en het behoeft geen verwondering te wekken, dat ook dieren, die in dat deel van Afrika, vanwaar de slaven naar Suriname werden overgebracht, geen verwanten hebben en om de een of andere reden de aandacht trokken, gaandeweg in hunne dierenfabels werden opgenomen. Als voorbeeld noem ik o.a. de awari*, de buidelrat (zie No. 29, getiteld: „Ondank is ’s werelds loon”), een tot Amerika beperkt geslacht der buideldieren, door de negers als kippendief zoozeer gehaat.
Welk dier de Surinaamsche neger op het oog heeft, als hij vertelt van de slimme streken van „het konijn”, is moeilijk te zeggen. Is dit nog dezelfde „cunnie54 Rabbit”, waarover de inboorlingen van WestAfrika zoo gaarne opsnijden, en waarmede, zooals reeds werd opgemerkt55, het dwergmuskusdier*, Hyomoschus aquaticus bedoeld wordt, een dier, dat in Suriname niet voorkomt, of is hiervoor in de plaats getreden de Agoeti*, door de Surinaamsche negers koni koni genoemd?
Het is duidelijk, dat waar de negers zich vrij gemakkelijk naar hunne nieuwe omgeving weten te schikken en er steeds behagen in scheppen, over zaken en toestanden te redeneeren en
philosopheeren, de Europeesche invloed in hunne vertellingen zich meer en meer heeft doen gevoelen. Deze invloed moet reeds uitgegaan zijn van de eerste kolonisten, meer in het bijzonder van hunne kinderen, die de slaven ook met hunne sprookjes bekend wilden maken; en later, toen de slavernij werd afgeschaft en er een intiemere verhouding tusschen negers en blanken [242]ontstond, moet de Europeesche invloed in de negervertellingen steeds meer op den voorgrond getreden zijn.
Zoo vindt de lezer in het reeds genoemde verhaal: „Uit het leven van vriend Spin” zelfs de herinnering aan Napoleon56 en aan den slag bij Quatrebras in 1815 bewaard, en in No. 18, getiteld: „De Spin als Amerikaan verkleed” vindt hij een uiting van den haat der negers tegen Amerikanen, die in den laatsten tijd ten behoeve der goudexploitatie en andere ontginningen van delfstoffen herhaaldelijk de kolonie bezoeken, terwijl wij in de vertelling No. 21, getiteld: „Heer Spin als landbouwer” zelfs melding gemaakt vinden van het uitgeven van perceelen tot uitbreiding van den kleinen landbouw, waarmede eerst geruimen tijd na de opheffing der slavernij een aanvang is gemaakt.
Niet minder dan tien van onze verzameling Surinaamsche negervertellingen eindigen met een moraal, waarmede de toehoorders hun voordeel kunnen doen, zooals No. 14, getiteld: „Tijger’s verjaardag”, No. 17, „Verhaal uit het leven van Vriend Spin”, No. 28, „Verhaal uit het land van Ma Soemba” en No. 32, „De boa in de gedaante van een schoonen jongeling” enz.
Een tweetal vertellingen, waarin anansi niet optreedt, (No. 26 en 27: Legende van Leisah I en II) leeren, hoe de strepen in menschenhanden zijn ontstaan.
De overigen geven een verklaring, hetzij van den lichaamsbouw der spin (No. 19, Heer Spin en de waternimf en No. 18, Anansi als
Amerikaan verkleed), hetzij van hare leefwijze tusschen de reten van muren57 (zg. beslagruimten) en in allerlei verborgen schuilhoeken (o.a. [243]No. 1, getiteld: „Anansi, die een half dorp verovert”, No. 2, „Spin en de prinses”, en No. 5, „Anansi en zijn kinderen”); vertellen van Anansi’s formidabelen eetlust, waarvoor hij dikwijls gestraft wordt. (No. 7, „Een feest bij de Waternimf”); stellen het voortdurend streven van Heer Spin in het licht, om vijandschap onder de dieren te stichten, (No. 21, „Heer Spin als landbouwer”), of moeten leeren, op welke wijze de spin door allerlei streken overal, tot zelfs in vorstenwoningen gekomen is. (No. 3, „Het Huwelijk van Heer Spin”). No. 15, getiteld: „Spin voert den Dood in”, is hierom merkwaardig, omdat ook in verschillende negervertellingen, die in West-Afrika zijn opgeteekend, de Dood als een persoon voorkomt, evenals deze voorstelling voorkomt in „Brother Annancy and Brother Death” van den door J (Je) op Jamaica bijeengebrachten bundel.
Vreemd mag het schijnen, dat Anansi, die in de Negerfolk-lore voor onsterfelijk doorgaat, in No. 22 „Anansi en de bliksem” met zijn gansche familie vernietigd wordt.
Belangrijk zou het zijn, uit een veel grooter aantal vertellingen, dan waarover tot nu toe beschikt kan worden, aanknoopingspunten te zoeken met de vertellingen van de negers van West-Afrika. Hier mag de aandacht gevestigd worden op de groote overeenkomst van No. 16, „Spin wedt Tijger te berijden” met „Mr. Turtle makes a ridinghorse of Mr. Leopard” uit de verzameling van Miss C ; op de merkwaardige overeenkomst van het „Verhaal uit het leven van Vriend Spin” (No. 17) met „Spider, Elephan’ en Pawpawtamus” van denzelfden oorsprong (Zie Bijvoegsel II „Avond op het water in Sierra Leone”), doch met dit verschil, dat het nijlpaard in Suriname vervangen is door „de walvisch, de grootste visch (?) van de Spaansche groene zee”; op „No. 4, Anansi, [244]Tijger en de doode Koe”, die een variant is op „Mr. Spider pulls a supply of beef” in de
verzameling van Miss C en eindelijk op het voorkomen ook in onze verzameling van een bekende verschijning in de mondelinge litteratuur der negers, nl. de teerpop (No. 9, „Spin en de Krekel”) die wij in de bekende Uncle Remus serie, in Noord Amerika verzameld, als de „Tar Baby” aantreffen en in de verzameling uit Sierra Leone van Miss C als „the Wax Girl” weêrvinden. Ook de oorzaak van den eigenaardigen lichaamsbouw der spin vinden wij in een der vertellingen van den door Miss C bijeengebrachten bundel vermeld, nl. in de vertelling „Why Mr. Spider’s waist is small”, terwijl er ten slotte nog de aandacht op gevestigd wordt, dat een aantal vertellingen der Surinaamsche negers, evenals die van de negers der Goudkust en van Sierra Leone, van een hongersnood verhalen, die onder de dieren was uitgebroken. (Zie: „Spin, Olifant en Hippopotamus” in Bijvoegsel II). Daar de neger in weinige landen zóó gemakkelijk aan den kost kan komen als in Suriname en daar er dus wel nimmer voor hem van hongersnood sprake zal zijn geweest, blijkt hier wederom eene herinnering aan Afrika, waar tijden van groote voedselschaarschte herhaaldelijk voorkomen, niet alleen door veelvuldige oorlogen (in vroegere tijden) en vernieling door branden, doch ook door langdurige droogte en door gemis aan de noodige zorg voor de toekomst bij den aanplant van een voldoende hoeveelheid rijst.
Tot de categorie van vertellingen, die de groote liefhebberij van den neger illustreeren, om onwelvoegelijkheden te vertellen (zie blz. 234), behooren een tweetal, die ik in dezen herdruk van N ’ verzameling heb weggelaten, doch voor welke ik uit de nieuwe reeks
Anansi-tori’s, door A. P. P onlangs in het licht gegeven, er een uit koos (getiteld: „Ieder volwassen man moet een rood [245]zitvlak hebben”, No. 32), dat den kinderlijken aard van den neger, die in al zijne handelingen tot uiting komt, leert kennen.
Ten slotte mag er nogmaals aan herinnerd worden, dat evenals in West-Afrika, in Suriname langen tijd professioneele anansitorivertellers hebben bestaan, die meer bepaaldelijk de sterfhuizen afliepen, om na de begrafenis den achterblijven den afleiding te bezorgen.58 In den onlangs verschenen bundel Surinaamsche Anansitori’s, verzameld door A. P. P (P. c.) herdenkt de schrijver twee beroemde Surinaamsche sprookjesvertellers, beiden echte déde-hóso arátta (sterfhuisratten, zie blz. 248). De eerste was Abraham Negentien, aldus genoemd, omdat hij een grooten teen miste; de tweede was Swieti-ba-Wieliblo-a-faja-kiri so-woep (d.i.
Zoete-broer-Willy, blaas het licht uit, zoo: woep!) Beiden waren groote humoristen, wier komisch voordragen hunne landgenooten zich nog herinneren zullen.
De litteratuur van een volk mag de beste uiting van diens zieleleven worden genoemd en daar de mondelinge litteratuur van den Surinaamschen neger nog weinig bekend is, en bij eene beoordeeling van de zwarte bevolking onzer kolonie de slechte eigenschappen doorgaans breed worden uitgemeten en van de vele goede karaktereigenschappen dikwijls gezwegen wordt59, heb ik gemeend [246]een goed werk te doen, om in de laatste mijner bijdragen tot de kennis van Suriname, die een uitvloeisel zijn van mijn reis in 1900, de aandacht te vestigen op de belangrijke negerfolklore, die evenals zoo veel oorspronkelijks bij de natuurvolken, bezig is te verdwijnen.
[Inhoud]
De anansi-tori en het bijgeloof.60
Eens op een Zondag,—den dag, waarop men zich nog al eens verveelt—wilde ik den tijd trachten te dooden door naar eene gelegenheid te zoeken, om eenige anansi-tori’s op te doen.
Ik noodigde daartoe eenige gasten ten mijnent uit en wachtte op een geschikt oogenblik, om het verzoek tot hen te richten, mij eenige anansi-tori’s te willen vertellen.
„Voor de mooisten heb ik wel eenige sigaren over”.
De heeren lachten uit volle borst:
„Wo! taki anansi-tori bigi-bigi dei, Kà!”61
„Wel, waarom niet?”
„Je weet toch, dat anansi-tori’s niet ieder oogenblik mogen verteld worden en vooral niet als het dag is; hij die er zich niet aan houdt, moet zich een ooghaar uittrekken”.62
„Och kom, je kent er een massa, dat weet ik”.
„Dat is waar, maar op dit oogenblik mag ik er U geen enkele vertellen, want kerki sidòn kabà 63 Vandaag is het een dag om te zingen en vroolijk te zijn”.
„Wel man, wees toch niet zoo dom en vertel er mij eenigen, dan geef ik je sigaren”.
De man antwoordde mij niet en ging weg. Een der [247]overigen zuchtte en sloeg zijn blikken naar boven. Ik vroeg hem wat dat beteekenen moest, waarop hij met neêrgeslagen oogen en zachte stem antwoordde:
„Máss’ra, joe a no wan pikíen, joe kánkan Sranam krioro, en joe sabi srefi sani anansi-tori wanni taki”.64
„Arnitri”.65
„En je bent nog zoo bijgeloovig en wilt geen anansi-tori’s vertellen? Foei man, schaam je wat!”
Ik vroeg hem daarop, om welke reden men geen anansi-tori’s bij dag wil vertellen en waarom, als er gevraagd wordt „vertel een anansitori”, men steeds ten antwoord krijgt „mi no sabi”66 .
Meneer de gouddelver stond op en vroeg mij op eenigszins heftigen toon of ik dan niet wist, dat de skietnis of de anansi-tori tooverij is?
Eenige mijner vrienden, die bij het gesprek tegenwoordig waren, konden zich niet inhouden, en schaterden het uit, waarop de gouddelver vertrekken wilde.
„Word toch niet boos, vriend, het is immers maar gekheid”.
„Ja, maar ik word door jelui uitgelachen, en jelui denkt, dat ik lieg; om U de waarheid te zeggen, anansi-tori’s zijn dingen, die niet maar zoo besproken worden en die in een sterfhuis thuis hooren, niet bij ons op dit oogenblik.
