130
Siyasi Tarih-II
1974’teki K›br›s Bar›fl Harekât›’ndan sonra ABD Türkiye’ye silah ambargosu uygulamaya bafllad›. NATO’nun Güneydo¤u Kanad›’n› zay›flatan bu ambargo, 1978’de k›smen kald›r›ld›. SSCB’nin Afganistan’› iflgal etmesiyle birlikte, Türkiye’nin ABD için tafl›d›¤› stratejik önem tekrar yükselmeye bafllayacak ve iki ülke özellikle 12 Eylül 1980 darbesinden sonra yak›n bir ifl birli¤i dönemine gireceklerdir.
Türk-Yunan Sorunlar› NATO üyesi iki ülke olan Türkiye ve Yunanistan aras›ndaki iliflkiler 1950’lerin ikinci yar›s›nda, K›br›s sorunu dolay›s›yla bozulmaya bafllad›. 6-7 Eylül 1955’te ‹stanbul’da yaflanan olaylar ülke iliflkilerini daha da gerdi. Her ne kadar ‹ngiltere’nin de giriflimleriyle 1959 ve 1960 tarihlerinde yap›lan antlaflmalarla K›br›s Cumhuriyeti, Türkiye ve Yunanistan’›n ifl birli¤i sayesinde kurulmuflsa da bu olumlu hava k›sa sürdü. Aral›k 1963’te Türkleri hedef alan Rum sald›r›lar› karfl›s›nda Türkiye K›br›s’a müdahale haz›rl›klar›na giriflti. Bu da iki ülkenin aras›n› iyice açt›. 1967’de bir askerî darbeyle Yunanistan’da yönetimi ele geçiren Albaylar Cuntas›, K›br›s’›n Yunanistan’a ba¤lanmas› için Ada’ya askerî birlikler gönderdi. Bir yandan da Enosis (Ada’n›n Yunanistan’la birleflmesi) için çal›flan EOKA-B adl› bir silahl› örgüt kurdurttu. Yunanistan cuntas›n›n lideri Dimitrios ‹onnides, Enosis’e ayak direyen cumhurbaflkan› Makarios’tan kurtulabilmek için 15 Temmuz 1974’te K›br›s’ta bir askerî darbe yapt›rd›. Makarios, Ada’dan kaçarken, Enosis yanl›s› Nikos Samson K›br›s Cumhurbaflkan› ilan edildi. Bu geliflme karfl›s›nda Türkiye 20 Temmuz ve 15 A¤ustos 1974 tarihlerinde K›br›s Bar›fl Harekâtlar›’n› gerçeklefltirdi. Türk ve Yunan silahl› kuvvetleri birbirlerine karfl› teyakkuza geçseler de s›cak bir çat›flma yaflanmad›. K›br›s Bar›fl Harekâtlar›na tepki gösteren Yunanistan NATO’nun askerî kanad›ndan ayr›ld›. ‹lerleyen y›llarda Türkiye ve Yunanistan özellikle Ege k›ta sahanl›¤›, hava sahas›, karasular›, adalar›n silahs›zland›r›lmas›, Uçufl ‹kaz Bölgesi (FIR), Bat› Trakya Türk az›nl›¤›na uygulanan bask›lar ve K›br›s sorunlar› gibi sebeplerle NATO içinde müttefik ama birbirlerine has›m iki ülke görüntüsünde olacaklard›r. Foto¤raf 5.4 K›br›s Bar›fl Harekât› (1974)
Kaynak: http://www.tsk.tr/8_tarihten_kesitler/8_4_turk_tarihinde_onemli_gunler/kibris_baris_harekati/kibris_baris.htm