180
Siyasi Tarih-I
silah ve cephane aç›s›ndan savafla haz›r olmamas›na ra¤men Avusturya-Macaristan s›n›r›nda ‹sonzo Platosu’nda sald›r› bafllatt›. Ancak baflar›l› olamad›. Almanya ve Avusturya-Macaristan karayolundan Osmanl› ‹mparatorlu¤u’na yard›m edebilmek için tek yol olan Bulgaristan’› yanlar›na çekmek ve savafla girmesini sa¤lamak için toprak vaadinde bulundular. ‹ki ülkenin Bulgaristan’a vaat ettikleri ve esas›nda Bulgaristan’›n çok istedi¤i yerler, bu ülkenin ‹kinci Balkan Savafl›’nda Romanya’ya kaybetti¤i Dobruca, Yunanistan’a kapt›rd›¤› Kavala ve Serez ile S›rbistan’a kaybetti¤i Makedonya bölgesiydi. Bulgaristan amac›na ulaflmak için Almanya ve Avusturya-Macaristan’la 6 Eylül 1915’te imzalad›¤› antlaflma uyar›nca 35 gün içinde S›rbistan’a savafl ilan etmek durumundayd›. Böylece Bulgaristan, S›rbistan Makedonya’s›n›, Romanya ve Yunanistan ‹tilaf Devletleri yan›nda savafla girerse de, Romanya’dan Dobruca’y› ve Yunanistan’dan da Yunan Makedonya’s›n› alacakt›. Bulgaristan 12 Ekim 1915’te S›rbistan’a karfl› savafla girdi. S›rbistan kuzeyde ve güneyden iki cepheli savafl›n içinde kald›. ‹ngiltere ve Fransa, Yunanistan’›n tarafs›zl›¤›na ald›rmayarak S›rbistan’a yard›m etmek amac› ile Selanik’e asker ç›kard›larsa da bu ülkeyi Avusturya-Macaristan’›n iflgalinden kurtaramad›lar. Bat› Cephesi, 1915 y›l› bafllar›nda ‹sviçre’den Fransa’n›n Atlantik k›y›lar›na kadar uzanan 500 millik bir çizgi boyunca kilitlendi. Almanya bir y›pratma savafl›na haz›rlanmak ve bu savafl› sürdürmek için savafl ekonomisini yeniden yap›land›rd›. Cephane stokunu artt›rd› ve silah üreticilerine daha fazla hammadde sa¤lad›. Öte yandan Schlieffen plan›ndan vazgeçerek Rus Ordusu’nun yenilgiye u¤rat›lmas›n› öncelikleri aras›na ald›. 1914 y›l› sonlar›nda ve özellikle 1915 bafllar›ndan itibaren yeni bir savafl flekli olan siper savafllar› a¤›rl›k kazand›. Almanya, Marne ve Ypres çarp›flmalar›ndan sonra savunmaya çekildi ve siper hatlar›n› sa¤lamlaflt›rd›. Bat› Cephesi’nde 1915 y›l› boyunca ‹ngiliz-Frans›z birlikleriyle Alman Ordular› aras›nda Neuve-Chapelle ve ‹kinci Ypres Savafllar› gibi taraflara kesin sonuç getirmeyen savafllar yap›ld›. ‹kinci Ypres Savafl›’nda gaz kullan›ld›. Özellikle 1917’de klorun yerine hardal gaz› gibi daha etkili gazlar›n tercih edilmesi daha fazla ölümlere yol açt›. Do¤u Cephesi’nde ise Alman ve Avusturya-Macaristan ortak güçleri 7 fiubat 1915’te bafllayan Masuria Savafl›’nda Rus birliklerini yenilgiye u¤ratm›fllarsa da Çar II. Nikola’n›n askerlerine ölümcül darbeyi vuramam›fllard›r. Bat› Cephesi’nde 1916 y›l›n›n ilk haftalar›nda askerî aç›dan çok fazla bir askeri hareketlilik gözlenmedi. Alman Ordusu, Frans›zlarca ulusal onur simgesi say›lan Verdun kalesini ele geçirmek ve bu adla an›lan savunma hatt›n› k›rmak için y›¤›nak yapt›. Alman Genelkurmay› 1916 y›l› fiubat ay› sonlar›nda ilk sald›r›lar›n› bafllatt›. Frans›zlar Nisan-May›s aylar›nda savunmadan sorumlu Henri Pétain’in büyük miktarda askerî malzeme sa¤lamas›yla Alman Ordusu’nu durdurmay› baflard›lar. Verdun Savafl› Birinci Dünya Savafl›’n›n en kanl› çarp›flmalar›ndan biri olarak tarihe geçti. Bir y›la yak›n süren savafl›n sonucunda Frans›zlar 377 bin, Almanlar ise 337 bin kay›p vermifllerdir. 1916 y›l› boyunca Bat› ve Do¤u Cephelerinde savafl› sona erdirici askerî hareketler olmad›. Do¤u’da Rus General Brusilov ordusuyla Avusturya-Macaristan birliklerini zor durumda b›rakt›ysa da, rakip gücü yok edemedi. Ancak müttefik güçlerinin Verdun ve Trentino cephelerinde rahatlamas›na yol açt›. Fakat Rusya’n›n bir milyon kay›p vermesi ve üretici güçlerinin savafl alanlar›nda yok olmas› tar›m üretimini sekteye u¤ratt›. Yiyecek s›k›nt›s› çeken kitleler öfkelerini rejime yönelttiler. Rusya’da grevler ve gösteriler artt›. Bolflevik Devrimi’ne giden süreç h›zland›.