5. Ünite - Avrupa’n›n Siyasal ve Ekonomik Dönüflümü (1815-1871)
halesi de¤ildi, uluslararas› bir boyut da tafl›maktayd›. Avusturya ordusu ‹talya’daki darbe giriflimine müdahale ederken, Fransa ‹spanya’da mutlak monarflinin liberal güçlere karfl› iktidar›n› yeniden kurmas›n› sa¤lamaktayd›. Büyük devletlerin, Avrupa’da 1815 sonras›nda oluflturulan sistemin “muhafazakar” yap›s›na ve ilkelerine yönelik muhalefeti nerede filizlenirse filizlensin bast›rmaya yönelik (Osmanl› ‹mparatorlu¤u topraklar› d›fl›ndaki) tavizsiz politikalar› düzenin istikrar› aç›s›ndan olmazsa olmaz bir öncelik hâline geldi. Polonya konusunda oldu¤u gibi aralar›nda baz› görüfl ayr›l›klar› olsa da Müttefikler, Napoleon korkusuyla güçlerini yeniden birlefltirmifllerdi. Napoleon’un yeniden yenilgiye u¤rat›lmas› söz konusu ittifak› sona erdirmedi. Yukar›da da belirtildi¤i gibi, ittifak art›k yeni Napoleonlar ç›kmas›n› önlemek ve kurulan düzene yönelik potansiyel tehditlere yönelik iflbirli¤ine yani kolektif bir güvenlik alg›s› ve ihtiyac›na dayanmaktayd›. Nitekim ‹ngiltere, Prusya, Avusturya ve Rusya, Kas›m 1815’te Chaumont Antlaflmas›’n› - yani Dörtlü ‹ttifak’› - yenilediler. Ayr›ca, Fransa’y› Bonaparte ailesinden herhangi bir kimsenin yönetmemelerini ve bar›fl›n uygulan›fl› ile genel siyasi durumu gözden geçirmek üzere ileride baflka kongreler toplanmas›n› da kararlaflt›rd›lar. Fakat Müttefikler aras›ndaki bir temel ayr›l›k yine de etkisini gösterdi. Dörtlü ‹ttifak çerçevesinde bir araya gelen Müttefikler’in içinde, ‹ngiltere d›fl›ndaki üç ülke Eylül 1815’te “Kutsal ‹ttifak” ad›n› alan bir baflka birleflmeyi oluflturdular. Çar Alexander’in, “H›ristiyanl›¤›n korunmas› amac›yla” önerdi¤i bu ayr› ittifak, gerçekte üç monarflinin Avrupa’daki liberal ak›mlara karfl› bir set oluflturmas›na yönelikti. Bu amaca yönelik çabalar, ileride görülece¤i gibi, Avrupa’y› 1830’da liberal niteli¤i, 1848’de ise milliyetçi ve sosyalist yönü a¤›r basan ihtilallere götürecektir. 1815 Viyana Kongresi’nde, uygulamay› denetlemek üzere zaman zaman toplant›lar düzenlenmesi öngörülmüfltü. Bu amaçla, ilki 1818 y›l›nda Aix-la-Chapelle’de (Aachen) olmak üzere, birçok toplant› (“kongre”) yap›lm›flt›r. Bu toplant›lar, Avrupa’ya iliflkin konular›n uluslararas› alanda düzenlenmesi yolunda önemli bir ilk ad›m say›labilir. 1820 y›l›nda ‹spanya’da ve ‹talya’da (Napoli’de) kar›fl›kl›klar ç›k›nca, özellikle Avusturya bundan çok kayg›land›. Çünkü, bir kere, Baflbakan Metternich ‹talya’y› Avusturya ‹mparatorlu¤unun etki alan› içinde görüyordu. ‹kincisi, Metternich bu ayaklanmalar› yeni bir ihtilal kas›rgas› olarak da görüp gerekli önlemleri almay› zorunlu sayd›. Bunlardan dolay›, Metternich’in giriflimiyle 1820’de Troppau’da (Troppau Kongresi’nin devam› niteli¤inde 1821’de Laibach’ta da toplant› yap›ld›) bir kongre daha toplanm›flt›r. Metternich, bu kongrenin a¤›rl›¤›ndan yararlanarak Napoli’deki ihtilali bast›rmay› düflünüyordu. Fakat, ‹ngiltere ve Fransa Metternich’in oyunca¤› olmak istemedikleri için Kongre’ye sadece gözlemci düzeyinde kat›ld›lar. Troppau’da Avusturya ve Rusya aras›nda tam bir görüfl birli¤ine var›ld›. Metternich bir protokol haz›rl›¤›na giriflti. Buna göre, Avrupa devletleri ortaklafla savunulacakt›. Bu koruma, kuvvet yoluyla meydana gelebilecek iç de¤iflikliklere karfl› da iflleyebilecekti. Fakat, ‹ngiltere ve Fransa buna kat›lmad›lar. Metternich, protokolü ancak Rusya ve Prusya’ya imzalatabildi. Yine de bu kadar› bile Metternich’e yeterli geldi. Metternich, Troppau Kongresi’nden ald›¤› yetkiyle, Napoli’ye ordusunu göndererek oradaki hareketi bast›rd›. Ancak, Avrupa’n›n do¤usu ve bat›s› aras›ndaki ayr›l›k art›k kesin bir biçimde ortaya ç›km›fl oluyordu. O dönemde ‹ngiltere’de Muhafazakârlar›n, Fransa’da ise Bourbonlar›n iflbafl›nda olmas›na ra¤men, bu iki Bat› Avrupa ülkesi üç Do¤u Avrupa otokrasisinden uzak durmas›n› bilmifllerdi.
109