Hinir ýmsu tæknikjarnar vísindaskáldskaps

Hinir Ýmsu Tæknikjarnar Vísindaskáldskaps

KD

Hinir ýmsu tæknikjarnar vísindaskáldskaps Myndir og tex�© Kris�nn Daníel Sigurðsson 2022 Lokaverkefni í Myndlistaskólanum í Reykjavík Öll ré�ndi áskilin

Hinir ýmsu tæknikjarnar vísindaskáldskaps Vísindaskáldsögur hafa alltaf spurt spurninguna hvernig tæknin mótar samfélagið. Hvernig tæknin hefur áhrif á samfélagið og fólkið sem býr í því.

Hverskonar heimur er það sem við viljum búa í og hvað við viljum forðast. Á níunda áratug síðustu aldar kom fram ný stefna innan vísindaskáldskaps sem á ensku kallast cyberpunk. Hún birtist í sögum sem áttu sér stað í nálægri dystópískri hátækniframtíð þar sem hátæknipönkarar spyrnu á móti kerfi sem kúgaði þá.

Cyberpunk varð fljótt mjög vinsælt, bæði söguheimurinn og útlitsleg einkenni. Í framhaldi komu fram önnur „pönk“ eins og steampunk og díselpunk. Sögurnar urðu fjölbreyttari og voru margar ekki endilega að fjalla um einhverskonar mótspyrnu í samfélaginu. Í stað var „pönk“ notað til að lýsa söguheiminum og þeim tæknikjarna sem þar var til staðar. Tæknikjarni er lýsing á þeirri tækni sem samfélagið er byggt á. Gufukjarni (steampunk) er til dæmis samfélag byggt á gufuvélinni, og öllu sem henni fylgir.

Af þeirri ástæðu er því kannski réttlætanlegra að tala frekar um tæknikjarna frekar en pönk. Enda er vísindaskáldskapur og þær sögur talsvert fjölbreyttari en bara leðurklæddir töffarar. Að hugsa um mögulega söguheima í ákveðnum kjörnum getur hjálpað að búa til skemmtilegri, frumlegri og fjölbreytilegri sögur og söguheima.

Margar af þeim hugmyndum og spurningum sem vísindaskáldskapur er alltaf að skoða þarf ekki að koma bara út frá hátæknikjarna. Ásamt hátæknikjarna þá er fram undan sex aðrir kjarnar sem gætu hentað mun betur.

Hátæknikjarni ía. Ögrun, tæknidýrkun, dystóp Hátæknikjarni (cyberpunk) er niframfarir framtíðarheimur þar sem tæk hefur nin tæk að gt hafa náð svo lan ðinni haft lei í og , yfir ið tek a leg algjör kið sem fól og ð agi misgóð áhrif á samfél þar býr. þar sem Mikil stéttaskipting í heimi di. ðan srá all eru in tæk stórfyrir og líkams Sýndarveruleiki, gervigreind legu lífi. dag af tur par er r endurbætinga ðu til jör Þéttbyggðar borgirnar ná frá gun, men rri þei ri himins, og með all . gir fyl því sem un ögr hávaða og ið skjól þar Fyrir utan borgirnar er lít ðmjólkuð af bló ið ver ur hef an túr sem nát ma. gey að ur öllu því sem hún hef jör og alg er n ðgi græ og n Tæknidýrkuni aldrei er neitt nóg. ilegur og Hátæknikjarninn er fjölbreyt markmið sta hel síbreytilegur þar sem tækni, sem if áhr ða hva ða hans er að sko við hornið, oftar en ekki er rétt handan nveruna. man á if áhr getur og mun hafa

Háþróað lágt líf

Gu���j���� Spenna, uppfinningasemi, einfaldleiki.

Gufukjarni (steampunk) er heimur byggður að hluta á vísindaskáldskap frá lok nítjándu aldar. Í framhaldi af iðnbyltingunni og tilkomu gufuvélarinnar komu fram allskonar hugmyndir um þá miklu uppfinningar, tæki og tól sem hægt væri að smíða. Þessi hugmynd um vél sem gæti knúið hluti opnaði fyrir óendanlega marga möguleika. Risastór loftskip, lestar, bifreiðar, og stórar verksmiðjur ásamt stórum borgum þar sem allt er drifið áfram af þessum nýju og spennandi uppfinningum.

Hægt væri að kalla þetta lágtæknikjarna, enda eru allar þessar uppfinningar frekar grófar og takmarkaðar.

Véldrifinn heimur

Díselkjarni

ður.

Mengun, stríð, virkni, útþensla, áró mur Díselkjarni (dieselpunk) er hei i skr ssí kla á ta byggður að hlu num. framtíðarsýn frá fjórða áratug iðjur Risavaxnar járnvélar og verksm drumla á afli frá drullugum dísilvélum. ð þarf Rólegheitin eru enginn og í sta ftugra krö , ira me og allt að vera stærra hröð og og hraðara. Tækniþróunin er a. Aldrei eru stórar verksmiðjur allvíðstoppa. er hægt að hægja og hvað þá Risastórir skriðdrekar herja tskip stríðsvöllinn, yfirgnæfandi lof ar fljúga um himinn og ógnarstórsig meðan eimreiðar láta ekkert stoppa þær þjóta í gegnum álfurnar. m Borgir eru ofvaxnar með háu svörtum dir un a sitj sem fum skýjakljú er mjög menguðum himni. Díselkjarni rin. ðsá trí tengdur við stríð og millis

Engin mengun engin framvirkni

Atómkjarni Framþróun, spenna, íhaldssemi, einfaldleiki.

Atómkjarni (atompunk) er heimur byggður á klassískri framtíðarsýn frá sjötta áratugnum. Draumar um þá ótrúlegu hluti sem kjarnorkan mun leyfa okkur að gera.

Hrein og endalaus orka. Bílar sem aldrei þarf að fylla af jarðeldsneyti og kraftmiklar eldflaugar munu fara með okkur um himingeiminn. Skínandi og hreinar borgir þar sem allir eru hamingjusamir.

Með hreinni og óendanlegri orku er allt mögulegt, þar á meðal að skapa útópíu, sem oftar en ekki er þó óstöðug og örvæntingarfull byggð á gamaldags íhaldssamari hugmyndafræði. Oft er þessi kjarni blandaður við einhverskonar heimsendir og kalda stríðið.

Endalaus orka endalausir möguleikar

Kassettukjarni Neysluhyggja, hraði, tæknidýrkun.

Kassettukjarni (cassette futurism) er byggður á klassískri framtíðarsýn frá níunda áratugnum. Þarna voru tölvur og raftækjabúnaður en stór og klunnalegur og sá fólk ekki endilega fyrir sér umbreytingu á útfærslu á þessum tækjum, heldur frekar bara að þau yrðu kraftmeiri.

Túbuskjáir, disklingar og spólur eru enn allsráðandi.

Alnetið er til staðar sem tengir allar tölvur saman og hefur þannig ekki bara internetið myndast, heldur líka hliðstæður stafrænn heimur þar sem átök geta átt sér stað samhliða átökum í hinum alvöru heimi. Þennan stafræna heim getur fólk nálgast til dæmis í gegnum grófa útgáfu af sýndarveruleika.

Kassetukjarni er ekki ólíkur upprunalega hátæknikjarnanum þegar hann kom fyrst fram á níunda áratugnum.

Framtíðin er á spólu

Sólarkjarni Nægjusemi, hófsemi, friður, rólegheit.

Sólarkjarni (solarpunk) er heimur þar sem endurnýjanlegir orkugjafar eru algjörir, sólarorka, vindur og vatnsafl. Andstæðan við marga aðra kjarna þá er þetta veröld þar sem fólk lifir í friði við heiminn í kringum sig. Í stað þess að reyna komast yfir náttúruna er reynt að lifa með henni. Nægjusemi og hófsemi hefur komið í stað neysluhyggju. Borgir eru ekki steinsteyptir frumskógar sem ná frá jörðu til himins heldur frekar vinalegri og náttúrulegri.

Almenningssamgöngur í stað hraðbrauta. Reiðhjól og léttbifreiðar í stað einkabílsins. Lestar í stað breiðþota.

Siðlaus stórfyrirtæki eru takmörkuð og er virðing borin fyrir einstaklingnum. Tæknin er til staðar til að þjóna fólkinu en ekki öfugt. Hér er nálgun að tækninni sýnd með mikilli aðgát og er fólk meðvitað um þá hugsanlegu slæmu áhrif sem hún getur haft á sjálft sig og samfélagið.

Sólarkjarni er ekki algengur söguheimur enda býður hann ekki upp á eins augljós átök og til dæmis hátæknikjarni. Frekar en að reyna vara við einhverju ákveðnu, eins og vísindaskáldskapur reynir mjög oft að gera. Þá er sólarkjarni frekar til staðar til að sýna okkur hvað væri mögulegt.

Græn orka grænn heimur

Forntæknikjarni A��r�r��� , r��e���i�, �����ng����y��, ��l��� �.

Stanslaus framþróu n er ekki tryggt fyrir bæri og er stöðnun eða jafnve l afturþróun ekki óm öguleg.

Langt í framtíðinni eftir að siðmenning hefur fallið lifir fólk lífinu eins og það gerði fyrir iðnbyltinguna. Mestö ll kunnátta hefur gla tast en þó eru enn leifar af vélum og tólum frá fyrri tíma sem oftar en ekki er líkt við galdra, enda hefur fólk enga hugmynd um hvernig slíkir hlut ir virka. Það er mismikið hver su þróaðar þessar lei far eru.

Allt frá einföldum át tavitum og sjónaukum yfir í háþróuð vélmenni se m enn ganga jörðin a knúin af óþekktum aflgjöfum .

Vélmennið reynir að útskýra fyrir fólki hv ernig rafmagn virkar en þa u skilja það ekki. Og mörg þeirra telja stálpersó nuna vera djöfullinn sjálfan sem reynir að beina þeim ofan í gröfina. Því hlusta þau ekki og vil ja bara lifa lífinu sín u í ró og friði, sitjandi á leifum frá tímum talsver t flóknari.

Það sem var mun ekki verða