Z oddziału | FOKUS NA MATKĘ I DZIECKO
Kiedy zacząć dbać o zęby? Profilaktyka jamy ustnej dziecka rozpoczyna się już w łonie matki. To właśnie w pierwszym trymestrze (okres organogenezy) kształtują się zawiązki zębów mlecznych i stałych płodu. Zdrowa jama ustna mamy to zdrowe zęby dziecka. Grażyna Zajt
PROFILAKTYKA STOMATOLOGICZNA
P
rzyszła mama powinna bezwzględnie zadbać o swoje zęby. Ich stan ma wpływ na przebieg ciąży i poród, a od niedawna wiadomo, że i na samo zapłodnienie. Planując ciążę, należy zdiagnozować stan przyzębia, wykonać profesjonalną higienizację (usunąć kamień nad- i poddziąsłowy) oraz wyleczyć wszystkie ubytki. Wraz z zajściem w ciążę rozpoczyna się wczesna profilaktyka jeszcze nienarodzonego dziecka.
JESZCZE W BRZUCHU MAMY Niewłaściwa higiena jamy ustnej w okresie ciąży ma ogromny wpływ nie tylko na rozwój próchnicy, ale również na stany zapalne dziąseł i przyzębia, a co za tym idzie – na płód. Skolonizowane bakterie w narastającej płytce nazębnej mogą przedostać się do krwiobiegu, co może mieć niekorzystne konsekwencje dla przebiegu ciąży i prawidłowego rozwoju dziecka. Niska masa urodzeniowa, zakażenia bakteryjne noworodka, a nawet przedwczesny poród mogą być skutkiem unikania zabiegów higienizacyjnych w tym okresie. Wiadomo też, że zmiany zachodzące w organizmie kobiety w okresie ciąży, czyli zmiany w produkcji hormonów oraz zmiany składu mikrobiologicznej flory jamy ustnej spowodowane częstym podjadaniem, mogą mieć wpływ na stany zapalne dziąseł i szybko postępującą próchnicę. Prawidłowy rozwój zębów jeszcze nienarodzonego dziecka w dużym stopniu zależy także od sposobu odżywiania się mamy. Zrównoważona dieta w tym okresie sprzyja prawidłowej mineralizacji (uwapnieniu) uzębienia dziecka. Sposób odżywiania się ciężarnej powinien być urozmaicony i dostarczać niezbędnych soli mineralnych oraz witamin. Kobieta w ciąży to pacjentka pod specjalnym nadzorem stomatologa i higienistki stomatologicznej. Mitem jest natomiast to, że w ciąży zębów się nie leczy. Regularne kontrole stanu jamy ustnej w gabinecie stomatologicznym (wizyty: początek, półmetek i pod koniec ciąży) pozwolą zachować nie tylko zdrowie przyszłej mamy, ale też jeszcze nienarodzonego dziecka. Właściwa profilaktyka stomatologiczna to minimum jednokrotne skorzystanie z profesjonalnego oczyszczania zębów w gabinecie stomatologicznym przez higienistkę stomatologiczną oraz regularna codzienna higienizacja jamy ustnej. Prawidłowa profilaktyka w domu powinna być trzystopniowa, czyli dwa razy 18
dziennie szczotkowanie oraz płukanie jamy ustnej i raz dziennie nitkowanie. Do płukania godnymi polecenia są płyny na bazie olejków eterycznych, które hamują powstawanie i zmniejszają gromadzenie się płytki nazębnej, wzmacniają szkliwo, a także chronią i regenerują dziąsła. HIGIENA PRZED „MLECZAKAMI” Zabiegi higieniczne w jamie ustnej dziecka powinno się rozpocząć tak szybko jak to tylko możliwe, czyli od pierwszych dni po jego narodzinach. Po każdym posiłku, niezależnie, czy jest ono karmione piersią, czy mlekiem z butelki, należy przemywać wały dziąsłowe, a także policzki i język. Resztki pokarmu usuwamy gazikiem nasączonym letnią przegotowaną wodą lub rumiankiem – jest to szczególnie wskazane przed położeniem dziecka do snu. Najlepiej, jeśli gazik jest rozłożony i nawinięty na palec wskazujący. Obecnie mamy coraz więcej możliwości, aby uchronić zęby dziecka przed próchnicą. Stosowanie gazików z ksylitolem (cukier brzozowy) zwiększa ochronę przyszłych zawiązków zębów dziecka. Wiąże się to z faktem, iż bakterie próchnicotwórcze nie potrafią fermentować ksylitolu. Cukier brzozowy wytwarza w organizmie odczyn zasadowy, wspomagając odbudowę mineralną wyrzynających się kiełków zębów mlecznych dziecka. Po narodzinach wszelkiego rodzaju mikroorganizmy kolonizują się na błonie śluzowej jamy ustnej noworodka, wiele z nich jest nieszkodliwych i nawet ważnych dla zdrowia. Jeśli jednak nie są regularnie oczyszczane, fermentują w pozostawionym na dziąsłach niemowlęcia kożuchu mlecznym, stwarzając idealne warunki do rozwoju próchnicy jeszcze nieprzebitych przez dziąsła zębów mlecznych. Nieoczyszczane regularnie dziąsła noworodka mają wpływ na jego odporność, co może powodować nie tylko wysoką gorączkę, a wręcz rozwijać i wydłużać stany chorobowe w organizmie maluszka. W jamie ustnej niemowlęcia do 4.–6. miesiąca życia najczęściej nie ma jeszcze zębów, a bezzębne wałowate wyrostki zębodołowe pokryte są bardzo delikatną błoną śluzową. Resztki pokarmu mlecznego mogą spowodować na jej powierzchni pleśniawki (białe naloty podobne do rozlanego zsiadłe-