MUSEUM ROTTERDAM
LAATSTE NIEUWS!
Kroniek van de Rotterdamse dagbladen (1)
Lockheed:
pagina 7
Kroniek van de Rotterdamse dagbladen (2)
Een Rotterdams krantensucces
Meteen na de Tweede Wereldoorlog begint de zuivering van de pers. Ook van de kranten die in de regio Rotterdam zijn gevestigd of daar uitkomen. Titels die loyaal met de Duitsers waren of zelfs sterk hebben geholpen, krijgen (tijdelijke) verboden voor door Geert-Jan Laan verschijning en/of hergebruik van de titel. Voor individuele journalisten Op 5 december 1975 opende de toen al op Rotterdam teruggetrokken krant worden Het Vrije Volk met het beroepsverboden ingesteld verhaal dat met de ‘hoge Nederlander’ die steekpenningen had ontvangen van of meerdere vooreen een aantal jaren of zelfs voor de Amerikaanse vliegtuigfabrieken niemand anders werd bedoeld dan zijne koninklijke prins rest van hunhoogheid leven. De massamedia waren voor de Duitsers een gericht Bernhard, echtgenoot van koningin Juliana. propagandamiddel om het vertrouwen van de bevolking te winnen. kwam bij dat onze correspondent in en zou te maken hebben met de verAfgezien van het weekblad Nieuwe Deels lukte dat. Washington Fred Foppen ook over koop van het kasteeltje Warmelo van Revue bleef het oorverdovend stil in Gezuiverde journalisten en andere goede bronnen beschiktekregen binnennade de de toen net overleden moeder van alle Nederlandse media. Hoe kwam persmedewerkers onderzoekscommissie van deDat AmeBernhard, prinses Armgard. dat? Dat kwam omdat mijn collega oorlog een certificaat. leidde rikaansetotSenaat. Op 5 december kwam de tweede Rien Robijns en ik in september heftige discussies over goed en kwaad. Vooral over enkele grote rebron in de vorm van de Ameri1975 in het belastingparadijs Liechgionale krantenconcerns (zoals het Zwijgen kaanse Wall Street Journal. Onze tenstein een plaatselijke belastingNieuwsblad) en De Hoe datRotterdamsch verder is gegaan, is bekend. hoofdredacteur Herman Wigbold adviseur zo kwaad hadden gekreTelegraaf. Maar hoe kwam het dat vooral in die aarzelde nu geen moment meer. gen dat hij spontaan dit voorbeeld Vermeldenswaard over de oorlog eerste maanden als Rotterdam de Tele- al Het verhaal ging de krant in. Daar noemde. Het was een vaag verhaal is nog dat bladen in de regio op 18 mei 1941 het eerste illegale krantje verscheen in Schiedam, gemaakt door Bertus IJzerdraad. Meer dan 330 medewerkers (journalisten en verspreiders) van de illegale pers zouden volgens schattingen in de oorlog zijn geliquideerd.
3 september 1944: Oprichtings-
vergadering van Het Vrije Volk in de Koopmansbeurs in Amsterdam door enkele voormalige redacteuren van Het Volk. L.J. Klein, voormalig chef buitenland, bedenkt de nieuwe naam. Het Vrije Volk wordt in feite een voortzetting van Het Volk (in Rotterdam: De Voorwaarts).
Kroniek van de Rotterdamse dagbladen (3)
in 1966 overgenomen. Op Bevrijdingsdag komt ook het eerste officiele nummer van de voorheen illegale krant Trouw uit, gemaakt in Amsterdam, die in Rotterdam eveneens veel lezers heeft.
1 april 1946: Eerste nummer van
6 mei 1945: Eerste nummer van de voorheen illegale krant De Waarheid graaf,uitAlgemeen ook Amsterdam.Dagblad Komt in maar Rotterdam toonaangevende ook op de markt.nieuwsrubrieken
damsch Nieuwsblad mag na een verbod vanwege het oorlogsverleden opnieuw uitkomen, alsmede kopblad Dordrechtsch Nieuwsblad.
op de televisie en radio er het zwijgen toededen? Dat had te maken met de serviele houding die vrijwel alle Nederlandse media aannamen wanneer de daden van het koningshuis werden omschreven. Vooral Bernhard, Het Rotterdamsch Parool in wanneer hij van een 1968 verre reis tefebruari rugkeerde, had altijd de lachers op zijn hand. 6 mei 1945: Eerste nummer van de voorheen illegale krant Het Parool
Pas toen in het voorjaar van 1976 in Amsterdam die op 9 april 1947 in premier DendeUyl commisRotterdam eigen een editie Het Rottersie van drieParool wijzekrijgt. mannen instelde damsch bleek dat de zaak inderdaad ernstig meinog 1945: komt tede was. 7Maar was Opnieuw er een grote katholieke De Maasbode uit die rughoudendheid. Zo slaagde Den Rotterdam saUyl grotendeels er nog inineen tweedewordt affaire mengesteld. De Maasbode was in juli met 1941 de Northropvliegtuigfabrieals een van de eerste kranten ken uit de NRCdoor te houden. in Nederland de Duitse bezetter Ons verboden. grote voordeel was onze voorsprong. We hadden goede contacten Heruitgave de met 7de mei jonge1945: secretaris van devan comchristelijke (vooral gereformeerde) missie Donner, Ab Geelhoed. Ook De Rotterdammer met de kopbladen politici als Anne Vondeling en WilNieuwe Haagsche Courant, Nieuwe lem Leidsche Duisenberg wilden tegenover Courant en per 12 mei het ons Dordtsch – off theDagblad. recordSamen – welvormen dingen ze bevestigen. Het Rotterdammer Kwartet.
De Dordtenaar als opvolger van de illegale krant De Vrije Pers. De Dordtenaar wordt kopblad van het Algemeen Dagblad.
15 april 1946: De titel Rotter-
29 april 1946: Eerste nummer
Algemeen Dagblad dat als ochtenduitgave van het NRC-concern start. De krant is in eerste instantie geheel gericht op de Rotterdamse regio. Wordt geannonceerd als voortzetting van het Dagblad van Rotterdam.
waarts met een nooduitgave waarin de dood van Hitler werd gemeld
kregen. Voor de oorlog was de NRC het meest gezaghebbende dagblad van Nederland. Op deze dag start ook Het Nieuwe Dagblad, de populaire landelijke uitgave van De Maasbode.
Strijd op het veld en langs de lijn 2 mei 1945: Laatste nummer van Dagblad van Rotterdam dat fout is geweest in de oorlog. 5 mei 1945: Eerste nummer Het
door Fred Wallast
Vrije Volk in Amsterdam: Dagblad voor het Democratisch Socialisme. De dagbladen in Rotterdam beconcurreerden elkaar in de jaren 70 op tal van fronten. Die strijd Verschijnt in het hele land. In Rotwerd onder meer elk weekeinde zichtbaar langs de velden van de amateursportclubs, dààr terdam groeit want de krant uit tot de waren zieltjes te winnen. Goede verslagen van amateursportwedstrijden waardeerden lezers grootste editie. veel Op 31 december zeer en elke maandag werden de sportpagina’s van de Rotterdamse dagbladen nauwkeurig nage1945 bereikt Het Vrije Volk landelijk hoogtepunt met 357.739 abonplozen op nieuws over het ‘eigen’ cluppie. Het merendeel van die verslageneen kwam van zogeheten aantal is nooit overtroffen, medewerkers en met goede medewerkers kon je als dagblad de concurrentnees. dusDat aftroeven. ook niet toen Het Vrije Volk zich in 1956/1957 ‘de grootste krant van dewerkers aanstuurden. Kneepjes In die jaren 70 werd ik pardoes Nederland’ mocht noemen. De ‘foute’ In de loop van de week je de De eerste jaren leerde ik veel van sportmedewerker van De HavenDe Telegraaf heeft kreeg die koppositie
loods. Op mijn allereerste klus, de ‘Nachtzwemmarathon’ van Capelle aan den IJssel, leerde ik de collegasportverslaggevers kennen. Iedereen die ook maar iets met sport in de regio van doen had, was op dat evenement aanwezig en een betere gelegenheid om snel ingevoerd te raken en al die mensen een beetje te leren kennen, was niet denkbaar.
Rotterdams Nieuwsblad-journalist Peter van Zwienen. Hij leerde mij de kneepjes van het vak en haalde mij na twee jaar over sportmedewerker van het Rotterdams Nieuwsblad te worden. Daar begon mijn ‘echte’ journalistieke leven. Karel Strack van Schijndel en later Jan Dijkgraaf waren mijn sportredacteuren, die de me-
opdrachten; zaterdag naar Capelle-De Zwervers voor een verslag van 120 regels en zondag 80 regels over de hockeywedstrijd KrimpenCapelle. Die verslagen leverde je ’s zondagsavonds in op de redactie aan de Duikerlaan, waar Karel of Jan de Eerste nummer Het Vrije Volk eindredactie verrichtte om je werk in Amsterdam op 5 mei 1945 vervolgens per fax naar Rijswijk te zenden.Vervolg op pagina 5
11 augustus 1945: Heruitgave van de Nieuwe Schiedamsche Courant, kopblad van Het Nieuwe Dagblad.
3 november 1945: Heruitgave van Het dewoord ‘concullega’s’ bestond Nieuwe Dordtsche Courant als nog kopblad niet, maar hetNieuwe zou ook toen (de al van Het Dagblad een populaire uitstekende weergave zijn van uitgave van De Maasbode). de verhoudingen tussen de medewerkers van de dagbladen. Je trof elkaar elk weekeinde langs de velden. Dikwijls was de sfeer vriendschappelijk, maar na afloop was de concurrentie duidelijk zichtbaar. Elke medewerker wilde liefst een eigen quote vanMax spelers of trainers, Blokzijl die je de volgende dag niet terug las maart 1946: van Max in de16kranten van deExecutie concullega’s. Blokzijl, de enige Nederlandse In de nababbel werd de strijd op jourhet nalist die wegens collaboratie tijdens veld de dusDuitse nog bezetting even voortgezet door ter dood is verde medewerkers om de volgende oordeeld. dag toch maar vooral een beter verslag te brengen dan de concurrent. optijd! pagina 7 ’t WasVervolg een mooie
18 oktobe
van het Alg Vrije Volk. A Oplage kom Na korte tij
24 decem
De Maasb gewijzigd i dam versch titel De Tij De totale la gelopen to
7 decem
Rotterdam op in De Ch
1 juli 1946: Nationale Rotterdam-
sche Courant mag weer verschijnen onder de oorspronkelijke naam Nieuwe Rotterdamsche Courant (NRC).
8 mei 1948: De Commissie voor de Perszuivering legt De Telegraaf een naamsverbod op van 30 jaar. De Courant Nieuws van de Dag krijgt een verbod van 20 jaar. Op 27 januari 1949 worden deze verboden door de Raad van Beroep voor de Perszuivering vernietigd. Op 6 mei 1949 verschijnt een eerste ‘Nood-uitgave’ van De Telegraaf onder de titel ‘De Phoenix’. Ook de naamsverboden voor Rotterdamsch Nieuwsblad en Dordrechtsch Nieuwsblad worden door de raad van beroep vernietigd. 12 september 1949: Heruitgave van De Telegraaf. Ook in Rotterdam te verkrijgen. Eerste oplage 50.000.
19 september 1944: In al bevrijd Eindhoven verschijnt het eerste legale nummer van Het Parool.
Jan Prince Een mooi voorbeeld is nog de actie van de toenmalige collega Jan Prins 1 maart 1945: Het Vrije Volk ver- van Sijthoff-pers ( Haagsche Couschijnt voor het eerst in Eindhoven. rant/Rotterdams Nieuwsblad). Op 3 april 1945 in Enschede. Op 25 Hij belde de baas van Lockheed genaamd Carl Rotterdamse Kotchian. Die was april 1945 in Groningen. Nationale Courant er niet, maar zou terugbellen. En 28 juli titelsorry Natidat deed hij 1945: met deOnder tekst:de“So onale Rotterdamsche Courant verprince. But I had to testify and menschijnt de Nieuwe Rotterdamsche tion Courant your name.” (NRC) die door zijn snelle En zo lieten in feite bescheiaanpassingen in detwee oorlog aan de den wensen Rotterdamse van dekranten bezettersalle eenNeverderlandse media hakken zien. schijningsende titelverbod heeft ge- Premier Den Uyl geeft in de Tweede Kamer tekst en uitleg over de veelbesproken Lockheed-affaire (fotoOp Tieleman van Rijnberk) 2 mei 1945 kwam de Voor-
Kroni Rotter dagbla
HV
23-25 n
congres va besluit in g Volk te ‘ont niet langer sociaal-dem teur niet l congres.
2 januar
verschijnt traditionele mocratisch Hoofdredac ,,Dat we di betekent n of iets derg
Extra editie op zondag over de watersnoodramp
1 februari 1953: Als eerste krant ooit brengt Het Vrije Volk op zondag een extra editie uit over de watersnoodramp. In de voorgaande nacht bracht ANP om 04.22 uur op de telexen het eerste bericht over de ‘Noodtoestand in Zwijndrecht’. De landelijke primeur komt van Barend Mensen, chef redacteur van het Dordtsch Dagblad en tevens ANPcorrespondent in Dordrecht. 31 maart 1959: Laatste nummer van De Maasbode, Dagblad voor Nederland. Een dag later verschijnt de nieuwe fusiekrant De Tijd-De Maasbode.
DE TIJD-De Maasbode
2 januari 1960: Eerste nummer komt uit van Nieuwe Dordtsche Courant als kopblad van het Nieuwe Dagblad. 31 maart 1960: Laatste nummer van de Nieuwe Schiedamsche Courant als kopblad van het Nieuwe Dagblad.
Vervolg op pagina 9
1 april
Nieuwsblad sche Coura port Cour Sijthoff Per
1 januar
Nieuwsblad Schiedams Dagblad en uit.
9 maart
Het Vrije V beëindigd. zeven editi vier.
Krant en radiogids in één tas
1 oktobe
van de fus (van NRC meen Han Centrale re Rotterdam
1 septem
komt het e
Vervolg