Vondsten uit vuur

vondsten uit vuur romeins grafveld met nederzettingssporen aan de hoge dijken in jabbeke

1

De opgravingen op de site Hoge Dijken in Jabbeke hebben heel wat nieuwe informatie aan het licht gebracht met betrekking tot onze kennis van het verleden in de regio. Samen met het onderzoek verricht in en rond de dorpskom van Jabbeke, illustreert de nieuwe vindplaats de enorme rijkdom van het bodemarchief op de zandrug tussen Oudenburg en het Brugse. De aangetroffen sporen concentreren zich hoofdzakelijk in de Romeinse periode en bestaan uit een grafveld met crematiegraven en aanpalende nederzettingssporen. Door Bieke Hillewaert

‘Vondsten uit vuur. Romeins grafveld met nederzettingssporen aan de Hoge Dijken in Jabbeke’ wil meer bieden dan een louter beschrijvend opgravingsverslag. Na de afsluiting van de opgraving is een team van specialisten aan de slag gegaan om het verhaal achter sporen en vondsten te ontdekken. Het doel was te komen tot een niet alleen voor archeologen bestemde publicatie, waarin de resultaten van het onderzoek gepresenteerd worden. Hieronder volgt een smaakmaker van wat het boek te bieden heeft.

belang van de site De meerwaarde van ‘Vondsten uit vuur’ ligt hoofdzakelijk in de studie van het grafveld. Het onderzoek dat hier wordt voorgesteld, is vooral vernieuwend in het kader van de toepassing van een aangepaste methodologie: de gegevens van het archeologisch onderzoek worden

naast deze van het antropologisch (mensenresten), anthracologisch (houtskool) en macrobotanisch (plantenresten) onderzoek gelegd, om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van de gebeurtenissen tijdens de begrafenis. Crematiegraven bieden een schat aan informatie over zeer diverse aspecten. Dankzij het feit dat allerlei vondsten, zoals menselijk bot, houtresten en zaden en vruchten, die onder normale omstandigheden in de zure zandbodem zouden zijn vergaan, door het verbrandingsproces verkoold zijn, bleven er bijzonder veel gegevens bewaard. Het aardewerk en de andere culturele vondsten, die als grafgiften werden achtergelaten, bieden de kans om meer te weten over de materiële cultuur van de bewoners van de bijhorende nederzetting. Waar de kern van deze nederzetting gelegen was, blijft een vraag. De gebouwplattegrond die werd aangetroffen, kan immers slechts als een bijgebouw aanzien worden en was vermoedelijk slechts in de periferie van het bewoningsareaal gesitueerd. Het Jabbeekse grafveld bestaat uit een veertigtal zogenaamde brandrestengraven, crematiegraven waarbij de brandstapelresten en het verbrand menselijk bot door elkaar zijn gedeponeerd in de grafkuil. Het kleine aantal graven, aangelegd over een tijdspanne van ongeveer vijftig jaar, wijst op een beperkte gemeenschap van slechts een tweetal generaties, te dateren in de periode 2de – 3de eeuw na Chr.. Twee derden van de graven omvat de resten van (jong) volwassenen, waarvan slechts vijf mannelijke individuen konden worden aangetoond.

begrafenisrituelen Een opvallend verschijnsel is het voorkomen van zogenaamde grafmonumenten. Of er een sociale dan wel rituele connotatie mee verbonden is, blijft de vraag. Bij een van de Jabbeekse grafmonumenten kwam een opvallend paalspoor aan het licht, dat mogelijk in verband kan worden gebracht met rituele handelingen tijdens of na de bijzetting. In de Jabbeekse brandrestengraven werden enkele voorwerpen aangetroffen, waarvan we vrijwel zeker zijn dat ze een rituele betekenis had2

den, meer bepaald de munt, als betalingsmiddel voor de veerman Charon en wellicht ook hulst, als eeuwig groene plant. Ook de scheermessen die in twee graven werden aangetroffen horen wellicht in deze categorie thuis. In het begrafenisritueel kunnen verschillende fasen worden onderscheiden waarin voedsel een belangrijke rol speelde: de offers aan de goden, de bijgaven aan de overledenen om hun reis naar het hiernamaals aangenamer te maken en het dodenmaal. De onverbrande potten in de grafnissen kunnen beschouwd worden als de oorspronkelijk met voedsel gevulde recipiënten voor de dode tijdens zijn/haar reis naar het hiernamaals. De op de brandstapel geplaatste en vaak sterk vervormde (kook)potten kunnen wellicht geïnterpreteerd worden als offers voor de goden; spijs en drank worden met de dode mee verbrand.

‘vondsten uit vuur’: een hebbeding ‘Vondsten uit vuur. Romeins grafveld met nederzettingssporen aan de Hoge Dijken in Jabbeke’ staat onder redactie van Bieke Hillewaert en Yann Hollevoet en werd uitgegeven door Uitge

abdullah

Fo t o talal

verij Marc Van de Wiele. Het boek is te koop voor € 25 bij Raakvlak (Pakhuizen, Komvest 45, Brugge) en in de gespecialiseerde boekhandels. Bestellen kan ook door overschrijving van € 30,70 (5,70 € verzendingskosten) naar Raakvlak op rekeningnummer 091-0128335-33 met vermelding van “Vondsten uit vuur” en het sturen van een e-mail naar info@raakvlak.be met uw adresgegevens.

Bieke Hillewaert

Archeologe RAAKVLAK, Intergemeentelijke Dienst voor Archeologie in Brugge en Ommeland

1 Vondsten uit vuur. Romeins grafveld met nederzettingssporen aan de Hoge Dijken in Jabbeke

2 Reconstructie van een brandstapel