Diagnostic
Newsletter
A-Nöropsikolojik Değerlendirme Yönetici/yürütücü (executive) işlevler; kurulumu koruma ve değiştirebilme, planlama, bağlamsal bellek, zaman ve mekanda olayları bütünleştirebilme, akıcılık, yaratıcılık, çalışma belleği, ketleme, enterferans gibi işlevleri kapsar ve kısaca ‘bir amaca ulaşmak için uygun problem çözme kurulumunun korunması’ olarak tanımlanabilir. Mental durum muayenesinde hastanın oryantasyonunu, kendisi ve çevresi hakkındaki bilgisini, güncel olaylardan haberdarlığını, kısa süreli belleğini ve öğrenmesini, uzun süreli belleğini, muhakemesini, aritmetik yapma becerisini, soyutlama-soyutta düşünme becerisini, karmaşık görsel algısını ve yapılandırma becerisini, praksi becerisini gözden geçirmek gerekir.Nöropsikolojiktestler, karmaşık davranışlarımızı, bilişsel işlevlerimizi değerlendirerek beyin yapılarının muayenesine dahil olur. Bazı durumlarda nöropsikolojik testler tek araç olarak karşımıza çıkar, örneğin Herpesensefaliti ya da Alzheimer hastalığının erken dönemlerinde beynin hareket ve duyu sistemleri dışında kalan bölgeleri etkilenmiş livhospital.com
olduğu için tek muayene aracı bu hastalıkların tuttuğu beyin bölgelerinin aracılık ettiği mental işlevleri değerlendiren, bunlardaki bozulmaları gösteren nöropsikolojik testlerdir. Nöropsikolojik testler ayırıcı tanı koymada, prognozu ve tedavi etkinliğini değerlendirmede, prediktif yorum yapabilmede kullanılır. En iyi test diye bir şey yoktur, önemli olan çeşitli testler dağarcığından karşımızdaki hastanın durumuna en uygun olan testi seçmektir Nöropsikolojik muayenede performans hastanın dikkatinden, dil becerilerinden, duygu durumundan, motivasyon ve uyanıklık düzeyinden etkilenir. İleri dikkat bozukluğu, ileri motivasyon bozukluğu, hafif de olsa uyanıklık kusuru gösteren hastalarda diğer alanların muayenesine girişmemek gerekir.Hastanın dil sisteminde bozulma varsa, anlaması bozulmuşsa, yönergeleri iyi anlayamayabileceğinden bütün diğer mental alanları değerlendiren testlerde de bu anlama bozukluğuna sekonder olarak bozuk performans sergilenebilir.
Nöropsikolojik Test Bataryası İçin Kullanılabilecek Testler Stroop Testi TBAG Formu Algısal kurulumu değişen talepler doğrultusunda ve bir bozucu etki altında değiştirebilme becerisini; alışılmış bir davranış örüntüsünü bastırabilme ve olağan olmayan bir davranışı yapabilme yeteneğini ortaya koyar. Başlıca ölçtüğü özellik bozucu etki altında algısal kurulum ve tepki değiştirebilme becerisi olmakla birlikte bilgi işleme hızı ve dikkati de değerlendirir., /livhospital 444 4 548
1
Diagnostic
Newsletter Genel test performansı sol prefrontal lob ile ilişkili olup OFC işlevlerine duyarlıdır. Uygulama süresi ortalama 20 dakikadır.
Sayı Dizileri Öğrenme Testi (SDÖT)
Sayı dizisinin iki kere arka arkaya doğru söylenmesi için gereken tekrar sayısı belirlenir. SDÖT ‘te bellek söz konusudur ancak ayırt edici özelliği öğrenme yeteneğini de ölçmesidir.İlgili beyin alanları: hippokampüs ve mezialtemporal alanlardır.
Çizgi Yönünün Belirleme Testi (ÇYBT) Genel olarak görsel mekansal algılamayı ölçer. Alıştırma ve test maddelerini içerir.Görsel mekansal algılama sağ hemisferin işidir. Sağ serebralhemisfer ve bunun özellikle sağ parietal lobu ile ilişkilidir. Ortalama uygulama süresi 20 dakikadır.
İşaretleme Testi (İT) İT performansında algısal hatalarla ilgili bir duyusal bileşen, uyarıcıların taranması ve bulunması ile ilgili bir motor bileşen ve afektif özellikleri içeren bir güdüsel bileşen bulunmaktadır. Bu özellikleri ile test performansında görsel seçicilik ve görsel-motor uyum kritik önem taşımaktadır. Genel bir özellik olarak işaretleme testinin sürekli dikkati yani vijilansı ölçtüğü kabul edilir. Görsel mekansal ihmal hasarlı hemisferin diğer tarafında olan görsel mekansal alana tepkide bulunmadaki hata eğilimini ifade eder. Görsel mekansal ihmal beyne yaygın bir algısal bozukluktur; bu sendrom beynin somatik-duyusal alanı olan sağ parietal lobunda hasar bulunan deneklerde şiddetli olarak gözlenir.
livhospital.com
İT temelde dikkatin mekana yöneltilme işlevi açısından baskın olan sağ hemisfer patolojilerindeki sol mekan yarısı ihmalini ölçer. Buna göre testte düşük performansta başta tek yanlı dikkatsizliğin, ayrıca tepki değiştirme kusuru, dikkatin mekansal dağılımındaki karışıklık ve tepki yavaşlamasının rol oynadığı kabul edilir. Özetle, temelde görsel-mekansal bir görev olup duyusal, motor, afektif öğelerin yanında sürekli dikkati de içeren İT sağ hemisfer ve bu hemisferdekiparietal lob ile yakından ilişkilidir.
Bender-Gestalt Görsel Motor Algılama Testi Görsel- mekansal becerileri değerlendiren ve hastaya gösterilen şekillerin çizerek kopyalanmasına dayanan bir testtir. Temelde çocuklar için geliştirilmiş bir test olmakla birlite yetişkinlere de uygulanabilmekte ve vizüo spasyal işlevler hakkında fikir edinilmektedir.
(WAIS) Benzerlikler ve Akıl Yürütme Alt Testleri
16 yaş üstüne uygulanabilen, soyutlama becerilerini ölçen Wechsler Yetişkinler İçin Zeka Ölçeği’nde yer alan alt testlerdir.
/livhospital 444 4 548
2
Diagnostic
Newsletter Saat Çizme Planlama-sıralama ve dizileme becerisi hakkında fikir veren bir testtir.
İşitsel-Sözel Öğrenme Testi (AVLT) Test sözel öğrenmeyi; anlık ve gecikmeli serbest hatırlama, tanıma türü hatırlama, geriye ve ileri doğru bozucu etki olarak ölçmektedir. Hippokampus ve temporal lobdaki hasarlara duyarlı olup bozuk performans özellikle sol hemisfer lezyonlarında ortaya çıkmaktadır
Öktem Sözel Bellek Süreçleri Testi (SBST) BST bellek ile ilgili pek çok parametreyi birbirinden ayırt edebilir. Bunlardan birincisi; kişinin anlık belleğidir, ikincisi; öğrenme ya da bilginin edinilmesi-kazanılması süreci, üçüncüsü; hatırda tutma ve geri çağırıp hatırlama süreçleridir. Bu test bellek kaybının niteliği hakkında bilgi verir (hipokampal tipte bellek kaybı veya dikkate sekonder tipte bellek kaybı)
Yatak Başında Uygulanabilecek Testler
Bu testler çoğunlukla, standardizasyonu ve norm değerleri belirlenmiş testler olmadığından geçerlilik ve güvenirliklerine şüpheye yaklaşmak koşulu ile standardize testlerin kullanılamadığı durumlarda genel bir fikir edinmek amacı ile uygulanabilirler. • Düz ve ters sayı menzilleri (anlık dikkati değerlendiririz) • Mental kontrol gücü için haftanın günlerini tersten saydırma livhospital.com
• Karmaşık dikkat süreci için akıcılık testi (kategorik kelime listesi oluşturma) • Enterferans için el hareketleri dizisi yaptırma ve yap yapma (go-no go) testi • Soyutlama becerileri için atasözleri yorumlama ve WAIS-R benzerlikler alt testi • Yeni öğrenmeler için kelime listesi öğretme • Uzak bellek için geçmiş yaşantıları değerlendirme • Görsel bellek için şekil çizdirme • Dil becerileri için özel isimler ve obje isimlerini sorulabilir. Gülhane Afazi Testi uygulanabilir. • Aritmetik beceriler için akıldan dört işlem ve basit problemler sorulması. Sol hemsiferde inferior parietal lebül lezyonlarına duyarlıdır. • Dikkatin mekana yönelmesini değerlendirmek için çizgileri ortadan bölme alıştırmaları yaptırmak. İhmal sendromu hakkında bilgi vericidir. Sağ hemisfer lezyonlarına duyarlıdır. • Karmaşık görsel algı hakkında fikir edinmek için şekiller gösterip çizdirme. Özellikle sağ temporal lezyonlarına duyarlı. • Apraksi değerlendirmesi için sözel emirleri yerine getirmesini isteme, yapılan hareketleri taklit ettirme vb. Sözel motor diskoneksiyon ve motor enagram zedelenmeleri hakkında bilgi verici olabilir. /livhospital 444 4 548
3
Diagnostic
Newsletter 3. Multifaktöryel Hastalıklar Genetik faktörler ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile ortaya çıkan hastalıklardır. Kalp ve damar hastalıkları, hipertansiyon, şişmanlık, diyabet gibi ve kanserler
B-Saç Dökülmesinde Kök Hücre Tedavisinin Yeri
Saç ekimi endikasyonu için henüz erken bulunan olgularda ve yoğun saç dökülmesi şikayeti olan (özellikle kadın hastalar) olgulara, kök hücre tedavisi temel olarak 2 nedenle yapılmaktadır. İlk olarak saç dökülmesinin biyolojik yöntemlerle durdurulması, ikinci olarak yeni follikül çıkmasını ve uyuyan folliküllerden yeni saçların çıkmasını uyarmak amacıyla uygulanmaktadır.
C-Genetik Hastalıklar Neleri Kapsamaktadır? Genetik hastalıkları 3 ana başlıkta toplamak mümkündür. 1. Kromozomal hastalıklar; normalde 46 adet olan genetik yapıların, sayısında veya yapısında eksiklik/fazlalık bulunması durumunda meydana gelir. Down Sendromu, Turner Sendromu vb. 2. Tek gen hastalıkları ise, gen adı verilen genetik yapılardaki değişimler (mutasyon) sonrasında meydana gelmektedirler. Talasemi, Ailevi Akdeniz Ateşi, Kistik Fibrozis gibi livhospital.com
/livhospital 444 4 548
4
Diagnostic
Newsletter Yapılan Genetik Testler ve Yöntemler
Genetik Açıdan Kimler Risk Taşımaktadır?
Kalıtsal bir hastalık için risk taşıyan kişi veya kişilerde hastalığın tanımlanabilmesi için kromozom ve DNA analizleri gerçekleştirilebilmektedir. Akdeniz Anemisi, Orak Hücre Anemisi, KistikFibrozis, Ailesel Akdeniz Ateşi, Hemokromatozis, ?-1-Antitripsin Eksikliği ve Duchenne Musküler Distrofi gibi sık görülen genetik hastalıklar DNA dizi analizi ve diğer yöntemler ile tanımlanabilmektedir. Ayrıca, kalp ve damarhastalıkları ve yüksek kolesterol gelişiminde etkili olan genetik faktörler incelenmekte ve osteoporoz (kemik erimesi) ile astım gibi sık görülen hastalıklarda erken tedaviyi sağlayıcı veya etkin tedavileri belirleyici genetik testler yapılabilmektedir. Merkezimiz gerek hemato-onkoloji gerekse genetik alanlarında uyguladığı analizleri dünyadaki en son cihaz ve sistemleri kullanarak gerçekleştirmektedir (örneğin; dna dizi analizi için Applied Biosystems 3130xl cihazı, translokasyon testleri için de hem real-time PCR hem de FISH yöntemleri kullanılmaktadır).
• Doğum sonrası saptanmış fiziksel bozukluk • Gelişme geriliği ve boy kısalığı • Cinsiyet gelişim bozukluğu • Zeka geriliği • Tekrarlayan gebelik kayıpları • İnfertilite - Kısırlık • Ailede genetik hastalık ve kanser öyküsü
livhospital.com
/livhospital 444 4 548
5