Echo schouder bij oudere patiënt

Chronische schouderklachten komen veel voor in de huisartsenpraktijk. Daarom wordt vaak beeldvorming - röntgenfoto en echo - van de schouder aangevraagd.

Er bestaat een FMS-richtlijn ‘SubAcromiaal Pijnsyndroom van de Schouder (SAPS)’ en een NHGrichtlijn ‘Schouderklachten’. In deze richtlijnen wordt de rol van deze onderzoeken beschreven. De röntgenfoto wordt vooral geadviseerd om gleno-humerale artrose aan te tonen, maar ook calcificaties in de cuff, en eventuele osteolytische laesies. Bij trauma wordt sowieso begonnen met een röntgenfoto (uiteraard als beeldvorming geïndiceerd is).

Met een echo wordt met name beoordeeld of er vocht aanwezig is in het gewricht of in de bursa, hoe het met de rotator cuff en lange bicepspees gesteld is (normaal, degeneratief/tendinopathie, defecten/ruptuur, calcificaties) en of het AC-gewricht er normaal uitziet.

Conservatief

De behandeling van schouderklachten is meestal conservatief (pijnstilling en oefentherapie). Chirurgisch ingrijpen (operatief herstel bij een cuff ruptuur) wordt wel gedaan maar niet vaak, en zeker niet bij oudere patiënten. Een absolute bovengrens om nog te opereren wordt door orthopeden meestal niet gegeven. De meesten noemen 50 jaar, maar boven de 60 jaar wordt er eigenlijk nooit meer een cuff herstel gedaan.

Onderzoek

Niettemin worden er heel veel echo’s van de schouder als screenend onderzoek aangevraagd bij patiënten boven de 60 jaar. Ook echo’s bij 80-plussers zijn helemaal geen uitzondering. Los van het feit dat dit onderzoek bij deze leeftijdscategorie hoogstwaarschijnlijk geen therapeutische consequenties heeft (therapie blijft pijnstilling en oefentherapie) is er ook bijna geen onderzoek op deze leeftijd ‘normaal’. Er is eigenlijk altijd minstens tendinopathie van de supraspinatuspees, maar heel vaak ook scheuren van de cuff, van partiële dikte scheuren tot een volledige ruptuur. Dit wordt overigens ook vaak gezien aan de asymptomatische zijde (en bij onderzoek van proefpersonen zonder klachten); de aanwezigheid van afwijkingen op beeldvorming correleert slecht met de aanwezigheid van schouderklachten. Bij jonge patiënten is het onderzoek dan weer vaak normaal, ook bij (soms erge) klachten.

Beperken

Als bij een oudere patiënt een behandeling gericht op calcificaties wordt overwogen (barbotage of ESWT, waarvan de toegevoegde waarde in de literatuur op zijn minst als twijfelachtig wordt betiteld) kan een röntgenfoto aangevraagd worden. In deze leeftijdscategorie is het risico van de (toch al zeer beperkte) stralenbelasting helemaal te verwaarlozen, en als er op de foto geen kalk te zien is, zal er op echo ook nooit veel kalk gevonden worden. Verder is de kans op afwijkingen op een röntgenfoto bij de oudere patiënt veel groter: gleno-humerale artrose, verdwenen subacomiale ruimte (wijzend volledige cuff ruptuur), botafwijkingen...

Deze update is bedoeld om het aantal echo’s schouder, bij oudere patiënten, te beperken. Vanaf 1 januari 2023 wordt in ZorgDomein een leeftijdsgrens - 70 jaaringesteld waarboven echo van de schouder niet meer zonder meer aangevraagd kan worden. Radioloog Fiek van Tilborg hoopt op begrip bij de huisartsen: “Wij pakken het liefst elke aanvraag op, maar we zijn helaas genoodzaakt voorzichtige stapjes te maken de groei iets af te remmen”.