HOFBOGEN, ONE COMPARTMENT AT A TIME by muf architecture/art

HOFBOGEN, TO L AL ON D I LPA ENS E RD XT GO TS E N ME

ONE COMPARTMENT AT A TIME

AY PL

D AR

LUCHTSINGEL

HOFJE VROUWE GROENEVELT’S LIEFDEGESTICHT

EIN

L FP

H ION

T STA

VIJ VERHOFSTRAAT 47

S S E

GRAFISCH LYCEUM ROTTERDAM

R G O

R P N

I K R

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

TABLE OF CONTENTS

Introductie

pages 3-8

Hofbogen,

page 9

One compartment at a time

Gordelpad Allotments Extension

pages 10-11

Station Bergweg

pages 12-13

Play Garden

pages 14-15

School / Workplace Extension

pages 16-17

Wilderness

pages 18-19

Station Hofplein

pages 20-21

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

INTRODUCTIE In het voorjaar van 2013 initieerde Crimson Architectural Historians ter afsluiting van de dagelijkse leiding van het projectbureau de Hofbogen een ontwerpschets voor het 1.9 km lange dak van het voormalige spoorviaduct de Hofbogen.1 Crimson ondernam dit samen met Londens ontwerpbureau muf architecture/art. De schets vormt een verdere uitwerking van de Toekomstvisie De Hofbogen. Het Langste Gebouw van Rotterdam die in 2008 door Hofbogen BV werd gepresenteerd. In deze visie werden na een uitgebreide analyse van het gebouw en haar omgeving een reeks ideeën en plannen voor de toekomst het voormalige Hofpleinviaduct uiteengezet, zowel in als op de bogen. Nu, zes jaar later is het tijd voor een herziening, waarbij de ideeën van de Toekomstvisie in een nieuw kader geplaatst worden.

het belang van het bereiken van twee schalen zowel die van de buurt als van de stad.

De plannen die in de Toekomstvisie werden gepresenteerd waren immers grotendeels (financieel) afhankelijk van een aantal grootschalige ontwikkelingsprojecten die rondom het viaduct gepland waren. Als direct gevolg van de huidige economische crisis zijn vrijwel alle voorgenomen investeringen in gebieden als Pompenburg, het Zomerhofkwartier, Bergpolder Zuid en het ‘RET terrein’, uitgesteld tot onbepaalde orde. De kans op een integrale uitvoering van een transformatieproject zoals de Hofbogen is daarmee zo goed als uitgesloten. De gewijzigde situatie vroeg om een aanpassing van de oorspronkelijke ideeen over de toekomst van de Hofbogen. Belangrijkste voorwaarde was echter dat er met deze aanpassing inhoudelijk niet getornd werd aan de randvoorwaarden uit de Toekomstvisie. Deze waren: het bestendigen en benadrukken van de monumentaliteit van het viaduct, het versterken van de verbondenheid met de ruimtelijke context en

Crimson koos er voor om met Londens ontwerpbureau muf te werken omdat het ruimschootse ervaring had met het doen van historisch onderzoek gecombineerd met het ontwerp van aangename publieke ruimte, zoals parken, speelplekken en pleinen. De ontwerpen van muf worden gekenmerkt door subtiele vaak onopvallende ingrepen die echter groots effect sorteren. Interessante voorbeeld hiervan is het High Street Project (2012) van muf, een serie kleinschalige en bescheiden interventies in een stratenreeks die de stad Londen vanuit Aldgate verbindt met Miles End. Onderdeel van dit project is onder andere Miles End Bridge, een sfeervol parkje gesitueerd op een brug. De opgave van High Street was overeenkomstig met die van Hofbogen, vanwege de langgerekte structuur van de straten die verschillende wijken en stedelijke situaties doorsnijdt, waardoor elke interventie een andere vraag, karakter en schaal kent.

1 Deze studie maakt deel van omvangrijkere studie die het projectbureau Hofbogen in 2013 heeft ondernomen naar de toekomst van de Hofbogen, mogelijk gemaakt met een subsidie van de Rijksdienst van Cultureel Erfgoed. In deze studie onderzoekt zij de mogelijkheden en de haalbaarheid van een herbestemming van het 1,9 km lange dak. Naast de inhoudelijke en organisatorische potenties van het dak werden tevens de bouwtechnische staat en de bouwhistorische waarden van het object geanalyseerd.

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

Het doel van deze actualisatie is uiteindelijk om de positie van de Hofbogen als belangrijk Rotterdams industrieel erfgoed niet uit het oog te verliezen. Juist nu in deze tumultueuze periode van economische neergang, bezuinigingen en reorganisaties is een superviserend lange termijn beeld nodig om de verschillende ontwikkelingen rondom de Hofbogen samen te kunnen binden. Tenslotte vormt de actualisatie tevens een pleidooi voor de lange adem, voor het vasthouden van een integrale visie over de Hofbogen op de lange termijn, ongeacht wie de eigenaar ook is van de Hofbogen of in de toekomst ook zal zijn. De lijn

Muf gebruikte voor Hofbogen het scenario van de Toekomstvisie als onderlegger en borduurde voort op het uitgangspunt om met het dakprogramma aan te sluiten op de ontwikkelingen in de belendende delen. Ze gebruikt voor de inrichting van het dak heel toepasselijk het ordeningsschema van een treinstel, een lange slurf die uit een reeks wagons bestaat. De wagons kunnen alle muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

een verschillend karakter en verschillend gebruik hebben zoals een eerste en tweede klasse, een stationsrestauratie, slaap- en werkcabines maar worden bijeengehouden door het looppad dat door de compartimenten heen slingert. Soms loopt het pad langs de slaapcabines en soms tussen de rijen stoelen door. Zo ook vat muf de 1,9 km Hofbogen op, met verschillende compartimenten die allen een eigen ordening en eigen atmosfeer hebben en die afzonderlijk van elkaar en in een eigen tempo ingericht, gebruikt en ontdekt kunnen worden door en met de partijen, instellingen en bewoners die daar belang bij hebben. In tegenstelling tot de eerder genoemde stil komen te liggen grote ontwikkelingslocaties

van de Toekomstvisie zocht muf nu juist aansluiting bij de meer kleinschalige en minder voor de hand liggende buurt- en wijkontwikkelingen. Deze zijn gemakkelijker uitvoerbaar en niet afhankelijk van grotere risicovollere ontwikkelingen. Voorbeelden van mogelijk in te richten compartimenten zijn bijvoorbeeld een kruidentuin voor het Gezondheidscentrum aan de Voorburgstraat, een uitbreiding van de volkstuinen aan het Gordelpad, de buurtscholen aan de Vijverhofstraat of een verbinding met het Grafisch Lyceum. Belangrijk is echter dat het scenario alle ruimte open laat voor andere initiatieven en ideeen die zich in de toekomst aandienen. In dit schema worden slechts suggesties geboden.

De inrichting van de compartimenten kennen alle hun eigen (zelf)organisatie, eigendom of beheerssituatie, fasering en eigen tempo maar vormen door het slingerende wandelpad toch een coherent geheel. Om de situatie beheersbaar te maken kunnen de compartimenten tijdelijk omheind worden zodat er niet over rest van het viaduct gezworven kan worden, en daarmee veiligheidsincidenten kunnen worden voorkomen. In de tussenliggende delen is ruimte voor langgerektere low maintenance projecten zoals langgerekte lavendel- of bloemenvelden en biodiversiteitsprojecten. Al de ingrepen zijn relatief eenvoudig uit te voeren, onderhoudsarm en hebben groot effect voor de wijk. Daarnaast zijn dit soort projecten beheersbaar doordat ze niet toegankelijk zijn voor het publiek en zijn de eenmalige aanlegkosten betaalbaar vanwege een varieteit aan groensubsidies die hiervoor beschikbaar zijn. Naar mate de projecten zich uitbreiden groeien ze steeds meer naar elkaar toe, waarna de trein tenslotte ‘compleet’ is. Casestudy: Station Hofplein

links: Brainstormmeeting met betrokkenen van de Hofbogen, 31 januari 2014. (photo: Maarten Laupman) rechts: Toekomstvisie De Hofbogen. Het Langste Gebouw van Rotterdam (2008).

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

Muf laat het echter niet bij het scheppen van impressies maar werkte tegelijkertijd een eerste compartiment concreet uit als casestudy, namelijk het dak van Station Hofplein. Ze maakte daarbij gebruik van de talloze ervaringen die de afgelopen zeven jaar werden opgedaan met het gebruik van het dak als semi publiek evenemententerrein. De volgende uitgangspunten waren daar bovendien leidend bij, namelijk het creeren van een groen gebied dat enerzijds geschikt is voor het houden van publieke events maar vooral ook buiten de events uitnodigt tot comfortabel verblijf in het groen met uniek uitzicht over de skyline van de stad Rotterdam. Daarbij dient in verband met het betreden van verhoogde publieke ruimte altijd rekenschap gegeven te worden van het veiligheid. Behoud van de aanwezige historische lagen op het dak zoals de perrons en de overkapping, het wilde “park” en de fundamenten van de voormalige bowlingbak. Daarnaast moest er verbinding gezocht

worden met het reeds aanwezige programma in het Station zelf en voorzien in nieuwe verbindingen en of opgangen die betreding en toegang meer evident maken dan nu, met als wens meer verbinding te zoeken met de nabijgelegen scholen voor middelbaar beroepsonderwijs aan de Heer Bokelweg. Tenslotte, diende het ontwerp met minimale financiele middelen tot stand te kunnen komen. Het heeft geleid tot een ontwerp waarbij muf het dak opvat als een mini memorial aan de stad Rotterdam, een plek van kansen en samenvloeiing. Een tussenplek waarvan de schaal en weidsheid zich in alle glorie presenteert bij het betreden ervan. Een plek vol tegenstellingen met enerzijds een dynamische kant aan de noordzijde met de spectaculaire uitkijk naar de skyline van Rotterdam en anderzijds een passieve kant aan de noordzijde, dat toegang vormt tot het meer verstilde vervolg van het viaduct richting de woonwijken. Het ontwerp volgt de bestaande historische structuur van het dak met de fundamenten van de voormalige bowlingbak, de perrons en overkapping en de wilde tuin. De voormalige ‘bowlingbak’ wordt ingezet als eventterrein maar krijgt een intiemer karakter doordat eerste twee traveeën tegen de eindwand aan worden ingezaaid als graanveld. Hiermee vormt het bovendien een natuurlijke bescherming tegen te zware belasting aan die zijde. Het eventterrein wordt gescheiden van het parkdeel door een verhoogd plateau dat de perrons met de rest van het dak verbindt en waar een houten tribune is gesitueerd. De tribune is deels een ‘overblijfsel’ van de constructie die is gemaakt ten behoeve van de voorstellingen van de theatergroep Wunderbaum, die in de zomer van 2013 op het dak van Station Hofplein plaatsvonden, als opwarmer voor de definitieve bestemming van het dak. Wanneer er geen sprake is van events kan de tribune gebruikt worden als zonnedek, waar de bezoeker van het dak heerlijk kan zitten met een versnapering, terwijl de kinderen een balletje trappen in het bloemenveld. Tevens doet de tribuneconstructie dienst als opslag-, sanitair-en techniekruimte, en bar waar horecagelegenheden gebruik muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

RET

Existing access points to the Hofbogen St. Franciscus RET

het er nu is al een grootse en unieke plek is en geen ingewikkelde en hoogdravende architectuur of design nodig heeft. En dat het dak door middel van lichte, kleine (en daarmee niet al te kostbare) ingrepen als strategisch geplaatste hekwerken, mogelijkheden voor opslag en techniek, verlichting, watertappunten, zitgelegenheden en andere eenvoudige faciliteiten gastvrijer, evidenter, groener en intiemer dan nu gemaakt kan worden.

van kunnen maken. Het plateau dient tevens als gelegenheid voor kleinere en intiemere voorstellingen die op het perron St. Franciscus afspelen. De parkzijde wordt tenslotte ingericht met verschillende groene patches waarbinnen verschillende activiteiten kunnen plaatsvinden zoals moestuinen van de onderliggende horeca ondernemers als andere initiatieven als een bijenstand en lavendelvelden. Er wordt uitgegaan van het herplanten van de huidige berkenbomen en andere kansrijke vegetatie.

Crimson Architectural Historians, Maart 2014

Beide schetsvoorstellen moeten niet opgevat worden als ontwerp maar vooral als vlekkenplan waarbinnen de verschillende functies en activiteiten plaatsvinden. Het uitgangspunt is immers dat het dak zoals FIETSROUTE

RET

SCHOOLPLEIN

EVENEMENTENSTRIP ontwikkelingsgebied

wandelroute

C.S.

One staircase restored for summer 2013 Second one needs refurbishment before safe access

eg okelw

Heer B

ijk Hofd

Existing staircase that would need refurbishment before safe access

C.S.

Proposed additional access points to the Hofbogen

EVENEMENTENSTRIP FIETSROUTE fietsroute

wandelroute

Existing staircase inside station that would need refurbishment before safe access

eg gw r e

fietsroute

PARK

URBAN CULTURE

SCHOOLPLEIN 1e graads stijgpunt PARK

ontwikkelingsgebied

URBAN CULTURE 2e graads stijgpunt

1e graads stijgpunt

2e graads stijgpunt

Proposed lift and stair up to Hofbogen

St. Franciscus

Proposed path to connect new individual spaces on Hofbogen

at io Po n H m o pe fp n b le i ur n g

t ie ar w fk ho er m

t aa tr rs ge

io at st eg w

li n Te i

t aa tr rs rg Be

nt -V eu e

us V se ijv Te n B erh i li e r o f ng g w s t er e raa st g e t ra n at ) A m Vi m j ve er rh s o of oi s t r se a pl atei n

n se

I B e nsu r k li n e d B e ls e e s r g la a t r a se n at la e n an )

an la se el rk Be

Ve rb m ind e t in â&#x20AC;&#x2DC;h g o e t ve ac r d ht e er A la 2 0 O nd nt â&#x20AC;&#x2122; w N ik oo k r d e ll er oc k a at n a ie al

Noo

rder

Kana

Noo

rder

Kana

C.S.

Het toekomstscenario in de Toekomstvisie. De Hofbogen (2008) vormt de inhoudelijke basis voor de ontwerpstudie van muf architecture/art.

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

Proposed stairs leading up to Hofbogen

Proposed connection through arches

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

Proposed phases of development

Phase 1

Phase 2

HOFBOGEN,

One Compartment at a T ime

The elevated landscape of the Hofbogen is both an escape from the city and a way into the neighborhood in which it sits. Use and investment into the Hofbogen lends itself to an incremental and phased approach, it can be transformed one compartment at a time. We propose that individual plots can be brought into use along its length with possibly different guardians with a provision each section must include a public right of way.

LUCHTSINGEL

HOFJE VROUWE GROENEVELT’S LIEFDEGESTICHT VIJ VERHOFSTRAAT 47

GRAFISCH LYCEUM ROTTERDAM

The first two sections to be made public and enriched would be the firstly Station Hofplein and at its conclusion (Gordelpad) a first floor extension to the existing allotments. We propose a model of husbandry of small parcels of the Hofbogen, sites of interest, which will make a reason for a route between them. The best way to determine the character of each piece is to look at the adjacencies and potential local hosts who can in turn attract others. Drawing on the resources within the localities, which the Hofbogen passes through can, in time, make the Hofbogen a threshold.

-Gordelpad Allotments Extension

-Station Hofplein

Phase 4

Phase 3

Two platform lifts, one for the refurbished station and a second at the far end by the allotments. This move demonstrates not only that the Hofbogen is for all, but also it is as much a local amenity as a Rotterdam wide. The train is a good paradigm for an incremental opening up of the Hofbogen, one compartment at a time. This proposal for a slower adoption each piece transfers the question “why not the whole thing?” to others. The possible atmospheres, activities and material properties of each “compartment” can be explored with and through the organizations, institutions and people that sit alongside the Hofbogen. A train also offers the spatial paradigm for the route from one end of the Hofbogen to the other. Rather than a monotonous relationship between the path and the 7 meter width of space it can change according to what it passes. Just as in a train, sometimes you are voyeur to other people’s lives from the corridor, sometimes there is a Maître D’ to show you to your place and at others you make your own way to your seat or the bar. Ideally the Hofbogen will be more than one thing at a time: national monument, neighborhood resource, shared garden, an extension for an institutions’ balcony.

-Path connecting the individual spaces together

-Station bergweg cafe -Play gardens -School / work Place extension

ZUS visualistion showing the Luchtsingel, a pedestrian connection landing on the roof of the Hofplein. (Image by: ZUS) muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

8 5

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

There could be a

GORDELPAD ALLOTMENTS EXTENSION

A) PROPOSALS: 1. A lift. 2. New growing areas. 3. A viewing platform. 4. An outdoor kitchen and BBQs with and chairs. 5. A greenhouse.

Architects’ offices in Hofbogen arches, entrance from East side. The Hatchetfish Club (De Bijlzalm) “our safe haven” Salon for an aquarium club also hosts pilates, yoga and salsa.

Interior of architects’ offices with windows looking West out to the allotments.

Interior of Zeelt Pharmacy.

Zeelt Pharmacy

petrol station and shop

GOR D E LW EG

GOR DEL PA D

The Hatchetfish Club The Hofbogen offices in the arches

A20

1000sqm

“Gandhituin” Gordelpad allotments

The Hofbogen straddles the canal and ends at the edge of the motorway. A perfect place for a viewing platform. muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

I N S U L I N D E S T R A AT

The area covers about 1000sqm. There is growing interest in urban foraging and the deliberate planting of productive landscapes elsewhere in the Netherlands. The local residents association is committed to joint working with the municipality to “green” the neighborhood. A garden, approached by stair and platform lift could be established with relatively modest means. The garden could be fenced around its perimeter and accessed from the allotment gardens with agreed public visiting hours.

A proposal for establishing a garden at the Southern end of the Hofbogen. Just like beginning with the corners of a jigsaw and filling in the pieces in-between this first step would act as a counterpoint to the refurbished Station Hofplein and imply a connection between the two in the future. Located to the West of the Hofbogen, just in front of the Noordercanal and highway, lies the Gordelpad Allotments. Blijberg School used to use these allotments (their ‘school gardens’) with regular classes held outdoors. After funding cuts this was discontinued and the allotments now operate as a neighborhood initiative.

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

pe o

ater

rdening p

STATION BERGWEG

B) PROPOSALS: 1. A raised tiled deck. 2. Tables and chairs 3. Multi-stemmed trees. 4. A swing.

The square facing Bergweg Station

The former Station Bergweg is ready for occupation after some light restoration. A proposal for an area of the accessible track with an outside deck, a cafe within the old station waiting area. This raised area would be flanked on either side by accessible track-level gardens. Past a barrier line the track becomes inaccessible but the garden continues along, growing wild.

Wall facing the tracks on West.

Bergweg Station from Voorburgstraat.

Station Bergweg meeting the street on West. muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

There could be a

PLAY GARDEN

C) PROPOSALS: 1. A flight of stairs. 2. Lounge chairs. 3. Multi-stemmed trees. 4. Garden play box. Mosaic on West facade of Hofje Vrouwe Groenevelts Liefdegesticht

Inspired by the garden of the Hofje Vrouwe onto the roof of the Hofbogen. An intimate garden is planted as a correspondence between the courtyard and the playground on either side of the Hofbogen. Provisions vs. Provision Model One The women’s housing, Hofje Vrouwe Groenevelts Liefdegesticht, like the Hofbogen, is a historic monument. An intricate gleaming mosaic is positioned Westwardly facing the Hofbogen. It comprises of eighteen compact homes for single women arranged around a generous shared garden. There are chairs, a bench, flowers in planters, making some slight physical incursions onto the courtyard.

These small visible signs of occupation add rather than destract from this space, pervaying with a sense a careful and caringness to it. Model Two In the playground play is prescribed –areas are marked for specific activities with equipment fixed to the ground. A shipping container located adjacent to the Hofbogen stores mobile soft play, which is more open ended in its use. The vision for Hofbogen should include the idea an ‘uplift’ for the neighborhood- the open ended over the open ended over the fixed, provisions over provision.

Soft play container

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

-J

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

There could be a

SCHOOL / WORK PLACE EXTENSION The Grafisch Lyceum is the largest vocational media institute in Netherlands, with 3500 students. It is bursting with kit and resources. The institution states its commitment to establishing industry connections including supporting internships. Given the creative industries located in the neighborhood the Grafisch Lyceum does not have to look far. In the building on the opposite side of the Hofbogen tenants include web designers, fashion companies, architects and jewelers. All disciplines relevant to the students studies -class rooms and studios visible to each other. The companies based there are

E) PROPOSALS: 1. Rent an arch.

not big enough to afford the software and hardware that the college possesses. The inventory of the collegeâ&#x20AC;&#x2122;s resources suggests extraordinary possibilities for a culture of bartering where the Hofbogen is the symbolic site of exchange. The refurbishment of the station (and arches) could be a site for collaborations between local practices and the collage, expanding the ambitions of students. There are multiple spatial manifestations these collaborations could take.

4th Floor office at 47 Vijverhofstraat.

VIJERHOFSTRAAT 47

GRAPHISCH LYCEUM ROTTERDAM Grafisch Lyceum cleassroom with view of Hofbogen arches in the background.

Grafisch Lyceum, classroom and East facade facing the Hofbogen

Vijverhofstraat 47, interior of forth floor office space facing Hofbogen, and view of n.47 from Grafisch Lyceum.

Outside the Grafisch Lyceum on Heer Bokelweg at lunch time.

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

There could still be

WILDERNESS

Spontaneous vegetation above the MiniMall

7Seasons has been working on strengthening and increasing biodiversity into the northern parts of Rotterdam. Their project Atelier Biobogen focused on the Hofbogen. The former railway viaduct (both on, in and along the track) proofs to be a fantastic laboratory space for the development of city nature and large scale, ecologically sound greenery. By adding green interventions that are low in maintenance, the long stretch of the Hofbogen can be part of a much larger ecological network in the city of Rotterdam. Connection with the lower arches can be reached by developing luscious green walls in public space along the Hofbogen and by turning unused arched spaces into batcaves or pocket-gardens!

D) Proposals (for the roof) 1. Add soil (not too much, just enough) 2. Add (some not much) low growing plants and grasses, thus starting a food-base for organisms higher in the pyramid 3. Wait until pioneer species appear, nature starts growing and insects, bugs and animals start coming…if necessary add a couple of insecthotels. After a couple of years the biotope will be strong enough to add a modest ‘natural’ walkway for people to enjoy this piece of city nature.

Elaboration of green wall

(Images by: Atelier Biobogen)

Atelier Biobogen: “Ecologically the Hofbogen area is poor compared to other parts of the city. If some parts of the Hofbogen can’t be accessible for people, then at least it will be accessible for plants and animals!” The Hofbogen can function as an ecological corridor in the neighbourhood

The Basics

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

STATION HOFPLEIN

Around the site:

Current conditions on the roof Station Hofplein:

The Luchtsingel opens onto the Hofplein Theatre Garden. It exploits the elements of the former station to make a new public space, which operates as a publically accessible garden with its covered platform and at the same time an introduction and demonstration project to the possibilities for the Hofbogen as a whole. It is simultaneously a green space for all and with space for individual cultivation, a formal and informal performance space, it exploits the existing infrastructure and expands its use. See the drawing on the next pages.

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

Luchtsingel

Robust (re-inforced) grass

A new platform, of re-used prefab concrete elements Screen pulls out and projection from behind.

and agregrate

PHASE ONE: reuse of Wunderbaum tribune Extend

and

ramp

PHASE TWO: New tribune with cafe / bar underneath.

down

Existing low wall of

Trans-located original landscape of

platform to join up to existing

multi- stem trees and ruderal

Bird, Berg,De deJong Jong and Lokaal’s Lokaal’s

vegetation

own vegetable patches

bowling alley Wheatfield

New second layer fencing (fine stainless steel mesh)

Sign

Water source for

behind 1905 railings Cafe/bar

gardening plots

Industrial-sized lift

and WC

Hammock

A place to sit + a place to lean

SAFETY ZONE

New stainless steel wire mesh screen with single and double doors,

Water spring

for a view and for security

N MI

PROPOSALS 1. New stainless steel wire mesh screen with single

10. Screen pulls out and projection from behind.

and double doors, for a view and for security

11. A place to sit + a place to lean

2. Sign

12. A new platform of re-used prefab concrete

3. Water spring

elements and agregrate

4. Extend and ramp down platform to join up to existing

13. Bird, de D Jong and Lokaal’s own vegetable patches

5. New second layer fencing (fine stainless steel

14. Industrial-sized lift

mesh) behind 1905 railings

15. Wunderbaum tribune that can move around on n.12

6. Hammock

16. Existing low wall of bowling alley

7. Trans-located original landscape of multi- stem

17. Robust (re-inforced) grass

trees and ruderal vegetation

18. Wheatfield

8. Cafe/bar, chair storage and WC

9. Water source for gardening plots muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

A view towards the Rotterdam skyline boardered by a wheatfeild.

muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

COLOPHON Client: Hofbogen BV/ Crimson Architectural Historians Texts: muf architecture/art and Crimson Architectural Historians Drawings: muf architecture/art Images: muf architecture/art, Crimson Architectural Historians, ZUS, Maarten Laupman and Atelier Biobogen. Edition: March 2014, London/Rotterdam Funded by: Hofbogen BV, Crimson Architectural Historians and Dutch Cultural Heritage Agency, Ministry of Education, Culture & Science.

A view into wild grasses and trees translocated from the ruderal roof landscape that is there now. In the far left are the growing areas for the restaurants in the Minimall.

The reuse of the tribunes from Wunderbaum as seating in evening cinema stagings on the new platorm. muf architecture/art with Crimson Architectural Historians

D AR

GG E W

AF C N

R BE

RK N O W L / ENSIO O HO EXT C S CE A PL