Montferland Magazine

ALGEMEEN

ACTIEF

NATUUR

EVENEMENTEN

HISTORIE

Montferland Magazine Voormalig profwielrenner Gert Jakobs: “Fietsen in Montferland is machtig mooi!”

Ontdek de geheimen van het Bergherbos Directeur Burgers’ Zoo op zoek naar de roots van het dierenpark Redding voor Düffels Möll

Montferland, groen, afwisselend en volop historie

GENIETEN

Colofon REDACTIE VVV Montferland, Gemeente Montferland, Geurts Media BEZOEKADRES Emmerikseweg 17, 7041 AV ’s-Heerenberg Tel.: 0316 291 404 Website: vvvmontferland.nl facebook.com/vvvmontferland instagram.com/vvvmontferland Digitaal magazine: montferland.SmartMap.nl FOTOGRAFIE Carlo Jansen, Diana de Vries Fotografie, Elroy Spelbos Fotografie, Familie Burgers-van Hooff, Gemeente Montferland, Infocenter Emmerich, Robin Sommers Fotografie, Sportfoto.nl, Stichting Huis Bergh, VVV Montferland, Monique van Slooten, Marian Hettelaar, Geurts Media, Havezathe Carpe Diem, Paul Cools, Ben Walet, Gert Jakobs, Jan & Jan, Wilko Ketelaar, Gelderdrone.nl, Peter Kraaijvanger, Lyydiaserra, Calvin Medze, Dies Goorman, Jaap van Boheemen, José Rasing, Oudheidkundige Vereniging Didam, Heemkundekring Bergh en Vrienden van de Nevelhorst.

UITGEVER Akse Media bv Postadres: Postbus 6033, 1780 KA Den Helder Tel.: 0223 66 88 77 E-mail: info@aksemedia.nl Website: aksemedia.nl, datisgenieten.nl facebook.com/AkseMedia @AkseMedia

INHOUD Welkom in Montferland Beleef Montferland VVV Montferland Interview: “Fietsen in Montferland is machtig mooi” Toeren door Montferland Ga voor goud in Montferland Plan je eigen route Mountainbikeroute Montferland Fietsverhuur De paden op, de lanen in Interview: De geheimen van het Bergherbos Gekiekt in Montferland Evenementen 2018 Rijk grensverleden Kasteel Huis Bergh Stadsmuseum Bergh Bergherbos Eltenberg Schoonheid regio stopt niet bij de grens Interview: Brullende leeuwen in ‘s-Heerenberg Burgers’ Zoo ontvangt burgemeester van Montferland Kasteelstad ’s-Heerenberg; dé historische stad in de Achterhoek Heemkundekring Bergh Oudheidkundige Vereniging Didam Genieten Shoppen in gastvrij Didam Onder de wol Recept: Geitenkaasbitterbal van Havezathe Carpe Diem Interview: De parel van Stokkum draait weer rondjes

8

... 2 ... 4 ... 5 ... 8 ... 10 ... 11 ... 12 ... 13 ... 13 ... 14 ... 16 ... 21 ... 22 ... 24 ... 25 ... 25 ... 26 ... 27 ... 28 ... 30 ... 32 ... 37 ... 37 ... 37 ... 38 ... 38 ... 38 ... 39 ... 40

16

VORMGEVING Akse Media bv Adverteren in dit magazine?

Neem dan contact op met: 30

40

Disclaimer De uitgever aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade als gevolg van niet of onjuiste vermelding van gegevens in dit magazine. De uitgever acht zich slechts gehouden tot verbetering in de eerstvolgende editie. Aan de inhoud van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Copyright: Akse Media bv Den Helder - 2018

Montferland Magazine

1

WELKOM IN

Montferland Tegen de Duitse grens, op iets meer dan zo’n twintig minuten rijden van Arnhem, ligt een prachtig natuurrijk en historisch vrijetijdsgebied: het Montferland. Door het glooiende, bosrijke landschap omringd door goudgele akkerranden en bloemrijke weiden waan je je zo in het buitenland.

We willen je met dit magazine een inkijk geven in al het moois dat ons Montferland te bieden heeft. Of je nu gaat voor de prachtige Montferlandse Toppen Wandelroute, een tochtje op de fiets of relaxen aan het water; Montferland heeft het allemaal! In alle rust geniet je van de vele groene vergezichten, het middeleeuwse ’s-Heerenberg en de pittoreske dorpskernen. Voel je welkom in ons Mooie Montferland!

2

Montferland Magazine

ALGEMEEN

Montferland Magazine

3

BELEEF MONTFERLAND Het Montferland is zo’n tweehonderdduizend jaar geleden ontstaan door opstuwing van het landijs. De bosrijke heuvels, omringd door landerijen en historische dorpskernen, maken het een prachtig decor voor wandelaars en fietsers. Watersporters halen hun hart op bij recreatiegebied Stroombroek, terwijl liefhebbers van winkelen genieten van een divers winkelaanbod in het centrum van Didam. Onder meer de heren en graven Van den Bergh en de vermeende heks Mechteld ten Ham speelden een belangrijke rol in de geschiedenis van het gebied. Welke rol zij precies hadden kom je te weten tijdens je bezoek aan de stad ’s-Heerenberg en Kasteel Huis Bergh.

4

Montferland Magazine

TIP De plaatsnamen Stokkum en Beek komen ook elders in Nederland voor.

Let hier dus op bij het navigeren richting gemeente Montferland.

Wist je dat… … de hooggelegen delen van Montferland reiken tot wel 92 meter boven NAP? … Montferland zestien toppen kent, met prachtige uitzichtpunten als de uitkijktoren op de Hulzenberg bij Stokkum, de Kale Jacob nabij Kilder en de Motte Montferland in Zeddam? … het internationaal bekende Burgers’ Zoo in 1913 begon op de grens van ’s-Heerenberg en Stokkum? … je je in minder dan een uur rijden vanaf Utrecht al begeeft in Montferland? … Montferland tegen de Duitse grens ligt? … je in Montferland de langste kabelwaterskibaan van Nederland vindt?

ALGEMEEN

VVV MONTFERLAND Benieuwd naar wat voor moois Montferland nog meer te bieden heeft? Loop voor tips met betrekking tot leuke activiteiten, arrangementen en overnachtingsmogelijkheden binnen bij een van de VVV Informatiepunten.

VVV INFORMATIEPUNT GOUDEN HANDEN

Emmerikseweg 17 ’s-Heerenberg Tel. 0316 291 404

VVV INFORMATIEPUNT MEULENVELDEN

Openingstijden: maandag t/m donderdag 08:30 - 17:00 uur en vrijdag 08.30 - 12.30 uur

Openingstijden: maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag 09:00-16:00 uur en woensdag 09:00-13:00 uur

Daarnaast hebben wij een digitale zuil op het Stadsplein in ’s-Heerenberg staan waarmee wij je graag 24/7 van informatie voorzien.

BEREIKBAARHEID Per auto is Montferland goed te bereiken via diverse snelwegen.

Vanaf Doetinchem volg je de A-18, vanaf Utrecht de A-12 en vanaf Emmerich (Duitsland) de A-3.

Vanaf station Arnhem centraal vertrekt er vier keer per uur een stoptrein in de richting Winterswijk/ Doetinchem. Na 19 minuten sta je al op het station in Didam!

GELDERLAND Waverlo 13 Didam

i Ook bij Landal Stroombroek, Stadsmuseum Bergh, Broods en het gemeentehuis in Didam is een groot aanbod van toeristische brochures te vinden.

Wandel- en fietsproducten, boeken en ruiter- en MTB vergunningen zijn te bestellen via vvvmontferlandwebshop.nl

VVV Montferland is te volgen via Facebook en Instagram.

Je mooiste belevenissen in Montferland deel je met #vvvmontferland

VVVMontferland VVVMontferland vvvmontferland.nl

Montferland Magazine

5

6

Montferland Magazine

ACTIEF

Actief in de

BUITENLUCHT

Montferland Magazine

7

Voormalig profwielrenner Gert Jakobs beklimt regelmatig de Peeskesbult

“Fietsen in Montferland is machtig mooi” DOOR SJOERD GEURTS Hij nam vijf keer deel aan de Tour de France. Gert Jakobs (54) kreeg de bijnaam meesterknecht omdat hij altijd in dienst van de ploeg fietste.

Mede dankzij zijn inspanningen wist rassprinter Jean-Paul van Poppel ruim twee decennia geleden een karrevracht aan etappes voor Nederland binnen te halen. Tegenwoordig fietst Gert Jakobs nog steeds, maar dan recreatief. De geboren Drenth, tegenwoordig woonachtig in Tiel, is vaak te vinden in de gemeente Montferland, waar hij met plezier de Peeskesbult beklimt.

tochten. Montferland is machtig mooi. Zeker voor fietsers. Dat hebben we in 2017 ook wel gezien tijdens het NK Wielrennen.

Wat een sfeer. Dit is een prachtig decor voor fietsers. Hier zijn niet alleen de wegen en fietspaden heel goed, maar er is ook veel te zien. Zoals het Bergherbos, kasteel Huis Bergh of het pittoreske Zeddam, waar in 2006 ook het WK Veldrijden werd gehouden. Dat zijn plekken waar ik met groepen graag even stil sta. ‘Kijk eens om je heen’, zeg ik dan, ‘vergeet niet te genieten’.”

In Nederland kennen we Gert Jakobs niet alleen als voormalig topwielrenner. Hij is met zijn vlotte babbel ook een graag geziene gast in praatprogramma’s op televisie en hij verzorgt fietsclinics door het hele land. Of hij tegenwoordig tijdens zijn fietstochten kan genieten van de omgeving? “Jazeker”, klinkt het beslist. “Vroeger was het vooral hard trappen. Dat is nu anders. Ik trek er vaak met groepen op uit. Bijvoorbeeld in Montferland. Zowel mountainbiketochten als gewone fiets-

8

Montferland Magazine

MOUNTAINBIKE Sportief gezien is Montferland voor een fietser een luilekkerland, vindt Gert Jakobs. “De mountainbikeroute is uniek met spectaculaire afdalingen, mooie smalle singletracks en steile beklimmingen. Eén van de mooiste in Nederland. Daar kan ik echt van genieten. Daarnaast zit ik natuurlijk vooral veel op de gewone racefiets. Tijdens die tochten beklimmen we de Muur van Zeddam en de Peeskesbult. Hartstikke mooi.”

ACTIEF

Fietsen brengt mensen samen, zegt Jakobs. “Als we in fietskleding bij elkaar staan, is er altijd een gesprek. Over die bijzondere helm, die mooie fiets of die trendy zonnebril. Iedereen is dan gelijk. Van directeur tot stratenmaker.

Dan spreekt iedereen dezelfde taal. Dat vind ik mooi. Daarbij is fietsen ook echt gezond. Mensen met zware stress zie ik na een pittige tocht opbloeien. Mooi man.”

het al dagen daarvoor. Eet geen dikke biefstuk met friet. Eet normaal volgens de schijf van vijf. Dat scheelt echt. Niet teveel vet of suikers. Liever pasta, vis of witvlees. Gewoon wat ‘moeder de vrouw’ op tafel zet. En ook net voor de koers moet je je niet volstoppen. Eet tijdens de koers steeds kleine dingen zoals een halve banaan of een reep. Niet meteen een gel met veel suikers. Dat is voor aan het eind van de koers.”

KLEINE VERSNELLING Gert Jakobs probeert clinics leuk te maken, maar ook nuttige tips mee te geven. “Dat begint al met de positie op de fiets. Sommige mensen hebben overal last van, maar dan staat het zadel bijvoorbeeld verkeerd of zitten de schoenplaatjes niet goed. Dat is simpel te verhelpen. En als je bergop fietst moet je de handen op het stuur leggen en de romp rechthouden. Dan krijg je meer lucht. Begin ook nooit met een te grote versnelling aan een beklimming.

Dan verzuur je en helpt terugschakelen niet meer. Begin klein en schakel zonodig op. Tenslotte moet je goed op de fiets zitten tijdens een afdaling. Met de kont naar achteren en de handen bij het stuur en de remmen. Als ik de Peeskesbult afrij, haal ik zonder te trappen 45 tot 50 kilometer per uur. Dan moet je goed voorbereid zijn op onverwachte gebeurtenissen. Zoals een trekker die de weg op komt rijden. We gaan graag samen ‘derrrannn’, maar wel veilig!”

Kijkend naar voeding ziet Gert Jakobs tot zijn verbazing veel mensen nog voor de koers veel eten. “Eigenlijk begint

PROMINENTENTOER Gert Jakobs is al twee jaar te gast tijdens de Prominententoer Montferland.

Het evenement - dat vorig jaar luisterde naar de naam NK Toertocht - verbindt

voormalige profwielrenners aan groepen met recreatieve fietsers die graag kennis willen maken met de wielersport en de prachtige wegen van Montferland. Gert Jakobs: “Dat is een mooie gelegenheid om iets te leren over fietsen en verhalen te horen van (voormalig) toppers zoals Maarten den Bakker, Michael Boogerd, Bart Voskamp, Kenny van Hummel en Puck Moonen. Ze delen hun eigen verhalen en geven tips. Zelf doe ik ook mee. Het is een prachtig event dat wordt afgesloten met een pastamaaltijd en wielertafel. Een aanrader.”  Meer informatie over de prominententoer vind je op prominententoer.nl.

Montferland Magazine

9

TOEREN DOOR MONTFERLAND In de zomer van 2017 was Montferland het decor van het

profwielrenner Gert Jakobs is met enige regelmaat te vinden in deze

NK wielrennen. Onder meer Tom Dumoulin, winnaar van de

prachtige omgeving. Stap op de pedalen en treed in de voetsporen

Giro d’Italia in 2017, en Achterhoekse toppers als Koen Bouwman en

van deze helden. Of je nu een fervent wielrenner, mountainbiker of

Robert Gesink trotseerden het heuvelachtige parcours. Ook voormalig

recreatief fietser bent; er is in Montferland voor ieder wat wils.

Zaandammer Ramon Sinkeldam ging er tijdens het NK wielrennen in 2017 met de gouden medaille vandoor. Wil je het NK gedeeltelijk zelf herbeleven? Fiets dan de NK route door Montferland. De route voert langs historische bezienswaardigheden als de grafelijke Korenmolen, Kasteel Huis Bergh en Düffels Möll. Onderweg geniet je van de natuur in het Bergherbos en de uitzichten over de glooiende akkers.

10

Montferland Magazine

ACTIEF

GA VOOR GOUD IN MONTFERLAND

40

5

Op het parcours van het NK Wielrennen

ro

ut

e7

53

Bergherbos

75

ZEDDAM

BEEK

Galgenberg

77 76

Scan de code met de QR-reader in de route.nl app en bekijk deze route direct op je telefoon of print de route op route.nl/r/753405

79

Korter Bos

81

Hohe Heide

STOKKUM

'S-HEERENBERG

80

and Nederl nd la s it Du

't Goor

© Falkpla n B V

5 op route.nl

Gelderland | ’s-Heerenberg | 19,71 km | print route 75340

Bezienswaardigheden GRAFELIJKE KORENMOLEN De Grafelijke Korenmolen van Zeddam is een nog werkende, middeleeuwse torenmolen die tot de oudste gemetselde molens van West-Europa behoort. Deze molen staat in de top 100 van de Nederlandse monumentenlijst.

KASTEEL HUIS BERGH Dit kasteel wordt omgeven door een gracht en half omsloten door een oude vestingswal. De bouw­geschiedenis gaat terug tot de 13e eeuw en het kasteel behoort tot de grootsten van Nederland.

DÜFFELS MÖLL Van welke zijde je Stokkum ook nadert, Düffels Möll steekt herkenbaar boven alles uit. De molen is vrijwel iedere zondag, en wanneer de vlag uithangt, te bezoeken.

Montferland Magazine

11

Plan je eigen route

Montferland is aangesloten op het internationale netwerk van fietsknooppunten. Hierdoor is het eenvoudig om je eigen route te plannen. Hoe werkt het? Via genummerde, wit-groene, borden fiets je van knooppunt naar knooppunt. De route kan worden gepland met behulp van een fietsroutekaart die te koop is bij onder andere VVV Montferland.

Fietskaarten en MTB-vergunningen zijn ook verkrijgbaar via vvvmontferlandwebshop.nl. Ook kun je ter plaatse een route plannen met de informatiepanelen bij de knooppunten.

Tot slot kun je gebruikmaken van een digitale routeplanner, zoals Route.nl.

12

Montferland Magazine

ACTIEF Door het Bergherbos loopt de 26 kilometer lange ‘Mountainbikeroute Montferland’. Deze route voert door naald- en loofbos en langs akkerranden en bloemrijke weiden.

De stuwwal zorgt er voor dat deze route een aantal pittige klimmetjes en snelle afdalingen kent. Kom tussentijds even op adem en geniet van de mooiste vergezichten vanaf toppen als de Hulzenberg of Motte Montferland.

MOUNTAINBIKEROUTE MONTFERLAND

De route is gemarkeerd met houten palen met daarop het internationale MTB-teken; een driehoek met daaronder twee rondjes. Het is ook mogelijk de route in te korten. Wil je deze MTB-route rijden? Zorg er dan voor dat je beschikt over een vergunning. Deze vergunning, in de vorm van een sticker, kost € 12,en is verkrijgbaar op vvvmontferlandwebshop.nl of via Natuurmonumenten. Ook is deze verkrijgbaar bij diverse ondernemers in het gebied.

Je start je MTB-tocht op een van onderstaande locaties:  Parkeerplaats Markant Outdoor, Gildeweg 7 in Braamt  ’t Peeske, Peeskesweg 12 in Beek  Parkeerterrein Hettenheuvel, Loolaan in Kilder  Parkeerterrein het Tolhuis, ’s-Heerenbergseweg 42 in Zeddam

Fietsverhuur FIETS  Alexander Tweewielers, Spoorstraat 11a in Didam  Wielershop Bike-Emotions, Sint Jansgildestraat 63a in Beek  Nijland Tweewielers, Klinkerstraat 36-38 in ’s-Heerenberg MOUNTAINBIKE  Alexander Tweewielers, Spoorstraat 11a in Didam  Wielershop Bike-Emotions, Sint Jansgildestraat 63a in Beek  Markant Outdoorcentrum, Gildeweg 7, Braamt

OV-FIETS Wanneer je per openbaar vervoer afreist naar Montferland is er de mogelijkheid over te stappen op een OV-fiets. Er zijn OV-fietsen beschikbaar op de volgende stations:  Station Didam, Stationslaan  Station Doetinchem, Stationsstraat 8 Prijzen en voorwaarden vind je op ov-fiets.nl.

Meer informatie over fietsroutes, fietsevenementen, fiets- en scooterverhuur en MTB-vergunningen vind je op vvvmontferland.nl/fietsen.

Montferland Magazine

13

DE PADEN OP, DE LANEN IN je de grens oversteekt om de Eltenberg te beklimmen, ook hier vind je nog eens twee toppen. Met een totale lengte van 42,2 kilometer is er zelfs een meerdaags arrangement van te maken. De toppenroute bestaat uit knooppunten en is daardoor naar wens in afstand samen te stellen.

Naast de verschillende mogelijkheden om te fietsen leent Montferland zich ook uitstekend voor een uitdagende wandeling, een natuurrijk rondje hardlopen of een rustgevende rit op het paard. Er zijn volop mogelijkheden van verschillende niveaus. Zo zijn er wandelroutes die lopen over lager gelegen delen, zoals bijvoorbeeld de Nevelhorst en het historische ’s-Heerenberg, terwijl de getrainde wandelaar en hardloper zijn hart ophaalt in het heuvelrijke gebied van het Bergherbos. Ook de landelijk bekende lange afstands wandelpaden, het Pieterpad en het Noaberpad doorkruisen dit gebied. Ruiters en menners vinden hun uitdaging in een ronde over het ruiter- en men knooppuntennetwerk.

MONTFERLANDSE TOPPEN WANDELROUTE Met zo’n heuvelachtig gebied als Montferland mag een route vol kuitenbijters niet ontbreken.

Trotseer de zestien toppen en geniet van vele vergezichten.

De route voert onder andere langs de uitkijktoren op de Hulzenberg in Stokkum en de ‘Kale Jacob’ nabij Kilder. Ook zet je voet op Duitse grond, wanneer

14

Montferland Magazine

HISTORISCH WANDELEN Montferland kent een rijk verleden. Personen als de vermeende heks Mechteld ten Ham en de heren en graven Van den Bergh lieten hier hun sporen na. In ’s-Heerenberg is er de mogelijkheid om een wandeling te maken van ruim een uur onder begeleiding van een ervaren gids van Heemkundekring Bergh. De gids neemt je mee terug naar de tijd van roem, macht, vermeende heksen en smokkel. Zo is er de keuze uit de Stadswandeling, de Smokkeltocht en de Mechteld ten Ham wandeling.

Maak je liever een wandeling op eigen gelegenheid? Dan kun je gebruikmaken van het boekje ‘Stappen in het Verleden’. Het boekje kent een drietal beschreven wandelingen. De dorpswandeling Didam is 3 kilometer lang en neemt je mee door de dorpskern, de oude begraafplaats en de Onze Lieve Vrouwe Kerk. De stadswandeling ’s-Heerenberg is 4 kilometer lang en leidt je via het historische centrum van de stad door de tuinen van voormalig klooster Gouden Handen en naar Kasteel Huis Bergh. Een wat langere route, van 6,8 kilometer, laat je kennis maken met de directe omgeving van Zeddam. Onderweg kom je langs de oudste Torenmolen van Europa, het hoogste punt van het dorp en de heuvels en bossen van Montferland.

ACTIEF Ook de zogeheten ‘trailrunner’ is in Montferland aan het goede adres. Trailrunning wil zeggen ‘off-road hardlopen’: door de natuur, over smalle paadjes (‘trails’) en natuurlijke hindernissen zoals heuvels, zandpaden en beekjes. Steeds meer hardlopers zoeken deze uitdagingen op. Dicht bij de natuur, om de rust te ervaren en te genieten van de groene omgeving. Montferland is, uiteraard binnen de aangewezen wandelpaden, een uitstekend gebied voor deze avontuurlijke manier van hardlopen. Wanneer je nog niet zo goed bekend bent in het Berghersbos, dan kun je hiervoor gebruik maken van de Montferlandse Toppen Wandelroute.

Startpunt groene en blauwe route: Nevelhorstpad 2 in Didam. Je treft naast de parkeerplaats een paneel van het Achterhoekse Wandelnetwerk, waarop beide wandelingen aangegeven staan.

DE NEVELHORST EN HET BAERLEBOS De waterplas Nevelhorst is ontstaan bij zandwinning voor de aanleg van snelweg A-12. Door de overgang van zandgrond naar klei is er een grote variatie aan flora en fauna te vinden.

Bijzondere vogels als de ijsvogel en de ransuil vinden er hun thuis. Marters, reeën en hazen voelen zich aangetrokken door de aanwezigheid van water en de beschutting die ze vinden in het naastgelegen Baerlebos. Door natuurgebied de Nevelhorst en het Baerlebos lopen twee wandelpaden; het Nevelhorstpad (blauwe pijlen; 4,5 km) en het Laarzenpad (groene pijlen; 6,5 km). Beide routes zijn onderdeel van het Achterhoekse wandelnetwerk. In 2018 is er op initiatief van de vrijwilligers van de Vrienden van de Nevelhorst een brochure over beide routes ontwikkeld.

HARDLOPEN Onder hardlopers is Montferland inmiddels al jaren een begrip.

Zo komen er jaarlijks in het eerste weekend van december duizenden hardloopliefhebbers naar ’s-Heerenberg voor de Pfixx Solar Montferland Run. Ieder jaar verschijnen er ook grote namen op het toneel. Wat te denken van Michel Butter, Lornah Kiplagat en Paula Radcliffe? De Montferland Run is een aantrekkelijke en sfeervolle hardloopwedstrijd over 7,5 en 15 kilometer. De start en finish zijn in het historische ’s-Heerenberg. Via verharde wegen kom je langs bezienswaardigheden als de Düffels Möll in Stokkum en trotseer je de heuvels van het Bergherbos.

Door het jaar heen vinden er in Montferland nog meer hardloopevenementen plaats die je kunt bezoeken of waar je aan deel kunt nemen. Deze evenementen zijn te vinden in de evenementenkalender op vvvmontferland.nl.

RUITER- EN MEN KNOOPPUNTENNETWERK Voor ruiters, menners en hun paarden is het goed toeven in de Montferlandse buitenlucht. Aan de hand van de knooppunten van het ruiter- en men knooppuntennetwerk stel je zelf eenvoudig een route samen. Noteer de nummers van de knooppunten en volg de prachtige route door en langs het Bergherbos met wit-bruine bewegwijzering. Het netwerk is in twee richtingen te rijden en onderweg kom je tevens enkele ruiterproeven tegen voor nog wat extra uitdaging.

Wandelproducten als ‘Stappen in het Verleden’, het ruiteren men knooppuntennetwerk en de ruitervergunning zijn verkrijgbaar bij VVV Montferland, maar ook eenvoudig te bestellen via vvvmontferlandwebshop.nl. Een begeleide wandeling boek je via 0316 291 404.

Montferland Magazine

15

Met boswachter Janine Pelgrum van Natuurmonumenten op ontdekkingstocht

DE GEHEIMEN VAN HET

Bergherbos DOOR SJOERD GEURTS

Glooiende akkers, statige bossen, grenzeloze vergezichten. Maar ook loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog, een prachtige uitkijktoren en een opvallend gevarieerd dierenleven. Het Bergherbos in Montferland herbergt geheimen die je als argeloze bezoeker niet altijd in het oog vallen. Maar als je weet waar je moet kijken, dan is het puur genieten.

Wij zijn benieuwd wat het Bergherbos ons te bieden heeft.

Boswachter Janine Pelgrum van Natuurmonumenten is vandaag onze gids. “Ik noem het Bergherbos altijd een stukje buitenland in Nederland”, zo zet ze meteen de toon. “Eigenlijk is het heel bijzonder. Als je naar Montferland komt, doemt in een vlak landschap plotseling een gigantische heuvel op met prachtige natuur en een enorme diversiteit. Uniek. En dat op een gebied van ruim 1.500 hectare.”

We wandelen met Janine de rode route. Een tocht van zeven kilometer, die vertrekt bij ’t Peeske in Beek. Vroeger het decor van een wasserij, watermolen en forellenkwekerij, tegenwoordig de plek voor bezoekers om bij Uitspanning ’t Peeske op adem te komen. Er is nabij de grote waterbron zelfs gelegenheid tot kamperen in de natuur. Met louter basisvoorzieningen.

Back to basic.

Routes zijn er genoeg. Ze worden in verschillende kleuren aangeduid en variëren van twee kilometer (het speciale rolstoelpad) tot zeven kilometer (de rode Peeske-route die we nu lopen). Daarnaast snijdt het Pieterpad, de bekendste lange-afstands-wandelroute van Nederland, dwars door het Bergherbos. “We kijken nu samen met onze oosterburen welke routes we aan weerszijden van de grens aan elkaar kunnen koppelen. Dat is ook het mooie van deze omgeving.

16

Montferland Magazine

NATUUR Het Bergherbos grenst aan de Duitse Eltenberg. Beide gebieden maken deel uit van dezelfde heuvelrug.”

IJSMASSA’S “Hoe deze relatief platte regio dit bijzondere natuurgebied heeft gekregen? Daarvoor moeten we een stukje terug in de geschiedenis”, vertelt Janine. Om precies te zijn 200.000 jaar. “Het Bergherbos is vroeger gevormd door gigantische ijsmassa’s, die bergen grond en stenen voor zich uit stuwden.

De zogenaamde stuwwallen. Die hebben het landschap op de kop gezet en ook de enorme zwerfkei bij ’t Peeske meegenomen.”

We wandelen langs ’t Peeske het bos in. Fraai zijn de glooiende akkers waar we langs komen. “Deze biologische akkers worden beheerd door Natuurmonumenten en laten delen van het jaar prachtige korenbloemen en klaprozen zien.

In de zomer staat er haver, rogge, zomergerst en spelt op de glooiende hellingen en zonnebloemen in de akkerranden er omheen. De akkers ogen als een groot veldboeket. ” Janine is een liefhebber en heeft tijdens de wandeltocht oog voor alles om haar heen. De bonte specht, een patrijs of buizerd; niets ontgaat haar spiedende ogen. Ze weet zelfs een grazend ree te spotten. Het tovert de zoveelste lach op haar gezicht.

Tijdens de wandeling zien we veel wandelaars, maar ook mountainbikers en joggers die aan hun conditie werken en paarden die de ruiterroute volgen. Iedere recreant is welkom in het Bergherbos en wordt tijdens onze wandeling gedag gezegd. “Mensen sporten hier graag. Daarom hebben we ook een MTB-route uitgezet van 26 kilometer. Die is pittig met flinke beklimmingen en uitdagende afdalingen. De fietsers vinden het geweldig. Daarnaast kent Montferland een ruiter- en men knooppuntennetwerk, dat grotendeels door het Bergherbos gaat.”

SMOKKELAARS Wanneer we richting Stokkum lopen, naderen we de Duitse grens. De plek die vroeger geliefd was bij smokkelaars. Een deel van het Bergherbos blijkt vroeger zelfs in Duitsland te hebben gelegen. “In de Eerste Wereldoorlog legden Duitsers hier loopgraven en bunkers aan. Om een aanval via het neutrale Nederland te kunnen afslaan. Die aanval is er overigens nooit gekomen…”

Janine toont ons een bunker en laat daarna zien dat veel loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog prachtig zichtbaar zijn gemaakt. Door een klein deel van de loopgraven kun je tegenwoordig wandelen. Een stukje landschap met een verhaal.

Maar veel tijd om stil te staan hebben we niet.

Nu we bij Stokkum zijn aangekomen, besluiten we ook de

ROLSTOELPAD EN BUGGYROUTE Vanaf uitspanning ’t Peeske in Beek, loopt een halfverhard rolstoelpad. Dit biedt kinderen in de buggy en mindervaliden de mogelijkheid ook een bezoek te brengen aan het Bergherbos. De route is 1,3 kilometer lang en is gemarkeerd als rolstoelpad. Kinderen kunnen hier ook terecht bij de waterspeelplaats.

uitkijktoren op de Hulzenberg te beklimmen. Deze is pas een paar jaar open. Het kost een paar zweetdruppels om bovenop te komen, maar dan is het uitzicht ook meteen fenomenaal.

“Hier zie je goed de afwisseling tussen de verschillende soorten bomen in het bos. Van lange naaldbomen, witte berken tot dikke beuken.”

De Sint-Vituskerk op de Eltenberg, de Veluwezoom, de bospartijen in het Bergherbos; aan alle kanten worden we verrast.

De uitkijktoren is populair. Diverse mensen bedwingen de trappen. “In het verleden moest je net als wij de gehele route lopen voordat je bij de toren was. Maar sinds kort kun je hier vlakbij parkeren op parkeerplaats ‘Uitkijktoren Hulzenberg’.

Dat maakt het voor mensen die wat minder ver kunnen lopen ook mogelijk eens een kijkje te nemen.” Nadat we de regio vanuit de lucht hebben gespot, dalen we de lange trap weer af. We vervolgen onze route.

Montferland Magazine

17

18

Montferland Magazine

NATUUR

TIP Door het Bergherbos lopen diverse wandelroutes. De routes zijn te volgen aan de hand van gekleurde paaltjes langs de paden. Je vindt de routes op natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/ bergherbos

REPTIELENCORRIDOR Een kilometer verder ontdekken we een open strook. Dit is de reptielencorridor, een zes kilometer lange strook van heideterreintjes, die zich door het Bergherbos heen slingert. De zandhagedis voelt zich erg thuis in heideterreintjes en gedijd hier sinds de aanleg van de corridor erg goed. Vrijwilligers en de schaapskudde zorgen ervoor dat de corridor open blijft.

We zien ook dat de winterstorm van begin 2018 aardig heeft huisgehouden in het Bergherbos. Er liggen nogal wat bomen plat. “Maar dat is niet erg”, zegt Janine. “Dat hoort bij de natuur. Dood hout leeft en zorgt voor veel nieuw leven. Zo komen er insecten en die trekken weer vogels zoals spechten aan.”

De afwisseling is indrukwekkend. Dichte bossen gaan over in open velden met veel planten en dieren. Een lust voor het oog en een feest voor bezoekers. Over dieren gesproken, we

zien zo nu en dan ook honden voorbij komen. “Helaas mogen die niet op de route loslopen. Dat heeft te maken met het wild en met akkervogels. Die hebben een rustplek nodig. Maar we hebben aan het eind van deze route een speciaal uitlaatterrein voor honden en nabij de Wortelweg zelfs een route waar honden los mogen lopen.”

De stevige wandeling zit er bijna op. We zijn met alle tussenstops toch zo’n twee uurtjes onderweg geweest. “Of we nog wat vergeten zijn? Vast wel, maar iedere tocht door het bos is anders. Je kunt hier van alle jaargetijden genieten.

Het bos krijgt iedere maand een nieuw gezicht en juist dat is zo mooi.” 

 Het hondenlosloopgebied is per auto te bereiken via de zandweg schuin tegenover de kruising Kilderseveld/ Beekseweg in Kilder. Aan het eind van deze weg, Wortelweg, vind je een parkeerplaats.  De uitkijktoren op de Hulzenberg is het eenvoudigst te bereiken door te voet vanaf de parkeerplaats aan het einde van de Eltenseweg in Stokkum de zilveren pijlen te volgen. Deze parkeerplaats is nog voorbij parkeerplaats ‘de Zandbulten’.

Montferland Magazine

19

DANSAFDELING MUZIEKSCHOOL OOST-GELDERLAND Wat is er mooier dan met je hele lichaam uitdrukking te geven aan muziek?

Door middel van klassieke dans kun je dat op een kunstzinnige manier doen.

Het unieke aan klassiek ballet is dat de techniek van de danspassen overal ter wereld hetzelfde is. In de les let je op de techniek, houding, het verdelen van je krachten en op expressie.

20

Montferland Magazine

Klassieke dans vraagt om inlevingsvermogen, lenigheid, concentratie, veel geduld en soms ook pijn.

Maar als dans je passie is, wil je je talent ontwikkelen en heb je hier veel voor over.

Dans is voor alle leeftijden, dus maak nu je dromen waar en begin bij Muziekschool Oost-Gelderland.

Gekiekt in

#bergherbos

MONTFERLAND #vvvmontferland Social mediakanalen als Facebook en Instagram zijn niet meer weg te denken in het leven van nu. Zo ook niet in het mooie Montferland.

Trotse Montferlanders en aangenaam verraste bezoekers van dit gebied delen er hun mooiste belevenissen. Of het nu gaat om een schitterend kiekje van het Bergherbos, Kasteel Huis Bergh of een van de molens bij zonsondergang; al dit moois komt voorbij. Geniet mee van een inkijkje in onze social media.

Een bijzonder gezicht: een zonneharp in het Bergherbos!

#huisbergh

#nkwielrennen2017

Kasteel Huis Bergh.

Is het geen plaatje?

#wandelen

Kom per mountainbike alvast in de NK sferen! Zeddam, juni 2017

#hulzenberg

De paden op, de lanen in.

Hulzenberg, winter 2017

Volg ons via social media, geniet mee van al het moois en laat je inspireren voor een bezoek aan Montferland!

Deel je graag je eigen geluksmomentje met ons?

Gebruik dan #vvvmontferland VVVMontferland VVVMontferland

Montferland Magazine

21

Evenementen 2018 Rijke tradities, betrokken vrijwilligers en diverse topsporters zorgen jaarlijks voor een divers aanbod van evenementen in Montferland. Zo staat het begin van het jaar bijvoorbeeld in het teken van carnaval, om vanaf het voorjaar plaats te maken voor diverse sportevenementen

en festivals. Wanneer de herfst haar intrede doet geniet je tijdens de Herfstkleurentocht in Kilder van een heus kleurenpalet. In 2018 vindt zelfs de 45e editie plaats. Iedere eerste zondag van december trotseren duizenden hardlopers het parcours van de Pfixx Solar Montferland Run.

EVENEMENT

DATUM

LOCATIE

MEER INFORMATIE

Prominententoer Montferland

23 juni

Start en finish in Didam

tcdeliemers.nl

Foodtruck Festival Achterhoek in Braamt

6, 7 en 8 juli

Markant Outdoorcentrum, Braamt

foodtruckfestivalachterhoek.nl

26e editie Triathlon Didam

7 juli

De Nevelhorst, Didam

triatlondidam.nl

Fietstocht Historisch Bergh en Elten, deel 3

8 juli

‘s-Heerenberg

kasteelstad.nl

Fietstocht Historisch Bergh slotdag, deel 4

18 juli

’s-Heerenberg

erfgoedfestival.nl

25e Schuttersbogenroute Jubileumeditie

22, 23 en 24 juli

Start in Didam

vvvmontferland.nl

Mechteld ten Ham weekend

25 en 26 augustus

’s-Heerenberg

mechteldtenham.nl

Henk Lubberding Classic

26 augustus

Start en finish in ’s-Heerenberg

h-l-c.nl

35e Stroombroek Triathlon

2 september

Braamt

triathlonstroombroek.nl

Möllebultrace Zeddam

8 september

Zeddam

molenbult-race.nl

Nathan Montferland Trailrun

15 september

Braamt

mudsweattrails.nl

11 Dorpentoer

23 september

In alle 11 kernen van Montferland

welcomsite.nl

Kunst en Kunstig

6 en 7 oktober

Zeddam

kunstenkunstig.nl

45e Herfstkleurentocht

27 en 28 oktober

Kilder

wandel.nl

Herfstrun

18 november

Uitspanning ’t Peeske, Beek

sob-beek.nl

Welkom Bij de Sint

24 en 25 november

Kasteel Huis Bergh, ‘s-Heerenberg

welkombijdesint.nl

Montferlandrun

1 december

Start en finish in ‘s-Heerenberg

montferlandrun.nl

Warm Winter Licht

23 t/m 29 december

Markant Outdoorcentrum, Braamt

warmwinterlicht.nl

TIP Op vvvmontferland.nl zie je welke evenementen en activiteiten er plaatsvinden tijdens jouw bezoek aan Montferland.

22

Montferland Magazine

EVENEMENTEN 25E SCHUTTERSBOGENROUTE JUBILEUMEDITIE Al vele jaren worden er in Didam en haar directe omgeving schuttersbogen geplaatst ter ere van de koningen en schutterijen. De erebogen worden gebouwd door buurtschappen, vriendenclubs en straatverenigingen. Dat er in en rondom Didam, Loil en Nieuw-Dijk zoveel schuttersbogen worden geplaatst, komt omdat er in dit gebied zeven schutterijen zijn - met een gezamenlijk ledenaantal van rond de 2.000 - die hun schuttersfeesten gelijktijdig vieren. De schuttersbogenroute leidt je niet alleen langs deze kleurrijke erebogen, maar ook door een mooi landschappelijk gebied. Deze fietstocht van circa 32 km start in de Raadhuisstraat in Didam en gaat door de omliggende kernen Nieuw-Dijk, Loil, Greffelkamp en Oud-Dijk.

22, 23 en 24 juli 2018

MECHTELD TEN HAMWEEKEND Een cultuurhistorisch weekend in het teken van ‘heks’ Mechteld ten Ham. In Montferland is Mechteld ten Ham een begrip. De oude weduwe werd, als een van de laatste van hekserij beschuldigde vrouwen in Nederland, in 1605 veroordeeld tot de brandstapel. Nu herdenken we deze gebeurtenis met een prachtig weekend in het thema van de Middeleeuwen en sprookjes. Op zaterdag wordt de plantage achter Kasteel Huis Bergh voor kinderen omgetoverd tot een magische sprookjeswereld, het ‘Fluisterwoud’, en rondom het kasteel kun je de markt vinden.

Op zondag wordt in de binnenstad de cultureelhistorische markt gehouden en in de Pancratius kerk de ‘korenslag’.

26 25 en tus augus 2018

Montferland Magazine

23

Rijk grensverleden

Wanneer je neerstrijkt in Montferland kun je niet om haar rijke historie heen. Zo springt het iconische Kasteel Huis Bergh direct in het oog. Dit prominente gebouw stamt uit de 13e eeuw en is het grootste nog bestaande middeleeuwse kasteel dat we in Nederland kennen. Vanaf de naastgelegen plantage is goed te zien dat je je in een grensstreek begeeft, wanneer je vanuit de Hoofdlaan uitkijkt op de Sint-Vituskerk in Hoog-Elten. En wist je dat het internationaal bekende Burgers’ Zoo ooit begon in Montferland? We nemen je mee naar het rijke grensverleden van Montferland.

24

Montferland Magazine

HISTORIE

KASTEEL HUIS BERGH Een dag in het middeleeuwse stadje ’s-Heerenberg is natuurlijk niet compleet zonder een bezoek aan Kasteel Huis Bergh. Aan de rand van de stad omsloten door een gracht, verdedigingswal en het 18e-eeuwse parkbos ‘de plantage’, staat één van de grootste kastelen van Nederland. Huis Bergh is een imposant kasteel, een kasteel zoals een kasteel hoort te zijn! Beklim de toren, dwaal door de gangen en de wapenkamer, bekijk de middeleeuwse kunst- en muntencollectie, de kunstvoorwerpen of bewonder de wisseltentoonstelling. Nadat het kasteel is verkend wandel je naar de kasteeltuin. Deze ‘Oudste tuin van Nederland’ is in 2016 opnieuw ingericht volgens een ontwerp uit 1727. In en rondom het kasteel is van alles te beleven. Regelmatig worden er concerten gehouden en in de winter vormt het kasteel het sfeervolle decor van o.a. de kerstmarkt. Een bezoek aan het kasteel is goed te combineren met een culinair hoogtepunt; een bezoek aan de biologische kwaliteitswijngaard ‘Wijngaard Bergherbos’, onderdeel van Wijngaard Montferland. In de zomermaanden is hiervoor een speciaal arrangement beschikbaar.

MEER INFORMATIE OP: huisbergh.nl wijngoedmontferland.nl

Hof van Bergh 8, ’s-Heerenberg

STADSMUSEUM BERGH Het kleine voorkomen doet misschien anders vermoeden, maar het Stadsmuseum Bergh is groots in ervaring. Het Stadsmuseum dompelt je onder in de rijke geschiedenis van de stad ’s-Heerenberg en het oude graafschap Bergh, waar de machtige heren van Bergh ooit de scepter zwaaiden.

Bij binnenkomst valt de stadsmaquette meteen op, die een prachtig overzicht geeft van hoe ’s-Heerenberg er in de 16e eeuw uit moet hebben gezien. Beluister de audiotour, ervaar de multimedia en speciale belichting en bekijk videobeelden, waardoor je jezelf in het verleden van Bergh waant. Het museum vormt een ideaal begin van stadswandelingen die individueel te lopen zijn of, na aanmelding bij VVV Montferland, onder leiding van een gids.

MEER INFORMATIE OP:

Marktstraat 3, ’s-Heerenberg

stadsmuseumbergh.nl vvvmontferland.nl

Montferland Magazine

25

Bergherbos Op de stuwwal, die zo’n tweehonderdduizend jaar geleden ontstaan is door opstuwing door landijs, bevindt zich het Bergherbos. Er is in het bos gewoond, ijzererts gewonnen, gevochten, gekapt en geplant. Een bos vol verhalen. Zo

vind je bijvoorbeeld langs de weg van Zeddam naar Beek de oprijlaan richting ‘de motte’/Motte Montferland. Deze heuvel is rond het jaar 1000 kunstmatig opgehoogd. Vanaf dit punt had je toentertijd goed zicht op de gehele omgeving. De heuvel is destijds met minimaal zeven meter opgehoogd en werd hierdoor omringd door een gracht. Hoewel de ‘vesting’ al vele eeuwen geleden verdwenen is, is de jachtkamer van de Heren van Bergh nog steeds zichtbaar. Tegenwoordig vind je er een terras/hotel/restaurant ‘Het Montferland’. De motte is eigendom van Huis Bergh.

Het is dankzij Dhr. Van Heek dat het Bergherbos bestaat als natuurgebied. In 1912 heeft hij Kasteel Huis Bergh gekocht samen met gronden waaronder het Bergherbos en combineerde houtteelt/bosbouw met de bescherming van de natuur, met name de roofvogels. Natuurmonumenten nam in 1985 een gedeelte van het beheer van het bos over. Tegenwoordig beheert Natuurmonumenten niet alleen het bos, maar ook de akkerbouwgronden daaromheen. Ooit werd er veel naaldbos aangeplant voor de houtoogst, maar langzaamaan wordt het bos omgevormd naar loofbos.

De Nederlands-Duitse grens heeft niet altijd gelopen waar hij nu loopt. Zo vind je bij Beek, aan Nederlandse zijde van de grens, Duitse loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog. Deze loopgraven zijn bijna honderd jaar na dato weer zichtbaar gemaakt en als wandelaar kun je hier doorheen wandelen.

Ook vind je op diverse locaties bunkerresten uit de Tweede Wereldoorlog.

26

Montferland Magazine

HISTORIE

ELTENBERG Vlak over de Duitse grens ligt het dorp Elten, bekend om haar Eltenberg. Het uitzicht over de Rijnvallei is er prachtig en heeft eeuwenlang dichters en schrijvers geïnspireerd. De oude Sint-Vituskerk is een bezoek meer dan waard.

Van 1949 tot 1963 hoorden Elten en de Eltenberg bij Nederland. Mede dankzij de opbloei van het toerisme was de Nederlandse tijd van Elten een economisch voorspoedige periode. Tijdens de laatste nacht, van 31 juli op 1 augustus 1963, werd er op slinkse wijze gebruik gemaakt van het feit dat Elten weer terug bij Duitsland zou komen. In de dagen en weken voorafgaand reden er honderden vrachtwagens vol waren als thee, koffie en boter Elten en omgeving binnen. Ook stallen, danszalen en kelders werden volgestopt met deze legale ‘smokkelwaar’. Op de ochtend na de teruggave lagen al deze producten in Duitsland, zonder dat ze een centimeter verplaatst waren en zonder dat er invoerrechten over waren

ZELF DE GRENS OVERSTEKEN? De boekjes ‘Bergherbos: een cultuurhistorische wandeling’ en ‘Montferland: een cultuurhistorische fietstocht’ beschrijven beiden een route die je meeneemt naar de Eltenberg. Daarnaast starten de bewegwijzerde routes A0 t/m A9 vanaf parkeerplaats Hoog-Elten, op de hoek van Lindenallee en Luitgardisstraße. Je herkent ze aan de routemarkering op de bomen.

betaald. Slimme handelaren hadden een grote slag geslagen.

De nacht van 31 juli op 1 augustus staat in Elten daarom nog steeds bekend als de Butternacht.

Elk jaar worden er in Montferland evenementen en activiteiten georganiseerd waarbij het rijke grensverleden centraal staat, zoals Het Grenslandfestival, De Grenssteenwandeltocht of De Schmuggeltocht.

Groepen kunnen bij VVV Montferland een Smokkeltocht boeken. De gids neemt je tijdens deze wandeling mee langs het grenskanaal, de voormalige douane, het smokkelcafé en het boterkruis. Je hoort over de vele manieren waarop de smokkelaars de douane te slim af waren. Sterke verhalen met een kern van waarheid! Meer wandelinspiratie vind je in het hoofdstuk ‘Actief’.

Montferland Magazine

27

SCHOONHEID REGIO

stopt niet bij de grens DOOR SJOERD GEURTS De schoonheid van de regio stopt niet bij de grens met onze oosterburen. Ook in Duitsland valt er veel te zien en beleven. Voor de gemeente Montferland en Stadt Emmerich am Rhein reden genoeg om samen op te trekken. Een speciale werkgroep, met daarin beide gemeente, de plaatselijke VVV’s, Natuurmonumenten en Stichting Huis Bergh, is inmiddels actief om de grensregio op de kaart te zetten.

Vooral de toerist profiteert van de bijzondere samenwerking. Het project is gedoopt met de merknaam ‘Eltenberg-Bergherbos’, twee prachtige natuurgebieden die in elkaar overlopen.

Het project wordt ondersteund vanuit het subsidieprogramma INTERREG van de Europese Unie. Het enthousiasme is aan beide kanten van de grens groot, vertellen Wander van Beek van de gemeente Montferland en Jens Bartel van Stadt Emmerich am Rhein. Jens Bartel: “We werken al enkele jaren nauw samen. Het proces verloopt heel goed.” Wander van Beek: “Iedereen voelt zich erg betrokken bij de regio.

Inmiddels zijn er al enkele mooie deelprojecten afgerond, waaronder de restauratie van de ‘motte Montferland’. Deze ligt in het Bergherbos. Een motte is een door mensenhanden opgehoogde natuurlijke heuvel. Motte Montferland is de grootste motte van Nederland en rond het jaar 1000 gemaakt.

Echt genieten!”

De grensoverstijgende samenwerking heeft inmiddels tot meer resultaten geleid. Zoals de historische zichtlaan vanaf Huis Bergh richting de Eltenberg en het uitkijkplatform Kale Jacob.

Daarnaast zijn er op de Eltenberg uitzichtpunten gekomen, waar je wordt verrast met prachtig panorama’s van het Rijndal en het Reichswald richting Kleve. Wander van Beek: “Het uitzicht is van alle kanten prachtig, dus daar zijn we mee aan de slag gegaan. We hadden natuurlijk al de mooie uitkijktoren Hulzenberg in Stokkum, van waaruit je over de hele regio kijkt.

We hebben deze nu voorzien van een informatiepaneel die de bezoekers informatie geeft over de prachtige vergezichten.”

FLORA EN FAUNA Ook op het gebied van flora en fauna gebeuren er mooie dingen. Belangrijke natuurwaarden worden de komende jaren hersteld, de biodiversiteit wordt verhoogd en het Duitse en Nederlandse deel van het projectgebied worden nog meer met elkaar in verbinding gebracht. Jens Bartel: “De maatregelen die we nemen zorgen er tevens voor dat het leefgebied van dieren en planten groter wordt en soorten zich makkelijker en over een groter gebied kunnen verplaatsen bij een veranderend klimaat en ecosysteem. We onderzoeken de mogelijkheid om een ecoduct over snelweg A3 te realiseren, of een brug gedeeltelijk daarvoor in te richten, zodat planten en (kleine) dieren beter en veiliger tussen de Eltenberg en het Bergherbos kunnen uitwisselen.”

Op dit moment is het open heidegebied bij de Hoge Heide op de Hulzenberg, ook wel ‘reptielencorridor’, al goed zichtbaar.

Door het verwijderen van opslag van bomen en struiken zijn er zonnige plekken gecreëerd, waardoor koudbloedige reptielen als slangen en hagedissen zich makkelijker opwarmen.

TOERISME Toerisme is een vanzelfsprekend onderwerp aan beide kanten van de grens. Deze regio deelt haar schoonheid graag. Jens Bartel: “We willen de grenzen opheffen en alle bestaande activiteiten bundelen. We brengen alle routes, bezienswaardighe-

28

Montferland Magazine

HISTORIE

gebouwen zoals de ruim duizend jaar oude Sankt-Vitus Kerk en de Drussusbron op de Eltenberg. In het gebied laten we verder de sporen zien van middeleeuwse ijzerkuilen en van de vroegere zandsteenwinning. Uniek is de aanwezigheid van overblijfselen uit de oorlogen. Tussen Elten en Beek liggen op een stuwwal diverse militaire objecten uit de Eerste en de Tweede Wereldoorlog waaronder loopgraven en bunkerresten die we deels weer zichtbaar gemaakt hebben. Heel bijzonder.”

Wander van Beek: “Deze rijke cultuurgeschiedenis maakt dit gebied onderscheidend. Het historische verhaal vertellen we graag aan de bezoekers. Bijvoorbeeld met een grensoverschrijdende cultuurhistorische wandelroute en een daaraan gekoppeld boekwerk waarin we ingaan op de rijke cultuurhistorie van het gebied.”

den en horeca in kaart en zorgen voor nieuwe verbindingen.

Aan de Duitse kant willen we de toerist op Hoog-Elten extra welkom gaan heten. Er liggen mooie plannen klaar.”

Wander van Beek: “We willen daarbij innovatief zijn en onze gasten nieuwe en aantrekkelijke arrangementen aanbieden.

Dit doen we onder meer door het gebied aantrekkelijker te maken, zonder daarmee afbreuk te doen aan de kernwaarden: rust, groen en ruimte.”

Enkele wandelroutes in het gebied worden aan elkaar gekoppeld, waardoor de toerist verleid wordt om ook eens de grens over te steken. Verder wordt er ingezet op een betere beleefbaarheid voor kinderen. Zo krijgt het gebied een grensoverschrijdende beleefroute, het speelbos bij uitspanning ’t Peeske wordt uitgebreid en er komt een speelvliegtuig, dat verwijst naar het ‘schijnvliegveld’ dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in dit gebied de geallieerden moest afleiden.

HOOGTEVERSCHILLEN Er is kortom veel te beleven in deze groene grensregio.

Het bosgebied is voor veel bezoekers een reden om naar de regio Montferland te komen. Wander van Beek: “Dit bosgebied is het grootste in deze omgeving (Achterhoek, Liemers, gebied ten noorden van Kleve) en onderscheidt zich door de hoogteverschillen in een vlak landschap. Hierdoor kan men vanuit alle hoeken het wisselende landschap en de natuur beleven.

Dat is mooi voor de wandelaar die geniet van de vele routes of nieuwe ervaringen opdoet via het blote voeten- en avonturenparcours op de Eltenberg. Voor de sportieve liefhebber die op zoek is naar een uitdaging hebben we de hoog aangeschreven ‘mountainbikeroute Montferland’ van ruim 26 kilometer.

Er is voor ieder wat wils.” 

CULTUURHISTORIE De cultuurhistorische waarden van de regio worden volgens beide heren gekoesterd en uitgedragen. Jens Bartel: “Dit gebied heeft nog onontdekte schatten. Die maken we zichtbaar. Van Romeinse bouwwerken tot middeleeuwse

Montferland Magazine

29

Directeur Alex van Hooff op zoek naar de roots van Burgers’ Zoo

BRULLENDE LEEUWEN IN

’s-Heerenberg DOOR SJOERD GEURTS Heel af en toen bezoekt hij de stad waar het allemaal begon. Dan kuiert Alex van Hooff door het centrum van ’s-Heerenberg. Bijvoorbeeld om met zijn kinderen terug te gaan naar de basis van het succesverhaal, dat tegenwoordig luistert naar de naam Koninklijke Burgers’ Zoo. “Om te weten wie je bent, moet je weten waar je vandaan komt”, aldus de 46-jarige Arnhemmer.

30

Montferland Magazine

Alex van Hooff is directeur van Burgers’ Zoo. Samen met zijn echtgenote Bertine van Hooff-Nusselder vormt hij de vierde generatie in het familiebedrijf, dat anno 2018 populairder is dan ooit. We duiken vandaag in het verleden. Op zoek naar de oorsprong van Burgers’ Zoo. We beginnen bij het kunstwerk Bergha, dat midden op het Stadsplein in ’s-Heerenberg een plek heeft gekregen. Bergha is een leeuwtje gemaakt door de Berghse kunstenaar Patrick Beverloo en was vijf jaar geleden, bij het eeuwfeest, een cadeau van Burgers’ Zoo aan de stad ’s-Heerenberg.

HISTORIE “Ik vind het een prachtig beeld”, zegt Van Hooff, terwijl hij geniet van de lachende kinderen die bij het leeuwtje spelen.

“Het is mooi dat Burgers’ Zoo hier een zichtbare plek heeft gekregen. ’s-Heerenberg is onlosmakelijk met Burgers’ Zoo verbonden.” Een replica van Bergha heeft ook een plek gekregen in de dierentuin.

Van Hooff heeft zelf drie kinderen, maar die zijn nog te jong om te kunnen bepalen of zij de vijfde generatie binnen Burgers’ Zoo gaan worden. Daar ligt hij niet wakker van.

“Ze mogen zelf bepalen wat ze willen. Maar ze groeien, net als ik, wel tussen de dieren op. Ook ons gezin woont op het terrein van het dierenpark. Dus ze krijgen er zeker wat van mee.”

De interesse van de familie in de geschiedenis is groot. Alex van Hooff schudt desgevraagd een aantal mijlpalen uit zijn mouw. “Het begon allemaal vier generaties geleden. Johan Burgers werd in 1870 geboren. Samen met zijn echtgenote Maria Erwig begon hij een slagerij aan de Oudste Poortstraat in ‘s-Heerenberg. Net als zijn stiefvader en moeder, die in Didam een slagerij runden. Johan was verzot op vogels en wist veel van dieren. Eigenlijk hield hij veel meer van de levende dieren dan van de dode dieren in de slagerij. Zijn verzameling fazanten, pauwen en Duitse doggen groeide.

Hij reisde veel en zo ontdekte hij bij Hamburg de dierentuin Hagenbeck. Daar gingen zijn ogen ‘open’. Je zag geen dieren achter tralies, maar ze liepen vrij rond tussen de grachten en rotsen. Dat wilde hij ook. Iedereen raadde het hem af.

“Daar kun je geen inkomen mee verdienen”, werd gezegd.

Maar Johan trok zich niets van de sceptici aan en verkocht de slagerij. Hij kocht tussen ’s-Heerenberg en Stokkum twee stukken grond om daar zijn eigen dierentuin te beginnen.”

SLAGERIJ We wandelen verder. We komen door de Marktstraat en Alex van Hooff wijst naar het Stadsmuseum. “Hier is vroeger Hotel Burgers geweest. Maar het kan ook een pand er naast zijn. Dit werd gerund door een broer van Johan Burgers.”

We lopen de Walsteeg in. “En dit is de plek waar de familie Burgers ruim honderd jaar geleden een slagerij runde”, klinkt het dan beslist. Van Hooff wijst met een brede glimlach op een anker in de muur met een grote ring. “Daar werden de koeien aan vastgezet. Wat bijzonder dat dit allemaal bewaard is gebleven.”

Montferland Magazine

31

Volgende halte is huis Vogelweide aan de rand van ’s-Heerenberg, waar feitelijk de dierentuin werd opgericht. Maar we kiezen eerst voor een kop thee.

Het is gezellig in het centrum van ’s-Heerenberg. We stappen bij Café De Snor naar binnen, waar Alex van Hooff aandachtig kijkt naar alle carnavalsprinsen die er een plek aan de wand hebben gekregen. “Carnaval is echt iets van deze streek. Ik ben zelf prins van carnavalsvereniging OnGanse in Arnhem geweest. Heb ik toch nog iets meegekregen uit Montferland”, zegt hij lachend.

Eenmaal aan de thee vervolgt hij zijn geschiedenisverhaal. “Op de nieuwe locatie aan de Peeskesweg breidde Johan zijn vogelcollectie verder uit. Maar hij kon er niet van leven. Hij deed er akkerbouw bij. Johan reisde veel rond. Dankzij de kunstmest die hij in Duitsland had

BURGERS’ ZOO ONTVANGT BURGEMEESTER VAN MONTFERLAND Alex van Hooff heeft genoten van zijn bezoek aan ‘s-Heerenberg.

Burgemeester Peter De Baat is op zijn beurt benieuwd naar Burgers’ Zoo, het dierenrijk dat in Montferland is geboren. Hij reist daarom samen met zijn echtgenote Lida af naar het Antoon van Hooffplein in Arnhem.

Bij de entree van Burgers’ Zoo wordt hij warm welkom geheten door directeur Alex van Hooff, die zich in de uren daarna ontpopt als een enthousiaste gids met veel feitenkennis. Tijdens een wandeling door het dierenpark praat hij honderduit. “Je moet Burgers’ Zoo zien als een dorp”, vertelt Van Hooff. “Alleen wonen hier geen mensen maar dieren.

Maar liefst vijfhonderd verschillende soorten. Net als in een dorp zijn daar veel voorzieningen voor nodig.”

De kengetallen die Alex van Hooff opsomt zijn indrukwekkend.

Het park is 45 hectare groot en trekt 1,1 miljoen bezoekers per jaar. Dertig procent daarvan komt uit Gelderland, twintig procent van over de grens. 35.000 mensen hebben een jaarkaart. En wat te denken van het bejaardenhuis voor oude Olifanten. Dierentuinen in Nederland maken onderling afspraken over wie welke olifanten een plek geeft.

ONDER DE INDRUK Peter de Baat is onder de indruk: “Burgers’ Zoo is veel meer dan alleen een dierenpark”, constateert hij. Alex van Hooff knikt bevestigend. “Wij willen onze bezoekers een beleving geven. Daarom is er een diversiteit aan activiteiten. Zo zijn er meerdere malen in het jaar bijzondere evenementen. In juli start er bijvoorbeeld een gloednieuwe musical over de Desert met in de hoofdrol Zoë & Silos. Zij beleven in deze musical een spannend avontuur, waarin het leven in de woestijn op een kleurrijke en educatieve wijze centraal staat.”

We wandelen verder en komen in de Mangrove. Er vliegen hier volgens Alex van Hooff tussen de zeshonderd en duizend vlinders rond in vijftien soorten. “Alle ‘poppen’ komen uit Costa Rica en de vlinders worden hier geboren.”

Peter en Lida de Baat genieten zichtbaar van de vlinders.

Zelfs als er een Thoaspage-vlinder op het colbert van de burgemeester gaat zitten en de gasten ‘verwelkomt’.

32

Montferland Magazine

HISTORIE ontdekt, groeiden de planten hard. Ondertussen groeide ook het dierenpark. Er kwamen steeds meer soorten dieren bij en het terrein besloeg al snel ongeveer acht hectare. Heel bijzonder was de komst van drie leeuwen. Op 30 maart 1913 werd Burgers Dierenpark aan de Peeskesweg officieel geopend. De eerste maand kwamen er 228 volwassenen en 36 kinderen een kijkje nemen. Die cijfers zijn bewaard gebleven. De entree was 20 cent voor volwassenen en 10 cent voor kinderen. Dat is wel veranderd.”

BRULLENDE LEEUWEN De Eerste Wereldoorlog bezorgde Burgers’ Dierenpark flinke problemen. Niet dat het park in de vuurlinie terechtkwam, maar de bezoekers uit Duitsland bleven weg. Ook na de oorlog - toen de inflatie bij onze oosterburen enorm was

- kwamen ze niet terug. Voor Nederlanders zonder auto, en dat waren er in die tijd veel, was ’s-Heerenberg moeilijk bereikbaar via het openbaar vervoer. En er ontstonden meer problemen, zoals de brullende leeuwen, waar de omgeving niet echt blij mee was. De buurt was ongerust. Uiteindelijk hakte Johan de knoop door. Hij ging op zoek naar een nieuwe locatie voor de dierentuin. Hij fietste naar Nijmegen, Arnhem en Grave. In Arnhem vond hij de ideale plek pal naast het Nederlands Openluchtmuseum. “Dan kunnen de mensen ’s morgens naar het Openluchtmuseum en ’s middags naar de dierentuin”, zo redeneerde hij.

De thee is op en we stappen in de auto op weg naar het voormalige woonhuis Vogelweide van de familie Burgers aan de Peeskesweg. Het statige pand kleurt fraai in het zonnetje.

Het is tegenwoordig gepleisterd, maar de vorm is herkenbaar

De Ocean is de laatste halte. Des te dieper we de Ocean inlopen des te dieper komen we in de zee terecht. Hier stroomt acht miljoen liter water doorheen. Alex van Hooff: “Om het koraal te laten groeien schijnt hier 70.000 watt aan lampen. De rotsen zijn opgebouwd uit dood koraal, waar we levend koraal tegenaan hebben gezet.”

Lida de Baat vraagt of koraal ook onderhoud nodig heeft.

“Jazeker”, knikt Alex van Hooff. “Dat weten veel mensen niet, maar je moet koraal ook snoeien. En een leuk weetje is dat een koraal zelf bestaat uit kolonies van kleine diertjes.” 

Montferland Magazine

33

34

Montferland Magazine

HISTORIE

van de historische foto’s die we tijdens de thee te zien kregen.

In het bosterrein achter de woning ontdekt Alex van Hooff ter hoogte van de onverharde Vossenweg rotsen uit de dierentuintijd. Daar staat tevens een houten handwijzer met de tekst Burgers’ Dierenpark.

Hier eindigt het Montferlandse verhaal van Burgers’ Dierenpark, maar niet van de dierentuin. In Arnhem gaat de geschiedenis in 1923 verder. “Het hele gezin Burgers verhuist naar de ‘dienstwoning’ op het dierentuinterrein in Arnhem, die er anno 2018 nog steeds staat. Vanuit de woning verkoopt de familie toegangskaartjes. Opvallend is dat de bezoekersaantallen het eerste jaar van 3.000 naar 30.000 stijgen. De generaties volgen elkaar op. In de jaren dertig wordt het stokje doorgegeven aan de tweede generatie: Reinier van Hooff en Lucy van Hooff-Burgers. Daar vindt de switch tussen de naam Burgers en Van Hooff plaats. De naam Burgers verdwijnt uit de directie, maar het dierenpark zal altijd de naam Burgers blijven dragen! Als een diepe buiging naar de oprichter.

Antoon van Hooff en Greet van Hooff-Wierenga - de ouders van Alex – zijn de derde generatie, waarna Alex van Hooff en zijn vrouw Bertine van Hooff-Nusselder in 2004 aan het roer komen. Iedere generatie drukte een eigen stempel op het park dat uitgroeide tot een publiekstrekker in binnen en buitenland.

“En weet je wat ik heel bijzonder vind?”, vraagt Alex van Hooff retorisch, “dat al die generaties het samen hebben gedaan. Man en vrouw. Samen de schouders eronder. Dat maakt Burgers’ Zoo een rasecht familiebedrijf, waar we met de hele familie nog steeds trots op zijn. Een familiebedrijf dat in ’s-Heerenberg begon. Dat zullen we nooit vergeten. Onze roots liggen in Montferland.” 

Montferland Magazine

35

— Advertorial —

MARKANT OUTDOORCENTRUM Een programma bij Markant Outdoorcentrum ‘Doe je samen met’ collega’s, vrienden & familie of je klas- en studiegenoten! Plezier met elkaar beleven, uitgedaagd worden, ontspannen en samen d’ran! Dat zijn ervaringen die je bij een verblijf bij Markant opdoet want voor alle groepsuitstapjes ga je naar Markant Outdoorcentrum in Braamt!

SUMMERTIME In de zomervakantie is Markant geopend met het Summertime programma. Iedere dag geweldige outdooractiviteiten ondernemen zoals: klimmen op de klimtoren, boogschieten, kanovaren en kanospeurtocht, vlotten bouwen en mountainbiken.

Samen met de familie een gps familietocht, klootschieten of een rondje step-puzzeltocht ondernemen? Kijk ook op onze website voor alle informatie.

GROEPEN Markant Outdoorcentrum is een unieke outdoor- en evenementenlocatie in Montferland. Door de vele en diverse groepsarrangementen ideaal om uw familiedag, vriendenuitstapje of teambuildingsdag met collega’s te ondernemen.

Gezellig ’s avonds rondom het kampvuur! Dat kan als u met uw groep overnacht in het groepsgebouw of op het groepskampeerterrein. Een leuk idee voor een weekendje weg met

36

Montferland Magazine

uw familie of –vriendengroep of als u een verenigingsweekend of schoolkamp organiseert.

RESTAURANT WOODIES Op het centrum van het terrein bij Markant Outdoorcentrum staat een uitstekend restaurant ‘Woodies’ voor feesten, partijen en meetings. Uw feestje bij Markant? Wij stellen u graag voor aan onze horeca afdeling.

Markant Outdoorcentrum Gildeweg 7 7047AR Braamt 0314-335449 info@markant-outdoorcentrum.nl Kijk op de website markant-outdoorcentrum.nl

HISTORIE

KASTEELSTAD ’S-HEERENBERG; DÉ HISTORISCHE STAD IN DE ACHTERHOEK Kasteelstad ’s-Heerenberg is de enige stad in Nederland die zich dankzij de ligging van Kasteel Huis Bergh in het centrum van de stad, kasteelstad mag noemen. Het is niet alleen het indrukwekkende kasteel dat ’s-Heerenberg een middeleeuws karakter geeft, maar het zijn ook de verschillende historische panden in het centrum van de stad.

Stichting Kasteelstad heeft zich als doel gesteld om middels gerichte promotiecampagnes Kasteelstad ’s-Heerenberg op de kaart te zetten. Samen met VVV Montferland, de lokale horeca, het stadsmuseum en Kasteel Huis Bergh stellen zij arrangementen samen voor iedere doelgroep. De stichting ondersteunt activiteiten en organiseert evenementen die kas-

Beleef het Montferlandse verleden met Stichting Kasteelstad, Heemkundekring Bergh en Oudheidkundige Vereniging Didam!

teelstad ’s-Heerenberg het middeleeuwse karakter geven. Daarnaast zet de stichting zich in om de leefbaarheid van de stad te optimaliseren.

MEER INFORMATIE OP: Kasteelstad.nl

HEEMKUNDEKRING BERGH De Heemkundekring Bergh (HKB) is een cultureel-historische vereniging met meer dan 1100 leden. De vereniging fungeert als een platform voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van de mensen en het landschap van het grondgebied van de voormalige gemeente Bergh en haar omgeving. De HKB brengt met ‘het Old Ni-js’ een eigen magazine uit. Diepgaand archiefwerk wordt hierin afgewisseld met luchtige verhalen, mooie foto’s en anekdotes. Daarnaast worden er lezingen georganiseerd en is Berghapedia in het leven geroepen. In deze online encyclopedie vind je informatie over de bewoners en het landschap van het Land van Bergh. De HKB betrekt ook de jeugd bij haar activiteiten middels interactieve lespakketten, scholenprojecten en het organiseren van historische kinderfeestjes. Eind 2018 hoopt de vereniging met haar werkgroepen het dan net gerenoveerde Neije Raethuys uit 1531 in het oude centrum van ’s-Heerenberg te betrekken.

OUDHEIDKUNDIGE VERENIGING DIDAM De Oudheidkundige Vereniging Didam (OVD) heeft als doelstelling het vastleggen van de geschiedenis van de voormalige gemeente Didam in al zijn facetten en die kennis door te geven aan de huidige en komende generaties. Om dit doel te bereiken geeft de OVD het kwartaalblad DOEN en het jaarboek Oaver Diem uit. Daarnaast worden er lezingen, fotopresentaties, exposities en de jaarlijkse Open Dag georganiseerd. Ook heeft de OVD vijftien informatiepanelen ontworpen met foto’s en tekst voor historisch interessante locaties in onder andere Didam, Loil en Nieuw-Dijk. Scan de QR-code op het infopaneel en kom nog veel meer te weten. De panelen zijn te vinden aan de bestaande wandel- en fietsroutes. Eind 2018 zullen alle panelen zijn geplaatst. Je vindt het verenigingsgebouw van de OVD aan de Raadhuisstraat in Didam, in het Albertusgebouw uit 1896.

MEER INFORMATIE OP:

MEER INFORMATIE OP:

Heemkunde.nl Berghapedia.nl

ovd-didam.nl

Montferland Magazine

37

Genieten Montferland kent tal van plekjes waar je heerlijk kunt genieten. Stap even van de fiets en eet je boterhammen bij de picknickbanken bij de Düffels Möll in Stokkum, vanwaar je een prachtig uitzicht hebt. Of laat je inspireren door een Montferlandse keukenbrigade om zelf de keuken in te gaan en je bezoek aan Montferland opnieuw te beleven. Scoor je nieuwe outfit in Didam en sluit je dagje winkelen af met een borrel op een van de sfeervolle terrassen. Laat je verwelkomen door gastvrije Montferlanders!

SHOPPEN IN GASTVRIJ DIDAM Als je tijdens je verblijf in Montferland eens even lekker wil kuieren door diverse winkelstraten, dan kun je terecht in Didam. Het dorp kent een gevarieerd aanbod aan winkels. Zo vind je er een aantal van de bekendere modeketens, maar ook luxe speciaalzaken. Er is keus voor iedere portemonnee. Didam is het grootste dorp binnen de gemeente Montferland en kent een levendig centrum. Ondanks dat Didam de afgelopen decennia een enorme groei heeft doorgemaakt is de mentaliteit gelukkig gebleven, zoals we deze van de traditionele Didammer kennen; vriendelijk, uitnodigend en ‘doe maar zo gewoon mogelijk’. Laat je verleiden tot een dagje shoppen in Didam! Even lekker pauzeren of je dagje shoppen afsluiten met een borrel? Strijk dan neer op een van de sfeervolle terrassen.

Het dorpscentrum is gemakkelijk per trein en per bus te bereiken. De auto parkeren kan er zelfs gratis én voor de deur. Een compleet overzicht van de winkels, horeca en diensten vind je op gastvrijdidam.nl.

ONDER DE WOL Vaak hoor je mensen zeggen dat de ochtend het mooiste moment van de dag is. Dat geldt ook zeker in Montferland. Zie de zon opkomen van achter het heuvelachtige Bergherbos of geniet van de wegtrekkende dauw over de weidse, bloemrijke velden. Wat dacht je van een overnachting in een stoere safariboomhut, een vorstelijke toren bij Kasteel Huis Bergh of een knusse Bed & Breakfast? De overnachtingsmogelijkheden in Montferland zijn zeer divers. Een breed aanbod aan Bed & Breakfasts, (natuur)campings, hotels en vakantiewoningen vind je op vvvmontferland.nl/ overnachten.

38

Montferland Magazine

TIP

Nederland kent nog twee overdekte markthallen waar een echte weekmarkt plaatsvindt. De markthal in Didam uit 1951 is er daar één van. Iedere vrijdag tussen 10:30 en 17:30 uur vind je op de markt verse producten als vis, groente, kaas, bloemen en brood. Daarnaast vind je er snuisterijen, sieraden en kleding. Marktplein 3, 6942 AA Didam.

GENIETEN

Geitenkaasbitterbal VAN HAVEZATHE CARPE DIEM

Zwarte knoflook cremeux Zwarte knoflook Water Eidooier Roomboter Gelatine Limoenzeste

Havezathe Carpe Diem is gelegen in de landerijen van het kleine buurtschap Vethuizen. Er is veel keus in streekproducten van lokale ondernemers.

Zo zitten de meeste leveranciers van echte streekproducten op een steenworp afstand. De keukenbrigade werkt dan ook graag met deze echte ambachtelijke producten. Varkensvlees van Sandershof of in het geval van onderstaand recept; geitenkaas van de buren, geitenhouderij Elshoff. Het team heeft een eigentijds gerecht neergezet met invloeden vanuit de hele wereld en respect voor het topproduct uit de eigen regio. Het gerecht prijkt al een tijdje op de kaart van de Havezathe maar wordt ook veelvuldig gebruikt in andere componenten.

Hiernaast de recepturen van dit gerecht.

BITTERBAL VAN GEITENKAAS (VOOR 15 BALLEN) Water 35 ml Slagroom (20% vet) 85 ml Roomkaas 85 gr Geitenkaas 170 gr Tijm 2 Ă 3 takjes Blanke roux 100 gr Eiwit 30 ml Paneermeel 100 gr Doe het water en de slagroom, roomkaas, geitenkaas en tijm in een pan en laat smelten tot het een gladde massa is. Breng op smaak met peper en zout. Haal de tijm uit de pan en bind de massa af met de blanke roux. Koel de massa af. Draai ballen van de massa en haal twee keer eerst door de eiwit en daarna door het paneermeel. Frituur ongeveer 4-5 minuten op 175 graden.

1,5 bol 200 ml 80 gr 60 gr 6 bl Âź limoen

Verwarm de zwarte knoflook, water, peper, zout en de limoenzeste.

Draai dit fijn in een blender. Meng met de eidooier en zorg dat de massa langzaamaan dikker wordt.

Voeg de gelatine toe en daarna de koude roomboterblokjes. Giet de massa in de gewenste vorm en laat afkoelen.

Zwart sojaschuim Kikkoman (soja) Sereh Water Gember Lecite

50 ml 1,5 st 250 ml 2 gr 15 gr

Zet de Kikkoman, sereh, water en gember op in een pan en laat rustig ongeveer 30 min trekken (niet koken). Voeg de lecite toe en maak schuimig met een staafmixer.

Montferland Magazine

39

Nieuwe eigenaren blazen leven in monumentale molen ‘Düffels Möll’

De parel van Stokkum DRAAIT WEER RONDJES DOOR SJOERD GEURTS

40

Montferland Magazine

GENIETEN

Het adres van de molen is Molenberg 7 in Stokkum en ligt op 400 meter van fietsknooppunt 80.

De molen is gratis toegankelijk en vrijwel iedere zondag geopend van 11:00 tot 17.00 uur en wanneer de vlag uithangt.

Het landschap in Montferland is puur. Zeker in het pittoreske Stokkum, aan de voet van de Hulzenberg. De Sint-Suitbertuskerk torent fier boven het kerkdorp uit, iets wat zeker geldt voor de Düffels Möll.

Het maakt niet uit van welke kant je Stokkum komt binnenfietsen, de hoger gelegen molen vraagt vanuit elke hoek om aandacht.

Terecht! Het is een van de parels van Montferland.

Wij nemen vandaag een kijkje op de Möllebult, waar de molen het tegenwoordig weer voor het zeggen heeft. De molen is wandelend en fietsend prima te bereiken. Sterker nog, wil je echt genieten van het uitzicht over het Bergherbos dan bedwing je op deze manier de onverharde weg. Het levert mooie plaatjes op. Mocht je wat slechter ter been zijn, dan is er ook geen man overboord.

De nieuwe eigenaren hebben extra parkeerplaatsen aangelegd, om iedereen de kans te geven dit plekje te bezoeken.

De geschiedenis van Düffels Molen - in het dialect Düffels Möll - begint in 1861 wanneer de uit Angerlo afkomstige molenaarszoon Dorus Wintering de molen bouwt. Het is een zogenaamde ‘grondzeiler’, die vanaf de grond in gang kan worden gezet. In 1890 komt molenaar Jan Düffels in beeld.

Hij is afkomstig uit het Duitse grensgebied. Düffels neemt de molen over, maalt granen en richt zich daarbij op het vak van bakker. In het woonhuis naast de molen - het Muldershuus - wordt een complete bakkerij ingericht. De molen doet

Montferland Magazine

41

42

Montferland Magazine

GENIETEN jarenlang dienst onder leiding van drie generaties Düffels.

Totdat deze tot stilstand komt en in verval dreigt te raken. Op het moment dat enkele jaren geleden het bordje ‘te koop’ bij de molen komt te hangen, is heel Stokkum in last. Het kan toch niet zo zijn dat dit prachtige monument een stille dood sterft? Maar plotseling is daar de verlossing. In 2017 wordt het makelaarsbord voorzien van de tekst ‘verkocht’. Sindsdien gloort er nieuwe hoop bij de Stokkummers. Felix Dijkman en zijn partner Marian Hettelaar zijn de nieuwe eigenaren van Düffels Möll en hebben er zin in. Ze gaan voortvarend aan de slag met renovatie en restauratie.

TERUG IN DE TIJD Düffels Möll is een belangrijk gebouw voor Stokkum. De dorpsgenoten zijn trots op de historische molen, waar veel verhalen over te vertellen zijn. Zoals de luchtgevechten tijdens de Tweede Wereldoorlog, die pal boven de molen plaatsvonden. De molen kwam wonderwel ongeschonden uit de strijd.

De nieuwe eigenaren kennen de geschiedenis. Zij kochten de molen uit de erfenis van de familie Düffels en gingen aan de slag met de restauratie. We ontmoeten ze in het woonhuis, waar de tijd heeft stilgestaan. “Dit is een volgend project”, lacht Felix Dijkman terwijl hij wijst op het gedateerde maar authentieke interieur. Felix is eigenaar van het ’s-Heerenbergse poedercoating bedrijf Dijkman Coating, terwijl partner Marian een bedrijf heeft in interieuradvies. Handig als het Muldershuus straks weer bewoonbaar moet worden gemaakt.

De eerste logische vraag: waarom koopt iemand in ‘vredesnaam’ een molen? Er klinkt weer gelach. Felix: “We zijn al langer op zoek naar een bijzondere plek en woning. We hadden nooit gedacht aan een molen, maar toen die op ons pad kwam, kregen we er meteen een gevoel bij. Onze ambitie is de molen terug te brengen naar de staat van rond 1900. Ik ben veel archieven ingedoken en ik denk dat het historisch gezien aardig gelukt is. De laatste grote ingreep staat voor de komende jaren gepland.

Montferland Magazine

43

44

Montferland Magazine

GENIETEN Het rieten dak moet vervangen worden. Omdat er toch groot onderhoud nodig is, zien we dit meteen als het juiste moment om het dak een bitumen bedekking te geven. Vroeger had de molen ook een bitumen kap.”

Inmiddels is er al veel gebeurd, bevestigt ook Marian. “De molen is flink gerenoveerd en in een goede technische staat gebracht. De schoren, staartbalk, kruilier zijn allemaal vernieuwd. Net als het ‘groot onderhoud schilderwerk’. Daarbij staat de molen tegenwoordig ’s avonds in het licht dankzij subtiele ledverlichting. Het zorgt voor een sprookjesachtig beeld.”

De nieuwe eigenaren zijn blij dat de molenaar Fabian Gerritsen en leerling molenaar Thije Jansen aan de molen verbonden blijven. Ze hebben de molen na een tijd van stilstand weer op gang gebracht. Felix: “Deze mannen hebben een grote passie voor molens. Zij weten als geen ander hoe de molen moet draaien. Fabian en Thije zijn prima gastheren en vertellen toeristen graag over hun passie en kennen de geschiedenis van de molen.”

GENIETEN VAN OMGEVING Volgens Felix Dijkman zijn de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de gemeentelijke Monumentencommissie enthousiast over de plannen. “Er is in de loop van de jaren veel gebeurd. Door de opkomst van de elektriciteit werden de wieken in 1927 verwijderd. Toen in 1937 ook de kap

verdween, kreeg de molen, of eigenlijk wat er van over was, de bijnaam het ‘peperbusje’. Na jarenlange strijd werd de molen na een reconstructie in 1988 weer in gebruik genomen.

Nu dertig jaar later hebben we een volgende stap gezet.

De molen is zo goed als mogelijk historisch verantwoord hersteld. Als alle vergunningen binnen zijn volgt de schuur, het ‘Muldershuus’. We gaan hier wonen. Ook de kinderen Floor en Tim genieten van deze geweldige plek. Het is een mooi project. We nemen de tijd en zorgen dat de omgeving en toeristen er net zo van kunnen genieten als dat wij doen.”

We maken een rondje door de molen en over het perceel van 22.000 vierkante meter. Binnen in de molen krijgen we een kijkje achter de techniek. Felix praat als een kenner honderduit. Hij heeft zich zichtbaar verdiept in de geschiedenis.

We ontdekken dat ook ‘de belt’, oftewel de ruimte rond de molen, inmiddels is vergroot met fraaie kastanje hekjes voor de veiligheid. “We maken straks nog een e-bike laadpunt en rond de molen plaatsen we picknickbanken, zodat mensen heerlijk kunnen zitten. Dit moet een oase van rust zijn. Een plek waarvan je geniet van de molen en het prachtige uitzicht.

Wat dat betreft heeft deze omgeving veel te bieden. Een mooi glooiend landschap, de uitkijktoren in het Bergherbos en de rustieke akkers. Met als absoluut rustpunt Düffels Möll. Hier kun je je een dag vermaken.” 

Montferland Magazine

45

Nieuwe website nodig?

0223 74 60 30 | digital4u.nl | studio@digital4u.nl facebook.com/Digital4u | linkedin.com/company/digital4u

46

Montferland Magazine

De grootste kabelwaterskibaan van Nederland Recreatiegebied Stroombroek

Montferland Magazine

47

Tot ziens in Montferland!

48

Montferland Magazine