Aspecten

De ziel moet altijd op een kiertje staan Opdat de hemel als ze langskomt, niet hoeft te wachten…

Emily Dickinson

2

Aspecten

Kunst is psychose, maar dan een beheerste psychose die onverdeeld en constructief is.

In een tijd van emotionele strijd doe je er misschien beter aan te luisteren naar een bepaald muziekstuk, dan dat je een deskundige raadpleegt, kun je misschien beter een tekening van de situatie maken dan dat je probeert uit te dokteren hoe het zit.

Rede is afstandelijk en legt zijn eigen beperkte ordening aan het leven op, terwijl de schone kunsten ons bij onszelf brengen en vrijwel alles kunnen bevatten wat menselijkerwijs voorstelbaar is.

Thomas Moore, uit: Ons diepste zelf

3

Op de omtrek van een cirkel vallen begin en einde samen.

Herakletos 4

Inleiding Toen de bladeren vielen, viel ik ook. Ik was verbaasd.

Ik beschouwde mezelf weliswaar als kwetsbaar, maar toch onverwoestbaar.

Mijn hand overspeeld, te lang onder druk gestaan, mijn grenzen opgezocht en overschreden.

Ik ben voor het eerst in lange tijd weer gaan schilderen. Geen kunst. Psychosynthese, een ontleding van mijn ziel, mijn zelf, mijn ego, mijn Zijn.

Ik voelde me versplinterd, als gekleurde scherven zag ik mijzelf in fragmenten, facetten, om me heen zweven, langzaam cirkelend, draaiend, zoekend, dalend. Een kleurig glaswerk wat uitelkaar was gespat. Langzaam moesten deze vele stukjes dalen en dralen om daar, op de grond, een nieuw mozaïek te vormen van wie ik werkelijk ben.

Mijn leven, mijn Zijn (als in existentie): ik leef dichter bij mijn ziel, en bij mijn gevoel, bij wie ik geloof dat ik wil en kan zijn. Wie ik ben. In nieuwe alertheid en vanuit verruimd bewustzijn.

Het schilderen van de bollen is een meditatie op de vele aspecten die tezamen “mij” zijn, een beeld geven van de vele gevoelens die ik heb, de passies, de emotionele staat van zijn waarin ik op verschillende momenten verkeren kan, de rollen die ik heb t.o.v. anderen, maar ook ten opzichte van mijzelf. En bovenal: een spiegel van mijn ziel.

De cirkel, de bol, ze geven me als vorm alles wat ik nodig heb om mezelf opnieuw vorm te geven en mezelf te zien voor wie ik ben.

Ik ben een kruispunt van tegenstellingen: Een cirkel waarvan de omtrek nergens en het middelpunt overal is.

P. Borque

5

moed de; m 1 het binnenste vd mens; gemoed: het was ons droef te ~e we waren bedroefd 2onverschrokkenheid, dapperheid: ~ putten uit hoop, kracht ontlenen aan; de ~ erin houden het niet opgeven moe·dig bn, bw vol moed; dapper

6

Moed

De moed om zekerheden los te laten, is een vereiste voor creativiteit.

Erich Fromm

"Wij kiezen voor een visie op de wereld die ons de last oplegt om in ons maatschappelijk gedrag de moeilijkste tegenstellingen met elkaar te verzoenen: goedheid zonder onverdraagzaamheid, moed zonder fanatisme, intelligentie zonder wanhoop, hoop zonder verblinding."

Martin Luther King

Guillaume Apollinaire, 1880-1918 French Poet, Philosopher Do not let your fire go out, spark by irreplaceble spark, in the hopeless swamps of the approximate, the not-quite, the notyet, the not-all.

Do not let the hero in your soul perish, in lonely frustration for the life you deserved, but have never been able to reach. Check your road and the nature of your battle.

The world you desired can be won. It exists, it is real, it is possible, it is yours.

7

in·Inspi·ra·tie (de ~ (v.), ~s)

1 gevoel hoe men een klus, m.n. het maken van een kunstwerk, kan aanpakken => bezieling, pathos be·zie·ling de; v 1 het bezielen 2 innerlijke inspiratie 8

Inspiratie

De ware ontdekkingsreis is geen speurtocht naar nieuwe landschappen, maar het waarnemen met nieuwe ogen.

Marcel Proust

9

zus·ter (de ~ (v.), ~en/~s) 1 zus 2 vrouw met wie men zich op enig gebied verbonden voelt zus·ter·schap2 (het, de ~ (v.))

1 hoedanigheid van zuster, zusterlijke verwantschap ver·bre·ken -brak, h -broken 1 kapotmaken 2 schenden

10

Zusterschap (verbroken)

Laat het verleden niet teveel van het heden opslokken.

-WILL ROGERS

Vrees minder, hoop meer; Klaag minder, adem meer; Praat minder, zeg meer; Haat minder, bemin meer; en alle goede dingen zullen de jouwe zijn!

Twee monniken en een vrouw Twee monniken die op reis waren kwamen bij een rivier aan, waar ze een vrouw ontmoetten. Omdat de vrouw bang was voor de stroming in de rivier vroeg ze of de monniken haar naar de overkant wilden dragen. Een van de monniken aarzelde, maar de andere zette haar op zijn schouders, stak het water over en zette haar neer op de oever aan de overkant van de rivier. De vrouw bedankte hen en vertrok. Terwijl de monniken hun reis vervolgden, was de ene monnik in zichzelf gekeerd en aan het broeden. Niet meer in staat om het zwijgen te bewaren zei hij wat hem dwars zat.

"Broeder, onze spirituele training leert ons elk contact met vrouwen te mijden, maar jij pakte haar op je schouders en droeg haar!"

"Broeder", antwoordde de andere monnik, "Ik heb haar neergezet aan de overkant, terwijl jij haar nog steeds bij je draagt."

Hij die leeft van het gevecht met de vijand, heeft er belang bij die vijand te behouden.

-NIETZSCHE 11

con·tem·pla·tie (de ~ (v.), ~s) 1 vrome overdenking => overpeinzing be·zin·ning (de ~ (v.))

1 het zich bezinnen => beraad 2 helder besef na een periode van onrust => inkeer 12

Contemplatie Contemplatie is niet alleen een verdieping van de ervaring, maar ook een radicale verandering in de wijze waarop iemand is en leeft. De essentie van deze verandering is nu juist de bevrijding uit het afhankelijk zijn van externe middelen ten behoeve van externe doelen.

-Thomas Merton

13

ja·loe·zie (de ~ (v.), ~ën) 1 gevoel van leed of spijt over het goede dat een ander te beurt valt en dat men hem niet gunt => afgunst,

ijverzucht, kinnesinne, naijver

14

Jaloezie De ontmaskering van het monster met de groene ogen

Door Kathy Labriola Jaloezie is een hele verzameling emoties

We hebben de neiging jaloezie te beschouwen als een enkele emotie, maar het is in feite een hele verzameling gevoelens die samengeklonterd zijn. Jaloezie kan zich manifesteren als boosheid, angst, pijn, gevoel van verraden zijn, bezorgdheid, beroering, verdriet, wantrouwen, depressie, eenzaamheid, afgunst, hebzucht, gevoel van machteloosheid, minderwaardigheid of buitengesloten voelen.

Het is vaak nuttig de exacte mix van ingrediënten te identificeren als je jaloezie voelt. Wat is de primaire emotie die je voelt als je jaloers bent?

Duidelijkheid over de exacte componenten van je jaloezie krijgen, kan een gigantische stap voorwaarts zijn om grip op de dingen te krijgen en problemen op te lossen.

Jaloezie heeft te maken met angst

Het is cruciaal te begrijpen wat jaloezie is, en waar het mee te maken heeft. Jaloezie heeft te maken met angst - angst voor het onbekende en voor verandering, angst voor het verliezen van macht of controle in een relatie, angst voor schaarste en/of verlies- en verlatingsangst. Het is een reflectie van onze eigen onzekerheid met betrekking tot onze waardigheid, bezorgdheid of we wel voldoen als vriend(in), en twijfels over onze begerenswaardigheid.

Achter elk gevoel van jaloezie schuilt een emotie die veel belangrijker is dan de jaloezie zelf. Achter de jaloezie zit een onvervulde behoefte of een diepe angst dat onze behoeften niet vervuld zullen worden. Herkenning van deze angsten en onvervulde behoeften is de sleutel tot de ontmaskering van jaloezie en het wegnemen van haar macht. Jaloezie is alleen maar de vinger die wijst naar de angsten en behoeften die we niet onder ogen durven zien.

Als onze jaloezie op gaat spelen, is dat het prehistorisch, reptiele gedeelte van onze hersenen, dat overgaat tot de 'vecht of vlucht' reactie, omdat we voelen dat onze overleving bedreigd wordt.

"Afgunst wordt veeleer geboren uit de onvolkomenheid van hem

die haar koestert, dan uit de volkomenheid van hem die haar inboezemt.

Comtesse Diane

15

Scor·pio (de ~ (m.))

1 het sterrenbeeld Schorpioen as·cen·dant (de ~ (m.), ~en) 1 [astrol.] sterrenbeeld in de dierenriem dat op het tijdstip van de geboorte boven de horizon komt 16

De ascendant, Scorpio Schorpioen ~De Ondoorzichtige~ 'Alles of niets' Met deze ascendant maak je al snel een vastberaden, resolute en sterke indruk op andere mensen. Iemand die bereid is alle hindernissen te nemen bij het bereiken van eenmaal gestelde doelen. Niets wordt op het eerste gezicht als waar aangenomen, je bezit een uitstekende opmerkingsgave met een goed oog voor de zwakke plekken van een ander, en je wilt de dingen graag diep doorgronden. Altijd op zoek naar de kern, naar de diepere betekenis. Je zelfbeheersing is bijzonder groot, anderen zien niet veel aan jou, ook bij grote innerlijke opwinding ben je in staat uiterlijk heel kalm te blijven. Conflicten ga je niet uit de weg, maar het achterste van je tong laat je zelf zelden zien. Je kent extreme gevoelens van liefde en haat en bent in staat lange tijd wrok en wraakgedachten te koesteren jegens iemand die jou onrecht heeft aangedaan.

Getal: 8 Positieve eigenschappen: Beleefd, betrouwbaar, doelgericht, excentriek, fanatiek, fel, geconcentreerd, intelligent, leider, onderscheidingsvermogen, praktisch, sterk, tactvol, vasthoudend, verstandig, zelfbeheersing, zelfvertrouwen.

Negatieve eigenschappen: Eenzaam, gewetenloos, hard, hooghartig, intrigant, koppig, materialistisch, meedogenloos, ongelukkig, onverdraagzaam, schuldig voelend, tiranniek, wreed, zorgeloos.

Schorpioen: Essentie, transformatie, intens, emotionele groei, dood, regeneratie

17

een·voud (de ~ (m.), ~en) 1 het weinig samengesteld, niet ingewikkeld zijn =>

simpliciteit

2 afwezigheid van praal of overdaad, ongekunsteldheid 3 argeloosheid 18

Eenvoud Leef eenvoudig, maar wees gecompliceerd Thomas Moore

Eén van de meest belangrijke - en meest verwaarloosde - elementen in het aanvangsstadium van het innerlijke leven is het vermogen om te reageren op de realiteit, de waarde en schoonheid van doodgewone dingen te zien, ons bewust te worden van de grootsheid die overal rondom ons is...

-Thomas Merton

Wanneer de oplossing eenvoudig is, betekent dat dat God antwoordt.

-ALBERT EINSTEIN

19

be·gin (het ~) 1 tijdstip waarop iets aanvangt of aangevangen is => aanvang, beginperiode, kick-off, opmaat, voorspel; <=>

einde

2 het allereerste deel van iets => oorsprong em·bryo (het ~, ~'s/~nen) 1 organisme in zijn eerste ontwikkelingsstadium na de bevruchting

20

Het begin (embryo)

Geboorte Dit is het gevecht dat iedereen wint en dat ieder zal hebben verloren.

Wacht maar even totdat het begint: stormenderhand scheuren hier alle vliezen ook die waar wij zelf warm in mochten wonen.

Met de kracht van het licht breekt oud zaad, laat het vruchtwater nu dus maar stromen: wat overtollig wordt moet ik verliezen want vandaag heb ik toevallig haast: ik wil nu wel even worden geboren!

J.B. Charles , uit "De blauwe stoel"

Wat was je oorspronkelijke gezicht vóór je geboorte?

Zen-koan

21

hu·mor (de ~ (m.))

1 situatie of uitspraak die vrolijke verbazing en gelach opwekt

22

Humor If I had no sense of humor, I would long ago have committed suicide.

(Mahatma Gandhi)

Humor is overwonnen droefheid.

23

in·tel·li·gen·tie (de ~ (v.))

1 verstandelijk vermogen in·tel·lect (het ~, ~en) 1 geheel van verstandelijke vermogens van een of de mens 2 intelligentia 24

Intelligentie Wat was het doel van deze pelgrimstocht?

Het laten zegevieren van een nieuwe intelligentie.

Wallace Stevens

Creativiteit en wijsheid Meestal vat men onder het begrip ‘intelligentie’ niet eigenschappen als creativiteit, en wijsheid. Guilford sprak echter van divergente productie, een vorm van intelligentie die veel gemeen heeft met creativiteit. Ook Sternbergs synthetische intelligentie heeft hiermee te maken. De psycholoog Raymond B. Cattell maakte verder een onderscheid tussen twee vormen van intelligentie die hij aanduidde als fluïde intelligentie en gekristalliseerde intelligentie. De eerste vorm had vooral te maken met het vermogen om snel en abstract te kunnen denken, de tweede vorm met kennis en ervaring.

Wijsheid kan men beschouwen als een variant op deze tweede vorm.

De door de intelligentie ontdekte waarheden blijven onvruchtbaar. Alleen het gevoel is in staat dromen te bevruchten.

-ANATOLE FRANCE (in: Les Opinions de Jérôme Coignard)

25

ge·vreesd (bn.)

1 vrees inboezemend => geducht

26

Gevreesd door anderen Met terugwerkende kracht Harpij als feeks werd ik geboren tot feeks werd ik gedoopt met verbrande vleugels de wereld ingeworpen door het vuur weer tot leven gewekt ingegaan tot de heerlijkheid tussen het licht en de duisternis kwamen de ontelbaren in de blinde vlek opnieuw tot spraakverwarring opnieuw geboren met terugwerkende kracht tot engel herboren tot zuiverheid teruggebracht tot het heilig moment tot het water de symboliek van het vuur voorbij tot de vingers op de ogen de ganse nacht met terugwerkende kracht het sacrale bewonen onder de bomen harpij treedt in tot mij en blijf mij naderkomen.

Judith Herzberg, uit Zoals 27

pijn2 (de ~, ~en) 1 onaangename, vaak sterke gewaarwording in het lichaam als gevolg van verwonding of ziekte => zeer 2 geestelijk lijden, verdriet

28

Pijn De genade treft ons terwijl we in grote pijn en rusteloosheid verkeren... Soms breekt precies op dat moment een golf van licht onze duisternis binnen, en het is alsof een stem zegt: "Jij bent aanvaard [accepted]."

-Paul Tillich

29

ont·hul·ling (de ~ (v.), ~en, ~en, ~en) 1 het onthullen van een standbeeld 2 openbaarmaking van een geheim of van iets dat nog onbekend was => openbaring 3 dat wat publiekelijk bekend wordt 30

de onthulling Betrokkenheid Op dit niveau van de lagen van persoonlijkheid gaat het om de zingeving. Het gaat om zeer persoonlijke vragen zoals ‘waartoe’ men zijn of haar werk wil doen of nog verder gaand, wat men als zijn of haar roeping in de wereld ziet.

Hier draait het dus om de vraag wat ons ten diepste beweegt om te doen wat we doen. Het gaat hier om bewustwording van de betekenis van het eigen bestaan in het grotere geheel van de wereld en van de rol die men voor zichzelf ziet in relatie tot de medemens. Terwijl het identiteitsniveau betrekking heeft op de persoonlijke eigenheid van het individu, gaat het op het niveau van betrokkenheid om betekenisverlening aan het eigen bestaan in relatie tot een groter geheel. De centrale vraag op dit niveau is waartoe ben ik, oftewel waar komt mijn persoonlijke inspiratie uit voort?

Zo kan het antwoord van religieuze aard zijn, maar men kan ook denken aan betrokkenheid op de medemens, op het milieu, op een ideaal als vrede op aarde en dergelijke. In ieder geval gaat het om diepe persoonlijke waarden die de persoon beschouwt als onverbrekelijk verbonden met zijn of haar bestaan.

Er is meer dan het reflecteren op de verschillende niveaus. Er is mijns inziens ook een openbaring die buiten ons omgaat, maar wel rechtstreeks op ons hart, onze kern, gericht is. Bij wedergeboorte is sprake van een vernieuwing die van binnenuit plaatsvindt.

31

moe·der·schap (het ~) 1 het moeder zijn => materniteit over·ga·ve (de ~) 1 opgave van de strijd => capitulatie 2 toewijding 32

Moederschap Een menigte Verbaasd merkte de moeder dat zij een menigte werd.

Binnen enkele dagen was het gebeurd, bleek zij uiteengevallen in een waaier van vrouwen.

De weerloos-blije liep daar van haar geheugen te genieten; de verslagene, die snel op weg wilde naar welke dood dan ook; de trieste die er niets van begreep, die alleen zachte vlindervleugels tegen de wangen van het kind zag slaan, onophoudelijk. Rond het groepje stormde de furie, pamfletten en woedende brieven in de handen. Achteraan ging de wanhoopsmoeder die al maanden de kapper niet had gezien.

Hoe hen te hoeden, te zorgen dat elk de voeten in dezelfde richting sleept?

Ons is iets overkomen, kan ze zeggen, wij zijn de menigte die moeder heet.

En zij die in de verte aan het water staat, en wenkt, is een van ons.

Anna Enquist uit: De tussentijd,

33

ver·driet (het ~) 1 gevoel van droefheid => droefenis, kommer, leed, smart,

treurigheid, treurnis, wee

stil (bn.)

1 zonder geluid => geluidloos, geruisloos; <=> lawaaierig 2 niet of weinig bewegend => als door de bliksem getroffen,

bewegingloos, immobiel, onbeweeglijk, roerloos, statisch 3 rustig, kalm 4 verborgen, heimelijk 5 (van gevoelens en gedachten) niet in woorden geuit

34

Stil verdriet Men moet Men moet altijd enigszins verdrietig zijn, anders is men verloren, maar men moet wel een beetje verloren zijn – van het reddeloze soort – anders zou men alleen maar gelukkig zijn, toch moet men ook gelukkig zijn, zo maar gelukkig kunnen zijn, in alle staten van geluk, anders zou men maar verdrietig zijn, enigszins verdrietig altijd.

Toon Tellegen Uit: Minuscule oorlogen, niet met het blote oog zichtbaar

Aware of what will hurt you you're prepared to remain this way so sad yet safe with your afflictions afraid to start a brand new day Siouxie and the Banchees 35

te·der·heid (de ~ (v.), -heden) 1 zachte, hartelijke liefde te·der (bn.)

1 zacht en liefdevol

36

Tederheid

Er is in alle dingen een onuitputtelijke zoetheid en zuiverheid, een stilte die een bron van activiteit en vreugde vormt. Het welt op in woordenloze vriendelijkheid en stroomt uit naar mij vanuit de ongeziene wortels van alle geschapen wezens, mij teder verwelkomend, mij groetend met een onbeschrijfelijke nederigheid.

Thomas Merton in zijn gedicht "Hagia Sophia" [heilige wijsheid]

37

hui·se·lijk (bn.)

1 m.b.t. het huisgezin of het huishouden 2 in kleine kring gezellig 3 veel of graag thuis zijnd <=> uithuizig

38

Thuis

Wij mensen zijn thuis bij iets en bij elkaar. Het menselijke thuis is iets dat steeds opnieuw door ons handelen wordt vormgegeven.

Het is nooit gegeven. Wij zijn nomaden: steeds opnieuw moet er een tent worden gebouwd waarin wij kunnen verblijven, thuis kunnen zijn.

We hebben van ons huis gepakt wat paste in de tas.

Niet de muren, niet het kleed, niet alle mensen konden mee Er was geen tijd voor ‘heb je alles?’, niemand vroeg of ik iets vergeten was, want we wisten dat de herinneringen zich wel een weg zouden vinden, dat ze ons zo warm zouden houden dat we bijna zouden stikken Thuis betekent dat je niet je tas hoeft om te keren om andermaal te controleren of het portret van je zoon nog in zijn doek gewikkeld ligt Je adresseert je ansichtkaarten aan het verleden, troost je aan de gedachte dat ze dan altijd aankomen Je stopt ze in een doos Thuis is de plek waar je zoon nog in zijn doek gewikkeld ligt Thuis is de plek waar je gedachten wonen als ze vrij zijn Daan Zeijen, zonder titel 39

rust (de ~, ~en, ~en) 1 toestand van ontspanning na arbeid, moeite of inspanning <=> drukte 2 het ongemoeid zijn, het vrij zijn van drukte, last of hinder <=>

onrust

3 stilte 40

Rust (de witte kamer)

=>

"Als woelig water tot rust komt, wordt het langzaam helder. Als iets traag in beweging komt, komt het langzaam tot leven.

Lao Tse

"Je kunt je weerspiegelingen niet in stromend water zien, maar wel in stilstaand water. Wat van zichzelf stil is, kan dingen tot stilte brengen.

Tsjwang-tse 41

Stam·boom (de ~ (m.))

1 schema van de leden van een geslacht in hun verschillende graden van verwantschap, in de vorm van een boom =>

genealogie, geslachtsboom, geslachtslijst, geslachtsregister, stamregister, stemma

42

Stamboom Het verhaal van één is het verhaal van allen, ongeacht de verschillende symptomen en symbolen.

JOHN FISHER

Zoeken naar wie je bent, je ouders en voorouders observerend, analyserend en ze een plaats geven binnen wat je ziet dat je zelf bent. Herkenning, afwijzing, alles krijgt zijn plaats.

In kleur en vorm zie ik in mijzelf mijn voorouders terug en allemaal tezamen en ieder apart hebben ze hun sporen nagelaten op wie ik ben, mijn karakter, mijn uiterlijk, mijn vorm en mijn innerlijk. Genetisch, maar ook door opvoeding en cultuur bepaald. Wat heb ik ontvangen, wat heb ik gemist.

Wie ben ik, waar kom ik vandaan en welke vorm nemen wij allemaal gezamenlijk in als je dat weer zou moeten geven?

De metafysische taak van de mens ligt in de voortdurende uitbreiding van het bewustzijn en zijn bestemming als een individu ligt in de schepping van individueel zelf-gewaar-zijn.

Bewustzijn maakt de wereld zinvol.

C.G.JUNG

43

cha·os (de ~ (m.))

1 toestand van ongeordendheid of verwarring => desorganisatie, 2 de ordeloze massa voor de schepping => baaierd vrucht·baar (bn.)

1 veel vruchten voortbrengend => fertiel, vei; <=> onvruchtbaar 2 in staat kinderen of jongen voort te brengen <=> onvruchtbaar 3 veel resultaat opleverend => rendabel

44

Chaos “You must have chaos within you to give birth to a dancing star.” ― Friedrich Nietzsche

Een goed begrip van het creatieve proces bestaat niet. Vaak worden in het creatieve proces de volgende stadia onderscheiden: 1. Probleemwaarneming. Het open staan en zien of voelen van een probleem (of uitdaging) is de eerste stap in het creativiteitsproces.

2. Theoretiseren van het probleem. Nadat het probleem is waargenomen is de volgende stap het omzetten van het probleem in een (theoretisch of mentaal) model.

3. Bedenken / zien van de oplossing. De volgende fase kenmerkt zich door het, meestal plotseling, zien van de oplossing. Het “aha” of “eureka” effect. De meeste “aha” momenten ontstaan nadat het probleem uitvoerig bestudeerd is en vervolgens wordt losgelaten. “Er een nachtje over slapen” is hier een voorbeeld van. Blijkbaar reorganiseert ons brein, onbewust, de informatie wat tot creatieve oplossingen leidt.

45

ziels·ver·want2 (bn.)

1 naar het diepste wezen verwant, met dezelfde aanleg, aard, interesse enz.

46

De zielsverwant Face to face Another life another time We're Siamese twins writhing intertwined Face to face no telling lies The masks they slide to reveal a new disguise You never can win it's the state I'm in This danger thrills and my conflict kills They say follow your heart follow it through But how can you when you're split in two?

And you'll never know You'll never know

De beste manier om een verwante ziel te vinden is zelf iemand met een ziel te zijn.

Thomas Moore Zielsverwanten zijn twee zielen die bijzonder veel gemeen hebben. Vaak is er een connectie uit een andere incarnatie. En dikwijls passen ze astrologisch gezien perfect samen. Dat is niet altijd het geval, maar algemeen gesproken passen ze bijzonder goed samen. Het zijn zielen die naar de Aarde zijn gekomen om op een speciale manier samen te werken.

Samenwerken betekent niet dat ze moeten samenwonen, sexuele partners zijn of zelfs in dezelfde stad of het zelfde land moeten wonen. Ze kùnnen samenleven, samenwerken, gehuwd zijn, ... het is de keuze van de zielsverwanten om hun manier van samenwerking te bepalen. Het werk dat ze met de zielsverwant verrichten is meestal van een bijzondere aard. Iets dat moet gebeuren, dikwijls om humanitaire redenen.

Je kunt ook meer dan één zielsverwant in een incarnatie hebben. Soms is het werk met één zielsverwant af, zoals een karmische verbintenis. Wanneer dat het geval is, gaat één zielsverwant verder, soms is dat ook gewoon een keuze. Als dat gebeurt, komt er gedurende het verblijf op Aarde een andere zielsverwant voorbij, en een nieuw hoofdstuk in het leven begint.

47

eis (de ~ (m.), ~en) 1 zeer krachtig verzoek om iets 2 vordering krachtens recht of macht 3 voorwaarde voor een tegenprestatie 4 wat een persoon of zaak verlangt om tot zijn recht te komen 48

De eis

De twee wolven

Op een avond vertelde een oude Cherokee Indiaan zijn kleinzoon over een strijd die zich in zijn binnenste af speelde.

'Mijn zoon, het is een gevecht tussen twee wolven'.

De een heet woede, jaloezie, spijt, begeerte, arrogantie, zelfmedelijden, schuld, leugenachtigheid en egoisme.

De ander heet vreugde, vrede, liefde, hoop, rust, nederigheid, vriendelijkheid, waarheid en trouw.

'En wie wint, grootvader?'

En de cherokee antwoordde: 'De wolf die ik te eten geef.

49

vrien·de·lijk·heid (de ~ (v.), -heden) 1 vriendelijke houding, uiting van gunstige gezindheid => bonhomie

50

Vriendelijkheid

Niets is zo krachtig als vriendelijkheid, en niets is zo vriendelijk als echte kracht.

-RALPH W. SOCKMAN

Metta soutra Laat niemand een ander misleiden of een ander verachten.

Laat niemand door woede of kwaadwilligheid een ander kwaad toewensen.

Zoals een moeder haar kind, haar enige kind beschermt, zo dient een grenzeloos hart alle levende wezens te koesteren, vriendelijkheid uit te stralen naar de hele wereld.

Boeddha: (Het geschrift van liefdevolle vriendelijkheid)

51

sek·su·a·li·teit (de ~ (v.))

1 beleving van seks => geslachtsleven, liefdesleven pas·sie (de ~ (v.), ~s) 1 hartstochtelijke liefde voor iets of iem. => hartstocht macht (de ~, ~en.)

1 mogelijkheid om dingen te laten gebeuren zoals men wil 2 persoon of groep die de heerschappij heeft 3 vermogen om iets te doen, te beïnvloeden

52

Seksualiteit (macht)

Pentimento (1979) De titel Pentimento verwijst naar een begrip uit de schilderkunst en heeft betrekking op het feit dat in vroegere tijden schilderijen vaak werden overgeschilderd. Door een chemische reactie is de oude tekening door de nieuwe schildering heen te zien. In Zwartjes’ film is te zien hoe een vrouw wordt afgevoerd naar een inrichting waar zij – evenals andere patiënten – wordt onderworpen aan een aantal mensonterende experimenten.

Deze kwellingen zijn ontsproten aan de fantasie van een Japanse chirurg onder wiens leiding de inrichting staat. Hij is in het verleden als soldaat betrokken geweest bij martelpraktijken. Zwartjes laat ons in de film zijn wereld zien: oorlog, concentratiekampen, autoriteit, onderdrukking, machtswellust, seks, foltering. Toch is de film geen commentaar op die wereld, maar – zoals Gerry Waller het in een recensie in NRC Handelsblad omschreef – een instinctieve uitdrukking van Zwartjes’ ervaringen.

Het gaat dan ook te ver de beelden in de film letterlijk te duiden. Daarvoor is de film te associatief opgebouwd. Analoog aan het begrip pentimento in de schilderkunst gaat het in de film om de wereld die achter de beelden ligt – om de dialoog die Zwartjes in zijn beelden met iedere toeschouwer persoonlijk aangaat.

53

rust (de ~, ~en, ~en) 1 toestand van ontspanning na arbeid, moeite of inspanning 2 het ongemoeid zijn, het vrij zijn van drukte, last of hinder <=>

onrust

3 stilte stil·te (de ~ (v.), ~n/~s) 1 afwezigheid van geluid => antigeluid, rust 54

Ingetogen Rust STRESS Dan, dan is het stil, stiller dan verwacht In zich naar binnenkerende cirkels denk ik Hoe de nacht zwijgend de duisternis brengt, hoe repeterend de seconden hijgen, onder het dekbed mij vervolgen De ogen gesloten, voor één nacht De deeltijd voorbij, – de morgen mijn dag?

RUST 55

sek·su·a·li·teit (de ~ (v.))

1 beleving van seks => geslachtsleven, liefdesleven he·len1 (onov.ww.)

1 gezond worden

56

Seksualiteit (helend) Religie zonder seks is een rammelend skelet en Seks zonder religie is zonder smaak of kraak.

Alan Watts

De ziel van seks De moderne mens heeft zeker niet minder, maar meer seks nodig, maar dan wel seks met een ziel.

Wat dat precies is, toont dit boek ons op een reis die van de liefdesgodinnen uit de Oudheid via markies de Sade naar de rol van Eros in onze westerse cultuur voert. Seks en erotiek blijken veel mysterieuzer dan onze cultuur doet voorkomen. Thomas Moore slaagt erin de diepten van dit mysterie te peilen en de essentie van seksualiteit feilloos bloot te leggen. Daarmee stelt hij ons in staat, seksualiteit op een waardevolle manier te integreren in ons individuele en sociale leven.

Thomas Moore is van Amerikaanse afkomst en bracht als lid van de orde der Servieten vele jaren door in het klooster. Na twaalf jaar monnikenleven, trad hij uit. Hij is inmiddels een gevierd auteur en een veelgevraagd spreker. Zijn eerdere boeken, Zorg voor de ziel en Zielsverwanten - beide uitgegeven door Servire - , staan sinds hun verschijning in 1993 en 1994 op de belangrijkste Amerikaanse bestsellerslijsten en zijn uitgegeven in meer dan tien talen. Moore is behalve schrijver ook psychotherapeut in de traditie van Jung en Hillman.

57

glim·lach (de ~ (m.))

1 geluidloze lach die bestaat in een vertrekking, verbreding van de mond bin·nen1 (bw.)

1 aanduiding dat iets geschiedt of zich bevindt in een al of niet genoemde ruimte <=> buiten 58

Glimlach naar binnen Wie glimlacht in plaats van tekeer gaat, is altijd de sterkste.

(Oosterse wijsheid) Glimlach Er zijn plekken waar ik zonder glimlach niet meer langs kan.

Ooit is daar een grap verteld, een kus geroofd, iets voor het eerst gedacht.

Ter hoogte van mijn oor, bijvoorbeeld, heb jij me op een nacht beloofd dat eeuwigheid een leugen is, maar dat het daarom tussen ons niet minder lang gaat duren.

Meer woorden waren er niet nodig – een mond spreekt van zichzelf al mooi en huid heeft een geheugen.

Jij blijft mijn hals, mijn navel, mijn holte van mijn knie voor altijd bij.

Zonder glimlach kan ik aan geen plek voorbij.

Clara Haesaert uit: Nooit te vangen met haar eigen pen,

59

angst (de ~ (m.), ~en) 1 gevoel dat er onheil of gevaar dreigt => bangheid, huiver,

vrees

angst·aan·ja·gend (bn.)

1 angst veroorzakend => afschrikwekkend, angstig,

angstwekkend, wurgend

60

Angst

Waar angst heerst, kan wijsheid niet aanwezig zijn.

Lactantius (260-340)

VLERKEN Nachtelijk vliegen vogels van de wilde wingerd weg Schrikbeladen klapperen vlerken dof in deemstering Knakgeluid van takken veelvuldig kort ontsluieren vlerken één ogenblik niet-herkenbare ruimten de ruimte is van knakkende vlerken vol Plotseling zijn vogels schrikgeschud ons tot-dingen-gestolde

Angst

In de angst wordt de mens zich bewust van zijn vrijheid.

Jean Paul Sartre

61

kar·ma (het ~) 1 (het geheel van goede en slechte daden en gedachten tijdens het aardse bestaan, dat iemands latere existenties as·tro·lo·gie (de ~ (v.))

1 leer van de invloed van de hemellichamen op het lot en de aanleg van de mensen => astromantie, sterrenwichelarij Li·bra (de ~ (v.))

1 het sterrenbeeld Weegschaal

62

Karmische astrologie, libra Weegschaal (Libra, afkorting Lib) is een sterrenbeeld aan de hemelequator. Het ligt tussen rechte klimming 14u18m en 15u59m en tussen declinatie 0º en -30º.

De ecliptica loopt door Weegschaal, het is dus een teken van de dierenriem, de zon staat in Weegschaal van 21 september tot 23 oktober.

Het sterrenbeeld heeft in de geschiedenis bij Schorpioen (Scorpius) gehoord, en werd "Chelae Scorpionis", "de Scharen van de Schorpioen" genoemd. De naam Zuben Elgenubi betekent "zuidelijke poot van de schorpioen"

Dit is het teken van harmonie. Weegschaal tracht altijd evenwicht tot stand te brengen en te bewaren. En hierbij gaat het om alle vormen van evenwicht, in de kunst, de omgeving en in omgangsvormen. Een Weegschaal schept er plezier in om naast alle noodzakelijkheden het leven tot iets moois te maken en door schoonheid en goede smaak de zintuigen te strelen. In het zoeken naar besluiten die de harmonie het minst verstoren, dus zo weinig mogelijk mensen zullen kwetsen, heeft dit teken aanmerkelijk meer tijd nodig dan de andere tekens van de dierenriem. Vandaar ook die beruchte twijfel.

Als het noodzakelijk was om bepaalde veranderinge n door te voeren zal dat meestal rond het veertigste levensjaar wel achter de rug zijn waardoor Weegschaal meer in evenwicht is gekomen. Helaas gaat het leven niet altijd zoals we ons dat voorgesteld hadden en het is niet onmogelijk dat mensen in je naaste omgeving hun eigen gang wensen te gaan of hun leven gaan reorganiseren waarbij Weegschaal het gevoel heeft buiten spel te worden gezet. Ga er niet met een boogje omheen maar zet dan de nodige stappen, ook als dat zou betekenen dat een vriendschap van jaren wordt verbroken.

Het leven heeft de gewoonte zo af en toe wat onverwachte gebeurtenissen op ons pad te strooien waardoor een Weegschaal zich soms plotseling weer bevindt in een situatie waarin er geen keus gemaakt kan worden. Stop met het eindeloze aarzelen en laat constructief denken het doel zijn. En vergeet niet het contact met vrienden en collega's te onderhouden. Een ouder wordende Weegschaal heeft meer dan ooit behoefte aan mensen om zich heen. Maar hiervoor moet je ook zelf stappen ondernemen en de mensen opzoeken in plaats van te blijven zitten wachten. Sluit jezelf niet af van de buitenwereld, ook niet periodes van zelfmedelijden, de omgang met anderen werkt altijd goed uit. Ga niet in een hoekje zitten kniezen en laat andere mensen niet over je heen lopen.

Heerser: Venus

Kruis: Hoofd

Element: Lucht 63

man·ne·lijk (bn.)

1 tot het biologisch geslacht behorend dat voor bevruchting zorgt <=> vrouwelijk 2 sterk, zoals van mannen verwacht wordt => viriel; <=> onmannelijk, vrouwelijk 3 [taalk.] behorend tot de naamwoorden waarnaar verwezen wordt met 'hij' => masculien 64 man·ne·lijk·heid (de ~ (v.), -heden)

Mannelijkheid "Eva werd niet als een soort accessoire van Adam geschapen, maar Adam was het eerste ontwerp voor Eva."

Als je mannelijke en je vrouwelijke kant samen tegelijk aanwezig zijn in je, dan spreken we bij transformatiewerk van evenwicht tussen geven en ontvangen. En wat mij betreft betekent dat 'bij jezelf zijn'.

Het mystieke huwelijk voegt iets wat uit elkaar was samen en je bent tegelijk één met wat er om je heen is.... Je hart gaat open voor jezelf.

Dit liefhebben in jezelf is het mystieke huwelijk. Je man en vrouw versmelten: hij gaat mee naar binnen, zij met hem mee naar buiten.

Als het mannelijke en vrouwelijke in je precies gelijk zijn en elkaar liefhebben, wordt je een kanaal voor universele liefde.

65

kij·ken1 (onov.ww.)

1 met aandacht, gericht zien => blikken, loeken 2 eruitzien kij·ken2 (ov.ww.)

1 bekijken 2 zien (ov.ww.)

1 met de ogen waarnemen => aanschouwen 2 innerlijk waarnemen

66

Kijken en zien Waren de vensters van de ziel werkelijk gereinigd, dan zouden we alles kunnen zien, zoals het waarlijk is: Eindeloos ! ‘ Want nu heeft de mens zichzelf nog opgesloten en ziet de wereld alleen door de smalle kieren van zijn kelderluik.

William Blake De wil (atma) wil zichzelf kennen, en het bewustzijn wordt gewekt, en met het ontwaken van bewustzijn, wordt de wil in tweeën gesplitst. De ene wil, heel en compleet in zichzelf, is nu tegelijkertijd de handelende persoon en degene die dat observeert.

Aldus is de mens in staat gesteld te zien, maar tegelijkertijd is er iets dat hij niet kan zien, en dat is zijn eigen ware natuur.

D.Suzuk

Je blik zal enkel helder worden wanneer je in je hart kijkt...

Wie naar buiten kijkt, droomt.

Wie naar binnen kijkt, wordt wakker.

Carl Gustav Jung

DE MELLO

Het oog ziet enkel dat wat de geest (voor)bereid is om te vatten.

-HENRI L. BERGSON

67

macht (de ~, ~en, ~en, ~en, ~en, ~en) 1 mogelijkheid om dingen te laten gebeuren zoals men wil 2 persoon of groep die de heerschappij heeft op een bepaald gebied 3 vermogen om iets te doen, te beïnvloeden 4 mogendheid

68

Macht KAHLIL GIBRAN: Als God de kracht, God de macht, God de geest, God het onderbewustzijn van het Leven in alle strijd is die op deze planeet plaatsvindt, moet Hij in deze oorlog van volkeren zijn. Hij is deze oorlog, zoals Hij alle oorlogen is. Hij, de machtige, vecht voor een machtiger zelf, een helderder zelf, een zelf van hoger leven. De geest (the mind) van deze wereld is niet vrij van haar lichaam - en zolang het lichaam vecht voor meer leven, zal de geest blijven vechten voor meer leven, meer geest. Er is niet zoiets als de strijd om de dood. Er is niets op deze planeet dan een strijd om het Leven. Elke fysieke of mentale beweging, elke golf van de zee en elke gedachte of droom is een strijd om méér leven.

De zwakheid van macht is dat zij alleen gelooft in macht.

P.Valery

De moderne mens kent de stilte niet meer. Ik bedoel niet de 'lekkere' stilte tijdens een wandeling in de bergen, waarna je vervolgens in het dal weer je walkman opzet. Nee, ik bedoel de stilte die er altijd is. De stilte die ik heb ervaren op Nieuw-Guinea.

Stilte die macht heeft. [...] We kennen dit soort intense stilte niet meer. Daardoor ervaren we de wereld ook niet langer als een mysterie.

Dr. J. van Baal "Als de kracht van liefde sterker is dan de liefde voor macht, dan pas is er vrede."

69

ziel (de ~ (v.), ~en) 1 het wezen van het niet-stoffelijke van de mens => mensenziel 2 menselijk individu [ongeacht leeftijd of sekse] => mens 3 de voornaamste, werkende kracht in iets 4 het inwendige van bepaalde voorwerpen droom (de ~ (m.), dromen) 1 het dromen, toestand dat men droomt 2 ideaal waarover men droomt 70

De ziel (droom) “Silesius droomt” Dromen zijn waar omdat ze gebeuren, onwaar omdat niemand ze ziet behalve de eenzame dromer, in zijn ogen alleen van hemzelf.

Niemand droomt ons terwijl wij het weten.

Het hart van de dromer blijft kloppen, zijn ogen schrijven zijn droom, hij is nu niet in de wereld. Hij slaapt binnen en buiten de tijd.

De ziel heeft twee ogen, dat droomt hij.

Het ene kijkt naar de uren, het andere ziet er doorheen, tot waar de duur nooit meer ophoudt, het kijken vergaat in het zien.

Cees Nooteboom

Soms dringt de drang, de droom tot een gestalte en wordt het lichaam

Droom

71

vro·lijk (bn.)

1 blij, in lichte stemming 2 aangenaam stemmend => fideel [iron.] vro·lijk·heid (de ~ (v.), -heden) 1 het vrolijk zijn 2 plezier 72

Vrolijkheid "Er zijn weinig gaven waarmee men in het leven zoveel goed kan doen als met eenvoudige vrolijkheid."

Allard Pierson

"Qui rend justice à la gaieté? Les âmes tristes. Celles-ci savent que la gaieté est un élan et une vigueur, que d'ordinaire elle est de la bonté dissimulée et que, fût-elle pure affaire de tempérament et d'humeur, elle est un bienfait."

73

woe·dend (bn.)

1 zeer boos => bloedlink, dan is het huis te klein, des duivels,

driftig, duivels, fulminant, furieus, giftig, hels, kwaad, laaiend, nijdig, pisnijdig, pissig, rabiaat, razend, rebels op, spinnijdig, toornig, witheet, woest, ziedend

woe·de (de ~) 1 grote boosheid => frenesie, furie, gramschap, nijd, toorn

74

Woede "Zoals opgeslagen warmte wordt omgezet in energie, kan woede die beheerst wordt, worden omgezet in een kracht die de wereld kan bewegen."

Mahatma Gandhi

"Door genegenheid breng je mensen op andere gedachten, niet door woede. "

Dalai Lama

Hoe vaak komt het niet voor dat een boos iemand zich vol woede verzet tegen wat zijn eigen diepste zelf hem voorhoudt.

Frank herbert, Dune

75

vriend·schap (de ~ (v.), ~pen) 1 betrekking van personen tot elkaar als vrienden => camaraderie, kameraadschap; <=> vijandschap vriend·schaps·band (de ~ (m.))

1 band die vrienden aan elkaar verbindt vriend (de ~ (m.), ~en) 1 iem. aan wie men door genegenheid en persoonlijke voorkeur verbonden is

76

Vriendschappen At the end, it's not the words of our enemies that you will remember but the silence of your friends that you will remember.

(Dr. Martin Luther King)

Het geluk vermenigvuldigt zich slechts wanneer je het met iemand deelt.

(Cesbron)

Vrienden zijn die zeldzame mensen die vragen hoe het met je gaat en dan wachten op je antwoord.

(Onbekend

77

ziel (de ~ (v.), ~en) 1 het wezen van het niet-stoffelijke van de mens => mensenziel 2 menselijk individu [ongeacht leeftijd of sekse] => mens 3 de voornaamste, werkende kracht in iets 4 het inwendige van bepaalde voorwerpen

78

De ziel "Door het genezen van je ziel, zul je haar verlossen van alle kwaad, van alle droefenis."

Auteur: Pythagoras

Duncan MacDougall (1866 - 15 oktober 1920) was een Amerikaanse arts uit Haverhill (Massachusetts).

In 1907 voerde MacDougall een medisch experiment uit door zes patiënten tijdens hun sterfproces te wegen. De bedden werden op een industriële weegschaal geplaatst zodat het gewicht van de patiënt voor, tijdens en na de dood in de gaten kon worden gehouden. De zes patiënten verloren enkele minuten tot uren na hun dood een beetje gewicht, gemiddeld 21 gram. Op grond hiervan stelde hij vast dat het menselijk lichaam bij het intreden van de dood 21 gram verliest, wat het gewicht van de ziel zou zijn.

MacDougall woog verder ook stervende schapen en honden. De schapen werden tijdens het overlijden iets zwaarder en verloren dit extra gewicht na de dood weer, terwijl honden zwaarder noch lichter werden. Hieruit concludeerde MacDougall dat zich bij de schapen portalen vormden die de ziel transporteerden en daarna weer verdwenen, en dat honden in het geheel geen ziel hadden.

De resultaten zijn weliswaar gepubliceerd maar nooit gereproduceerd. Heden ten dage is de consensus dat het onderzoek geen enkele wetenschappelijke waarde heeft.

"Denken is het spreken van de ziel met zichzelf."

Auteur: Plato

79

nie·tig (bn.)

1 [jur.] ongeldig 2 onbeduidend, zonder waarde 3 piepklein

80

Nietigheid (het niet-zijn) Niet het te zijn of niet te zijn is de levensopgaaf maar het mysterie van het zijn vult alles. Het eigen zijn. Dat over alles te leggen.

VAN OSTAYEN ‘

Het Ene is Tao, dat alles kan doen door niets te doen. Het is Zijn, en het is Niet-Zijn. Het is in de mier, in het gras, in de tegels, in uitwerpselen, overal. De kentekenen ervan zijn Volledigheid, het Alles-Omhelzende, het Geheel. Het heeft werkelijkheid en klaarblijkelijkheid, maar geen handeling en vorm. Het kan worden overgedragen maar niet ontvangen. Het kan bereikt worden maar niet gezien. Het bestaat vanuit en door zichzelf. Het bestond eerder dan Hemel en Aarde en inderdaad voor alle eeuwigheid. Het maakt dat de goden goddelijk zijn en de wereld geschapen. Het staat boven de horizon, maar het is niet hoog. Het staat onder het laagtepunt, maar het is niet laag. Het gaat aan de Hemel en Aarde vooraf, maar het is niet oud. Het is ouder dan het oudste, maar het is niet oud.

CHUANG-TSE

Teneinde kenner van het Al-Zelf te worden, wees eerst van het Zelf de kenner, zo zegt de grote Wet. Om tot kennis van dat Zelf te komen, moet gij het Zelf opgeven voor het Niet-zelf, Zijn voor Niet-Zijn.

H.P.BLAVATSKY 81

com·plex2 (bn.)

1 samengesteld en ingewikkeld com·plexi·teit de; v -en ingewikkeldheid

82

Complexiteit Uit Wikipedia Het begrip "complexiteit" wordt in verschillende deelgebieden van de wetenschap op verschillende manieren gedefinieerd. Seth Lloyd van het MIT schrijft dat hij in een presentatie eens 32 definities van complexiteit gaf.

Over het algemeen wordt ervan uitgegaan dat er bij complexiteit sprake is van veel afzonderlijke componenten in een systeem, die allerlei vormen van interactie vertonen, en dat complexiteit in ieder geval samenhangt met het totale aantal componenten. Wat in dit verband echter precies "complex" of "eenvoudig" mag heten is echter niet objectief te duiden en verandert bovendien voortdurend.

Een eenvoudige definitie van complexiteit is de tijd die iemand nodig heeft om iets te begrijpen. Daarom is complexiteit relatief. Wat voor een mens erg complex is, is voor een computer een peulenschil en vice versa.

'Eenvoud is in wezen complexiteit en men dient het wezenlijke te koesteren om te begrijpen hoe veelbetekenend dat is' Constantin Brâncuşi

"Chaos, complexiteit en besluitvorming" (Bron; Peter Ramaekers) Het eerder besproken principe van transcendentie van kennis is ook hier aan de orde. De buitenwereld kan worden gezien als een projectie van onze innerlijke wereld. Door innerlijke, intuïtieve kennis te gebruiken overstijgen we een vraagstelling uit de buitenwereld en is het gemakkelijker om tot goed gefundeerde analyses of besluiten te komen. Als we het bovenstaande bekijken vanuit de complexiteitstheorie dan kunnen we een concept in onze geest gekoppeld aan een vraagstelling of gekoppeld aan een nieuwe waarneming als een attractor beschouwen. Natuurlijk zijn er vaak verschillende concepten in de ‘ideeënruimte’ die in het denkproces strijden om onze aandacht. En wanneer onze zintuigen iets waarnemen dan wordt dit gekoppeld aan een concept, tenminste als we het kunnen herkennen. Niet herkenbare zintuiglijke input vraagt om het aanmaken van nieuwe concepten of het leggen van (nieuwe) verbindingen tussen bestaande concepten. En dat gaat – zo blijkt uit de gegeven voorbeelden - blijkbaar het beste als het directe waak)bewustzijn min of meer is uitgeschakeld.

83

kracht (de ~, ~en) 1 fysiek vermogen, sterkte van het lichaam of een deel daarvan 2 geestelijk, zedelijk en fysiek vermogen 3 [nat.] elke oorzaak die in staat is een lichaam in beweging te brengen of een bestaande beweging te veranderen 4 werking 5 factor die invloed uitoefent 84

Kracht Wanneer de Tienduizend dingen in hun eenheid worden geschouwd, dan keren we terug naar de Oorsprong en verblijven waar we altijd zijn geweest.

SEN T'SEN

Vergeet niet, het is de geheime kracht, diep in ons weggeborgen, die onze drijfveren stuurt; daar komt die overredende stem vandaan, daar ligt de kern van het leven, daar, zouden we zelfs kunnen zeggen, is de mens zichzelve."

Marcus Aurelius

85

zacht·moe·dig bn, bw zachtaardig zachtmoedigheid 1) Barmhartigheid

86

Zachtmoedigheid 57. Soen, het zachtmoedige, het indringende, de wind

Soen is een der acht dubbele trigrammen. Het is de oudste dochter, heeft als beeld de wind of het hout, als eigenschap de zachtmoedigheid, die nochtans binnendringt gelijk de wind of het hout met zijn wortels.

Het donkere, dat op zich star en onbeweeglijk is, wordt opgelost door het indringende lichte principe waaraan het zich met zachtmoedigheid onderwerpt. In de natuur is het de wind die de opeengepakte wolken uiteendrijft en een vrolijke, heldere hemel schept. In het mensenleven is het de doordringende klaarheid van oordeel die alle sombere bijgedachten op de vlucht drijft. En in het leven van de gemeenschap is het de machtige invloed van een belangrijke persoonlijkheid die alle lichtschuwe intriges blootlegt en onschadelijk maakt.

Het Oordeel Het Zachtmoedige. Welslagen door kleine dingen.

Bevorderlijk is het een plaats te hebben Waar men heen kan gaan.

Bevorderlijk is het de grote man te zien.

Het indringen brengt brengt geleidelijke en weinig opvallende werkingen teweeg. Er wordt niets geforceerd, de onafgebroken zachte druk moet het doen. Hiermee bereikt men een minder opvallend effect dan wanneer men met overrompeling werkt, maar het is duurzamer en volkomener. Om op deze wijze te kunnen werken moet men een vastomlijnd doel hebben. Want men bereikt alleen iets wanneer de beïnvloeding steeds in dezelfde richting werkt. Het kleine kan slechts dan iets bereiken wanneer het zich overgeeft aan de leiding van een bekwaam man, die de capaciteit bezit tot het scheppen van orde.

Het beeld Winden die elkaar opvolgen: Het beeld van het Zachtmoedig-indringende.

Zo verbreidt de edele zijn geboden En brengt hij zijn zaken tot stand.

Het indringende van de wind berust op zijn aanhouden. Daardoor wordt hij zo machtig. Hij neemt de tijd als middel om te werken. Zo moet ook de gedachte van de heerser in de volksziel binnendringen. Ook daarvoor is een aanhoudende inwerking door voorlichting en gebod nodig. Eerst dan, wanneer het gebod ingang heeft gevonden, kan men bij zijn handelingen daarop voortbouwen. Onvoorbereid ingrijpen schrikt de mensen alleen maar af en wekt overal verzet.

87

Ver·bre·ken -brak, h - roken 1 kapotmaken 2 schenden: een contract ~ Liefdesrelatie 1) Affaire 2) Liaison 3) Liefdesavontuur 4) Liefdesbetrekking 5) Relatie 6) Verhouding 7) Verkering

88

Verbroken liefdesrelaties Niet het gebrek aan liefde, maar het gebrek aan vriendschap is oorzaak van ongelukkige huwelijken.

Friedrich Nietzsche Afscheid In ieder begin schemert het eind nabij, verankerd in het woord begin.

Zijn stervenden niet ooit geboren, hebben geliefdennooit verloren,ken ik je pas, het lijkt afscheid nemen.

Ik zoek alleen nog de gepaste glimlach hierbij

Ira Bart, ‘Verwaaide liefdes, tere vleugels’

Wij kunnen eigenlijk alleen maar vrij ademhalen als een gemeenschappelijk doel, dat boven ons eigen ik uitgaat, ons met andere mensen verbindt.

De ervaring leert ons dat de liefde niet hierin bestaat dat men naar elkaar kijkt, maar dat men samen in dezelfde richting kijkt.

-ANTOINE DE SAINT EXCUPÉRY 89

ver·sla·ving (de; v; meervoud: verslavingen) 1het verslaafd-zijn 2 geestelijke en/of lichamelijke afhankelijkheid

90

Verslaving

Valt het je op dat de zon feller schijnt als de rook om je hoofd is verdwenen.

Valt het je op dat de wind harder waait als je hem tegen hebt in plaats van mee. 't Is koeler in huis dan aan zee als de rook om je hoofd is verdwenen.

Je kerft je naam in de nerf van een boom en niemand weet ooit wie je bent.

De boswachter glimlacht als hij je herkent, je drijft langzaam mee met de stroom als de rook om je hoofd is verdwenen.

Als de rook om je hoofd is verdwenen.

Boudewijn de Groot ‘Als de rook om je hoofd is verdwenen’.

Verslaving is een vriendschap zonder vriend.

Conny Palmen

91

schuld (de; v(m); meervoud: schulden) 1geldelijke verplichting tegenover een ander: een schuld aangaan, vereffenen, betalen; zich in de schulden steken 2morele verplichting: belofte maakt schuld 3tekortkoming of verkeerde daad: schuld bekennen 4verantwoordelijkheid die is ontstaan door een tekortkoming: het

is mijn schuld

92

Schuld, de last Het begrip van schuld en straf, met inbegrip van de leer der 'genade', der 'verlossing', der 'vergeving' - allemaal door en door leugenachtig en verstoken van elke psychologische realiteit - het is allemaal uitgevonden om het menselijk causaliteitsbesef te verstoren - het is een aanslag op het begrip oorzaak en gevolg!

Friedrich Nietzsche

Wij zien dat bijna alle mensen die voor echte nood en zorgen veilig zijn, nu, nadat ze eindelijk alle andere lasten van zich hebben afgewenteld, ineens zichzelf tot last zijn.

A. Schopenhauer.

93

ge·dach·te (de; v; meervoud: gedachten, gedachtes)

1het (na)denken: in gedachte(n)zijn 2voorstelling van de geest; = denkbeeld 3plan, voornemen: van gedachte veranderen van plan veranderen 4mening, oordeel: van gedachten wisselen met iem. iets bespreken; debatteren 94

Gedachtes/denken

Alles wat denkbaar is.

Alles wat denkbaar is fladdert en flitst.

Geen la om het in op te slaan laat staan sorteren. Wij zoeken toevlucht in wat al gevangen, gedresseerd: boek, film, toneel, elk getemd deel van fladderend flitsgeheel.

Judith Herzerzberg uit: 'Staalkaart', 2001.

95

den·ken (dacht, heeft gedacht) 1(in het algemeen) zijn gewaarwordingen ordenen, oordelen vormen, zich een mening vormen: denken aan iets (a) er in de geest mee bezig zijn; (b) iets niet vergeten voe·len (voelde, heeft gevoeld) 1met de tastzin indrukken ontvangen: pijn voelen 2(in het algemeen) merken, bemerken, beseffen 3 je bewust zijn van (iets dat je emotioneel raakt)

96

Denken en Voelen (Jung) De Zwitserse psycholoog Carl Gustav Jung (1875-1961) heeft aan zijn leer van zijn psychologische typen verschillende manieren (cognitieve functies) ontdekt waarmee mensen de wereld beleven. Er zijn volgens Jung vier functies: intuïtie, gewaarwording, voelen en denken. De vier functies worden elk in tweeën gesplitst tot een extraverte- en introverte houding, waardoor acht functies ontstaan.

Introvert voelen

Introvert voelen is een functie die bepaald of iets goed of slecht is. Introvert voelen brengt een onderbuik gevoel als iets niet leuk is, of geeft juist een blij gevoel bij het zien van een prachtig kunstwerk. Introvert voelen geeft aan wat belangrijk of onbelangrijk voor diegene is die deze functie gebruikt. Bij introvert voelen komen er niet veel woorden aan te pas, de naam zegt het al, het is een gevoel dat van binnen komt. Met introvert voelen worden je drijfveren duidelijk gemaakt. Daarnaast kunnen de drijfveren van iemand anders ook worden herkend.

Extravert voelen

Extravert voelen is het uiten van jouw gevoelens en de gevoelens van andere mensen herkennen. Iemand die extravert voelt, voelt aan wat andere mensen nodig hebben. Het geven van de geschikte cadeaus is een duidelijk voorbeeld van extravert voelen. Extravert voelen brengt harmonie in groepen mensen, bijvoorbeeld bij conflictsituaties. Het zorgt ervoor dat iedereen op zijn gemak voelt. Extravert voelen zorgt ervoor dat sociale regels worden nageleefd en dat er een gevoel van verbondenheid ontstaat tussen mensen.

Mensen die extravert voelen toepassen, weten al gauw of iemand zich wel of niet goed voelt.

Introvert denken

Introvert denken is het uitpluizen van een idee of een probleem. Introvert denken wil onsamenhangendheid vermijden door logische feiten toe te passen in het denkproces. Als er een boodschap overgebracht moet worden, wil iemand die introvert denkt het exacte woord gebruiken die het meest logisch past bij de situatie. Introvert denken zorgt voor een subjectieve fundering van logica, dat toegepast kan worden in alle situaties zonder veel moeite. Als iemand met introvert denken weet hoe een automotor werkt kan diegene deze kennis ook met introvert denken gebruiken in bijvoorbeeld een ander voertuig.

Introvert denken classificeert de wereld, om de wereld zo logisch mogelijk te begrijpen.

Extravert denken

Extravert denken is de buitenwereld ordelijk houden. De buitenwereld wordt georganiseerd met bijvoorbeeld tabellen en grafieken. Iemand die extravert denkt, wil dat de buitenwereld productief en efficiënt in elkaar zit. Bedrijven die bijvoorbeeld de werknemers beoordelen op hun productiviteit gebruiken extravert denken. Alles wat gemeten kan worden, is een belangrijk onderdeel van extravert denken. Argumenten die worden gebruikt om harde feiten in de buitenwereld aan te geven, zijn ook goede voorbeelden van extravert denken. 1 + 1 = 2 is een goed voorbeeld van een hard feit.

Extravert denken besteedt ook de aandacht aan de logische volgorde van een uitspraak van iemand anders.

97

vrij·heid (dev; meervoud: vrijheden) het vrij zijn hyponiem(en): geloofsvrijheid, gewetensvrijheid, godsdienstvrijheid, keuzevrijheid, laisser-faire, persvrijheid, privacy uit·zicht (het; o; meervoud: uitzichten) 1het naar buiten zien 2datgene waar je op uitziet 3kans

98

Vrijheid Iedereen heeft continu de vrijheid om in het nu voortdurend te kiezen.

We kunnen alleen maar voor onszelf kiezen, niet voor anderen. Zodra we anderen voor ons laten kiezen, zeggen we het vertrouwen in ons Zelf op.

Goos geursens Hoe maken we de juiste keuzes?

Willen we onze keuzevrijheid – waar we gelukkig mee dienen te zijn – optimaal, evenwichtig en menswaardig benutten, dan is het noodzakelijk dat we ons continu bewust zijn van onze hoofd-, bij- en schijnmotieven die we daarbij hanteren. Je kunt een dure en luxe auto kopen uit veiligheidsoverwegingen en omdat je heel veel kilometers rijdt jaarlijks(hoofdmotief), of omdat het altijd al je droom was en er hard voor gewerkt hebt(bijmotief), of omdat je er over wilt opscheppen en het een statussymbool voor je is.(schijnmotief).

Keuzevrijheid kent ook een filosofisch, levensbeschouwelijk aspect. Was het een vrije keuze om hier, en in het gezin van oorsprong, geboren te worden of niet? Hebben we de mogelijkheid om in vrije keuze afstand te nemen van de waarden, normen en levensbeschouwing die we door ouders en opvoeders meekregen? Het is van belang dat we onze keuzes maken op basis van ons innerlijk kompas, ons denken en voelen, onze intuïtie en met eerbiediging van de mensenrechten van anderen en eerbied voor al het geschapene.

De volgende vragen zijn wellicht behulpzaam bij jouw visie op en omgaan met keuzevrijheid: 1.

2.

Waardoor laat jij je keuzes bepalen?

In hoeverre word jij beperkt of laat jij je beperken in je keuzevrijheid en door wie of waardoor?

3.

Welke bijdrage kun en wil jij leveren aan het realiseren van dit mensenrechtenthema in je directe leef-, woon- en werkomgeving, lokaal, nationaal en/of internationaal?

(Bron Bert Jan Mieden)

99

ver·bon·den·heid (de; v)1solidariteit ver·bin·ding (de; v; meervoud: verbindingen) 1het verbinden: zich in verbinding stellen met 2iets dat verbindt: de verbinding is verbroken 3(chemie) stof die uit andere stoffen is samengesteld 4 zus·ter·schap2 (het, de ~ (v.))

1 hoedanigheid van zuster, zusterlijke verwantschap 100

Verbondenheid Verbondenheid: We willen graag ergens bijhoren. Ons betrokken voelen. Bij het gezin, bij ouders, bij vrienden en bij het werk. Die behoefte hebben ( bijna )alle mensen. Zoals je eten nodig hebt om lichamelijk te groeien, zo heb je aanraking, aandacht en waardering nodig om je emotioneel goed te voelen.

In de studie You Are Not Alone: Relatedness Reduces Adverse Effects of State Orientation on Well-Being Under Stress vonden onderzoekers hiervoor aanwijzingen. De eerste aanwijzing is dat mensen die meer toestand-georiënteerd zijn, minder last hebben van de stressvolle gebeurtenissen die ze meemaken, als ze meer pro-sociale waarden onderschrijven. Dit alles laat zien dat mensen weliswaar qua vermogen tot emotionele zelf-regulatie sterk van elkaar kunnen verschillen, maar dat die verschillen alleen bij afwezigheid van onderlinge verbondenheid aan het licht komen. Eenzaamheid en sociaal isolement maken dat een zwakke emotionele zelf-regulatie ook echt een last wordt die je moet dragen.

Dit komt er mee overeen dat de verschillen tussen mensen in emotionele stabiliteit ook alleen maar onder bepaalde omstandigheden aan het licht komen. Doordat in onze huidige maatschappij verbondenheid met anderen niet vanzelfsprekend is en er altijd de uitdaging is van de onderlinge statuscompetitie, moeten we meer dan in de Paleo Sociale Omgeving emotioneel stabiel en actie-georiënteerd zijn om ons gelukkig en tevreden te kunnen voelen. (bron: Henk de Vos, Toegepaste sociale wetenschappen)

101

boe·te (de; v(m); meervoud: boeten, boetes) 1wegens een overtreding opgelegde geldstraf boe·ten (boette, heeft geboet) 1herstellen, repareren: netten boeten 2straf ondergaan: voor een misdrijf boeten

102

Boete Veroordeling van den mens, Genesis 3; 16-19

Tot de vrouw zeide Hij: Ik zal zeer vermenigvuldigen uw smart, namelijk uwer dracht; met smart zult gij kinderen baren; en tot uw man zal uw begeerte zijn, en hij zal over u heerschappij hebben.

En tot Adam zeide Hij: Dewijl gij geluisterd hebt naar de stem uwer vrouw, en van dien boom gegeten, waarvan Ik u gebood, zeggende: Gij zult daarvan niet eten; zo zij het aardrijk om uwentwil vervloekt; en met smart zult gij daarvan eten al de dagen uws levens.

Ook zal het u doornen en distelen voortbrengen, en gij zult het kruid des velds eten.

In het zweet uws aanschijns zult gij brood eten, totdat gij tot de aarde wederkeert, dewijl gij daaruit genomen zijt; want gij zijt stof, en gij zult tot stof wederkeren.

Boete en schuld In mijn kindertijd bracht ik iedere week anderhalf uur in de kerk door, wij waren een protestant christelijk gezin, en de kerkgang hoorde er bij. Dat gold ook voor het gebed voor en na het eten, lezen uit de bijbel, en voor het slapen gaan, op de knietjes voor het laatste gebedje. God keek altijd mee. Sliep blijkbaar ook nooit.

Wat me er vooral van is bijgebleven is het zich herhalende “vergeef ons onze zonden”. Aan het einde van de kerkdienst was er steevast het ultieme vegevingsmoment. De hoofden werden deemoedig gebogen, en in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest daalde de zo gewenste vergiffenis voor alle zonden van de week op ons neer. Amen.

Ik herinner me dat ik tijdens dat ritueel letterlijk dacht: “Maar ik heb toch mijn best gedaan deze week en ik bén toch helemaal niet slecht?”

Waarom moest ik God om vergeving vragen? Die wraakzuchtige, boze man die er blijkbaar een dagtaak aan had mensen te straffen, íedereen op aarde in de gaten te houden, en met een dreigende vinger te zwaaien. En tegelijkertijd werd er mij verteld dat hij een barmhartige God was, een God van liefde.

Ik heb me losgemaakt van de kerk, en het bijbehorende Calvinistisch denken (maar het bloed kruipt) zodra dat kon, en niet helemaal zonder slag of stoot, en ben op zoek gegaan naar mijn eigen spiritualiteit, nieuwe inzichten verwervend.

Maar diep in mij verscholen, is er een geheim kamertje. Daar wonen Boete, Schuld en Schaamte. Ik dacht dat ik ze er ondertussen, na 55 jaar, wel uitgezet had. Maar nee, en ze manen me, nog steeds om hard te werken, braaf te zijn en goed, héél erg goed mijn best te doen.

103

ver·war·ring (de; v; meervoud: verwarringen) 1het verward-zijn; = chaos: verwarring stichten war·boel (de; m) 1verwarde zaak; = rommel

104

Verwarring

"Verwarring is een woord dat we bedacht hebben voor een orde die we nog niet begrijpen."

-Henry Miller Bron: Jaap Twitter- “Wie is in de war?”

……..

Belangrijker nog is dat complexe problematiek wordt verengd tot ‘verwarring’ en dat leidt in veel gevallen tot schijnoplossingen op de korte termijn. We denken (of we doen alsof) dat we problemen met of voor mensen al voor de helft opgelost hebben als we er een nieuwe categorie voor bedacht hebben, en consensus hebben gevormd over een werkzame definitie. Plus dat we tellingen hebben verricht, er een ‘plan van aanpak’ en een budget is, een aanjaagteam aan het werk is gesteld, en nog wat van die bestuurlijke snufjes. We hebben het zelden over de perceptie van degenen die anderen wel of niet als ‘verward’ aanduiden, alsook hun ‘ongemakkelijke’ gevoel hierbij. Het hindert toenadering en sociale integratie en het maakt verlegenheid in het handelen bij burgers, bestuurders en zeker ook professionals manifest. Het ongemak komt denk ik voort uit een diepgewortelde intolerantie ten aanzien van diversiteit.

Die intolerantie tegenover afwijkingen zit ook in de manier waarop de ‘moderne’ samenleving functioneert. Vooral in Nederland zijn de voorzieningen zodanig gestructureerd en gefinancierd, dat wat niet precies binnen het formeel afgesproken werkterrein valt, en waar geen passende financieringsregeling voor is vastgesteld, niet wordt opgemerkt of wordt buitengesloten. Dat voorspelt het ontstaan van telkens nieuwe doelgroepen ‘tussen wal en schip’. En daarvoor moet eerst weer een ‘regeling’ voor worden bedacht, eerst de effectiviteit worden aangetoond, nieuwe formulieren voor worden ontworpen.

Je kunt je afvragen ‘wie is in de war’? Zijn dat de mensen waarvoor we nieuwe hulpdiensten moeten creëren? Of ligt het probleem bij al die actoren (bestuurders, financiers, professionals en gewone burgers) die telkens het ene probleem ‘oplossen’ door een nieuw probleem te creëren, maar zelden hun doelen bereiken?

We leven in een rijk land, met veel voorzieningen, kennis en hoogopgeleide mensen. Dat we nu ineens zoveel aandacht moeten of willen geven aan ‘verwarde personen’ zegt meer over ons, ons functioneren, dan over die mensen. Kortom: de verwarring zit bij onszelf.

105

in·ner·lijk (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord) 1inwendig 2in de geest

in·ner·lijk (het; o)1binnenste; = gemoed

106

Meditatie ‘Meditatie is de enige bewuste en systematische menselijke activiteit waar het in de kern niet gaat over het verbeteren van jezelf of ergens anders te komen, maar wel om simpelweg te realiseren waar je al bent.’ – Jon Kabat-Zinn

De lotus als metafoor voor bevrijding Meditatie kan vergeleken worden met groeien van de lotusbloem uit de modder naar het licht. De lotus is een bloem die onder water, in het duister, in de modder, wortel schiet en opgroeit naar de oppervlakte toe. Als ze boven water uitkomt, ontvouwt ze zich in het licht van de zon. De modder is symbolisch voor de moeilijkheden die men op aarde tegenkomt, het donkere water staat voor de pijnlijke emoties die daardoor worden teweeggebracht. Het openvouwen van de lotus boven het water, onder invloed van de zon, staat voor de bevrijding van alle zorg en voor het vinden van het geluk, de liefde en het licht. Van Jezus wordt gezegd dat hij op het water kon wandelen. Dit zou ook gezien kunnen worden als een overwinnen van emoties en moeilijkheden, na het bereiken van diep inzicht.

Meditatie als het einde van dualiteit Meditatie is het vinden van het midden tussen twee tegendelen, waardoor inzicht in de complementariteit van de tegendelen ontstaat en de onverzoenlijkheid van de dualiteit in de synthese verdwijnt. Meditatie helpt uiteindelijk vooral bij het inzien dat de dualiteit een subjectieve illusie is. Dit wordt geïllustreerd door yin en yang: dag en nacht, man en vrouw, de tegenstellingen kunnen niet zonder elkaar en lopen in elkaar over.

Meditatie als alchemie Meditatie kan een methode zijn waarmee de mens zichzelf veredelt en verheft. Het doet denken aan de zoektocht van de middeleeuwse alchemisten naar de steen der wijzen, nodig om lood te kunnen veranderen in goud. Het doffe lood is een symbool voor de toestand van de een in zichzelf gekeerde, egoïstische, van het licht afgekeerde, verduisterde geest. Het blinkende goud staat voor de mens met een bevrijde, ongebonden en verlichte geest.

Meditatie als methode van alchemistische transformatie ter bevrijding van de menselijke geest, kan dus ook worden gezien als een streven naar geluk.

107

1licht (het; o; meervoud: lichten) 1elektromagnetisch golfverschijnsel het nader bekijken, onderzoeken; iets eindelijk begrijpen 2voorwerp dat licht verspreidt 1helder, verlicht 2helder van kleur, niet donker: lichtgekleurd

1ver·lich·ting (de; v; meervoud: verlichtingen) het helder laten worden van de geest

108

Licht Probeer, elke keer als je tegen de lamp loopt, een beetje licht mee te nemen.

Harry Jekkers, Nederlands zanger, schrijver en cabaretier

Verlichting en Boeddhisme Gautama Boeddha (Sanskriet, Pali: Gotama Boeddha) was een spiritueel leider op wiens leer het boeddhisme is gebaseerd. Hij leefde waarschijnlijk van ca. 450 v.Chr. tot ca. 370 v.Chr. in Nepal. Volgens religieuze overleveringen bereikte Gautama Boeddha complete en volledige verlichting, het boeddhaschap.

Gautama Boeddha wordt ook wel de Sakjamoeni (sakyamuni) Boeddha genoemd en werd geboren als Siddhartha Gautama. De naam Siddhartha betekent: hij, wiens doel is volbracht of van wie elke wens vervuld is. Boeddha betekent 'hij die ontwaakt (verlicht) is'. De titel Boeddha wordt gegeven aan iemand die op eigen kracht, zonder leraar, de Dhamma (de waarheid, de natuurlijke ordening der dingen) ontdekt heeft en verlichting heeft bereikt. Boeddha heeft in het Hindoeïsme de status van negende incarnatie van Vishnoe verworven.

Verlichting is de vertaling van verschillende begrippen, waaronder bodhi (Pali en Sanskriet), prajna, kensho, satori, en

boeddhaschap.

Bodhi is een begrip uit het Theravada-boeddhisme, en betekent zowel 'ontwaken' als 'begrijpen'. Iemand die ontwaakt is ziet de werking van onze geest die ons gevangen houdt in lijden, en de weg naar de verandering van deze geest waardoor dit lijden wordt opgeheven.

Prajna is een begrip uit het Mahayana-boeddhisme. Het verwijst naar het inzicht in sunyata, het ontbreken van een onveranderlijke essentie in alles wat er bestaat. Maar het verwijst ook naar tathagata-garba of Boeddha-natuur, het essentiële eenheidsbewustzijn achter de wereld der verschijnselen.

Kensho (Japans) betekent "zien in de eigen ware aard", die leeg is. Satori is de ervaring van kensho.

109

hart (het; o; meervoud: harten) 1holle spier die het bloed door het lichaam pompt 2zetel van overtuiging, gemoedsstemming, karakter, liefde, (com)passie enz; met hart en ziel met alle kracht en liefde; de hand over het hart strijken iets vergeven; uit de grond van zijn hart 3middelste kern

110

Het hart Geef verdriet woorden: Het verdriet dat niet spreekt fluistert in het overbelaste hart, en vraagt het te breken.

-SHAKESPEARE, in Macbeth Mannen, vrouwen Ik zag mannen, vrouwen die van iemand hielden, kinderen die van iemand hielden, onbekenden, ontheemden die van iemand hielden ik zag niemand die niet van iemand hield ik zag het aan hun ogen, hun manier van lopen, en ook hun onhandigheid en hun telkens even, onverhoeds terugkerende, vlijmscherpe onzekerheid ik ging naar huis en keek in de spiegel, vroeg mijzelf voor de duizendste keer: 'en jij? houd jij van iemand? houd jij echt van iemand?' ik kneep mijn ogen dicht en leunde met mijn hoofd tegen de spiegel.

--------------------------------------Uit: 'De werkelijkheid', 2014. Toon Tellegen

111

Win-ter- (de, meervoud: winters) 1seizoen van kou. Jaargetijde.

112

Winter

Je ziet weer de bomen door het bos, en dit licht is geen licht maar inzicht: er is niets nieuws zonder de zon.

En toch is ook de nacht niet uitzichtloos, zo lang er sneeuw ligt is het nooit volledig duister, nee, er is de klaarte van een soort geloof dat het nooit helemaal donker wordt. zo lang er sneeuw is, is er hoop.

Herman de Coninck uit: Zolang er sneeuw ligt.

113

vrucht·baar (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord; vergrotende trap: vruchtbaarder, overtreffende trap: vruchtbaarst) 1veel vrucht dragend: vruchtbare akkers; in vruchtbare aarde vallen (van plannen, ideeën) veel navolging vinden, gunstig onthaald worden 2 In staat kinderen, jongen voort te brengen 3veel opleverend: een vruchtbaar onderzoek 114

Het zaad (groei in potentie)

Ontwikkelingspsychologie De ontwikkelingspsychologie is de wetenschap die de gezonde ontwikkeling bestudeert. Daarbij wordt geprobeerd om stoornissen en achterstanden van kinderen te beschrijven, te begrijpen en te verklaren.

Maar wat is ontwikkeling precies? Het is te definiëren als een reeks progressieve veranderingen die tot een hoger niveau van differentiatie en functioneren leidt. Twee kenmerken van ontwikkeling zijn verandering en voortuitgang. Ontwikkeling is het veranderingsproces waarbij de combinatie van groei, rijping en leren leiden tot een hoger functioneringsniveau. Bij rijping gaat het dan om lichamelijke groei. Bij leren gaat het om het verwerven van kennis, inzicht en vaardigheden.

De ontwikkeling van kinderen is te verdelen in vier gebieden:  De fysieke en motorische ontwikkeling.  De cognitieve ontwikkeling.  De psychosociale ontwikkeling.  De morele ontwikkeling.

Cognitieve ontwikkeling versus sociale ontwikkeling Een kind dat sociaal-emotioneel niet goed in zijn vel zit, presteert op cognitief niveau minder goed dan een kind dat zich op dat gebied wel goed ontwikkelt. Dus zelfs als het cognitieve op een school leidend is, dan nog kun je niet om de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind heen. ‘Een gelukkig kind leert beter’. (bron: wij-leren.nl) 115

pa·niek (de; v; meervoud: panieken)

1algemene, plotselinge, radeloze angst

uit·put·ten (putte uit, heeft uitgeput) zie uitgeput 1helemaal verbruiken: de voorraden zijn uitgeput 2krachteloos maken

116

Paniek Het meeste verkeer komt voort uit de angst om alleen te zijn.

Indien de mens erin slaagde te berusten in zijn eenzaamheid, zou het gras tussen de straatstenen groeien.

Godfried Bomans

Paniek Een paniekaanval is een uiting van intense angst die meestal plotseling begint en niet erg lang duurt (doorgaans enkele minuten tot een half uur). De symptomen zijn onder andere beven, sterk zweten, pijn in de borst, hartkloppingen, duizeligheid, misselijkheid, een tintelend gevoel (meestal in handen, benen of gezicht), benauwdheid en hyperventilatie. Verder treden mogelijk sterke vecht- of vluchtreacties en depersonalisatie op.

Wat is angst….

In vlagen spoelt het over me heen; zijns-angst. Een diepe ongedefinieerde angst die leidt tot paniek, minutenlang mijn lichaam beheersend, zich tonend, zich laten voelend en iedere cel in mijn lichaam onder spanning zettend. Met uitputting tot gevolg.

Ik verwelkom de angst als een oude vriend: wat heb je me te vertellen? Maar ik versta hem niet…

Het vertroebelt mijn blik, maakt dat ik het glas als half leeg zie, wat ik er ook aan positieve gedachtes tegenoverzet.

Gefixeerde energie die vrijgemaakt moet worden, wachten tot de aanval voorbij is en dan de situatie in objectieve aandacht opnieuw herleven. De leegte verwelkomen, want leegte, me niet verbonden voelen, lijkt de oorzaak van deze ‘staat van zijn’ die me overweldigd en overspoelt. Angstig maakt tot paniek aan toe.

Voel, maar fixeer niet. Transformeer. Wanneer de spanning een deel wordt van mijn totaliteit, vindt ze een andere vorm.

117

wens (de; m; meervoud: wensen)

1datgene wat iem. wil; = verlangen: alles ging naar wens

dro·men (droomde, heeft gedroomd) 1een droom hebben 2zich verbeelden 3hopen op

118

Wensen Wensen zijn voorgevoelens van hetgeen u in staat bent daadwerkelijk te realiseren.

Johann Wolfgang von Goethe Wens doen bij vallende sterren Van de oude Griekens stamt ook het populaire bijgeloof om een wens te doen als men een vallende ster ziet af. Een bijgeloof dat meer dan de helft van de wereldbevolking aanhoudt. De Griekse sterrenkundige Ptolemy schreef ca 150 na Christus dat de goden af en toe even naar de aarde kwamen. Door die afdaling van de Goden kon het gebeuren dat een ster uit zijn positie raakte en naar beneden viel. Dat was voor de Grieken dus een teken dat de Goden dicht bij de aarde waren. En daarmee was voor hen de kans groter dat ze een wens in vervulling zouden laten gaan. En dus was dat een ideaal moment om een wens te doen.

Venus en wensen Wensen is etymologisch verwant aan Venus. Beiden betekenen verlangen. De godin Venus is verbonden met Aphrodite Ourania, Ishtar en Astarte, godinnen van de sterrenhemel. Zo is zij te zien als koningin der sterren en moeder van alle zielen in de hemel. Zij hoort uiteraard ook bij de planeet Venus die in de antieke tijd nog gezien werd als een bewegende ster. Venus/Aphrodite werd geboren bij het uiteengaan van hemel (Ouranos) en aarde (Gaia). Vanaf dat moment werden ook liefde, verlangen en daarmee het wensen geboren. Hemel en aarde zullen altijd naar hun oude vereniging blijven verlangen. Ook op de hoge arcana kaart de ‘Ster’ in de tarot wordt de naakte vrouw geïdentificeerd met Venus en met de hoop.

119

Verbonden

Alle zeeën zijn verbonden realiseerde ik me op het strand, kijkend naar de Noordzee en verlangend naar de oceaan in Zuid Spanje.

Altijd is er dat verlangen naar de zee, naar een fictieve zorgeloosheid die er in werkelijkheid niet meer is, die verloren lijkt te zijn gegaan in het “bezig zijn met leven”, of soms ‘overleven’...

Ik voel me soms zwaar en moedeloos, ondanks mijn optimistische natuur. Of ik dat ook ben is maar de vraag geworden. Van ergens achter me bekruipt me meer en meer het gevoel van niet.

Alle zeeën zijn verbonden en dat betekent dat ook ik verbonden ben met die warme golfstroom, die oceaan waar de zon bijna altijd schijnt en waar ik me zo thuis voel. Waar ik kan landen en ontspannen en waar ik de zorgen meen te kunnen vergeten. Waar kalmte me verwarmt.

Als alle zeeën verbonden zijn, dan betekent dat niets meer en minder dan dat ook ik verbonden ben, en alles aan elkaar verbonden is, dat een universeel gegeven is. En dat ik me niet zo’n zorgen hoef te maken over waarheen ik stroom, wanneer en hoe ik stroom, want ergens, in de gestage stroom, beland ik op die door mij zo gewenste plek waar ik thuis ben, waar ik hoor te zijn.

Als ik werkelijk verbonden ben in de stroom, dan mag ik loslaten, niet meer en niet minder. Er vertrouwen in hebben dat ik mijn bestemming bereik en zelfs: al op mijn bestemming ben. Ik weet dat mijn bestemming bewegend is, en niet een statisch feit. Ik me niet ‘maar op één plaats bevind, en ik me verplaats naar waar ik op dat moment hoor te zijn, ik ín mijn bestemming leef.

120

Ik verlang ernaar dit ook te voelen, en van binnen te weten dat ik op de plaats ben waar ik hoor te zijn en me soms niet zo hopeloos verdwaald voel in een wirwar van constructies, belangen’, verantwoordelijkheden en ogenschijnlijk vaststaande patronen en situaties. Ik me daarin niet zo eenzaam voel.

Zo solitude, in de steek gelaten, zo onbeduidend, zo ongezien.

Het zijn maar gedachtes en verbeeldingen. In mijn hoofd. Mijn hoofd.

Om te voelen heb ik contact met mezelf nodig en zal de verbinding tussen hoofd, hart en buik hersteld moeten worden. En langzaam begin en durf ik te gaan voelen. En met het voelen vraag ik me meer en meer af waar ik ben, wie ik ben, waarom ik ben, waar-heen ik ben. Stop met vragen, start met voelen. Op weg naar vrede en acceptatie in mijzelf.

Ik dobber in gedachten met mijn ogen dicht, ik luister naar de wind en de zee, en heb ergens diep van binnen een gevoel van thuiskomen in de situatie. Thuis-zijn in mezelf.

Dobberend zijn alle zeeën verbonden en ik mag mijn zelf geknutselde reddingsboei, mijn levenswerk en misschien wel langer dan dat, loslaten en gewoon gaan drijven op eigen kracht, op eigen flow en er op vertrouwen dat ik niet zomaar verzuip, mijn drijvend vermogen voldoende is.

Niet druk doen nu, niet gaan spartelen en om hulp roepen; geen paniek.

Niet achter mijn adem raken terwijl ik juist nu rustig door moet ademen, in en uit, in en uit….

Op mijn rug rustig meegevoerd worden in de stroom en waar ik ook ben in de golfstroom, dat is waar ik in het moment hoor te zijn. Ik dobber in de koude Noordzee en voel de februarizon op mijn gezicht. Ik voel de ijzige kou, de gure wind en de deining onder me.

En de kou is waar ik ben, waar ik me bevind, waar ik hoor te zijn in het nu, met zacht strelend de warmte van de zon, als voorbode van de lente.

Ik spreid mijn armen, sluit mijn ogen, ik laat me dragen, ik verbind me met wat is. Ik laat los en geef me over. En ik voel.

Auteur, Monique Jansen. Uit: ‘hard werken, heel zachtjes rimpelen’

121

Nawoord

Wat is Psychosynthese?

Psychosynthese gaat uit van de eenheid (synthese): lichaam, ziel en geest.

-De mens heeft een persoonlijkheid en is een ziel. De persoonlijkheid is gekoppeld aan het lichaam en wordt mentaal (onder andere) gevoed door woorden.

-De ziel is de intermediair tussen ‘hemel en aarde’ en vindt in het aardse leven haar woning in het gevoels- en ervaringsleven van de mens. De ziel wordt gevoed door beelden.

-De geest haalt en brengt zijn voeding in de stilte van de innerlijke, geestelijke wereld van de mens.

Thomas Moore, zegt in zijn prachtige boek ‘Zorg voor de ziel’:

‘Het is onmogelijk een exacte definitie te geven van de ziel. Definities opstellen is hoe dan ook een intellectuele onderneming; de ziel maakt liever gebruik van de verbeelding.’

‘De voornaamste kwaal van de twintigste eeuw, die deel uitmaakt van al onze problemen en die ons individueel en maatschappelijk treft, is ‘verlies van de ziel’.

Wanneer de ziel wordt verwaarloosd verdwijnt zij niet zomaar; zij komt symptomatisch tevoorschijn in de vorm van obsessies, verslavingen, gewelddadigheid en het verlies van betekenis. Het is verleidelijk deze symptomen te isoleren, of een poging te doen ze stuk voor stuk uit te bannen; maar het werkelijke probleem is dat we onze wijsheid en zelfs 122

onze belangstelling ten aanzien van de ziel zijn kwijtgeraakt.

Er zijn tegenwoordig maar weinig specialisten op het gebied van de ziel om ons te adviseren wanneer we gebukt gaan onder somberheid en emotionele pijn, of wanneer we als natie worden geconfronteerd met een massa dreigende kwaden. Maar in onze geschiedschrijving beschikken we over opmerkelijke bronnen van inzicht, van de hand van mensen die de aard en de behoeften van de ziel gedetailleerd hebben beschreven; het verleden kan ons dus een leidraad bieden bij het herstellen van die wijsheid. (www.impliziet.nl)

Bronnen.

Ik heb gebruik gemaakt van bronnen van het internet om aanvullende teksten, gedichten en informatie te verzamelen. Waar mogelijk zijn die zo veel mogelijk vermeld, of is de naam van de auteur van het artikel vermeld.

Mijn dank voor het beeldmateriaal wat het gedachtengoed zo goed ondersteunt.

123

Monique Jansen

www.mindescapes.nl

124