Franciscanen.nl, nr. 2, maart/april 2013

franciscanen.nl j a a r g a n g 8 | m a a r t/ a p r i l 2 0 13 | n u m m e r 2

3 5 6

Visitatoren aan het woord Op weg naar kapittels

Zorg voor elkaar To n n y v a n d e n H e u v e l

‘Dit is jouw plek’ Gesprek met Marianne van Haastrecht

vooraf

Vredelievend Nog maar net bekomen van de schrik van de vreselijke schietpartij in Newtown, lees je in de krant dat er sindsdien al weer méér dan negenhonderd mensen in de Verenigde Staten door wapengeweld om het leven zijn gekomen. Je vraagt je af: “Wat is een mensenleven nog waard?” En als president Obama een oproep doet om het wapenbezit aan strakkere regels te binden, volgen er protestdemonstraties in heel het land.

Foto omslag: Beeld van Franciscus, liggend, kijkend naar de maan bij de ‘Carceri’, een kluizenarij van Franciscus en zijn broeders vlakbij Assisi Franciscanen.nl is het tweemaan­ de­lijkse contactblad van de minder­ broeders franciscanen in Nederland.

Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het ­franciscaanse denken en doen.

Oplage: 6500.

Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl.

Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181

Wat is het toch dat mensen naar de wapens grijpen om ... ja, om wat? Uit zelfverdediging? Om eigen bezittingen veilig te stellen? Om frustraties af te reageren? Om na te spelen wat avond aan avond op de televisie te zien is? Kennelijk verhardt zich onze samenleving zó dat mensen denken alleen nog maar met wapens hun recht te kunnen halen en te beschermen. Over de hele linie is er toenemend geweld in plaats van groeiend wederzijds respect, los van afkomst, godsdienst of geaardheid.

Het gaat om de eigen positie, het eigen geluk en daaraan gekoppeld ‘eigen rechter’ spelen!

Hoe anders laat Franciscus zich uit, wanneer hij in hoofdstuk 3 van de Regel van de minderbroeders schrijft: “Ik raad mijn broeders aan, ik vermaan hen en spoor hen aan in de Heer Jezus Christus om, terwijl zij door de wereld gaan, niet te twisten en te bekvechten of anderen te oordelen. Maar zij moeten mild, vredelievend en bescheiden zijn, vriendelijk en nederig en met iedereen respectvol praten zoals dat hoort.”

Ik denk dat Franciscus dat niet alleen zijn broeders aanraadt, maar ieder van ons. Of niet soms?

t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht.

Ton Peters ofm

IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Joost van Heijst (redactiesecretaris), Lars Frendel ofm, Maarten Lemmers ofm, Ton van Oosterhout ofm.

Ontwerp en drukwerk: ART= ontwerp- en reclameburo www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl.

ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658

2

Woorden van Franciscus Wees geprezen, mijn Heer, door zuster maan en de sterren.

Aan de hemel hebt Gij ze gevormd, helder en kostbaar en mooi.

ac t u e e l

Visitatoren aan het woord Van 21 tot en met 24 mei komen afgevaardigden van de franciscanen in Nederland bijeen om onder andere een nieuwe minister provinciaal en een vice-provinciaal te kiezen. Bij zo’n zesjaarlijks ‘keuzekapittel’ is een afgevaardigde van de minister generaal aanwezig. Onder voorzitterschap van deze ‘generale visitator’ vindt de verkiezing plaats en staan de broeders stil bij de vormgeving van hun roeping vandaag de dag.

De visitator vertegenwoordigt de minister generaal niet alleen bij het keuzekapittel. Hij is ook betrokken bij de voorbereiding daarop.

Tijdens zijn visitatie bezoekt hij de afzonderlijke broeders. Voor de Nederlandse provincie van de minderbroeders is Martin Olsthoorn lid van de Indonesische provincie - benoemd tot visitator. Ook in Duitsland en Vlaams België wordt dit jaar een keuzekapittel gehouden.

Daar zijn twee broeders van de Nederlandse provincie tot generale visitator benoemd, te weten Rob Hoogenboom en Frans Gerritsma.

Rob Hoogenboom was eerder visitator bij de éénwording in 2010 van de toenmalige vier Duitse provincies en ook voor Frans Gerritsma is het de tweede keer in Vlaanderen. Hoe kijken de drie visitatoren aan tegen hun nieuwe opdracht?

Ton Peters ofm

Martin Olsthoorn: “Een halve eeuw geleden genoot ik mijn vorming in de toen zeer grote Nederlandse provincie.

Ik vind het boeiend om na vierenveertig jaar ‘buitenlandse dienst’ niet zomaar op vakantie te zijn maar met iedereen te mogen praten over onze gezamenlijke roeping.

Ooit een grote organisatie met ontzettend veel belangrijke taken, nu veel kleiner en ouder, maar voor velen meer een broederschap. Bij alle verlies kom ik op mijn weg ook veel winst tegen. Daardoor ga ik steeds weer graag naar de volgende communiteit of alleen-wonende broeder.”

Rob Hoogenboom: “Voor de tweede keer in drie jaar bezoek ik alle 330 broeders verspreid over heel Duitsland. Het is een vertrouwd weerzien, voor de broeders én voor mij. Ik begrijp nu nog beter wat ze mij vertellen over hun leven en hoe het hen gaat.

Ik ben een onbevangen luisteraar met wie ze vrij kunnen praten. Indrukwekkend wat ze allemaal doen: werk voor armen, pastoraat in parochie, ziekenhuis, gevangenis, school en bedevaartsoord. De Duitse provincie wordt ook ouder en gaat meer op ons lijken. Ik zie mijn medebroeders daar mee worstelen. Ik ben een half jaar lang onderweg en voel me een soort pelgrim in mijn eigen orde. Leerzaam ook voor mezelf!”

Frans Gerritsma: “Ik kom nu als een bekende en dat wekt vertrouwen. Je raakt nog meer onder de indruk van wat broeders, tot op hoge leeftijd, zoal doen of gedaan hebben. Medebroeders die jarenlang in Congo zijn geweest of al veertig jaar in hetzelfde klooster wonen.

Met hen spreek ik onder meer over de vraag hoe ze aankijken tegen nauwere samenwerking met Nederland. Men ziet de noodzaak ervan in.

Er is geen aanwas en de gemiddelde leeftijd ligt hoog. Dat is de realiteit. De hoop is, dat door het samengaan met Nederland nieuwe impulsen ontstaan om de franciscaanse spiritualiteit in de Lage Landen, levendig te houden. Zo met anderen mee te mogen kijken is een bijzonder verrijkende ervaring.”

3

i n t e r n at i o n a a l

Deelnemers aan een kapittel in Zweden van de Orde van Franciscaanse Seculieren in 2012. Midden (achter jongetje met kruis): Henrik Roelvink.

Franciscaans charisma in Zweden Toen in het midden van de jaren zestig van de vorige eeuw de eerste broeders van de Nederlandse provincie voet aan wel zetten in Zweden, was de Orde van Franciscaanse Seculieren, toen nog ‘Derde Orde’ geheten, daar zo goed als uitgestorven. De gemeenschap is bedoeld voor mannen en vrouwen die in hun eigen omgeving, gehuwd of ongehuwd, Franciscus en Clara willen navolgen. De Nederlandse broeders speelden een belangrijke rol bij de heropleving van de ‘lekenorde’ in het Scandinavische land.

De Nederlandse broeders werden daarbij gestimuleerd door het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965) dat het belang onderstreepte van de verantwoordelijkheid van de leken in de kerk. Ze ontdekten al gauw dat Franciscus in Zweden een zeer geliefde en populaire heilige was, met een actuele boodschap. Omdat de broeders zich ook realiseerden dat er op langere termijn vanuit Nederland geen nieuwe aanwas van m ­ edebroeders te verwachten viel, voelden zij zich nog meer aangemoedigd om zoveel mogelijk leken te betrekken bij hun apostolaat.

Aanzetten daartoe kregen in het midden van de jaren zeventig vorm, toen jonge mensen uit de parochie van de franciscanen in Linköping regelmatig bij elkaar kwamen om zich te bezinnen op teksten uit de bijbel en de geschriften van Franciscus. Dit werd vergemakkelijkt toen de Nederlandse franciscaan Henrik Roelvink in 1979 een eigentijdse vertaling van Franciscus’ geschriften maakte. Hij was vanaf 1966 in Zweden actief.

Honderd leken In 1987 werd Bengt Wehlin ofm, Zweed van geboorte, door de provinciaal benoemd tot eerste geestelijke assistent van de groep. De opgave was duidelijk: er moest een Zweedse vertaling komen van de door paus Paulus VI

4

in 1978 goedgekeurde regel van de lekenorde en daarnaast vormingsmateriaal voor een groeiend aantal nieuwe leden zowel binnen als buiten Linköping. Van 1995 tot en met 2012 is Henrik Roelvink landelijk en geestelijk assistent geweest van de lekenorde in Zweden. Deze is inmiddels sterk gegroeid en kent vijf officiële fraterniteiten en twee in wording.

Al met al een gemeenschap van ongeveer honderd leken. Zij vormen één grote, officiële en landelijke fraterniteit. Deze ontwikkeling is vooral te danken aan gemotiveerde inzet van de leden van de fraterniteit in Linköping. Ook Poolse minderbroeders franciscanen, kapucijnen en conventuelen en de broeders van de religieuze tak van de lekenorde hebben bijgedragen tot de verspreiding van het franciscaanse gedachtegoed in Zweden. Henrik Roelvink had in deze ontwikkeling een spilfunctie. Hij is op 3 januari 2013 teruggekeerd naar Nederland en heeft daarmee als laatste Nederlandse franciscaan het land verlaten. Maar het franciscaans charisma gaat door dankzij het werk van de Nederlandse minderbroeders in Zweden.

Marcel Taverne ofm Bron: Låt mig avlägga räkenskap, memoires van Henrik Roelvink.

i n s p i r at i e

Franciscus en zorg voor elkaar Sinds 1 mei 2012 is Tonny van den Heuvel zorgcoördinator voor de Nederlandse franciscanen. Zij adviseert het bestuur inzake ouderenzorg en ondersteunt broeders bij het ingaan van hun - vaak laatste - levensfase.

Wat zijn haar ervaringen in het afgelopen jaar? En wat leert Franciscus haar over de ‘zorg voor elkaar’?

De ‘individuele zorgvraag’ staat in de huidige ouderenzorg steeds meer centraal. Daarnaast wordt de aanwezigheid van mantelzorg verondersteld. De franciscanen spelen daarop in vanuit de gedachte dat ieder van de broeders op een eigen persoonlijke wijze ouder wordt, ieder met eigen ervaring, levenswijze en levensgeschiedenis.

Beperkingen In zijn Wijsheidsspreuken schrijft Franciscus: “Gelukkig de mens die zijn naaste in diens broosheid draagt, zoals hij door hem gedragen wil worden, als hij in een soortgelijke situatie verkeert” (18). Dat geldt helemaal als een broeder oud wordt en het ­moment nadert om zijn leven aan God terug te geven. Een groeiend aantal broeders heeft door lichamelijke of geestelijke beperkingen in meer of mindere mate ondersteuning, hulp of zorg nodig. Er kan dan sprake zijn van schaamte, van nietafhankelijk-willen-zijn. Ook een gevoel van eenzaamheid komt boven. Iedere broeder zal moeten leren om de levensfase van de oude dag met zijn beperkingen te accepteren en te dragen. Waar liggen de grenzen waarbinnen je een beroep kunt of wilt doen op je medebroeders? Die vraag is urgent, want steeds minder medebroeders kunnen deze hulp bieden.

Extra aandacht

Tonny van den Heuvel in gesprek met een broeder van de Utrechtse communiteit.

Het is voor de kwaliteit van het leven van ouderen essentieel dat ze naast de basiszorg extra aandacht krijgen. Ze moeten vertrouwde spullen om zich heen hebben, een zinvolle dagbesteding en contact met familie en vrienden. Speciaal voor zorgbehoeftige broeders is het van belang een woonomgeving te zoeken of te scheppen die aansluit bij de leefwereld van religieuzen. Franciscus noteert in zijn brief aan de kluizenarijen dat van de broeders die daar verblijven er twee een soort ‘moeder’ voor hun medebroeders moeten zijn. De ‘moeders’ zijn dienstbaar als Martha uit het bekende evangelieverhaal. Hun medebroeders stellen zich ontvankelijk op als Maria. Zo zou de zorg voor oudere broeders ook moeten zijn in gemeenschappen van franciscanen: soms Martha, soms Maria. Daarin spelen verschillende aspecten een rol, die zowel betrekking hebben op de afzonderlijke broeders als op het samenleven in communiteitsverband: aandacht voor de eigen geschiedenis, omgang met de tijd in een vaste dagorde, omgang met de ruimte, aandacht voor bezinning en ­gebed, het kunnen communiceren in de vertrouwde religieuze taal, erkenning en waardering van mensen in de eigen omgeving. De individualiteit van de oudere moet daarbij steeds voorop staan. Elk mens is immers uniek.

Tonny van den Heuvel

5

de binnenkant

‘Dit is jouw plek’ De millenniumwisseling markeerde ook voor het persoonlijke leven van Marianne van Haastrecht een memorabele overgang. Ze besloot rond die tijd definitief in te treden bij de clarissen. Het Nijmeegse klooster ‘De Bron’ werd haar nieuwe thuis. Ruim anderhalf jaar is ze er nu abdis. Wat gebeurde er in haar leven, waardoor een keuze voor de ‘Orde van de heilige Clara’ eigenlijk onvermijdelijk was? Een openhartig gesprek.

Marianne van Haastrecht (47), geboren in Voorschoten, groeide op in een katholiek gezin met vier kinderen. Haar vader had een slagerij. Als kind hielp ze zaterdags mee in de zaak. Ze volgde een hogere beroepsopleiding medische microbiologie en werkte daarna tien jaar als analiste op laboratoria in Haarlem en Den Haag. “Ik heb mijn werk altijd met plezier en liefde gedaan. Ik hield van mijn vak”, blikt ze terug. Marianne was erg kerkbetrokken.

Ze maakte deel uit van enkele zangkoren en zat in parochiële werkgroepen. In 1997 begon ze aan een hbo-opleiding theologie in Amsterdam. Na twee jaar studie stopte ze om in te treden bij de clarissen in Nijmegen.

“Ik weet het nog precies”, vertelt ze. “Op 6 augustus 1999 begon ik aan het postulaat.

Een jaar later werd ik opgenomen in de orde en startte mijn noviciaat. Aan mijn intrede is een bezinningsperiode voorafgegaan waarin veel gebeurde. Ik had alles op orde en maakte plannen voor mijn toekomst. Ik wilde verder met de theologieopleiding om daarna als pastoraal werkster aan de slag te gaan in de kerk. Uiteindelijk heb ik toch voor een leven als claris gekozen.” Waarom? Zuster Marianne kijkt even peinzend omhoog en zegt dan: “Ik kan het niet echt uitleggen. Iets in mij was sterker dan ik. Het was een innerlijk ‘moeten’, een getrokken-worden-naar iets, naar Iemand. Ik ben gegaan en heb daar nog geen dag spijt van gehad! Ik ervaar mijn roeping vooral als het gaan van een weg waarbij mijn ‘ik’ steeds ijler wordt, omdat het steeds minder ‘ik’ omvat. Maar zoiets kun je haast niet in woorden weergeven.”

Vertrouwen Haar religieuze roeping ontwikkelde en verdiepte zich door studie en vorming, maar vooral door het leven in een gemeen­ schap met medezusters, zo benadrukt de claris. “Hierbij verschoof voor mij het accent van ‘kerk’ naar ‘God’. Mijn geloof is meer en meer een persoonlijke relatie met God Marianne van Haastrecht bij de ingang van clarissenklooster ‘De Bron’ in Nijmegen.

6

geworden. Ik beschouw Hem als mijn beste vriend. Die relatie krijgt vorm binnen de kerk, soms met pijn in het hart, na alle schandalen.

Maar mijn liefde voor God heeft veel meer diepgang dan mijn band met de kerk. In de loop der jaren is er ook een betere verhouding gegroeid tussen ‘hoofd’ en ‘hart’. Ik durf veel sterker te vertrouwen op de stem van mijn hart en liefde de voorrang te geven boven de ‘leer’.”

Op 2 juni 2011 koos de Nijmeegse clarissen­ gemeenschap Marianne van Haastrecht tot abdis. “In die functie loop ik als een herder het liefst ‘achter de kudde aan’ en stuur bij, waar nodig is. Voorop lopen ligt mij minder, hoewel dit ambt van mij vraagt dat ik dat soms moet doen. Ik vind communicatie in mijn positie heel erg belangrijk, vanuit de gedachte dat we sámen onderweg zijn.”

gaan moet. Ik geef raad, mijn oog is op u.’

Dit psalmvers (psalm 32,8) voelde ik in mij opkomen. Het was op 5 augustus 1998 in de middagpauze. Toen wist ik het zeker: God wil het beste voor me. Ik kan me met een gerust hart aan Hem overgeven. Een jaar later trad ik in bij de clarissen in Nijmegen.”

Internet Durft ze na dertien jaar religieus leven te zeggen dat ze claris blijft tot er met de dood een einde aan komt? “Ja, dat denk ik wel.

En tot mijn dood blijf ik op weg, soms heel even mijn God ontmoetend om Hem dan in het volle licht te mogen aanschouwen. Het is de

taak op deze wereld ook nog niet volbracht is.”

Religieus pionierswerk op internet is een niet onbelangrijke taak naast haar functie als abdis en dagelijks werk in het klooster. Ze houdt een weblog bij (zustermarianne.wordpress.com) en is actief op Facebook (facebook.com/marianne. vanhaastrecht) en Twitter (@zusterMarianne).

“Ik probeer via deze nieuwe media te getuigen van het goede van ons christelijk geloof. Op internet zijn een soort ‘virtuele kloosters’ ontstaan; verzamelplekken waar mensen elkaar ontmoeten om geestkracht op te doen, elkaar te bemoedigen en te inspireren.

Ze zullen de echte kloosters niet vervangen, maar vormen wel een mooie aanvulling

Overrompelend Zuster Marianne kan nauwkeurig aanwijzen welke gebeurtenissen voor haar levenskeuze van cruciaal belang waren. “Ze staan in mijn geheugen gegrift! Het eerste ‘scharniermoment’ vond plaats op zondag 23 februari 1997 tijdens een oriëntatie­ weekend bij de clarissen in Nijmegen.

Om half twee ’s middags ging ik naar de kapel om even alleen in stilte te bidden. Ik zat voor het tabernakel en ineens kwam er iets in mij op van: ‘Dit is jouw plek.’ Ik raakte overspoeld door een geluksgevoel en de tranen stroomden over mijn wangen.

Het was overrompelend, verwarrend en tegelijkertijd heel mooi en ontroerend.

Enige tijd later kwam een tweede moment.

Ik wilde graag onbetaald verlof nemen van mijn werk om een sabbatjaar bij de clarissen te doen. Mijn werkgever liet in een gesprek echter weten daarmee niet akkoord te kunnen gaan. Maar ik wilde mijn baan als houvast niet kwijt. Het betekende voor mij dat ik moest besluiten mijn oude, vertrouwde bestaan los te laten om een nieuw leven te beginnen. Na het gesprek op mijn werk ging ik naar de Willibrorduskapel in de Oude Molstraat in Den Haag en zat daar voor het Allerheiligst Sacrament. Er kwam een gevoel van rust en licht over me heen. ‘Inzicht geef Ik u, onderrichting, omtrent de weg die gij

Marianne van Haastrecht In gesprek met een deelneemster aan een oriëntatie­ weekend in Nijmegen voor jonge mensen die geïnteresseerd zijn in het leven als claris of franciscaan.

‘Grote Ontmoeting’ waar ik naar op weg ben.

Ik heb er geen beelden bij, maar ik geloof er wel in. Het zal letterlijk en figuurlijk ‘het einde’ zijn. Ik ben niet bang voor dit moment, en zie er zelfs naar uit. Tegelijkertijd heb ik het leven zoals ik dat nu leef lief en mag ‘zuster Dood’ ook nog wel even wachten. Ik denk zo dat mijn

op de verbondenheid van mensen met gemeenschappen van religieuzen. In die zin kan internet er volgens mij toe bijdragen dat jonge mensen geïnteresseerd raken in het kloosterleven.”

Peter van Zoest

7

overweging

Bescheidenheid siert de mens Je zult maar je dagen moeten slijten in een gevangenis, zoals die arme jongen uit de Griekse mythologie. ‘lcarus’ heette hij.

“Kon ik maar vluchten, weg uit die donkere gevangenis”, zei hij vaak. Op een dag kreeg hij een inval. Hij maakte een paar mooie vleugels van veren, vastgezet met was. En eenmaal daarmee toegerust wiekte hij weg, de vrijheid tegemoet.

Steeds hoger en hoger ging hij. Regelrecht naar de zon.

Want de warmte van de zon had hij zo lang gemist in dat duistere ballingsoord. Maar ach, hoe dichter hij bij de zon kwam, hoe meer de was van zijn vleugels begon te smelten. Toen stortte hij neer, midden in de zee. Hij verdronk in het water dat sindsdien de ‘Icarische Zee’ wordt genoemd.

Ook op Franciscus had de zon een grote aantrekkingskracht.

In zijn Zonnelied noemt Franciscus de zon een ‘broeder’. Niet zomaar een broeder. Nee, een ‘heer’ broeder. Want de zon, die licht en warmte verspreidt, draagt het beeld van de Allerhoogste in zich. Na de zon komen in het lied van Franciscus de maan en de sterren, de wolken en de wind aan de beurt, en ook het water en het vuur, en ten slotte moeder aarde. En de mens? Ja, die ook.

Maar de mens komt pas aan het einde van de hele serie. Waarom toch? De mens als hekkensluiter? De mens is toch de kroon van de schepping?

Pas wanneer de mens van verzoening weet en het lijden en de eindigheid van zijn bestaan kan aanvaarden, zal hij worden gekroond. Vóór het zover is, moet hij zich geen Zonnekoning wanen. Nee, op de aarde, op de ‘humus’ mag hij leven, ‘in humilitate’, ‘in grote bescheidenheid’. Hij moet zijn plaats weten.

Het zonnelied begint bij de Allerhoogste, de ‘Altissimo’. Aan Hem alleen komt de eer toe. Het lied eindigt ‘in humilitate’, dicht bij de grond waar de mens in bescheidenheid zijn plaats kent.

Maarten Lemmers ofm

Maaten Lemmers wijst in Speco di Sant’Urbano, een afgelegen kluizenarij van Franciscus in Umbrië, naar een tekst uit het Zonnelied die daar op een paneel staat.

8

dierbaar

Vijftig jaar heb ik in de missie in Pakistan gewerkt.

Mijn werkgebied was dat van de Kohlis. Het is een stam die geen enkel aanzien geniet bij de Pakistanis. De Kohlis worden beschouwd als onreine, onaanraakbare mensen.

Omdat ik het leven met hen deelde, werd ik zelf ook iemand met wie je in geen geval uit dezelfde beker mocht drinken.

De uitrusting op mijn tochten bestond uit catechetische en liturgische benodigdheden, verder ook hulpmiddelen waarmee ik medische zorg kon verlenen. Voor mezelf had ik een Engelstalig gebedenboekje en een drinkbeker bij me. Die beker was onmisbaar wanneer ik mij onderweg in dat land met meer dan veertig graden wat thee of water wilde laten inschenken. Voor mij is de beker een dierbaar object. “De Heer voert mij naar vredig water.

Hij geeft mij nieuwe kracht. Mijn beker vloeit over� (Psalm 23).

Siep Zeinstra ofm

9

n i eu w s

Gemeenschapshuis Megen heropend Met het luiden van het klokje van het geheel gerenoveerde gemeenschapshuis ­‘Acropolis’ in Megen, is het pand op 1 februari officieel geopend. De openings­handeling werd verricht door de Megense franciscaan Henk Paagman, samen met Brigite van V.l.n.r.: De besturen van de Nederlandse en Vlaamse provincies in de besneeuwde tuin van het minderbroeders­ klooster in Megen bij het markante beeld ‘Sint Franciscus met de vogels’, gemaakt door Frederick Franck. Op de voorste rij, van links naar rechts: de Vlaamse provinciaal Bob Van Laer, de Nederlandse provinciaal Jan van den Eijnden, minister generaal José Rodríguez Carballo en Roger Marchal, generaal definitor voor de Noordwest-Europese provincies.

Minister generaal bij NederlandsVlaams overleg Op 26 januari zijn de besturen van de Vlaamse en Nederlandse provincie van de franciscanen in Megen bijeen geweest.

De minister generaal van de orde, José Rodríguez Carballo, was daarbij aanwezig, evenals het generaal bestuurslid voor de Noordwest-Europese provincies, Roger Marchal. Onderwerp van bespreking was de toekomstige relatie tussen beide provincies. Het is immers de bedoeling dat de Vlaamse provincie een afhankelijke custodie (kleinere bestuurseenheid) wordt van de Nederlandse.

“De minister generaal heeft zeer betrokken meegedacht en zijn aanwezigheid heeft bemoedigend en uitdagend gewerkt”, aldus de Nederlandse provinciaal Jan van den Eijnden na afloop. “Hij sprak van het zetten van realistische kleine stappen: niet zozeer het scheppen van nieuwe plekken, maar meer het vernieuwen van het bestaande.

Ook zijn afspraken gemaakt over de meer formeel juridische procedure om tot deze vorm van samenwerking te komen.”

Mensen In 1964 vestigden de eerste Nederlandse franciscanen zich in ­Zweden. Op 3 januari 2013 keerde Henrik Roelvink als de laatste Nederlandse franciscaan uit het Scandinavische land terug naar Nederland. Hij is er 46 jaar werkzaam geweest: in een parochie, in het gevangenispastoraat, op oecumenisch gebied en ten behoeve van de Orde van Franciscaanse Seculieren (zie pagina 4).

10

Haaften-Harkema (CDA), gedeputeerde Cultuur en Samenleving van de provincie Noord-Brabant. Het gerestaureerde gebouw werd daags daarna ingezegend door Loek Bosch ofm. De franciscanen van het er tegenover gelegen minderbroedersklooster zongen bij die gelegenheid het Zonnelied van Franciscus.

Vanwege de historische band ­tussen het klooster en het gemeenschapshuis en de huidige goede contacten tussen de Mege­ naren en de broeders, werden zij speciaal genodigd aanwezig te zijn. Omdat Henk Paagman elke dag in het klooster het ‘Angelus’ luidt, mocht hij mede de opening Henk Paagman en Brigite van HaaftenHarkema na het luiden van het klokje. verrichten. De renovatie van het gebouw nam een jaar in beslag.

In 1645 werd in Megen een zogeheten ‘Latijnse school’ opgericht, een voorloper van het gymnasium, ten behoeve van degelijk onderwijs aan de katholieke jeugd in destijds overwegend protestants gebied. Het onderwijs werd toevertrouwd aan de franciscanen.

Gemeenschapshuis ‘Acropolis’ De gemeente kreeg de taak het vlak voor de officiële opening. gebouw te onderhouden. In 1666 verrees een nieuw gebouw, dat later nog enkele keren grondig werd aangepast.

In 1877 werd de Latijnse school een ‘Bijzondere School van Hooger Onderwijs’ en werden de franciscanen verantwoordelijk voor zowel het onderwijs als het gebouw.

Tussen 1883 en 1884 werd een nieuwe school gebouwd in neogotische stijl.

In 1900 volgde een uitbreiding met nog twee vleugels. In één van de vleugels was op de begane grond het gemeentehuis gevestigd, met op de verdieping daarboven een kapel. In 1967 moest het gymnasium sluiten. Het voormalige schoolgebouw aan het Broeder Everardusplein, precies in het centrum van de oude vestingstad, vormt nu het gemeenschapshuis ‘Acropolis’. Het biedt ruimte voor muziek- en toneel­uitvoeringen, vergaderingen, lezingen, workshops en trainingen. Acropolis herbergt daarnaast onder meer het Toeristisch Informatie Centrum Megen, een café, een bakkerij, een tandartsenpraktijk en een kunstenaarscollectief.

ac t i v i t e i t e n

La Verna

Franciscaans Jongerenwerk

Stoutenburg

Interreligieuze ontmoeting rond kunst

SOG of doorpakken met Hemelvaart?

Koken met de seizoenen

La Verna en de kunstgalerie Het Blauwe Blad organiseren samen een expositie van islamitische en christelijke kunst. ­Deskundigen lichten de getoonde ­kunstwerken toe. Een unieke manier om elkaar en elkaars religieuze traditie beter te leren kennen.

Datum 9 april Tijd 14.00-16.00 uur Prijs € 15,-

Enkele dagen voor studenten die hun Studie Ontwijkend Gedrag te lijf willen gaan en willen doorpakken met tentamens of met dat paper dat er al zolang ligt.

Locatie minderbroedersklooster, Megen Data 9-12 mei Prijs € 70,-

Vegetarisch koken met biologische groenten van het seizoen uit de tuin van Stoutenburg. Samen oogsten, groenten schoonmaken, een maaltijd bereiden en genieten van het (h)eerlijke eten.

Data 10 april en 8 mei Tijd 15.00-20.00 uur Prijs € 15,-

Geestverruimend weekend

Tuinweek

Het weekend van Pinksteren reserveren we voor jongeren van 18-30 jaar. Meeleven met de broeders, en laat verder de Geest maar waaien!

Locatie minderbroedersklooster, Megen Data 17-19 mei Prijs € 50,-

De moestuin van Stoutenburg voorziet de bewoners, hun gasten en de bezoekers van het conferentiecentrum het hele jaar van heerlijke, biologische groenten en kruiden. Maak kennis met onze manier van leven en leef mee met het dagritme van de communiteit, waarbij we dagelijks zo’n zes uur in de tuin werken.

Datum 15-19 april Prijs € 95,- (donateurs € 85,-)

Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling

Het enneagram en de gave van de ziel

Als je je helemaal vrij voelt om te zijn wie je bent, kun je in jezelf allerlei kwaliteiten ontdekken. Tijdens deze dag onderzoeken we wat ieders ‘gave van de ziel’ is en hoe dat verband houdt met het enneagram.

Datum 20 april Tijd 10.00-16.00 uur Prijs € 35,Midweek over de mystieke weg

We lezen oude teksten over het innerlijk leven van de hand van Isaac de Syriër, monnik en kluizenaar. Naast samen lezen en uitwisselen, nemen we tijd voor eigen verwerking, stilte en gebed.

Locatie clarissenklooster, Nijmegen Data 13-17 mei Prijs € 300,Informatie en opgave: Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl

Franciscaans Milieuproject

18-30 jaar

Vézelay 2013: Sta op! En loop!

Vierde internationale franciscaanse jongerenpelgrimage in Bourgondië.

Vanuit Duitsland reizen we met de groep naar Frankrijk. Daarna vijf dagen twintig kilometer per dag wandelen naar Vézelay in Frankrijk en vervolgens drie dagen van ontmoeting, uitwisseling, vieren en feest met andere franciscaanse jongeren.

Data 5-13 augustus Prijs € 350,-

Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465770 / 465780 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > jongeren

Informatiemiddag

Als je wilt weten hoe wij hier wonen, wat we doen en waarom, kom dan naar onze informatiemiddag. Je krijgt dan informatie over het project en een rondleiding door huis, moestuin en bos.

Datum 28 april Tijd 14.00-16.00 uur Prijs gratis (gift wordt

op prijs gesteld)

Informatie en opgave: Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl

Voor meer activiteiten in franciscaans ­N ederland: www.franciscaanseweg.nl

11

Fr a n c i s c a a n s J o n g e r e n w e r k

De allereerste keer bij de franciscanen in Megen was voor mij een cadeautje vanuit een stage tijdens mijn studie geestelijke verzorging aan de Universiteit van Utrecht.

Ik mocht een week naar het klooster gaan. Er ging een wereld voor mij open. Ik leerde er geweldige mensen kennen, en zij nodigden mij ook uit voor het Franciscaans Jongerentreffen (FJT) van 2011.

Dat is een weekend in oktober voor jongeren van 18 tot 30 jaar met vieringen, workshops en ontmoetingen rond een bepaald thema. In dat jaar was het ‘Spiegel’.

Iets met elkaar delen Het klooster kende ik dus van de rust, bezinning en inkeer. Het FJT was daarom ook een uitdaging om die rust en bezinning te delen met vele anderen. En juist dat vind ik het bijzondere van het FJT. Het gaat om veel verschillende jongeren, die graag iets met elkaar willen delen.

Enerzijds door met elkaar plezier te maken (kijk maar naar de bijgaande foto waarop ik met een clownsneus sta), verhalen of ervaringen te delen, anderzijds door ruimte te scheppen om met elkaar de diepte in te gaan. Het afgelopen jaar was het thema: ‘Le(e)f!’. Het FJT zou ik omschrijven als een warm en inspiratievol weekend. Ik kijk sinds 2011 elke keer weer uit naar een nieuw FJT.

Dit jaar ben ik gevraagd voor de organisatie, en dat maakt dat ik nog meer betrokken mag zijn. Het is voor mij een nieuwe uitdaging om het FJT niet alleen te beleven, maar ook te organiseren en het inhoud en vorm te geven. Eind januari was er het eerste weekend voor de organisatoren. Daar kwam voor dit jaar het thema ‘Ik geloof het wel’ uit de bus rollen. Het wordt gehouden van 11 tot 13 oktober. Naast het FJT heb ik ook meegedaan aan het weekend ‘Bezield leven, gezond eten’. We kregen veel praktische informatie over het milieu, het eten en wat daar allemaal voor moet gebeuren. Ik schrok dan ook enorm van de cijfers, bijvoorbeeld

over hoeveel water er nodig is om één ei te ‘produceren’. Ik vond het verbazingwekkend.

We zijn ook zelf bezig geweest ‘bezield eten’ voor te bereiden. We maakten een ‘wereldmaaltijd’ van ingrediënten die iedere bewoner van de aarde zou kunnen eten als alles eerlijk verdeeld zou worden. Dat was zovéél! Ieder weekend is bijzonder, maar vanuit dit weekend heb ik ook praktische handvatten gekregen om mee te nemen naar huis en om zo ook bezield te kunnen eten en leven thuis.

Barbara van Kessel