Franciscanen.nl-16 4 juli-augustus

franciscanen.nl JAARGANG

16

|

JULI/AUGUSTUS

2021

|

NUMMER

OPENHARTIG LEVEN

3 Kijken naar wat wél kan Dit is het wat we zochten 7 Een bijzonder kapittel - 1221 11 FJW IN TIJDEN VAN CORONA

VREDIG EN ZACHTMOEDIG GEZIND

800 JAAR FRANCISCANEN IN DUITSL AND

4

VOORAF

Openhartig leven

Foto omslag: Vrijheid, Rik Van Schil ofm (Openhartig leven) Franciscanen.nl is het tweemaan­de­lijkse contactblad van de minder­ broeders franciscanen in Nederland.

De laatste tijd heb ik enkele malen de eer gehad om geïnterviewd te worden, onder andere door het Brabants Dagblad, de Bossche Omroep, het Katholiek Nieuwsblad en ook voor een podcast (een soort radioprogramma op internet) rond het Jaar van het Brabants Kloosterleven.

De journalisten zijn vaak ontzettend blij dat ik zo openhartig durf te zijn. Zo deel ik met plezier mijn roepingsverhaal. Ach, ik heb liever geen geheimen en als er al onderwerpen zijn waar ik het niet graag over wil hebben, dan manoeuvreer ik er gemakkelijk langs.

Heel bijzonder vind ik juist altijd dat journalisten, maar ook andere mensen met wie ik in gesprek kom, zo gemakkelijk openhartig zijn tegen mij. Eén van de journalisten deelde spontaan met mij een verhaal over haar overleden zus. En tijdens onze ‘verhalenavonden’ in ons Stadsklooster San Damiano deelden de aanwezige jonge mensen ook heel persoonlijke zaken.

Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het ­franciscaanse denken en doen.

Oplage: 4750.

Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 073 6875615 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl.

Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op IBAN NL52ABNA0416244181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, ‘s-Hertogenbosch.

Redactie: Hans-Peter Bartels ofm (hoofdredacteur en redactiesecretaris), Theo van de

Ik vind het zulke cadeautjes als mensen dat durven. Ik noem het ‘het wonder van de pij’. Blijkbaar straal ik dankzij die pij rust en openheid uit, zodat mensen zich aan mij durven toevertrouwen.

We hebben iets ontwapenends.

Zonder wapens stuurde Franciscus zijn broeders de wereld in. Een radicaal idee voor zijn tijd. Wie niets bezit, heeft niets te verdedigen, was zijn idee. En hij herhaalt dan ook Jezus’ woorden dat als iemand je op de wang slaat, je de andere moet toekeren. De broeders moeten vooral geen kwaad met kwaad vergelden. Of, positiever geformuleerd: alle goeds, met goeds beantwoorden.

Het is een kwestie van spiegelen.

Zo komen we weer bij de gesprekken. Omdat ik écht mijzelf ben in dit soort gesprekken en me dus kwetsbaar durf op te stellen, durven de anderen dat ook. Wie goed doet, goed ontmoet. Wie echt zichzelf is, ontmoet echt de ander. Want dat is een van de belangrijkste lessen die Franciscus uit de Bijbel haalde. We moeten onze Schepper loven net zoals de andere schepselen dat doen.

Een tulp wordt steeds meer tulp, een schaap steeds meer schaap, Franciscus steeds meer Franciscus, Hans-Peter steeds meer Hans-Peter en u ook steeds meer uzelf.

Kerkhof (eindredacteur), Ben van Bronkhorst ofm, Maarten Lemmers ofm,

Durft u openhartig door het leven te gaan en zo steeds meer uzelf te worden?

Marcel Paulissen ofm, Ton Peters ofm.

Ontwerp en drukwerk: Artis. online en offline communicatie www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Van der Does de Willeboissingel 12, 5211CB ‘s-Hertogenbosch, tel.: 073 6875615, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl.

ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658

2

Hans-Peter Bartels ofm

AC T U E E L

Franciscaans Jongerenwerk in tijden van corona

Veel vindt nu online plaats.

Het Franciscaans Jongerenwerk heeft in de coronatijd niet stilgezeten.

De behoefte aan onderlinge verbondenheid onder jongeren was groter dan ooit. Het FJW-team zocht naar activiteiten die wél konden doorgaan.

Vaak was dat online. “Een steeds gevoede ontmoeting met elkaar is belangrijk, bij voorkeur live en anders graag online”, aldus de deelnemers.

Het kernteam van het Franciscaans Jongerenwerk (de broeders Fer van der Reijken, Theo van Adrichem en Wim Pot en ik, staffunctionaris Hanneke ter Maat) komt tijdens het coronatijdperk elke zes tot acht weken samen om te beslissen welke activiteiten er, gegeven de maatregelen, kunnen worden georganiseerd. Daarvoor gebruiken we suggesties die we van jongeren horen. Net als iedereen missen jongeren het contact met anderen. Daarom proberen we zoveel mogelijk toch momenten te creëren waarop jongeren met leeftijdsgenoten in contact kunnen komen en zo bezig kunnen zijn met geloof en leven.

Kruisweg In de vastentijd maakten jongeren, broeders en zusters individueel of in een tweetal een statie voor een online-kruisweg. Bij een aangeleverde Bijbeltekst schreven jongeren een eigen gebed en een meditatie (zie voor het digitale resultaat: www.franciscanen.nl/samen-op-weg/berichten).

Ook was er een FJW-veertigdagenkalender, die grif werd besteld.

Broeder Theo gaf catechese via Zoom over vasten en Pinksteren. Ook via dat medium kunnen - zo bleek - zinvolle gesprekken plaatsvinden over geloof, en hoe je vanuit dat geloof leeft.

Online Veel van de activiteiten van het Franciscaans Jongerenwerk vinden online plaats. Waar dat kan, komen we met jongeren in kleine groepen samen, met in achtneming van de regels. In het afgelopen jaar organiseerden we onder andere een liFJsTream toen het Franciscaans Jongeren Treffen (FJT) niet kon doorgaan. Naar die liFJsTream hebben zo’n 1800 mensen gekeken. Jongeren, broeders en zusters zongen tegen kerst individueel hun eigen partij van ‘O come all ye faithful’ in voor de camera. Al die stemmen werden tot een prachtig kerstkoor samengevoegd. Het lied werd zelfs in gebarentaal gezongen.

Nog nooit zo actief Jongeren geven aan dat het hen goed doet dat wij zoeken naar wat wél kan en dat we hen daarin ondersteunen. Sterker werd dit verwoord door één van hen: “Het Franciscaans Jongerenwerk is eigenlijk nog nooit zo actief geweest als juist nu.” Jongeren zijn daar positief over: een steeds gevoede ontmoeting met elkaar is belangrijk, bij voorkeur live en anders graag online. Dus wij gaan voort! Met hen en voor hen.

Hanneke ter Maat

3

GERAAKT

Openhartig leven Open en ontvankelijk door de wereld gaan vind ik niet altijd gemakkelijk. Je neemt jezelf mee, je karakter, je geschiedenis, je verworven kennis. Dat heb ik in mijn leven best de nodige keren als ballast ervaren.

Ballast die je weg moet doen om open naar de ander te zijn. Om vertrouwen te hebben in ‘de boodschap’ die je meedraagt, een boodschap van vrede voor jezelf en voor anderen.

Frans Gerritsma ofm

De afgelopen tijd hebben we als communiteit van Amsterdam in een ‘bubbel’ geleefd, op afstand van de ander. Er waren nauwelijks of geen gasten in huis, we communiceerden via de sociale media. Op den duur ga je dan weer hunkeren naar normaal contact. Ik merk dat ik in mijn leven opengemaakt ben door de ander. Dat gebeurde al in de tijd als student, waarbij de filosofie me hielp. Later was er de studie van de mystiek, waardoor mijn geloof gevoed werd. In het meditatief schilderen, samen met anderen, leerden we uit te drukken en te vertellen wat niet in woorden te vangen is.

Maar vooral leerde ik open te zijn door mijn werk in de gevangenis en later in het ziekenhuis. Ik kwam met heel veel verschillende mensen in contact, mensen uit andere culturen, met andere achtergronden, een ander geloof of geen geloof; en ook mensen waar je in het gewone leven met een boog omheen zou lopen. Ik ontdekte dat achter die - in eerste instantie vreemde en soms ook afstotende buitenkant - heel wat meer te zien was waar ik nog het nodige van kon leren. Dat hielp me om vooroordelen te doorbreken. Het haalde me uit mijn ‘bubbel’. Je

4

bent niet zoveel anders dan de ander. Niet slechter en niet beter.

De omstandigheden in je leven waren misschien gunstiger en je hebt soms wat meer geluk gehad.

Openhartig leven betekent nu voor mij: je niet laten inpalmen door allerlei vooroordelen. Blijven vertrouwen op het goede in de mens. Daarvoor is voor mij een communiteit onontbeerlijk. Juist omdat je elkaar op die weg houdt, ook al zijn de opvattingen en ideeën niet altijd gelijk.

Het evangelie en de regel zeggen dat je op weg gaat om de ander vrede te wensen. Dat houdt voor mij de opdracht in om ook in vrede met elkaar te leven. Daarvoor is het nodig iets van je eigen ballast, je eigen ik, in te leveren, door met elkaar in gesprek te blijven. Een communiteit is een goede oefenplaats. Het is een plek die aan onze verschillende karakters ruimte biedt om samen toekomst te maken en op onze manier de inspiratie van het evangelie en van Franciscus door te geven.

Frans Gerritsma ofm

80 0 JA A R R E G E L - B R O N VA N I N S P I R AT I E

Deze jaargang van Franciscanen.nl heeft als overkoepelend thema ‘800 jaar regel - een bron van inspiratie’. Dit vierde nummer gaat over ‘openhartig leven’. De Fioretti (kleine verhalen over Franciscus) vertelt hoe de eerste broeders dat in praktijk brachten. Ben van Bronkhorst vertelt het na. André Jansen schreef er een reflectie bij.

Regel van de Minderbroeders, voorlopige redactie • DEEL 4

14,1-6

1 Wanneer de broeders door de wereld gaan, mogen zij voor onderweg niets meenemen, geen beurs, geen reistas, geen brood, geen geld en geen stok.

2 En in ieder huis dat zij binnengaan, zeggen zij eerst: ‘Vrede voor dit huis.’

3 En zolang zij in hetzelfde huis blijven, mogen zij eten en drinken wat die mensen in huis hebben.

4 Zij mogen zich niet verzetten tegen wie hun kwaad doen, maar ze moeten wie hen op de ene wang slaat, ook de andere toekeren.

5 En ze mogen wie hun het bovenkleed afneemt ook hun onderkleed niet weigeren.

6 Ze moeten geven aan ieder die hun iets vraagt en mogen niet terugvragen van wie hun iets afneemt.

5

VERTELLING

Open en liefdevol Onder de volgelingen van Franciscus zijn nogal wat kleurrijke figuren. Een van hen is broeder Juniper. Die is zozeer geraakt door het gebod van de naastenliefde dat hij meteen medelijden voelt als hij iemand ziet die geen of weinig kleren aan heeft. Dan moet hij, of hij wil of niet, zijn pij uittrekken of zijn kap af doen om die aan de arme sloeber te geven.

Als hij dat meerdere keren heeft gedaan, berispt zijn overste hem: “Juniper, ik verbied je ten strengste je kleding of een stuk daarvan aan een arme drommel te geven!”

De eerste de beste keer dat Juniper daarna weer iemand in adamskostuum ziet die hem om een aalmoes vraagt, zegt hij hem: “Sorry, ik heb alleen maar wat ik aan heb. Dat mag ik niet weggeven van mijn overste. Maar… als je mij dat kleed nu afneemt, zal ik je niet tegenhouden!” Dat werkt

meteen. De naaktloper rukt hem de pij van het lijf en rent ermee weg. Juniper laat hij in zijn blootje achter.

Als die bij het onderkomen van zijn medebroeders terugkomt, vragen ze hem: “Waar heb jij je pij gelaten?”

“Ja, zie je, een of andere goeie kerel heeft die van me afgenomen en ging ermee vandoor.”

Liefde voor de naaste Junipers liefde voor de naaste wordt almaar groter. Alles wil hij hun geven. Naast zijn habijt begint hij ook boeken, liturgische gewaden, mantels en wat hij maar te pakken kan krijgen, aan arme drommels uit te delen. Daarom laten zijn medebroeders nooit meer iets onbeheerd liggen. “Want”, zeggen ze: “Juniper geeft, uit liefde voor God en de mensen, alles weg. Zo open en liefdevol is hij!”

Ben van Bronkhorst ofm

Tekst: vrij naar Fioretti, Gottmer 1999, blz. 234-235.

Illustratie: Juniper en de bedelaar, Bartolomé Esteban Murillo, 1617-1682

6

BEZINNING

Een vredige en zachtmoedige gezindheid Toen Franciscus twee volgelingen kreeg, Bernardus en Petrus, wist hij niet wat hij met die nieuwe situatie moest doen. Samen gingen ze naar de Sint-Niklaaskerk en vroegen de priester aldaar hun het evangelie te tonen.

De priester wees hun op drie evangelieteksten. Mat. 19, 21: “Als je onverdeeld goed wilt zijn, ga alles verkopen wat je hebt en geef het aan de armen. (...) Kom dan om Mij te volgen.” Verder Mat. 16, 24: “Als iemand Mij wil volgen (...) moet hij zijn kruis opnemen en Mij volgen.” Ten slotte de uitzendingsrede, Luc. 9 en 10: “Neem onderweg niets mee, geen beurs, geen stok, geen schoeisel (...). En ieder huis dat gij binnengaat, uw eerste woord zij: ‘Vrede aan dit huis’.”

Als de broeders dat horen, zeggen zij verrast en blij: “Dat is het wat we zochten. Dat zal onze regel zijn.” Als Franciscus dan later de regel in hoofdstuk 1 omschrijft, staan daar de twee eerste teksten, maar niet de derde. Die staat als inleiding op de hoofdstukken die over de zending van de broeders gaan, de hoofstukken 14 tot en met 17.

Het is de evangelietekst die trouwens het meest vorm heeft gegeven aan de broederschap in de beginperiode. De broeders trekken twee aan twee

rond en verkondigen in alle dorpen en steden de evangelische vrede.

Mooie voorbeelden ervan vind je in menig Fioretti-verhaal.

Bergrede Wat nu opvalt in hoofdstuk 14 van de regel, is dat Franciscus zonder enige overgang van de zendingsrede overspringt naar de bergrede, in het bijzonder naar de passage die beschrijft hoe je moet omgaan met tegenkanting en geweld. Dit wijst erop dat in het begin hun verkondiging niet altijd een succes was. “Ze zagen eruit als wilden die zo uit de bossen weggelopen waren.” (...) “Sommigen lachten hen spottend uit.” (...)

“Sommigen hielden hen voor bedriegers of voor onnozele halzen.”

(Het begin van de orde der minderbroeders,19) Straatkinderen gooiden soms met modder en stenen naar hen. Het was dan ook zaak toch rustig te blijven. Op die manier leerden de eerste broeders door ervaring dat er een band is tussen de zendingsrede en de bergrede. Je toorn is dan een stok. Je verwijten zijn dan je beurs. Je ambitie is dan het tweede kleed.

Je minachting je schoeisel. Zulk een reactie daagt alleen maar uit tot meer tegenkanting en leidt licht tot escalatie. Ze voert weg van de evangelische vrede.

Naakt als de waarheid Franciscus zegt dit alles elders op een andere manier. “Met je mond verkondig je vrede; zorg dat die vrede nog in hogere mate leeft in je hart, om zo voor de anderen nooit aanleiding te zijn om toornig te worden en zich te ergeren. Laat daarentegen je vredige gezindheid en zachtmoedigheid voor allen een uitdaging zijn tot vredelievendheid en welwillende verdraagzaamheid. Het is immers onze roeping wonden te genezen, breuken te helen en dwalenden naar het goede pad terug te roepen (Ps. 147, 2-3).” (Begin, 38c) Bertus Aafjes heeft in een gedicht over Franciscus deze houding mooi omschreven, waar hij zegt dat de waarheid altijd naakt is en dat Franciscus “naakt is geworden, naakt als de waarheid zelve”.

André Jansen ofm “Met je mond verkondig je vrede; zorg dat die vrede nog in hogere mate leeft in je hart.”

7

NIEUWS & TIPS

Nieuwe blog ‘Franciscaans.nu’ Door een ruimhartige subsidie van de KNR (Konferentie Nederlandse Religieuzen) heeft het Franciscaans Studiecentrum een franciscaanse blog kunnen realiseren, die franciscaanse wetenschap en spiritualiteit verbindt aan actuele kwesties: www.franciscaans.nu. De website is het Nederlandstalige onderdeel van www.franciscanconnections.com, een samenwerking tussen het Franciscaans Studiecentrum in Utrecht en het Amerikaanse Franciscan Institute aan de Saint Bonaventure University in New York.

‘Franciscaans.nu’ is een blog over franciscaans nieuws op het gebied van duurzaamheid, economie, ethiek, kerk, leiderschap, maatschappij, politiek, spiritualiteit en zorg. Op de blog wordt hedendaags toegepast franciscaans onderzoek verbonden met bredere ontwikkelingen in de samenleving om zo de wisselwerking tussen wetenschappers, professionals en de praktijk van franciscaanse gemeenschappen te faciliteren.

Amsterdamspeld voor broeders BROEDERS FER VAN DER REIJKEN EN ROB HOOGENBOOM GELAUWERD MET AMSTERDAMSPEL Bij het ‘online event’ waarin werd teruggekeken op 24 jaar Stichting La Verna, ontvingen de beide oud-coördinatoren Rob Hoogenboom en Fer van der Reijken een Amsterdamspeld. De spelden werden digitaal uitgereikt door Emre Ünver, stadsdeelvoorzitter van Nieuw-West. Hij prees de beide broeders voor hun inzet voor de wijk ‘Nieuw-West’. Rob creëerde met ‘La Verna, franciscaans centrum voor spirituele ontwikkeling’ in de communiteit aan de Derkinderenstraat een belangrijke spirituele plek in de wijk. Fer van der Reijken bouwde, als opvolger van Rob, die contacten verder uit, in het bijzonder met de El Oummamoskee en het Huis van de Wijk ‘De Buurtzaak’.

De Amsterdamspeld is, aldus de website van de gemeente Amsterdam, bedoeld voor Amsterdammers die zich minimaal vijf jaar op bijzondere wijze hebben ingezet voor de Amsterdamse samenleving op sociaal, maatschappelijk, cultureel of economisch gebied. En voor personen die eenmalig een unieke prestatie hebben verricht voor de Amsterdamse samenleving.

Mensen Op 22 juni overleed Feliciano (Frans) van Sambeek in Belo Horizonte (Brazilië), 92 jaar oud en 75 jaar minderbroeder. Bij zijn intrede kreeg Frans de naam Romuldus. Na zijn priesterwijding in 1953 en zijn vertrek naar Brazilië in 1954, nam hij de naam Feliciano aan. In Brazilië studeerde hij natuurkunde en doceerde dat vak in Belo Horizonte, São João del-Rei en Santos Dumont. Zijn studie daagde hem uit het verband te zoeken tussen geloof en wetenschap. Vanaf 1986 was hij op vele plekken pastor tot hij in 2012 met pensioen ging.

8

Oudste bierrecept van Weert opnieuw gebrouwen Tijdens het samenstellen van een boekje over ‘Weerter brouwerijen’ uit het heden en verleden vond Bart Maes, directeur van het bedrijf dat o.a. de vormgeving van Franciscanen.nl verzorgt, in het provinciearchief van de franciscanen te Utrecht een oud bierrecept, afkomstig van de ‘brouwerij het Slot’ in Weert.

Een verwijzing naar die brouwerij is nog zichtbaar door een gevelsteen in een van de werkhuizen van het klooster in Weert. Op de gevelsteen staat te lezen ‘puet (jenever) en bier buijsen 1747’.

Op basis van het oude recept is nu opnieuw een bier gebrouwen onder de naam ‘Hemels Wit.’ Volgens Maes kun je “als je goed proeft, het belangrijke ingrediënt dat onlosmakelijk verbonden is met de franciscanen, proeven: het Zonnelied van Franciscus, dat gaat over de mooie aspecten van de schepping: broeder zon, zuster water, broeder vuur”.

Het bier is te drinken in Weert bij café ’t Swaentje en onder andere verkrijgbaar bij de zaken ‘Kaas en Ko’ en ‘Wijnhuis Weert’, in het winkelcentrum Moesel en via de website weertzzz.nl.

Nijmeegse clarissen organiseren ‘Lichtvoetig Dagje’ (25-45 jaar) We leven in een bijzondere wereld. Veel van wat we meemaken is niet gemakkelijk. Maar er is ook veel moois om ons heen. Op het ‘lichtvoetig dagje’ willen we met elkaar op zoek gaan naar wat ons raakt. We gaan aan de slag met vragen als: Wat inspireert mij? Waar bloei ik van op? Dat doen we aan de hand van gesprekken, stilte en creatieve werkvormen. Daarnaast sluiten we aan bij de middagviering van de zusters.

DATA: 4 september 2021. TIJD: 9.30-10.00 uur inloop, 16.30 uur einde. LOCATIE: Klooster de Bron, Waterstraat 141, Nijmegen. PRIJS: € 35,- (overleg mogelijk). MAALTIJD: Voor koffie/thee en soep wordt gezorgd, lunchpakket meebrengen. INSCHRIJVING EN INFORMATIE: lichtvoetigweekend@gmail.com.

LEEFTIJD: 25-45 jaar.

Zuster Paula geeft ‘Thuismeditatie’ “Eén ding is noodzakelijk”, schreef Clara aan haar zusters. En dat is: “Arm zijn zoals Gods Zoon arm heeft geleefd in deze wereld.” Dat houdt in: elke dag gewoon en eenvoudig leven.

Tijdens de ‘thuismeditatie’ kunnen we hierover samen ervaringen en ideeën uitwisselen en samen mediteren. De uitwisseling en begeleide meditaties verlopen via Zoom.

Deelnemers ontvangen een e-mail met daarin een Zoomlink. Voor wie dat geen bezwaar is vragen we een bijdrage in de kosten. Het richtbedrag is € 22,50 per bijeenkomst. U kunt dit bedrag overmaken naar: NL11 TRIO 0390 3841 00.

DATA: 27 augustus, 8 oktober en 3 december.

Telkens van 15.30 tot 17.30 uur. PRIJS: € 22,50 per bijeenkomst. OPGAVE: Zuster Paula Suwartini OSC. Clarastraat 2 5366 AK Megen. zrpaula.suwartini@gmail.com T. 0412 – 462 314.

SPEEL JE WEL EENS MET DE GEDACHTE OM FRANCISCAAN TE WORDEN? Neem contact op met roepingenbroeder Hans van Bemmel ofm, roeping@franciscanen.nl.

9

9

DUURZAAM

Op het eerste gezicht zijn bosbranden een ramp. Toch kon een bosbrand vroeger heilzaam zijn voor het voortbestaan van een bos. De voedingsstoffen, opgeslagen in dor hout, kwamen via de as weer in de grond terecht, waardoor het bos weer kon groeien en bloeien. De ernstige bosbranden in deze tijd vertellen een ander verhaal. Het is een steeds terugkerend verschijnsel dat wordt aangewakkerd door de klimaatverandering. De bestrijding van bosbranden zal in de toekomst, alleen al in de VS, ruim drie miljard dollar per jaar gaan kosten. Toch zal dit alles prioriteit moeten hebben, want bossen nemen CO2 op en remmen de klimaatverandering af. Dus laten we zuinig zijn op onze bossen.

Hans van Bemmel ofm Foto: Jean Beaufort

10

I N T E R N AT I O N A A L

Op het kapittel van 1221 werd het besluit genomen om 25 broeders de Alpen over te zenden om zich in de Duitstalige landen te vestigen. Het begin van 800 jaar onafgebroken franciscaanse aanwezigheid in Duitsland.

800 jaar franciscaanse aanwezigheid in Duitsland In de beginjaren van onze orde was het gebruikelijk elk jaar een ‘mattenkapittel’ te houden rond Pinksteren. Deze bijeenkomsten waren vernoemd naar de matjes die broeders geacht werden zelf mee te brengen om op te zitten en op te slapen. Alle broeders, ook die net waren ingetreden, waren welkom.

Het kapittel van 1221 – dit jaar dus 800 jaar geleden – kan met recht een bijzonder kapittel worden genoemd. Daar zullen de bijeen gestroomde broeders (ongeveer 3000, zal broeder Jordanus van Giano zich later herinneren) zich niet van bewust zijn geweest. Niet alleen werd daar de ‘voorlopige regelredactie’ voltooid die we dit jaar centraal stellen in ons magazine. Het is ook de eerste keer geweest dat broeder Franciscus van Assisi en broeder Antonius van Padua samenkwamen.

Assisi. De vrouwen onderhielden een warme ‘penvriendschap’. Zo kreeg ook de tweede orde vaste voet aan Duitse grond.

Na 800 jaar Anno 2021 is de franciscaanse aanwezigheid nog altijd sterk in Duitsland: er zijn 30 franciscanen-, 10 kapucijnen-, 6 conventuelenen 14 clarissen- of kapucinessenkloosters; daarnaast zijn er 68 franciscanessencongregaties, 4 broeder franciscanencongregaties, 96 OFS-broederschappen, 3 andere franciscaanse lekengemeenschappen en 10 Vivere-groepen (vergelijkbaar met de Franciscaanse Beweging in Nederland).

Op dit kapittel werd ook het belangrijke besluit genomen, na een eerdere mislukte poging door taalproblemen, om 25 broeders de Alpen over te zenden met de bedoeling zich in de Duitstalige landen te vestigen. Dit jaar viert de franciscaanse familie in Duitsland daarom 800 jaar onafgebroken franciscaanse aanwezigheid in Duitsland.

Groei De gebeurtenissen uit de eerste jaren liet de eerdergenoemde Jordanus van Giano in 1262 uit zijn herinneringen optekenen in wat nu bekend staat als de Kroniek van Jordanus van Giano. In die eerste 41 jaar is er veel veranderd: er zijn dan al vijf provincies in het Duitstalige gebied.

De communiteiten daarvan liggen verspreid van Metz (nu Frankrijk) tot Praag (nu Tsjechië) en van Braunschweig tot Bozen (nu Zuid-Tirol, Italië).

Vanuit Duitsland werden ook de eerste gemeenschappen op Belgische en Nederlandse bodem gesticht: Brugge (1221) en ‘s-Hertogenbosch (1228).

Derde en tweede orde volgen Vanaf 1223 laat landgravin Elisabeth van Thüringen zich via haar geestelijk leidsman broeder Rodeger door Franciscus’ idealen inspireren.

In 1226 sticht zij een ziekenhuis te Eisenach en in 1229 een in Marburg, waar ze zelf de zieken verpleegt. Ze wordt als voorloper van de derde orde (orde van franciscaanse seculieren) gezien en is daar de patroon van.

In 1233 is het eerste contemplatieve franciscaanse vrouwenklooster in het Duitstalige gebied een feit. In Praag stichtte Agnes van Praag, dochter van de koning van Bohemen, een klooster naar het voorbeeld van Clara van

Vanwege de coronapandemie vieren de Duitse broeders – net als de andere ordes en congregaties – dit jubileum vooral online. Op de website van de Duitse provincie (www.franziskaner.net) is een serie artikelen over de Duitse franciscaanse geschiedenis te vinden (onder de afbeelding ‘800 Jahre Franziskanisches Leben in Deutschland’). Voor wie de Duitse taal machtig is, zeker een aanrader. Eventueel kan Google Translate een hulpmiddel zijn.

Hans-Peter Bartels ofm

11

VERSTILLING

De Heer zegt: ”Heb je vijanden lief, doe wel aan wie je haten en bid voor wie je vervolgen of vals beschuldigen.”

Hij heeft zijn vijand echt lief die zich door het onrecht dat die hem aandoet, niet gekrenkt acht, maar omwille van de liefde van God brandende pijn voelt over de zonde van diens ziel.

En hij moet hem met daden zijn liefde betuigen.

Foto: Keira Burton

Wijsheidsspreuk 9, Franciscus van Assisi