Franciscanen.nl, nr. 6, november/december 2010

franciscanen .nl 6 minderbroeders franciscanen

3

Vergroening en vergrijzing onder één dak

6

Terug naar de broederschap

8

Van twee kanten: over kerk-zijn

jaargang 5 • november/december 2010

vooraf

minderbroeders franciscanen

Veranderingen op til Dit is het laatste redactioneel stukje in ‘Franciscanen.nl’. Met ingang van de nieuwe jaargang verschijnt op deze plek bij de ‘Woorden van Franciscus’ steeds een column, waarin hoofdredacteur Ton Peters ofm een actueel franciscaans thema bespreekt.

Volgens de redactie is dit aantrekkelijker.

Franciscanen.nl is het tweemaan­ delijkse contactblad van de minder­ broeders franciscanen in Nederland.

Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen.

Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl.

Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op ING-bankrekening 10.33.896 t.n.v. ‘minderbroeders Utrecht’.

Redactie:

Er zijn nog meer veranderingen op til. De reeks ‘Duurzaam franciscaans’ wordt afgesloten met plannen over verduurzaming in Nijmegen. Daarvoor in de plaats komen volgend jaar ‘Franciscaanse insiders’ aan het woord. Franciscanen die op bepaalde terreinen veel kennis van zaken hebben, geven hun persoonlijke visie op recente ontwikkelingen in kerk en samenleving.

De internationale franciscaanse wereld krijgt speciale aandacht in de informatieve rubriek ‘Grenzeloos’, nu de nieuwsrubriek op pagina 4. De ‘Overweging’ en ‘De Binnenkant’ worden wegens succes geprolongeerd. ‘Van twee kanten’ - deze keer over ‘kerk-zijn’ - stopt echter en wordt vervangen door ‘Franciscaans actief’. Deze rubriek belicht in reportages allerlei franciscaanse initiatieven in Nederland.

De pagina’s 10 en 11 blijven gereserveerd voor ‘Nieuws’ en ‘Activiteiten’. De achterpagina blijft gewijd aan het jongerenwerk en krijgt vooral een invulling met persoonlijke verhalen van jongeren. Last but not least in dit redactionele woord de mededeling dat Ton van Oosterhout ofm per 1 september benoemd is tot redactielid. Na een inwerkperiode hebben zowel de vijf zittende redactieleden als hijzelf het vertrouwen uitgesproken in een vruchtbare samenwerking.

De redactie

Ton Peters ofm (hoofdredacteur) Peter van Zoest (eindredacteur) Ger Marcellis (redactiesecretaris) Maarten Lemmers ofm, Ton van ­ ­Oosterhout ofm, Joop Sierat.

Ontwerp en drukwerk: ART= ontwerp- en reclameburo www.art-is.nl

Woorden van Franciscus

Contact:

Bedenk altijd

Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13,

dat God naar ons toekwam

3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl,

in de gestalte van een kind,

website: www.franciscanen.nl.

en dat je bij Hem welkom bent Foto omslag:

als je zelf kind durft te zijn.

Nederlandse deelnemers aan de ­derde Europese franciscaanse voettocht voor vrede naar Vézelay

Detail fresco, Assisi.

(pagina 12). V.l.n.r.: Lineke Meekes, Emile Gerards, Eline Pollaert, Emiel van Druten, Roland Putman ofm.

ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658

2

Duurzaam franciscaans

Vergroening en vergrijzing onder één dak In 1927 verrees in de Vermeerstraat van Nijmegen een nieuw huis voor de franciscanen. Tegenwoordig wonen negen broeders in het pand. Hun gemiddelde leeftijd ligt boven de zeventig jaar. Maar ‘vergrijzing’ sluit ‘vergroening’ niet uit, zo blijkt.

Er is een goed contact met de buren. Sommi­ gen van hen bezoeken de kerkdiensten in de kapel van de broeders. Anderen onderhouden een stukje van de mooie kloostertuin. Valt er in de straat iets te vieren, dan komen de buurtbewoners met de broeders samen in de leefkuil vóór de ingang van het klooster die is aangelegd om de straat ‘autoluw’ te maken.

Aandachtspunten

Ecologisch verantwoord

De laatste jaren zijn er regelmatig onderhoudswerkzaamheden verricht. Want de franciscanen willen graag dat dit huis zo lang mogelijk bewoonbaar blijft voor de broeders die hier een goede oude dag doorbrengen. Waar mogelijk ondersteunen de bewoners elkaar.

En er wordt thuiszorg geboden als dat nodig is. Er kwam een lift in het gebouw. Het sanitair werd vernieuwd. Zou je bij het onderhoud van zo’n klooster ook aan ‘vergroening’ kunnen denken? De orde legde die vraag voor aan een bouwkundig adviseur en aan een ingenieur die zich specialiseerde in allerlei ecologische aspecten die met ‘verduurzaming’ te maken hebben. Er is een uitgebreide studie verricht.

Die resulteerde in een hele lijst met ‘groene’ aandachtspunten. Uiteraard hangt aan dat alles een kostenplaatje. Het zal nog wel een paar maanden duren voor er knopen worden doorgehakt.

Waar mogelijk wordt er al een begin gemaakt.

Er branden spaarlampen in het huis. Een paar ramen zullen op termijn een dubbele beglazing krijgen. Bekeken wordt of het grote dakoppervlak zich leent voor zonnepanelen. Misschien kan er in de spouwmuren een isolatielaag worden aangebracht. In de kapel en in de bibliotheek zal vermoedelijk vloerverwarming komen. De aanpassingen zullen geleidelijkaan worden ingevoerd. Want het leven van de broeders moet intussen wel zoveel mogelijk kunnen doorgaan. Een ecologisch verantwoord klimaat moet harmonisch samen kunnen gaan met het religieus leefklimaat waar de broeders zich wel bij voelen.

3

Maarten Lemmers ofm

nieuws

Immense verwoestingen in het door overstromingen geteisterde Pakistan (foto: Cordaid).

Nasleep overstromingen bezorgt Pakistan nog veel ellende Sinds kort zijn alle Nederlandse broeders die in Pakisten hebben gewerkt weer terug in hun geboorteland. Sommigen van hen hebben er een halve eeuw gewoond. Een paar maanden geleden was Pakistan dagelijks in het nieuws vanwege de overstromingen die een aanzienlijk deel van het land onder water zetten en immense verwoestingen aanrichtten.

moeilijk bij hen die het ergst getroffen zijn.

Het transport ervan is in handen van degenen die er illegaal handel mee gaan drijven en er woekerprijzen voor vragen. De geïmpregneerde muskietennetten zullen bijvoorbeeld naar alle waarschijnlijkheid niet terecht komen bij de mensen die vanwege de wateroverlast bedreigd worden door malaria.

Landerijen

‘God sta ons bij’

De franciscanen in Nederland voelen zich zeer betrokken bij hun vroegere missiegebied. Het werk is overgenomen door broeders die uit het land zelf afkomstig zijn. Zij vormen nu een zelfstandige ordeseenheid: ‘The Custody of John the Baptist’.

Voor zover bekend zijn er geen gebouwen van missiestaties verwoest. Maar de landerijen hebben veel te lijden gehad van de watervloed.

Een groot gedeelte van de bevolking leeft van wat het land opbrengt. In maart en april wordt het graan geoogst waarvan men moet leven.

In oktober en november wordt van dezelfde akkers de katoenoogst binnengehaald. In de maanden daarna wordt de tijd benut om deze

oogst te verhandelen en de akkers in te zaaien voor het volgende jaar. Het is wel de vraag of er dit jaar nog iets van is overgebleven.

Infrastructuur De boerenbevolking krijgt in Pakistan wel vaker te maken met wateroverlast. Er wordt dan een beroep gedaan op familieleden die elders wonen. De familiebanden zijn heel sterk.

Getroffen boerengezinnen nemen tijdelijk hun intrek bij familie. Maar hoe moet dat wanneer zoveel landbouwgrond tegelijk onbruikbaar is door overvloedige regens? Hoelang kan een familie gastvrijheid bieden wanneer verbetering van de situatie uitblijft? Als de infrastructuur is weggeslagen, komen de hulpgoederen maar

4

Pakistan is een land waar de bevolking van de ene streek geen banden heeft met land­ genoten die elders grote problemen hebben.

En mensen van het landsbestuur kijken vaak ook niet verder dan de regio waar ze zelf ­belang bij hebben. De problemen zijn groot.

Hoe moet je ze aanpakken? Het is niet zo duidelijk. “De nasleep van de overstromingen kon misschien wel eens erger zijn dan de overstromingen zelf”, verzuchtte onlangs een Pakistaanse bisschop. “God sta ons bij”, voegde hij eraan toe.

Maarten Lemmers ofm

overweging

Tussen de moslims ‘Wie verre reizen maakt, kan veel verhalen’. Het is een bekend gezegde.

Maak je die verre reizen nu met de bedoeling bij thuiskomst verzekerd te zijn van een aandachtig gehoor? Gaat het erom dat je met sterke verhalen thuis kunt komen? Voor wie op reis gaat met een open geest, zijn de verhalen eigenlijk niet meer dan een bijproduct. Het gaat om iets anders.

Van Franciscus is bekend dat hij heel vaak onderweg was. Wat hem op zijn tochten overkwam, heeft zijn kijk op het leven nogal veranderd. Zo trok hij in 1219 naar het Heilig Land. Hij is toen onder de indruk geraakt van de eerbied die de moslims hadden voor de koran en voor de negenennegentig namen waarmee zij Allah begroetten. Toen Franciscus in 1220 thuis was gekomen van zijn grote reis, begon hij op een bijzondere manier te spreken over “de geschreven namen en woorden van God”.

In 1221 neemt hij in zijn regel een stukje op over de broeders die op ingeving van God tussen de moslims willen gaan leven. De oversten mogen hen niet tegenhouden wanneer ze hebben gezien dat de broeders die zending wel aankunnen. Franciscus geeft ook een paar instructies mee aan deze ‘missionarissen’. Je moet niet in discussie gaan, zegt hij. Probeer de mensen maar zoveel mogelijk van dienst te zijn. Pas als je ziet dat ze zich voor je openstellen, kun je vertellen wat jou bezielt.

Het is een heel goede tip voor mensen die zich anno 2010 afvragen hoe ze toch moeten omgaan met de moslims die in ons land wonen. Je moet eerst je eigen wereldje verlaten en een innerlijke reis maken om bij hen binnen te komen. Maar wie grote reizen maakt, kan veel verhalen. Je wordt er zelf anders van. En misschien doet zich de gelegenheid voor iets te vertellen over wat je heeft geboeid in het boek dat voor jou heilig is.

Maarten Lemmers ofm

Surinaamse Anwar-e-Quba moskee in de Utrechtse wijk Overvecht.

5

de binnenkant

Terug naar de Piet Weijs zag 79 jaar geleden het levenslicht in het Limburgse Leunen, in de schaduw van het franciscanenklooster van Venray. In 1949 trad hij in de orde, studeerde filosofie en theologie en werd priester gewijd in 1956. Piet vertelt dat hij eigenlijk nooit zelf werk uitkoos, maar altijd zijn benoemingen in gehoorzaamheid aanvaardde.

Zo kwam hij na twee jaar als kapelaan in de (Belgische) Voerstreek en twee jaar in Alverna gewerkt te hebben, terecht in Venlo als bedrijfsaalmoezenier. Geen liturgisch werk, maar gesprekken over concrete problemen in de werksituatie, met als uiteindelijk doel mensen helpen de weg te vinden naar de Ondernemingsraad. Zeker geen vakbondswerk, maar eerder een soort solidariteit met arbeiders. Zijn grootste ontdekking bij dit werk was: “Wat je geleerd hebt, daar kun je niets mee, en op hun vragen heb je geen antwoord.” Voor hem was deze werkervaring dan ook zeer onbevredigend en ‘een maatje te groot’.

‘Verlossing’ Werken met laag opgeleide mensen zit Piet kennelijk in het bloed, want vervolgens wordt hij benoemd tot kapelaan en later tot pastoor in de Maastrichtse wijk Malberg, om van daaruit te solliciteren naar de functie van teamleider in het ‘buurtwerk Ravelijn’ in Maastricht. De omgeving van de Stokstraat in Maastricht moest ontruimd en gerestaureerd worden. Voor de oudbewoners (sociaal zwakke mensen) kwamen huizen in de wijk Ravelijn. Deskundigen waren ervan overtuigd dat deze mensen geholpen moesten worden met het wonen. Er kwam voor hen een ‘woonschool’ waar mensen het wonen konden ‘leren’. Ze werden zowel binnenshuis als buitenshuis geholpen om het huis en de buurt bewoonbaar te maken en te houden en te leren met huis- en buurtgenoten om te gaan. Alles volgens plan opgezet en deskundig begeleid. Dit werk zat Piet als ‘gegoten’.

Gepassioneerd vertelt hij. “Het belangrijkste was voor mij: ­mensen stem geven. Hen leren hun eigen wijk op te bouwen

6

en leefbaar te houden. Daarmee hingen ze niet langer aan de achterste mem, maar ontwikkelden ze zelfbewustzijn en zelfrespect. Zo leerden ze ontsnappen uit het gevoel niet mee te tellen en met de nek aangekeken te worden.”

Piet vertelt dat de mensen het meer dan beu waren dat er regelmatig maatschappelijk werkers over de vloer kwamen om hun leefwijze te ‘controleren’. De mensen verzuchtten dan nogal eens: wie voor een dubbeltje geboren is, wordt toch nooit een kwartje! Piet zag dat veranderen: “Dat noem ik nou ‘verlossing’, en dat is het mooiste wat mensen mogen beleven.” Toen Piet na zes jaar met dit werk stopte, zei de voorzitter van de Ravelijnbewoners dat hij zich nu durfde te uiten. Het had van hem een nieuw mens gemaakt. Piet vertelt het met ontroering en noemt dit één van zijn meest waardevolle ervaringen als pastor.

Communiteitsleven Intussen was Piet zich ook vragen gaan stellen bij zijn eigen leven. Wat betekende het franciscaan-zijn voor hem en welke rol speelden medebroeders daarin? Hij verlangde zelf ook weer meer naar een uitdrukkelijker franciscaanse leefwijze en een nieuw communiteitsleven. Omdat hij de jaren daarvóór ook parttime pastor was geweest van de wijk Malberg, lag het voor de hand dat daar kansen lagen voor een nieuwe communiteit.

En die kwam er. Het werden de mooiste jaren van zijn leven, vertelt Piet. Maar hij ontdekte ook dat je ‘medebroeder-zijn’ moet leren en dat zoiets tijd nodig heeft. Tijd die hij moest onttrekken aan zijn werk; en dat kostte hem moeite, want hij wilde de parochie ook niet tekort doen. Maar vanaf dat moment liet

broederschap de broederschap hem niet meer los. En toen na twaalf en een half jaar de communiteit door bepaalde ontwikkelingen moest stoppen en het bestuur van de franciscanen ‘de stekker eruit trok’, was dat voor Piet een zwarte bladzijde in zijn leven. Het bezorgde hem een diepe teleurstelling. Maar nu hij de waarde van het communiteitsleven weer herontdekt had, wilde hij dat niet meer kwijt en verhuisde na enige tijd naar medebroeders in Heerlen. “De broederschap liet me niet meer los,” zegt hij.

En sinds kort voelt hij zich méér dan thuis bij een groepje oudere medebroeders in Valkenburg.

Emmausverhaal Welke beeld van God heeft hem dit bezorgd? En in welk bijbelverhaal herkent hij zichzelf het meest? Piet: “God heeft voor mij alles te maken met ‘vertrouwen’ en met ‘vaste grond’; ook letterlijk een grond waar je niet doorheen zakt, houvast. Bij dit godsbeeld passen zowel een Vader als een Moeder.” Om dit te illustreren met een bijbelverhaal zoekt Piet naar het beeld van een God die meetrekt met mensen; bij wie je je dankbaarheid en je verdriet kwijt kunt en die je ervaart als gesprekspartner, wederkerig. Zoals in het Emmausverhaal, waar mensen met elkaar optrekken, onderweg naar elkaar luisteren en hun verhaal kwijt kunnen. En wanneer ze Hem herkend hebben in hun leven, kunnen ze weer verder hun weg vervolgen.

Piet zegt er blij mee te zijn dat de kerk na het Tweede Vaticaans Concilie vernieuwd is en dat hij geleerd heeft, meer

eigen woorden te vinden en meer eigen beleving te kunnen vertellen om zijn geloof te verwoorden. In dit verband vertelt hij dat het verongelukken van een parochiaan hem hielp duidelijker en nabijer uit te drukken; het gaf hem handvatten om persoonlijker te communiceren.

Broederschap Wat betekent de kerk voor een Limburgse ‘jongen’ in een ­Limburgs bisdom? Piet vertelt dat veel ontwikkelingen in de kerk hem verdriet hebben gedaan en dat hij veel gemiste kansen zag. Maar het heeft hem en vele anderen ook geholpen zich los te maken van ‘vader-bisschop’ en een eigen weg te ontdekken; via medewerking aan de Vereniging van Pastoraal Werkenden en de Acht Mei-beweging. “De kerk is er volwassener van geworden”, vindt Piet.

Op de vraag wat voor hem de mooiste ontdekking van zijn leven is geweest, vertelt hij nog eens over de broederschap, waarin hij geleerd heeft wat je voor elkaar kunt betekenen. Dat je ook kunt en mag praten over je gemis en verdriet en dat je fouten mag hebben en toch niet afgeschreven wordt. Hij voelt zich dankbaar dat hij er het platform vond waar hij leerde praten over zekerheden en twijfels, en zo ontdekte wat je voor elkaar kunt betekenen.

Ton van Oosterhout ofm

Klooster in Valkenburg waar een franciscaanse communiteit is gehuisvest.

7

van twee kanten

Een dominee en een franciscaan over …

Kees Zwart.

Kees Zwart is dominee in de Protestantse Gemeente van Oegstgeest. Hij is een man van de oecumene met een grote openheid naar andere christelijke kerken.

Kees voelt zich ook aangesproken door Franciscus. Jaarlijks bezoekt hij met een klein groepje belangstellenden Assisi. Hoe beleeft hij het kerk-zijn en voelt hij zich hierin ook bevestigd door wat hij in Franciscus herkent?

Het kerk-zijn beleeft Kees vooral op het locale niveau binnen de plaats en de gemeenten waar hij werkt. De kerk is voor hem allereerst een netwerk van knooppunten waarbinnen mensen elkaar zoeken en bevestigen. Behalve voorganger in liturgie en gebed is een dominee binnen dat netwerk ook de bestuurder en organisator die mensen met elkaar in contact brengt. Hoewel het aantal kerkgangers terugloopt, constateert Kees een ‘kwalitatieve verdieping’. De cultuur is anders geworden. We ervaren gemeenschap anders dan vroeger. Kerk is vooral een “tijdelijk knooppunt waar mensen elkaar zoeken in kleine verbanden”. Mensen zoeken en vinden elkaar in zo’n ‘knooppunt’ en laten elkaar daarna ook weer los. Gemeenschap beleef je daarom niet zozeer in een structurele setting, maar binnen een soort ‘fluïdum’ waar mensen elkaar - zolang ze daar behoefte aan hebben - zoeken en vinden.

De kerk is een hulpmiddel, een soort steiger, een stelling waartegen je je huis bouwt.

Als het huis er staat, haal je de stelling weer weg. De vorm van kerk-zijn heeft niet zozeer te maken met een vaste structuur, maar meer met de flexibiliteit waarmee gelovigen elkaar zoeken en vinden en ook weer kunnen loslaten.

Door contacten met de Nederlandse minderbroeders ontdekte Kees het franciscaanse pad. Hij reist graag naar Assisi en naar de plaatsen waar Franciscus en zijn broeders rondtrokken. “Het is de ambiance daar, die je uitdaagt om bij je kernvragen te komen”, benadrukt hij. Hier vindt hij de verbinding tussen zijn leven in de kerkelijke gemeente in Oegstgeest en tussen Franciscus. “In de stilte voor het kruis van San Damiano stuit ik op de kernvragen, die zowel aan Franciscus als aan mij en aan ons allemaal gesteld worden: ‘Heer, wat wilt U dat ik doe? Waar ligt mijn bestemming? Waar gaat het in dit leven om en hoe consequent durf ik in te gaan op de antwoorden die U mij geeft?’ Wat mij bij Franciscus dan vooral aanspreekt is de wijze waarop hij op die kernvragen reageert.

‘Heer, wat wilt U dat ik doe?’ Als hij daarop een antwoord meent te krijgen, dan gaat hij er ook compromisloos voor, met een vastberaden radicaliteit. Mijn beleving van ‘hoe ik in de kerk sta’ heeft te maken met de wijze waarop ik op de kernvragen van het leven antwoorden zoek en vind bij andere mensen. Met hen vorm ik dan gemeenschap. Die visie zie ik ook wel terug bij Franciscus. Hoe hij daarbij in de hiërarchische kerk staat, weet ik eigenlijk niet. Ik heb me nooit zo verdiept in de dertiende-eeuwse cultuur en de plaats van de structurele kerk daarin. Maar ik kan me wel voorstellen dat hij in zijn beleving van evangelische waarden graag in de vertrouwde traditie is blijven staan. Wij doen dat niet anders ... je moet je eigen traditie niet zo maar verloochenen. Je wilt ergens bij horen. Franciscus blijft in de realiteit en de kerkelijke organisatiestructuur van die tijd, maar binnen die structuur is zijn keuze voor het evangelie radicaal en vastbesloten. Maar nogmaals ... ik weet dat niet echt. Mijn intuïtieve visie op Franciscus ‘staan-in-de-kerk’ geef ik graag voor een meer gefundeerde mening.

8

kerk-zijn Gerard Ris.

Gerard Ris is franciscaan.

Hij vult zijn pensioenjaren vooral met de studie van het Oude Testament en de geschriften van Franciscus. Herkent hij zich in de woorden van de dominee?

Hoe beleeft hij zijn kerk-zijn en wordt hij in zijn visie gevoed door wat hij bij Franciscus ziet?

“Opvallend bij Kees Zwart is zijn grote openheid, waarin een eigen bijdrage mogelijk is en de kerkgangers bereid zijn om te luisteren naar andere meningen en nieuwe mogelijkheden. Dat geeft mensen de ruimte om hun weg te gaan. De vragen die hij zichzelf stelt, kan ik zonder meer over nemen: ‘Heer, wat wilt U dat ik doe? Waar gaat het in mijn leven om?

Durf ik in te gaan op de antwoorden die U mij geeft?’

Vanuit die vragen kan ik iets vertellen over mijn plaats in de geloofsgemeenschap en hoe ik naar Franciscus kijk. In mijn vormings- en cursuswerk werd de bijbel het centrale uitgangspunt om nieuwe perspectieven te dragen en een plaats te geven. Ik heb veel te danken aan al die mensen die konden zeggen wat de bijbel voor hen betekende. Dat gaf mij weer huiswerk om teksten voor te bereiden. Die groeiden samen tot een ‘huis’ om in te wonen. Terugkijkend zie ik hoe bijbelteksten mijn leven hebben gedragen en gevormd.

Het kruis van San Damiano in de Zo kwam ik bij het boek Genesis dat gaat over het basiliek van Santa Chiara, Assisi. ontstaan van de wereld. Maar langzamerhand zag ik dat er meer aan de hand is met die tekst. De auteur wilde voor de ballingen in Babylon ermee aangeven dat God niet alleen maar aanwezig is in hun thuisland Juda of gebonden is aan Jeruzalem en de tempel. Maar dat Babylon en de hele wereld zijn eigendom is en de plaats waar Hij woont. Dat scheppingsverhaal aan het begin van de bijbel draagt alle verdere bijbelteksten. God trekt met de ballingen mee in zijn wereld en onderweg komen de ‘ballingen’ bij elkaar om God te danken voor zijn Aanwezigheid.

Bij het maken van de ark, vanwaar God tot de mensen spreekt, klinkt al vroeg de waarschuwing dat ‘de handbomen altijd in de krammen van de ark moeten blijven en er niet mogen worden uitgetrokken’ (Exodus 25,15). Het is de bedoeling om ‘onderweg’ te blijven, en niet om stilaan weer een gebedshuis te bouwen. Op elke plek in de wereld van God kunnen mensen bij elkaar komen om Hem te danken voor Zijn nabijheid en Zijn aanwijzingen om te leven. Vanuit die ervaring met Genesis 1 kijk ik graag naar Franciscus.

In die wereld van God weet hij de weg.”

Joop Sierat

9

nieuws

Leidse ere­ penning voor vertrekkende franciscanen Traditioneel wordt aan de vooravond van de viering van Leidens Ontzet (3 oktober) de erepenning van de stad Leiden uitgereikt aan een persoon of instelling, die zich verdienstelijk heeft gemaakt voor de stad Leiden.

Het College van Burgemeester en Wethouders van Leiden heeft besloten dit jaar de penning toe te kennen aan de franciscanen. Nu de minderbroeders na 550 jaar de stad Leiden gaan verlaten, is het een teken van waardering en dank voor hetgeen de franciscanen in die jaren voor Leiden hebben betekend. Burgemeester Henri Lenferink reikte 2 oktober tijdens een druk bezochte bijeenkomst ‘s avonds in het stadhuis de erepenning uit aan Jan van Duijnhoven en Ton Peters, vertegenwoordigers van de communiteit aan de Haagweg.

V.l.n.r.: burgemeester Henri Lenferink, Ton Peters, Jan van Duijnhoven; (foto: Sleutelstad.nl/Chris de Waard).

Herdenking ‘Heilig Bruurke’ Op 22 december is het zestig jaar geleden dat in Megen broeder Everardus Witte (1868-1950) stierf. Hij was een van de vele broeders in die tijd: onopvallend en toch ... Zijn gedachteniskapel wordt dagelijks bezocht door mensen die met hun zorgen en hun vreugde God zoeken en daarbij om een goed woordje van Everardus vragen. Ze stoppen briefjes in de mouwen van zijn beeltenis, in zijn oren of tussen zijn vingers. Briefjes met simpele woorden, waaruit een groot vertrouwen spreekt in dit ‘Heilig Bruurke’, zoals hij genoemd wordt.

Jan Witte, geboren in Hoorn, treedt in 1891 onder de naam broeder Everardus in bij de minderbroeders. Hij was kunstschilder van beroep. Spoedig na zijn eeuwige professie wordt hij benoemd tot portier van het klooster in Megen. Hij wordt voor velen een vertrouwde figuur aan de poort. De vraag om zijn gebed wordt nooit tevergeefs gesteld. Mensen die hem gekend hebben, zeggen: “Hij was een levend geworden gebed. Als je bidden in een mens zou moeten uitdrukken, zou je hem daar voor kiezen.” In 1950 sterft hij en wordt aan de aarde toevertrouwd bij zijn broeders in de kloostertuin. Maar de mensen blijven komen om hun noden aan hem toe te vertrouwen. Daarom wordt vier jaar na zijn dood naast de kloosterpoort een grafkapel gebouwd, waar hij nu begraven ligt. Briefjes, aan hem toevertrouwd, vertellen van hoop en vertrouwen en dankbaarheid.

Loek Bosch ofm

Programma herdenking 10 december: 20.00 uur: Officiële start herdenking en opening tentoonstelling

door Jan Marijnissen in de kloosterkerk.

11 december: 13.00-17.00 uur: Tentoonstelling open ter bezichtiging.

12 december: 11.00 uur: Eucharistieviering in de kloosterkerk bij gelegenheid

van de sterfdag van broeder Everardus. Tot 17.00 uur

gelegenheid om de tentoonstelling te bezoeken.

Mensen Op 1 september overleed in Nijmegen Wim Vrolijks (81). Hij was 61 jaar minderbroeder en 55 jaar priester. Hij behaalde de doctorstitel in de theologie in Rome en maakte zich op ­verschillende manieren verdienstelijk voor de orde en daarbuiten. Hij was lector in de theologie, vice-provinciaal, gardiaan en ­magister van de broeders in opleiding, direc­teur van de ­franciscaanse samenwerking en bedrijfs­­pastor te Utrecht en Arnhem. Daarnaast verrichtte hij veel persoonlijk pastoraal werk en gaf hij begeleiding aan zusterscongregaties.

10

Open dag Gelegenheid

De zeven stadia van

relaties Het Enneagram

spirituele ontwikke­ ling Verschillende religieuze

nodigt ons uit onszelf waar te nemen, ook in relaties. Deze

om kennis te maken met La Verna en met het cursusaanbod op de ‘open dag’. Enkele medewerkers

Taizé in Rotterdam

Bidden Een midweek om

Katholiek worden?

De Europese Taizé-jongeren­ ontmoeting vindt van 28 december tot en met 1 januari voor het eerst plaats in Nederland. Daarvoor komen tienduizenden jongeren samen in Rotterdam. Katholieke en protestantse kerkgemeen­ schappen van verschillende steden rond de Maasstad zijn betrokken zijn bij de ont­vangst van jongeren. Kijk voor nadere programmagegevens op: www.taizeinnederland.nl

eens stil te staan bij je gebed en erin te groeien. We praten erover uit eigen ervaring, we laten ons door teksten inspireren en we bidden mee met de broeders en de zusters van Megen.

Locatie kloosters clarissen

en minderbroeders,

Megen data 11 januari tot en

met 14 januari 2011 prijs € 70,-

Een weekend voor jongeren die rondlopen met de spannende vraag of katholiek worden misschien iets voor hen is. We delen met elkaar ons geloof en onze vragen.

Locatie minderbroeders­ klooster, Megen data 4-6 februari 2011 prijs € 50,-

Jaar-in-zicht De lange

Prijs € 150,- (donateurs

nachten en korte dagen van de laatste maand van het jaar nodigen uit tot inkeer en bezinning. In dit weekend wordt gelegenheid geboden om te verhelderen en verdiepen wat het jaar jou heeft gebracht. We gaan ieder afzonderlijk en samen terugkijken, zien wat er is en een blik op de toekomst werpen. data 16-19 december

den’, zoals de ondertitel zegt.

Te bestellen door € 7,- over te maken op ING 7661227 o.v.v. adresgegevens en de titel.

Enneagram en

€ 125,-) volpension

Jubileumjaar

Per 1 januari 2011 bestaat het Franciscaans Milieuproject twintig jaar. Dat wordt op verschillende tijden in het jaar herdacht en gevierd. Eén bijzondere publicatie zag al het licht, De prachtig uitgegeven paperback Aarde, mijn aarde, met een verzameling teksten ‘om van de aarde te gaan hou-

Jaarprogramma

Wie de brochure van het Franciscaans Jongerenwerk voor 2010-2011 via de mail of

geven een workshop en er zullen diverse mensen aan­wezig zijn die u over de cursussen kunnen informeren.

Kijk voor het hele aanbod half december op: www.laverna.nl. datum 8 januari 2011 tijd 10.00-16.00 uur Voor meer informatie en opgave: Derkinderenstraat 82 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl

in drukvorm wil ontvangen, kan een berichtje met naam en adres sturen naar fjwmegen@hetnet.nl.

Voor meer informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Kloosterstraat 6 5366 BH Megen tel.: 0412 465770 / 465780 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl, ‘Jongeren’

Meeleefweek In deze

Aan het begin en het eind van de dag en voor de warme maaltijd om 18.00 uur is er meditatie. data 24-28 januari 2011 prijs € 85.

week kun je meeleven in de communiteit in een dagritme van werken en meditatie.

We werken binnens- en buitenshuis van 9.00 tot 13.00 uur en van 15.00 tot 17.00 uur, onderbroken door koffie- en theepauzes.

Voor meer informatie en opgave: Stoutenburgerlaan 5 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl

11

Franciscaans centrum voor spirituele ontwikkeling

dag kijken we vooral naar onze raakbaarheid in relaties die belangrijk voor ons zijn.

Dit geeft zicht op de manier waarop we vanuit onze typestructuur met andere mensen omgaan. datum 11 december tijd 10.00-16.00 uur prijs € 35,-

Franciscaans Milieuproject

tradities onderscheiden zeven stadia of paden van spirituele ontwikkeling. Deze lezing van Selma Sevenhuijsen gaat over de vraag of er een universeel model te ontwaren valt, dat bruikbaar is voor een eigentijdse spiritualiteit. datum 9 december tijd 19.30-22.00 uur prijs € 10,-

Franciscaans Jongerenwerk

Engelen brengen ons op ge­ dachten, roepen vragen wakker en wekken dromen. Welke bood­schap wil een engel ons meegeven? We kijken in de kunst, mediteren en zetten onze eigen gedachten over engelen op papier. datum 2 december tijd 10.00-16.00 uur prijs € 25,-

Stoutenburg

Engelenworkshop

La Verna

activiteiten

Op weg naar een hoopvolle toekomst Van 2 tot 10 augustus namen Emiel van Druten (bezig om broeder te worden), Emile Gerards, Lineke Meekes, Eline Pollaert en Roland ­Putman ofm deel aan de derde Europese franciscaanse vredes­ voettocht naar Vézelay. Ze wandelden vijf dagen in de Morvan en de Bourgogne. In Vézelay zelf beleefden ze drie dagen van inter­ nationale ontmoeting, viering, uitwisseling en feest. Hoe waren hun verwachtingen en wat hebben ze in Frankrijk ervaren?

Emiel: ”Ik keek er vooral naar uit om lekker

De tocht was soms best zwaar, maar door

in de mooie natuur op wandelvakantie te

te lopen kun je letterlijk en figuurlijk

kunnen gaan, samen met leeftijdgenoten

veel achter je laten. Het geloof heeft me

die op de een of andere manier allemaal

opnieuw kracht gegeven om met een

wel iets met Franciscus hebben.” Emile

open en liefdevolle blik de toekomst in

zag het als een uitdaging: “Het leek me

te gaan!” Lineke: “Het lopen zelf viel me,

leuk om met een groep onbekenden op

ook wegens ziekte, wat zwaarder dan ik

pad te gaan. Ik was toe aan een nieuwe

had verwacht. Maar de groep was echt

start in mijn leven.” Lineke begon heel

geweldig, net als de aankomst in Vézelay.

open met de instelling: ”Ik zie wel wat

Op dat moment wist ik dat de tocht het

er op mijn pad komt.” Bij Eline waren

waard was geweest. Ik ben dankbaar

er de nodige bibbers: “Ik had me in een

dat ik hier aan mee heb kunnen doen.”

opwelling lang van tevoren aangemeld

Eline: “Tijdens de tocht bleek mijn angst

maar toen het zover was, werd ik bang.

voor ‘bekeringsdrang’ en wederzijds

Immers, ik heb geen enkele kerkelijke

onbegrip volledig ongegrond. Wat ik

voorgeschiedenis en kon nog niet eens

mee heb mogen maken is een liefdevol,

het Onze Vader bidden!” Roland keek op

troostend en vooral levend geloof, dat ik

tegen de taalverschillen.

mocht delen met een fantastische groep mensen.” Roland: “Wat mij trof was, hoe

Emiel: “Wat me het meeste heeft geraakt

snel je elkaar verstond. Je deelde dezelfde

was de aankomst in de kathedraal van

vragen. Mag je zijn wie je bent? Of laat

Vézelay. Alle wandelgroepen liepen

je je niet kennen uit angst afgewezen

gezamenlijk de laatste paar honderd

te worden, omdat je anders denkt en

meter omhoog naar de kerk. Daar werden

gelooft? Het was inspirerend om elkaar in

we verwelkomd door clarissen die ons

die persoonlijke vragen te vinden. Je bent

de handen wasten. De pelgrims die er

met vélen op weg naar een hoopvolle

al waren applaudisseerden voor elke

toekomst!”

nieuwe pelgrim die binnenkwam. Heel emotioneel. De rillingen liepen me over

Voor wie meer wil lezen en bekijken:

het lijf. Het was echt hét hoogtepunt van

www.vezelay2010.com

de tocht.” Emile: “Ik heb ervaren dat God met mij een nieuwe start heeft gemaakt.

Fer van der Reijken ofm