wiedzy oraz poszukiwanie sposobów optymalnego wykorzystania sprawności innych ludzi w ramach procesu uczenia się, a o to właśnie chodzi w społecznym konstruktywizmie. Współpraca i interakcja są domenami nauki, ułatwiają również uczenie się w innych obszarach. Jeśli proces uczenia ma być inicjowany i kierowany przez ucznia nastawionego na nabywanie osobistych kompetencji, podejście edukacyjne musi dopuszczać różnorodność potrzeb oraz, co za tym idzie – rozmaitość celów i zadań. Wymaga to otwartego podejścia, w ramach którego nauczanie uwzględnia dialog między uczniami i edukatorami dotyczący oczekiwań, potrzeb, celów, wyborów i tym podobnych.
• Osobiste uczenie się W teoriach nabywania kompetencji uczenie się jest uważane za proces konstruowania osobistej wiedzy i sprawności. Informacje, wiedza, strategie mają dla jednostki sens o tyle, o ile stają się integralną częścią własnej wiedzy i kompetencji tej osoby. W zakresie nauczania oznacza to, że uczniowie powinni się identyfikować z kontekstami, ludźmi, sytuacjami i zainteresowaniami istniejącymi w poznawanych domenach nauki.
• Uczenie się poprzez odkrywanie Otwarte procesy uczenia się wymagają, by charakteryzować naukę jako aktywne odkrywanie w przeciwieństwie do uczenia się receptywnego. Nie oznacza to, że treść nauczania nie ma być przystępna i zrozumiała. Oznacza to, że sposób nabywania wiedzy lub kompetencji nie może być wyłącznie procesem otrzymywania informacji, lecz zawsze powinien polegać na odkrywaniu. • Uczenie się refleksyjne Uczenie się w oparciu o kompetencje nie tylko koncentruje się na kluczowych sprawnościach, ale także na samym procesie uczenia się. Refleksja między innymi nad własnymi potrzebami, motywacją, przyjętym podejściem, postępami, wynikami wpływa na rozwój umiejętności/strategii uczenia się, które można nazwać metakompetencjami. Kompetencja, o której tu mowa, jest nazywana „umiejętnością uczenia się”.
Chwila refleksji (Zdjęcie: Jaap van Lakerveld)
Śladami Wojciecha i Aneri Weiss – projekt opisany dalej w podręczniku (Zdjęcie: Iwona Niedźwiedź)
Aktywne uczenie się w realistycznej sytuacji, w której ma się odrębną i ważną rolę do odegrania, sprawia, że proces ten przebiega w interesujący sposób i przynosi wymierne korzyści, które mogą się przydać w wielu innych okolicznościach. Proces nabywania kompetencji składa się z trzech podstawowych elementów: motywacji, doświadczenia i refleksji. W edukacji w oparciu o kompetencje zakłada się, że uczenie się zachodzi poprzez działanie. Jeśli naszym celem jest, by uczniowie nauczyli się czegoś o architekturze, nie należy wygłaszać wykładów, lecz polecić im, by sami zaprojektowali i skonstruowali budynki. Jeśli chcemy, aby nauczyli się czegoś o malarstwie, nie trzeba podawać im informacji, ale polecić, by sami coś namalowali, by określili, jaki obiekt wybraliby jako model, oraz z perspektywy eksperta przekazać im informację zwrotną dotyczącą ich pracy. Warto powiedzieć uczniom, jakie wybory byłyby możliwe, a jakie nie w czasach, gdy żyli konkretni malarze. Należy skłonić uczniów, by podzielili się przemyśleniami na bazie zgromadzonych doświadczeń oraz by powiedzieli, na czym opierali swoje decyzje. Jeśli dążymy do tego, by uczniowie dowiedzieli się więcej o przeszłości przemysłu, trzeba się z nimi wybrać do starych fabryk
19