Ο ναυτικός αγώνας του 1821

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

PROJECT: Ο ναυτικός Αγώνας του 1821

Γαλατσίδα Μαρία Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος

Στην Εθνεγερσία του 1821 πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξε το τότε Ναυτικό των Ελλήνων, που συγκροτήθηκε κυρίως από εμπορικά πλοία της εποχής, τα οποία μετατράπηκαν σε πολεμικά και στήριξαν τον χερσαίο αγώνα διατηρώντας τις θάλασσες ασφαλείς.

Η έκρηξη της Ελληνικής επανάστασης το 1821 έχει συνδεθεί με την οικονομική ανάπτυξη αλλά και την πνευματική αφύπνιση των υπόδουλων Ελλήνων κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα. Τόσο η συσσώρευση πλούτου όσο και η διάδοση των φιλελεύθερων και επαναστατικών μηνυμάτων της Γαλλίας στους Έλληνες, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη του εμπορίου και της εμπορικής ναυτιλίας και υλοποιήθηκε από την τάξη των πλουσίων Ελλήνων πλοιοκτητών και καπεταναίων, που δημιουργήθηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Η Ελληνική εμπορική ναυτιλία ακμάζει κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Ευνοϊκή συγκυρία αποτέλεσε το τέλος του Ρωσο-Τουρκικού πολέμου (1768-1774) και η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, σύμφωνα με την οποία τα Ελληνικά πλοία μπορούσαν να χρησιμοποιούν τη Ρωσική σημαία και να διαπλέουν ελεύθερα τα στενά του Ευξείνου Πόντου προς το Αιγαίο Πέλαγος και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Επακόλουθο αυτής της δυνατότητας ήταν η ανάπτυξη του θαλάσσιου εμπορίου και η μετάθεση των ναυτικών δραστηριοτήτων στα χέρια των Ελλήνων εμπόρων. Οι μεταφορές των Ρωσικών προϊόντων πλέον γίνονταν από έλληνες εμπόρους και πλοιοκτήτες. Παράλληλα, την ίδια εποχή, οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι απομάκρυναν το κυρίαρχο ως τότε Γαλλικό ναυτικό από τη Μεσόγειο, δίνοντας έτσι στους Έλληνες την ευκαιρία να εδραιώσουν τη θέση τους στο εμπόριο της περιοχής. Την παραμονή της επανάστασης, οι Έλληνες πλοιοκτήτες διέθεταν τον εντυπωσιακό αριθμό των 1.000 εμπορικών πλοίων.

Αγαμέμνων Μπουμπουλίνας (μπρίκι (βρίκιον ή Πάρων)

Με την κήρυξη της επανάστασης οι Ελληνικές ναυτικές δυνάμεις ήταν έτοιμες να πολεμήσουν στο πεδίο της θάλασσας. Είχαν ήδη ζυμωθεί σε ναυτικούς αγώνες εξαιτίας των πάμπολλων αναμετρήσεών τους με τους πειρατές και κουρσάρους που λυμαίνονταν τη Μεσόγειο και έτσι τα πληρώματα των Ελληνικών πλοίων είχαν εξασκηθεί στην τακτική του πολέμου, και κυρίως του αιφνιδιασμού. Ιδιαίτερα όμως εξασκήθηκαν οι Έλληνες ναυτικοί κατά την υποχρεωτική ναυτολόγησή τους στα πολεμικά καράβια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με το θεσμό των Μελλάχηδων, όλοι οι ναυτότοποι κάθε χρόνο, ανάλογα με τον πληθυσμό τους, συνεισέφεραν άνδρες στα πληρώματα του τουρκικού στόλου. Έτσι, οι αγωνιστές του 1821 είχαν μάθει πολύ καλά την τέχνη του πολέμου στη θάλασσα, και ταυτόχρονα γνώριζαν την τακτική και τις αδυναμίες του αντιπάλου τους, εξαιτίας της ακούσιας υπηρεσίας τους σε αυτόν.

ΤΣΕΡΝΙΚΙ

Τα πλοία που κυρίως χρησιμοποιούσαν για τη διεξαγωγή του θαλάσσιου εμπορίου ήταν τα μπρίκια. Τα μπρίκια ήταν μικρά δικάταρτα ιστιοφόρα με εκτόπισμα 250-350 τόνων και εξοπλισμένα με 8 έως 16 κανόνια για την αντιμετώπιση των πειρατών που λυμαίνονταν τη θάλασσα της Μεσογείου. Κατά την έναρξη της επανάστασης όλος ο εμπορικός στόλος μετατράπηκε σε πολεμικό και διατέθηκε για τους σκοπούς της επανάστασης. Οι ιστορικοί ναυτότοποι του Αιγαίου και του Ιονίου και κυρίως η Ύδρα, οι Σπέτσες, τα Ψαρά και το Γαλαξίδι κατέθεσαν το σύνολο των πλοίων τους, ενώ ταυτόχρονα ναυπηγούσαν καινούρια. Η Ύδρα αριθμούσε 186 ετοιμοπόλεμα πλοία, οι Σπέτσες 64 και τα Ψαρά 40. Τα νησιά του Αιγαίου κήρυξαν την επανάσταση από το πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου και μετά, καθώς κατοικούνταν σχεδόν αποκλειστικά από ελληνικούς πληθυσμούς εκτός από τη Ρόδο, την Κω και τη Χίο όπου διαβιούσαν και μουσουλμάνοι. Εξαίρεση αποτέλεσαν τα νησιά των Κυκλάδων όπως η Σύρος, η Τήνος και η Νάξος, όπου η πλειονότητα των κατοίκων ήταν καθολικοί.

ψαριανή γαλιότα

Ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία της ελληνικής επανάστασης γράφτηκε από τα πυρπολικά ή «ηφαίστεια», όπως αποκαλούνταν σε κείμενα της εποχής. Κατά τον αγώνα του 1821 τα πυρπολικά είτε ήταν αγκυροβολημένα σε κάποιο λιμάνι, είτε έπλεαν στο πέλαγος. Ήταν μικρά παλιά ή φτηνής κατασκευής ιστιοφόρα ειδικά διασκευασμένα έμφορτα με εκρηκτικά και εύφλεκτες ύλες. Αναπόσπαστο κομμάτι τους ήταν η «σκαμπαβία», η βάρκα με την οποία διέφευγε το πλήρωμα μετά την προσκόλληση. Εξαπολύονταν κατά του αγκυροβολημένου στόλου στη διάρκεια της νύχτας για να επιτύχουν τον αιφνιδιασμό του εχθρού. Μόλις οι ναύτες του πυρπολικού διέκριναν εχθρικό πλοίο, οδηγούσαν το δικό τους γρήγορα κοντά του, το προσκολλούσαν σε αυτό με γάντζους, του έβαζαν φωτιά και στη συνέχεια το εγκατέλειπαν μετεπιβιβαζόμενοι σε σωστική λέμβο. Αυτές οι κινήσεις προϋπέθεταν άψογο συντονισμό κινήσεων, δεξιοτεχνία, ψυχραιμία, ετοιμότητα και πάνω από όλα τόλμη και θάρρος. Το σύνθημα ήταν: «Με τη βοήθεια του σταυρού, επιτεθείτε».

Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα έγιναν 59 τέτοιες επιθέσεις, από τις οποίες οι 39 επιτυχείς. Η πρώτη ήταν στον κόλπο της Ερεσσού της Λέσβου στις 27 Μαΐου 1821, με μπουρλοτιέρηδες τους Ψαριανούς Δημήτριο Παπανικολή και Γεώργιο Καλαφάτη. Το τουρκικό δίκροτο «Μπεκτάς Καπτάν» ανατινάχθηκε και πάνω από 1.000 Τούρκοι ναύτες βρήκαν θάνατο.

Ερεσσός της Λέσβου, 27 Μαΐου 1821

Η πιο ονομαστή πυρπόληση ήταν εκείνη της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο στα στενά του Τσεσμέ, και ενός δίκροτου στην Τένεδο με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο Κανάρη ο οποίος τελικά αναδείχθηκε στον πλέον θρυλικό μπουρλοτιέρη που έτρεμε το Τουρκικό ναυτικό. Ακολούθησε μετά την καταστροφή – σφαγή του νησιού από τους Τούρκους στις 30 Μαρτίου 1822 και επελέγη η εορταστική περίοδος του Ραμαζανιού, ώστε το πλήγμα για τους Τούρκους να είναι βαρύτερο.

Χίος (στενά του Τσεσμέ), 6 Ιουνίου 1822

Το 1824, και ενώ η Επανάσταση είχε εδραιωθεί στην Πελοπόννησο, φάνηκαν τα πρώτα σημάδια της υλικής εξάντλησης και της αδυναμίας του ελληνικού στόλου. Τότε η προσωρινή διοίκηση των επαναστατημένων Ελλήνων φροντίζει να ενισχυθεί ο στόλος με την αγορά δύο καινούριων πολεμικών πλοίων, της φρεγάτας «Ελλάς» που ναυπηγήθηκε στην Αμερική και του τροχήλατου ατμόπλοιου «Καρτερία», που κατασκευάστηκε στην Αγγλία και τα οποία έφτασαν στην Ελλάδα το 1826.

Φρεγάτα Ελλάς

Κατά τη διάρκεια της επανάστασης η θάλασσα υπήρξε κρίσιμο πεδίο πολεμικών αναμετρήσεων. Οι Έλληνες νικήθηκαν αρκετές φορές στην ξηρά, αλλά ποτέ στη θάλασσα. Η προσεκτική μελέτη της Ιστορίας του αγώνα αποδεικνύει, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι χωρίς το ναυτικό της επανάστασης, η επανάσταση δεν θα είχε επεκταθεί πέρα από την Πελοπόννησο, δεν θα είχε στεριώσει και δεν θα είχε επικρατήσει.

τροχήλατο ατμόπλοιο «Καρτερία»

Ναυμαχία των Πατρών - 20 Φεβρουαρίου 1822. 63 Ελληνικά πλοία εναντίον 72 Τουρκικών, με ηγετικό πρόσωπο τον Ανδρέα Μιαούλη. Αν και οι ζημιές στον Τουρκικό στόλο δεν ήταν εντυπωσιακές λόγω της κακοκαιρίας που επικρατούσε, εν τούτοις το αποτέλεσμα της μάχης αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων, οι οποίοι κατάλαβαν ότι μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τον εχθρό και κατά παράταξη όχι μόνο με επιθέσεις πυρπολικών.

Ναυμαχία των Πατρών 20 Φεβρουαρίου 1822

Ναυμαχία των Σπετσών ή Ναυπλίου - 8 έως 13 Σεπτεμβρίου 1822. Ο Ελληνικός στόλος υπό τον Ανδρέα Μιαούλη καταναυμάχησε της τουρκοαιγυπτιακής αρμάδας στο στενό του Αργολικού κόλπου

Ναυμαχία των Σπετσών ή Ναυπλίου - 8 έως 13 Σεπτεμβρίου 1822

Ναυμαχία της Σάμου - 5 Αυγούστου 1824. Μία ιδιαίτερα περιφανή νίκη του Ελληνικού ναυτικού. Ολόκληρος ο Οθωμανικός στόλος αποτελούμενος από 300 πλοία και πλοιάρια από τη μία και από την άλλη ο συνασπισμένος ελληνικός στόλος της Ύδρας και Σπετσών, με 1η μοίρα 35 καραβιών υπό τον Σαχτούρη και 2η μοίρα υπό τον Μιαούλη. Ο ελληνικός στόλος ανάγκασε τον τουρκικό σε άτακτη φυγή και με απώλειες 1.000 ναυτών.

•

Ναυμαχία της Σάμου - 5 Αυγούστου 1824.

Ναυμαχία του Γέροντα - 29 Αυγούστου 1824, ή της Μανδαλιάς απέναντι από τη Λέρο εναντίον του συνασπισμένου τουρκοαιγυπτιακού στόλου.

Ναυμαχία του Γέροντα - 29 Αυγούστου 1824,

Ναυμαχία Άνδρου – 29 Απριλίου 1825. Ο Σαχτούρης με 20 πολεμικά πλοία και 8 πυρπολικά ναυμάχησε εναντίον του τουρκικού στόλου, 3 φρεγατών, 10 κορβετών και 38 βρικίων και γολετών. Κατακάηκε η ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου και ο ναύαρχος αναγκάστηκε να αλλάξει καράβι. Ο οθωμανικός στόλος διασκορπίστηκε και οδηγήθηκε κακήν κακώς στη Σούδα για να σωθεί.

Ναυμαχία Άνδρου, 29 Απριλίου 1825

Ναυμαχία Μεθώνης – 30 Απριλίου 1825. Ο Μιαούλης βυθίζει τους Τουρκοαιγυπτίους σε μία πύρινη κόλαση.

Ναυμαχία Μεθώνης, 30 Απριλίου 1825

Ναυμαχία του Κάβο ντ΄ Όρο - 23 Μαΐου 1825. Όταν 35 ελληνικά πλοία με 3 πυρπολικά νίκησαν 50 τουρκικά πλοία και 40 τουλάχιστον φορτηγά και οδήγησαν σε άτακτη φυγή τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο.

Ναυμαχία του Κάβο ντ΄ Όρο, 23 Μαΐου 1825

Ναυμαχία Όρμου Σαλώνων (Αγκάλης) – 17 Σεπτεμβρίου 1827. Διεξήχθη στη δυτική πλευρά του κόλπου της Αγκάλης, στην περιοχή της Ιτέας, που τότε ονομαζόταν Σκάλα Σαλώνων. Συγκρούστηκαν 9 πλοία των Οθωμανών με 6 πλοία ελληνοβρετανικής μοίρας.

Ναυμαχία Όρμου Σαλώνων (Αγκάλης) 17 Σεπτεμβρίου 1827

Ναυμαχία της Σούδας - 2 Ιουνίου 1825. Μετά τη ναυμαχία στο Κάβο ντ’ Όρο ο Μιαούλης βυθίζει την τουρκική κορβέτα και αναγκάζει σε οπισθοχώρηση τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο.

Ναυμαχία Σούδας

Ναυμαχία Τενέδου Την νύχτα, 28 του Οκτώβρη του 1822 ο Κανάρης επιτέθηκε στην υποναυαρχίδα του τουρκικού στόλου, καθώς η ναυαρχίδα κατόρθωσε να μπει στα Στενά. Ο Κανάρης κατάφερε να κάψει την υποναυαρχίδα. Ήταν το δεύτερο κατόρθωμα του. Από τα 800 άτομα του πληρώματος της τουρκικής υποναυαρχίδας ελάχιστοι σώθηκαν

Ναυμαχία Τενέδου, 8 Σεπτεμβρίου 1822

Ναυμαχία του Ναυαρίνου - 20 Οκτωβρίου 1827. Το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε στην περίφημη ναυμαχία του Ναυαρίνου (20.10.1827) ανάμεσα στον Τουρκο-Αιγυπτιακό στόλο και τους ενωμένους στόλους της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, χάρη στο οποίο κρίθηκε η Ελληνική υπόθεση.

Ναυαρίνο, 20 Οκτωβρίου 1827.

Ακρόπρωρο του πλοίου «Άρης» του Τσαμαδού. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα

Τα Πλοία της Ύδρας που συμμετείχαν στον κατά θάλασσα αγώνα του 1821 1. Αγαμέμνων του Δημ. Τσαμαδού 2. Αθηνά του Φραντζέσκου Βούλγαρη 3. Αθηνά των Λ.& Γ. Κουντουριωτών 4. Αθηνά των Λ.& Γ. Κουντουριωτών 5. Αινιάν του Δημ. Μαστρο-Αντωνίου 6. Αίολος του Ιωάννη Ορλάνδου 7. Αλέξανδρος των Στ.& Β. Βουδουραίων 8. Αλέξανδρος του Δημ. Τσαμαδού 9. Αμφιτρίτη του Λαζάρου Μπρούσκου 10. Άρης του Ανδρέα Μιαούλη 11. Άρης του Δημ. Τσαμαδού 12. Αριστείδης του Γεωργίου Γκιώνη 13. Αριστείδης του Αναγνώστη Θεοδώρου 14. Αχιλλεύς του Δημ. Βούλγαρη 15. Αχιλλεύς του Δημ. Τσαμαδού 16. Βατερλώ του Φραντζέσκου Βούλγαρη 17. Διομήδης των Ν.& Α. Οικονομαίων 18. Επαμεινώνδας του Θεοδ. Γκίκα 19. Επαμεινώνδας των Κριεζήδων 20. Ηρακλής του Νικολάου Βώκου 21. Ηρακλής του Αναγν. Παπα-Μανώλη 22. Ηρακλής του Ανδρέα Μιαούλη 23. Ηρακλής του Αναστάση Τσαμαδού 24. Θεμιστοκλής του Δημ. Βούλγαρη 25. Θεμιστοκλής του Θεόδ. Γκίκα

26. Θεμιστοκλής των Λ.& Γ. Κουντουριωτών 27. Θεμιστοκλής των Εμμ.& Ιακ. Τομπάζηδων 28. Θέτις του Ιωάννη Μαρούκα 29. Θρασύβουλος του Ιωάννη Ορλάνδου 30. Ιάσων των Στ.& Β. Βουδουραίων 31. Κέκροψ των Λ.& Γ. Κουντουριωτών 32. Κίμων του Αναστ. Θεοδωράκη 33. Κίμων του Αναγν. Κριεμάδη 34. Κίμων του Ανδρέα Μιαούλη 35. Κίμων των Εμ.& Ιακ. Τομπάζηδων 36. Λεωνίδας >> >> >> >> 37. Λυκομήδης των Βουδουραίων 38. Μέντωρ του Κωνστ. Μεθενίτη 39. Μιλτιάδης του Γεωργίου Δ. Σαχίνη 40. Νέρων των Λ.& Γ. Κουντουριωτών 41. Οδυσσεύς >> >> >> >> 42. Οδυσσεύς των Ν.& Α. Οικονομαίων 43. Πάραλος του Θεοχ. Παπα-Αντωνίου 44. Σκιπίων του Λαζάρου Μπρούσκου 45. Σκιπίων των Μ.Νέγκα & Δημ. Τσαμαδού 46. Μελπομένη του Φραντέσκου Παπα-Μανώλη 47. Τερψιχόρη των Ε. & Ιακ. Τομπάζηδων 48. Τηλέμαχος των Στ. & Β.Βουδουραίων 49. Τηλέμαχος >> Λ.& Γ. Κουντουριωτών 50. Τιμολέων >> Ιωάννη Ορλάνδου Λαζ. Πινότση

Ακρόπρωρο του «Λεωνίδα» του Χατζηγιάννη Μέξη. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα

Τα Πλοία των Σπετσών που φέρονται να είχαν συμμετοχή το 1821 1. Αγαμέμνων της Μπουμπουλίνας 2. Αθηνά του Δημ. Ι. Ορλώφ 3. Αλέξανδρος του Γ. Χ"Ανδρέου 4. Αλέξανδρος Α' του Ανδρ. Σκλιά 5. Αρχάγγελος Μιχαήλ Ν. Αδριανού 6. Αφροδίτη του Γ. Λάμπρου 7. Αχιλλεύς του Ηλ. Θερμισιώτη 8. Αχιλλεύς του Αναστ. Κυριακού 9. Αχιλλεύς του Θεόδ. Λαζάρου 10. Αχιλλεύς του Αναστ. Ματθαίου 11. Αχιλλεύς του Γκίκα Μπόταση 12. Διομήδης του Αντ. Δρίτσα 13. Διομήδης του Γκίκα Μπόταση 14. Διομήδης των Καλαφάτη Στεμνιτζώτη 15. Επαμεινώνδας του Κ. Μπάμπα 16. Επαμεινώνδας του Χ" Γιάννη Μέξη 17. Ηρακλής του Χριστόδουλου Κούτση 18. Θαλάσσιος Ίππος του Ι. Μπούκουρη 19. Θεμιστοκλής του Γ. Κούτση 20. Θεμιστοκλής του Χ" Γιάννη Μέξη 21. Ιερά Συμμαχία του Ν. Δ. Λαζάρου 22. Κίμων του Ανάργ. Λεμπέση

23. Κόντε Μπένιξ του Γκίκα Τσούπα 24. Λεωνίδας του Χ" Γιάννη Μέξη 25. Λυκούργος του Θεοδ. Σάντου 26. Λυκούργος του Β. Λαζάρου Ορλώφ 27. Μπέλλα Πούλια του Ηλ. Μπάμπα 28. Νέμεσις του Μιχ. Οικονόμου 29. Ξενοφών του Δημ. Ν. Σκλιά 30. Παγκρατίων του Γ. Ανδρούτσου 31. Πελεκάνος του Ν. Α. Κυριακού 32. Περικλής του Κ. Μπουκουβάλα 33. Περικλής του Α. Χ" Αναργύρου 34. Περικλής του Ανδρ. Χ" Αναργύρου 35. Περικλής του Χ" Γιάννη Μέξη 36. Περσεφόνη του Χριστ. Ματθαίου 37. Ποσειδών του Αθ. Γουδή 38. Ποσειδών του Παύλου Χ"Αναργύρου 39. Σαλομώνης του Γ. Κούτση 40. Σκαρδαμούλα του Γ. Κλήσσια 41. Σόλων του Γεωργίου Πάνου 42. Τιμολέων των Μωραϊτών Κυριακού 43. Φιλοκτήτης του Εμμ. Δ. Λαζάρου 44. Φωκίων του Νίκου Σύρμα

Ακρόπρωρο του «Αγαμέμνων» της Μπουμπουλίνας. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα

Τα Πλοία των Ψαρών που συμμετείχαν στο κατά θάλασσα αγώνα το 1821

1. Αγάπη του Αναγν. Δομεστίνη 2. Άγ. Νικόλαος του Κ. Χ"Κυριακού 3. Άγ. Νικόλαος του Ν. Μαυρογέννη 4. Αλέξανδρος του Ν. Χ"Αλεξανδρή 5. Αμερικάνα του Κ. Χ"Αγγελή 6. Απόλλων του Δημ. Μαρούκη 7. Αριστείδης του Ν. Κοτζιά 8. Ασπασία του Ανδρέα Μυτάρα 9. Αχιλλεύς του Αναγν. Βουρέκα 10. Αχιλλεύς του Δ.Γ. Παπαμικέ 11. Αχιλλεύς του Γ. Σαρρή 12. Επαμεινώνδας του Κ. Δομεστίνη 13. Επαμεινώνδας των Αφων Παπανικολή 14. Ηρακλής του Ανδρ. Γιαννίτση 15. Ηρακλής του Ιωάννη Μαρκή 16. Θεμιστοκλής του Αναγν. Καλημέρη 17. Θεμιστοκλής του Δ. Ν. Κοτζιά 18. Θεμιστοκλής των Αφων Ματθαίου 19. Θεμιστοκλής του Μαν. Μπαλαμπάνου 20. Θεμιστοκλής του Γ. Χ"Κοτζιά

21. Ιάσων των Αφων Βελισσαρίου 22. Καλλιόπη του Θεοδ. Καλάρη 23. Καμιλοστρώφ του Αντ. Σαρρή 24. Λεωνίδας του Ν. Αποστόλη 25. Λεωνίδας του Ν. Αργύρη 26. Λεωνίδας του Ν. Γιαννάρου 27. Λεωνίδας του Ι. Καλάρη 28. Λεωνίδας του Γ. Χ"Μικέ 29. Λεωνίδας του Αναγν. Τζώτζη 30. Λεωνίδας του Χ"Κωστ. καμπούρη 31. Μιλτιάδης του Γ. Αποστόλη 32. Μινέρβα του Δ. Ι. Κοτζιά 33. Νέα Καρχηδών του Γ. Καλαφάτη 34. Ξενοφών του Ν. Κωνσταντή 35. Πηνελόπη του Αναργ. Κοντού 36. Πηνελόπη του Γ. Κοτζιά 37. Ποσειδών του Δ. Λαίνου 38. Σεμίραμις του Ν. Μαμούνη 39. Σωκράτης του Γ. Αποστόλη 40. Φιλοκτήτης του Γ. Σκανδάλη 41. Αφθονία του Δ.Καραγιώργη

Η Σάμος το 1824 διέθετε 35 πολεμικά πλοία διαφόρων ειδών.

1.Κωνσταντής Λαχανάς, Γολέτα (ημιολία, σκούνα) Πυθαγόρας 2.Σταμάτης Γεωργιάδης, Μπρίκι (πάρων) Αχιλλέας 3.Μανώλης Χατζηγεωργίου, Μαρτιγάνα Παναγία 4.Μανώλης Αγγελινίδης, Μαρτίγος (μυοπάρων) 5.Παράσχος Τζακιρόπουλος, Ζαμπέκο (σεμπέκ) 6.Αντώνιος Τσακμάκης, Μαρτίγος 7.Γιάννης Γιαγάς, Τσερνίκι Στρίγλα 8.Δημήτριος Αυτιάς, Τσερνίκι Σκορδούλα 9.Θεόδωρος Φώκος ,Τσερνίκι, Μαρτίγος Άγιος Νικόλαος-Αρίσταρχος 10.Σωτήρης Κατσούλης, Τσερνίκι Κατσούλενα 11.Γεώργιος Τραχηλάκης, Μαρτίγος 12.Περής Ιωάννου, Μαρτίγος 13.Μανώλης Σοφούλης, Τσερνίκι 14.Μανώλης Φαράκλας, Τσερνίκι 15.Κων/νος Παληός, Γολέτα Χαρίκλεια 16.Μιχ. Πύρος, Γολέτα 17.Κων/νος Μισιτζής, Γολέτα

18.Κων/νος Κονταξής, Γολέτα 19.Μιχαήλ Πήλιος, Γολέτα 20.Κων/νος Κοντραφούρης, Τσερνίκι 21.Παν. Βαλσάμος, Μπρίκι (πάρων) Τριαντάφυλλο 22.Πα. Μαλαματένιας, Τσερνίκι 23.Ασλάνης Τσακαλοφάς, Γαλιώτα 24.Γ.Χατζή Κωνσταντίδενας, Γαλιώτα 25.Δημ. Παπά Ανδρέα, Μίστικο (σεμπέκι ή λιβυρνίς) 26.Ζαχαρίας Παναγιωτάκης, Γαλιώτα 27.Παν. Καρλοβασίτης, Μίστικο 28.Κων/νος Μανιάτης, Μίστικο 29.Κων/νος Επιτρόπισας, Τράτα 30.Ιωάν. Παράσχος, Τράτα 31.Κων/νος Καραγιαννάκης, Τσερνίκι 32.Ασλάνης Σαντορινιός, Τράτα 33.Θεόδ. Τσακουμάκης, Τσερνίκι 34.Μαν. Χατζή Ναλέτης, Τσερνίκι 35.Στέφανος Χράπης, Τσερνίκι

Ναυτικοί ήρωες

Κων/νος Κανάρης

Λάζαρος Κουντουριώτης

Μπουμπουλίνα

Μιαούλης

Παπανικολής

Κουντουριώτης Γεώργιος

Σαχτούρης

Κατά τη διάρκεια της επανάστασης η θάλασσα υπήρξε κρίσιμο πεδίο πολεμικών αναμετρήσεων. Οι Έλληνες νικήθηκαν αρκετές φορές στην ξηρά, αλλά ποτέ στη θάλασσα. Η προσεκτική μελέτη της Ιστορίας του αγώνα αποδεικνύει, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι χωρίς το ναυτικό της επανάστασης, η επανάσταση δεν θα είχε επεκταθεί πέρα από την Πελοπόννησο, δεν θα είχε στεριώσει και δεν θα είχε επικρατήσει.