ex-tbs’er
NA JAREN IN EEN TBS-KLINIEK, ZIJN ZE EINDELIJK OP VRIJE VOETEN. “IK LEEF ALS EEN FUCKING MONNIK.”
l
134 LINDA.
1054190_ex-tbs.indd 134
27-11-14 11:52
Gerrit Stanneveld (51) zat 18 jaar vast en 2,5 jaar in een tbs-kliniek.
“Ik heb iemand vermoord en twee agenten door het hoofd geschoten. Het is alweer 21 jaar geleden, maar ik sta ermee op en ga ermee naar bed. De dood kun je niet goedmaken. Ik heb een lange lijdensweg afgelegd, maar dat lijden is vruchtbaar gebleken. Ik heb mede dankzij God een kentering gemaakt van 180 graden. Ik ken geen verbittering meer, de haat naar de wereld is weggeëbd. Geloof me: ik help niemand meer om zeep. Beide agenten overleefden mijn kogels. Ik heb ze publiekelijk om vergiffenis gevraagd, iets wat ze niet konden geven. Later kwam ik er nog eentje tegen, die slingerde me op de bon. Hij kon me op twee dingen pakken, maar zag één overtreding door de vingers. Redelijk coulant, toch? Ik drink geen alcohol, gebruik geen drugs,
‘De haat is weggeëbd’
heb geen sex. Niemand is mijn vriend. Ik ben een werkloze huisvader en leef als een fucking monnik. Een extra toetje als je verkeerd hebt geleefd, want wie zit er op een extbs’er te wachten? Ik ben van de eenzaamheid gaan houden. De zuurstof, het licht, de vriendelijkheid van mensen: alles was kunstmatig in de kliniek. Nu maak ik wandelingen met mijn hond door het bos. Vier uur per dag. Als het regent en stormt wil ik naar buiten. Als de eerste druppels vallen, heb ik mijn jas al in mijn handen. God, wat is dat mooi zeg.”
l
LINDA. 135
1054190_ex-tbs.indd 135
27-11-14 11:52
Wesley Zippro (34) zat vanaf zijn zestiende in gevangenissen en klinieken.
“Ik stond met het mes in mijn handen en wist: mijn leven is voorbij. Op mijn zestiende. Ik had het slachtoffer – een pedofiel – tien keer gestoken. Hij zou veel geld in huis hebben, maar dat hebben we nooit gevonden. Het is geen excuus, maar ik had een klotejeugd. Mijn vader, een vadsige miljonair, liet het afweten. Mijn moeder is misbruikt door mijn opa. Mijn leven is een aaneenschakeling van misdaden, incidenten en gevangenissen. Overal waar ik kwam, was ik het mannetje. Ik beet een stuk uit de rug van een medegevangene die mij niet aanstond, slikte paddo’s in mijn cel. Een tbs-kliniek is best luxe. Er waren geen dikke, grote beveiligers. Door twee meisjes van 21 en 24 werd ik naar mijn cel begeleid.
‘Het is geen excuus’
De psychologen klooien maar wat aan. Je wilt niet weten hoeveel diagnoses en behandelplannen ik heb gehad. Maar je leert er wel van praten. Een dominee zei dat ik eens moest proberen te mediteren. Flikker op met je zweverige gelul dacht ik nog. Een paar weken later zat ik toch op een krukje in mijn cel met wierook. Als ik helemaal ben vrijgesproken, wil ik werken. Het liefst met autistische kinderen. Of nog meer schrijven. Mijn eerste boek, Levenslang, is net uit. Nu ben ik vooral bezig met fitness en mijn hond, Django. Hij heeft ook een slechte jeugd gehad.”
l
136 LINDA.
1054190_ex-tbs.indd 136
27-11-14 11:53
Ganimet Hendrison (41) zat 4,5 jaar vast en 13,5 jaar in een tbs-kliniek.
“Wist ik veel wat manisch was. Het voelde als verliefdheid keer factor duizend, zonder angst. Een machtige trip, buitenaards lekker. En ondertussen ging ik compleet over de schreef. Pas nadat ik uit mijn manie kwam, realiseerde ik me hoeveel schade ik had aangericht. Shit man, je hebt slachtoffers gemaakt. Een ijskoude douche. Ik zat stuk. Pas na jaren detentie en verschillende tbs-klinieken kwam de ommekeer. Ik moest na een incident twee weken in de isoleercel. Op dag elf keek ik naar buiten. Toen daalde het in. Dit gaat nergens over Ganimet, houd jezelf niet voor de gek. Ik was 31, vanaf mijn zeventiende liep ik al te kloten. Zo veel kansen, alles verprutst. Er
was
maar
één
oplossing:
terug naar de basis. Nooit meer softdrugs, nooit meer alcohol en gewoon mijn medicijnen slikken. En ondanks alle tegenwerking – ‘Oh Ganimet, dit ligt ver boven jouw niveau jongen’ – wilde ik mijn ambities waarmaken. Een boek
schrijven,
acteren,
een
rechtenstudie volgen. Het lukte. Ik leef volgens strikte afspraken. Als ik drugs gebruik of alcohol drink, volgt dwangopname. Een vrije keuze, als stok achter de deur. Ik loop continu op mijn tenen,
‘Zo veel kansen, zoveel verprutst’
maar voel me geen dader meer. Ik heb mijn straf uitgezeten. Wat rest na twintig jaar boetedoening is een ruw litteken.”
l
LINDA. 137
1054190_ex-tbs.indd 137
27-11-14 11:53
Sydney de Breet (51) zat 20 jaar in tbs-klinieken.
“Ik deed een sok over een afwasborstel, probeerde daarmee een overval te plegen en eindigde in een tbs-kliniek. Triest. Ik ben voor één ding in het leven gevoelig: cocaïne. Daarom had ik het geld nodig. Mensen die zulke dingen doen zijn losers. Toen ik hoorde dat ik tbs kreeg, dacht ik: jongens, waar zijn we mee bezig? De diagnose was schizofrenie. Dat stigma kleefde ineens aan me. Ik wilde tegen de gedragsdeskundigen roepen: ‘Rot op, joh!’ Het is gewoon niet wáár. Er bestaat maar één Sydney. En die Sydney wilde niet worden opgesloten.
Die
Sydney
wilde
studies afmaken, architect worden. In de kliniek hield ik me keurig aan de regeltjes. Tegen de verzorgers was ik altijd vriendelijk, maar ze zagen me altijd als iemand ‘die iets had’. Angst voor de buitenwereld had ik niet, al was ik jaren niet meer buiten geweest. Ik kuier vanaf mijn flatje naar het centrum en loop wat cafeetjes binnen. Maar deze jongen is niet gek: ik vertel niemand over mijn verleden. Ik schaam me. Mijn buren weten het wel, zij zijn mijn enige vrienden. Verder ben ik alleen. Een paar keer per dag hoor ik mezelf zuchten. Dan komen de tranen. Ik wil zo graag een vrouw en een baan. Soms, als ik gedronken heb, denk ik weer aan overvallen. Dan ga ik snel achter de computer scrabbelen of slapen. Als ik rustig blijf dan gaat het vanzelf over.”
‘Deze jongen is niet gek’
l
138 LINDA.
1054190_ex-tbs.indd 138
27-11-14 11:53
Wim Olijve (49), 2 jaar in detentie en 3 jaar in een tbs-kliniek.
“Jongens braken bij me in en mishandelden me. De politie deed niks. Ik ging verhaal halen bij de dader. Dat liep uit de hand. Hij kwam op de intensive care, ik in een kliniek. De
verpleegkundigen
waren
bang voor me en wisten niet hoe ze met me om moesten gaan. Nelleke en Joke, ik heb nog steeds nachtmerries over ze. Dan begonnen ze te zeuren dat ik mijn broodkruimels niet van het aanrecht veegde. Broodkruimels, waar gaat het over. Ik zou zelf ook niet graag met een ex-tbs’er omgaan, maar wat mensen van mij vinden interesseert me geen flikker. Ik heb gewoon nog dezelfde vrienden. Iedereen aan wie ik het vertelde, reageerde begripvol.
Ook
de
vrouwen.
Sommigen zeiden: ‘Ik had hetzelfde
TEKST MERLIJN ENSING EN LISANNE VAN SADELHOFF FOTOGRAFIE CARLI HERMÈS
gedaan.’ Degene die mijn daad het meest veroordeelt, ben ikzelf. Om met mezelf in het reine te komen, schreef ik mijn boek Tussen waan en werkelijkheid. Over mijn eigen ellende en spannende leven. Het gaf me een heldere visie op wat gebeurd is. Er zijn eigenlijk twee Wimmen: de meedogenloze
‘Er is ook een kwetsbare Wim’
die niet tegen onrecht kan, en de goeie, die kwetsbaar is. Werk zoeken heb ik opgegeven. Op mijn vrijwilligerswerk ben ik niet trots, ik pak doosjes in. Ik doe aan krachttraining. Druk zo 110 kilo omhoog in de halterbank. Als ik kapot en bezweet ben, heb ik het gevoel dat ik ertoe doe.”
l
LINDA. 139
1054190_ex-tbs.indd 139
27-11-14 11:53