PRACE POGLĄDOWE
Rycina. Zestaw IZAS‑05 – polskie autostrzykawki do leczenia zatruć środkami paralityczno‑drgawkowymi Figure. Polish Antidote Kit (Auto-injectors) IZAS-05 containing drugs for use in nerve agent poisoning
wodnym bardzo trudno opracować autostrzykawkę z tym oksymem [53]. Pod kątem wykorzystania oksymów w autostrzykaw kach obecnie najwięcej uwagi poświęca się jednak oksy mowi HI‑6. Prace nad tym reaktywatorem są szczególnie zaawansowane w Kanadzie, Czechach i Francji. Zainte resowanie tym oksymem wynika nie tylko z jego poten cjalnej skuteczności w zatruciu różnymi środkami para lityczno‑drgawkowymi (z wyjątkiem tabunu), ale rów nież z bardzo małej toksyczności. Zastosowanie w ba daniach na naczelnych jego soli dichlorkowej, nawet w bardzo dużej dawce 225–346 mg/kg i.m., nie wywoła ło istotnych działań niepożądanych [54]. Również w do stępnym obecnie materiale z badań klinicznych, oczywi ście po podaniu mniejszych dawek niż u zwierząt, mak symalnie poniżej 10 mg/kg mc., nie stwierdza się działań niekorzystnych tego oksymu [55,56]. W celu uzyskania 120
optymalnego efektu terapeutycznego zastosowanych reaktywatorów niezbędne jest pogłębienie wiedzy w za kresie ich farmakokinetycznego i farmakodynamiczne go profilu działania w organizmie człowieka, co posłuży między innymi ustaleniu właściwego dawkowania [57]. Na przykład podanie domięśniowe 500 mg HI‑6, czyli obecnie postulowanej dawki w autostrzykawce, powo duje u ludzi zwiększenie stężenia oksymu we krwi mak symalnie do poziomu 15 μg/ml, a w badaniach na naczel nych za skuteczną dawkę w przypadku letalnych zatruć somanem przyjmuje się 50 mg/kg mc., w wyniku której stężenie oksymu we krwi osiąga wartość 170–180 μg/ml. U ludzi nawet po użyciu kolejno trzech autostrzykawek (1500 mg czyli 22 mg/kg mc.) można uzyskać maksymal ne stężenie jedynie na poziomie 50 μg/ml [58]. HI‑6 jest nietrwały w postaci roztworu i wymaga przechowywa nia w postaci liofilizowanej (proszku), co komplikuje bu dowę autostrzykawek, zwłaszcza mając na uwadze uzy skanie właściwej sprawności jej opróżniania w niskich temperaturach otoczenia, gdy proces rozpuszczania oksymu jest dłuższy. Ostatnio wiele uwagi poświęco no na opracowanie bezpiecznej (bez tworzenia kancero gennych produktów reakcji pośrednich) syntezy na ska lę przemysłową dimetanosulfonianu HI‑6, który charak teryzuje się znacznie lepszą rozpuszczalnością niż do stępna dotychczas sól dichlorkowa tego oksymu i nadaje się do zastosowania w autostrzykawkach, w których do chodzi do jej rozpuszczenia bezpośrednio przed iniek cją. Proces wdrażania nowych rozwiązań jest niezwykle trudny i czasochłonny. Zastosowanie HI‑6 jako odtrut ki w autostrzykawkach napotyka trudności wynikające np. z uregulowań prawnych dotyczących wprowadze nia na rynek nowej substancji jako leku. Dopuszczenie do użycia u ludzi samego oksymu nie załatwia wszyst kich problemów związanych z wdrożeniem autostrzyka wek z reaktywatorem, ponieważ w leczeniu zatruć środ kami paralityczno‑drgawkowymi nie będzie on stosowa ny oddzielnie, a w połączeniu (często jako mieszanina wstrzykiwana z jednego urządzenia) z innymi odtrutkami, np. atropiną czy lekiem przeciwdrgawkowym, co wyma ga bardziej skomplikowanej analizy i badań [59].
Inne możliwości zastosowania oksymów Większość powyższych rozważań dotyczyła zastoso wania reaktywatorów w celach terapeutycznych, czy li już po zatruciu środkami paralityczno‑drgawkowymi, ale należy wspomnieć także o potencjalnej możliwości ich użycia jako środka o działaniu profilaktycznym. Ten sposób podejścia do oksymów jest preferowany szcze gólnie w Czechach [60], gdzie promowane jest nawet przezskórne podawanie HI‑6 (preparat Transant) w celu powolnego uwalniania reaktywatora do krwiobiegu [61]. LEKARZ WOJSKOWY 2/2011