PRACE POGLĄDOWE ogniska patologicznego odgrywa tu pośrednią rolę. W praktyce stosowane metody pozwalają na detekcję patologicznego obszaru wielkości 1–2 cm w metodzie SPECT i 0,5–1 cm dla obrazowania techniką PET [2].
Scyntygrafia receptorowa Obrazowanie receptorów somatostatynowych
Rycina 1. Scyntygrafia receptorowa z użyciem 111In‑DTPA‑OC (A) i badanie PET z użyciem 68Ga‑DOTATE (B) (Szpital Uniwersytecki we Frei burgu, Germany, prof. D. Wild) Figure 1. Receptor scintigraphy with 111In‑DTPA‑OC (A) and PET examination with 68Ga‑DOTATATE (B); (University Hospital in Freiburg, Germany, D. Wild)
usunięcia nowotworu w dalszym postępowaniu stosuje się terapię paliatywną. Pozwala ona kontrolować (lub znieść) objawy, spowolnić progresję choroby oraz przedłużyć życie chorych [2]. Kluczowym elementem podjęcia właściwych decyzji terapeutycznych jest dokładna lokalizacja zmiany pierwotnej i ewentualnych przerzutów. W anatomicznym obrazowaniu zmian patologicznych stosuje się techniki radiologiczne: TK, MRI oraz ultrasonograficzne. Najczulszą, najbardziej swoistą metodą rozpoznawania nowotworów neuroendokrynnych jest połączenie technik radiologicznych – „anatomicznych” – (TK, MRI) i medycyny nuklearnej –„czynnościowych” – (SPECT/CT, PET/CT), w tym scyntygrafii receptorów somatostatynowych (somatostatine receptor scintigraphy – SRS) [3]. Szczególne cechy guzów neuro endokrynnych sprawiają, że rozwój technik obrazowania w medycynie nuklearnej rozwija się w trzech kierunkach: I – scyntygrafia receptorowa, II – metody obrazowania metabolicznego, III – metody z użyciem przeciwciał. Ideą medycyny nuklearnej jest odwzorowanie procesów fizjologicznych za pomocą radiofarmaceutyków. Z tego powodu, generalną zasadą zastosowania jej technik w obrazowaniu zmian nowotworowych jest przede wszystkim zależność wykrywalności guza od ilości radioznacznika w nim zgromadzonego (czynności komórek). Wielkość Guzy neuroendokrynne – obrazowanie molekularne
Obecność receptorów dla somatostatyny w guzach neuroendokrynnych sprawia, że możliwe jest czynnościowe obrazowanie z użyciem technik SPECT/CT czy PET/CT. Istnieje 5 podtypów tych receptorów, wśród których przeważa podtyp 2 [4]. Obecnie, obrazowanie receptorów somatostatynowych stanowi metodę z wyboru w rozpoznawaniu i ocenie zaawansowania klinicznego guzów neuroendokrynnych [5]. Nowotwory te charakteryzują się wysoką gęstością receptorów somatostatynowych, co umożliwia ich wizualizację. Analog somato statyny – oktreotyd wykazuje największe powinowactwo do receptora podtypu 2 i 5, mniejsze do podtypu 3 i 4. Po przyłączeniu do oktreotydu chelatora: DTPA lub DOTA możliwe staje się dalsze sprzężenie kompleksu z radioizotopami: 111In lub 99mTc, które są emiterami promieniowania gamma. Pozwala to na wykorzystanie takiego radiofarmaceutyku do badań scyntygraficznych obrazujących receptory somatostatynowe w guzie i jego przerzutach. Jeśli preparaty analogu somatostatyny zostaną sprzężone z emiterami pozytonów F‑18, Cu‑64 czy Ga‑68, można ich użyć do badań w technice PET. Zastosowanie radiofarmaceutyku Ga‑68 DOTA‑TOC w obrazowaniu PET pozwala na wykrycie guzów neuroendokrynnych z 97% czułością i 92% swoistością. Na przykład obraz ze scyntygrafii planarnej z użyciem 111In‑DTPA‑OC i PET z użyciem 68 Ga‑DOTATATE przedstawiono na rycinie 1. Scyntygrafia receptorów somatostatynowych (SRS) w obrazowaniu guzów neuroendokrynnych przewodu pokarmowego charakteryzuje się 88% czułością i 87% specyficznością. SRS odznacza się mniejszą czułością (44%) w przypadku rozpoznawania raka rdzeniastego tarczycy [2]. Oktreotyd i jego pochodne stanowią grupę agonistów dla receptora somatostatynowego. Okazuje się, że zastosowanie związku będącego antagonistą tego receptora, tj. 111In‑DOTA‑pNO2‑Phe‑c(DCyT yr‑DTrp‑Lys‑Thr‑Cys)DTyrNH2 (111In‑DOTA‑BASS) powoduje efektywniejszą wizualizację w stosunku do metod z użyciem oktreotydu i jego pochodnych [6]. Na przykład obrazy uzyskane za pomocą agonisty (111In‑DTPA‑OC) i antagonisty (111In‑DOTA‑BASS) podano na rycinie 2. Zastosowanie tego typu związków może zwiększyć precyzyjność lokalizacji guza neuroendokrynnego i jego 83